บทท 1ความหมายของปรชญาในทางตะวนออกและทาง

ตะวนตก

คำ�ว� “ปรชญ�” เปนศพทบญญตของพระเจ�วรวงศเธอกรมหมนนร�ธปพงศประพนธ โดยทรงแปลม�จ�กคำ�ภ�ษ�องกฤษว� ““Philosophy”Philosophy”

คำ�ว� “Philosophy” ม�จ�กศพทกรกโบร�ณว� “Philos” แปลว� “ผรก” และ“Sophia” แปลว� “คว�มปร�ดเปรอง” จงมคว�มหม�ยว� “ผรกในคว�มร”

“ปรชญ�” ม�จ�กร�กศพทสนสกฤตว� “ชญ�” แปลว� “ร” เตมอปสรรค “ปร” เปน “ปรชญ�” แปลว� “คว�มรอบร”

11. 11. ความความหมายปรชญาหมายปรชญา

จากรากศพทภาษาองกฤษ ทำาใหเขาใจวาปรชญาหมายถง คนทม

ความรนอยและตองการจะมความฉลาด สวนในภาษาไทยหมายถง

คนทมความฉลาดรอบรแลว

ปรชญาตะวนออก คอ ปรชญาอนเดยและปรชญาจน มลกษณะเปนปรชญาชวต เนนคำาสอนทสามารถเอามาใชไดจรงในชวตประจำาวน ดงนน จงไมสามารถแยกความคดทางปรชญา

และศาสนาออกจากกนได

1.2 1.2 ความแตกตางระหวางความแตกตางระหวางปรชญาตะวนตกกบปรชญาตะวนออกปรชญาตะวนตกกบปรชญาตะวนออก

สวนปรชญาตะวนตกนน สามารถแยกความคดออกจากศาสนาไดเดดขาด มงแสวงหาความรเพอจะเขาถงความจรง

เทานน เมอไดพบความจรงแลวกพอใจเพราะสามารถแกขอสงสยในใจได

ดงนน สำาหรบวถชวตของคนตะวนตก ความรและการปฏบตแยกกนคนละสวน

13 ขอบเขตของวชาปรชญาปรชญา คอ การเรยนรในทกเรอง ดง

นน จงกลาวไดวาขอบเขต และเนอหาของปรชญากวางขวางมากเทาทสตปญญาของ

มนษยจะคดคำานงถงสรป การเรยนรในทกสง ยกเวนการ

เรยนรเพอประกอบอาชพถอวาเปนปรชญาทงสน

ปรชญาตะวนตก

ปรชญา

ปรชญาอนเดยปรชญาจน- อาสตกะ -เตา- นาสตกะ -ขงจอ

ฯลฯ

ปรชญาตะวนออก

ปรชญากรก

ปรชญาสมยกลาง

ปรชญายคฟ นฟศลปวทยาการปรชญายคสมยใหมปรชญาในครสต

ศตวรรษท 19 ปรชญาในครสตศตวรรษท20 - ปจจบน

14. ปรชญา : แบงตามภมภาคทเปนแหลงกำาเนด

15. สาขาของปรชญา

ปรชญา

ปรชญาบรสทธ(Pure Philosophy)

ปรชญาประยกต(Applied Philosophy)

อภปรชญา(Metaphysics)

ญาณวทยา (Epistemology)

ตรรกวทยา (Logic)(เครองมอปรชญา)

คณวทยา (Axiology)

จรยศาสตร (Ethics)สนทรยศาสตร (Aesthetics)

ปรชญาการเมองปรชญาศาสนาปรชญาการศกษาปรชญาวทยาศาสตรปรชญาคณตศาสตร

ฯลฯ

1) ปรชญาบรสทธปรชญาบรสทธ (pure philosophy)(pure philosophy) คอ วชาวาดวยความจรง แยกออกเปน 2 สาขา คอ

- - อภปรชญาอภปรชญา ความจรงคออะไร (What is reality?) -- ญาณวทยา ญาณวทยา เราจะรความจรงไดอยางไร?

(How to know reality?)

ปรชญาแบงออกไดกกลม ปรชญาแบงออกไดกกลม ?? - - แบงออกเปนแบงออกเปน 2 2 กลมใหญกลมใหญ ดงนดงน

??

2) ปรชญาประยกตปรชญาประยกต (Applied (Applied philosophy)philosophy) คอ การนำาปรชญาบรสทธไป

ตความผลสรปของวชาตาง ๆ หม�ยถงก�รทนกปรชญ�ในยคปจจบน ได

ต�มไปพจ�รณ�ดวช�ก�รในส�ข�ต�ง ๆ ทไดแยกออกไปจ�กปรชญ� และไดทำ�ก�รคนคว�จนไดผลสรปออกม�ว�ยงมปญห�อะไรทวช�นน ๆ ยงไม

ส�ม�รถใหคำ�ตอบได นกปรชญ�กจะเสนอคำ�ตอบทอ�จเปนไปไดใหไดคดกนตอไป

ปรชญาศาสนา ปรชญาจรยะ ปรชญา

คณตศาสตร ปรชญาสงคม ปรชญาจต

ปรชญาศลปะ ปรชญาภาษา ปรชญา

การเมอง ปรชญา

วทยาศาสตร ฯลฯ

ปรชญาประยกตปรชญาประยกต (Applied philosophy)(Applied philosophy)

16 อภปรชญา (Metaphysics)ความจรงคออะไร ?

เปนวชาทวาดวย “ความจรง” ของโลก หรอจกรวาลและชวตของมนษย

ความจรงทอภปรชญาแสวงหาน คอ ความจรงอนเปนพนฐานขนสดทาย เรยกวา อนตมสจจะ (Ultimate Reality) โดยการตงคำาถามในประเดนเหลาน

- อะไรคอเนอแทของโลก ?- โลกเคลอนไหวและเปลยนแปลงไป

อยางไร ?- อะไรคอเนอแทของมนษย ?- มนษยเปนอสระหรอไม ?

17 ญาณวทยา (Epistemology)เราจะรความจรงนนไดอยางไร ?เปนวชาทวาดวยบอเกด ลกษณะ หนาท

ประเภท ระเบยบวธการและความสมเหตสมผลของ “ความร”

ปญหาทางญาณวทยาเปนปญหาเรองความสมพนธระหวางโลกกบมนษย

- เราจะรความจรงของโลกไดอยางไร ?- ความรนนเกดจากประสบการณหรอมอย

แลวในจต ?- ความรนนเกดไดกทาง ?- เหตผลนยมและประสบการณนยมมขอ

แตกตางกนอยางไร ?

18 จรยศาสตร (Ethics)เราจะปฏบตตนใหสอดคลองกบความจรง

นนไดอยางไร ?เปนวชาทวาดวยการแสวงหาความดขนสงสด (Supreme Good หรอ

Summum Bonum) อนถอวาเปนอดมคตในชวตมนษย

มงหากฏเกณฑในการตดสนความประพฤตของมนษยวา สงไหนถก สงไหน

ผด สงใดควรทำาและไมควรทำา มงพจารณาปญหาเรองสถานภาพของคา

ทางศลธรรมวามอยจรงหรอไม ?

19 ลกษณะทวไปของวชาปรชญา 1. มลกษณะวพากษ 2 . เนนปญหาขนพนฐาน 3 . มงแสวงหาโลกทศนและชวทศน 4 . ไมมคำาตอบทแนนอนตายตว 5 . นยมตงปญหาวา “ทำาไม” ตอสรรพสง

110. ปรชญาตางจากศาสนาอยางไร ?- - ปรชญาคอการสอนใหคดปรชญาคอการสอนใหคด

อยางมเหตผลอยางมเหตผล ไมใหเชออะไรอยางงมงาย ไมทำาอะไรไปตามอารมณ กระบวนการทางความคดทกอยางตองเปนไปตามแนวทางการใชเหตผลใน 2 รปแบบ คอ 1.

นรนย 2. อปนย

เปนเรองของอารมณ ความรสก พลงแหงความศรทธาทมตอสงทตนเองเคารพแลวปฏบตตอสงนนดวยความเคารพเทดทนบชา

- ศาสนาคอการสอนใหเกดความเชอและปฏบตตาม

- มมมมองทแตกตางกนในเรองน 2กลม

กลมท 1 มความเหนวาปรชญาเกดกอนศาสนา

กลมท 2 มความเหนวาศาสนาเกดกอนปรชญา

กลมแรกไดใหเหตผลวา ปรชญาไดเกดขน ในตอนทมนษยใชเหตผลเขากะเกงความจรงทมอยในธรรมชาต จากนน จงไดคนควาหาคำาตอบและเมอปฏบตตามความจรงทคนพบจงทำาใหศาสนา

เกดขนตามมา

111. ปรชญากบศาสนา สงใดเกดกอนกน ?

ตวอยางกรณท ตวอยางกรณท 1 1 : : ปรชญาเกดกอนศาสนา

มนษยในยคดกดำ�บรรพไดพบเหนภยธรรมช�ตทน�กลว เชน แผนดนไหว ภเข�ไฟระเบด เปนตน กเรมใชเหตผลดวยคดว� คงจะมอะไรสกอย�งหนงทอยเบองหลงปร�กฏก�รณเหล�นน แลวกใชเหตผลเข�เกงคว�มจรงว�คงจะเปนอำ�น�จของจตค�มร�ม

เทพดลบนด�ล ดงนน พวกเข�จงไดทำ�ก�รเค�รพ กร�บไหว

ออนวอน บวงสรวงเพอใหพวกตนไดอยรอดปลอดภย

ปรชญากบศาสนา อะไรเกดกอนกน ? (ตอ)

ไหลไปเถอะธารนำาใจ......ซบนำาตาอนดามน

แดผประสบชะตากรรมอนเลวรายของมนษยชาตทกทาน

กลมทสอง (มความเหนวาศาสนาเกดกอน ) ไดใหเหตผลวา ปรชญาไดเกดขน ในตอนทมนษยใชเหตผลเขากะเกงความจรงทมอยในธรรมชาต

จากนน จงไดคนควาหาคำาตอบและเมอปฏบตตามความจรงทคนพบจงทำาใหศาสนาเกดขนตามมา

ปรชญากบศาสนา สงใดเกดกอนกน ? (ตอ)

ตวอยางกรณตวอยางกรณท ท 2 2 : : ศาสนาเกดกอนปรชญา

พจารณาจากหลกฐานทางประวตศาสตรปรชญาจะพบวา กอนจะเกดปรชญากรกขนมา

นน ชาวกรกไดนบถอเทพเจามากมายเรยกวาเปนพวกพหเทวนยม (Polytheism)

จนกระทงมนกปรชญากรกคนแรกทชอวา ธาเลส (Thales ก.ค.ศ - . 6 4 0 ?545) เขาไดอธบายปรากฏการณทาง

ธรรมชาตวา ปฐมธาต (First element ) ททำาใหเกดสรรพสงเกดมาจากนำา การอธบายใช

เหตผลโดยไมอางถงเทพเจา ดงนน จากหลกฐานนจงถอวา ศาสนาไดเกด

ขนมาพรอม ๆ กบมนษย เนองจากมนษยมสญชาตญาณแหงความรกตวกลวตาย

ปรชญากบศาสนา อะไรเกดกอนกน ? (ตอ)

112 ศาสนากบปรชญามสวนสมพนธกนอยางไร ?

- เนอหาคำาสอนของศาสนากคอเนอหาของปรชญานนเอง

ตวอยางตวอยาง “ศาสนา” จะมองคประกอบ 5 ศ ยกตวอยาง ศาสนาพทธ ดงน1 .1 .ศาสดาศาสดา เชนเชน พระพทธเจาพระพทธเจา

เปนตนเปนตน2.2. ศาสนธรรมศาสนธรรม เชนเชน พระพระ

ไตรปฎกไตรปฎก เปนตนเปนตน3.3. ศาสนสาวกศาสนสาวกเชนเชน นกบวชนกบวช พระพระ

สงฆ เปนตนสงฆ เปนตน4. ศาสนพธ เชน พธเวยนเทยน

เปนตน5. ศาสนสถาน เชน โบสถ, วด

เปนตน

การศกษาพทธปรชญา คอ การดงศาสนธรรมมาวเคราะห วจารณ ดวยหลกของเหตผล โดยไมยงเกยวกบศรทธา ความเชอ