Michał  Boni,  Szef  Zespołu  Doradców  Strategicznych  PRM  Prezentacja  Długookresowej  Strategii  Rozwoju  Kraju  Kancelaria  Prezesa  Rady  Ministrów        Warszawa,  21  lipca  2011  r.    

10  wyzwań  i  dylematów  Raportu  Polska  2030  

Wyzwanie   Dylemat  1.  Wzrost  konkurencyjności   Wykorzystanie  szans  rozwojowych  vs  Dryf  rozwojowy    2.  Sytuacja  demograficzna   Wykorzystanie  potencjału  ze  zwiększania  się  długości  trwania  życia  

vs   Kosztowne   społeczno-­‐ekonomiczne   skutki   zmian   w   sferze  struktury  wieku  

3.  Wysoka  aktywność  pracy  oraz  adaptacyjność  zasobów  pracy   Adaptacyjna  mobilność  vs  Niepewna  stabilność    4.  Odpowiedni  potencjał  infrastruktury   Przyspieszenie  wymiany,   rozwoju   i  poprawy   relacji   społecznych   vs  

Infrastrukturalne  bariery  wymiany  gospodarczej  i  więzi  społecznych  5.  Bezpieczeństwo  energetyczno-­‐klimatyczne   Harmonizacja  wyzwań   klimatycznych   i   energetycznych   czynnikiem  

rozwoju   vs   Poza   bezpieczeństwem   energetycznym   i   bez   jasnych  celów  w  ochronie  środowiska    

6.  Gospodarka  oparta  na  wiedzy  i  rozwój  kapitału  intelektualnego   Kapitał  intelektualny  jako  główne  źródło  konkurencyjności  Polski  w  globalnej   gospodarce   vs   Powiększający   się   dystans   Polski   wobec  rozwiniętych   gospodarek   świata   w   obszarze   kapitału  intelektualnego    

7.  Solidarność  i  spójność  regionalna   Efektywne  wykorzystanie  szans   rozwojowych  wszystkich   regionów  vs  Trwała  polaryzacja  rozwoju    

8.  Poprawa  spójności  społecznej   Spójność  społeczna  odpowiadająca  na  nowe  wyzwania  vs  Spójność  społeczna  czasu  transformacji    

9.  Sprawne  państwo   Kompleksowy   i   aktywnie   wdrażany   program   reform   na   rzecz  państwa,   który   daje   obywatelowi   poczucie   bezpieczeństwa  oraz  możliwość  realizacji  swoich  praw  i  indywidualnych  aspiracji  vs  Niesprawne  państwo  jako  bariera  rozwoju  oraz  niewłaściwa  relacja  państwo–obywatel    

10.  Wzrost  kapitału  społecznego  Polski   Szanse  kapitału  rozwojowego  2030  vs  Pułapka  kapitału  przetrwania  i  adaptacji  

2  

Globalne  scenariusze  rozwoju  (1)  

•  Ujawnianie  się  nowych  sił,  •  Możliwości  dekoncentracji  władzy:  

–  Rola  Azji  (szczególnie  południowo  –  wschodniej),  

–  Rola  BRIC,  czy  BRICS  oraz  E7,  –  Rola  podmiotów  niepaństwowych  

(korporacje  –  nowe  typy  społeczności:  Facebook  i  ich  nowe  wykorzystanie  –  patrz  „arabska  wiosna    ludów”),  

–  Problemy  w  obszarze  „łuku  niestabilności”  (rejon  andyjski  Ameryki  Płd.,  Afryka  Subsaharyjska  i  Płn.,  Bliski  Wschód,  Kaukaz,  centralna  i  wschodnia  Azja),  

–  Zmieniająca  się  rola  Afryki.  

3  Źródło:    The  Economist  

Globalne  scenariusze  rozwoju  (2)  

4  

Lp.     2010   2020   2030   2050    1.   USA   Chiny   Chiny   Chiny    2.   Chiny   USA   USA   Indie    3.   Japonia   Indie   Indie   USA    4.   Indie   Japonia   Japonia   Brazylia    5.   Niemcy   Rosja   Brazylia   Japonia    6.   Rosja   Niemcy   Rosja   Rosja    7.   Brazylia   Brazylia   Niemcy   Meksyk    8.   Wielka  Brytania   Wielka  Brytania   Meksyk   Indonezja    9.   Francja   Francja   Francja   Niemcy    10.   Włochy   Meksyk   Wielka  Brytania   Wielka  Brytania  

Dziesięć  największych  gospodarek  świata  w  2010,  2020,  2030  i  2050  roku  

Źródło:  HM  Government,  "Let’s  choose  growth.  Why  we  need  reform  to  unlock  Europe’s  potenkal",  London  2011.  za:  2020  Euromonitor,  2030  i  2050  PwC  na  podst.  parytetu  siły  nabywczej  wg  danych  MFW.  

Globalne  scenariusze  rozwoju  (3)  

5  Źródło:  PWC,  „The  World  in  2050.  The  accelerakng  shil  of  global  economic  power:  challenges  and  opportunikes”,  January  2011.    

•  Zwiększająca  się  rola  rynków  wschodzących,  ale  nadal  duże  dysproporcje  w  parytecie  siły  nabywczej,  

•  Rosnąca  rola  E7:  BRIC,  Indonezja,  Meksyk  i  Turcja,  

•  W  2007  G7  były  o  60%  większe  od  E7,    a  w  2010  już  tylko  o  35%  (PPP),  

•  W  2030  gospodarki  E7  będą  stanowiły  97%  gospodarek  G7,  a  w  2050  będą  o  64%  większe.      

*dane  szacunkowe  za  MF  

2009   2030   2050  

US   100   100   100  

Japonia   71   78   79  

Niemcy   79   80   82  

Wielka  Brytania   81   83   87  

Francja   76   79   83  

Włochy   71   74   74  

Kanada   84   83   83  

Chiny   14   33   45  

Indie   7   15   28  

Brazylia   22   31   41  

Rosja   42   67   74  

Indonezja   9   16   22  

Meksyk   31   43   54  

Turcja   30   43   57  

Polska*   43   61   78  

PKB  per  capita  (PPP)  w  2009,  2030  i  2050  roku  w  relacji  do  USA    

Globalny  Indeks  Kreatywności  

0   0,2   0,4   0,6   0,8   1  Szwecja  

Stany  Zjednoczone  

Islandia  

Niemcy  

Belgia  

Korea  Południowa  

Austria  

Grecja  

Rosja  

Słowacja  

Bułgaria  

Polska  

Gruzja  

Chile  

Brazylia  

The  Global  Creacvity  Index  •  Duża  czwórka  miast  pierwszego  

poziomu:  Nowy  Jork,  Londyn  Tokio,  Paryż,    

•  Inne  miasta  pierwszego  poziomu:  Chicago,  Los  Angeles,  Frankfurt,  Hong  Kong,  Milan,  

•  Miasta  drugiego  poziomu:  San  Franciso,  Sydney,  Toronto,  Zurich,  Bruksela,  Madryt,  Meksyk,  Sao  Paulo,  Moskwa,  Seul,    

•  Miasta  trzeciego  poziomu:  Boston,  Waszyngton,  Dallas,  Houston,  Atlanta,  Miami,  Minneapolis,  Amsterdam,  Caracas,    Dusseldorf,  Genewa,  Jakarta,  Johannesburg,  Melbourne,  Osaka,  Praga,  Sancago,  Taipei,  Bangkok,  Pekin,  Montreal,  Rome,  Sztokholm,  Warszawa,  Barcelona,  Berlin,  Budapeszt,  Buenos  Aires,  Kopenhaga,  Hamburg,  Stambuł,  Kuala  Lumpur,  Manila,  Shanghai.  

Źródło:  R.  Florida,  The  Flight  of  the  Creakve  Class   6  

Siła  rozwoju  zależy  od  innowacyjności  i  potencjału  kreatywności.  Wielkomiejskie  atrybuty  współczesnego  wzrostu  temu  sprzyjają.  

7  

W  stronę  świata  on-­‐line    

Czynniki  zmiany  

•  Nowe  technologie  (cyfryzacja,  nowe  reguły  ekonomii:  współpraca,  otwartość,  dzielenie  się,  integracja,  współzależności),  

•  Wyzwania  i  napięcia  demograficzne  i  ich  skutki  (stary  świat  Zachodu  1,2  mld  ludzi  obecnie  i  tyle  samo  w  2025  –  młody  „łuk  niestabilności”  oraz  kraje  o  dodatniej  kontrybucji  demografii  do  wzrostu  PKB,  obecnie  5,2  mld,  a  w  2025  6,7  mld  ludzi),    

•  Konkurencja  o  zasoby  energetyczne  i  dystrybucję  energii,  •  Warunki  środowiskowe  (klimat,  trudności  z  dostępem  do  wody,  oszczędzanie  

energii,  potrzeby  żywnościowe  –  warunki  dla  rozwoju  rolnictwa,  z  0,6  mld  ludzi  z  21  państw  bez  ziemi  uprawnej  i  dostępu  do  wody  pitnej  w  2025  będzie  1,4  mld  z  36  państw).    

8  Źródło:  HSBC,  „The  world  in  2050  Quankfying  the  shil  in  the  global  economy”,  January  2011.    

9  

Przyrost    relacji  długu  publicznego  do  PKB  w  latach  2007-­‐2011  r.  w  Polsce  wyniesie  wg  MFW  11,6  p.p.  i  będzie  on  znacząco  niższy  niż  w  krajach  o  szczególnie  złej  sytuacji  fiskalnej  (m.in.  Grecja).    

Dług  publiczny  w  relacji  do  PKB  

Dług  publiczny  jako  %  PKB  (2011-­‐2012  prognoza  MFW  

0  

50  

100  

150  

200  

250  

2005   2006   2007   2008   2009   2010   2011   2012  

Japonia  

Grecja  

Irlandia  

Włochy  

USA  

Islandia  

Portugalia  

Francja  

Niemcy  

Hiszpania  

Polska  

Litwa  

Czechy  

Łotwa  

Szwecja  

-­‐2,8  

11,6   12,7   15,2   16,6  23,8   27,8   27,8  

34,7   37,4   41,4  47,2  

89,0  

Prognozowany  przyrost  długu  publicznego  w  latach  2007-­‐2011  (w  pkt.  proc.  PKB)  

0  

5  

10  

15  

20   Oprocentowanie  10-­‐letnich  obligacji  rządowych  (proc.)  

Polska   Grecja   Niemcy  

Rosnące  wydatki  państwa  

10  Źródło:  The  Economist,  IMF  

KLUCZ:  alokacja  w  wydatkach  publicznych  na  cele  prorozwojowe  (przy  względnie  stałym  poziomie  wydatków  publicznych  w  relacji  do  PKB)  

Polska   2000   2005   2009  

41.1   43.4   44.4  

Zagrożenia  dla  polskiego  rozwoju  

•  Pokryzysowe  bariery  rozwoju  generowane  przez  problem  wysokiego  zadłużenia  i  deficytu,  czyli  niestabilność  finansów  publicznych  w  długiej  perspektywie,  co  może  być  pogłębiane    globalnymi  napięciami  walutowymi  i  powstaniem  nowych  barier  w  światowym  handlu    -­‐    przez  brak  jasnej  polityki  oszczędności  i  rozwoju  (poprzez  rozumną  alokację  zasobów  w  kierunkach  najbardziej  prorozwojowych),  

•  Dryf  rozwojowy  opisany  już  w  raporcie  „POLSKA  2030”,  który  polegać  miałby  na  „uśrednieniu”  tempa  wzrostu,  nie  rozwiązaniu  problemów  demograficznych  oraz  braku  stymulacji  dla  wzrostu  zatrudnienia,  czyli    obniżeniu  w  efekcie  poziomu  ambicji  i  aspiracji    –      poprzez  politykę  nie  stawiającą  trudnych  wyzwań,  skupioną  na  doraźnych    celach  i  prymacie  spokoju  społecznego  nad  twórczym  konfliktem  w  sprawach,  gdzie  bez  konfliktu  nie  można  się  obejść,  

•  Peryferyzacja  Polski  w  globalnym  układzie  sił  –    przez  brak  podjęcia  wyzwań    i  zaniechania  modernizacyjne  oraz  wzrost  sił  rozwojowych  krajów  „wschodzących”  w  tym  E7  (BRIC  +  Indonezja,  Meksyk,  Turcja).  

11  

Polska  2030  –  Filary  rozwoju    

12  

CEL:  rozwój  mierzony  poprawą  jakości  życia  (wzrost  PKB  na  mieszkańca  w  relacji  do  najbogatszego  kraju  UE  i  zwiększenie  spójności  społecznej)  Polaków  dzięki  stabilnemu,  wysokiemu  wzrostowi  

gospodarczemu,  co  pozwala  na  modernizację  kraju  

Makroekonomiczne  warunki  rozwoju  Polski  do  2030  roku  

Filar  innowacyjności  (modernizacji)  

 Nastawiony  na  zbudowanie  

nowych  przewag  konkurencyjnych  Polski  

opartych  o  wzrost  KI  (wzrost  kapitału  ludzkiego,  

społecznego,  relacyjnego,  strukturalnego)  i  

wykorzystanie  impetu  cyfrowego,  co  daje  w  efekcie  większą  konkurencyjność  

Filar  terytorialnego  równoważenia  rozwoju  

(dyfuzji)      

Zgodnie  z    zasadami  rozbudzania  potencjału  

rozwojowego  odpowiednich  obszarów  mechanizmami  dyfuzji  i  absorbcji  oraz  

polityką  spójności  społecznej,  co  daje  w  efekcie  zwiększenie  potencjału  konkurencyjności  

Polski  

Filar  efektywności    

Usprawniający  funkcje  przyjaznego  i  pomocnego  

państwa  (nie  nadodpowiedzialnego)  

działającego  efektywnie  w  kluczowych  obszarach  

interwencji  

Filar  innowacyjności  –  wzmocnienie    

13  

Kreatywność  i  innowacyjność  gospodarki  

Wysokiej  jakości  edukacja  na  wszystkich  

poziomach  

TURBODOŁADOWANIE:    Aspiracje  społeczne  

Konkurencyjnej  jakości  badania  naukowe  i  

współpraca  z  przemysłem  

Rozwój  postaw  przedsiębiorczych  i  

kompetencji  zarządczych  

przedsiębiorców  

TURBODOŁADOWANIE:    Impet  cyfrowy  

Model  rozwoju:  3  zasady  solidarności  

•  Fundamentalny  z  punktu  widzenia  równoczesności  odpowiedzi  na  dwa  wyzwania:  odrabianie  zaległości  cywilizacyjnych  (infrastruktura,  czy  modernizacja  gospodarki)  oraz  budowanie  nowych  przewag  konkurencyjnych  opartych  o  szeroko  pojęty  kapitał  intelektualny,  czyli  budowanie  podstaw  dla  innowacyjności  kraju  -­‐  model  solidarności  między  zasadą  wyrównywania  szans  a  konkurencyjnością,  model  solidarności  innowacyjnej,  gdzie  w  celu  realnego  wzrostu  znaczenia  innowacji    i  stworzenia  nowych  przewag  konkurencyjnych    -­‐    należy  zbudować  szerokie  podstawy  dla  innowacyjności  w  postaci  rozbudowy  potencjału  edukacji  i  kreatywności,  

•  Priorytetowy  ze  względu  na  dysproporcje  w  rozwoju  terytorialnym,  model  równoważenia  rozwoju,  czyli  swoistej  solidarności  między  regionami,  

•  Kluczowy  ze  względu  na  przebieg  procesów  społecznych  oraz  wyzwania  demograficzne  aspekt    solidarności  międzypokoleniowej,  

14  

Trzecia  fala  nowoczesności  

•  1  fala:  industrializacja    –  Procesy  modernizacyjne  (choć  w  ograniczonym  zakresie  w  stosunku  

do  świata):  1945-­‐1989  

•  2  fala:  transformacja  (gospodarka  państwowa/gospodarka  rynkowa  –  w  stronę  modelu  poskndustrialnego):    boom  edukacyjny  i  boom  przedsiębiorczości  –  1989-­‐2010  

•  3  fala:  wyzwania  cywilizacyjne  fazy  poskndustrialnej    (nowe  przewagi  konkurencyjne  oparte  o  kapitał  intelektualny,  o  innowacyjność):  2010/2011  

   UWAGA:  przedkładany  model  adaptuje  wersję  „fal”  proponowaną  przez        

Tofflera  w  1980  roku  do  warunków  polskich  

15  

Obszary  tematyczne/  filary  rozwoju  

16  

Filar  terytorialnego  równoważenia  rozwoju  (dyfuzji)  

Rozwój  regionalny   Transport    

Filar  Innowacyjności  

Innowacyjność   Polska  Cyfrowa   Kapitał  Ludzki  Bezpieczeństwo  Energetyczne  i  Środowisko  

Filar  Efektywności  

Kapitał  Społeczny   Sprawne  Państwo  

Dylematy  rozwojowe    

•  Jak   wyjść   ze   spowolnienia,   budując   nowe   przewagi   konkurencyjne,  oparte   o   kapitał   intelektualny,  wiedzę,   impet   cyfryzacyjny,   rozbudzony  potencjał  kreatywności,  siłę  młodej  generacji  ?  

•  Jak   odrobić   zaległości   rozwojowe   (dystans   infrastrukturalny:   transport,  energetyka,  wymiar  digitalny)  w  tym  samym  czasie,  co  tworzenie  nowych  przewag   konkurencyjnych   i   w   jak   najszybszym   tempie   (rola   środków   UE  jako  generatora  kapitału  na  inwestycje  w  tym  zakresie)  ?  

•  Jak   zaktywizować   zawodowo   rezerwy   zasobów   pracy   (więcej  pracujących,   więcej   podatków   z   ich   pracy   oraz   samodzielności    gospodarstw   domowych     –   większa   równowaga   w   finansach  publicznych)?  

•  Jak  podjąć  długoterminowy  wysiłek  w  celu  wyrównywania  szans    i  równoważenia  rozwoju    w  wymiarze  terytorialnym  ?  

•  Jak  harmonizować  perspektywę  rozwoju  (niezbędne  nakłady)    i  perspektywę  stabilności  finansowej   (oszczędności,   redukcje  nakładów,  ujednolicenie  stawek  podatkowych)  ?  

17  

PILNE!  Edukacja:  

•  boom  jakościowy,  •  szkolnictwo  zawodowe,  •  upowszechnienie  LLL,  •  kompetencje  cyfrowe  i  kooperacyjne.  

Impet  cyfrowy:    •  klasa  laptowa,  •   moduły  programowe  „z  chmur”,    •  sieć  kooperacji,    •  nauczyciele  –  mentorzy  edukacyjnej  rewolucji  cyfrowej.  

Potencjał  kreatywności:    •  nawyk  kulturowy  (czytanie  książek),    •  nawyki  prosumenta  (udział  w  globalnej  kulturze  konwergentnej).  

Rozwój  metropolii/  sieci  metropolitalnej:    •  centra  rozwoju  i  kreatywności  (uczelnie,  innowacyjne  idee,  styl  życia,  czas  wolny).  

Finansowanie  innowacyjności:    •  komercjalizacja  nauki,    •  start-­‐upy  innowacyjne,    •  venture  capital  (globalne  źródła),    •  ścieżka  dla  biznesu  (granty  dla  biznesu  –  przez  biznes  do  B+R).  

Otwarte  zasoby  publiczne:    •  repozytoria  wiedzy,  informacji,    •  dostępność  dla  komercyjnego  wykorzystania.  

18  

19  

Obywatel  2030  

Fotografia  przedstawia  Zoję  Owsiańską    Źródło:  Centrum  Informacyjne  Rządu  

2009  2011  

Fotografia  przedstawia  Zoję  Owsiańską    Źródło:  Rodzice