poradnik opiekuna praktyk zagranicznych organizowanych w

PORADNIKdla opiekunw praktyk zagranicznych

organizowanych w programie Erasmus

Program Erasmus

Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej

w ramach programu Uczenie si przez cae ycie Erasmus

Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialnoci za zawarto merytoryczn publikacji.

Publikacja bezpatna

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Warszawa 2010

Teksty: Justyna Bugaj, Monika Cywiska, Monika Domaska, Beata Skibiska

Redakcja: Monika Cywiska

Wsppraca redakcyjna: Magorzata Czonkowska-Naumiuk

Korekta: Weronika Walasek

Opracowanie graficzne i skad: Wojciech Grski

Druk: Neco Media Agencja Reklamowa Dorota Dmuch, Warszawa;

P. W. Print-Pap s.c., Krynica Zdrj

Narodowa Agencja Programu

Uczenie si przez cae ycie

ul. Mokotowska 43

00-551 Warszawa

tel.: 0 22 46 31 360

faks: 0 22 46 31 021

www.frse.org.pl

www.erasmus.org.pl

strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm

rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt

rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt

wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt

ywa paginaMeta Pro 8 pkt

tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt

45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej

1

W roku 2012 program Erasmus bdzie witowa swoje wierwiecze. Program ten, kojarzony przede wszystkim i susznie z wymian studentw pomidzy uczelniami w Europie, przyczyni si do gbokich zmian wsystemach

szkolnictwa wyszego krajw, ktre w nim uczestnicz. Na jego niewtpliwy sukces zoyy si take pozytywne

zmiany w yciorysach milionw Europejczykw, ktrzy z niego skorzystali.

Od roku akademickiego 2007/08 moliwoci programu Erasmus zostay poszerzone m.in. o wyjazdy studentw na

praktyki w zagranicznych przedsibiorstwach. W cigu dwch lat akademickich z moliwoci tej skorzystao ponad

50 tysicy europejskich studentw, w tym ponad 2500 studentw polskich.

Opracowujc Poradnik dla opiekuna praktyk organizowanych w programie Erasmus, chcielimy:

- osobom zajmujcym si praktykami studenckimi w polskich szkoach wyszych przybliy zasady ich realizacji

wprogramie Erasmus, aby zainteresowa studentw moliwoci odbycia praktyki w zagranicznych przedsibior-

stwach; tym osobom polecamy przede wszystkim rozdzia IV. omawiajcy zasady organizacji wyjazdw na praktyki

w programie Erasmus;

- osobom pracujcym w jednostkach obsugujcych program Erasmus koordynatorom uczelnianym oraz oso-

bom kontaktowym przybliy zaoenia praktyk studenckich, ich znaczenie dla rozwoju kompetencji iumiejtno-

ci przydatnych w yciu zawodowym absolwentw. Zagadnienia te zostay opisane w rozdziaach I-III.

Inspiracj dla opracowania Poradnika byo seminarium dla organizatorw praktyk dla studentw i absolwentw

uczelni, zorganizowane w kwietniu 2010 roku przez Fundacj Rozwoju Systemu Edukacji penic rol Narodowej

Agencji programu Uczenie si przez cae ycie Erasmus.

Zesp programu Erasmus, analizujc pytania napywajce od beneficjentw, studentw i ich rodzicw oraz biorc

pod uwag swego rodzaju niedowartociowanie praktyk jako elementu ksztacenia studenta, postanowi zapro-

si prelegentw seminarium do podzielenia si wiedz i dowiadczeniem. Ze swej strony opracowalimy materia

opisujcy zasady organizacji i finansowania praktyk Erasmusa w zagranicznych przedsibiorstwach/instytucjach.

Zapraszamy do lektury Poradnika.

Zesp programu Erasmus

w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji

Warszawa, grudzie 2010 r.


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Spis treci

I. Praktyki zawodowe drog do sukcesu (Monika Domaska) 3

II. Rola praktyk w ksztatowaniu kompetencji przydatnych na rynku pracy (Monika Domaska) 7

III. Kompetencje opiekunw praktyk rezultaty projektu PROCERTU (Justyna Bugaj) 11

IV. Praktyki zagraniczne w Erasmusie zasady, dokumenty, sposb organizacji 23

(Monika Cywiska, Beata Skibiska)


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






3

Monika Domaska Akademia Grniczo-Hutnicza, Centrum Karier, Orodek Monitorowania Kadry Zawodowej

usyszaem i zapomniaem, zobaczyem i zapamitaem,

zrobiem i zrozumiaem

Xunzi (313238 p.n.e.), czasem przypisywane Konfucjuszowi

Praktyki s nieodczn czci ycia spoeczno-gospodarcze-

go od najdawniejszych czasw s starsze ni uniwersytety.

Uregulowania prawne dotyczce praktykantw pojawiay si

ju w Kodeksie Hammurabiego, wstaroytnej Grecji i Rzymie.

W redniowieczu, a praktycznie a do czasw rewolucji prze-

mysowej, istnia powszechny system rozwoju rzemielnikw,

ktrzy najpierw terminowali u mistrzw, potem zostawali w-

drownymi czeladnikami, by z czasem samemu zosta mistrzem.

Nauka, praktyka i obycie w wiecie (mobilno) gwarantoway,

e prace wykonywane przez mistrza bd najwyszej jakoci,

a on sam odniesie wymierny sukces zawodowy i ekonomiczny.

System taki (cho nieco mniej ceremonialny) funkcjonuje do

dzi w szkolnictwie zawodowym i rzemiole, a jego odzwiercie-

dleniem w szkolnictwie wyszym jest system praktyk zawodo-

wych i promocja mobilnoci. Uczenie przez dowiadczenie to

najbardziej efektywna metoda profesjonalizacji oraz stymulo-

wania kreatywnoci i innowacji.

Czy praktyki s potrzebne i pomagaj w osigniciu sukcesu?

Po pierwsze, dobrze zorganizowane praktyki przekadaj si

na sukces uczelni.

Wskazania dotyczce roli uczelni w zwikszeniu zatrudnialno-

ci absolwentw rozumianej jako zestaw cech i umiejtnoci

dajcych zdolno do otrzymania i utrzymania satysfakcjonu-

jcej pracy lub zdolno do samodzielnego poruszania si po

rynku pracy, tak by waciwie wykorzysta swj potencja i uzy-

ska trwae zatrudnienie pojawiaj si w kolejnych komuni-

katach ze spotka ministrw odpowiedzialnych za szkolnictwo

wysze.

I. Praktyki zawodowe drog do sukcesu

My, ministrowie (...) wzmocnimy nasze wysiki ukoczenia

ju realizowanych reform, ktre umoliwi studentom i ka-

drze uczelni mobilno, udoskonal nauczanie i ksztacenie

w instytucjach szkolnictwa wyszego, zwiksz zatrudnial-

no absolwentw i zapewni wszystkim ksztacenie wy-

sze waciwej jakoci.

Deklaracja w sprawie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy-

szego, Budapeszt, Wiede 12 marca 2010 roku.

Praktyki s obowizkowym elementem programu studiw

pierwszego stopnia, wpisanym w obowizujce nadal standar-

dy dla poszczeglnych kierunkw zgodnie z rozporzdzeniem

Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego. Ich wymagany mi-

nimalny wymiar jest rny i wynosi od trzech do omiu tygodni.

Ale nie tylko obowizek i wymogi prawne motywuj uczelnie do

rozwijania programu praktyk zawodowych. Sprawia to rynek

usug edukacyjnych, na ktrym uczelnie dziaaj. Przyszo

bez obaw, Prosta droga do kariery, Zaprojektuj swoj

przyszo, Przyjemne studia, dobry zawd te fragmenty

hase reklamowych polskich uczelni doskonale oddaj potrze-

by i oczekiwania najwaniejszej grupy klientw. Kandydaci na

studia i ich rodziny ponoszce ciar finansowy kilku lat stu-

diw oczekuj, e bdzie to inwestycja opacalna wana jest

uzyskana wiedza, poziom naukowy, ale wany jest take, a na-

wet przede wszystkim, sukces na rynku pracy po ukoczeniu

danej uczelni.

Dua liczba uczelni w Polsce, a malejca liczba kandydatw

spowodowana niem demograficznym przyczyniaj si do

wzrostu konkurencji przewag maj uczelnie, ktre mog

w przekonujcy sposb zapewni o tym, e przygotowuj swo-

ich studentw do wejcia na trudny rynek pracy, dbaj nie tyl-

ko o wysoki poziom naukowy przekazywanej teorii, ale take

dostarczaj umiejtnoci potrzebnych na rynku pracy.

Jak wynika z rozmw z polskimi pracodawcami, praktyki s naj-

powszechniejsz i czsto jedyn okazj do kontaktw uczelni

z przedsibiorstwami. Dobrze zorganizowany system praktyk

z ca pewnoci jest czynnikiem zwikszajcym zatrudnial-

no, rdem danych podnoszcym jako ksztacenia, ele-

mentem polityki marketingowej wychodzcej naprzeciw ocze-

4


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






kiwaniom studentw, a nawet rdem rodkw finansowych

(np. poprzez fundusze unijne rozwj systemw edukacyjnych

dostarczajcych umiejtnoci zgodnie z wymogami rynku pra-

cy to jeden ze strategicznych priorytetw Unii Europejskiej).

Po drugie, praktyki przyczyniaj si do sukcesu firm, a zatem

i do rozwoju gospodarczego kraju.

Praktyki to bardzo czsto stosowany element rekrutacji pra-

cownikw. Poprzez praktyki firmy tworz pul potencjalnych

pracownikw. Wida to doskonale w czasie ochodzenia ko-

niunktury gospodarczej liczba ofert pracy spywajcych do

biur karier jest mniejsza, ale liczba ofert praktyk i stay nie ma-

leje, a nawet ronie. Kandydat, byy praktykant, zna rodowi-

sko firmy, jest sprawdzony pod wzgldem osobowociowym,

lepiej zmotywowany do dziaania zgodnie z zasad wzajem-

noci skoro firma powicia mi czas, aby mnie przyj na

praktyk, ja musz odwdziczy si dobr prac. W niektrych

firmach (np. Austrian Airlines) praktyki to cz kultury korpo-

racyjnej (zwanej w teorii zarzdzania zasobami ludzkimi kultu-

r ab initio). Jedyn form rekrutacji jest system praktyk fir-

ma z definicji nie przyjmuje osb z dowiadczeniem w innych

firmach.

Kolejny powd to tworzenie pozytywnego wizerunku firmy

tzw. employer branding. Firma przedstawia si jako odpo-

wiedzialna spoecznie, sprzyjajca rozwojowi modych kadr,

inwestujca w obecnych i przyszych pracownikw. Wszystkie

firmy zdobywajce w Polsce w rnych konkursach tytuy Pra-

codawcy Roku prowadz rozwinite programy praktyk i stay

dla studentw. Pozytywny wizerunek przyciga kandydatw

i klientw, i gwarantuje sukces na rynku.

Po trzecie, praktyki i dowiadczenie zawodowe przekadaj si

na sukces samych absolwentw.

Wpyw rnych czynnikw na sukcesy na rynku pracy to temat

wielu bada naukowych. Ciekawych i kompleksowych danych

dostarczy realizowany w latach 2008-2009 przez partnerw ze

Sowenii, Turcji, Wgier, Litwy i Polski1 projekt HEGESCO Higher

Education as Generator of Strategic Competences2, w ktrym

miaam okazj uczestniczy. Celem projektu byo zbadanie,

w jakim stopniu absolwenci europejskich wyszych uczelni

speniaj wymagania wspczesnej gospodarki opartej na wie-

dzy, jakie kompetencje s cenione na rynku pracy i w jaki spo-

sb szkolnictwo wysze jest rdem tych kompetencji.

Projekt obejmowa badanie ilociowe wrd prawie dziewiciu

tysicy absolwentw z piciu krajw (w tym liczc 1200 osb

reprezentatywn prb z Polski) pi lat po obronie przez nich

pracy dyplomowej, a zatem grup docelow stanowili absol-

wenci z rocznika 2003. Badanie byo prowadzone przy uyciu

obszernego kwestionariusza ankiety zawierajcego pytania

1 Partnerem polskim by Instytut Ekonomii, Socjologii i Filozofii Poli-techniki Krakowskiej

2 www.hegesco.org

Wochy

Wielka Brytania

Belgia

Hiszpania

Czechy

Portugalia

Norwegia

Sowenia

Litwa

Austria

Polska

Estonia

Francja

Wgry

Niemcy

Holandia

Finlandia

Turcja

0% 20% 40% 60% 80%

Procent absolwentw deklarujcych, e w trakcie studiw nie mieli adnego dowiadczenia zawodowego

rdo:HEGESCO Statistical Outlook, www.hegesco.org

Wochy

Wielka Brytania

Belgia

Hiszpania

Czechy

Portugalia

Norwegia

Sowenia

Litwa

Austria

Polska

Estonia

Francja

Wgry

Niemcy

Holandia

Finlandia

Turcja

63%

59%

38%

36%

36%

30%

21%

21%

20%

17%

16%

13%

12%

9%

8%

6%

6%

0%

Holandia

Wgry

Francja

Niemcy

Finlandia

Portugalia

Norwegia

Polska

Austria

Estonia

Sowenia

Wielka Brytania

Belgia

Hiszpania

Turcja

Wochy

Czechy

Litwa

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Holandia

Wgry

Francja

Niemcy

Finlandia

Portugalia

Norwegia

Polska

Austria

Estonia

Sowenia

Wielka Brytania

Belgia

Hiszpania

Turcja

Wochy

Czechy

Litwa

59,5%

52,5%

48,4%

45,8%

45,6%

40,6%

38,1%

35,4%

33,2%

29,6%

27,6%

24,4%

23,2%

22,6%

21,3%

16,7%

15,5%

5,7%

Procent absolwentw deklarujcych, e praktyki byy wan czci programu studiw



rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






5

otwarte i zamknite. Kwestionariusz by zgodny z zaoeniami

metodologicznymi opracowanymi przez Uniwersytet w Ma-

astricht (metodyka REFLEX). Wedug tej metodyki, ale w ra-

mach rnych projektw, prowadzone byy i s nadal badania

wrd absolwentw z 14 innych krajw europejskich, Japonii

oraz krajw Ameryki Poudniowej, co pozwala na dostarczenie

wiedzy i materiaw porwnawczych o charakterze globalnym.

W raporcie kocowym projektu HEGESCO przedstawiono dane

porwnawcze dla 19 krajw europejskich.

Jednym z badanych czynnikw byo dowiadczenie i aktyw-

no zawodowa absolwentw w okresie studiw, w tym prak-

tyki studenckie. Porwnujc dane dla rnych krajw, mona

zauway wyrane rnice w deklaracji przez absolwentw

pozyskiwania dowiadczenia zawodowego i wagi praktyk za-

wodowych w programie studiw.

Analiza danych wskazywaa na istotny zwizek pomidzy do-

wiadczeniem zawodowym zwizanym z kierunkiem studiw

(przy czym brane byy pod uwag nie tylko praktyki obowiz-

kowe, ale take inne dowiadczenia, stae, indywidualne ini-

cjatywy studentw) a pniejszymi sukcesami na rynku pracy

mierzonymi czasem poszukiwania pracy, uzyskanymi docho-

dami, zakresem odpowiedzialnoci, satysfakcj z wykonywa-

nej pracy. Co ciekawe, nie jest tak w przypadku dowiadcze

niezwizanych z kierunkiem studiw (prace dorywcze, waka-

cyjne) prace te przynosz jedynie tymczasowy efekt ekono-

miczny i nie maj znaczenia dla uzyskiwanych dochodw czy

czasu poszukiwania pracy w przyszoci.

Z pewnoci dowiadczenie zawodowe nie jest jedynym czyn-nikiem sprawczym sukcesu obiektywne uwarunkowania ekonomiczne maj znaczenie kluczowe. Mona tu poda przy-kad Turcji, gdzie 100% absolwentw potwierdzio, e odbyo praktyki zawodowe podczas studiw a jest to kraj, w ktrym czas poszukiwania pracy jest najduszy (30,3% poszukuje pracy duej ni sze miesicy), wskanik dla Polski z kolei by bardzo niski (1,6% respondentw poszukiwao pracy duej ni sze miesicy), co naley tumaczy przypadajcym na ten

okres boomem gospodarczym.

W USA prowadzone s regularne badania absolwentw pod

ktem poszukiwania pracy, planw rozwoju zawodowego. Naj-

nowsze badanie z roku 2010,3 przeprowadzone na prbie po-

nad 30 tysicy absolwentw amerykaskich uczelni dowodzi,

e absolwenci, ktrzy podczas studiw uczestniczyli w prak-

3 2010 Graduates survey, NACE (National Association of Colleges and Employers), www.naceweb.org.

tykach lub staach, zdobywali dowiadczenie zawodowe zwi-zane z kierunkiem studiw, atwiej znajduj prac i osigaj wysze zarobki. Warto przyjrze si wartociom wskanikw: 42,3% spord poszukujcych pracy absolwentw majcych za sob dowiadczenie w formie praktyk (internships) otrzymao przynajmniej jedn ofert pracy, z czego 25% przyjo ofert. W przypadku absolwentw bez dowiadczenia odsetek tych, ktrzy oferty otrzymali wynosi nieco ponad 30%, a przyja oferty jedna pita z nich. Rnica w poziomie przyjmowanych ofert wie si z wysokoci proponowanego wynagrodzenia mediana pensji w przypadku absolwentw z dowiadczeniem to 45 301 dolarw rocznie, a w przypadku absolwentw bez do-wiadczenia kwota ta jest o ponad 30% nisza i wynosi 34601

dolarw rocznie.

Badania absolwentw uczelni skandynawskich co do wpywu zagranicznych dowiadcze zawodowych4 na proces poszuki-wania pracy wskazuj na pozytywne aspekty takich dowiad-cze w zakresie rozwoju kompetencji potrzebnych na rynku pracy (szczeglnie wymieniane s tu zdolnoci jzykowe czy kulturowe). Poziom zatrudnienia wrd absolwentw z do-wiadczeniem midzynarodowym jest nieco wyszy, osigaj oni wysze zarobki. Ale obserwowany jest take negatywny wpyw tych dowiadcze w krtkiej perspektywie absolwenci z midzynarodowym dowiadczeniem zawodowym lub eduka-cyjnym duej poszukuj pracy, wysyaj wicej aplikacji. Tu-maczone jest to wyszymi oczekiwaniami tych absolwentw oraz czasem sceptycyzmem skandynawskich pracodawcw co do przydatnoci nabytych za granic kwalifikacji do potrzeb re-

gionalnego rynku.

Monitorowanie losw zawodowych absolwentw jest prowa-

dzone w naszym kraju od niedawna, w wybranych uczelniach

(wg bada aktywnoci polskich biur karier w roku 2009, tego

typu badania prowadzio 70 uczelni) i na razie obejmuj ab-

solwentw bezporednio po ukoczeniu studiw (najczciej

sze miesicy), std trudno o okrelenie wpywu poszczegl-

nych czynnikw w duszej perspektywie. Ministerstwo Nauki

i Szkolnictwa Wyszego, wiadome potrzeby, przeznaczyo

w roku 2010 kwot okoo 50 milionw zotych na wsparcie tego

typu dziaa w ramach programu Kapita Ludzki Prowadze-

nie monitoringu losw absolwentw w celu podniesienia jako-

ci ksztacenia i lepszego dostosowania oferty edukacyjnej do

potrzeb gospodarki opartej na wiedzy i wymogw rynku pracy5.

4 Student Mobility and Labour Market Outcomes, Jannecke Wiers-Jennsen, NIFU STEP, 2008

5 Harmonogram realizacji dziaa w trybie konkursowym w ramach PO KL obsugiwanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy-szego (nowe nabory w 2010 r.), www.nauka.gov.pl

6


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






W badaniach ju prowadzonych na Akademii Grniczo Hutni-czej dla absolwentw z roku 2009 (wstpna analiza danych z 10 wydziaw) wida wyranie, jak zwizane z kierunkiem studiw dowiadczenia zawodowe uzyskane w okresie kszta-cenia (praktyki w tym nadobowizkowe, praca, sta) przeka-daj si na dorane sukcesy na rynku pracy. Odsetek osb bezrobotnych sze miesicy po obronie wrd absolwentw, ktrzy podejmowali podczas studiw prace zwizane z kierun-kiem studiw jest czterokrotnie niszy od tych, ktrzy takich

dowiadcze nie mieli. Podobnie jest z odsetkiem absolwen-tw uzyskujcych dochody powyej 2500 zotych brutto (51,1% w stosunku do 38,5%). Potwierdzaj si take wnioski projektu HEGESCO prace dorywcze niezwizane z kierunkiem studiw

nie maj wpywu na sukcesy na rynku pracy.

Wida zatem, e praktyki studenckie s wanym elementem

potrzebnym studentom, uczelniom i firmom, a ich dobra orga-

nizacja przyczynia si do sukcesu wszystkich stron.


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






7

II. Rola praktyk w ksztatowaniu kompetencji przydatnych na rynku pracyMonika Domaska Akademia Grniczo-Hutnicza, Centrum Karier, Orodek Monitorowania Kadry Zawodowej

Problemem naszych czasw jest to, e przyszo ju nie jest taka jak kiedy.

Paul Valery (1871-1945), poeta francuski

Przyszo stawia przed wszystkimi nowe, czasem zaskakuj-

ce wyzwania. Na pewno jest ona trudno przewidywalna, czego

dowodem s kryzysy finansowe czy pojawiajce si nieocze-

kiwanie technologie zmieniajce nie tylko nauk, ale i ycie

codzienne (telefonia komrkowa czy rozwj Internetu w tym

pojawienie si portali spoecznociowych). Ale nie oznacza to,

e nie mona przygotowa si do nadchodzcych czasw tak,

by wykorzysta do maksimum pojawiajce si szanse i unikn

zagroe.

1. Jaki jest obecny rynek pracy?

Najbardziej istotna jest globalizacja dziaalnoci gospodar-

czej. Firmy dziaaj na rynkach midzynarodowych, wrd ich

pracownikw, kontrahentw i klientw s osoby pochodzce

z rnych krajw, kultur, posugujce si rnymi jzykami, y-

jce w rnych strefach czasowych. Najwikszym wyzwaniem

XXI wieku jest zarzdzanie rnorodnoci. Wedug bada1

prawie jedna trzecia absolwentw europejskich uczelni pi

lat po obronie pracy dyplomowej deklaruje, e pracuje w firmie

operujcej na arenie midzynarodowej (najniszy wskanik

w Norwegii 23%, najwyszy w Belgii 49%, w Polsce a 38%).

Globalizacja wymaga rozwijania i ksztatowania nowych kom-

petencji. Wykracza to poza oczywist potrzeb znajomoci

jzykw obcych (odsetek polskich absolwentw, ktrzy de-

klaruj wykorzystanie znajomoci jzykw obcych w bardzo

wysokim stopniu w codziennej pracy wynosi 55% w przypadku

firm o orientacji midzynarodowej, 23% w firmach dziaajcych

na rynku krajowym). Nie wystarczy umie mwi, trzeba umie

si porozumie. Bez znajomoci zasad wzajemnych relacji

i wpyww guanxi trudno jest o dobre stosunki i efektywne ne-

gocjacje z Chiczykami, bez dowiadczenia i wiedzy o krajach

arabskich atwo o gafy w kwestii tematw rozmw, upomin-

1 Projekt Higher Education as Generator of Strategic Competences, 2009, www.hegesco.org

kw czy przebiegu spotka biznesowych. Polscy pracodawcy wymieniaj przystosowanie kulturowe jako jedn z wiodcych podanych kompetencji i jest tak zarwno w przypadku du-ych korporacji midzynarodowych z siedzib w Warszawie, jak i maych kancelarii prawnych z poudniowo-wschodniej Polski. Globalizacja wymusza czstsze ni kilkanacie lat temu wyjazdy w rne czci Europy i wiata, niesie ze sob koniecz-no opanowania nowych technologii informacyjnych (telekon-ferencje), prowadzi do internacjonalizacji wielu dziedzin (pra-

wo, finanse, normy, zarzdzanie jakoci).

Co pomaga w relacjach midzykulturowych:

wiedza

poczucie wasnej wartoci

komunikatywno

motywacja

otwarty umys

ciekawo wiata

nieuleganie stereotypom

powstrzymywanie si od szybkich osdw

elastyczno

tolerancja dla innoci

tolerancja dla niewiadomej

niezraanie si chwilowymi niepowodzeniami

empatia

poczucie humoru

Kolejny wyrnik wspczesnego rynku pracy to innowacyj-no, nowe technologie (w dokumentach UE szczegln po-zycj jako obszar przyszociowy zajmuj technologie zmie-rzajce do ograniczenia emisji dwutlenku wgla) i rozwj technologii informacyjnych. Niezbdne s umiejtnoci anali-tyczne, kreatywno, umiejtno rozwizywania problemw czy poszukiwania nieszablonowych rozwiza.

Ronie znaczenie wiedzy i kwalifikacji. W Unii Europejskiej do roku 2020 proporcja zawodw wymagajcych wyszego wyksztacenia zwikszy si do 31,3% (z 25,1% w roku 2006)2. Zmieniajce si wymagania wymuszaj cige uzupenianie wiedzy. Uczenie si przez cae ycie to nie tylko abstrakcyjne haso programw unijnych, ale konieczno. Kompetencje wy-magane przez pracodawcw to umiejtno uczenia si, pozy-

skiwania nowej wiedzy, otwarto na wiedz.

2 European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Fourth European Survey of Working Conditions, EU-27, 2005

8


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Przyszo naley do sektora usug, gwnie usug bizneso-

wych, do ktrych nale sektor IT, ubezpieczenia, konsulting,

usugi doradcze (najwikszy przyrost miejsc pracy do roku

2015). W roku 2020 trzy czwarte stanowisk pracy bdzie na-

leao do sektora usug3. Ta tendencja rwnie niesie za sob

zapotrzebowanie na okrelone kompetencje, szczeglnie takie

jak: orientacja na jako, rozwijanie i utrzymywanie kontaktw

spoecznych i biznesowych, komunikatywno, umiejtno

prezentacji.

Nie bez znaczenia s zmiany demograficzne, gwnie starzenie

si spoeczestw europejskich, i zmiany w strukturze spoecz-

nej, np. modelach rodziny. W ogle gwnym wyznacznikiem

wspczesnego rynku pracy jest funkcjonowanie w warunkach

zmian. Kluczowe dla funkcjonowania w warunkach zmian s:

umiejtno docierania do informacji i korzystania z informa-

cji, aktywno, inicjatywa, wiadome decydowanie o wasnym

losie i rozwoju.

Kluczowe kompetencje przyszoci to4: komunikacja w jzyku ojczystym komunikacja w jzykach obcych kompetencje matematyczne, obliczeniowe umiejtno uczenia si kompetencje spoeczne i obywatelskie inicjatywa i przedsibiorczo

wiedza o rnicach kulturowych

Kompetencje najwaniejsze na europejskim rynku pracy5: profesjonalizm elastyczno funkcjonalna zarzdzanie wiedz

orientacja midzynarodowa

2. Jak uzyska kompetencje przydatne na rynku pracy?

Kompetencje s ksztatowane w rnych rodowiskach, w ro-

dzinie, w kontaktach spoecznych, ale przede wszystkim w ca-

ym procesie edukacji. Ogromn rol w ksztatowaniu wrd

studentw kompetencji przydatnych na rynku pracy odgrywaj

praktyki studenckie i inne formy zdobywania dowiadczenia

zawodowego zwizanego z kierunkiem studiw.

3 CEDEFOP, Skill Needs in Europe. Focus on 2020, Luxembourg, 2008

4 New Skills for New Jobs, European Communities, 20095 Flexible Professional in the Knowledge Society, Rolf Van der Vel-

den, Maastricht 2008

3. Etap poszukiwania praktyki

Jedn z najbardziej cenionych przez pracodawcw cech kan-

dydatw jest motywacja, wewntrzne przekonanie, e plany

zawodowe s zgodne z ich wizj wasnego rozwoju. W kwestii

praktyk z jednej strony prasa, najczciej w tonie sensacji,

dostarcza alarmujcych informacji o roli dowiadczenia za-

wodowego (bez kilkuletniego dowiadczenia nie ma szans na

prac), co powoduje due zainteresowanie podejmowaniem

wszelkiego rodzaju prac zawodowych podczas studiw, poszu-

kiwania stay i pracy, czasem niestety ze szkod dla samego

procesu ksztacenia. Brak powszechnych rozwiza systemo-

wych typu np. przerw semestralnych na uzyskanie dowiad-

czenia zawodowego (mobility, internship window) prowadzi do

koniecznoci brania przez studentw urlopw dziekaskich,

a nastpnie radzenia sobie z powstaymi kopotami biurokra-

tycznymi (np. rnice programowe). Z drugiej strony funkcjo-

nuje dobrze zakorzeniony w tradycji i opiniach studentw mit

o praktykach studenckich widzianych jako zo konieczne, kilka

tygodni straconych wakacji, odbbnienie kopotliwego obo-

wizku. W obu wypadkach motywacja nie jest waciwa. Dla-

tego bardzo wane jest, aby ju na etapie przygotowania do

poszukiwania praktyki wiedzie, jaka ma by jej rola, jakie s

wobec niej oczekiwania i jakie maj by jej efekty. Tego typu

analizy s wietnym wiczeniem z zakresu planowania kariery

czy zarzdzania projektami w szerszym kontekcie, co bardzo

przydaje si w yciu zawodowym naley zastanowi si, po

pierwsze, po co si czego podejmujemy, jakie bd tego efek-

ty, jaka jest nasza motywacja.

Inne kompetencje, ktre s rozwijane na etapie przygotowa-

nia, to umiejtno docierania do informacji i porzdkowania

informacji. Uczelnia poprzez dziaania biur karier, dziaw

praktyk studenckich czy penomocnikw do spraw praktyk

powinna pomaga studentom w kontaktach z pracodawcami,

wskazywa rda informacji (strony internetowe, targi pracy,

publikacje, katalogi branowe, namiary na osoby kontaktowe),

ale nie wyrcza ich w peni.

Proces poszukiwania przyczynia si do rozwoju wiedzy o sek-

torze, brany, uwarunkowaniach gospodarczych regionu, ten-

dencjach na rynku pracy.

Studenci maj okazj wykazania si wasn inicjatyw, roz-


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






9

wijania umiejtnoci nawizywania kontaktw, umiejtnoci

skutecznej perswazji, zdolnoci komunikacji ustnej i pisem-

nej take w jzykach obcych w przypadku praktyk w firmach

midzynarodowych lub za granic (korespondencja e-mailo-

wa, przygotowanie dokumentw aplikacyjnych yciorysw,

listw motywacyjnych; jest to doskonae wiczenie przed p-

niejszym staraniem si o prac). Przy czym pisanie tych doku-

mentw pozwala take na remanent wasnych umiejtnoci

dotychczas zdobytych w procesie edukacji.

Poszukiwanie praktyki jest okazj do sprawdzenia reakcji na

niepowodzenia i nauczenia si skutecznego radzenia sobie

z nimi (nie zawsze pierwszy kontakt jest skuteczny, ale trzeba

szuka dalej).

4. Etap organizacji praktyki

Na tym etapie studenci maj czsto pierwszy kontakt z firm

i rozwijaj bardzo wan i przydatn wiedz dotyczc kwestii

formalnych umw, skierowa, ubezpieczenia, zasad rapor-

towania, dokumentacji praktyki. Bardzo wane jest, jak ten

etap jest zorganizowany na uczelni (jasno okrelone, dostpne

w Internecie regulaminy, zasady, dokumenty), gdy wyrabia to

pewne nawyki i dostarcza studentom wzorcw postpowania,

co wobec tak podanej przez pracodawcw orientacji na ja-

ko ma ogromne znaczenie.

5. Etap odbywania praktyki

Najwaniejsz rol praktyki jest zdobywanie dowiadczenia

poprzez obserwacj lub w trakcie wykonywania rnych za-

da (learning by doing). Podczas rozmw pracodawcy wska-

zuj jako jedn z gwnych bolczek obecnych absolwentw

nieumiejtno stosowania pozyskanej wiedzy (co do zaso-

bu ktrej nie maj zastrzee i ceni j wysoko) w praktyce.

Praktyki powinny uczy take komunikacji, w tym szczeglnie

sztuki stawiania pyta. Poza umiejtnoci stosowania wie-

dzy w praktyce bardzo wana jest te moliwo konfrontacji

przez praktykantw wasnych wyobrae o pracy w danym za-

wodzie (np. jako lekarz lub nauczyciel), brany (np. grnictwo,

motoryzacja), obszarze funkcjonalnym (marketing, dzia kon-

taktw z klientem) z rzeczywistoci, ktra czasem odbiega

od tego, czego modzi ludzie spodziewali si, wybierajc dane

studia. Praktyki daj szans na przemylane kierowanie wa-

snym rozwojem zawodowym. Kolejna kwestia to umiejtno

operowania w rzeczywistym rodowisku pracy rzdzcym si

innymi prawami ni rodowisko uczelni, poczwszy od reimu

godzin pracy, przez rutyn czy elementy kultury organizacyj-

nej, a po prac z ludmi zrnicowanymi pod wzgldem wieku

czy narodowoci. Poprzez to ksztatuje si odpowiedzialno,

umiejtno zarzdzania sob w czasie, umiejtno wsp-

pracy w heterogenicznych grupach, zdolno stawania si au-

torytetem.

Szczegln rol w ksztatowaniu kompetencji odgrywa do-

wiadczenie zagraniczne (praktyki zagraniczne, dowiadcze-

nia w ramach programw wspierajcych mobilno). Pod tym

wzgldem polscy studenci s bardzo aktywni, wiadomi nie tylko bezporednich korzyci finansowych, ale take roli tych

dowiadcze w ksztatowaniu potrzebnych umiejtnoci

Procent absolwentw deklarujcych, e w trakcie studiw pracowali lub studiowali za granic


Francja

Austria

Finlandia

Polska

Holandia

Niemcy

Litwa

Belgia

Czechy

Norwegia

Wielka Brytania

Wgry

Estonia

Wochy

Portugalia

Hiszpania

Sowenia

Turcja

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Francja

Austria

Finlandia

Polska

Holandia

Niemcy

Litwa

Belgia

Czechy

Norwegia

Wielka Brytania

Wgry

Estonia

Wochy

Portugalia

Hiszpania

Sowenia

ja

36%

36%

32%

32%

30%

30%

28%

28%

27%

19%

19 %

18%

17%

17%

13%

13%

12%

9%

Pracodawcy ceni kandydatw, ktrzy w CV informuj o prak-

tykach lub studiach zagranicznych i to czsto nie za zdobyt

tam wiedz, ale z uwagi na te dowiadczenia jako wane r-do kompetencji (jest to dobry kandydat, poniewa: chciao

mu si, zdoby potrzebne informacje, zaatwi formalnoci,

pojecha, przey, wrci i rozliczy si). A zatem: jest otwarty,

z inicjatyw, niezaleny, pewny siebie, zna dobrze jzyk obcy, dojrzay, odwany, umie radzi sobie ze stresem, umie rozwi-zywa problemy. W zestawieniu z wiedz uzyskan w procesie ksztacenia w kraju (uczelnia na porzdnym poziomie, skoro zapewnia moliwo wyjazdw swoim studentom) i za grani-

c daje to pracownika z duymi perspektywami. Badania po-

twierdzaj suszno tej tezy.

10


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Odsetek absolwentw deklarujcych posiadaniekompetencji w stopniu wysokim

rdo: Kerstin Janson, VALERA project, International Centre for HigherEducation Research, Kassel, 2006

Planowanie, koordynacja, zdolnoci organizacyjne

Umiejtno rozwizywania problemw

Zdolnoci analityczne

Asertywno, umiejtno podejmowania decyzji, wytrwao

Zaangaowanie

Inicjatywa

Zdolnoci adaptacyjne

Profesjonalna wiedza o innych kulturach

Zdolno wsppracy z ludmi rnych kultur

Wiedza/rozumienie rnych kultur

Znajomo jzykw obcych

Absolwenci bez dowiadczenia midzynarodowego Absolwenci mobilni

50%67%

58%70%

59%70%

57%75%

67%79%

62%79%

75%81%

16%50%

40%76%

28%76%

48%88%

6. Etap rozliczenia praktyki

Poza koniecznoci przygotowania profesjonalnego sprawoz-

dania (rozwj komunikacji pisemnej) wana jest kwestia do-

kumentacji w postaci listw referencyjnych, opinii i wszelkich

innych dokumentw potwierdzajcych nie tyle samo odbycie

praktyki, co jej zakres i efekty w zakresie wiedzy, dowiadcze-

nia i kompetencji. Wobec zmiennego rynku pracy, a w konse-

kwencji koniecznoci wielokrotnego w przyszoci starania

si o prac konieczne jest wyrobienie zwyczaju dokumento-

wania wasnych osigni, etapw rozwoju.

Podsumowujc niezalenie od niewiadomych, jakie niesie

przyszo, naley wykorzystywa wszelkie nadarzajce si

okazje, by zdobywa dowiadczenie. Pewne afrykaskie przy-

sowie mwi, e jutro naley do tych, ktrzy przygotuj si dzi-

siaj. Dobrze zorganizowane praktyki zawodowe s efektywn

form takiego przygotowania.


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






11

Justyna Bugaj1

Uniwersytet Jagielloski w Krakowie

Jednym z podstawowych zada uczelni jest przygotowanie ab-

solwentw do podjcia pracy, a stae i praktyki, bdce ele-

mentem programu studiw, uzupeniaj zajcia prowadzone

w szkoach wyszych o rozwj umiejtnoci praktycznych. Po-

magaj pracodawcom ukierunkowa rozwj ich przyszych pra-

cownikw oraz uatwiaj modym ludziom wiadome spojrze-

nie na swoje zainteresowania, moliwoci rozwoju itp. przez

pryzmat oczekiwa zwizanych z wymarzonym stanowiskiem

pracy ispecyfik zawodu.

1. WprowadzenieCh. Handy pod koniec XX wieku opublikowa ksik, w ktrej

opisywa midzy innymi ponadczasowe paradoksy dotyczce

ycia i pracy w XXI w. Niektrzy [ludzie bd mieli J.B.] prac

i pienidze, ale za mao czasu, podczas gdy inni [bd mieli

J.B.] cay czas, ale [bd J.B.] bez pracy i bez pienidzy2. Pra-

cownicy coraz czciej bd pracowa duej iwnietypowych

godzinach, [bd J.B.] przyjmowa wicej pracy niepenoeta-

towej i czciej pracowa na wasny rachunek3. W tej pozycji

Handy wyrni take cztery rodzaje pracy:

patn wystpujc w rnych formach (pensje, hono-

raria), w zalenoci od tego czy sprzedaje si czas, czy

produkt,

podarunkow wykonywan za darmo na rzecz wsplno-

ty, instytucji charytatywnych, klubw sportowych itp.,

domow prowadzenie domu i trosk o jego mieszka-

cw,

ksztaceniow nabywanie i rozwijanie inteligencji.

Zrwnowaone ycie jest mieszank wszystkich tych typw

pracy4. Stanowi one wyzwanie dla modego czowieka, ktry

stoi przed yciowymi decyzjami. Na te z kolei wpywaj oso-

by, z ktrymi si spotyka oraz dowiadczenie, ktre nabywa.

Znaczna cz studentw poszukujcych praktyk jest jak nie-

1 [email protected] Handy Ch., (1996), Wiek paradoksu. W poszukiwaniu sensu przy-

szoci. Dom Wydawniczy, Warszawa, s. 32-33 i 1743 Tame4 Tame

III. Kompetencje opiekunw praktyk rezultaty projektu PROCERTU

oszlifowane diamenty i wyrnia si naturaln ciekawoci

i kreatywnoci w rozwizywaniu stawianych przed nimi za-

da. S dni wiedzy, poznania, jak waciwie wyglda ten

wymarzony przyszy zawd. Charakteryzuj ich rnorodne

postawy wobec wsppracownikw, zdarza si, e negatywne

(roszczeniowe, agresywne), dlatego te naley je ksztatowa

nie w murach uczelni, lecz w przyszym miejscu pracy.

Rol osoby opiekujcej si studentem po stronie firmy mona

stosunkowo atwo okreli, gdy wynika ona z opisu zajmowa-

nego stanowiska pracy. Jednak okrelenie wymaga wstosun-

ku do kompetencji opiekunw praktyk po stronie uczelni jest

do trudne. Zostan one przedstawione na przykadzie rezul-

tatw bada przeprowadzonych w ramach midzynarodowego

projektu PROCERTU. Projekt ten zosta przygotowany przez

partnerw zkrajw europejskich, ktrzy wykazali si dowiad-

czeniem lub wiedz w zakresie tworzenia relacji midzy uczel-

ni aprzedsibiorstwem oraz opieki nad praktykami zawodo-

wymi, profesjonalizacji icertyfikacji umiejtnoci. Badania do

projektu zrealizowano w szeciu krajach, w ramach programu

Leonardo da Vinci PROCERTU (Training and European Certifi-

cation for Academic Tutors).

2. Zmiana roli praktyk zawodowychKonkurencja na rynku pracy jest bardzo dua, a do tego coraz

wicej pracodawcw podnosi wymagania wstosunku do nowo-

zatrudnianych pracownikw, pytajc o dowiadczenie, a take

o rodzaj aktywnoci na studiach. Czas stau lub praktyki stu-

denta pozwala na sprawdzenie jego stopnia zainteresowania,

zaangaowania oraz moliwoci ukierunkowanego rozwoju.

Przy zapewnieniu odpowiedniej opieki wydelegowanej do tego

celu osoby z przedsibiorstwa wsppraca midzy stayst

i pracodawc moe by owocna dla obu stron. W trakcie prak-

tyk wan rol oddziaywania na praktykanta odgrywa osoba,

ktra si nim opiekuje, pomagajc mu w odnalezieniu si

w nowych okolicznociach oraz wskazujc moliw drog za-

wodow. Same oczekiwania wzgldem praktykantw sprowa-

dzaj si do potrzeby ksztacenia nastpujcych umiejtnoci:

wiadomoci spoecznej od studentw oczekuje si lep-

szego zrozumienia spoecznych aspektw praktyk oraz

odpowiedniego zrozumienia okrelonych polityk z nimi

zwizanych,

12


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






zastosowania teorii program praktyk powinien by tak zaprojektowany, by stworzy im moliwo zastosowa-nia wiedzy z rnych dyscyplin w konkretnych sytuacjach w pracy,

dostosowania do rodowiska pracy od praktykantw oczekuje si zrozumienia kultury organizacyjnej firmy oraz penego wspdziaania z pracownikami,

wsppracy z partnerami od praktykantw oczekuje si wymiany pomysw i dotychczasowych dowiadcze, roz-wizywania rnych zada, wzajemnego wspomagania rozwoju osobistego;

rozwoju oglnego oczekuje si od studentw czerpania korzyci z programu praktyk poprzez rozwj krytycznego sposobu mylenia, umiejtnoci interpersonalnych i ko-munikacyjnych, wiadomoci spoecznej, umiejtnoci analitycznych.

Rysunek 1. przedstawia relacje midzy studentem gwnym ogniwem, a opiekunami praktyk reprezentujcymi uczelni oraz miejsce odbywania praktyki lub stau. Sia relacji jest uzaleniona midzy innymi od zaangaowania wyej wymie-nionych osb biorcych udzia w tym procesie. Zakres wyma-ga i obowizkw jest okrelony w kontrakcie dotyczcym praktyk. Student prowadzi dziennik praktyk, w ktrym groma-dzi dokumentacj zwizan z ich przebiegiem oraz spisuje uzy-

skane umiejtnoci5.

opiekunowie praktyk uczelnia

opiekunowie praktyk organizacja

student, praktykant, staysta

Rysunek 1. Relacje midzy opiekunami praktyk i studentem

rdo: opracowanie wasne

Praktyki zawodowe przyczyniaj si do pobudzania aktywno-ci zawodowej studenta oraz umoliwiaj mu twrcze rozwi-zywanie problemowych przypadkw analizowanych w trakcie zaj, ktre pozostay do ukoczenia studiw. Pomagaj pod-j decyzj o ksztatowaniu dalszej kariery zawodowej, w tym sprawdzaj, czy dotychczasowe wybory byy suszne. Umo-liwiaj mu zebranie materiaw rdowych, ktre pomagaj

w napisaniu ciekawej pracy dyplomowej.

5 Np. Regulamin praktyk zawodowych zachodniopomorskiego Centrum Edukacyjnego w Szczecinie, http://www.zce.szczecin.pl/okp1/regulamin.pdf Regulamin praktyk zawodowych, http://www.gdynia.pl/g2/dokumenty/jednostki/reg_prakt_zaw.pdf Regulamin praktyk zawodowych na Wydziale Nauk Humanistycznych SGGW, http://spin.sggw.pl/files/Regulamin_praktyk_pedagogika.pdf Regulamin praktyk studenckich w Instytucie Ekonomii i Zarzdza-nia, http://www.econ.uj.edu.pl/download/RegulaminPraktyk.pdf

3. Projekt Procertu

Podczas posiedzenia Rady UE w Lizbonie, w marcu 2000 roku,

szefowie rzdw rozpoczli dysput nad realizacj wyznaczo-

nej 10-letniej misji, aby UE staa si najbardziej konkurencyjn

i dynamiczn gospodark opart na wiedzy, zdoln do zrwno-

waonego wzrostu gospodarczego, z wiksz liczb lepszych

stanowisk pracy. Centralnym elementem wniej stanowiy za-

gadnienia dotyczce uczenia si przez cae ycie nie tylko dla

konkurencyjnoci i zdolnoci do zatrudnienia, ale take w-

czenia spoecznego, aktywnego obywatelstwa i rozwoju osobi-

stego. Dodatkowo podkrelono tam rol praktyk zawodowych,

ktre stay si obowizkowym elementem programu studiw.

W nastpstwie tego wwielu rodowiskach naukowych rozpo-

czy si dyskusje nad wanoci programu praktyk oraz rol

ich opiekuna. W odpowiedzi na wyzwania okrelone wwczas,

a wci aktualne, utworzone zostao konsorcjum projektowe

zwane dalej w skrcie PROCERTU6 (Training and European Cer-

tification for Academic Tutors).

Projekt zosta przygotowany przez partnerw z krajw europej-

skich, ktrzy wykazali si dowiadczeniem i wiedz w zakre-

sie wsppracy midzy uczelni aprzedsibiorstwem, opiek

nad praktykami zawodowymi, profesjonalizacj i certyfikacj

umiejtnoci. Konsorcjum skadao si z dziesiciu partnerw

z szeciu rnych krajw:

ISTP Saint Etienne (Francja, Ecole nationale des Techniqu-es Industrielles et des Mines dAls, Institut Suprieur des Techniques Productiques),

E.N.T.E.R. (Austria, European Network for Transfer and Exploitation of EU projects Results Europejska Sie na rzecz Transferu i Wykorzystywania Wynikw Projektw UE),

ENSTIMA (Francja, Francuskie Stowarzyszenie Normaliza-cyjne AFAQ AFNOR),

DAA (Niemcy, Deutsche Angestellten Akademie - Institut Berlin und Brandenburg/West),

FUTURUM (Polska),

PASTWOWA WYSZA SZKOA ZAWODOWA W TARNOWIE (Polska),

FASE NET (Hiszpania),

IKERTIA FUNDACION (Hiszpania),

HEIG-VD (Szwajcaria, Haute cole dingnierie et de Ge-stion du canton de Vaud),

UNIWERSYTET W GOTEBORGU (Szwecja).

6 Daroux G., (2009), The exercise of academic guidance, documents of PROCERTU Projekt


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






13

Projekt zosta podzielony na cztery gwne czci:

1. przygotowanie profilu stanowiska pracy tutora,

2. opracowanie i przygotowanie programu szkoleniowego

(e-larning),

3. opracowanie narzdzia certyfikacji umiejtnoci,

4. opracowanie podrcznika dobrych praktyk.

Wykonawcy projektu na podstawie obserwacji w reprezento-

wanych krajach i w wielu placwkach oferujcych szkolenia

poczone z prac stwierdzili, e rol opiekuna praktyk zawo-

dowych przypisuje si najczciej pracownikom administra-

cyjnym lub nauczycielom akademickim. Poprzez opis obrazu

praktyk opracowano profil oraz misj mentora akademickiego,

okrelono jego rol wuczeniu si studentw oraz nakrelono

kierunek zmian dotyczcych potrzebnych umiejtnoci.

Informacje na temat projektu PROCERTU oraz rezultaty prac

zespou projektowego zostay rozpowszechnione za pomoc

strony internetowej: www.procertu.eu oraz przez ulotki udo-

stpniane na konferencjach i seminariach np. www.procer-

tu_brochure_final_pl.

4. Kompetencje opiekunw praktyk

W uczelniach opiekunowie praktyk stosuj rne metody po-mocy studentom w ocenie ich wasnych cech i umiejtnoci oraz w przygotowaniu ich do pracy na wymarzonym stanowi-sku i wwybranym zawodzie. To szczeglne poczenie wiedzy zawodowej, osobistego stylu i podejcia do uatwienia proce-su uczenia si ksztatuje wizerunek opiekuna praktyk zawo-dowych. Definicyjnie opiekun praktyk reprezentujcy uczelni jest rozumiany jako: osoba, ktra jest nauczycielem i/lub na-ukowcem zatrudnionym na uczelni lub w instytucie uczelnia-nym ikieruje kilkoma studentami / praktykantami w okresie, w ktrym student pracuje jako staysta w firmie / szpitalu /

szkole zawodowej7.

D.Thierry i C.Sauret uwaaj, e kompetencje w znaczeniu

oglnym to zdolno pracownika do dziaania prowadzcego

do osignicia zamierzonego celu wdanych warunkach za po-

moc okrelonych rodkw. Wrozwinitej wersji, kompetencje

to og wiedzy, umiejtnoci, dowiadczenia, postaw i goto-

wo pracownika do dziaania w danych warunkach, a wic

take zdolno przystosowania si do tych zmieniajcych si

7 PROCERTU Projekt

warunkw. Nie s wic one synonimem kwalifikacji w potocz-

nym znaczeniu ani rwnoznaczne zformalnym wyksztaceniem

czy dyplomem8.

Jednym z podstawowych celw dziaania opiekuna praktyk

zawodowych okrelonych w ramach projektu PROCERTU po-

winno by rozwijanie zdolnoci globalnego podejcia do roz-

wizywania problemw, poczone ze zdolnoci radzenia

sobie z niepewnoci w zmiennym otoczeniu, rozwijania my-

lenia analitycznego izdobywania wiedzy teoretycznej w kwe-

stiach oglnych i zwizanych z okrelon prac. Podkrela si

zdolnoci: analizy, proponowania usprawnie w projektach,

napdzania tych projektw i zarzdzania ludmi. Te cztery

umiejtnoci musz by stosowane w czterech obszarach ak-

tywnoci kierownika branowego: technika, ekonomia, organi-

zacja i zasoby ludzkie9.

W wyniku dalszych prac w ramach projektu wyodrbniono trzy

gwne grupy kompetencji, charakteryzujcych opiekunw

praktyk:

pedagogiczne,

spoeczne,

komunikacyjne.

Do grup tych zaliczono midzy innymi: zdolno informowania,

suchania studentw, otwarto, zarzdzanie i moderowanie

dyskusji, instruowanie studentw, mierzenie postpw pracy

studentw oraz pomoc w rozwoju kompetencji wasnych.

Podczas realizacji projektu sprecyzowano take dwie grupy

umiejtnoci:

administracyjne, w tym umiejtno wydajnej pracy

z du liczb studentw i radzenia sobie z du iloci

wymaganej dokumentacji (umowy, wnioski o praktyki,

dzienniki praktyk, karty ocen itp.),

profesjonalne, np. wysoki stopie profesjonalizmu w kon-

kretnym obszarze, due dowiadczenie zawodowe, wie-

dza specjalistyczna, dowiadczenie zawodowe pasujce

do programu nauczania studiw na danym kierunku itp.

Tabela 1. przedstawia szczegowo grupy umiejtnoci oraz

przypisane im dziaania charakteryzujce opiekunw praktyk.

8 Thierry D., Sauret C. (1994), Zatrudnienie i kompetencje w przed-sibiorstwie wprocesach zmian, Poltext, Warszawa

9 Tame

14


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Umiejtnoci: Dziaania:

spoeczne

podchodzenie do ludzi w sposb otwarty i bez uprzedzeodpowiednia reakcja na rne typy osobowoci, cechy narodowe, wiek itp.umiejtno rozumienia problemw i obaw uczestnikwodpowiednie zrwnowaenie ukie-runkowania na jednostk i grupzapewnianie studentom wsparcia i zachty

pedagogiczne

podtrzymywanie motywacji kadego studentauwzgldnienie celwzarzdzanie interakcjudzielanie informacji zwrotnejwspieranie rnych stylw uczenia si, a take strategii uczenia si

oceny

ocena jakoci uczenia siocena satysfakcji studentwocena przebiegu praktykiledzenie postpu studentamotywowanie studentwprzekazanie studentom informacji zwrotnej

zarzdzaniaradzenie sobie ze stresem zarzdzanie kontaktamizarzdzanie czasem

administracyjne

opracowanie biznesplanu radzenie sobie z zagadnieniami orga-nizacyjnymizarzdzanie jakoci

rozwizywania problemw

znajomo potencjalnych problemwrozpoznanie i zapobieganie proble-momradzenie sobie z problemami

Tabela 1.: Umiejtnoci zwizane z dziaaniami opiekunw

praktyk

rdo: FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk,

PROCERTU Projekt

Opiekunowie praktyk peni wiele rnych rl w odniesieniu

do studenta, np.: przewodnik, doradca, opiniodawca, konsul-

tant i nauczyciel. W projekcie zwrcono szczegln uwag na

rol doradcy, ktra powinna by dominujca, podkrelajc, e

wszelkie dziaania opiekuna praktyk powinny by ukierunko-

wane na pomoc studentowi wzakresie takich funkcji jak:

socjalizacja,

przekazanie i transfer wiedzy,

kwalifikacje.

Tabela 2. przedstawia wyniki bada wykonawcw projektu PROCERTU nad dziaaniami opiekuna praktyk zawodowych. Rwnowa-

ga pomidzy poszczeglnymi funkcjami zmienia si w zalenoci od kraju, organizacji, parametrw prawnych, organizacyjnych,

lokalnych lub indywidualnych.

Socjalizacja ucznia / praktykanta Przekazanie i transfer wiedzy Kwalifikacja praktykanta

Pomc praktykantowi w integracji w przedsibiorstwie oraz instytucji

Wnie wiedzStworzy (wsptworzy) profesjonalny projekt

Przyjmowa i wytyczy ciek dziaania / pokierowa

Towarzyszy w uczeniu si, czy to technicznie, dyscyplinarnie, czy meto-dologicznie

Oceni postp w rozwoju umiejtnoci ikompetencji


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






15

Umoliwia relacje pomidzy praktykan-tem, zespoem nauczycieli oraz opieku-nem wprzedsibiorstwie

Towarzyszy praktykantowi we wszystkich okolicznociach, szczegl-nie spornych

Wytyczy ciek dziaania / kierowa

Na podstawie przebiegu szkolenia okre-la tryb opieki

Aktywnie uczestniczy wdefiniowaniu przebiegu uczenia si ucznia

Ujednolica z innymi opiekunami praktyk zawodowych metody ipraktyki oceny

Okreli przedsibiorstwa partnerskie reprezentujce ciekawe pole dziaania dla praktykantw

Doradza praktykantowi wzakresie odpowiedzialnoci iautonomii

Okrela tryb oceny praktyk na pod-stawie odniesienia do umiejtnoci wzgldem przygotowanego stanowiska pracy

Analizowa profile i potrzeby praktykan-tw

Zachca praktykanta do komuni-kacji, przedstawiania argumentw, relacjonowania iwymiany nabytego dowiadczenia

Gwarantowa osignicie ijednorod-no stanowiska pracy poprzez sta kontrol zwykorzystaniem okrelo-nych narzdzi

Umoliwia integracj praktykanta w przedsibiorstwie po ukoczeniu studiw

Ocenia osignicie celw szkolenio-wych

Tabela 2.: Czynnoci dotyczce funkcji doradcy oraz oczekiwane wyniki

rdo: FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk, PROCERTU Projekt

Biorc pod uwag powysze, moemy sformuowa nastpuj-

ce grupy kompetencji10:

wsplne: kompetencje, ktre s zawsze wymagane na sta-nowisku pracy opiekuna praktyk zawodowych: np. umie-jtnoci doradcze (suchanie, dialog, pocieszanie szacu-nek, zaufanie, instruowanie...), umiejtno samodzielnej pracy, umiejtno zachcania studentw do wycigania wnioskw z praktyk, umiejtno zarzdzania informacja-mi (umiejtno wyszukiwania i analizy informacji pocho-

dzcych z rnych rde), podejmowanie decyzji,

dostarczyciel: kompetencje wskazywane przez opie-kunw praktyk i kierownika wydziau, np.: umiejtno wykrycia potencjalnych pocze pomidzy aspektami wiedzy przedmiotowej a ich zastosowaniem w polity-kach i treciach edukacyjnych, zaangaowanie w postpy

i osignicia uczniw,

uytkownik: kompetencje wskazywane przez opiekunw praktyk zawodowych i uczniw, np.: zdolno do analizy i syntezy wiedzy z przedmiotu, ktry bdzie nauczany,

10 Lecerf Ch. (2008), WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych Raport Kocowy, ENSTIMA

zewntrzne: kompetencje wskazywane przez uczniw i kierownika wydziau, np.: rozwizywanie problemw,

wiadomo koniecznoci cigego rozwoju zawodowego.

Czonkowie projektu, majc na wzgldzie powysze punkty

widzenia osoby opiekuna praktyk zawodowych oraz podajc

wyranie kontekst ich rozumienia, okrelili zbir kompetencji

w nawizaniu do podstawowych umiejtnoci, prowadzcych

do wyrnienia nastpujcych obszarw:

spoecznego,

pedagogicznego,

oceny,

zarzdzania,

administracji,

rozwizywania problemw.

Trzy pierwsze obszary przedstawione w tabelach (Tabela 3.

umiejtnoci spoeczne i pedagogiczne oraz Tabela 4.

umiejtno oceny i zarzdzania) s zwizane bezporednio

z funkcjami opiekuna praktyk. Trzy ostatnie s cile powi-

zane z oglnymi funkcjami penionymi przez opiekuna praktyk

zawodowych (w tym szczeglnie z funkcj doradztwa).

16


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Umiejtnoci spoeczne Umiejtnoci pedagogiczne

1. Umiejtno podchodzenia do ludzi otwarcie ibez uprze-dze

1. Utrzymanie motywacji

yczliwoEmpatiaUmiejtno suchaniaUmiejtno wyraania odmiennego zdania bez obraania praktykantw lub osoby nadzorujcej w firmieUmiejtno oddzielenia oceny od odczu lub przekona praktykantwWyraanie swojego zdania bez wiedzy, odnoszenia si lub uwzgldnienia wydarze z przeszoci

EntuzjazmPozytywne nastawienieZachcanie do uczestnictwaWykazanie zainteresowania swoimi praktykantamiDostarczenie informacji zwrotnej Ustanowienie celwZainteresowanie przedmiotem

2. wiadomo istnienia rnic midzy praktykantami 2. Uwzgldnienie celw

W razie potrzeby, ukierunkowanie swojej pracy na kadego praktykantaOdnajdowanie indywidualnych i intelektualnych rnic midzy praktykantami

Dobre rozplanowanie codziennych czynnociDokadno, metodyczno i systematyczno

3. Reagowanie odpowiednio do poszczeglnych typw osobo-woci, cech narodowociowych, wieku itd.

3. Zarzdzanie interakcjami

Uwzgldnianie czuych punktw praktykantwUmiejtnoci psychologiczne

KomunikatywnoUmiejtno moderacjiDobra koordynacja czynnoci

4. Zrozumienie problemw i obaw uczestnikw 4. Udzielanie informacji zwrotnej

Umiejtnoci psycho-pedagogiczneCierpliwo i wyrozumiao

Denie do sedna sprawyOpisowo pozwalajca praktykantom dziaa

5. Odpowiednie wywaenie kierunkw dziaania5. Zajmowanie si rnymi profilami osb nadzorujcych

praktykantw i firmy

Umiejtnoci pedagogiczneUwzgldnianie rnic midzy praktykantami, aby wiedzie jak ukierunkowywa spotkania

Uwzgldnianie czuych punktw praktykantwUmiejtnoci psychologiczne

6. Zapewnienie praktykantom wsparcia i zachty6. Wsparcie poszczeglnych stylw uczenia si / strategii

pracy

Pozytywna i pomocna postawaUdzielenie praktykantom pomocy krok po kroku, w ich tempieUwzgldnienie potrzeb praktykantw i wiedza, jak im pomcUnikanie sytuacji przytaczania lub zniechcania praktykantw poprzez sowa lub dziaania

Umiejtnoci dydaktyczneUmiejtnoci praktyczne


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






17

Umiejtno oceny Umiejtnoci zarzdzania

1. Ocena jakoci praktyk 1. Radzenie sobie ze stresem / tolerancja frustracji

Sprawdzanie poziomu wiedzy osignitego przez praktykan-

tw, nie tylko pod koniec okresu praktyk, ale rwnie w jego

trakcie

Podejcie realistyczne

Samokontrola

Pozytywne nastawienie / pozytywne mylenie

Przystosowanie si do zmian z atwoci

2. Ocena zadowolenia praktykantw 2. Radzenie sobie z du czstotliwoci komunikacji

Uwzgldnienie opinii praktykantw, ich skarg itp.

Pozytywna, krytyczna postawa

wietne zdolnoci analityczne

Umiejtno moderacji

3. Reakcja na ocen procesu przez praktykantw 3. Zarzdzanie czasem

Otwarto

Uwzgldnienie opinii praktykantw bez urazy

Wiedza, jak reagowa stosownie do oceny praktykantw

Pozytywna, krytyczna postawa

Dobre rozplanowanie dziaa podczas procesu praktyk

Umiejtno odmawiania w sytuacji nieplanowanych

dziaa

Umiejtno pozostawienia czasu wtrakcie praktyk na

nieoczekiwane zdarzenia

4. ledzenie postpu praktyk

Wiedza na temat postpw praktykanta lub ich braku

5. Motywacja praktykantw

Zdobycie zainteresowania praktykantw

Wspomaganie praktykantw w procesie praktyk

6. Udzielanie praktykantom informacji zwrotnej

Denie do sedna sprawy

Opisowo pozwalajca praktykantom dziaa

Tabela 3.: Umiejtnoci spoeczne i pedagogiczne

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU 2009

Tabela 4.: Umiejtno oceny i zarzdzania

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU 2009

18


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






W projekcie nawizano rwnie do europejskiego dokumentu Europass Curriculum Vitae (http://europass.org.pl/europass-cv;

http://europass.cedefop.europa.eu/europass/preview.action), a take punktu odniesienia CompeQ, ktry podaje szczegowe

umiejtnoci oglne opiekuna praktyk (Tabela 5.).

podstawowe kompetencje osobiste

Zna samego siebie; okrela wasne atuty

Zarzdza osobistymi atutami, w tym zdrowiem oraz utrzymaniem zdolnoci do zatrudnienia; utrzymywa wasn rwnowag fizyczn oraz umysow

Czu si wydajnym; by pewnym siebie; wykazywa zdolno podejmowania decyzji, atake umiejtno dziaania w ramach stanowiska

Posiada umiejtnoci manualne

Posiada zdolnoci artystyczne

Wykazywa zdolnoci analityczne

Wykazywa zdolnoci syntezy

Uwzgldnia wasne zainteresowania

W razie koniecznoci, kwestionowa wasne dzialania i pozostawia sprawy wasnemu biegowi

ukierunkowane zaangaowanie

Z zaangaowaniem, energi i wytrwaoci dy do pracy

Organizowa si w sposb samodzielny

Zarzdza i kontrolowa harmonogram; przestrzega danych harmonogramw iterminw

odpowiedzialne zachowanie

By oddanym i samodzielnie si motywowa; podejmowa obowizki zwizane zfunkcj

Wykazywa wytrwao w ramach penionej funkcji

Robi samemu to, czego oczekuje si take od innych osb; mie dyscyplin osobist iliczy si zni

Wytrzymywa napicia i zarzdza stresem

Przyjmowa lub wybiera kodeks deontologiczny oraz przestrzega go; przestrzega etyki; by sprawiedliwym i uczciwym


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






19

transformacja i innowacja

Wykazywa ciekawo, bystro oraz inicjatyw, aby uatwia osiganie celw instytucjonalnych

Wprowadza innowacje; wykazywa kreatywno

podtrzymanie zdolnoci do zatrudnienia

By otwartym na nowe idee i wykazywa si elastycznoci

Wykazywa ch doskonalenia i by gotowym na to, aby ewoluowa

kompetencje spoeczne

talenty komunikacyjne

Komunikowa si w odpowiedni sposb z przeoonymi, kolegami, podwadnymi oraz klientami

Komunikowa si ustnie (w jzyku ojczystym)

Komunikowa si w formie pisemnej (w jzyku ojczystym)

Potrafi komunikowa si rwnie w innych jzykach

Umie sucha; uwzgldnia punkt widzenia innych osb

orientacja na klienta

Mie dobre wyczucie w obsudze klienta (zewntrznej lub wewntrznej); przyjmowa ioferowa klientom produkty i usugi w sposb, ktry jak najlepiej spenia ich rzeczywiste potrzeby; utrzymywa relacje zawodowe; kontrolowa klientw

umiejtno wsppracy i pracy w zespole

Wykorzysta podejcia i rodki nauczania dostosowane do relacji z kolegami iwsppracownikami. Pomaga im, gdy bd tego potrzebowa, i w razie potrzeby tymczasowo zastpowa

Stawa w obronie pomysw i ideaw oraz integrowa te przekazane przez inne osoby; wykazywa perswazj i entuzjazm

Negocjowa korzystne rozwizania dla rnych interesariuszy

Dostosowywa si do swojego rodowiska

By zdolnym do integrowania w swoim zachowaniu innych kultur oraz planw dziaania

Rozwija i proponowa sieci partnerw

Tabela 5.: Kompetencje opiekunw praktyk nawizanie do europejskiego dokumentu Europass Curriculum Vitae

rdo: WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych Raport Kocowy, PROCERTU, 2008

20


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






Na podstawie wypracowanych w projekcie materiaw zosta

przygotowany kurs e-learningowy, ktry umoliwia doskonale-

nie wymienionych w tabelach czynnoci iumiejtnoci charak-

terystycznych w pracy opiekunw praktyk. Zostay te opraco-

wane sposoby oceny uczestnikw kursu oraz ich certyfikacja.

5. Opinie studentwStudenci czsto wypowiadaj si pozytywnie o praktykach,

gdy jak twierdz: praktyka to moliwo zdobycia dowiad-

czenia w brany, a uczelnie powinny w tym pomaga. Podkre-

laj jednak, e dobrej praktyki warto szuka na wasn rk,

cho liczy si te wsparcie ze strony uczelni11. Jeli praktyki nie

s obowizkowe kontakt z uczelni w tej sprawie jest nie-

wielki. Poszukujc informacji o dobrych praktykach, studenci

sigaj czsto do forw internetowych, gdzie dowiaduj si

o tym gdzie jej szuka i jak j zdoby12. Jedna ze studentek tak

opisuje swoje dowiadczenia:

Od pierwszego dnia praktyk dostaam odpowiedzialne zada-

nie, biurko, komputer i telefon. Zesp jest bardzo miy i po-

mocny. Zostaam oprowadzona po siedzibie firmy i poinfor-

mowana o zasadach i zwyczajach w firmie. Cz zada jest

nudna, na przykad mierzenie czasu podczas testw umiejt-

noci analitycznych. Nie miaam dotd adnych dowiadcze

w sferze HR, praktyka pozwolia mi pozna charakter tej pracy,

zdoby dowiadczenie iprzekona si, czy mi to pasuje i czy

poradz sobie w takiej pracy.

Zuza, praktyka w dziale HR firmy Ericpol

Opinie negatywne dotycz szczeglnie praktyk obowizko-

wych. Jednak dowiadczenia mog by bardzo rne, nawet

w przypadku jednej osoby.

Uwaam, e bezpatna praktyka nie powinna trwa duej ni

miesic. Po miesicu te zadania, ktre mona zleci studen-

towi opanowa on ju dobrze, a nowych pracownicy niestety

nie chc zleca. Plusy praktyk, to moliwo zdobycia prak-

tycznej wiedzy i sprawdzenia si. Liczy si take dodatkowy

wpis w CV i referencje. Strony negatywne to godziny nudy

i wiadomo, e do pracy, ktr si wykonuje nie potrzebne

jest waciwie adne wyksztacenie (np. odrywanie wydrukw

11 http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,91736,5456792,Jak_uczel-nie_pomagaja_studentom_w_karierze_.html

12 W wtku Praktyki: http://www.architekcikariery.pl/praca-porady-student-na-praktyce-jakich-bledow-unikac,178,2,566.html

RMUA za pomoc linijki, masowe przybijanie piecztek). Kolej-

ny minus to mae zainteresowanie praktykami na uczelni, niby

koordynator jest, ale jakie i czy w ogle ma zadania nikt nie wie

to niedobrze. Zwaszcza, e wikszo osb w ogle nie wie

o jego istnieniu (ja dowiedziaam si po prawie czterech latach

studiowania, przez przypadek).

Aleksandra

6. Zakoczenie

Uczestnicy projektu zaoyli, e opiekun praktyk zawodowych

powinien posiada szerokie umiejtnoci ikompetencje doty-

czce wspierania rozwoju modego czowieka, okrelania ce-

lw i jego zdolnoci. W tym zakresie powinien on spenia ocze-

kiwania studentw w sposb jak najbardziej niezawodny. Jest

to bardzo ambitny cel, ktry mona osign po odpowiednim

przygotowaniu, wymagajcym np. ukoczenia odpowiedniego

kursu e-learningowego. Ponadto znacznie atwiej jest funkcjo-

nowa w rodowisku, ktre posiada standardy umoliwiajce

ocen jakoci opieki nad praktykami np. powszechnie akcepto-

wany system certyfikacji. Korzyci ztego s obustronne, cho

bardziej odczuwalne dla studenta-praktykanta. Wsplna praca

osb z rnym dowiadczeniem i w rnym wieku uczy pokory

i dystansu do problemw w pracy. Jest ona wana szczeglnie

na pocztku kariery zawodowej, kiedy modzi staem pracow-

nicy wicz kreatywn umiejtno podejcia do zmiany, przy-

stosowywania si, rozwizywania spornych kwestii oraz umie-

jtnoci pracy w zespole.

Z midzynarodowych bada przeprowadzonych w trakcie trwa-

nia projektu PROCERTU13 wywnioskowano, e poza kilkoma wy-

jtkami, nie ma (dotychczas) adnych szczeglnych kursw czy

programw szkole dla osb sprawujcych opiek nad prak-

tykami zawodowymi, nie ma rwnie certyfikacji, ktr mona

byoby traktowa jako wzr do naladowania (tzw. dobr prak-

tyk). Wyniki prac nad projektem ukazay jednak due zainte-

resowanie problemem kwalifikacji i kompetencji opiekunw

praktyk. Dlatego konsorcjum PROCERTU przygotowao izapro-

ponowao kademu podmiotowi zaangaowanemu w opiek

nad praktykami zawodowymi moliwo uczestnictwa w pro-

gramie e-learningowym, koczcym si certyfikatem potwier-

dzajcym posiadane lub uzyskane umiejtnoci.

13 Ljungvall R., Samanni B., Petersson B., (2008), Sub report, Work-package 2, PROCERTU Projekt


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






21

Rezultatem projektu byo take wyodrbnienie zalet opiekuna

praktyk zawodowych, do ktrych zaliczono14:

1. Pozytywne nastawienie i entuzjazm wobec wypenienia

nawet drobnego zadania o niewielkim znaczeniu.

2. Towarzyskie usposobienie wobec potrzeby motywowa-

nia praktykantw do otwartoci, rozmw ze wsppracow-

nikami i aktywnego zadawania pyta.

3. Umiejtno pracy w zespole wobec potrzeby rozwoju

umiejtnoci spoecznych poprzez wspprac w rno-

rodnych (ze wzgldu na wiek i dowiadczenie) zespoach.

4. Niezaleno wobec potrzeby niezalenego sposobu

mylenia i nauczenia si integracji wiedzy iumiejtnoci

w celu poszukiwania moliwych do przyjcia rozwiza.

5. Kreatywno i otwarty umys wobec potrzeby wycho-

dzenia poza standardowy sposb mylenia oproblemach

i czerpania wiedzy z rnych obszarw bada, ktre cza-

sami mog by cakowicie niezwizane ztematem.

6. Analityczny sposb mylenia i zdolno do przyjcia

zoonego podejcia do problemw wobec potrzeby

unikania analizy problemw z tylko jednej perspektywy,

aby analizowa je z globalnego, regionalnego, lokalnego,

spoecznociowego, firmowego, konkurencyjnego punktu

widzenia oraz z punktu widzenia kierownictwa, klientw

i jednostek.

7. Postawa proaktywna i inicjatywa wobec potrzeby dzia-

ania w sposb czynny w celu okrelenia potrzeb firmy.

8. Elastyczno wobec potrzeby uzyskania penej wiado-

moci, e przedsibiorstwo i placwka edukacyjna mog

nie by w stanie zaplanowa wszystkich czynnoci lub za-

da z wyprzedzeniem.

9. Motywacja i oddanie wobec denia do doskonaoci

w zakresie realizacji wyznaczonych zada.

Ze wzgldu na realne potrzeby rodowiska akademickiego w tym obszarze, gwnym celem wszelkich dziaa bya ko-nieczno eliminowania niektrych barier edukacyjnych i wy-promowania roli opiekuna praktyk zawodowych na poziomie europejskim. Praktyki zawodowe powinny przyczyni si do

rozwoju umiejtnoci iosobowoci studenta, maj go nauczy

14 Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU Projekt

pracy zespoowej oraz okrelonych regu panujcych wdanym

zawodzie.

Bibliografia:

1. Daroux G., (2009), The exercise of academic guidance, documents of PROCERTU Projekt

2. Handy Ch., (1996), Wiek paradoksu. W poszukiwaniu sensu przyszoci. Dom Wydawniczy, Warszawa

3. Ljungvall R., Samanni B., Petersson B., (2008), Sub report, Workpackage 2, PROCERTU Projekt

4. ENSTIMA Ch. L., (2008) WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych, Nimes, PROCERTU Projekt

5. FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk, PROCERTU Projekt

6. PROCERTU, (2007), Materiay wewntrzne projektu, nr kontraktu: LLP-LdV-TOI-2007-FR-059

7. PROCERTU Projekt, Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych,

8. Thierry D., Sauret C., Zatrudnienie i kompetencje w przedsibiorstwie wprocesach zmian, Poltext, Warsza-wa 1994

Netografia (20.07.2010):

1. Forum Studentw GoldenLine http://www.goldenline.pl/forum/praktyki-i-staze-dla-studentow

2. Forum Studentw Interia.pl http://forum.interia.pl/watek-chronologicznie/praktyki-studenckie-,1079,524453,,c,1,4,0,0

3. Forum studentw portalu O2 http://forum.o2.pl/szukaj.php

4. Forum studentw portalu Gazeta.pl http://forum.gazeta.pl/forum/f,245,Studia.html

5. Regulamin praktyk zawodowych zachodniopomorskiego Centrum Edukacyjnego wSzczecinie, http://www.zce.szczecin.pl/okp1/regulamin.pdf

6. Regulamin praktyk zawodowych, http://www.gdynia.pl/g2/dokumenty/jednostki/reg_prakt_zaw.pdf

7. Regulamin praktyk zawodowych na Wydziale Nauk Hu-manistycznych SGGW, http://spin.sggw.pl/files/Regula-

min_praktyk_pedagogika.pdf

8. Regulamin praktyk studenckich w Instytucie Ekonomii

i Zarzdzania, http://www.econ.uj.edu.pl/download/

RegulaminPraktyk.pdf


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






23

Monika Cywiska, Beata Skibiska

Zasady organizacji i realizacji praktyk studenckich w progra-

mie Erasmus nie odbiegaj od zasad stosowanych w organiza-

cji i realizacji praktyk krajowych. Niniejszy rozdzia prezentuje

jedynie zasady odnoszce si do praktyk Erasmusowych. Dzia-

ania uczelni zwizane z takimi praktykami zostay podzielone

nastpujce etapy:

1. rekrutacja kandydatw,

2. przygotowanie do wyjazdu (czyli czas pomidzy zakwalifi-

kowaniem a wyjazdem),

3. realizacja praktyki w instytucji przyjmujcej,

4. rozliczenie z praktyki (merytoryczne i finansowe).

Wyjtkow cech praktyki Erasmusowej jest jej odbywanie za

granic, co wie si z nabyciem przez studenta specyficznych

umiejtnoci i kompetencji zwizanych z pobytem i prac w in-

nym kraju, w odmiennym kulturowo rodowisku.

1. REKRUTACJA KANDYDATW

Informacje o moliwoci wyjazdu na praktyk w ramach pro-

gramu Erasmus powinny by udostpnione z odpowiednim

wyprzedzeniem w stosunku do terminu skadania dokumen-

tw. Sposobw na rozpowszechnianie jest wiele i powinny

by one dostosowane do specyfiki danej uczelni (np. skala

zainteresowania praktykami zagranicznymi, obligatoryjno

/ fakultatywno odbycia praktyki, zakres dostpnej oferty

wyjazdowej). Podstawowym narzdziem informacyjnym jest

strona internetowa. Czsto wykorzystywane s take: tablice

informacyjne, plakaty rozwieszane na terenie uczelni, ulotki,

media uczelniane (prasa, radio), fora studenckie. Mona rw-

nie wykorzysta rne wydarzenia na uczelni, takie jak Dni

Erasmusa, inauguracja roku akademickiego, Juwenalia. Przed

zbliajcym si naborem na pewno warto zorganizowa spo-

tkanie informacyjne dla zainteresowanych studentw powi-

cone ofercie programu Erasmus oraz zasadom rekrutacji.

Wrd informacji na stronie internetowej koniecznie powinny

si znale zasady i warunki wyjazdu, zasady rekrutacji oraz

zasady finansowania, tak aby student mg dowiedzie si,

na czym polega wyjazd na praktyk w programie Erasmus, ja-

kie wi si z nim zobowizania (przed wyjazdem, w trakcie

IV. Praktyki zagraniczne w Erasmusie zasady, dokumenty, sposb organizacji

pobytu, po powrocie), czy spenia warunki stawiane kandyda-

tom, jak rwnie w jaki sposb powinien wnioskowa, jeeli

jest zainteresowany ofert oraz jakie s warunki finansowania

wyjazdu.

1.1. ZASADY I WARUNKI WYJAZDU

A) PENA UZNAWALNO

Podstawow zasad programu Erasmus jest zasada penej

uznawalnoci praktyki odbywanej za granic praktyka jest

etapem ksztacenia uznanym przez uczelni macierzyst.

Oznacza to, e praktyka powinna by cile zwizana z kierun-

kiem studiw i, o ile warunki ustalone przed wyjazdem zosta-

y spenione przez studenta, uczelnia powinna w peni uzna

praktyk odbyt za granic w sposb zgodny z procedurami

okrelonymi w regulaminie studiw. Warunki odbywania prak-

tyki ustala si w formie Porozumienia o programie praktyki

(Training Agreement). Powszechne stosowanie w polskich

uczelniach zasad punktowego przenoszenia osigni studen-

ta (czyli systemu ECTS) wymaga, aby praktyce, ktra stanowi

integraln cz programu studiw, zostay przypisane punkty

ECTS.

W przypadku, gdy praktyka nie jest obowizkow czci pro-

gramu studiw danego kandydata, uczelnia macierzysta moe

wysa studenta na praktyk w programie Erasmus. Dziki ta-

kiemu wyjazdowi student podniesie swoje kompetencje ogl-

ne. Zaleca si, aby w takim przypadku praktyka take bya

zwizana z dziedzin wiedzy, jak studiuje kandydat. Taka

praktyka powinna by uznana za dodatkowe osignicie stu-

denta i wpisana do sekcji VI.1 suplementu do dyplomu.

B) UZUPENIAJCY CHARAKTER STYPENDIUM

Stypendium otrzymywane z budetu programu Erasmus na

czas pobytu za granic podczas praktyki ma charakter uzu-

peniajcy, co oznacza, e nie pokrywa ono wszystkich kosz-

tw zwizanych z podr i pobytem w kraju docelowym. Jest

ono przeznaczone na pokrycie tylko dodatkowych kosztw

zwizanych z wyjazdem i pobytem w zagranicznej instytucji

przyjmujcej (koszty podry, ubezpieczenia, przygotowania

jzykowego, zwikszone koszty utrzymania za granic). Zgod-

nie z ide programu Erasmus stypendium otrzymane z budetu

tego programu po dooeniu do niego funduszy, ktre byyby

przeznaczone na wydatki zwizane z utrzymaniem si w kraju

24


rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt







rozmiar fontw:

tytuMeta Pro 30 pkt






powinno wystarczy na koszty utrzymania za granic. Jed-

nake w przypadku wyjazdw do krajw o kosztach utrzymania

znacznie wyszych ni w Polsce suma tych dwch skadowych

czsto okazuje si niewystarczajca na pokrycie kosztw ycia

w kraju docelowym. Osoba podejmujca decyzj o wyjedzie

powinna wic rozway, czy bdzie w stanie zdoby dodat-

kowe rda dofinansowania. Mog one pochodzi z dofinan-

sowania przyznawanego przez uczelni (jeeli ta podejmie

decyzj o dofinansowaniu wyjazdw na praktyk), przez wa-

dze samorzdw lokalnych, innych sponsorw zewntrznych.

Najczciej jednak dodatkowym rdem dofinansowania s

prywatne rodki studenta lub jego rodziny.

C) GDZIE MONA ODBY PRAKTYK?

Praktyka moe by realizowana w przedsibiorstwach, pla-

cwkach naukowo-badawczych, organizacjach o rnych pro-

filach zlokalizowanych za granic, w kraju uczestniczcym

w programie Erasmus. W roku akademickim 2010/11 polski

student moe wyjecha do 30 rnych krajw (Austria, Bel-

gia, Bugaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja,

Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Litwa, o-

twa, Malta, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Sowacja, Sowenia,

Szwecja, Wgry, Wielka Brytania, Wochy, Islandia, Lichtenste-

in, Norwegia, Turcja). Instytucja przyjmujca powinna by za-

rejestrowana w jednym z wymienionych pastw oraz posiada

status prawny zgodny z legislacj danego kraju.

Praktyki nie mona realizowa w instytucjach Unii Europej-

skiej1, instytucjach zarzdzajcych programami Unii Euro-

pejskiej i placwkach dyplomatycznych ojczystego kraju

studenta. Uczelnia moe zgodzi si na odbywanie praktyki

w zagranicznej siedzibie polskiej instytucji. Wtedy jednak za-

dania stawiane studentowi powinny by tak zdefiniowane, aby

gwarantowa midzynarodowy wymiar praktyki.

D) DUGO POBYTU

Praktyka nie moe trwa krcej ni 3 miesice lub peen naj-

krtszy cykl ksztacenia (np. trymestr). Czas ten odnosi si tyl-

ko do czasu samej praktyki i nie zawiera czasu ewentualnego

przygotowania jzykowego (np. czasu uczestnictwa w kursie

EILC intensywnym kursie jzyka rzadziej stosowanego i na-

uczanego).

1 Wykaz tych instytucji znajduje si na stronie: http://europa.eu/institutions/index_en.htm

Maksymalny czas pobytu nie moe przekracza 12 miesicy,

cznie z ewentualnym okresem przygotowania jzykowego.

Praktyka w instytucji przyjmujcej musi by rozpocz si i za-

koczy w okresie pomidzy 1 czerwca danego roku a 30 wrze-

nia kolejnego roku.

Uczelnia moe wyrazi zgod na realizacj praktyki w dwch

rnych instytucjach, jeeli uzgodniony program praktyki tego

poradnik opiekuna praktyk zagranicznych organizowanych w

Documents