prevalence of depression in adolescent pregnancy in ... · objective : to study the prevalence and...

14
J Psychiatr Assoc Thailand Vol. 59 No. 3 July - September 2014 207 วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย 2557; 59(3): 207-220 * ได้รับทุนสนับสนุนจาก คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ** ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมด้านเพศภาวะและสุขภาพสตรี คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น *** คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ความชุกของภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่นตั้งครรภ์ ในคลินิกฝากครรภ์ โรงพยาบาลประจ�าจังหวัด ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย* เนตรชนก แก้วจันทา พย.ม**, สมพร รุ ่งเรืองกลกิจ ปรด.**, ยุพา ถาวรพิทักษ์ พบ.ม***, นิลุบล รุจิรประเสริฐ ปรด.**, อิงคฏา โคตนารา พย.ม**, ชมพูนุท กาบค�าบา พย.บ** บทคัดย่อ วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่นตั้งครรภ์ ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย วิธีการศึกษา กลุ ่มตัวอย่างคือวัยรุ ่นตั้งครรภ์ที่มีอายุระหว่าง 13-19 ปี จ�านวน 627 ราย สุ ่มอย่าง ง่ายโดยใช้ช่วงระยะเวลาก�าหนด เลือกจ�านวนกลุ่มตัวอย่างที่มารับบริการที่แผนกฝากครรภ์ของ โรงพยาบาลจังหวัดทั้ง 20 จังหวัด ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เก็บข้อมูลโดย การใช้แบบสอบถาม สถิติที่ใช้คือการวิเคราะห์เชิงเดี่ยวและการถดถอยพหุลอจิสติก ผลการศึกษา พบความชุกของการเกิดภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่นตั้งครรภ์ ร้อยละ 19.82 ผลการ วิเคราะห์ถดถอยพหุลอจิสติก พบปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่นตั้งครรภ์ได้แก่ การว่างงาน พฤติกรรมการใช้สารเสพติด ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง รูปแบบการเผชิญ ปัญหา ระดับการศึกษาของสามี การถูกกระท�ารุนแรง เศรษฐานะ การสนับสนุนทางสังคม และ สัมพันธภาพกับสามี สรุป จากผลการศึกษาบ่งชี้ว่าควรมีการจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง ส่งเสริมรูปแบบการเผชิญปัญหา รณรงค์ห้ามใช้สารเสพติดในระหว่างต้งครรภ์ และให้ความรู้ กับบุคคลที่ใกล้ชิดกับวัยรุ ่นตั้งครรภ์ ในการดูแลและป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้าในกลุ่มวัยรุ่น ตั้งครรภ์ และภาครัฐควรมีหน่วยงานที่ชัดเจนในการดูแลช่วยเหลือกลุ่มวัยรุ่นตั้งครรภ์ที่ว่างงาน โดยการส่งเสริมทักษะทางอาชีพเพื่อให้กลุ่มนี้มีรายได้สามารถที่จะเลี้ยงดูตนเองและบุตรไดค�าส�าคัญ วัยรุ่นตั้งครรภ์ ภาวะซึมเศร้า ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง การเผชิญปัญหา

Upload: dinhanh

Post on 19-Jun-2018

221 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 207

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2557; 59(3): 207-220

* ไดรบทนสนบสนนจาก คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน** ศนยวจยและฝกอบรมดานเพศภาวะและสขภาพสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน*** คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ

ในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวด

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย*เนตรชนก แกวจนทา พย.ม**, สมพร รงเรองกลกจ ปรด.**, ยพา ถาวรพทกษ พบ.ม***,

นลบล รจรประเสรฐ ปรด.**, องคฏา โคตนารา พย.ม**, ชมพนท กาบค�าบา พย.บ**

บทคดยอ

วตถประสงค เพอศกษาความชกและปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ

ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

วธการศกษา กลมตวอยางคอวยรนตงครรภทมอายระหวาง 13-19 ป จ�านวน 627 ราย สมอยาง

งายโดยใชชวงระยะเวลาก�าหนด เลอกจ�านวนกลมตวอยางทมารบบรการทแผนกฝากครรภของ

โรงพยาบาลจงหวดทง 20 จงหวด ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย เกบขอมลโดย

การใชแบบสอบถาม สถตทใชคอการวเคราะหเชงเดยวและการถดถอยพหลอจสตก

ผลการศกษา พบความชกของการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ รอยละ 19.82 ผลการ

วเคราะหถดถอยพหลอจสตก พบปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภไดแก

การวางงาน พฤตกรรมการใชสารเสพตด ความรสกมคณคาในตนเอง รปแบบการเผชญ

ปญหา ระดบการศกษาของสาม การถกกระท�ารนแรง เศรษฐานะ การสนบสนนทางสงคม และ

สมพนธภาพกบสาม

สรป จากผลการศกษาบงชวาควรมการจดกจกรรมเพอสงเสรมความรสกมคณคาในตนเอง

สงเสรมรปแบบการเผชญปญหา รณรงคหามใชสารเสพตดในระหวางตงครรภ และใหความร

กบบคคลทใกลชดกบวยรนตงครรภ ในการดแลและปองกนการเกดภาวะซมเศราในกลมวยรน

ตงครรภ และภาครฐควรมหนวยงานทชดเจนในการดแลชวยเหลอกลมวยรนตงครรภทวางงาน

โดยการสงเสรมทกษะทางอาชพเพอใหกลมนมรายไดสามารถทจะเลยงดตนเองและบตรได

ค�าส�าคญ วยรนตงครรภ ภาวะซมเศรา ความรสกมคณคาในตนเอง การเผชญปญหา

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557208

ABSTRACT

Objective : To study the prevalence and risk factors of depression regarding teenage

pregnancy in Northeastern Thailand.

Method : A total of 627 pregnant teenagers aged between 13-19 years participated in

the study. Simple random sampling was used to select those who attended antenatal

clinics at the twenty hospitals in Northeastern Thailand. Collection of data was done

questionnaire. Data were analyzed via univariate and multiple logistic regressions.

Results : Result finding indicated that 19.82% of subjects had experienced depression.

Multiple logistic regressions showed that risk factors related to depressive disorder in

teenage pregnancy were unemployment, drug use, low self esteem, coping strategies,

education of husband, domestic violence, economic status, social support and intimate

relationships.

Conclusions : The results of this study indicated that nursing activities should include ac-

tivities to promote self-esteem and support coping strategies, campaign to eliminate drug

use during pregnancy and adding to knowledge in the person co them; and recognizing

the importance and prevention of depression amid teenage pregnancy. The government

should set up specific care unit to help with teenage pregnancy unemployment by

promoting and training career skills so they may care for themselves and their children.

Keywords : teenage pregnancy, depression, self-esteem, coping strategies

Prevalence of Depression in Adolescent

Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial

Hospital, Northeastern Thailand*

Netchanok Kaewjanta RN, MNS**, Somporn Rungreangkulki RN, Ph.D**, Yupa Thavornpitak M.Sc***, Nilubon Rujiraprasert RN, Ph.D**, Ingkata Kotnara RN, MNS**, Chompoonoot Kabkumba RN**

J Psychiatr Assoc Thailand 2014; 59(3): 207-220

* This study is supported by the Faculty of Nursing, Khon Kaen University. ** Center for Research and Training on Gender and Women’s Health. Faculty of Nursing,

Khon Kaen University.*** Faculty of Public Health, Khon Kaen University

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 209

บทน�า องคการอนามยโลกคาดการณวาในป พ.ศ. 2563

โรคซมเศร าจะเปนปญหาสาธารณสขอบดบสอง

รองจากโรคหวใจขาดเลอด1 โดยเฉพาะในวยรนตงครรภ

เนองจากเปนชวงวยทมการเปลยนแปลงทางอารมณ

คอมอารมณทออนไหว หงดหงด และแปรปรวนงาย2

ดงมการศกษาในตางประเทศพบกลมวยร นตงครรภ

มภาวะซมเศราสงถงรอยละ 25.9-473,4 ซงสงกวาอตรา

การเกดภาวะซมเศราในหญงตงครรภวยผใหญทพบการ

เกดภาวะซมเศรารอยละ 25.8-27.55,6 ส�าหรบขอมลใน

ประเทศไทยพบอตราการเกดภาวะซมเศราในวยรนตง

ครรภสงกวาหญงตงครรภวยผใหญเชนเดยวกบขอมล

ในตางประเทศ โดยพบอตราการเกดซมเศราในวยรน

ตงครรภในประเทศไทยรอยละ 20.6-47.017,8 และ

พบอตราการเกดซมเศราในหญงตงครรภวยผใหญใน

ประเทศไทยรอยละ 12.519 สอดคลองกบการศกษาท

มการเปรยบเทยบอตราการเกดภาวะซมเศราในวยรน

ตงครรภสงกวาหญงตงครรภวยผใหญประมาณ 2 เทา

คดเปน รอยละ 25.9 และ 11.1 ตามล�าดบ3

จากปญหาภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ พบม

ผลกระทบทงตอมารดา ทารก ครอบครว และสงคม

โดยพบวยร นตงครรภทมภาวะซมเศราท�าใหความ

อยากอาหารนอยลด การนอนหลบผกผอนนอยลง

ทารกในครรภตวเลกกวาอายครรภจรง ทารกทคลอด

ออกมาพบคาคะแนน apgar score ต�า และ เสนรอบ

ศรษะของทารกเลกกวาปกต10 มการศกษาในประเทศ

สหรฐอเมรกา พบกลมวยรนตงครรภทมภาวะซมเศรา

รอยละ 28 มความคดทจะฆาตวตายหรอท�ารายตนเอง

สงถง รอยละ 11 มภาวะคลอดกอนก�าหนด รอยละ 9

และ คลอดทารกน�าหนกต�ากวาเกณฑ รอยละ 1311 และ

มการศกษาถงคณภาพชวตในวยรนตงครรภ พบวยรน

ตงครรภทมภาวะซมเศรามคณภาพชวตต�ากวาวยรน

ตงครรภทไมมภาวะซมเศรา และมผลกระทบตอการท�า

บทบาทหนาทของมารดาหลงคลอดดวย12

จากการทบทวนวรรณกรรมพบปจจยทมความ

สมพนธหรอมอทธพลตอการเกดภาวะซมเศราในวยรน

ตงครรภ ไดแก ระดบการศกษา13,14 การมอาชพ13,14

การไมมคครอง14,15 ประวตการตงใจท�าแทง13 เหตการณ

ในชวต13 ประวตการถกกระท�ารนแรงในชวง 12 เดอนท

ผานมา13,16 ความรสกมคณคาในตนเอง10,8 การใชสารเสพตด

ระหวางตงครรภ10,16 ชวงอายครรภ15 โดยพบชวงอาย

ครรภในไตรมาสทสองมอตราภาวะซมเศราสงทสด

รองลงมาคอไตรมาสท 1 และ 2 คดเปนรอยละ 32.5,

17.3 และ 8.2 ตามล�าดบ การปรบตวในชวตสมรสและ

การมสมพนธภาพกบสาม8 การไดรบแรงสนบสนนจาก

สาม14 การรบรแรงสนบสนนทางสงคมต�ามความสมพนธ

กบการเกดภาวะซมเศรา8,13 การมอาชพของสาม14 รายได

ของครอบครว8 และลกษณะครอบครว8 โดยพบวาหญง

ตงครรภวยรนทอาศยอยในครอบครวเดยวหรออาศย

อยกบสามเพยงล�าพงมโอกาสเกดภาวะซมเศราสงกวา

วยรนตงครรภทอาศยอยในครอบครวขยาย

ดงนนการททราบถงปจจยทอธบายการเกดภาวะ

ซมเศราในวยรนตงครรภจะท�าใหไดองคความรเพอน�า

ไปพฒนารปแบบการปองกนการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภ ซงศนยวจยและฝกอบรมดานเพศภาวะ

และสขภาพสตรมเปาหมายในการสงเสรมสขภาพ

ผหญงในจงหวดทอยในภาคอสานของประเทศไทย จง

ไดท�าการศกษาถงความชกและปจจยเสยงตอการเกด

ภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ของประเทศไทย

วตถประสงค เพอศกษาความชกและปจจยเสยงตอการเกด

ภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในเขตภาคตะวนออก

เฉยงเหนอของประเทศไทย

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557210

วธการศกษา ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทศกษาในครงน ไดแก วยรนตงครรภท

มอายระหวาง 13-19 ป ทมารบบรการทแผนกฝากครรภ

(ANC) ทโรงพยาบาลประจ�าจงหวดทง 20 จงหวด ในเขต

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงพรรณนา

ภาคตดขวาง (cross sectional descriptive study)

เพอศกษาความชก ดงนนจงเลอกใชสตรในการค�านวณ

กลมตวอยางของ เตมศร ช�านจารกจ17 จากการศกษาท

ผานมาพบความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ

เทากบ 47.17 เมอแทนคาในสตรจะไดขนาดกลมตวอยาง

435 ราย แตการศกษาครงนใชวธการสมโดยถอวา

โรงพยาบาลเปนหนวยสม (clutter sampling) ซงการ

สมแบบกลมจะมความแปรปรวนระหวางกลมและความ

แปรปรวนระหวางบคคล ขนาดของตวอยางจงตองปรบ

เพมขนโดยใชสตรการค�านวณขนาดตวอยางดวยวธการ

สมแบบงายแลวปรบดวยคา design effect18 ดงนนการ

ศกษาครงนจงไดขนาดกลมตวอยาง จ�านวน 653 ราย

สมกลมตวอยางแบบงายโดยใชชวงเวลาก�าหนด โดย

เกบขอมลในชวงเดอน สงหาคม พ.ศ. 2555 - กมภาพนธ

พ.ศ. 2556 เลอกจ�านวนกลมตวอยางทมารบบรการท

แผนกฝากครรภผปวยนอกของโรงพยาบาลจงหวดทง

20 จงหวด ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

เครองมอทใชในการศกษา

1. แบบสอบถามขอมลพนฐานทวไป ประกอบ

ดวยขอมลเกยวกบ อาย อายครรภ ภาวะแทรกซอน

ระหว างต งครรภ ระดบการศกษา เศรษฐานะ

การวางแผนการตงครรภ สถานภาพสมรส สถานภาพ

การศกษา การมอาชพ จ�านวนครงของการตงครรภ

ประวตการแทง อายของสาม ระดบการศกษาของสาม

การมอาชพของสาม สถานภาพการอาศยอยกบสาม

การใชสารเสพตด การวางแผนการตงครรภ

2. แบบประเมนภาวะซมเศรา ใชแบบคดกรอง

ภาวะซมเศรา CES-D ฉบบภาษาไทย (Center of

Epidemiology Scale Depression) แปลและพฒนาโดย

อมาพร ตรงคสมบต และคณะ19 คาครอนบาชแอลฟา

เทากบ 0.86 มคาความไว เทากบ 72 และคาคะแนน

ท 22 เปนจดตดทใชคดกรองภาวะซมเศราไดดทสด

ลกษณะค�าตอบเปนแบบประมาณคา 4 ระดบ การแปล

ผลคะแนนจะน�าคะแนนทงฉบบมารวมกน ไดคะแนน

มากกวา 22 คะแนน ถอวามภาวะซมเศรา

3. แบบประเมนความร สกมคณคาในตนเอง

ไดจากแบบประเมนของ Rosenberg’s self-esteem

Scale ฉบบภาษาไทยของ Sriseang20 ทไดน�ามาใช

กบมารดาวยรนหลงคลอด คาความเชอมนของแบบ

ประเมนเทากบ 0.72 ประกอบดวยขอความ 10 ขอ

ลกษณะค�าตอบเปนแบบประมาณคา 4 ระดบ

4. แบบประเมนรปแบบการเผชญปญหา ใชแบบ

ประเมนท อฐฉญา แพทยศาสตร21 ไดดดแปลงมาจาก

แบบวดวธการเผชญปญหา (the ways of coping) ของ

ลาซารส และ โฟลคแมน ไดปรบขอความในแบบวดให

มความสอดคลองกบบรบทของสถานการณการศกษา

โดยเหลอข อค�าถาม 40 ข อ และได ตรวจสอบ

ความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒ 4 ทาน และไดคา

ความเชอมนสมประสทธอลฟาของครอนบาค เทากบ

0.88 ลกษณะค�าตอบเปนแบบประมาณคา 4 ระดบ

5. แบบประเมนสมพนธภาพกบสามหรอแฟน

เปนแบบประเมนท นชจร อมมาก22 ดดแปลงมาจาก

จารวรรณ ชปวา ทไดแปลเปนภาษาไทยและดดแปลงมา

จากแบบวดการปรบตวในชวตค (dyadic adjustment

scale) ซงสรางโดย Spanier และความเชอมนไดครอน

บาชแอลฟา เทากบ 0.94 ลกษณะค�าตอบเปนแบบ

ประมาณคา 5 ระดบ

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 211

6. แบบประเมนการสนบสนนทางสงคม น�ามา

จาก นชจร อมมาก22 ทไดดดแปลงมาจากของ Srisaeng

ทแปลมาจาก The multidimention scale of perceived

social support คาความเชอมนของครอนบาชแอลฟา

เทากบ 0.88 ซงประเมนเกยวกบแรงสนบสนนทางสงคม

จาก 3 แหลง คอ ครอบครว บคคลทมความหมายกบ

ชวต และเพอน ลกษณะค�าตอบเปนแบบประมาณคา

5 ระดบ

7. แบบประเมนการถกกระท�ารนแรง น�ามา

จากแบบคดกรองความรนแรงทเกดกบสตรตงครรภท

Chatchawanwit23 ไดดดแปลงมาจาก Thananowan ได

แปลมาจากแบบประเมน abuse assessment screen

ของ McFarlane, Parker, Soeken, and Bullock

คาความเชอมนของครอนบาชแอลฟา เทากบ 0.74

ซงหากวยรนตงครรภมการตอบแบบสอบถามวา “เคย”

เพยง 1 ขอ ในการถกกระท�ารนแรงดานใดกถอวามการ

ถกกระท�ารนแรงดานนนๆ

การพทกษสทธกลมตวอยาง การศกษานได

ผานการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย

ในมนษย มหาวทยาลยขอนแกน

วธเกบรวบรวมขอมล ผวจยท�าหนงสอเพอ

ขออนญาตเขาเกบขอมล ถงผอ�านวยการโรงพยาบาล

ประจ�าจ งหวด ท ง 20 จ งหวดท อย ในเขตภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย และใหผ ชวย

นกวจยในแตละโรงพยาบาล ท�าการชแจงวตถประสงค

และขอความยนยอมจากล มอาสาสมครเพอตอบ

แบบสอบถาม เมออาสาสมครยนยอม ผชวยวจยแจก

แบบสอบถามใหกล มอาสาสมครตอบและจากนน

ผชวยวจยตรวจสอบความถกตองครบถวนของขอมลใน

แบบสอบถาม

การวเคราะหขอมล น�าเขาขอมลสองครง

(double data entry) ดวยโปรแกรม EpiInfo version

3.5.3 ตรวจสอบความถกตอง ความสอดคลองกนของ

ขอมล และวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม STATA 10

โดยวเคราะหขอมลดวยการถวงน�าหนกดวยคาน�าหนก

จากการสมตวอยาง โดยวเคราะหหาคาความชกของ

การเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภดวย 95% CI

วเคราะหความสมพนธ แบบ univariate analysis โดย

การใชสถต chi-square และ logistic regression เพอ

วเคราะหความสมพนธ และหาคา odd ratio วเคราะห

หาปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ

แบบ multivariate analysis ดวย multiple logistic

regression

ผลการศกษา กลมตวอยางทงหมด 627 ราย มอายเฉลย 17.06 ป

อายระหวาง 13-17 ป รอยละ 57.89 มระดบการศกษา

ระดบมธยมศกษาหรอสงกวา รอยละ 87.56 ก�าลงเรยน

หนงสอ รอยละ 18.21 มสถานภาพโสด รอยละ 32.22

มเศรษฐานะไมเพยงพอ รอยละ 19.17 มากกวาครงคอ

รอยละ 52.47 ทไมไดท�างานหรอไมไดประกอบอาชพ

และอาศยอยกบสาม รอยละ 80.38 ขอมลเกยวกบการ

ตงครรภพบวา มากกวาครง (รอยละ 51.99) มอายครรภ

ในไตรมาสท 3 พบมภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

รอยละ 12.74 เปนการตงครรภไมพงประสงคหรอ

เปนการตงครรภทไมไดวางแผน มมากกวาครง (รอยละ

58.02) และสวนมากกวารอยละ 82.82 เปนการตงครรภ

ครงแรก และเคยมประวตการแทงบตร รอยละ 9.97

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557212

สวนขอมลพนฐานทวไปของสามพบวา ประมาณ

2 ใน 3 (รอยละ 63.23) ทสามมอายอยในชวงวยรน

คออายนอยกวาและเทากบ 21 ป มระดบการศกษา

มธยมศกษาหรอสงกวา รอยละ 81.66 และพบวาเกอบ

ทงหมด (รอยละ 91.87) สามมอาชพหรอมการประกอบ

อาชพ ขอมลเกยวกบปจจยเสยงพบวา มพฤตกรรมการ

ใชสารเสพตดระหวางตงครรภ รอยละ 11.80 มความ

รสกมคณคาในตนเองระดบสง รอยละ 38.30 มรปแบบ

การเผชญปญหาแบบมงเนนทปญหาและม งเนนท

อารมณต�า รอยละ 74.22 สวนมาก มสมพนธภาพกบ

สามในระดบดและดมากกวารอยละ 54.59, 28.23

ตามล�าดบ ไดรบการสนบสนนทางสงคมในระดบสง

รอยละ 63.55 และ มประวตเคยถกกระท�ารนแรงใน

ระหวางตงครรภ รอยละ 39.39

ขอมลภาวะซมเศรา จากการใชแบบคดกรอง

ภาวะซมเศราในวยรน (CES-D) ในกลมวยรนตงครรภ

พบวากลมตวอยางทงหมดมภาวะซมเศรารอยละ 19.82

ดวยความเชอมน 95% อยระหวางรอยละ 11-28

ผลการวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดภาวะ

ซมเศร าในกล มตวอยางหญงวยร นตงครรภแบบ

univariate analysis พบปจจยทมความสมพนธหรอ

เสยงตอการเกดภาวะซมเศราในกลมวยร นตงครรภ

ไดแก ปจจยดานการอาศยอย กบสาม พฤตกรรม

การใชสารเสพตด ความรสกมคณคาในตนเอง รปแบบ

การเผชญปญหา ระดบการศกษาของสาม การมอาชพ

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ การถกกระท�ารนแรง

เศรษฐานะ การสนบสนนทางสงคม สมพนธภาพกบสาม

และการวางแผนการตงครรภ (ตารางท 1)

ผลการวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดภาวะ

ซมเศราในวยรนตงครรภแบบ multivariate analysis

จากการวเคราะหการถดถอยลอจสตกพห (multiple

logistic regression) โดยน�าตวแปรเขาแบบ forward

stepwise (likelihood ratio) เมอควบคมผลกระทบจาก

ปจจยอนพบวาปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภม 9 ปจจยไดแก การมอาชพ พฤตกรรมการ

ใชสารเสพตดระหวางตงครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง

รปแบบการเผชญปญหา ระดบการศกษาของสาม การ

ถกกระท�ารนแรง เศรษฐานะ การสนบสนนทางสงคม

และสมพนธภาพกบสาม (ตารางท 2)

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 213

ตารางท 1 แสดงผลการวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในกลมตวอยางหญงวยรนตงครรภแบบ

univariate analysis (n=455)

ขอมลพนฐาน/ปจจยทสมพนธกลมตวอยางทศกษา OR (95%CI) p-value

ไมซมเศรา ซมเศราจ�านวน (รอยละ) จ�านวน (รอยละ)

1.1 อาย (ป)13-17 214 (78.39) 59 (21.61) 0.97 (0.53-1.76) 0.9118-19 141 (77.47) 41 (22.53) 1

1.2 ระดบการศกษา ประถมศกษา 37 (77.08) 11 (22.29) 1.23 (0.45-3.07) 0.64≥ มธยมศกษา 318 (78.13) 89 (21.87) 1

1.3 สถานภาพทางการศกษา ไม 298 (78.7) 79 (21.29) 0.88 (0.40-1.93) 0.73ก�าลงศกษา 63 (75) 21 (25) 1

1.4 สถานภาพสมรส โสด 106 (74.13) 37 (25.87) 1.40 (0.79-2.47) 0.23สมรสหรอค 249 (79.81) 63 (20.19) 1

1.5 สถานภาพการอาศยอยกบสาม ไม 60 (64.52) 33 (35.48) 2.35 (1.15-4.78) 0.02*

อย 295 (81.49) 67 (18.51) 11.6 การมอาชพ ไม 191 (75.79) 61 (24.21) 1.63 (0.79-3.34) 0.17

ม 164 (80.79) 39 (19.21) 11.7 พฤตกรรมการใชสารเสพตด ไมใช 327 (82.58) 69 (17.42) 1

ใช 28 (47.46) 31 (52.54) 4.94 (2.15-11.36) <0.01*

1.8 ความรสกมคณคาในตนเอง ต�า-ปานกลาง 276 (67.02) 91 (32.98) 9.08 (3.72-22.11) <0.01*

สง 170 (94.97) 9 (5.03) 11.9 รปแบบการเผชญปญหา มงเนนทปญหา

และอารมณต�า272 (80.71) 65 (19.29) 0.50 (0.28-0.88) 0.02*

มงเนนทปญหาและอารมณสง

83 (70.34) 35 (29.66) 1

1.10 อายครรภ ไตรมาส 1, 2 174 (79.14) 45 (20.55) 1ไตรมาส 3 181 (76.69) 55 (23.31) 1.12 (0.67-1.87) 0.64

1.11 จ�านวนครงของการตงครรภ 1 298 (79.26) 78 (20.74) 1≥2 57 (72.15) 22 (27.85) 1.28 (0.56-2.92) 0.53

1.12 ประวตการแทง ไมเคย 322 (79.51) 83 (20.49) 1เคย 33 (66) 17 (34) 1.71 (0.72-4.09) 0.20

1.13 อายของสาม ≤ 21 ป 221 (75.43) 72 (24.57) 1.41 (0.78-2.58) 0.23≥ 22 ป 134 (82.72) 28 (17) 1

1.14 ระดบการศกษาของสาม ประถมศกษา 73 (87.95) 10 (12.05) 0.52 (0.30-0.92) 0.02*

≥มธยมศกษา 282 (75.81) 90 (24.19) 11.15 การประกอบอาชพของสาม ไม 22 (64.71) 12 (35.29) 1.95 (1.04-3.66) 0.03*

ม 333 (79.10) 88 (20.90) 12.1 ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ ไมม 319 (80.76) 76 (19.24) 1

ม 36 (60) 24 (40) 2.68 (1.24-5.18) <0.01*

2.2 การถกกระท�ารนแรง ไมเคย 233 (83.81) 45 (16.19) 1เคย 122 (68.93) 55 (31.07) 2.33 (1.14-4.75) 0.02*

3.1 เศรษฐานะ ไมเพยงพอ 49 (52.13) 45 (47.87) 4.99 (2.27-10.91) <0.01*

เพยงพอ 306 (84.76) 55 (15.24) 13.2 สมพนธภาพกบสาม ไมด-ปานกลาง 35 (44.87) 43 (55.13) 7.48 (3.93-14.16) <0.01*

ด-ดมาก 320 (84.88) 57 (15.12) 13.3 การสนบสนนทางสงคม ไม-นอย 50 (53.19) 44 (46.81) 4.91 (1.85-13.01) <0.01*

ปานกลาง -มาก 305 (84.49) 56 (15.51) 13.4 การวางแผนการตงครรภ ไมวางแผน 194 (71.32) 78 (28.68) 2.86 (1.22-6.67) <0.01*

วางแผน 161 (87.98) 22 (12.02) 1

หมายเหต * significant ทระดบนยส�าคญ 0.05

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557214

ตารางท 2 ผลการวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ โดยใชสถต multiple logistic

regressions

ปจจยท�านาย Crude OR Adjust OR (95%CI) P-value1.1 การมอาชพ

ไม 1.63 1.92 (1.05-3.51) 0.03*

ม 1 11.2 พฤตกรรมการใชสารเสพตด ไมใช 1 1

ใช 4.94 3.11 (1.40-6.94) <0.01*

1.3 ความรสกมคณคาในตนเอง ต�า-ปานกลาง 9.08 9.36 (4.08-21.44) <0.01*

สง 1 11.4 รปแบบการ เผชญปญหา มงเนนทปญหาต�า

และใชอารมณต�า 0.50 0.21 (0.10-0.41) <0.01*

มงเนนทปญหาสง

และใชอารมณสง 1 1

1.5 ระดบการศกษาของสาม ประถมศกษา 0.52 0.40 (0.17-0.97) 0.04*

≥มธยมศกษา 1 1

2.1 การถกกระท�ารนแรง ไมเคย 1 1เคย 2.33 2.04 (1.11-3.74) 0.02*

3.1 เศรษฐานะ ไมเพยงพอ 4.99 2.61 (1.36-5.03) 0.04*

เพยงพอ 1 13.2 การสนบสนนทางสงคม ไม-นอย 4.91 2.55 (1.28-5.08) <0.01*

ปานกลาง-มาก 1 1

3.3 สมพนธภาพกบสาม ไมด-ปานกลาง 7.48 2.64 (1.25-5.57) <0.01*

ด-ดมาก 1 1

หมายเหต * significant ทระดบนยส�าคญ 0.05

วจารณ การศกษาครงนพบความชกการเกดภาวะซมเศรา

ในกล มวยร นตงครรภรอยละ 19.82 สอดคลองกบ

การศกษาทผานมาในประเทศไทยทมการศกษาในวยรน

ตงครรภ ทมารบบรการฝากครรภทโรงพยาบาลศรราช

พบความชกรอยละ 20.68 ทงนเนองจากการตงครรภ

ในวยรน สวนมากเปนการตงครรภทไมพรอม ไมไดม

การวางแผนการตงครรภ ตองหยดเรยน ไมมงานท�า24

ดงผลการศกษาทผานมาพบปจจยดานการไมมอาชพ

มความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยร น

ตงครรภ13,14 และการทวยร นมการตงครรภพบสงผล

กระทบตอมารดาและทารกในครรภ ดงมการศกษา

พบมารดาทมอายนอยมโอกาสเสยงตอการเกดภาวะ

โลหตจางเพมขน และมปญหาความดนโลหตสงขณะ

ตงครรภ25 ซงปจจยและภาวะแทรกซอนดงทกลาวมา

ลวนสงผลใหวยรนตงครรภเกดภาวะเครยด วตกกงวล

และน�าสการเกดภาวะซมเศราได ดงนนจงพบอตรา

การเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภสงกวาหญงตง

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 215

ครรภวยผใหญ3 แตเมอเปรยบเทยบกบอตราการเกด

ภาวะซมเศราในวยรนตงครรภทอยในชมชน พบอตรา

การเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในชมชนสงกวา

วยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทโรงพยาบาล

ดงผลการศกษาในวยร นตงครรภชาวแมกซกนทเกบ

ขอมลในชมชนพบอตราการเกดภาวะซมเศราในชวง

ตงครรภไตรมาสท 2 สงถงรอยละ 32.515 ทงนเนองกลม

วยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทโรงพยาบาล

อาจจะผานพนระยะวกฤตหรอระยะทเกดความยงยาก

ใจ มการยอมรบการตงครรภ กลาทจะเปดเผยขอมล

จงตดสนใจมารบบรการฝากครรภ จงพบอตราการเกด

ภาวะซมเศราในวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภ

ทโรงพยาบาลต�ากวาอตราการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภในชมชน

ปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศราในวยรน

ตงครรภ

เศรษฐานะและการมอาชพ สอดคลองกบการ

ศกษาทผานมาพบรายไดของครอบครวและการวาง

งานของวยรนตงครรภมความสมพนธกบการเกดภาวะ

ซมเศราในวยรนตงครรภ8,13,14 ปญหาเศรษฐกจและ

การวางงานสงผลใหวยรนตงครรภเกดความเครยดและ

วตกกงวล โดยเฉพาะผหญงทมบทบาทหนาทในการดแล

ครอบครว ดแลเรองอาหารการกนและเรองคาใชจาย

ภายในครอบครวท�าใหผ หญงเกดความเครยดและ

วตกกงวล ดงมการศกษาพบผหญงรบรวาบทบาทความ

เปนผหญงทตองรบผดชอบตอครอบครวไมมเวลาหยด

มเรองใหคด แกไขปญหา โดยเฉพาะเรองการจดสรรเงน

ใหพอใชจายในครอบครวท�าใหผหญงเกดโรคซมเศรา26

พฤตกรรมการใชสารเสพตดและรปแบบ

การเผชญปญหา สอดคลองกบการศกษาทพบรปแบบ

การเผชญปญหาทมงทอารมณสามารถรวมท�านายการ

เกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภได27 เนองจากกลมวย

รนตงครรภทมรปแบบการเผชญปญหาทมงเนนทปญหา

และอารมณสง จะมการคดทบทวนวนเวยนอยกบปญหา

จนเกดความเครยดและวตกกงวลกบปญหาทเกดขน

ซงบางคนอาจจะใชวธการจดการปญหาโดยหนไปใช

สงเสพตดเพอลดความเครยด ความกดดน สอดคลอง

กบการศกษาทผานมาพบพฤตกรรมการใชสารเสพตด

เชน บหร สรา เปนปจจยเสยงตอการเกดภาวะซมเศรา

ในวยรนตงครรภ 10,16

ความร สกมคณคาในตนเองและการถก

กระท�ารนแรง สอดคลองกบการศกษาทผานมาพบ

วยร นตงครรภทมความร สกมคณคาในตนเองต�าม

ความเสยงตอการเกดภาวะซมเศรา8,10,13 โดยเฉพาะ

การตงครรภในชวงวยรนทไมไดแตงงาน ซงครอบครว

และสงคมไทยมองวาเปนเรองทไมเหมาะสม เปน

ผหญงใจงายเปนเดกใจแตก “ชงสกกอนหาม” สงผล

ใหวยรนตงครรภรสกวาตนเองเปนคนไมด ไมมคณคา

สอดคลองกบการศกษาในกลมวยรนตงครรภไมพรอม

ในประเทศไทย พบหญงตงครรภวยร นทไมแตงงาน

ไดใหความหมายของวยรนตงครรภทไมแตงงาน คอ

“การถกลดคณคา” และ “การสนสดชวตวยรน”28 โดยเฉพาะ

กลมวยรนตงครรภทถกกระท�ารนแรงจะรสกหวาดกลว

ไมปลอดภย เกดภาวะเครยด วตกกงวล และน�าสก

ารเกดภาวะซมเศราได ดงผลการศกษาพบประวตการ

ถกกระท�ารนแรงในชวง 12 เดอนทผานมามความ

สมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ13,16

ระดบการศกษาของสาม กลมวยรนตงครรภ

ทสามมระดบการศกษาระดบประถมศกษามโอกาส

เสยงตอการเกดภาวะซมเศรานอยกวากล มวยร น

ตงครรภทสามมระดบการศกษาระดบมธยมศกษาหรอ

สงกวา ทงนเนองจากกลมสามทมระดบการศกษาระดบ

ประถมศกษาจ�านวนทงหมด 83 ราย มอายเฉลย 22.25 ป

(SD=4.46) โดยพบวาสวนมากอยในกลมวยผใหญคอ

มอายตงแต 21-40 ป กวารอยละ 62.8 ซงวยผใหญ

ถอวาเปนวยทมความพรอมในหลายๆ ดาน ทงดาน

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557216

อารมณ ความคด ความรบผดชอบ และพบวาสามทม

ระดบการศกษาประถมศกษามการประกอบอาชพกวา

รอยละ 98.8 ไดแก ท�าไร ท�านา รบจางทวไป ซงถอวา

มความพรอมในการหารายไดเพอมาดแลครอบครว

โดยพบวยรนตงครรภทมสามมระดบการศกษาประถม

ศกษา มสถานภาพสมรสกวารอยละ 88 นนแสดงวา

วยร นตงครรภกล มนสวนมากไมตองวตกกงวลหรอ

กลวสงคมจะมองวา “ทองไมมพอ” และพบวาวยรน

ตงครรภทมสามมระดบการศกษาประถมศกษา อาศยอย

ในครอบครวขยายกวารอยละ 86.7 ซงการอาศยอยใน

ครอบครวขยายจะท�าใหมแหลงสนบสนนและชวยเหลอ

ทางสงคม ดงผลการศกษาทผานมาพบวาหญงตงครรภ

วยรนทอาศยอยในครอบครวขยาย มโอกาสเสยงตอการ

เกดซมเศราต�ากวาหญงตงครรภวยรนทอาศยอยกบสาม

เพยงล�าพง8

สมพนธภาพกบสามและการไดรบการสนบสนน

ทางสงคม ดงมการศกษาพบการปรบตวในชวตสมรส

และการมสมพนธภาพกบสาม8 การไดรบแรงสนบสนน

จากสาม14 การรบรแรงสนบสนนทางสงคมต�ามความ

สมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ8, 13

เนองจากการทบคคลมสมพนธภาพทไมดกบสาม และ

ขาดแหลงชวยเหลอแหลงสนบสนนทางสงคม เมอม

เรองเดอดรอน เรองทกขใจ ไมสบายใจ จะเกดความรสก

โดดเดยว ไมมทพง ขาดทปรกษา ตองเผชญปญหาโดย

ล�าพง เกดความเครยด กดดน และน�าสการเกดภาวะ

ซมเศราได

ปจจยทไมสมพนธกบการเกดภาวะซมเศรา

ในวยรนตงครรภ

อาย ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ประวตการแทง อายของสาม และการประกอบ

อาชพของสาม ไมมความสมพนธกบการเกดภาวะ

ซมเศราในวยรนตงครรภ ทงนเนองจากกลมตวอยาง

มอายทใกลเคยงกน (SD=1.46) และกล มทศกษา

ทงหมดถอวาอย ในชวงวยร นเหมอนกน ซงอาจจะ

มความคด ความเชอและวฒภาวะทางอารมณท

ใกลเคยงกน ดงนนจงพบปจจยดานอายไมมความ

สมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยร นตงครรภ

สอดคลองกบการศกษาของ รงทพย กาศกด และคณะ8

ปจจยดานภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ พบมความ

แปรปรวนของขอมลนอย ประกอบกบภาวะแทรกซอน

ทพบไดแก ภาวะน�าหนกต�ากวาเกณฑ ภาวะคลนไส

อาเจยน วงเวยนศรษะ ซงถอวาเปนภาวะแทรกซอน

ทไมรนแรงจงท�าใหกลมวยรนตงครรภไมเครยดหรอ

วตกกงวลกบภาวะแทรกซอนทเกดขน กลมตวอยางทม

ประวตแทงมนอยมากคดเปนรอยละ 9.97 ท�าใหความ

แปรปรวนของขอมลนอยจงพบวาปจจยดานประวตการ

แทงไมมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยรน

ตงครรภ แตกตางจากการศกษาของ Coelho et al13

พบวยรนตงครรภทมประวตการแทงโดยตงใจ (abortion

intention) มโอกาสเสยงตอการเกดภาวะซมเศรา แตการ

ศกษาครงนไมไดสอบถามหรอระบวาเปนลกษณะการ

แทงแบบตงใจหรอไมไดตงใจ จงพบวาปจจยดานการ

มประวตแทงไมสมพนธกบการเกดซมเศราในวยร น

ตงครรภ ปจจยดานอายของสาม พบกลมตวอยางท

ศกษามสามทมอายระหวาง 20-29 ป รอยละ 53.55 สาม

มอายเฉลย 21.16 ป ซงการทบคคลมอายทใกลเคยง

กนอาจจะมความคดและวธการเผชญปญหาหรอแกไข

ปญหาทใกลเคยงกน และปจจยดานการประกอบอาชพ

ของสาม พบความแปรปรวนของขอมลนอย เนองจาก

กล มตวอย างส วนมากมสามประกอบอาชพกว า

รอยละ 92.53 และกวารอยละ 90.56 อาศยอยใน

ครอบครวขยายท�าใหมแหลงสนบสนนทางสงคม ดง

ทกลมตวอยางรบรถงแรงสนบสนนทางสงคมในระดบ

ปานกลาง-มาก กวารอยละ 82.1

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 217

ระดบการศกษา การวางแผนการตงครรภ

สถานภาพสมรส การอาศยอยกบสาม จ�านวนครง

ของการตงครรภ และสถานภาพทางการศกษา

พบไมมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยรน

ตงครรภ สอดคลองกบการศกษาทผานมาพบปจจยดาน

ระดบการศกษา8 การวางแผนการตงครรภ8 สถานภาพ

สมรส8, 13 ไมสามารถท�านายการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภ เนองจากกลมตวอยางสวนมากรอยละ

85.65 มการศกษาระดบมธยมศกษา ซงการทบคคลม

ระดบการศกษาทเทาเทยมกนและอายทใกลเคยงกน

อาจมลกษณะความคดและการจดการป ญหาท

ใกลเคยงกน ปจจยดานสถานภาพสมรส พบกล ม

ตวอยางสวนมากรอยละ 97.92 อาศยอยรวมกบสาม

หรออยกบพอแมของสามนนแสดงวาไดรบการยอมรบ

จากสามหรอครอบครวของสามในการแสดงความ

รบผดชอบตอการตงครรภถงแมไมไดจดทะเบยนสมรส

หรอเปนการตงครรภทไมไดวางแผน จากการศกษา

ครงนจงพบวาปจจยดานสถานภาพสมรส การวางแผน

การตงครรภไมสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภ ปจจยดานการพกอาศยอยกบสามพบไมม

ความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยรนตงครรภ

เนองจากกลมตวอยางสวนมากรอยละ 99.84 อาศย

อยในครอบครวขยาย ถงไมไดพกอาศยอยกบสามกม

แหลงทคอยชวยเหลอหรอมแหลงสนบสนนทางสงคม

ส วนป จจยด านจ�านวนคร งในการต งครรภ และ

สถานภาพทางการศกษาพบมความแปรปรวนของ

ขอมลนอย เนองจากลมตวอยางกวารอยละ 82.63

ตงครรภครงนเปนครรภแรก และกวารอยละ 82.58

ไมไดเรยนหนงสอ จงท�าใหผลการศกษาครงนพบปจจย

ดาน จ�านวนครงในการตงครรภและสถานภาพทางการ

ศกษาไมสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราในวยร น

ตงครรภ สอดคลองกบการศกษาทผานมาพบวา การ

เรยนหรอไมเรยนไมสามารถท�านายการเกดภาวะ

ซมเศราในวยรนตงครรภ15

อายครรภ สอดคลองกบการศกษาทผานมาพบ

อายครรภไมมความสมพนธกบการเกดภาวะซมเศราใน

วยรนตงครรภ8,15 ทงนเนองจากกลมตวอยางมากกวา

ครง (รอยละ 51.99) มอายครรภอยในชวงไตรมาสท 3

ซงอาจจะผานพนระยะวกฤตหรอชวงทมความยงยากใจ

ในปญหาการตงครรภ และยอมรบกบสภาพปญหาทเกด

ขน ประกอบกบชวงไตรมาสท 3 เปนชวงททารกในครรภ

สามารถเคลอนไหวไดท�าใหวยรนตงครรภรบรและรสก

ถงความผกพนทมตอบตรในครรภ ดงมการศกษาพบ

วยรนตงครรภรสกรกและผกพนกบบตรในครรภตงแต

บตรในครรภเรมดนได29

ขอเสนอแนะในการน�างานวจยไปใช กระทรวงสาธารณสข กรมสขภาพจต และ

พยาบาลหรอเจาหนาททมสขภาพทมบทบาทหนาท

ในการดแลกลมวยร นตงครรภ ตองตระหนกและให

ความส�าคญในการคดกรองภาวะซมเศราในกลมวยรน

ตงครรภทกราย เพอใหการชวยเหลอและปองกนไมให

เกดโรคซมเศราทรนแรงตามมาได

หนวยงานสขภาพทมบทบาทหนาทในการดแล

กลมวยรนตงครรภ ควรมการจดกจกรรมเพอสงเสรม

ความรสกมคณคาในตนเอง สงเสรมรปแบบการเผชญ

ปญหาหรอการจดการความเครยดทเหมาะสม และ

รณรงคหามใชสารเสพตดในระหวางตงครรภ รณรงค

ใหความรเพอใหบคคลทใกลชดกบกลมวยรนตงครรภ

เชน สามหรอแฟน พอแม และสมาชกในครอบครวได

ตระหนกถงความส�าคญและทราบถงวธการในการดแล

และปองกนการเกดภาวะซมเศราในกลมวยรนตงครรภ

เชน ในสมดฝากครรภควรมขอมลเกยวกบความรและ

การดแลตนเองเพอปองกนการเกดซมเศราในชวง

ตงครรภ เปนตน

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557218

ภาครฐควรมหนวยงานทชดเจน ในการดแลชวยเหลอ

กล มวยร นตงครรภทวางงานหรอมปญหาเศรษฐกจ

โดยการสงเสรมทกษะทางอาชพเพอใหกลมนมรายได

สามารถทจะเลยงดตนเองและบตรทจะเกดมาได

มกฎหมายและนโยบายทชดเจนในการคมครองและ

ชวยเหลอกล มวยร นตงครรภทไดรบการถกกระท�า

รนแรงทงทางดานรางกายและจตใจ รวมถงการรณรงค

ยตความรนแรงในกลมวยรนตงครรภ

ควรมการศกษาวจยเกยวกบการรบร การ

ตระหนกรของสาม และการมสวนรวมในการดแลภรรยา

ขณะทตงครรภ รวมถงควรมการศกษาวจยถงรปแบบ

หรอกจกรรมทเปนการสงเสรมหรอสนบสนนเพอให

กลมวยรนตงครรภมสมพนธภาพทดกบสามหรอแฟน

เพอเปนการปองกนการเกดภาวะซมเศราในกลมวยรน

ตงครรภ

ขอจ�ากดและขอเสนอแนะ 1. เนองจากการศกษาครงน เป นการศกษา

ภาคตดขวาง (cross sectional study) จงทราบได

เพยงความสมพนธระหวางปจจยทศกษากบภาวะ

ซมเศราในกลมวยรนตงครรภ แตไมทราบวาปจจยใด

เปนเหตหรอผลของภาวะซมเศราของวยร นตงครรภ

เชน พฤตกรรมการใชสารเสพตด ความรสกมคณคาใน

ตนเอง สมพนธภาพกบสามหรอแฟน และการถกกระท�า

รนแรง เปนตน ดงนนถาตองการทราบเหตและผลของ

ปจจยทแนชดจงควรศกษาแบบ cohort study future

monitoring survey หรอ longitudinal study

2. การศกษาในกลมวยร นตงครรภ ซงถอวา

เปนกลมทเปราะบางและค�าถามหรอแบบสอบถาม

บางขอเปนเรองทละเอยดออน อาจท�าใหกลมตวอยาง

ปฏเสธหรอไมสะดวกใจทจะพดคยหรอใหข อมล

ดงนนการสรางสมพนธภาพระหวางผเกบขอมลและ

กลมตวอยางจงมความส�าคญและจ�าเปนอยางมาก

บางครงหากมการสมภาษณขอมลบางประเดน เชน

เรองการถกกระท�ารนแรงอาจจะมการสมภาษณหรอ

สอบถามในหองทเปนสวนตวซงอาจจะท�าใหกล ม

ตวอยางกลาทจะเปดเผยขอมลและท�าใหขอมลทไดม

ความนาเชอถอ

กตตกรรมประกาศ ทมผ วจยขอขอบคณอาสาสมครทกท านท

ให ความร วมมอในการศกษาครงน รวมทงคณะ

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ทสนบสนนทน

ในการศกษาในครงน

เอกสารอางอง1. Kerr LK, Kerr LD. Screening tools for depression

in primary care. The Western Journal of Medicine

2001; 175:349-52.

2. Jutopama M. Psychological Counseling for

Adolescents. Educational Burirum Rajabhat

University; 2004.

3. Figueiredo B, Pacheco A, Costa R. Depression

during pregnancy and the postpartum period

in adolescents and adult Portuguese mothers.

Arch Womens Ment Health 2007; 10:103-9.

4. Ginsburg GS, Baker EV, Mullany BC, Barlow

A, Goklish N, Hastings R, et al. Depressive

symptoms among reservation-based preg-nant

American Indian adolescents. Matern Child

Health J 2008; 12:110-8.

5. Golbasi Z, Kelleci M, Kisacik G. Prevalence

and correlated of depression in pregnancy

among Turkis women. Matern Child Health

Journal 2012; 14:485-91.

Prevalence of Depression in Adolescent Pregnancy in Antenatal Clinics, Provincial Hospital, Northeastern Thailand

Netchanok Kaewjanta et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 59 No. 3 July - September 2014 219

6. Husain N, Parreen A, Husain M, Saeed Q,

Jafri F, Rahman R, et al. Prevalence and

psychosocial correlated of perinatal depression:

A cohort study from urban pakistan. Arch

Womens Ment Health 2011; 14:395-403.

7. Nirattharadorn M, Phancharoenworakul K,

Gennaro S, Vorapongsathorn T, Sitthimongkol Y.

Self-esteem, social support, and depression

in Thai adolescent mother. Thai Journal of

Nursing Research 2005; 9:62-74.

8. Kasak R, Serisathien Y, Bangpichet A. Factor

predicting depression in adolescent pregnancy

women. Journal of Nursing Science 2013;

31:38-48.

9. Rodpipat S. Relationships between age,

perceived pregnancy risks, perceived marital

competence, marital relationship, social

support, and antepartum depression. Master’s

Thesis, Faculty of Nursing, Chulalongkorn

University; 2004.

10. Marcus SM. Depression during pregnancy:

rates risks and consequences-mothe risk

update 2008. The Canadian Journal of Clinical

Pharmacology 2008; 16:15-22.

11. Hodgkinson SC, Colantuoni E, Roberts D,

Berg-Cross L, Belcher HM. Depressive symptoms

and birth outcomes among pregnant teen-

agers. Journal of Pediatric and Adolescent

Gynecology 2010; 23:12-6.

12. Nicholson WK, Stese R, Hill-Briggs F, Cooper IA,

Strobino D, Powe NR. Depressive symptom

and health-related quality of life in early

pregnancy. American College of Obstericians

and Gynecdogists 2006; 107:798-6.

13. Coelho FMC, Pinheiro RT, Silva RA, Quevedo LA,

Souza LDM, Custel l i RD, et al. Major

depress ive d isorder dur ing teenage

pregnancy: socio-demographic, obsteric and

psychosocial correlateds. Rev Bras Psiquiatr

2013; 35:051-6.

14. Figueiredo B, Bifulco A, Pacheco A, Costa R,

Magarinho, R. Teenage pregnancy, attachment

style and depression: A comparison of

teenage and adult women pregnancy in

a Portuguese series. Attachment & Human

Development 2006; 8:123-38.

15. Lara MA, Berenzon S, Garcia FJ, Medina-Mara

ME, Rey GN, Velazquez JAV, et al. Population

study of depressive symptoms and risk factors

in pregnant and parenting Mexican adolescents.

Rev Panam Salud Publica 2012; 31:102-8.

16. Tzilos GK, Zlotnick C, Raker C, Kuo C, Phipps

MG. Psychosocial factors associated with

depression severity in pregnant adolescents.

Arch Womens Ment Health 2012; 15: 397-401.

17. Chumnijarakij T. Statistics foe medical

Applications. 5th edition. Chulalongkorn

University; 1997.

18. Chirawatkul A. Statistics for health science

research. Bangkok: Witayapat; 2009.

19. Trangkasombat U, Rubboomsump V,

Havanont P. The CES-D screening for

depression in adolescents 1997; 42:1-9.

20. Srisaeng P. Self-esteem, stressful life events,

social support and postpartum depression in

adolescent mother in Thailand. The degree of

doctor of philosophy, Case Western Reserve

University; 2003.

ความชกของภาวะซมเศราในวยรนตงครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลประจ�าจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

เนตรชนก แกวจนทา และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 59 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2557220

21. Patsat A. The effects of choice theory group

counseling on coping strategies of the first

year undergraduates students. Master degree

of Education, Major Counseling Psychology,

Burapa University; 2009.

22. Immak N, Sriseang P, Ungpansattawong S.

The Relationships between self-esteem,

marital relationship, social support, and

psychological wel l -being in first- t ime

pregnant adolescents. Journal of Nursing

Science & Health 2009; 32:55-63.

23. Chatchawanwit N. Violence during pregnancy,

health status and help seeking of abuse

pregnancy women. Thesis of master degree

of nursing science (Maternal-newbron and

women health nursing), Faculty of graduate

school, Mahidol University; 2008.

24. Mitsuhiro SS, Chalem E, Barros MM,

Gu insbury R, Laran jera R. Teenage

pregnancy: use of drugs in the third trimester

and prevalence os phychiatric disorders. Rew

Bras Psiqultr 2006; 28:122-125.

25. Thaithae S, Thato R. Obsterrics and outcome

of teenage pregnancies in Thailand. Journal

of Pediatrics and Adolescent Gynecology

2010; 24:342-6.

26. Rungreangkulkij S, Chirawatkul S, Kongsuk T,

Sukavaha S, Leejongpermpoon J, Sutatho Y.

Sex or gender leading to a high risk of

depression disorder in women. Journal of

the Psychiatric Association of Thailand 2012;

57:61-74.

27. Koponda CPN. Coping and psychosocial

adaptation of pregnant teenagers in Malawi.

Thesis (Ph. D.) University of Illinois at Chicago;

1996.

28. Muangpin S, Tiansawad S, Kantaraksa K,

Yimyam S, Vonderheid SC. Northestern Thai

adolescent’s perceptions of being unmarried

and pregnant. Pacific Rim International Journal

of Nursing Research 2010; 14:149-61.

29. Kerisathien Y. Factors influencing maternal

role adaptation during pregnancy of female

adolescents. The degree of doctor of

philosophy, Mahidol University; 2010.