prezentacja programu powerpoint -...
TRANSCRIPT
Regulacja budżetu państwa:
• Rozdział X, Finanse publiczne (art. 216-227),
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
• Dział III, Wieloletni Plan Finansowy Państwa i
ustawa budżetowa (art. 103-210), Ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U.
Nr 157, poz. 1240 ze zm.)
Dział III UoFinPubl
1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa (Rozdział 1, art. 103-
108)
2. Budżet
• Tryb opracowywania i uchwalania budżetu (Rozdział 4, art.
138-145)
• Ustawa budżetowa (Rozdział 2, art. 109-123)
• Przeznaczenie wydatków budżetu państwa (Rozdział 3, art.
124 – 137)
• Wykonywanie ustawy budżetowej (Rozdział 5, art. 146-
183)
3. Rozdziały 6 i 7
Wieloletni Plan Finansowy
Państwa
Reforma zarządzania finansami
publicznymi
Wieloletni Plan Finansowy
Państwa
Przejaw zmiany koncepcji zarządzania
finansami publicznymi w Polsce mającej na
celu:
• wydłużenie okresu planowania,
• zapewnienie większej przejrzystości
budżetu,
• łatwiejszego monitorowania skuteczności i
efektywności wydatków.
Reforma koncepcji zarządzania
finansami publicznymi
• Zarządzanie przez realizację celów
• Komisja Hoovera: performance budgeting
w 1949 r.
• Zalecenia Komisji Europejskiej, OECD,
Banku Światowego i MFW
• W Polsce proces przechodzenia na budżet
zadaniowy został zaplanowany na l. 2008 -
2015
Cele reformy zarządzania
finansami publicznymi • Długofalowe planowanie
• Czytelna informacja o wydatkach budżetowych
i ich hierarchizacji
• Ułatwianie współpracy między resortowej
• Ułatwienie dyskusji o priorytetach rządu
• Ocena skuteczności i efektywności
podejmowanych działań
• Odpowiedzialność dysponenta za realizację
zadania (zarządzanie, a nie – administrowanie
środkami)
Reforma koncepcji zarządzania
finansami publicznymi „Wydatki publiczne powinny być dokonywane:
1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem
zasad [ZARZĄDZANIE PRZEZ REALIZACJĘ
CELÓW]:
a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych
nakładów,
b) optymalnego doboru metod i środków służących
osiągnięciu założonych celów [ZASADA
SKUTECZNOŚCI]” (art. 44 ust. 3)
Wieloletni Plan Finansowy
Państwa (WPFP)
Plan dochodów (wg. głównych kategorii
dochodów) i wydatków (w układzie
uwzględniającym funkcje państwa wraz z
celami i miernikami stopnia wykonania danej
funkcji) oraz przychodów i rozchodów
budżetu państwa na 4 lata budżetowe.
Układ prognozy wydatków w
WPFP (art. 104 ust. 3)
Prognozę wydatków ujmuje się w WPFP w
układzie uwzględniającym funkcje państwa
wraz z celami i miernikami stopnia
wykonania danej funkcji.
Przejaw koncepcji zarządzania finansami
publicznymi w Polsce – budżetu
zadaniowego.
Pożądane cechy
mierników stopnia wykonania • Precyzyjność i mierzalność
• Wpływ jednostki odpowiedzialnej na wartość
miernika (ale dopuszczalne inne czynniki)
• Adekwatność – powiązanie z celami
• Wiarygodność (w tym taka konstrukcja, by zrozumienie, co jest obiektem pomiaru,
nie wymagało specjalistycznej wiedzy)
• Łatwość monitorowania
• Odporność na manipulacje
WPFP jest uchwalany
• Przez Radę Ministrów (RM) (art. 106 ust. 2)
• Na podstawie projektu przedstawionego
RM przez Ministra Finansów (MF) (art. 106
ust. 1)
Uchwalony WPFP jest ogłaszany przez RM w
„Monitorze Polskim” i BIP (art. 106 ust. 2).
Prognozę dochodów ujmuje się w
WPFP (art. 104 ust. 2)
Według głównych kategorii dochodów, z
wyszczególnieniem:
1) dochodów podatkowych:
a) podatków pośrednich,
b) podatków bezpośrednich;
2) dochodów niepodatkowych;
3) cła;
4) środków europejskich i innych środków
publicznych
WPFP obejmuje: 1. Wstępną prognozę podstawowych wielkości
makroekonomicznych (art. 103a)
2. Prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa (art.
104 ust. 1 pkt 1)
3. Kwoty wyniku i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
oraz źródła ich sfinansowania (art. 104 ust. 1 pkt 2)
4. Prognozy dochodów i wydatków budżetu środków
europejskich i wynik budżetu środków europejskich (art.
104 ust. 1 pkt 3 i 4)
5. Prognozę wyniku sektora finansów publicznych (art. 104
ust. 1 pkt 5)
6. Prognozę kwoty państwowego długu publicznego (art. 104
ust. 1 pkt 6)
Funkcja WPFP – wydłużenie
okresu planowania
Podstawę przygotowywania projektu
ustawy budżetowej na kolejny rok
budżetowy (art. 105 ust.1).
Uszczegółowienie zasady z art.
105 ust.1
Poziom deficytu w projekcie ustawy
nie może być większy niż poziom
deficytu ustalony na ten rok
budżetowy w WPFP (art. 105 ust. 2).
Wyjątek i luki zasady z art. 105
ust. 2 Szczególnie uzasadnione przypadki: RM musi
przedstawić Sejmowi szczegółowe
wyjaśnienie przekroczenia poziomu deficytu z
WPFP (art. 105 ust. 3).
Aktualizowany przez RM do 30 IV (art. 107):
• doprowadzenie do zgodności z budżetem
• korekta w celu zapewnienia zgodności z
kierunkami polityki społeczno-gospodarczej
i średniookresową strategią rozwoju kraju
Kontrola wykonania WPFP
• Ministrowie do dnia 15 IV przedkładają MF
informacje o realizacji WPFP, w tym o
stopniu realizacji celów (art. 108 ust. 1).
• MF łącznie ze sprawozdaniem z wykonania
ustawy budżetowej przedkłada RM
informację o przebiegu wykonania WPFP
(art. 108 ust. 2)
• RM ogłasza w „Monitorze Polskim” i BIP
(art. 108 ust. 3)
Budżet państwa
Ustawa budżetowa – zakres, części i
zasady dotyczące wydatków
Ustawa budżetowa
Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki
finansowej państwa w danym roku budżetowym
(art. 109 ust. 1).
Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy (art.
109 ust. 4).
Ustawa budżetowa nie może zawierać
przepisów zmieniających inne ustawy (art. 109
ust. 5).
Ustawa budżetowa
Ustawa budżetowa składa się z (art. 109 ust. 2):
1) budżetu państwa;
2) załączników;
3) postanowień, których obowiązek
zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z
UoFinPubl lub z odrębnych ustaw.
Budżet państwa określa (art. 110)
1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i
niepodatkowych dochodów budżetu państwa;
2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu
państwa;
3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz
ze źródłami jego pokrycia;
4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu
środków europejskich;
5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu
środków europejskich;
.
Budżet państwa określa (art. 110) – c.d.
6) wynik budżetu środków europejskich;
7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu
państwa;
8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu
państwa;
9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu
państwa;
10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i
pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych.
Dochody budżetu
Dochody podatkowe i niepodatkowe budżetu
państwa określa art. 111.
Mieszczą się w pojęciu dochodów
publicznych (art. 5 ust. 2).
Zakres pojęcia krzyżuje się z daninami
publicznymi (art. 5 ust. 2 pkt. 1)
Daniny publiczne (art. 5 ust. 2
pkt 1)
Podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, a
także inne świadczenia pieniężne, których
obowiązek ponoszenia na rzecz państwa,
jednostek samorządu terytorialnego,
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
wynika z odrębnych ustaw.
Dochody budżetu obejmują m.
in. (art. 111 pkt 1 i 3):
„1) podatki i opłaty, w części, która zgodnie z
odrębnymi ustawami nie stanowi dochodów
jednostek samorządu terytorialnego, przychodów
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych;
(…);
3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych
oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa”
Sposób prezentacji dochodów w
załączniku (art. 116 ust. 1):
Podatkowe i niepodatkowe dochody
budżetu państwa ujmuje się w załączniku
do ustawy budżetowej według:
1) źródeł dochodów;
2) części i działów klasyfikacji
budżetowej.
Przeznaczenie wydatków budżetu
państwa (art. 112 ust. 1) 1) funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów
administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa oraz
sądów i trybunałów;
2) zadania wykonywane przez administrację rządową;
3) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
4) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
5) wpłaty do budżetu Unii Europejskiej;
6) subwencje dla partii politycznych;
7) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
8) obsługę długu publicznego;
9) wkład krajowy na realizację programów finansowanych z
udziałem środków europejskich
Przeznaczenie wydatków budżetu
państwa –c.d. 10) Zadanie określone w odrębnych ustawach i
umowach międzynarodowych (art. 112 ust. 2) –
nieenumeratywny charakter wyliczenia w ust. 1.
W zakresie ustalonym w ustawie budżetowej z
budżetu państwa mogą być udzielane (co do zasady –
oprocentowane) pożyczki i kredyty wynikające z (art.
115):
11) umów międzynarodowych,
12) ustaw innych niż budżetowa.
Ograniczenia wydatków budżetu
• Przekroczenie przez wartość relacji kwoty
państwowego długu publicznego do PKB
progu 50% (art. 86 ust. 1 pkt 1) lub 55% (art.
86 ust. 1 pkt 2 i 3, ust. 2, art. 87).
• Wejście Polski w procedurę nadmiernego
deficytu (art. 112a-112c)
Art. 112a ust. 1 – ograniczenie wydatków
Kwota wydatków budżetu państwa na zadania
publiczne nie może być większa niż kwota środków
planowanych na ich realizację w roku poprzednim
powiększona w stopniu odpowiadającym prognozie
średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług
konsumpcyjnych na dany rok budżetowy, przyjętego
w założeniach stanowiących podstawę do prac nad
projektem ustawy budżetowej, zgodnie z ustawą z
dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach
dialogu społecznego, powiększonego o punkt
procentowy.
Uzupełnienie ograniczenia
wydatków w art. 112c Rada Ministrów nie może przyjmować projektów
ustaw:
1) określających zwolnienia, ulgi i obniżki, których
skutkiem finansowym może być zmniejszenie
dochodów jednostek sektora finansów publicznych w
stosunku do wielkości wynikających z
obowiązujących przepisów;
2) powodujących zwiększenie wydatków,
wyłączonych z ograniczenia, wynikających z
obowiązujących przepisów.
Wyjątek od ograniczenia wydatków w
art. 112a ust. 2 – wydatki na: 1) obsługę długu publicznego;
2) środki własne UE oraz obligatoryjnych składek
wpłacanych do organizacji międzynarodowych;
3) realizację programów finansowanych z udziałem
bezzwrotnych środków zagranicznych
4) wypłaty i obsługę świadczeń rodzinnych, świadczeń
z funduszu alimentacyjnego oraz finansowania
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za
osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne lub
specjalny zasiłek opiekuńczy;
Wyjątek od ograniczenia wydatków w
art. 112a ust. 2 – wydatki na – c.d.: 5) składek na ubezpieczenie społeczne za osoby
przebywające na urlopach wychowawczych i
macierzyńskich oraz za osoby niepełnosprawne;
6) świadczeń emerytalno-rentowych funkcjonariuszy i
uprawnionych członków ich rodzin oraz uposażeń
sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku;
7) dotacji dla FUS, Funduszu Emerytur Pomostowych
i Funduszu Emerytalno-Rentowego KRUS na
sfinansowanie wypłat świadczeń emerytalno-
rentowych gwarantowanych przez państwo.
Sytuacyjne wyjątki od ograniczania
wydatków budżetowych
W przypadku wprowadzenia (art. 88 i 112d):
1) stanu wojennego;
2) stanu wyjątkowego na całym terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
3) stanu klęski żywiołowej na całym
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Sposób prezentacji wydatków w
załączniku (art. 116 ust. 2):
W podziale na części, działy i rozdziały klasyfikacji
budżetowej wydatków oraz grupy wydatków, z
wyodrębnieniem wydatków przeznaczonych na :
1) realizację projektów pomocy technicznej
programów finansowanych m. in. z udziałem środków
europejskich;
2) współfinansowanie realizacji programów
finansowanych m. in. z udziałem środków
europejskich.
Dochody – wydatki
Różnica między dochodami a wydatkami
budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę
budżetu państwa albo deficyt budżetu państwa
(art. 113 ust. 1).
Deficyt budżetu środków europejskich albo
nadwyżka środków europejskich nie są wliczane
do, odpowiednio, deficytu albo nadwyżki
budżetu państwa (art. 118 ust. 2)
Finansowanie deficytu i innych potrzeb
pożyczkowych państwa (art. 113 ust. 1)
Przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży skarbowych papierów
wartościowych;
2) kredytów zaciąganych w bankach;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) kwot pochodzących ze spłat udzielonych
kredytów i pożyczek;
Finansowanie deficytu i innych potrzeb
pożyczkowych państwa – c.d.
6) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych;
7) nadwyżki budżetu środków europejskich, z
zastrzeżeniem, że może być źródłem spłaty zobowiązań
budżetu zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu
środków europejskich (art. 118 ust. 4);
8) innych operacji finansowych.
Deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany
w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu państwa (art.
118 ust. 3).
Zasada konstrukcji budżetu (art.
114 ust. 1):
Budżet państwa składa się z części
odpowiadających organom władzy publicznej,
kontroli państwowej, sądom, trybunałom i
innym organom, administracji rządowej, przy
czym dla poszczególnych działów
administracji rządowej oraz dla urzędów
nadzorowanych przez Prezesa RM ustala się
odpowiednio odrębne części budżetu.
Odrębne części budżetu (art. 114
ust. 2):
1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu
terytorialnego;
2) rezerwę ogólną;
3) rezerwy celowe;
4) obsługę długu Skarbu Państwa;
5) środki własne Unii Europejskiej;
6) przychody i rozchody związane z finansowaniem
potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;
7) m. in. środki europejskie.
Załączniki do budżetu zawierają:
1) Wydatki w podziale na części, działy i rozdziały
klasyfikacji budżetowej wydatków oraz grupy
wydatków (art. 116 ust. 1);
2) Podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu
państwa według źródeł dochodów oraz części i
działów klasyfikacji budżetowej (art. 116 ust. 2);
3) Programy finansowane z udziałem środków
europejskich (art. 121).
Załączniki do budżetu zawierają też (art. 122):
1) plany finansowe:
a) agencji wykonawczych,
b) instytucji gospodarki budżetowej,
c) państwowych funduszy celowych,
d) państwowych osób prawnych;
2) wykaz:
a) jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty
dotacji,
b) programów finansowanych z udziałem bezzwrotnych środków
zagranicznych wraz z limitami wydatków budżetu państwa
przeznaczonych na finansowanie tych programów,
c) wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji
programów finansowanych z udziałem środków europejskich wraz z
wykazem wieloletnich limitów wydatków realizowanych w ich
ramach;
Załączniki do budżetu – c.d.: 3) plan wydatków budżetu państwa na:
a) realizację projektów pomocy technicznej programów
finansowanych z udziałem m. in. środków europejskich
b) realizację programów współfinansowanych z udziałem m. in.
środków europejskich,
4) zestawienie programów wieloletnich w układzie
zadaniowym;
5) zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i
innych zadań zleconych jednostkom samorządu
terytorialnego odrębnymi ustawami;
6) zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i
podmiotowych;
7) plan przychodów i rozchodów budżetu państwa.
Ustawa budżetowa
Tryb uchwalania i kontrola
wykonania
Przygotowanie projektu (art. 138)
MF przedstawia RM założenia projektu budżetu,
uwzględniające ustalenia przyjęte w WPFP
Materiały do projektu opracowują i przedstawiają
MF w trybie i terminach określonych
rozporządzeniem MF
• dysponenci części budżetowych • w zakresie programów finansowanych m. in. z udziałem środków
europejskich – minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego
• w zakresie środków pochodzących z Europejskiego Funduszu
Rybackiego oraz środków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej –
odpowiednio minister właściwy do spraw rybołówstwa lub minister
właściwy do spraw rozwoju wsi
Przygotowanie projektu – c.d.
MF włącza do projektu dochody i wydatki Kancelarii Sejmu,
Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby
Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu
Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami
administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa,
sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich,
Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i
Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych
Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura
Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy (art. 139 ust. 2)
Przedstawienie projektu RM
MF przedstawia RM projekt ustawy budżetowej
wraz z uzasadnieniem. Materiały do projektu
opracowują i przedstawiają MF w trybie i terminach
określonych rozporządzeniem MF
• dysponenci części budżetowych • w zakresie programów finansowanych m. in. z udziałem środków
europejskich – minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego
• w zakresie środków pochodzących z Europejskiego Funduszu
Rybackiego oraz środków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej –
odpowiednio minister właściwy do spraw rybołówstwa lub minister
właściwy do spraw rozwoju wsi
Przedłożenie projektu Sejmowi
MF przedstawia RM projekt ustawy budżetowej wraz
z uzasadnieniem (art. 139 ust. 1).
RM uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z
uzasadnieniem przedkłada go Sejmowi w terminie do
dnia 30 września roku poprzedzającego rok
budżetowy (art. 141).
<=
RM przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące
przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy
budżetowej na rok następny (art. 222 Konstytucji)
Specyfika ustawy budżetowej
1. Wyłączność RM w zakresie inicjatywy ustawodawczej
(art. 221 Konst.)
2. Tryb uchwalania, podpisania i kontroli konstytucyjnej
określony w art. 221-224 Konst.
3. Ograniczenie kompetencji Sejmu:
• nie może zmienić projektu w sposób powodujący
zwiększenie deficytu ponad przewidziany w projekcie
RM (art. 220 ust. 1 Konst.)
• nieprzedstawienie do podpisu Prezydentowi w ciągu 4 m-
cy od przedłożenia projektu Sejmowi, skutkuje
uprawnieniem Prezydenta do rozwiązania Sejmu (art. 225
Konst.)
Tryb uchwalania
Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu, a nie -
komisji (art. 37 ust. 2 Regulaminu Sejmu).
Drugie i trzecie – też, zgodnie z Regulaminem
(odpowiednio art. 44-46 i 48-49)
Senat ma 20 dni na uchwalenie poprawek (art. 223
Konst.)
Prezydent podpisuje ustaw budżetową w ciągu 7 dni
(art. 224 ust. 1 Konst.).
Trybunał Konstytucyjny ma 2 m-ce od dnia złożenia
wniosku Prezydenta na ewentualną kontrolę
konstytucyjną (art. 224 ust. 2 Konst.)
Kontrola wykonania budżetu
Ogólną kontrolę nad wykonaniem budżetu sprawuje RM.
Szczególne zadania kontroli budżetu ma MF.
Sejm kontroluje wykonanie budżetu przez RM, z pomocą
NIK (art. 225 Konstytucji):
• RM przedstawia sejmowej komisji właściwej do spraw
budżetu i NIK półroczne sprawozdanie z wykonania
budżetu w terminie do 10 X (art. 183 UoFinPubl).
• RM przedstawia Sejmowi i NIK roczne sprawozdanie z
wykonania budżetu w terminie do 31 V roku
następnego (art. 182 ust. 2 UoFinPubl).