Niniejsza prezentacja oraz wygłaszany wykład stanowią utwory podlegające ochronie przewidzianej

w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. - Dz. U. z 2006 r. Nr

90, poz. 631 ze zm.). Autorskie prawa majątkowe do powołanych powyżej utworów przysługują

Pomorskiemu Centrum Toksykologii Sp. z o.o. z siedzibą w Gdaosku.

Rozpowszechnianie, publiczne odtwarzanie, utrwalanie oraz powielanie powoływanych powyżej

utworów lub ich elementów w jakichkolwiek sposób lub w jakiejkolwiek formie, a także

wykorzystywanie ich w celach innych niż cele dydaktyczne bez uprzedniej zgody Pomorskiego

Centrum Toksykologii Sp . z o.o. z siedzibą w Gdaosku jest zabronione.

Naruszenie praw autorskich przysługujących Pomorskiemu Centrum Toksykologii Sp. z o.o. z siedzibą

w Gdaosku w stosunku do powoływanych powyżej utworów skutkowad będzie podjęciem kroków

prawnych zmierzających do ochrony tych praw, naprawienia wszelkich szkód wyrządzonych

Pomorskiemu Centrum Toksykologii Sp. z o.o. z siedzibą w Gdaosku a także ukarania sprawców

naruszenia, podlegających odpowiedzialności karnej na zasadach określonych ustawie z dnia 4 lutego

1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. - Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.).

Toksykologia Kliniczna i dziedziny pokrewne

2017 r.

Rola i znaczenie w systemie ochrony zdrowia

Posiedzenie Plenarne

Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia

Warszawa 23 marca 2017 r.

Dr hab. n. med. Jacek Sein Anand, prof. GUM

Sekcja Toksykologii Klinicznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego

Zakład Toksykologii Klinicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Pomorskie Centrum Toksykologii

Zakład Toksykologii Klinicznej

Gdańskiego Uniwersytetu

Medycznego

Sekcja Toksykologii Klinicznej

Polskiego Towarzystwa Lekarskiego

TOKSYKOLOGIA KLINICZNA

jako specjalnośd medyczna

Toksykologia Kliniczna

Choroby wewnętrzne

Neurologia

Medycyna Pracy

Anestezjologia Addyktologia

Psychologia

Psychiatria

- Trudna specjalnośd medyczna, która łączy w sobie dziedziny nieinwazyjne i inwazyjne.

- Intubacja. - Wentylacja mechaniczna. - Bronchoaspiracje. - Dostępy centralne. - CRRT i IHD. - Pozaustrojowe podtrzymywanie funkcji wątroby. - Stymulacja endokawitarna.

- Koniecznośd pracy wyłącznie w kilku oddziałach w kraju. - Działalnośd ambulatoryjna praktycznie niemożliwa. - Brak możliwości prowadzenia praktyki prywatnej. - Gorsze zarobki w porównaniu z innymi specjalnościami. - Specyficzna grupa chorych. - Stałe narażenie na agresję ze strony pacjentów. - Przyjęcia i wypisy 24/7/365, często w trybie „na własne

żądanie”.

TOKSYKOLOGIA KLINICZNA jako jednostka medyczna

Ośrodek Toksykologiczny

Oddział kliniczny

Ośrodek Informacji

Toksykologicznej

Centrum Monitorowania

Działao Niepożądanych…

Ośrodek Informacji o

Środkach Biobójczych

Ośrodek szkoleniowy

Laboratorium

ODDZIAŁ KLINICZNY

OITT i Oddział zachowawczy

Liczba przyjęd z powodu zatrud to ok. 100 000 osób rocznie. Wzrost liczby pacjentów w wieku podeszłym i osób młodych. Wzrost śmiertelności z 1,13% – 1,53% (OIOM 14,41% do 22,32%). 20% chorych nieubezpieczonych.

LEKI I INNE KSENOBIOTYKI

zatrucia przypadkowe i próby samobójcze

Próby „S”

- Farmaceutyki 37 – 64% przyp. - Powieszenie – 21% przyp. - Utopienie – 16% przyp. - Skok z wysokości – 10% przyp. - Rzucenie pod pojazd, broo, oparzenia – 9% przyp.

Często próby „mieszane”

Informacje ogólne…

- Co roku samobójstwo popełnia ok. 1 mln osób. - Co 3 sek. ktoś próbuje odebrad sobie życie. - Co 40 sek. ktoś na świecie popełnia samobójstwo. - „S” należy do 3 najczęstszych przyczyn zgonów ludzi

młodych (15 – 35 lat).

Informacje ogólne…

- „S” jest jedną z 10 najczęstszych przyczyn zgonów w

każdym kraju. - Każde „S” ma wpływ na co najmniej 6 innych osób. - Koszt „S” = kosztom wojen.

- Koszt „S” dwukrotnie przewyższa koszty cukrzycy.

Informacje ogólne…

- Wzrost liczby osób dokonujących prób „S” wśród osób młodych i bardzo młodych.

- Prób „S” jest od 10 do 20 x więcej niż samobójstw. - Kobiety 3 x częściej niż mężczyźni próbują…, mężczyźni 3

razy częściej dokonują udanych prób…

Obserwujemy stały wzrost liczby osób dokonujących prób „S”.

UZALEŻNIENIA

NARKOTYKI

Są z nami od ok. 15 000 lat, tj. od czasu kiedy człowiek rozpoczął uprawę roślin.

Były to początkowo m.in.:

- mak (opium),

- konopie indyjskie (THC),

- krzewy kokainowe (kokaina),

- ...

Majowie –

Psylocibe mexicana

Polinezja –

P. methysticum Somalia, Etiopia –

C. edulis

Chiny –

Ma Huang

Inkowie –

E. coca

Indie –

C. indica

Sumerowie –

P. somniferum

Europa , Azja –

D. stramonium, A. muscaria

Egipt, Palestyna, Izrael – s. lotne

Aztekowie –

Peyotl, R. corymbosa, I. violacea

Koherencja grupy Stosowanie rekreacyjne

Ceremonie religijne Uzależnienie

Nawiązywanie więzi

Zmniejszenie lęku

Wzrost wydolności fizycznej

Leczenie

Moda

Itd…

Kiedy rozpoczął się problem?

Majowie – Psylocibe mexicana

Polinezja – P. methysticum

Somalia, Etiopia – C. edulis

Chiny – Ma Huang

Inkowie – E. coca

Indie – C. indica

Sumerowie – P. somniferum

Europa , Azja – D. stramonium, A. muscaria

Egipt, Palestyna, Izrael – s. lotne

Aztekowie – Peyotl, R. corymbosa, I. violacea

REKREACYJNIE

Koherencja grupy Stosowanie rekreacyjne

Ceremonie religijne Uzależnienie

Nawiązywanie więzi Zabójstwa

Zmniejszenie lęku Gwałty

Leczenie Kradzieże

Wzrost wydolności fizycznej Handel ludźmi

Moda Prostytucja

Itd… Handel bronią

Czy narkotyki są złe?

„Bez narkotyków” mózg to filtr, opornik, prostownik… Odbieramy tylko to co jest ważne dla przeżycia jednostki

(picie, jedzenie, prokreacja).

„Po narkotykach” odbieramy wszystkie bodźce. Także takie, o których nie mieliśmy pojęcia.

Przyjmowanie narkotyków może byd niebezpieczne ale

czasem warto podjąd to ryzyko…

Skala zjawiska…

Co najmniej 300 mln ludzi (15 – 64 lat) stosowała w ciągu ostatnich 12 mies. jakieś środki psychoaktywne, w tym:

• THC 120 – 224 mln

• ATS 14 – 52 mln

• Opiaty 26 – 36 mln

• Ecstazy 10 – 30 mln

• Kokainę 13 – 20 mln

• NPS (tzw. dopalacze)… (? mln)

Co czwarty Europejczyk (15 – 64 lat) co najmniej raz w życiu stosował narkotyk:

• THC

• Kokainę

• Ecstazy

• ATS

Europa południowo – wschodnia:

- Narkotyki dożylne

- HIV

Po co ludzie biorą narkotyki?

2-10 x DA Obiad – 50% Seks – 100% Tytoo – 200% Alkohol – 200% Kokaina – 400% Amfetamina – 1000%

Koszty społeczne

USA

NPS

Gdzie są produkowane?

W jaki sposób można je kupid?

Kto stosuje?

„Zwykli ludzie”

Klubowicze

Społecznośd LGBT (mefedron, GHB/GBL, metamfetamina, poppersy)

Psychonauci

- M > K - (-) 18 – 40 l (+) - Single > W związkach - Wykształcenie niższe > Wyższe - Dochód mały > Wysoki

Dlaczego ludzie wybierają NPS-y?

- Legalne !!! - Tanie - Niezakaźne (zwykle nie są w postaci i.v.) - Łatwo dostępne - „Mały potencjał uzależniający” - Działają krótko - Niewykrywane w typowych narkotestach - „Nadzwyczajne doznania”

Ile jest takich substancji?

0

50

100

150

200

250

300

350

2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r.

40

300

1 000 sklepów w Polsce

2015 – 1 nowy środek / tydzieo.

Czy można zatrzymad ten

proceder?

Zyski…

Kokaina

> 4 444 x

> 10 000 x

Opiaty

> 45 714 x

Heroina

Podział – mechanizm

działania

• Stymulanty – wzrost wydzielania DAT, NET lub hamowanie wychwytu zwrotnego, metabolizmu.

• Halucynogeny – bezpośrednie działanie na rec. 5HT2A (SERT).

• Entaktogeny – wyrzut SERT lub hamowanie wychwytu zwrotnego, metabolizmu (wyrzut OXYT).

Rodzaje NPS

Środki działające podobnie do opiatów:

Agoniści receptorów opiatowych.

Mitragyna speciosa (Kratom)

• Mitragina, 7 hydroksymitragina. Agonista rec. opioidowych.

Nowy metadon…?

• AH-7921(80% siły działania morfiny). • MT-45 (80% siły działania morfiny). • Fentanyl i pochodne (karfentanyl).

Środki działające podobnie do amfetaminy:

Hamują zwrotny wychwyt DA (DAT), NA (NET) i/lub serotoniny (SERT) – (MDPV, kokaina, amfetamina).

Zwiększają wydzielanie DA, NA i/lub serotoniny do

przestrzeni synaptycznej – (amfetamina i metamfetamina).

„BATH SALTS, KATYNONY”

• Pochodne piperazyny: BZP. • Pochodne B-katynonu: mefedron, metylon, etylon,

nafyron, MDPV. • Pochodne pipradolu: 2-DPMP, D2PM. • Pochodne amfetaminy: 4-metyloamfetamina. • …

Catha edulis (Czuwaliczka jadalna)

Londyn: 4 funty / pęczek

100 g liści Catha edulis:

- 40 mg Katynon

- 120 mg Katyny

- 8 mg norefedryny

1. Mefedron, metylon: -Powoduje wyrzut zgromadzonej w zakooczeniach presynaptycznych DAT, NET, SERT. -Zwiększa stężenie DAT i SERT w NA (nucleus accumbens). -Działanie podobne do MDMA. 2. MDPV: -Blokuje zwrotne wchłanianie DAT i NET. -Niemal nie wpływa na SERT. -Zwiększa stężenie DAT w NA. -Metabolit jest także bardzo aktywny. -Główna przyczyna zgonów po „solach do kąpieli”.

Środki działające podobnie do kanabinoidów:

Agoniści receptorów kannabinoidowych CB1

(SCRA >> THC).

„SPICE, BONZAI, COLECTIVELY”

Nazwy środków – inicjały chemików + kolejny numer…

• Pochodne indolowe: JWH, AM-694, RCS-4. • Pochodne cykloheksylofenolu: CP 47, 497 i analogii. • Klasyczne kanabinoidy: HU-210.

JWH > 5 x THC, AM > 500 x THC.

Środki działające podobnie do kanabinoidów:

0 generacja – naturalne... I generacja – silne pobudzenie psychoruchowe oraz jakościowe zaburzenia świadomości – psychoza (brak kannabidiolu). II generacja – drgawki, uszkodzenia narządowe (serce, nerki). Testy na THC nie wykrywają syntetycznych kannabinoidów.

Środki działające podobnie do LSD:

Agoniści receptorów serotoninowych 5-HT2A

(także 5-HT1A i 5-HT2C)

25B-NBOMe 25C-NBOMe 25D-NBOMe 25E-NBOMe 25G-NBOMe 25H-NBOMe 25I-NBOMe 25N-NBOMe

NBOMe

Benzodifurany

2 C – B-Fly (2CBF)

Rec.: 5HT2A, 5HT2B i 5HT2C

T1/2: 24 – 72 h

2 C-B-Fly

Bromo – (Dragon)Fly (BDF)

Rec.: 5HT2A, 5HT2B i 5HT2C

T1/2: 24 – 72 h (kilkanaście dni…)

2 C – B-Fly + (CH3) = BDF

Ok. 20 x silniejszy niż 2CBF (!)

Psylocybina, psylocyna

• Psylocybe semilacenta

(Łysiczka lancetowata)

• Psylocybe cubensis.

(Łysiczka kubańska)

100 – 200 x słabsza niż LSD

P. semilacenta, cubensis, mexicana

6-8 x silniej niż meskalina

Grzyby + (Kwas ibotenowy, Muscinol, Muskazon, Muskaryna, Muskarydyna)

M. czerwony

M. plamisty

Bieluo dziędzierzawa

LEKI

DXM

Ksylometazolin

Benzydamina

Amitryptylina

Baklofen

Propofol

ALKOHOLE

• Około 150 mln uzależnionych na świecie.

• Około 1 mln uzależnionych w Polsce.

• Śmiertelnośd spowodowana używaniem alkoholu

>>> HIV/AIDS i gruźlica.

Najdroższa choroba świata…

- Nakłady medyczne

- Straty gospodarki

- Straty „społeczne”

INNE – „NOWE” 2M2B (2metyl2butanol),

3M1B (3metyl1butnol)

GLIKOLE etylenowy, dietylenowy,

propylenowy

METANOL

IZOPROPANOL

ETANOL - Często przyczyna - Współwystępowanie - „Zamazywanie obrazu” - Wspólny metabolizm

CZY TOKSYKOLOGIA JEST POTRZEBNA?

Każdy 1 USD zainwestowany w toksykologię kliniczną przynosi 6 – 14 USD zysku dla systemu

opieki zdrowotnej!!!

Hospitalizacja w OT jest znacznie taosza

niż leczenie w OIT.

Hospitalizacja w OT jest bardziej skuteczne

niż leczenie w innych oddziałach szpitalnych.

PROBLEMY…

Problemy

Aparatura (wg przepisów mamy mied taką jaka jest nam niepotrzebna i nie musimy mied takiej jaka jest nam potrzebna…)… np.: Defibrylator na każde łóżko intensywne! IHD na każde łóżko (to nie oddział dializoterapii!). Pasowanie chorych. Karta pasowania jest nieprzystosowana do oddziałów innych niż

psychiatria… Zasada: 4 h + 6 h + 6 h, a potem psychiatra. Lekarz po 16 h traci

kompetencje do oceny chorego?

Brak jasnych przepisów dotyczących problemów prawnych, z którymi styka się toksykolog kliniczny na każdym dyżurze!

Problemy

Edukacja w toksykologii klinicznej: - Zbyt mała liczba zajęd , w porównaniu ze skalą zjawiska,

prowadzonych na uczelniach medycznych z toksykologii klinicznej (dla studentów medycyny i ratowników medycznych)

- Edukacją zajmują się osoby nie mające doświadczenia w

terapii tego typu pacjentów.

- Itd.

Problemy

Nasi pacjenci: - Zwykle pobudzeni i agresywni. - Niechętni do współpracy z personelem. - Zaburzeni osobowościowo, uzależnieni.

- itd.