polimeryzacja anionowa. - wydział chemii uj · ch2 ch , na (+ thf) o o o o na 3-metylo thf •thf...

60
Polimeryzacja anionowa. Wykłady: 6 – 8 (9)

Upload: lythu

Post on 28-Feb-2019

223 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Polimeryzacja anionowa.

Wykłady: 6 – 8 (9)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Zdolność do polimeryzacji anionowej monomerów winylowych*) jest związana z efektem

indukcyjnym podstawników: grupa przyciągająca elektrony może indukować ładunek

dodatni na sąsiednich atomach wskutek silniejszego związania ze sobą pary elektronów

podwójnego wiązania :

-SO2R > -NO2 > -CN> -F > -Cl > -Br> -COOH (-COOR)

> -J > -OR > -SR > -C6H5 > -NR2 > -H > -R

najczęściej:

CH2=CH-CONH2 ; CH2=CH-CH=CH2 ; CH2=C(CH3)-CH=CH2

(CH2=CH2 !)

*) polimeryzacji jonowej (anionowej i kationowej oraz jonowo koordynacyjnej) związków cyklicznych poświęcone będą oddzielne wykłady

; CH2 CH COOR < CH3> ; CH2 CH CN ; CH2 CCN

CN

(R)

; CH2 CCN

COOR

CH CH2

Odkrycie polimeryzacji żyjącej- Michał Szwarc, dr h.c. UJ

pierwsza praca: Nature, 1956

w żyjącej polimeryzacji nie ma zakończenia ani przeniesienia łańcucha*; po przereagowaniu monomeru A można wprowadzić nową porcje monomeru A i wznowić polimeryzację lub wprowadzić monomer B i otrzymać kopolimer blokowy:

* Rt = Rtr = 0 } konsekwencje kinetyczne:

+ A a * + B

a b *

a *

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Zalety polimeryzacji anionowej w syntezie polimerów:

Trwałość aktywnych centrów:

- Określona masa molowa polimerów- jeśli szybkie inicjowanie i bez zakończenia:

R + nM; Mn= n[M]/[R ]

- wąski rozkład; Mw/Mn ≤ 1.1 (Poisson) ( <Mn> )

- funkcjonalizowanie- końce łańcuchów (grupy końcowe)

- synteza kopolimerów blokowych (elastoplasty, jonowo-niejonowe)

- synteza kopolimerów szczepionych

- makrocząsteczki w kształcie gwiazdy

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Zalety polimeryzacji anionowej:

- kopolimery blokowe: właściwy dobór reaktywności

- kopolimery szczepione

np.:

CH2CH + CH2 CH2O

... CH2 CHCH2CH2O...

CH CH2

(kationy pominięto) np.:

PEO(PSt)PEO ; PStPEOPSt ; } warunki w wykładzie o kopolimerach

PMMA (CH2 C)

CH3

C

PMMA

OCH3

O

...... PMMA (CH2 C)

CH3

C

PMMA

PSt + CH3O

O

......

PSt......

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

- metoda anionowej polimeryzacji znana od dawna: butadien/Na

- poliizopren- „syntetyczny kauczuk naturalny”(1953-6) oraz polibutadien (1,4- cis-)

najważniejsza realizacja przemysłowa :

- kopolimer styren-butadien-styren

- kopolimer trójblokowy> elastoplast

* szczególna reaktywność butadienu

CH2 CH2

CH CHCH2 CH2

CH CHCH2 CH2

... . ..

CH2 CH2

CH CHCH2 CH2

CH CHCH2 CH2

. ..

CH3 CH3

...

cis-

trans-

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Różne struktury fizyczne jonów (tak samo w polimeryzacji kationowej):

Ważniejsze inicjatory:

- karboaniony

- jony amidkowe (np.: H2N ; (C2H5)2N <amidek potasu H2N , K

- jony alkoholanowe/fenolanowe <alkoholany, fenolany>

- jony karboksylanowe (np.: CH3COO )

- mocne nukleofile (kowalencyjne → zwitterjony)

⇒ trzeciorzędowe aminy, fosfiny)

- metale (litowce- przeniesienie elektronu)

XY X , Y X Y X + Yzwiązek

kowalencyjnypara jonów kontaktowa (zwarta)

para jonów rozdzielona

wolne jony

(np:. CH3CH2CH2CH2 ; CH2 )

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Inicjatory:

- karboaniony: często stosowany n-butylolit: CH3CH2CH2CH2Li

• rozpuszczalny w węglowodorach (częściowo kowalencyjny?) (Na , K - nierozpuszczalne)

• tworzy agregaty (zob. propagacja) <tetra-heksamery>

bezpośrednia addycja:

X; n-BuLi +C , Mt ;CH3

CH3

CH2 , Mt ; CH

Mt

+ CH2 CH

YC4H9 CH2 C , Li

H

Y(n- CH3CH2CH2CH2 , Li )x n- C4H9 , Li ; n-C4H9 , Li

sec-, tert- nie tworzą agregatów (n- BuLi)

karboaniony z pierścieniami aromatycznymi- lepiej rozpuszczalne w węglowodorach- cis-orientacja dienów

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

- przeniesienie elektronu:

* bezpośrednie

(Na → Na + e - ) ; +

<niebieski roztwór w THF><solwatowany elektron>

* z udziałem „pośrednika” (charakterystyczna absorpcja w świetle widzialnym; zielony → czerwony; ilościowa ocena)

rodniko-aniony (Scott/Szwarc)

Na , CH CH2 CH2 CH, Na CHCH2

+ itd

CH : : CH2 Na , CH CH2

dimer

Na + , Naprzyłączenie (zob. ROP)

ponowne przeniesienie <styren>naftalen

(również inne, ale antracen zbyt trwały)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

- zwitterjony ( jony obojnacze )

zarówno w polimeryzacji monomerów winylowych jak i monomerów cyklicznych (z monomerami zawierającymi grupy odciągające elektrony- mocne akceptory)

(ale nawet H2O!)

dobrze udokumentowane:

(trudność: rozdzielenie ładunków)

<zob. ROP>*

* (ROP: „ring-opening polymerization”: polimeryzacja z otwarciem pierścienia)

R3N + CH2 CCN

COORCH2 C

CN

COORR3N

CH2 CCN

CNCH ; CH2 NO2;

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

-d[M] 1. ——— = kp [P*] [M]; ln([M]o/[M]) = kp [I]ot

dt

[M]o - [M] 2. Jeśli Rtr=Rt = 0 ; Pn= ————— ; (Pn= f(α))

[I]o

[M] = [M]o - Pn [I]o ; -ln(1-[I]o Pn/[M]o) = kp [I]ot

aby wykazać żyjący charakter polimeryzacji, należy wykazać jednocześnie prostoliniowość ln([M]o/[M]) = f(t) oraz prostoliniowość Pn= f(([M]o - [M])/[M]o)

) kp [I]o

t

ln([

M] o

/[M])

α

Pn

}

Pn

Kinetyka polimeryzacji

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

ln (1 - [I]o Pn/[M]o) = kp[I]o t

-ln(1

-Pn

[I] o

/[M] o

)

konwersja w % (skala log)

czas, s

polimeryzacja żyjąca

krzywe kinetyczne b-f charakteryzują zakończenie i/lub przenoszenie łańcucha o intensywności b < f

Pn

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

[Pi ] = Σ [jony] + [pary jonów] + ...

[Pi ] można zmierzyć metodami UV, ViS, NMR, ↓ (np. CH3J)

[jony]: przewodnictwo jonowe

Kinetyka anionowej polimeryzacji:

P1 + M IP2 (P2 )

Pi + M Pi+1

kiI + M IM* (P1 )

kp

P2 + M P3 kp

(jeśli ki >kp)

[P ] = [I]o

-d[M]/dt = kp [P ] [M];

ln ([M]o/[M]) = kp [I]o t

[M]: UV, ViS, IR, NMR, SEC (HPLC-GPC), GLC, dylatometria, polarymetria

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Celka optyczna (oraz płytka )

Roztwór żyjącego polimeru(żyjących makrocząsteczek)

Roztwór monomeru Roztwór żyjącego polimeru

Roztwór monomeru

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

- dM/dt = kp [M] [P ]

[P ] = [I]o ; ln([M]o/[M]) = kp [I]o

t

a więc : kp = {ln([M]o/[M])}/[I]o t

kation kp

Li 0.94

Na 3.4

K 19.8

Rb 21.5

Cs 24.5

stałe szybkości rosną ze wzrostem rozmiaru kationu: maleje oddziaływanie pomiędzy przeciwjonami

pary jonów; np. , 25oC

CH CH2

O

O

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Indywidualne stałe szybkości propagacji:jony i pary jonów w równowadze (obserwacja jonów i par jonów w kationie trifenylometyliowym)

Rp = -d[M]/dt = kp [Pi ] [M] + kp [Pi ] [M]

= α2 [I]o (1 >> α )α2[I]o

2

(1 - α) [I]oKdys =

[I]o-1/2

kpapp

[jony] [P ]stopień dysocjacji α = —————————— = —————— ;

[jony] + [pary jonów] [Pi ] + [Pi ]

α [I]o= [Pi ] ; (1 - α) [I]o= [Pi ]

= kp + (kp - kp ) Kdys1/2 [I]o

-1/2-d[M][I]o[M]dtkp

app =

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

= αkp + (1 - α) kp-d[M][I]o[M]dt

([Pi ] + [Pi ] = [I]o)

α = Kdys1/2 [I]o

-1/2

kpapp = α kp + (1 - α)

kp

= α kp + kp - α kp

= kp + α (kp - kp )

~ , Kdys ~ + ; P P +

Kdys [jony]2Kdys = ——————

[pary jonów]

*

*

Jeżeli występują jednocześnie pary jonów i „wolne” jony:

kpapp = (ln [M]o/[M])/[I]o t = kp + (kp - kp ) Kdys

1/2 [I]o-

1/2

kation Ri/Ao kdys 107 kp kp

THF DiOXLi 0.59 2.2 160 0.94

Na 1.02 1.5 80 3.4

K 1.51 0.8 60 19.8

Rb 1.61 0.1 50 21.5

Cs 1.74 0.02 22 24.5

kp = 6.5 104

Kdys: mol L-1 ; kp: mol-1 L s-1

LiNa

K

Rb

Cs

kpapp

[I]o-1/2

) kp Kdys1/2kp

Polimeryzacja styrenu w THF (20oC)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Pary jonów rozdzielone rozpuszczalnikiem:

Energie aktywacji reakcji elementarnych i „energie aktywacji” (poprawnie: współczynniki

temperaturowe) reakcji złożonych:

- kiedy występują wyłącznie jony lub pary jonów jednego typu można (z zależności od kp

oraz kp od temperatury) wyznaczyć parametry aktywacyjne:

∆H≠ ; ∆H≠ ; ∆S≠ ; ∆S≠ :

pozorne „parametry aktywacyjne” są mylące i na ogół bezużyteczne

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

CH2 CH , Na (+ THF)...

O OO

ONa

3-metylo THF

• THF

wprowadzenie eterów koronowych lub kryptandów przesuwa równowagę wstronę rr (ss)

1/T 103, K-1

log kp jest liniową funkcją 1/T w rozpuszczalnikach o małej zdolności solwatacyjnej (na ogół idącej w parze ze stałą dielektryczną ε ). W r-rach THF: 3-Me THF, w pewnym zakresie temperatur, „stała szybkości” była mylnie traktowana jako stała szybkości reakcji elementarnej (rośnie z obniżeniem temp.: „ujemna energia aktywacji”)

parykontaktowe

(pk) obydwie pary rozdzielone

rozpuszczalnikiem (rr)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

f (kp )

Kcs=[Fl // Li ]/ [Fl , Li ] = 0.02

Kcs= 0.07 dla 9-(2 heksylo) FlLi

Obserwacja par jonów rozdzielonych rozpuszczalnikiem:

(Przewodnictwo jonowe uległo zmianie tylko w stopniu odpowiednim do zmiany temperatury: równowaga pomiędzy parami jonów kontaktowymi i solwatowanymi)

H Li

OCH3 CH3w r-rze

Zależność absorbancji (log ([I]/[I]o)) 9-(2-heksylo)-fluorenylolitu w 2,5-dimetylo THF od temperatury.

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Wykres Arrheniusa: log kpapp = f(1/T) (równanie Arrheniusa: kr= A-Ea/kT)

dla kp = f(1/T), a więc pozornej „stałej szybkości”, w której zawarte są różne stałe, odpowiadające różnym strukturom aktywnych centrów:

pj p j j jpj (i

in)

pjpj Na wykresie podane są wyłącznie stałe szybkości polimeryzacji z udziałem par jonów

(z wykresu kpapp = f [I]o

-1/2)

1) w HMPA wyłącznie rr

2) w 1,4-DiOX wyłącznie pk

3) w THF: pk rr

w różnych rozpuszczalnikach

CH , NaCH2

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Podsumowanie:

kp : 1.3 105

kp : 5.5 104 mol-1 L s-1

kp : 2.4 101

Kdys : 4.0 10-8 mol L -1

Kcs : 2.6 10-3

CH, Na wCH2...

O

; 20oC

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Udział par jonów rozdzielonych rozpuszczalnikiem

oznacza rozdział ale również zewnętrzną solwatację:

w warunkach wyeliminowania E i WJ:

...O

OO

wewnętrzna solwatacja

... O ;

zewnętrzna solwatacja

,... ...Kcs (Kcs : [kontaktowe]/[rr])(S) S

Kcs (St, Na ) : CH3OCH2CH2OCH3: 0.13 ; : 2 10-3 ; : 10-4 ; : <10-5; .O O

O

O

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

E... ,... ... ... +S

jonizacja solwatacja dysocjacja (WJ)

?

d[M]- ——[M][I]o dt

równe „wkłady”

prawie wyłącznie na jonach

a więc γ= Kcs = 10-3

[ ] [ ]2

α = ————— ; Kdys = ——— ≅ 10-8

[ ] + [ ] [ , ]

α2 10-4 = 10-8; = α2 [I]oα2 = 10-4 ([I]o= 10-4 M)α = 10-2

kp ≈ kp ; α = 10-2 (tylko 1% WJ)

Rzeczywiste udziały w propagacji:

1. Jeśli tylko : oraz

[ ] [ ] ( γ = ————— ; Kcs = —— ≅ 10-3 )

[ ] + [ ] [ ]

3. Jeśli tylko: oraz ; Kdys ≅ 10-8 mol L-1

;

2. Jeśli tylko: oraz

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

kpapp = γ kp + (1 - γ)kp

kpapp = 10-3 104 + 101

kpapp = α kp + (1 - α)kp ;

kpapp = 10-2 105 + 101

prawie wyłącznie

na (rr)

Li w THF

Na

K słabnie solwatacja;

Rb maleje efektywny

Cs „rozmiar” kationu

kp (DiOX) kp (THF) w DiOX

kationy są b. słabo solwatowane. Efektywny „rozmiar” wynika z własnego rozmiaru bez solwatacji

O

OLiO O kp >> kp

w propagacji z udziałem par jonów: przezwyciężenie oddziaływania pomiędzy przeciwjonami

Podsumowanie: anionowa polimeryzacja styrenu

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Indywidualne stałe szybkości w polimeryzacji metakrylanu metylu: CH2= C(CH3)COOCH3

w r-rze ; -98oC (w celu uniknięcia reakcji ubocznych) O

kp (mol-1 L s-1) Li : 1.0 ; Na ~3 0; K ~ 33

różnice pomiędzy wartościami stałych szybkości w roztworze THF są takie same, jak w polimeryzacji styrenu w r-rze dioksanu

powód: wewnętrzna solwatacja:

(rozpuszczalnik „na zewnątrz”)

C

CO

CC

CH2

O

H3CCH2

CH3

OCH3

H3COMt

...-δ

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Ogólne zasady : ... -mn , Cat → ... -mn+1 , Cat

sposoby wpływania na reaktywność, selektywność oraz mikrostrukturę:

(selektywność: kp/kt(tr)) ; DPn = Rp/Rt(tr)

- spolaryzowane wiązania (polimeryzacja pseudojonowa)

- kontaktowe pary jonów

- solwatowane (wewnętrznie i zewnętrznie) pary jonów

- wolne jony

- agregaty: homo- i hetero- (potrójne ; pary par )

(M. Fontanille, 2002, IUPAC, Pekin)

Regulowanie szybkości polimeryzacji anionowej (podobnie kationowej):

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Wzrost reaktywności drogą zwiększenie udziału bardziej reaktywnej formy

jonowej pozostającej w równowadze z formami mniej reaktywnymi: pary jonów

→ jony (rozpuszczalnik)

→ zwiększenie zdolności solwatacyjnej i stałej dialektrycznej rozpuszczalnika

εTHF ~7 → RS , Na

εHMPTA ~30 → Kdys↑ : (ponad 10x przyspieszenie)

<większy udział wolnych jonów>

wady: kp> ki (ale pełna konwersja monomeru)

mała selektywność (Pn ≠ [M]o/[I]o)

Imax PS , Na : 343 nm → 550 nm (reakcje zakończenia)

NCH3 P

N

NCH3

CH3

CH3

O

CH3

CH3

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

cd.:

wzrost reaktywności: przekształcenie pj kontaktowych w rozdzielone („loose”) pj

z udziałem eterów koronowych lub kryptandów

(np.)

N O O NOO

PS , Li +

N

O

O

N

OOLi

N

O

PS Li

N

O

nieaktywnyalkoholan

PS

etery koronowe reagują nieodwracalnie z PS

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

PS , Li LiN N

NN

CH3 CH3

CH3CH3

; oraz PS ,

NCH3 CH3

NCH3CH3

NCH3H3C

NH3C CH3

kpapp = 750 mol-1 L s-1 ; kp

app= 0.13 mol-1 L s-1

Zwiększenie reaktywności dzięki solwatacji; kryptandy:

usunięcie fragmentów eterowych: polimeryzacja bez zakończenia:

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Podwójna rola TMEDA: Rp ↓: małe [P*], Rp ↑ duże [P*]

(~PS , Li )n

N

N

~PS , Li + TMEDA ~PS , Li

(2)duże stężenie: agregaty

małe stężenie: nie ma agregatów

- d[s]log ———dt[s]-3

-4

-5

-4 -3 -2

xx

xx

log [ PS , Li ]

przy dużych stężeniach jonów TMEDA- rozbija agregaty; przy małych stężeniach jonów nie ma agregatów

bez TMEDA: 1/2 rząd wobec [I]o - solwatowana para bardziej reaktywna niż agregat (pp)

- solwatowana para mniej reaktywna niż unimer<trudniejsza koordynacja>

+ TMEDA; 1 rząd wobec [I]o

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

cel: - polimeryzacja w wysokiej temperaturze (najchętniej w masie)

- wyeliminowanie problemów występujących w polimeryzacji rodnikowej

- wąski rozkład mas molowych

Zmniejszenie reaktywności w polimeryzacji anionowej styrenu (BASF)

<1999-2003>

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

0 5 10 15 20 25

Ln R

p/M

Anionowa polimeryzacja styrenu, inicjowana sec-Bu Li ;

połączenia kompleksowe ze związkami metaloorganicznym (Mg)

PS , Li + R2Mg

zależność szybkości od r= [Mg]/[Li] zależność Mn od r

0

4000

8000

12000

0 5 10 15 20

Mg / Li ratio

Mn

(g/m

ol)

Mn th (Li alone)

Mn th (Li + Mg)

Mn exp

Z obliczeń: jeden dodatkowy łańcuch na jedną cząsteczkę R2Mg

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Budowa połączeń kompleksowych

(PSLi)2 2PSLi + (n-Hex)2Mg n-Hex2Mg: 2PSLi

λmax= 326 nm λmax= 350 nm

n-Hex2Mg: 2PSLi + n-Hex2Mg 2(n-Hex2Mg: 2PSLi)

λmax= 350 nm λmax= 310 nm

(n-Hex2Mg: 2PSLi) + n-Hex2Mg 2(n-Hex2Mg: 2PSLi)

λmax= 310 nm λmax= 325 nm

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Budowa połączeń kompleksowych w polimeryzacji anionowej styrenu wobec RLi + R2’Mg

PSLi Mg

PSn-Hex

n-Hexnowe centrum aktywne

s

PSLi Mg

n-Hexn-Hex

PSLi Mg

PSn-Hex + n-Hex2Mg

n-Hex

PSLi Mg

n-Hex

n-Hex + PSMg n-Hex

n-Hex

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

MALDi-TOF polistyrenu otrzymanego wobec połączeń kompleksowych s-BuLi/(n-Heksyl)2Mg

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Selektywność i trwałość połączeń RLi/R2’Mg w polimeryzacji

styrenu (PSLi ≈ 6.0 10-3 M; 100o C)

PSLiRp/[M](min-1)

18.6

Rt(min-1)

6.4 10-4

kp/kt(min-1)29 103

R2’MgPSLi(r= 2)

0.24 1.9 10-5 13 103

(Fontanille, 2002)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Anionowe polimeryzacje z udziałem zakończenia i przenoszenia

- zakończenie przez połączenie lub dysproporcjonowanie:

typowe dla polimeryzacji rodnikowej:

ktp... - ~CH2CH2

• + •CH2CH2~ -... → ... - ~ĆH2CH2CH2CH2~ -...

ktd... - ~CH2CH2

• + •CH2CH2~ -... → ... - ~ĆH2=CH2 + CH3CH2~ -...

nie występuje w polimeryzacjach jonowych (an/cat)

„główny wróg” : H2O, O2: „atmosferylia”

np.: ... - ~CH2CH2 + H2O → ...- ~CH2CH3 + OH

... - ~CH2CH2 + O2 → ...- ~CH2CH2OO

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Zakończenie (lub zwolnienie) w rezultacie „niewłaściwego” przyłączenia monomeru

(„wrong monomer addition”)

CHCH2

CH CH2H

...

trwała (względnie) struktura

+

CHCH2...

CH

CH2

np.

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

UV-ViS350 m → 535 m“wiśniowy - fioletowy

(wrzosowy)”

trwały anion allilowy

Spontaniczne, nieodwracalne zakończenie

...... CH2 CH CH2 CH, Na CH2 CH CH CH + NaH-H(anion

wodorkowy)

... CH2 CH CH2 CH, Na + ... CH2 CH CH CH"H "oraz:

... CH2 C CH CH... CH2 CH CH2 CH2 +

Na

...... CH2 CH CH2 CH, Na CH2 CH CH CH + NaH-H(anion

wodorkowy)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

W polimeryzacji metakrylanu metylu występuje przeniesienie i zakończenie:

- wewnątrzcząsteczkowo i międzycząsteczkowo (makrocząsteczka lub monomer)

jak uniknąć:

* przeciwjon bez metalu (np. R4N )* + LiOR/LiCl: zmniejsza

nukleofilowość (reaktywność-selektywność)* w dobrych rozp-kach (zapobiega cyklizacji)

(kation opuszczono)

... C

CH3

C

CH3

CH2

C

CH2

OCH3

O

C

CH3

C

CH2

OCH3

O C O

OCH3

C

CH2

CCH2

CC

O OCH3H3C

CH2

CH3

CH3

COCH3

O

CO

OCH3

...

C

CH2

CCH2

CC

O OCH3H3C

CH2

C CH3

CH3

C OOCH3

O

OCH3

... + CH3O

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

... CH2 CH CH CH2 , Li ... CH2 CH CH CH2 , Likag

kdeagkp

aktywny

Li , CH2 CH CH

(np. "para par")

nie aktywny(tetramery, heksamery)

n

Agregacja aktywnych centrów;

<Nowy rodzaj polimeryzacji żyjącej: mimo chwilowej dezaktywacji>

→ ten problem będzie oddzielnie i dokładnie omówiony ←

- n zależy od warunków: [ ], temp, monomeru

- szybkość polimeryzacji zależy od kag/kdeag

- można rozłożyć agregaty: O O

O OLi itp.;

N

N N

NLi

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Zalety polimeryzacji anionowej: różnorodna architektura makrocząsteczek o ściśle ustalonej budowie i znanych rozmiarach – modele (właściwości)

(np.): makrocząsteczki w kształcie gwiazdy

CH2Cl

ClCH2 CH2Cl

3 PSt

(lub PBu ) +

CH2

CH2 CH2

: znana liczba ramion oraz ich masa cząsteczkowa

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Przegląd struktur („architektur”) makrocząsteczek (o szczególnej budowie) otrzymanych metodą anionowej polimeryzacji

kopolimery diblokowe

kopolimery multiblokowe

polimery gwiaździste; kopolimery gwiaździste;

: różne funkcje; łącznie z fullerenem

kopolimery szczepione;

kometa; sztanga itd.

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Polimeryzacja anionowa: ogólna metoda syntezy polimerów rozgałęzionych, szczepionych, gwiazd i in.

I. Wielofunkcyjny inicjator:

II. Wielofunkcyjny związek zakończający:

+ np.żyjąca polimeryzacja

+żyjąca

polimeryzacja np. SiCl Cl

Cl Cl

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Asymetryczne gwiazdy

A1 A1

A2x

Asymetria mas cząsteczkowych

Asymetria topologiczna

Asymetria grup końcowych

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Ogólny (niezbyt dogodny) sposób postępowania w syntezie asymetrycznych struktur

1. Wykorzystanie różnic w reaktywności:

2. Stosowanie dużego nadmiaru jednego ze składników

np. PSA Li + CH3SiCl3 (duży nadmiar) → PSASi(CH3)Cl2

(nadmiar ↑)

itd

PSB LiPSASi(CH3)(PSB)2 A

BB(np.: )

lub inny

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Wielofunkcyjne związki zakończające:

zob. Chem. Rev. 2001, 101 (12)

Si SiSi

CH3Si CH3

Cl

Cl

Cl

Cl

SiClCl

CH3

SiCl ClCH3

CH3SiCl2HPt

THF, 50oC

SiSi Si

Si

Si

CH2=CHMgBrTHF, r.t.

CH3SiCl2HPt

THF, 50oC

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Si Cl

Si ClCl

SiCl

Cl

SiCl

ClSi

SiCl

SiClCl

Cl

Si Si Si

Si

SiCl

Cl

SiClCl

Cl

cd. z poprzedniej strony:

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Przykłady syntezy makrocząsteczek o różnorodnej architekturze

18-o ramienna gwiazda

Synteza 18-o ramiennego poliizoprenu:

Cl3SiCH2CH2SiCl3 + 6 CH2=CHMgBr →

(CH2=CH)3SiCH2CH2Si(CH=CH2)3 + 6 MgBrClI

( 6-o ramienna gwiazda)

H2PtCl3I + 6 HSiCl3 → (Cl3SiCH2CH2)3SiCH2CH2Si(CH2CH2SiCl3)3 (CS18)

(sekwencje można powtarzać: 6 → 18 → itd. II (18 atomów Cl)

-18LiClCS18 + PILi → (PI)18 - CS

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Urządzenia stosowane w badaniach polimeryzacji anionowej

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

x x x x

pompadyfuzyjna

(10-6 mm)

linia próżniowa

<do syntezy (PI)18 CS (1)>

(A)

(C)

(B)

(D)

(a)

initiator

CS-18

MeOH monomer

Etapy syntezy (PI)18 CS (2)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

(B)

(D)

initiator

MeOH monomer

Etapy syntezy (PI)18 CS (3)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

(B)

(D)

Water + Ice Water, 25 C0

Etapy syntezy (PI)18 CS (4)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

initiator

CS-18

MeOH

Etapy syntezy (PI)18 CS (5)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

MeOH

Etapy syntezy (PI)18 CS (6)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

CS-18MeOH

Etapy syntezy (PI)18 CS (7)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

Wyniki syntezy (PI)18 CS (8)

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

MgTHF

CH2=CH

Cl

(nadmiar)

CH2=CH

MgCl

1,2 dibromometan

MgCl

MgCl2

CH2=CH

(nadmiar)

CH2=CH

Si CH3H3C

Cl

Si ClCl

CH3

CH3

CHEMIA MAKROCZĄSTECZEK POLIMERYZACJA ANIONOWA

CHCH2

SiCH3 CH3

Cl

+ , Li

CH , LiCH2

SiCH3 CH3

Synteza kopolimeru szczepionego (grzebień)