1

ระบบต่�อมไรท่�อ (Endocrine

System)

2

ต่�อมไรท่�อ (endocrine gland)

หมายถึ�ง ต่�อมท่��ท่�าหน้าท่��สรางสารเคม�ท่��เร�ยกว่�าฮอร�โมน้แล้ว่ถึ กล้�าเล้�ยงไปออกฤท่ธิ์$%อย�างจำ�าเพาะท่��อว่(ยว่ะเป)าหมาย (target organ) โดยอาศั(ยระบบหม,น้เว่�ยน้โล้ห$ต่

อว่(ยว่ะใน้ร�างกายท่��ม�หน้าท่��สรางฮอร�โมน้ เช่�น้ ต่�อม thyroid, parathyroid, adrenal, pituitary เป/น้ต่น้

3

hormone

4

ช่น้$ดของต่�อมไรท่�อ ต่�อมไรท่�อช่น้$ดท่��แยกอย �เด��ยว่ ผล้$ต่ฮอร�โมน้เป/น้หน้าท่��หล้(ก

ไดแก� ต่�อมใต่สมอง (Hypophysis, Pituitary gland), ต่�อมไธิ์รอยด� (Thyroid gland), ต่�อมพาราไธิ์รอยด� (Parathyroid gland), ต่�อมหมว่กไต่ (Adrenal gland), ต่�อมไพเน้�ยล้ (Pineal gland, Epiphysis)

ต่�อมไรท่�อช่น้$ดท่��อย �ร�ว่มก(บต่�อมม�ท่�อ ต่(บอ�อน้ส�ว่น้ Islets of Langerhans, ร(งไข� (Ovary) แล้ะอ(ณฑะ (Testes), กล้,�มเซล้ล้�ใน้รก (Placenta), กล้,�มเซล้ล้�ใน้ไต่ (Kidney)

5

โมเล้ก,ล้ส(ญญาณ

Hormones เป/น้สารเคม�ท่��หล้(�งจำากต่�อมไรท่�อ เม6�อหล้(�งออกมาแล้ว่ถึ กน้�าไปย(งเป)าหมายท่��ห�างไกล้ โดยไหล้ไปต่ามกระแสไหล้เว่�ยน้เล้6อด

Neurotransmitters เป/น้สารส6�อประสาท่ท่��หล้(�งจำากปล้ายของเซล้ล้�ประสาท่

Local signalling molecules เป/น้สารท่��หล้(�งจำากเซล้ล้�ของเน้67อเย6�อช่น้$ดต่�างๆท่�าใหสภาพท่างเคม�ของบร$เว่ณใกล้เค�ยงเปล้��ยน้ไป

Pheromones หล้(�งจำากต่�อมม�ท่�อ (exocrine glands) บางช่น้$ด แล้ะม�เป)าหมายอย �น้อกร�างกาย แล้ะสารน้�7ม�ผล้ท่างดาน้พฤต่$กรรมส(งคมระหว่�างส(ต่ว่�ช่น้$ดเด�ยว่ก(น้

6

ฮอร�โมน้ (hormone)

• หมายถึ�ง สารเคม�ท่��สรางจำากเซล้ล้�จำ�าเพาะของต่�อมไรท่�อ อาจำม�ค,ณสมบ(ต่$เป/น้กรดอะม$โน้ เพปไท่ด� ไกล้โคโปรต่�น้ หร6อ สเต่�ยรอยด�

• เม6�อสรางข�7น้แล้ว่จำะถึ กปล้�อยเขาส �กระแสเล้6อดแล้ว่กระจำายไปท่(�ว่ร�างกายโดยจำะม�ผล้ต่�ออว่(ยว่ะเป)าหมายอย�างจำ�าเพาะเจำาะจำง

7

บท่บาท่หน้าท่��ของฮอร�โมน้ คว่บค,มขบว่น้การเมต่าบอล้$ซ�มต่�างๆภายใน้ร�างกาย

เช่�น้ ไธิ์รอกซ$น้ คว่บค,มภาว่ะสมด,ล้ต่�างๆใน้ร�างกาย เช่�น้ คว่ามด(น้

โล้ห$ต่, ปร$มาณน้�7า ไดแก� ฮอร�โมน้ ADH คว่บค,มการเจำร$ญเต่$บโต่ เช่�น้ การท่�างาน้ของ

growth hormone คว่บค,มเก��ยว่ก(บระบบส6บพ(น้ธิ์,� การคล้อดบ,ต่ร แล้ะการ

หล้(�งน้�7าน้ม เช่�น้ Estrogen, Oxytocin คว่บค,มเก��ยว่ก(บการปร(บต่(ว่ของส$�งม�ช่�ว่$ต่ใหเขาก(บ

สภาพแว่ดล้อม เช่�น้ Melatonin

8

ล้(กษณะท่(�ว่ไปของฮอร�โมน้1 . สรางหร6อส(งเคราะห�จำากกล้,�มเซล้ล้�พ$เศัษท่��ไม�ม�

ท่�อ2. สารน้�7อาจำถึ กหล้(�งออกส �กระแสเล้6อดท่(น้ท่� หร6อ

ถึ กเก;บไว่ถึ�งระด(บหน้��ง รอการกระต่,น้3. ม�ค,ณสมบ(ต่$ท่างเคม�เป/น้ สเต่�ยรอยด� โปรต่�น้

ไกล้โคโปรต่�น้ อน้,พ(น้ธิ์�ของกรดอะม$โน้ หร6อ อน้,พ(น้ธิ์�ของกรดไขม(น้

4. ใช่ปร$มาณเล้;กน้อยใน้การออกฤท่ธิ์$%ท่�างาน้ต่ามท่��ร�างกายต่องการ

9

ล้(กษณะท่(�ว่ไปของฮอร�โมน้ (ต่�อ)

5. เซล้ล้�หร6ออว่(ยว่ะเป)าหมายอย �ห�างไกล้จำากแหล้�งสราง

6. การออกฤท่ธิ์$%ม�คว่ามจำ�าเพาะก(บเซล้ล้�เป)าหมาย

7. โปรต่�น้ฮอร�โมน้ไม�กระต่,น้ใหเก$ดกระบว่น้การใหม�แต่�ท่�าใหเก$ดการเปล้��ยน้แปล้งกระบว่น้การเด$มท่��ม�อย �แล้ว่

8. การท่�างาน้ของฮอร�โมน้หล้ายช่น้$ดอาจำใหผล้เสร$มฤท่ธิ์$%ก(น้ (synergistic effect) หร6อย(บย(7งก(น้ (antagonism effect)

10

ประเภท่ของฮอรโมน้ ฮอรโมน้สามารถึแบงออกเป/น้ 2

ช่น้$ดใหญ�ๆ ค6อฮอร�โมน้กล้,�มสเต่�ยรอยด� (Steroid hormone)

ฮอร�โมน้กล้,�มท่��ไม�ใช่�สเต่�ยรอยด� (Non-Steroid hormone)

11

ฮอร�โมน้กล้,�มสเต่�ยรอยด� (Steroid hormone)

►สรางจำากต่�อมไรท่�อท่��ม�ต่น้ก�าเน้$ดมาจำากเน้67อเย6�อช่(7น้ mesoderm

►ม�โครงสรางของ Cyclopentanohydrophenantrene ring เป/น้องค�ประกอบหล้(ก

►ม�คล้อเล้สเต่อรอล้เป/น้สารต่(7งต่น้ใน้การส(งเคราะห�► ไดแก� estrogen, progesterone,

testosterone, aldosterone, cortisol

12

ฮอร�โมน้กล้,�มท่��ไม�ใช่�สเต่�ยรอยด� (Non-Steroid hormone)

เป/น้ฮอร�โมน้ท่��ประกอบดว่ยกรดอะม$โน้ สามารถึล้ะล้ายน้�7าได แบ�งไดอ�ก 4 กล้,�มค6อ

1 .โปรต่�น้ฮอรโมน้ หร6อ เพปไท่ด�ฮอรโมน้ (protein hormone หร6อ peptides hormone)– ม�ค,ณสมบ(ต่$ล้ะล้ายน้�7าไดด�แล้ะม�ขน้าดโมเล้ก,ล้ใหญ� – ไม�สามารถึผ�าน้เขาเซล้ล้�ได แต่�ออกฤท่ธิ์$%โดยจำ(บก(บต่(ว่ร(บ

(receptor) ท่��เย6�อห,มเซล้ล้� แล้ะส�งส(ญญาณผ�าน้ผ ส6�อข�าว่ท่�� 2 (cAMP)

– แล้ะม�ผล้ต่�อกระบว่น้การ phospholylation ท่��เซล้ล้�เป)าหมาย (target cell) เช่น้ ฮอรโมน้ท่��ผล้$ต่จำากต่อมใต่สมอง (pituitary gland) แล้ะสมองสว่น้ไฮโปธิ์าล้าม(ส (hypothalamus)

13

2 . ไกล้โคโปรต่�น้ฮอร�โมน้ (glycoprotein hormone)

• เป/น้ฮอร�โมน้ท่��ม�ท่(7งโปรต่�น้แล้ะคาร�โบไฮเดรท่เป/น้ส�ว่น้ประกอบภายใน้โมเล้ก,ล้ เช่�น้ FSH, LH, TSH

3 .อน้,พ(น้ธิ์�ของกรดอะม$โน้ (amino acid derivative)

• ฮอร�โมน้กล้,�มน้�7ม�ค,ณสมบ(ต่$ท่(7งของสเต่�ยรอยด�แล้ะเพปไท่ด� เช่�น้ อ$พ$เน้ฟร$น้ (epinephrine), น้อร�อ$พ$เน้ฟร$น้ (norepinephrine)

4 .อน้,พ(น้ธิ์�ของกรดไขม(น้ (fatty acid derivative) ไดแก� prostaglandin

14

การส(งเคราะห�สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้

• การส(งเคราะห�สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้เก$ดข�7น้ภายใน้เซล้ล้�ท่��บร$เว่ณของ เอน้โดพล้าสม$กเรต่$ค ล้(มช่น้$ดเร�ยบ (smooth endoplasmic reticulum)

• โดยท่��คล้อเล้สเต่อรอล้จำะถึ กเปล้��ยน้ใหเป/น้โปรเจำสเต่อโรน้ก�อน้ท่��จำะถึ กเปล้��ยน้เป/น้สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้ช่น้$ดอ6�น้ๆต่�อไป

• สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้เม6�อสรางแล้ว่จำะถึ กค(ดหล้(�งออกจำากเซล้ล้�ท่(น้ท่� โดยไม�ม�การเก;บสะสมไว่ภายใน้เซล้ล้�

15

การส(งเคราะห�โปรต่�น้ฮอร�โมน้

• โปรต่�น้ฮอร�โมน้แล้ะไกล้โคโปรต่�น้ฮอร�โมน้ม�การส(งเคราะห�ท่��บร$เว่ณของเอน้โดพล้าสม$กเรต่$ค ล้(มช่น้$ดหยาบ (RER)

• ไกล้โคโปรต่�น้ฮอร�โมน้จำะม�การเต่$มส�ว่น้ของคาร�โบไฮเดรท่ภายหล้(งจำากการส(งเคราะห�ส�ว่น้ของโปรต่�น้เสร;จำแล้ว่

• ฮอร�โมน้ท่��สรางจำะถึ กส�งไปเก;บสะสมใน้ร ปของถึ,งซ��งหล้,ดจำากส�ว่น้ปล้ายของกอล้ไจำแอปพาราต่(ส (golgi apparatus) เร�ยกว่�า secretory granules

• ฮอร�โมน้เม6�อแรกสรางจำะอย �ใน้ร ป prohormone หร6อ prehormone ซ��งย(งไม�สามารถึออกฤท่ธิ์$%ท่�างาน้ได

16

การค(ดหล้(�งแล้ะการขน้ส�งฮอร�โมน้

•การหล้(�งฮอร�โมน้โดยเฉพาะโปรต่�น้ฮอร�โมน้แล้ะ catecholamine ออกจำากเซล้ล้�อาศั(ยกระบว่น้การท่��เร�ยกว่�า exocytosis ใน้ร ป secretory granules

•สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้ ม�ขน้าดโมเล้ก,ล้เล้;กแล้ะล้ะล้ายไดใน้ไขม(น้ จำ�งผ�าน้ออกจำากเย6�อเซล้ล้�ไดโดยต่รง ไม�ต่องเก;บไว่ใน้ร ป secretory granules

•สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้เม6�อหล้(�งออกมาจำากเซล้ล้�ท่��สรางแล้ะเขาส �กระแสเล้6อดจำะจำ(บก(บโปรต่�น้ใน้เล้6อด ส�าหร(บโปรต่�น้ฮอร�โมน้แล้ะ catecholamine หล้(�งเขาส �กระแสเล้6อดใน้ร ปอ$สระ

การคว่บค,มการท่�างาน้ของฮอร�โมน้►คว่บค,มโดยระบบประสาท่ (Neural)

ไดแก� ต่�อมใต่สมองส�ว่น้หล้(ง แล้ะอะดร�น้(ล้เมด(ล้ล้า

►การคว่บค,มโดยฮอร�โมน้ (Hormonal) เช่�น้ ต่�อมใต่สมองส�ว่น้หน้าสรางฮอร�โมน้มา

คว่บค,มต่�อมไท่รอยด�สรางฮอร�โมน้เพ$�มข�7น้ ►การคว่บค,มโดยผล้ของฮอร�โมน้ (Humoral)

เช่�น้ ระด(บแคล้เซ�ยมใน้พล้าสมาต่��า จำะม�ผล้กระต่,�น้ใหต่�อม พาราไท่รอยด�หล้(�งฮอร�โมน้ออกมามาก

การคว่บค,มแบบยอน้กล้(บ (feedback control)

เป/น้ปรากฏการณ�ท่��ฮอร�โมน้หร6อสารท่��หล้(�งออกมาเพ6�อต่อบสน้องต่�อฮอร�โมน้ท่��มากระต่,น้

ม�ผล้ยอน้กล้(บไปคว่บค,มการหล้(�งของฮอร�โมน้น้(7น้ๆ

การคว่บค,มยอน้กล้(บม� 2 แบบค6อ 1. การคว่บค,มแบบยอน้กล้(บเช่$งบว่ก (Positive feedback control)2. การคว่บค,มแบบยอน้กล้(บเช่$งล้บ (Negative feedback control)

19

กล้ไกการออกฤท่ธิ์$%ของฮอร�โมน้

• ใน้การออกฤท่ธิ์$%ของฮอร�โมน้ม�ว่$ธิ์�การท่��แต่กต่�างก(น้ไปเป/น้ 2 แบบใหญ�ๆ ต่ามช่น้$ดของฮอร�โมน้ค6อ –พว่กสเต่�ยรอยด�–พว่กไม�ใช่�สเต่�ยรอยด�

กล้ไกการออกฤท่ธิ์$%ของฮอร�โมน้กล้,�มสเต่�ยรอยด�

• สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้สามารถึแพร�ผ�าน้เย6�อเซล้ล้�ของเซล้ล้�เป)าหมายแล้ว่เขาจำ(บก(บต่(ว่ร(บท่��ม�คว่ามจำ�าเพาะภายใน้น้$ว่เคล้�ยสแล้ะไปม�ผล้ต่�อขบว่น้การ transcription

• ซ��งเม6�อผ�าน้ขบว่น้การ translation แล้ว่ก;จำะไดโปรต่�น้ต่ามต่องการ โดยโปรต่�น้น้�7อาจำเป/น้เอน้ไซม�หร6อฮอร�โมน้ท่��เซล้ล้�เป)าหมายหล้(�งออกมาเพ6�อท่�าหน้าท่��ต่�อไป

• สร,ป ค6อ สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้กระต่,น้หร6อย(บย(7งการส(งเคราะห�โปรต่�น้โดยการท่�างาน้ใน้ระด(บของย�น้

21

กล้ไกการออกฤท่ธิ์$%ของฮอร�โมน้กล้,�มไม�ใช่�สเต่�ยรอยด�

• ฮอร�โมน้กล้,�มน้�7ม�ขน้าดโมเล้ก,ล้ใหญ�แล้ะสามารถึล้ะล้ายน้�7าได จำ�งไม�สามารถึผ�าน้ช่(7น้ของเย6�อเซล้ล้�ของเซล้ล้�เป)าหมายได

• ท่�างาน้โดยจำ(บก(บต่(ว่ร(บท่��บร$เว่ณเย6�อเซล้ล้�ของเซล้ล้�เป)าหมายอย�างจำ�าเพาะ แล้ะออกฤท่ธิ์$%โดยผ�าน้กล้ไกของผ ส6�อข�าว่ท่��สอง (c-AMP)

23

First messenger

secondary messenger

Receptor

G-Protein

Inactive proteinkinase A Active proteinkinase A

Phospholylation of cell

24

การท่�าล้ายฤท่ธิ์$%แล้ะการก�าจำ(ดฮอร�โมน้

• เก$ดข�7น้ท่��เซล้ล้�เป)าหมายท่(น้ท่�หร6ออาจำถึ กส�งไปท่�าล้ายท่��ต่(บหร6อไต่

• เช่�น้ สเต่�ยรอยด�ฮอร�โมน้หล้(งจำากหมดหน้าท่��แล้ว่จำะจำ(บก(บพว่ก กล้ โคโรไน้ด� (glucoronide) หร6อ ซ(ล้เฟต่ (sulphate) แล้ว่ก�าจำ(ดออกมาก(บป@สสาว่ะ

• ส�าหร(บเมท่าบอไล้ท่�ของฮอร�โมน้ท่��ไม�สามารถึล้ะล้ายน้�7าไดจำะถึ กก�าจำ(ดออกท่างน้�7าด�แล้ะอ,จำจำาระ

• อาจำพบฮอร�โมน้ท่��ย(งไม�ถึ กท่�าล้ายฤท่ธิ์$%ถึ กก�าจำ(ดออกท่างป@สสาว่ะ

คว่ามส(มพ(น้ธิ์�ระหว่�างไฮโปธิ์าล้าม(สก(บต่�อมใต่สมอง

ฐาน้ของไฮโปธิ์าล้าม(สม�กาน้ย6�น้ (stalk) โดยท่��ปล้ายของกาน้ย6�น้ค6อต่�อมใต่สมอง

ไฮโปธิ์าล้าม(สหล้(�ง releasing hormone เขาส �ต่�อมใต่สมองส�ว่น้หน้าท่างเสน้เล้6อดด�า hypothalamo-pituitary portal system ท่��อย �ใน้ pituitary stalk

ไฮโปธิ์าล้าม(สแล้ะต่�อมใต่สมองส�ว่น้หล้(ง ม�การเช่6�อมต่�อก(น้โดยระบบประสาท่

สร,ปคว่ามส(มพ(น้ธิ์�ระหว่�างไฮโปธิ์าล้าม(สก(บต่�อมใต่สมอง

►คว่ามส(มพ(น้ธิ์�ระหว่�างไฮโปธิ์าล้าม(สแล้ะต่�อมใต่สมองส�ว่น้หน้า - ไฮโปธิ์าล้าม(สหล้(�ง releasing hormone มาคว่บค,มการท่�างาน้ของต่�อมใต่สมองส�ว่น้หน้า

►คว่ามส(มพ(น้ธิ์�ระหว่�างไฮโปธิ์าล้าม(สแล้ะต่�อมใต่สมองส�ว่น้หล้(ง - ต่�อมใต่สมองส�ว่น้หล้(งท่�าหน้าท่��เก;บฮอร�โมน้ 2 ช่น้$ดท่��ถึ กสรางจำากไฮโปธิ์าล้าม(สค6อ ADH แล้ะ oxytocin

ม� 6 ช่น้$ดไดแก�• Follicle stimulating

hormone (FSH)• Lutenizing hormone (LH) • Thyroid stimulating

hormone (TSH) • Adrenocorticotropic

hormone (ACTH) • Growth hormone (GH) หร6อ

Somatotrophin (STH) • Prolactin

ฮอร�โมน้ท่��ส(งเคราะห�แล้ะหล้(�งจำากต่�อมใต่สมองส�ว่น้หน้า (anterior pituitary)

ต่�อมหมว่กไต่ช่(7น้ใน้ (adrenal medulla)

►การท่�างาน้ของต่�อมหมว่กไต่ช่(7น้ใน้ม�คว่ามส(มพ(น้ธิ์�ก(บระบบประสาท่อ(ต่โน้ม(ต่$ (sympathetic)

►การหล้(�งฮอร�โมน้จำากต่�อมหมว่กไต่ส�ว่น้น้�7จำะอย �ภายใต่การคว่บค,มของไฮโพท่าล้าม(ส

►ต่�อมหมว่กไต่ช่(7น้ใน้สรางฮอร�โมน้กล้,�มท่��เร�ยกว่�า cathecholamine ค6อ Epinephrine (adrenaline) ~ 80 % แล้ะ Norepinephrine (noradrenaline)

อะดร�น้าล้$น้ (Adrenalin hormone)

►หร6อ อ$พ$เน้ฟร$น้ (Epinephrine hormone)►ม�หน้าท่��กระต่,น้ใหไกล้โคเจำน้ใน้ต่(บสล้ายต่(ว่เป/น้

กล้ โคส ท่�าใหระด(บกล้ โคสใน้เล้6อดเพ$�มส งข�7น้ ►กระต่,น้ห(ว่ใจำใหเต่น้เร;ว่ข�7น้ คว่ามด(น้เล้6อดส งข�7น้

ท่�าใหเมท่าบอล้$ซ�มเพ$�มข�7น้มาก ►ซ��งเป/น้ฮอร�โมน้ท่��หล้(�งออกมาเม6�อร�างกายอย �ใน้

สภาว่ะฉ,กเฉ$น้

น้อร�อะดร�น้าล้$น้ (Noradrenalin hormone)

► หร6อน้อร�เอพ$เน้ฟร$น้ฮอร�โมน้ (Norepinephrin hormone)

► ท่�าใหคว่ามด(น้เล้6อดส งข�7น้► ท่�าใหหล้อดเล้6อดท่��ไปเล้�7ยงอว่(ยว่ะต่�างๆ บ�บต่(ว่

ฮอร�โมน้จำากต่�อมไพเน้�ยล้ (pineal gland)

►ต่�อมไพเน้�ยล้อย �บร$เว่ณก��งกล้างของสมองส�ว่น้ cerebrum

►ใน้ส(ต่ว่�เล้�7ยงล้ กดว่ยน้มต่�อมไพเน้�ยล้เป/น้ neuroendocrine gland โดยประสาท่ท่��มาเล้�7ยงม�ท่(7ง parasympathetic แล้ะ sympathetic

►ฮอร�โมน้ท่��สรางจำากต่�อมไพเน้�ยล้ ค6อ Melatonin

Melatonin

►ท่�าหน้าท่��เก��ยว่ก(บการคว่บค,มการเจำร$ญเต่$บโต่ของอว่(ยว่ะส6บพ(น้ธิ์,�

►ท่�างาน้ต่รงก(น้ขามก(บฮอร�โมน้ melanocyte stimulating hormone จำากต่�อมใต่สมองส�ว่น้กล้าง โดยท่�าใหส�ของส(ต่ว่�เล้6อดเย;น้จำางล้ง

►ระง(บการหล้(�งของฮอร�โมน้กล้,�ม gonadotropin ใหน้อยล้ง

►หากขาดฮอร�โมน้ melatonin จำะท่�าใหหน้,�มเร;ว่กว่�าปกต่$ แต่�ถึาสรางมากเก$น้ไปจำะท่�าใหเป/น้หน้,�มเป/น้สาว่ช่ากว่�าปกต่$

►น้อกจำากน้�7ย(งท่�าหน้าท่��เป/น้น้าฬิ$กาช่�ว่$ต่ (clock of life) คว่บค,มการหล้(บการต่6�น้อ�กดว่ย

ฮอร�โมน้ท่��หล้(�งจำากต่�อมเพศั (Gonad)

►แบ�งออกเป/น้ 2 กล้,�มค6อ ฮอร�โมน้จำากอว่(ยว่ะเพศัช่าย (Testes) แล้ะฮอร�โมน้จำากอว่(ยว่ะเพศัหญ$ง (ovary)

ฮอร�โมน้จำากอว่(ยว่ะเพศัช่าย (Testes)

►อ(ณฑะม�กล้,�มเซล้ล้�ท่��ท่�าหน้าท่��ใน้การสรางฮอร�โมน้ค6อ interstitial cell ซ��งอย �ระหว่�างหล้อดสรางอส,จำ$ (seminiferous tubule)

►โดยเม6�อถึ กกระต่,น้โดย LH จำะสรางฮอร�โมน้แอน้โดรเจำน้ (androgen) ท่��ส�าค(ญท่��ส,ดค6อ เท่สโท่สเต่อโรน้ (Testosterone)

►Testosterone จำะหล้(�งออกมามากใน้ช่�ว่งการพ(ฒน้าของต่(ว่อ�อน้ แล้ะจำะล้ดล้งเหล้6อน้อยมากใน้ช่�ว่งว่(ยเด;กแต่�จำะเพ$�มข�7น้ส งมากใน้ช่�ว่งว่(ยหน้,�มสาว่

►ท่�าหน้าท่��คว่บค,มการเจำร$ญเต่$บโต่ของอว่(ยว่ะส6บพ(น้ธิ์,� แล้ะคว่บค,มล้(กษณะคว่ามเป/น้เพศัช่าย กระต่,น้การสราง sperm

อ(ณฑะ (Testes)

ร(งไข� (Ovary)

Estrogens►เป/น้ฮอร�โมน้ประเภท่สเต่�ยรอยด�►ซ��งพบว่�า ใน้ระหว่�างการพ(ฒน้าของ follicles

เซล้ล้�ท่��อย �ใน้ graafian follicles ค6อ granulose cells แล้ะ theca cells

►ฮอร�โมน้ท่��สรางค6อ estrogens ไดแก� -estradiol, estriol แล้ะ estrone ซ��ง -estradiol ม�ฤท่ธิ์$%แรงท่��ส,ดใน้กล้,�ม

►ฮอร�โมน้ estrogens ม�ผล้ต่�อการพ(ฒน้าของเพศัเม�ย แล้ะกระต่,น้การพ(ฒน้าของต่�อมน้�7าน้ม

►estrogens จำะส งมากใน้ช่�ว่งว่(ยสาว่หร6อช่�ว่งเป/น้ส(ด (heat)

Progesterone

►เป/น้ฮอร�โมน้ประเภท่สเต่�ยรอยด� ผล้$ต่โดย คอร�ป@สล้ เท่�ยม (corpus luteum) กระต่,น้การค(ดหล้(�งของสารท่��ผน้(งมดล้ ก

(endometrium) เพ6�อเต่ร�ยมพรอมใน้การฝั@งต่(ว่ของไข�

กระต่,น้การเจำร$ญของต่�อมน้�7าน้ม ร(กษาสภาพการต่(7งท่อง

►corpus luteum ถึ กสล้ายโดยฮอร�โมน้ PGF2

►Relaxin เป/น้โปรต่�น้ฮอร�โมน้สรางมาจำากร(งไข�ขณะท่��ต่(7งท่อง ม�หน้าท่��กระต่,น้การคล้ายต่(ว่ของเอ;น้ท่��ย�ดกระด กเช่$งกราน้ เพ6�อใหคล้อดล้ กไดง�ายข�7น้

►PGF2 เป/น้อน้,พ(น้ธิ์�ของกรดไขม(น้ สามารถึสรางไดจำาก granular cell หล้ายแห�ง ม�หน้าท่��ท่�าให follicle แต่กปร$ใน้ช่�ว่งต่กไข� แล้ะเก��ยว่ของก(บการสล้ายต่(ว่ของ corpus luteum (luteolysis)

ฮอร�โมน้จำากมดล้ ก (Uterus)

►มดล้ กสรางฮอร�โมน้ท่��ส�าค(ญค6อ prostaglandins

►พบคร(7งแรกใน้ accessory gland โดยเฉพาะ prostate gland ต่�อมาพบท่(�ว่ร�างกาย ม�อาย,ส(7น้ถึ กท่�าล้ายเม6�อผ�าน้ต่(บแล้ะไต่

►ม�หน้าท่��เก��ยว่ก(บการบ�บต่(ว่ของกล้ามเน้67อเร�ยบใน้ระบบส6บพ(น้ธิ์,�แล้ะระบบท่างเด$น้อาหาร การหล้(�งน้�7าอส,จำ$ การสล้าย corpus luteum (luteolysis)

ฮอร�โมน้จำากรก (placental hormone)

►รกของส(ต่ว่�สามารถึสรางฮอร�โมน้ไดหล้ายช่น้$ดเช่�น้ Pregnant Mare Serum

Gonadotropin (PMSG) Human Chorionic Gonadotropin

(HCG)

Pregnant Mare Serum Gonadotropin (PMSG)

►เป/น้ไกล้โคโปรต่�น้โดยฮอร�โมน้น้�7ถึ6อว่�าเป/น้ placental gonadotropin

►ผล้$ต่จำากมา ท่��ระยะ 40-85 ว่(น้ ของการต่(7งท่อง►โดยธิ์รรมช่าต่$แล้ว่ฮอร�โมน้น้�7จำะท่�าหน้าท่��กระต่,น้

การพ(ฒน้าของ follicles โดยม�ฤท่ธิ์$%หล้(กคล้ายก(บ FSH

►พบใน้เล้6อดแต่�ไม�พบใน้ป@สสาว่ะ ใช่ใน้การกระต่,น้การต่กไข� ฉ�ดใน้ระด(บท่��เหมาะสม 1 คร(7งม�ฤท่ธิ์$%ยาว่น้าน้ 1 ส(ปดาห�

Human Chorionic Gonadotropin (HCG)

►เป/น้ไกล้โคโปรต่�น้ฮอร�โมน้ผล้$ต่โดย syncytiotro blastic cells ของรกใน้ส(ต่ว่�กล้,�ม primate

►พบท่(7งใน้เล้6อดแล้ะป@สสาว่ะ ►ต่รว่จำพบไดน้(บจำากว่(น้ท่�� 8 หล้(งจำากการผสมต่$ด ►ม�ฤท่ธิ์$%คล้าย LH ใช่ใน้การเหน้��ยว่น้�าการเป/น้ส(ด

แล้ะกระต่,น้การต่กไข�

ฮอร�โมน้จำากต่�อมไท่ม(ส (Thymus gland)

►ต่�อมไท่ม(ส ม�ล้(กษณะเป/น้พ 2 พ อย �บร$เว่ณท่รว่งอกรอบหล้อดเล้6อดใหญ�ของห(ว่ใจำ (บร$เว่ณข(7ว่ห(ว่ใจำ)

►ต่�อมน้�7จำะเจำร$ญต่(7งแต่�อย �ใน้ครรภ�มารดาแล้ะเม6�อม�อาย,มากข�7น้จำะม�ขน้าดเล้;กล้งแล้ะฝัEอไปเร6�อย ๆ

►ต่�อมน้�7สรางฮอร�โมน้ไท่โมซ$น้ (Thymosin)►ฮอร�โมน้ไท่โมซ$น้ ม�หน้าท่��กระต่,�น้ใหเน้67อเย6�อต่�อมไท่

ม(สสรางล้$มโฟไซต่�ช่น้$ดเซล้ล้�ท่� (T-lymphocyte) หร6อเซล้ล้�ท่�(T-cell)

ฮอร�โมน้จำากระบบท่างเด$น้อาหาร

►แกสต่ร$น้ (Gastrin)►ซ�คร�ต่$น้ (Secretin)►โคเล้ซ�สโต่ไคน้$น้

(Cholecystokinin;CCK) หร6อ แพน้คล้�โอไซม$น้ (pancreozymin)

►เอน้เท่อโรแกสโต่รน้ (Enterogastron)

แกสต่ร$น้ (Gastrin)►สรางจำากเน้67อเย6�อช่(7น้ใน้ของกระเพาะอาหาร ►ม�หน้าท่��กระต่,น้ให parietal cell หล้(�งกรดไฮ

โดรคล้อร$ก► ม�หน้าท่��กระต่,น้ให chief cell หล้(�งเอน้ไซม�

pepsinogen

ซ�คร�ต่ร$น้ (Secretin)

►สรางมาจำากเน้67อเย6�อช่(7น้ใน้ของล้�าไสเล้;กบร$เว่ณด โอด�น้(ม

►ท่�าหน้าท่��กระต่,น้ใหต่(บอ�อน้หล้(�งสาร ไบคาร�บอเน้ต่►สน้(บสน้,น้การท่�างาน้ของเอน้ไซม� CCK

โคเล้ซ�สโต่ไคน้$น้ (Cholecystokinin;CCK)

►สรางมาจำากล้�าไสเล้;ก ►ม�หน้าท่��กระต่,น้การสรางแล้ะหล้(�งน้�7าย�อยจำากต่(บ

อ�อน้►แล้ะกระต่,น้การหดต่(ว่ของถึ,งน้�7าด�

เอน้เท่อโรแกสโต่รน้ (Enterogastron)

►สรางมาจำากล้�าไสเล้;ก►ท่�าหน้าท่��ล้ดการเคล้6�อน้ไหว่ของกระเพาะอาหาร ►ท่�าใหอาหารผ�าน้ล้�าไสเล้;กช่าล้ง โดยเฉพาะอาหาร

พว่กไขม(น้►ย(งย(บย(7งการข(บน้�7าย�อยของกระเพาะอาหาร

การท่�างาน้ของฮอร�โมน้ใน้ระบบท่างเด$น้อาหาร

อ้�างอ้�งwww.udomsuksa.ac.th/Latphrao/knowledge/cai/biology/unit3.pptwww4.csc.ku.ac.th/~fnawwm/Endocrinology.pptsumon-kananit.wikispaces.com/file/view/ระบบต่�อมไรท่�อ.pptwww.pil.in.th