HISTORIA DE ESPAÑA:PREHISTORIA E

PROTOHISTORIA

Homo ergaster

0. XENEALOGÍA HUMANA SIMPLIFICADA

Imaxe: Wikipedia

AUSTRALOPITECINOS

HOMO HABILIS

HOMO ERGASTER

HOMO ERECTUS

1. OS CONDICIONANTES XEOGRÁFICOS

Xeografía interior complexa.

Situación entre Europa y África

Situación entre o Mediterráneo e o AtlánticoImaxes: Wikipedia y CNICE

2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores)

2.1 Paleolítico inferior

- Cronoloxía: 800000 B.P (aparición primeiros restos humanos na P. Ibérica) hasta 100000 B.P.

-Homínidos: Homo antecessor e Homo heidelbergensis (Pre-neandertal).

-Características:- Cazadores e depredadores- Nómadas, acampadas ao aire libre.- Técnicas: pedra labrada (Lascas e choppers)

-Xacementos: Atapuerca (Burgos).

ATAPUERCA: HOMO ANTECESSOR E HOMO HEIDELBERGENSIS

2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores)

2.2 Paleolítico medio

-Cronoloxía: 100000 hasta 28000 (Glaciación Würm)-Homínidos: Homo neandertalensis-Características:

- Cazadores e depredadores- Nómadas, covas e abrigos (frío).- Uso do lume- Conciencia da morte (enterramentos)- Técnicas: diversificación utensilios de pedra

(lascas, puntas de frecha, coitelos, raspadores, etc.). Uso demadeira e oso.

-Xacementos: Gibraltar

HOMO NEANDERTALENSIS

2. O PALEOLÍTICO (Recolectores e cazadores)

2.3 Paleolítico superior

-Cronología: 35000 hasta 10000-Homínidos: Homo sapiens (Home de Cromagnon)-Características:

-Nómadas, covas e cabañas ao aire libre.- Aumento poboación (mellora dieta)-Técnicas: Industria lítica complementada con

oso, corno e marfil. Refinada e decorada.

-Avances culturais: pinturas rupestres, obxetosartísticos, ajuares funerarios, peque-nas esculturas...

-Xacementos: Altamira, O Castillo (Cantabria), Tito Bustillo(Asturias)…

HOMO SAPIENS SAPIENS (NÓS)

3. O MESOLÍTICO (EPIPALEOLÍTICO)

-Cronoloxía: Desde a fin da última glaciación ata a aparición da agricultura (8000-5500 aprox. en Europa Occ.)

-Características:- Clima máis suave, fin caza maior e aparición de novas especies Readaptación da economía ao novo clima- Sedentarización progresiva-Técnicas: Microlitos (pequenas tallas de piedra adaptadas a mangos de outros materiales)

-Xacementos: Zona cantábrica, levantina e atlántica portuguesa.

4. O NEOLÍTICO

-Cronoloxía: Desde a aparición da agricultura ata o inicio da metalurxia (10000-3000 a.C, na Península Ibérica entre 5000 e 3000 a.C)-Características:

- Desenvolvemento procedente do Próximo Oriente.- Sedentarización: Poboados estables.- Economía productiva (agricultura e gandería)- Invención de cerámica, cestería y texidos.- División do traballo e diferencias sociais.

-Culturas: Neolítico antigo (cerámica cardial)Neolítico medio (sepulcros en fosa)

- Arte Rupestre Levantino.-Xacementos:Monserrat (BCN),) Nerja (Málaga) e Carigüela (Granada)

5. A IDADE DOS METAIS

5.1 O Calcolítico (Cobre)

-Cronoloxía: Dende a aparición da metalurxia do cobre (3000 a.C) ata o uso do bronce 1800 a.C)-Características:

- Intensificación da agricultura (regadío).- Desenvolvemento minería e industria textil (lana e lino)- Megalitismo (Dolmen e tumbas de corredor)- Poboados amurallados- Comercio de longa distancia.

-Culturas: - Cultura dos Millares (2500-1800 a. C). Murcia-Almería.-Cultura do vaso campaniforme (2200-1700 a. C) Toda Europa

-Yacimientos: Os Millares, Cova da Menga...

5. A IDADE DOS METAIS

5.2 Idade de Bronce

-Cronoloxía: 1700-750 a.C (límites difusos e con mezcla de culturas con maior ou menor desenvolvemento)

-Características:- Bronce = aleación cobre y estaño: máis duro e maleable= mellores armas.- Desenvolvemento da orfebrería en ouro e prata (tesoros)- Contacto con pobos alfabetizados ao final do periodo (fenicios, gregos,…).

-Culturas: - Cultura do Argar 1700-1400 a.C. (Sudeste peninsular entorno a Almería)

-Cultura dos campos de urnas 1100-750 a.C (Noreste peninsular, procedente de Europa)

5. A IDADE DOS METAIS

5.3 Idade do Ferro

-Cronoloxía: 800-218 a.C (uso do ferro ata o comezo da colonización romana)

-Características:- Mezcla de rasgos autóctonos con colonizadores

- Culturas autóctonas:- Tartessos- Íberos- Celtíberos

- Culturas colonizadoras:- Fenicios- Griegos- Cartagineses

6. CULTURAS DO FERRO

Colonizacións: FENICIOS

- Localización: Costa andaluza e área de influencia interior- Orixe: Pobo do mediterráneo oriental dedicado ao comercio que fundara unha serie factorías na costa levantina- Economía: Comercio.- Cronoloxía: s. X – VII a.C.

- Aportacións: Difusión do ferro, salazóns pescado, torno de alfarero, escritura alfabética.- Decadencia: Tiro (capital) foi ocupada polos asirios (s. VII a.C.) e os sus enclaves peninsulares pasaron aos cartaxineses.- Fundaciones: Gadir (Cádiz), Malaca (Málaga)…

Isaac Buzo Sánchez

6. CULTURAS DO FERRO

Autóctonos: TARTESSOS

- Localización: Andalucía Occ. e Sur Portugal

- Economía: Desenvolvemento mineiro e comercio con fenicios

- Cronoloxía: s. IX-VII a.C.

- Decadencia: A partir do s. VI a.C por esgotamento das minas, fin comercio e volta a agricultura e gandería.

-Tesouros: Ajuares funerarios: O Carambolo (Sevilla); Aliseda (Cáceres).

6. CULTURAS DO FERRO

Colonizacións: GREGOS

- Localización: Golfo de Rosas e costa levantina- Orixe: Pobo do mediterráneo oriental dedicado ao comercio- Economía: Comercio. Acuñación de moeda.- Cronoloxía: s. VII – III a.C.

- Aportacións: Novos cultivos (olivo e vide), novos animais domésticos (asno e galiñas), uso do arado, avances en textil e cerámica

- Decadencia: agresividade cartaxinesa e romana.

- Fundacións: Rhode (Rosas), Emporión (Ampurias)

6. CULTURAS DO FERRO

6.1 Autóctonos: ÍBEROS

- Localización: Levante (desde os Pirineos ata Cádiz, incluindo a franxa interior)- Orixe: Evolución dos pobos autóctonos do bronce con influencias gregas e cartaxinesas-Economía: Agricultura e gandería, comercio con produtos artesáns e minerais.- Cronoloxía: s. VIII-III a.C.- Organización social: Elite aristocrática que controla a produción e exerce o seu dominio co exército.- Decadencia: Conquista cartaxinesa e romana.- Cultura: Lengua propia, ritos relixosos e funerarios, planificación urbana. Arte funerario: Damas de Elche e de Baza.

6. CULTURAS DO FERRO

6.1 Autóctonos: INDOEUROPEOS

- Localización: Centro e Norte peninsular

- Orixe: conxunto variado de pobos de orixe indoeuropeo con escasa influencia mediterránea.

- Economía: gandería ovina e bovina; agricultura cerealista na Meseta.- Cronoloxía: s. VIII-III a.C.

- Organización social: tribus agrupadas en clans gobernadas por aristocracia guerrera elexida polas familias nunha asamblea.

-Decadencia: Conquista romana.- Pobos: Lusitanos, vascóns, galaicos, astures, cántabros, vacceos, vetóns....

6. CULTURAS DO FERRO

6.2 Colonizacións: CARTAXINESES

- Localización: Zonas ocupadas anteriormente polos FeniciosDesde onde se estenderon hacia ao norte e as Baleares (Ebussus –Ibiza-)

- Orixe: Pobo asentado no norte de África (Cartago = Túnez) que sustituíu aos fenicios e competía cos gregos polo comercio e loitou cos romanos nas guerras púnicas pola hexemonía do Mediterráneo occidental

- Economía: Comercio, minería, salazóns de pescado, garum.

- Cronoloxía: s. IV - III a.C.

- Decadencia: Segunda guerra Púnica, os cartaxineses son expulsados da península polos romanos.