Wydzia Prawa Uniwersytetu w Biaymstoku

Studia podyplomowe kierunek: Prawo administracyjne

Wstp do prawa podstawowe pojcia jzyka prawnego pojcia jzyka prawnego

i prawniczegowiczenia 18-19.03.2011

Opracowanie: mgr Bartosz Ignatowicz

JzykJzyk to abstrakcyjny i zoony zbir powizanych funkcjonalnie znakw sownych,

sucy do przekazywania informacji midzy podmiotami aktw komunikacji.

W rozumieniu semiotycznym skada si ze:

1. Sownika (zasb sw danego jzyka),

2. Regu znaczeniowych (okrelajcych sposoby rozumienia sw),

3. Regu skadniowych (syntaktycznych, pozwalajcych tworzy wyraenia zoone).

Jzyk jest rezultatem dziaalnoci kulturotwrczej czowieka. Jednoczenie jest tej

kultury podstawowym narzdziem i nonikiem. W praktyce spoecznej peni rol:

a) ekspresywn (wyraanie okrelonych stanw wewntrznych, np. przey i uczu)

b) opisow (informowanie o rnorodnych zjawiskach, np. o obowizywaniuprzepisu prawnego)

c) performatywn (dokonywanie czynnoci umownych/konwencjonalnych,np. udzielenie penomocnictwa, uchwalenie ustawy, nadanie imienia)

d) sugestywn (nakanianie do okrelonego zachowania, np. do przestrzeganiaprawa)

Wybrane podziay jzyka

Jzyk naturalny to jzyk, ktry powsta zwyczajowo, spontaniczniei ewolucyjnie, w wyniku dziaalnoci czonkw jakiej grupy(np. jzyki etniczne)

Jzyk sztuczny to jzyk, ktry zosta wymylony wiadomiei w zaoonym celu, a reguy jego uywania i sposb zastosowazostay okrelone konwencjonalnie (umownie) przez twrcwzostay okrelone konwencjonalnie (umownie) przez twrcw(np. binarny jzyk programowania informatycznego, jzyk esperanto)

Jzyk mieszany: jzyk zawierajcy cechy charakterystyczne dla jzykanaturalnego i sztucznego lub innych jzykw

Jzyk potoczny: jzyk sucy do codziennej komunikacji midzypodmiotami ycia spoecznego (np. jzyk rozmw midzy dziemii rodzicami)

Jzyk specjalistyczny: odmiana jzyka suca komunikacjiprzedstawicieli okrelonej profesji, grupy zawodowej (np. jzykekonomistw, jzyk prawnikw)

System prawny

System prawny jest charakteryzowany jako: Hierarchiczny

przepisy i normy prawne maj rn moc wic, take z uwagi na pozycj aktuprawnego w systemie prawa, w ktrym s zawarte

Zupeny

w sposb wyczerpujcy reguluje stosunki spoeczne nalece do kategorii faktwprawnych, w danym, ograniczonym terytorialnie porzdku prawnym

Niesprzeczny Niesprzeczny

logiczny, rozstrzyga spory w zakresie rwnoczesnego stosowania norm sprzecznych,przeciwnych lub prakseologicznie niezgodnych

Spjny:

istniej uporzdkowane relacje midzy normami

Niedoskonaoci obowizujcego systemu prawa, wynikajce z rnych przyczynpodlegaj weryfikacji w sferze nauki i ostatecznie praktyki prawnej. Wpywa nato szereg regulacji, midzy innymi z zakresu postpowania przed organamipublicznymi, w tym instancyjno organw, zwizana z nimi moc wica decyzji,i wypracowane przez nauk prawa reguy interpretacyjne majce zastosowaniew procesie wykadni prawa. Og czynnikw decydujcych o poziomiepraworzdnoci zaley od stopnia kultury prawnej danego spoeczestwalub grupy spoecznej.

Jzyk prawny

Jzyk prawny to jzyk aktw normatywnych (np. konstytucji, ustaw, rozporzdze).Przy jego uyciu sformuowane s przepisy lub normy prawne, stanowice treaktw normatywnych.

Jest jzykiem mieszanym, odmian jzyka naturalnego i specjalistycznego,rezultatem tworzenia prawa, czyli stanowienia norm o charakterze generalnym(majcych zastosowanie do nieokrelonych konkretnie podmiotw prawa)i abstrakcyjnym (regulujcym sytuacj prawn podmiotw prawa niezalenieod konkretnej sytuacji faktycznej).od konkretnej sytuacji faktycznej).

Rnice midzy jzykiem prawnym a jzykiem potocznym obserwuje si w zakresiesemantycznym (znaczeniowym) i syntaktycznym (skadniowym).

Charakterystyczne dla jzyka prawnego jest denie do wikszej precyzji, cisocii jasnoci wypowiedzi, midzy innymi poprzez unikanie wieloznacznoci,nieostroci, niezrozumiaoci uywanych sw, take tworzenie nowych sw,obcych jzykowi naturalnemu (np. depozyt nieprawidowy). Szczegln rol peniw tych zadaniach tzw. definicje legalne, czyli zwroty, ktrych znaczenie zostaowyranie ustalone przez prawodawc na uytek danego aktu normatywnego.

Przykad: Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowo , w ktrej osoba taprzebywa z zamiarem staego pobytu (art. 25. k.c.)

Jzyk prawny a jzyk prawniczy

Jzyk prawniczy, w modelowym odrnieniu od jzyka prawnego,to jzyk wypowiedzi o prawie, czyli przede wszystkim o jzykutekstw prawnych. Znajduj si w nim wypowiedzi o charakterzemidzy innymi wyjaniajcym, opisowym, ocennymi postulatywnym, w odniesieniu do przepisw i norm prawnych.W szczeglnoci osoby zajmujce si praktyk prawn wykorzystujgo w trakcie czynnoci komentowania lub stosowania prawago w trakcie czynnoci komentowania lub stosowania prawa(np. okrelania podstawy prawnej decyzji, jej uzasadnianiai interpretacji). Do sownika jzyka prawniczego nale licznewyraenia charakterystyczne dla niego (np. eutanazja, penalizacja).

Przykad: Kodeks cywilny nie zezwala na powikszanie wasnegomajtku w sytuacji, gdy podmiot prawa dziaa bez wyranegoumocowania prawnego, szczeglnie w ten sposb, ktry wizabysi ze strat, przede wszystkim materialn, innego podmiotu prawa.(na podstawie art. 405. k.c.)

Przepis prawny

Przepis prawny to samodzielna i wyodrbniona jednostka redakcyjnatekstu prawnego o stosownej nazwie (np. artyku, paragraf). Przepisyprawne to take wypowiedzi zdanioksztatne, wskazujce okrelonysposb postpowania, czy te regu zachowania.

Przepisy prawne s zdaniami w sensie gramatycznym, ale nie s zdaniamiw sensie logicznym.

Wyjanienie:Ze wzgldu na sposb sformuowania, tj. wskazanie powinnociokrelonego zachowania, charakteryzuje si je take jako wypowiedzipowinnociowe lub dyrektywalne. Nie s natomiast zdaniamiw rozumieniu logiki formalnej, ktrymi mog by wycznie wypowiedziopisowe/oznajmujce, zawierajce sd o rzeczywistoci, o ktrychmoemy powiedzie, e s faszywe lub prawdziwe.

Przykad: Szefem rzdu Litwy w dniu 18 marca 2011 roku by Andrius Kubilius(zdanie w rozumieniu logiki formalnej)

Budowa przepisu prawnego

Upraszczajc, przepisy prawne konstrukcyjnie skadaj si z nastpujcychpodstawowych elementw:

Hipotezy: okrelajcej sytuacje, przy ktrych wystpieniu stosuje si dan norm

Przykad: Kto bez podstawy prawnej uzyska korzy majtkow kosztem innej osoby () (art. 405. k.c.) osoby () (art. 405. k.c.)

Dyspozycji: formuujcej regu powinnego postpowania

Przykad: () obowizany jest do wydania korzyci w naturze, a gdyby to nie byo moliwe, do zwrotu jej wartoci. (art. 405. k.c.)

Sankcji: ustalajcej konsekwencje prawne stanw rzeczy okrelonych w hipotezie i dyspozycji

Przykad: () podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5 (art. 151. k.k.)

Zasada legalizmu

Pastwo dziaa poprzez swoje organy. Istot demokratycznego pastwa prawnego (art.2. Konstytucji RP) jest zasada zwizania pastwa prawem. Oznacza to przedewszystkim, e organy wadzy publicznej dla kadego swojego zachowaniazwizanego z wykonywaniem swoich powinnoci musz znale odpowiednipodstaw prawn (organy wadzy wykonawczej, sdowniczej, ustawodawczeji kontrolne; centralne i terytorialne). Wszelkie dziaanie lub zaniechanie organwpastwa, pozbawione podstawy prawnej, tak jak dziaanie przekraczajce granicepastwa, pozbawione podstawy prawnej, tak jak dziaanie przekraczajce graniceupowanienia prawnego, jest niepraworzdne.

Wyjanienie: Adresaci nie bdcy podmiotami prawa publicznego (obywatele, osoby prawne,inne podmioty) maj swobod dziaania o tyle, o ile nie istnieje zakaz lub nakaz prawnyokrelonego zachowania. Organy wadzy publicznej zawsze musz wykaza swoje prawo dodziaania. Mog wic robi wycznie to, na co im pozwala norma kompetencyjna lub co imnakazuje.

Podstawa prawna: Organy wadzy publicznej dziaaj na podstawie i w granicach prawa (art. 7.Konstytucji RP)

Wane!: Przepisy Konstytucji stosuje si bezporednio, chyba e Konstytucja stanowi inaczej.(art. 8 ust. 2 Konstytucji RP)

Przestrzeganie prawa

W zakresie tworzenia i stosowania prawa wyczn kompetencjposiadaj organy publiczne. Adresaci norm prawnych zobowizani s doprzestrzegania prawa. Cech wic, ktra wyranie odrnia prawo odinnych systemw normatywnych, regulujcych stosunki spoeczne (np.religijnych, obyczajowych, estetycznych, moralnych), a jednoczeniewyranie podkrela zwizki midzy pastwem i prawem, jest moliwoegzekwowania obowizkw podmiotw prawa z uyciem przymusu, w tymfizycznego, przez pastwo (jego organy). Stosunki spoeczne poddanefizycznego, przez pastwo (jego organy). Stosunki spoeczne poddaneregulacji prawnej to inaczej stosunki prawne.

Okolicznoci wymienione w przepisach prawnych, ktre powodujpowstawanie, zmiany albo wygasanie uprawnie lub obowizkwprawnych nazywane s faktami prawnymi. Zdecydowana wikszo z nichto zachowania podmiotw prawa.

Zachowania podmiotw prawa, w zakresie przestrzegania albonieprzestrzeganie prawa, przyjmuj posta:

1. Dziaa (np. kupno samochodu)2. Zaniecha (np. powstrzymywanie si przed tworzeniem immisji

przedostajcych si na teren nieruchomoci ssiada, niestosowanieprzymusu fizycznego)

Fakty prawne

Zdarzenia Zachowania

Zdarzenia albo zachowania oraz konstytutywne

orzeczenia sdowe

Czyny

Zgodne z prawem Niezgodne z prawem

Czynnoci prawne

Rodzaje sankcji prawnych

Moliwe sankcje prawne (z rnych gazi i dziedzin prawa, np. karne,administracyjne, cywilne, podatkowe), zwizane z brakiem realizacjipowinnoci prawnych dziel si, co do zasady, na:

1. Represyjne (pozbawienie podmiotu prawa wanych dbr, np. wolnociosobistej w wyniku prawomocnego, skazujcego orzeczenia sdu)

2. Egzekucyjne (zmuszenie do realizacji zachowania wymaganego prawnie,np. rozbirki budynku postawionego bez wymaganego zezwolenia)np. rozbirki budynku postawionego bez wymaganego zezwolenia)

3. Niewanoci (uniewanienie dziaa niezgodnych z prawem,np. czynnoci kupna drogiego samochodu przez osob maoletni,dokonan bez zgody opiekuna)

Ze wzgldu na przewidziany rodzaj sankcji przepisy dziel si na: Lex imperfecta (niedoskonae) - pozbawione sankcji (charakterystyczne

dla tzw. soft law) Lex minus quam perfecta (mniej ni doskonae) zawierajce sankcj

niewanoci i inn prawn sankcj Lex perfecta (doskonae) zawierajce tylko sankcj niewanoci Lex plus quam perfecta (wicej ni doskonae) zawierajce sankcj

represyjn, czynnoci pozostaj wane

Stosowanie prawa

Stosowanie prawa to inaczej ustalanie prawnych konsekwencji zaistniaychfaktw prawnych, w trybie sdowym lub pozasdowym. Rezultatem czynnocistosowania prawa jest wydanie decyzji prawnej (np. orzeczenia sdowegoalbo decyzji administracyjnej).

Podstaw prawn decyzji kompetentnego organu pastwa, nie jest przepisprawny, lecz norma prawna, czyli wypowied powinnociowa rekonstruowanaprawny, lecz norma prawna, czyli wypowied powinnociowa rekonstruowanaz przepisw prawnych, rozumiana jako regua postpowania w konkretnym,jednostkowym przypadku, odniesiona do konkretnego stosunku prawnego.W jednym przepisie moe si znajdowa jedna norma, kilka norm lub cznormy prawnej.

Znalezienie podstawy prawnej jest wynikiem interpretacji przepisw prawa,czyli zespou czynnoci intelektualnych, ktre zmierzaj do odtworzeniaznaczenia, zakresu lub rozumienia przepisw prawnych a wic rekonstrukcjinorm zawartych w przepisach prawnych.

Administracyjny model stosowania prawa w odrnieniu od modelusdowego charakteryzuje z reguy zainteresowanie organu w realizacjokrelonego, wyranie zdefiniowanego interesu publicznego.

Potrzeba interpretacji przepisw prawnych

Organ publiczny w wyniku zaistnienia wanych prawnie przesanek jestzobowizany wyda decyzj zgodnie ze swoj waciwoci. Czsto, zewzgldu na same cechy jzyka prawnego (zastana wieloznaczno, brakprecyzji), bdy ustawodawcy (stanowicego sprzeczne lub niezgodneprzepisy), czy te dynamiczne zmiany spoeczno-gospodarcze, znalezieniewaciwej podstawy prawnej bywa utrudnione. Pamitajc o zaoonychwaciwej podstawy prawnej bywa utrudnione. Pamitajc o zaoonychcechach systemu prawa, wszelkie niedoskonaoci, w tym luki prawne, sokrelone mianem pozornych, gdy mog i powinny by uzupenione wprocesie wykadni/interpretacji prawa.

W istocie organy stosujce prawo, posugujc si okrelonymi zasadamiwykadni prawa, w tym reguami kolizyjnymi, pozwalaj utrzymakoherencj, zupeno i niesprzeczno systemu prawa w procesiedecyzyjnym.

Proces decyzyjny

Reguy wykadni I i II stopnia

Reguy wykadni I stopnia to inaczej konkretne wskazwkidokonywania wykadni (zob. dyrektywy wykadni jzykowej).

Reguy wykadni II stopnia informuj o sposobie (np. kolejnoci)wykorzystania regu I stopnia (np. o kolejnoci wykorzystaniadyrektyw interpretacyjnych, lub etapw wykadni)

W procesie decyzyjnym odrnia si analitycznie:

1. Rozumowania walidacyjne: okrelajce kryteria obowizywaniaaktw prawnych, pozwalajce znale i uzna za wice przepisyprawne nalece do danego systemu prawa

2. Rozumowania interpretacyjne: pozwalajce ustali znaczenieprzepisw prawnych i zrekonstruowa waciw normpostpowania w jednostkowym i konkretnym przypadkuna podstawie abstrakcyjnych i generalnych przepisw prawa

Poprawno procesu decyzyjnego

Na poprawno procesu wykadni, take w trakcie stosowania prawa, najwikszy wpyw maj:

- wyksztacenie prawnicze podmiotu interpretujcego- stopie legalizmu prawnikw podejmujcych decyzje

- wpyw nauki prawa (jurysprudencji)- wpyw nauki prawa (jurysprudencji)- praktyka prawnicza (w tym decyzje najwyszych instancji)

Zasadniczo czynnoci interpretacyjne sprowadzaj si do trzech kolejnych etapw wykadni, to jest do:

ustalenia stanu faktycznego

ustalenia stanu prawnego poczonego z wykadni prawa

wydania decyzji

Typy wykadni

W procesie stosowania prawa wykadni dokonuje si zgodnie z okrelonymi,usystematyzowanymi dyrektywami, zgodnie z przyjt kolejnoci:

1. Wykadnia jzykowa

2. Wykadnia pozajzykowa

a. Wykadnia systemowa

b. Celowociowo-funkcjonalnab. Celowociowo-funkcjonalna

Ze wzgldu na rezultat ,wykadni dzieli si na:

Wykadni literaln (interpretatio declarativa) - gdy spord rnych znacze uzyskanych zapomoc odmiennych dyrektyw interpretacyjnych, wybrane zostaje to rozumienie, ktrezostao ustalone za pomoc dyrektyw jzykowych.

Wykadni rozszerzajc (interpretatio extensiva) - gdy porwnujc zakresy przepisuprawnego, uzyskane za pomoc rnych dyrektyw interpretacyjnych, wybieramy rozumieniewynikajce z dyrektyw pozajzykowych i jest ono szersze od rozumienia jzykowego.

Wykadni zwajc (interpretatio restrictiva) - spord rnych zakresw rozumieniaprzepisu prawnego uzyskanego za pomoc dyrektyw pozajzykowych, wybrane zostaje to,ktre jest wsze od rozumienia jzykowego.

1. Wykadnia jzykowa

Polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrae tekstu prawnego ze wzgldu na jzyk,w ktrym zostay sformuowane.

Przykadowe dyrektywy interpretacyjne:

Znaczenie uytych zwrotw naley ustala zgodnie z powszechnie przyjtymiw danym jzyku reguami znaczeniowymi, chyba e inne rozumienie wynika wprostz przepisu lub nauki prawa (zob. definicje legalne)

Nie mona bez uzasadnionych przyczyn nadawa rwnobrzmicym Nie mona bez uzasadnionych przyczyn nadawa rwnobrzmicymsformuowaniom w ramach tego samego aktu prawnego rnego znaczenia

Ustalajc znaczenie interpretowanego zwrotu, niezdefiniowanego w danym akcie,naley uwzgldni uycie tego zwrotu w rnych kontekstach

Ustalajc znaczenie przepisu, nie naley traktowa adnego z jego zwrotw jakozbdnych

Znaczenie zwrotw powstaych przez poczenie zwrotw prostych naley ustalazgodnie z reguami syntaktycznymi jzyka, do ktrego interpretowana normanaley (np. z uyciem spjnikw i, lub, albo)

Zwrotom rnoksztatnym naley nadawa znaczenie odmienne

2. Wykadnia pozajzykowa

a. Wykadnia systemowa: Przepisy aktw prawnych naley interpretowa biorc pod uwagich umiejscowienie w danym systemie/akcie prawnym, zgodnie z zasadami racjonalnegotworzenia prawa.

Przykadowe dyrektywy interpretacyjne:

przepisy powinny by interpretowane zgodnie z treci zasad prawa, w tym konstytucyjnych interpretacja norm prawa polskiego powinna by zgodna z obowizujcymi normami prawa

midzynarodowego publicznego lub prawa europejskiegonie naley interpretowa przepisw tak, by byy one sprzeczne z innymi przepisamimidzynarodowego publicznego lub prawa europejskiego

nie naley interpretowa przepisw tak, by byy one sprzeczne z innymi przepisami nie wolno interpretowa przepisw prawa w sposb prowadzcy do powstawania luk

b. Wykadnia celowociowo-funkcjonalna: Przepisy aktw prawnych musz by tumaczonetak, eby ich brzmienie byo jak najbardziej zgodne z celem aktu prawnego. Interpretujcprzepis prawny naley uwzgldnia jego funkcj.

Przykadowe dyrektywy interpretacyjne:

interpretujc przepisy prawne naley bra pod uwag normy moralne, zasady sprawiedliwoci, susznoci, konsekwencje spoeczne i ekonomiczne

interpretujc przepisy prawne naley bra pod uwag cel lub funkcj regulacji prawnej przepisy prawne naley interpretowa zgodnie z wol historycznego lub aktualnego

prawodawcy

Luz decyzyjny

Z samych waciwoci jzyka prawnego wynika, e organ stosujcy prawo posiada pewien stopieluzu decyzyjnego (zob. uznanie administracyjne). Luz decyzyjny nie moe miedestrukcyjnego wpywu wobec porzdku prawnego i na kadym etapie jest ograniczonymidzy innymi :

1. Treci przepisw prawa (materialnego i procesowego), w zalenoci od ich charakteru:a) ius cogens (przepis bezwzgldnie obowizujcy)b) ius dispositivum (przepis wzgldnie obowizujcy)2. Zasadami uznawania okrelonych faktw za udowodnione, wrd ktrych najwaniejsz rol

peni:peni: Zasada prawdy materialnej: organ stosujcy prawo ustala fakty zgodnie z ich rzeczywistym

przebiegiem Zasada prawdy formalnej: organ stosujcy prawo uznaje fakty, na jakie godz si strony

postpowania i sam organ Swobodna ocena dowodw: organ stosujcy prawo dokonuje oceny zgodnie z zasadami

logicznego, racjonalnego rozumowania oraz dowiadczenia yciowegooraz po wszechstronnym rozwaeniu wszystkich przeprowadzonych dowodw

Domniemania faktyczne: wynikajce z zalenoci, ktre s weryfikowalne empirycznie,np. przypuszcza si, e po opadach deszczu i przymrozku jezdnia jest liska

Domniemania prawne: wynikajce z normy prawnej, nakazujcej przyjmowanie okrelonychfaktw za stwierdzone np. : W razie urodzenia si dziecka domniemywa si, e przyszo onona wiat ywe (art. 9. k.c.)

Przebieg wykadni operatywnej(dokonywana w trakcie stosowania prawa)

1. Intuicja interpretacyjna

(cecha subiektywna, zaley od indywidualnych predyspozycji podmiotu)

2. Ustalenia walidacyjne

(w skrcie ustalenie faktu obowizywania przepisw prawnych)

3. Interpretacja klaryfikacyjna (semantyczna)

(ustalenie bezporedniego znaczenia jzykowego przepisw prawnych)(ustalenie bezporedniego znaczenia jzykowego przepisw prawnych)

4. Interpretacja derywacyjna

(rekonstrukcja normy prawnej z przepisw prawa)

5. SUBSUMPCJA: redukcja zrekonstruowanej podstawy decyzji do trecidecyzji stosowania prawa

(waciwa kwalifikacja konkretnego stanu faktycznego do brzmieniazrekonstruowanej normy prawnej, czynno koczca proces wykadni)

Reguy inferencyjne

Reguy wnioskowa z istniejcych norm o innych normach.Pozwalaj przyj, e istnieje norma prawna, ktra nie zawierasi bezporednio w treci przepisw prawnych, ale mona jejistnienie wywie z faktu, e istnieje inna norma prawna.Wyrniamy wrd nich reguy:

a) Logicznea) Logiczneb) Instrumentalnec) Aksjologiczne

Do regu inferencyjnych nale midzy innymi wnioskowania:

Per analogiam

A fortiori

A contrario

Wnioskowanie per analogiam

Luka w prawie to sytuacja , ktra nie ma uregulowania w przepisach prawa, cho powinna zostauregulowana. Usuwanie luk w prawie, w trakcie stosowania prawa, polega na rekonstrukcjinormy prawnej poprzez:

1. Analogi legis (z aktu prawnego, ustawy) czyli znalezienia podobnej, uregulowanej sytuacjiw danym akcie prawnym

Schemat: Z uwagi na to, e sytuacja X jest podobna do sytuacji Y, a tylko sytuacja Y jestwyczerpujco uregulowana w ustawie Z, ktra traktuje sytuacj X i Y jako fakty prawne,wyczerpujco uregulowana w ustawie Z, ktra traktuje sytuacj X i Y jako fakty prawne,sytuacj X naley traktowa podobnie jak sytuacj Y

2. Analogi iuris (z prawa) wnioskowanie polegajce na znalezieniu podobnej sytuacji,uregulowanej w systemie prawa

Schemat: Z uwagi na to, e sytuacja X jest podobna do sytuacji Y, a tylko sytuacja Y jesturegulowana wyczerpujco w polskim prawie, ktre traktuje sytuacj X i Y jako fakty prawne,sytuacj X naley traktowa podobnie jak sytuacj Y

Przykad: Z uwagi na to, e statut stowarzyszenia jest wewntrznym aktem prawnymstowarzyszenia, jego postanowienia powinny by konstruowane zgodnie z podstawowymi

zasadami tworzenia prawa. Zapis, i Wszystkie wadze stowarzyszenia podejmuj uchwa

wikszoci gosw jest sprzeczny z zapisem, i Walne zebranie podejmuje decyzje

bezwzgldn wikszoci gosw. Zapisy naley zmieni lub zastosowa norm kolizyjn.

Wnioskowania a fortiori i a contrario

Wnioskowania a fortiori 1. A maiori ad minus (z wikszego na mniejsze, tylko w sytuacji dozwolenia)Schemat: Jeeli dozwolone jest zachowanie w wikszym zakresie, tym bardziej mona zachowa si

w zakresie wszymPrzykad: Jeeli pracodawca moe pracownika zwolni, tym bardziej moe zakaza mu wykonywania

stosunku pracy w krtkim okresie czasu. 2. A minori ad maius (z mniejszego na wiksze, tylko w sytuacji zakazu)Schemat: Jeeli zakazane jest zachowanie w wszym zakresie, tym bardziej nie mona zachowa si

w zakresie szerszymw zakresie szerszymPrzykad: Nie mona jecha z prdkocia 180 km/h na drodze, na ktrej obowizuje ograniczenie

prdkoci do 90 km/h

Wnioskowanie a contrario (wnioskowanie z przeciwiestwa)Schemat: Jeeli stan rzeczy spenia cznie przesanki prawne X, X1, X2, to ma swoje konsekwencje

prawne Y, Y1, Y2. Jeeli wic stan rzeczy nie spenia cznie przesanek prawnych X,X1,X2, to niemoe pociga za sob konsekwencji prawnych Y, Y1, Y2.

Przykad: Jeeli kierowca przekroczy dozwolon prdko o 50km/h, znajdujc si pod wpywemalkoholu i otrzyma zakaz prowadzenia pojazdw w cigu 3 lat, to kierowca, ktry przekroczydozwolon prdko o 10 km/h i by trzewy, nie powinien by traktowany z tak sam surowoci.

Naley podkreli, e przytoczone wnioskowania prawnicze naley uzna najwyej zauprawdopodobniajce. Ich prawidowo, w tym logiczna, zaley od konkretnych zastosowa ikontekstu uycia. Nie prowadz do zawsze pewnych rezultatw, czasem natomiast mog prowadzido absurdu!

Reguy kolizyjne

Reguy wnioskowa majce na celu usuwanie niezgodnoci i sprzecznoci istniejcych w systemie prawnym.

Regua hierarchiczna: Lex superior derogat legi inferiori - norma wyszego rzdu uchyla normy niszego rzdu

Regua merytoryczna: Lex specialis derogat legi generali - norma szczegowa uchyla normy oglneszczegowa uchyla normy oglne

Regua temporalna: Lex posterior derogat legi priori - norma uchwalona pniej uchyla normy uchwalone wczeniej

W moliwej sytuacji kolizji regu kolizyjnych:

pierwszestwo zawsze ma regua hierarchiczna (przed temporaln i merytoryczn)

Lex posterior generali non derogat legi priori speciali - norma pniejsza oglna nie uchyla norm wczeniejszych szczegowych)

Style decyzji administracyjnych

Biurokratyczny skupiony na formalnym aspekcie administrowania, czyliskrupulatnej zgodnoci dziaa z obowizujcym prawem (np. podstawowystyl opisywany midzy innymi przez Maxa Webera)

Technokratyczny zorientowany na skuteczno i efektywnow wykonywaniu norm zadaniowych, polityk i programw, celwi rezultatw (patrz omawiany system realizacji Programu OperacyjnegoKapita Ludzki EFS)i rezultatw (patrz omawiany system realizacji Programu OperacyjnegoKapita Ludzki EFS)

Demokratyczny realizowany z zaangaowaniem uprawnionychpodmiotw, take adresatw dziaa administracji (np. w formiedemokracji responsywnej)

Upolityczniony uywajcy frazeologii poprzednich, zorientowany narealizacj interesw lub postulatw okrelonej ideologii(np. podporzdkowany zaoeniom, interesom i kryteriom politycznymokrelonego ugrupowania parlamentarnego, majcego zdolnodecyzyjn)

Decyzje w trybie kierowniczym tryb sporny

Wystpuje konkurencyjno uprawnionych podmiotw(np. postpowanie koncesyjne lub konkursowe)

Polega na zestawieniu kilku wersji stanu faktycznego z kryteriaminormy oraz wyraeniu preferencji podmiotu decydujcego

Charakteryzuje go brak penej kontradyktoryjnoci (np. ocena napodstawie zoonych wnioskw lub dokumentacji, ewentualnych

Charakteryzuje go brak penej kontradyktoryjnoci (np. ocena napodstawie zoonych wnioskw lub dokumentacji, ewentualnychwyjanie pisemnych)

Realizowany na podstawie norm zadaniowych lub zgodnie z politykkierowania

Przykadowe rezultaty:1. Stwierdzenie istnienia prawa do czego lub faktu2. Stwierdzenie wanoci aktu lub czynnoci3. Aktualizacja obowizku

Decyzje w trybie kierowniczym tryb niesporny

a) na wniosek podmiotu uprawnionego (np. wydanie pozwoleniana budow)

b) z urzdu (np. postpowanie mandatowe albo decyzja rozbirkinieruchomoci budynkowej)

wydawane na podstawie normy zadaniowej, ale w konsekwencjizaistnienia wanego prawnie stanu faktycznegozaistnienia wanego prawnie stanu faktycznego

w odrnieniu od niespornego postpowania sdowego -inicjuje je organ administracyjny

c) realizujce normy zadaniowe (np. pobr do wojska) zwizane z kierowaniem jednostk organizacyjn istnieje wany cel, za ktrego realizacj podmiot prawa

publicznego ponosi odpowiedzialno wydawane na podstawie norm zadaniowych, ale nie zwizane

z wystpieniem okrelonego stanu faktycznego

Uwagi kocowe

Wszelkie decyzje podejmowane w trybie sdowym albo pozasdowym s poddane kontroli wtrybie instancyjnym na podstawie wniesionych rodkw odwoawczych (np. apelacja rewizja,kasacja, zaalenie, odwoanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie itp.)

Pomimo niespornego charakteru trybu decyzyjnego w administracyjnym modelu stosowaniaprawa istnieje moliwo wszczcia postpowania spornego, np. w sdzie administracyjnym.

Uznanie administracyjne dotyczy decyzji podejmowanych w trybie kierowniczym,realizujcych okrelon polityk decydowania. Tylko one poddane s kontroli sdowejrealizujcych okrelon polityk decydowania. Tylko one poddane s kontroli sdowejwycznie pod wzgldem legalnoci dziaania, tj. zgodnoci z obowizujcym prawem

W procesie stosowania prawa, w wypadku kolizji norm, organ nie rozstrzyga oobowizywaniu prawa (a wic utracie mocy obowizujcej przepisu niezgodnego lubsprzecznego). Rozstrzyga kolizj tylko w konkretnym i indywidualnym przypadku stosujcnorm waciw.

Model sdowego stosowanie prawa jest zawsze subsumpcyjny (uzaleniony od wystpieniaokrelonego faktu), model administracyjnego stosowania prawa w trybie kierowniczym,realizujcym okrelone normy zadaniowe jest niezaleny od wystpienia okrelonego faktu.

Teksty polskich aktw prawnych dostpne s na stronie http://isap.sejm.gov.pl/