1.Кога постои нематеријалната штета?  Нематеријална штета постои тогаш кога штетникот му нанел на друго лице физичка, психичка болка или страв. 2.Како или кога се извршува надоместокот за нематеријална штета?  Надоместокот за нематеријална штета се врши со објавувањето на пресудата. 3.Во случај на смрт на блиско лице како судот досудува за надомест?  Во случај на смрт на блико лице судот може да им досуди на членовите на неговото потесно семејство справедлив надомест за претрпени душеви болки . Таквиот надомест може да им се досуди на брака и сестри ако меѓу нив и умрениот имало трајна животна заедница. 4.Што преставува надомест за материјална штета?  Надомест за материјална штета претставува отстанување, надоместување или ублажување на штетните последици што настанале поради опреелени штетни дејствија за кои се одговара. 5.Како е регулиран надометокот на материјана штета во случај на смрт според ЗОО?  Во ЗОО посбно е регулиран надоместокот на материјана штета во случај на смрт, со што се пропишува дека се надоместува загубената заработка, како и трошоците за лекување и погред.Исто така лицето кое загинатиот го изржувал има право да бара надомест за изгубената издршка. 6.Што е атхезиона постапка?  Ахтезиона постапка е постапка во кривична постапка во која  се расправа за имотно правно побарување на лица оштетени со кривично дело. 7.Надомест на штета на неоправдано осудено лице?  Право на надомест на штета пори неоправдана осуда има лицето спрема кое била правосилно изречена кривична санкција или кое е огласено за виновно, а е ослободено од казна , а подоцна по вонреден правен тек постапката е запрена или лицето е ослободено од обвинение. 8.Објани го законот за задолжително осигурување?  Со воведување на задолжитечно осиг на моторни возила се одредува и должност на друштвата за осигурување за надомест на вкупната штета што би требало сопственикот или корисникт на возилото да му ја надомести на оштетениот. Со актио директа оштетните можт да ја побаруваат вкупната штета од друштвата за осиг, а со тоа и нематеријаните штети настанати од употреба на возило. 9.Кој се условите што треба да бидат исполнети за да настане облагационен правен онос?  Условите за да настапи облагационен правен однос се: Субјекти- оштетен, штетник, настапила штета со штетно дејство, постои клаузалитет помеѓу дејствитето и штетата, постои основ на одговорност.

 10.Во колку става е содржан основот за одговорност за надомест на нематеријална штета, и кој се тие? Основот за одговорност за надомест за нематеријана штета е содржан во 3 става и тоа: Субјективна одговорност , објективна одговорност и клаузилитет помегу договорот. 11.Кога постои телесно оштетување?  Телесно ошттување постои кога кај осигуреникот ќе настане загубување или онеспособеност на оделни органи или делови од телото што ја отежнува нормалната активност на организмот и бара поголеми усилби во остварување на животните потреби. 12.Кој се минималните суми за осигурувње?  Минималните суми за осигурувње за штети поради смрт, повреда или нарушување на здравјето по штетен настан без оглед на бројот на оштетени се: 200 000 евра за автобус и товарни возила, 100 000 евр за други моторни возила, 300 000 евра за моторни возила кој прнеуваат опасни материи. 13.Како ќе се изврши надомет на штети по основ на неиндитификувани моторни возила?  Доколку штетата е предизвикана од возач на непознато моторно возило, бирото е одговорно за исплата на надометок на штета поради смрт, телесна повреда и нарушувње на здравје , на ист начин како и друштвото за осигурување во случај да бил склучен договор за осиг, но само до висина на мимималните суми на осиг за други моторни возила. 14.Кој квалификаторни околности треба да бидат исполнети за да имаме правилен надомест на нематреријалните штети?  Тоа се: Да се утврди постење на еден од основите за надомест,- јачина на болките,- да се утврдат околностите на случајот, -да има опрвдание за паричен надомест,- надоместокот да биде спрведлив, - да се утврди значењето на повреденото добро.. 15.Објаснија идната нематеријална штета?  Заради правилен надомест на тешко инвалидизирано лице чие лечење може да биде долготрајно, законодавецот одредил можност да се додели идна нематеријална штета  за физичка, душевна болка или страв. 16.Што значи поимот поделена одговорност?  Поимот поделена одговорност во контекст на висина на надомест на нематеријални штети значи поделена , смалена висина на надомест соодветна на прцентото на придонес на директно или индиректно настанување на штета. 17.Кое е едно од основните начела во облигационите односи и како гласи истиот?  Едно од основните начела во облигационите односи е забрна за предизвикување на штета. Тој Што ќе му причини штета на друг должен е да ја надомети, доколку докаже дека штетата настанала без негова вина. 18.Кој се причините поради кои душевната болка е предвидена во ЗОО?

 Причините се: Намалување на животната активност, нагрденост, поврда на угледот, смрт на блиско лице или особено тежок инвалидитет. 19. Што подразбираме под поимот душевна болка?  Душевна болка како како вид на нематеријална штета претставува психички продукт на човековата личност, предизвика од акт на физички интегритет или на морални и лични права. 20.Како се побaрува право на надомест кај душевната болка?  Душвната болка како материјално правна претпоставка  основот кој обезбедува право на оштетениот за парично надместување, правото за надометување се реализира во паричен надомест што има право да го побара физичко лице. 21.Кој се критериумите што ЗОО ги предвидел како обврска за судот?  Тоа се следните критериуми: Значење на повреденото добро, целта за кое служи надоместот,- со наоместот да не им се погодува на стремежите што не се спојливи со неговата природа. 22.Што се подразбира по поимот физичка болка?  Физичка болка претставува физичко страдање, кое е поврзано со телесна причина и кое е проследено со ментална или емоционална вознемреност. 23.Според временското појавување како може да се оквалификува физичката болка?  Според временското појавување како може да се оквалификува како сегашна и идна. 24. Што претставува сегашна и идна физичка штета?  Сегашната штета постои до и во времето на пресудувањето, Идна штет е штетата што поради физичките болки ќе ја трпи оштетениот во иднина. 25.Кој се критериумите за донесување на справедлив паричен надомест за претрпена физичка болка?  Тоа се: - Околниостите на случајот под кои е предизвикана штета, - јачина на физичка болка, - времетраење на физичката болка. 26.Како се класифицира физичката болка? Физичката болка се класифицира како болка од јак, среден и слаб интензитет. 27. Од што зависи времетраењето на физичката болка?  Времетраењето на физичката болка зависи од видот и карактерот на повредата, начинот и средството со кое  е нанесена, колку е потребно за нејзино лекување. 28.Како функционирале судовите во Македонија по распаѓањето на ёјугославија по прасанја за нематеријални штети?  

Со распаѓањето на Југославија и со прогласување на Македонија за самостојна држава судската практика при донесување на нематеријалната штета за претрпен душевен бол, смрт на член од семеството има тенденција на проширување на кругот налицата-досудува надомест и на лица кои не се предвидени со ЗОО. 29.Дали очувот има право за надомест за претрпена душевна болка?  Очувот им право на надомест за душевна болка, поради смрт на посинокот, доколку меѓу нив постоела трајна заедница на живот со тесна меѓусебна емотивна поврзаност и материјална упатеност еден кон друг. 30.При утрврдување на висината на причниот износ кај душевната болка што треба судот да има во предвид?  При утврдување на висината на паричниот износ судот мора да има во предвд дека секоја личност на вој специфичен начин ја доживеал својата душевна болка, затоа што секоја личност поседува своја психичка структура, па затоа треба да се анализира емотивната врска помеѓу тужителот и умрениот. 31.Кој е проблемот при вештачењето на телесни повреди?  При вештачењето на послеиците од телесни повреди се јавува проблем во моментот коа е потребно последиците медицински да се измерат, а особено ако се бара лекарот последиците да ги предели со проценти. 32.Колку треба да биде телесното оштетување според законот за инвалитско осигурување?  Според ЗИО треба да биде најмалку 30%. 33.Од колку до колку се мери телесното оштетување во табелата за инвалититет?  Според табелата за инвалититет телесното оштетување се мери од 0% до 100%. 34.Што подразбираме под поимот намалена животна способност? Намалување на животнта способност означува намалување на можноста на функционирање на организмот или на некој негов дел, при што оштетениот неможе да врши општа животна функција и активност. 35.Што подразбираме под работна способност?  Под работна способност се подразбира способност на организмот да се приспособи на барањата и на влијанијата на разни фактори од работната средина и без штетни последици за здравјето. 36.Која е должноста на лекарот вештак ?  Должноста на лекарот вештак е да го утврди карактерот на повредата, нејзиниот интензититет , локализацијата, карактерот на последиците, анатомските и функционлните пречки за нормално вршење на работата/ 37.Каква може да биде болката? 

 Болката може да биде постоја и привремена, спонтана или провоцирана. 38.Што подразбираме по нагрденост?  Нагрденост претставува трајна и видлива естетска промена , при што изгледот произведува непријатен впечаток, без оглед на тоа дали тие естетски недостатоци можат да се покријат. 39.При вештачење на нагреност кој две работи треба да се извршат?  При вештачење на нагрденост треба да се извршат две работи и тоа: - Констатација дека постои нагрденост и да се даде детален опис, - Процена на психички последици кај повредениот од произведената нагрденост. 40.Кога се започна со работа зелената карта?  Зелените карти запонаа со препорака на УН број 5 од 1945 година која поставила темел на составот на зеленатакарта . 41.Кој се трите својства на зелниот картон?  Единствен доказ за постоење на валидно осигурување , направен додатен договор, и како доказ за валидно осигурување служиле регистарските таблички, -направен мултирателарен гаранциски договор. 42.Дали ке се обештетат сопатницте во неосигурано возило?  Оштетените патници во неосигурано возило не се обештетуваат доколку се утврди дека оштетената странка знаела дека оштетеното возило е неосигурено. 43.Какво може да биде штетата врз физичко лице?  Штетата на лице може да се дефинира како било какво негативно  влијание врз телесното и душевното здравје и интегритет. 44.Францускиот систм колку остетувања разликува?  Францускиот систем рразликува привремено и трајно оштетување. 45. Во случај на трајно оштетување што се случува? Оштетениот може да бара дополнителен надомест во случај на: трајно намалувње на телесните психолошките функции, нагрденост, загуба на сексуалните функции, загуба на животните задоволства. 46. Што подразбира терминот материјална штета?  Општо земено тој подразбира штета која не се однесува на имот, на богатството или прихдот на некое лице.  161 47. Што опфаќа терминт материјална штета? Тој термин опфаќа широко поле на штети од телесна повреда и повреда на душевното здравје, до вознемиреност и душевен бол. 161 48. Каква улога играат осигурувачите кај осигурувањето од одговорност?

Играат мошне голема улога во развјот на правото а посебно кај нематеријалните птети. 163 49. Кои се аргументите против непостоење на нематеријални штети?1 Со оглед на тоа дека таквите штети не можат објективно да се проценат со праичен износ, износите се произволно и затоа не би требало да има надомест, 2 постои само ограничен износ на пари кои ги имаме на располагање по несреќата и би требало да се користат за надомест на материјални загуби исто така нематеријалната штета не создава потреба за повеќе пари луѓето во пракса не се осигуруваат против таквите опасности и за тоа не им придаваат голема важност. 164 50. Кој закон за нематеријални штети стапи на сила на 1 август 2002 година? Законот за надомест на нематеријални штети во случај на објективна дговорнст ако се задволат некои услови.  165 51. Што всушност значи надомест? Надомест значи дека штетената страна може да користи паричен надомест за да може да си обезбеди дополнителен комфор и задоволство. 165 52. Ограничувања кај надоместот на штета – де факто лимити?  Де факто лимитите ги одредуваат судовите а улога играат и паричните средства со кои располага странката посебно одговорната странка. Иако во сообраќајните незоди одговорните лица за незгодата во најглем број на случаи располагаат со осигурување постојат де факто лимити кои се одредени со максимален износ кој ја покрива полисата на осигурување. 167 53. Какво влијание би имало воведувањето на ограничувања кај надоместот на штета? Би имало значително влијание врз севкупните трошоци на системот на тштетното право со оглед на тоа што најголем дел од штетите е релативно мал така што за тој вид на штети учеството на нематеријални штети е прилично високо земајќи ги во предвид сите штети. 168 54. Како може да се дефинира штета на лице ? Како било какво негативно влијание врз телесното и душевното здравје и интегритет. 169 55. До кој момент може душевната болка да биде основа за отштетно барање без да постои повреда на телесниот интегритет? Се додека се јавува во облик на болест, примери за тоа се несница, состојба на возбуденост и главоболка, депресија, во комбинација со медицинско лечење итн. 169 56. Кои видови на штети ги разликуваат белгиското правсудств и доктрина? Морална штета, телесна болка, психолошка штета, естетска штета, сексуална штета, губиток на задоволство,  дополнителна штета поради младата возраст на оштетената странка и штета предизвикана од болка поради смрт или тешка повреда на близок роднина. 171 57. Кои се главните категории на нематеријални штети во англискиот закон? Претрпена болка како последица на лична повреда, загуба на задоволство како последица на лична повреда и душевна траума ако е поврзана со телесна повреда. 173 58. Француско кривично право?Францускот кривично право почива на многу либерални и општи принципи. Поради тоа надоместоците за нематеријална штета на француските судови секогаш биле одобрувани врз мошне либерална основа. 176 59. Какви оштетувања разликува во основа францускиот систем?

Францускиот систем во основа разликува привремено и трајно оштетување. 176 60. Што претставува привремено оштетување? Оштетената странка има право на надомест за физичка болка и кга се зема в предвид интензитетт и трањето на блката. Некои француски судови во последно време ја земаат в предвид и привремената телесна неспосбност. 176 61. Што претставува трајно оштетување? Тоа е случај која надомест се добива во прв ред за болка но и за проблемите со кои штетената страна се соочува во секојдневниот живот до стабилизирање на неговата телесна и психолошка состојба. 176 62. Во случај на кои штети странката може да бара надомест кога постои трајно оштетување?Во случај на психолошко оштетување, во случај на естетско оштетување, во случај на сексуално оштетување и во случај на загуба на животно задоволство. 176 63. Што претставува душевна траума? Душевна траума е психолошки шок без пропратни телесни повреди и претставува основа за надомест ако е востановена од лекар. 177 64. Објасни ги однесувањето,финансиска состојба и општествена положба на странките и нивтото влијание врз висината на доделениот надомест? Однесувањето на прилинителот на штетата како ни финансиската состојба на странките не влијае на висината на доделениот надомест. Општествената положба на оштетената странка може да игра улога при процена на штетата кога се работи за загуба на задоволство. 178 65. Што наведува холандискиот закон за надомест на штета? Наведува дека надоместот на штета може да опфати надомест на материјална штета како и за штета нанесена на лице  на било кој друг начин. 182 66. Дали холандискиот закон го одобрува надоместот на нематеријална штета во случај на лична повреда? Да 182 67. Кои се релевантни фактори за проценка на нематеријална штета?Релевантни фактори се: природа, тежина и трајност на штетата, времетраењето на потребниот лекарски третман, врмето потребно оштетената странка да се прилагоди на новите околности, како и за одговорност и степенот на вина на одговорната страна. 183 68. Кои се чекорите за проценување на повреда или општествена траума во полскиот законик? Прв чекор е прегледот кој го врши лекарската комисија и му препишуваат одреден процент. Втор чекор е судското одредувањер на паричен износ за секој процент. 185 69. Како дејствува шпанскиот законик врз надомест на штета? Шпанскиот закон не разликува материјални и нематеријални штети. Правната доктрина и судовите сите штети ги сметаат за надоместливи. Општо говорејќи шпанските судови се многу дарежливи. 186 70. Каква може да биде штетата? Штетата може да биде имотка која се состои во намалување на нечиј имот и спречување на негово зголемување. 195 

71. Што има за цел надоместокот на материјалната штета? Има за цел да ја воспостави состојбата пред настанување на штетатаи истата се надоместува во вид на натурална ретитуција или како еквивалентен паричен надомест. 196 72. Што е должно одговорното лице за штетата?Должно е на оштетеното лице да му ја надмести штетата што е последица на претрпени физички или душевни болки или страв – нематеријална штета.  196 73. Каква цел има паричниот надомест? Има за цел да ги ублажи негативните последици на психичкиот живот на оштетеното лице кои со штетата му се причинети и наспроти неправдата што му е нанесена да почувстува некое лично задоволство. 197 74.  Кои штети ги определил законот за облигациони односи по основ на автомобилска одговорност? За претрпени физички болки, за претрпени душевни болки поради намалена животн активност, за претрпени душевни болки поради нагрденост, за претрпени душевни болки поради смрт на блиско лице, за претрпени душевни болки поради инвалидитет на блиско лице и за претпрен страв.197 75.  Што претставуваат критериумите што се очекува да ги донесе комисијата за автомобилска одговорност?Тие не може да претставуваат таблица со која ќе се помножи некоја величина и ќе се добие паричен надомест за некој вид на нематеријална штета. Тие треба да се доволно еластични и треба да ги лимитираат само максималните износи на надоместоци за одделни видови штета. 200 

76. Што претставува физички бол?Претставува заштите механизам на човековото тело и секогаш се јавува кога ќе дојде до оштетување на некое ткиво.  200 77. Што претставува болката? Болката претставува непријатно чувство и е во непосредна зависност од тежината и карактерт на претрпената телесна повреда. 200 78. Како може да се изрази јачината од претрпените физички болки? Физички болки со слаб интензитет, со среден интензитет, со јак интензитет и физички болки од исклучително или особено јак интензитет. 201 79. Покрај јачината на физичката болка кој е релевантен факто за определување на паричниот надоместок? Времетраењето на таа болка. 201 80. Кои се други услови кои влијаат на износот на надоместот на штетата? Возраста на лицето бидејќи таа влијае на времетрањето на душевната болка и за помладо лице надоместокот е поголем. 204 81. Како во практиката најчесто се степенува нагрденоста? Унакаженост –нагрденост од најсилен степен, нагрденост од среден степен, нагрденост од мал степен. 205 82. Што претставува стравот?

 Непријатно афективно и одбранбено доживување на кое човечкиот организам реагира во случај на непосредна опасност. 206 83.  Како се категоризира стравот во судско – медицинските вештачења? Како примарен – витален и секундарен. 206 84. Како настанува примарниот страв? Примарниот страв настанува во моментот на уочување на непосредната опасност по животот на оштетеното лице. 206 85. Како настанува секундарниот страв?  Секундарнит страв се јавува покасно поради неизвесноста од лечењето. 206 86. Што претставува сообраќајна незгода? Незгода на пат во која учествувало барем едно возило во движење и во кое едно или повеќе лица се повредени или загинати. 213 87. Како можеме да ги поделиме сообраќајните незгоди? На три групи: со загинати лица, со лица со телесни повреди и незгоди со материјална штета. 213 88. Каква е обврската на осигурувачот кај системот на ограничено покритие? Обврската на осигрувачот е лимитирана. 245 89. Колку услови предвидува законот за задолжително осигурување за да се оствари надомест на штета  по основ на осигурување од автомобилска одговорност? Предвидува два услова и тоа: виновно возило за настанување на штета и постоење на својство на трето лице кај лицето кое побарува штета. 249 90. Кој е основот за побарување на штета од осигурителното друштво? Основ е склучениот договор полиса за осигурување д автомобилска одговорност и при надомест на штетата задолжително треба да се применуваат одредбите од овој договор а меѓу другите и сумата на осигурување определена со договорот. 254 91. Што претставува застареноста? Таа се означува како губење на правото со протек на време но само на правото на заштита или се губи правото на тужба во материјална смисла. 25792. Карактеристики на застареноста? Со застареноста престанува правото да се бара присилно исполнување на обврската, застареноста настапува кога ќе истече определеното време со закон и судот не може да ја земе во предвидзастареноста ако должникот не се повикал на неа. 258 93. Како се заштитува општиот интерес со застареноста? Се заштитува на тој начин што доверителот не може застареноста однапред да ја исклучи, оневозможи ни да ја продолжи ниту да ја скрати нити на било кој друг начин да ја отежне. 261 94. Како се заштитува поединечниот интерес? Се заштитува преку застареноста со та што од волјата на должникот зависи повикувањето на застареноста односно дали тој ќе се послужи со приговорот за застареност или не. 261 95. Што претставува приговорот? Тоа е дефанзивно средство со кое должникот се спротивставува на реализацијата на субјективното право на доверителот кон него. 271