prof. dr hab. med. danuta koradecka
DESCRIPTION
Prof. dr hab. med. Danuta Koradecka Dyrektor Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego. Podejście do problemu niepełnosprawności w aspekcie starzejącego się społeczeństwa. 22. Międzynarodowe Targi Sprzętu Rehabilitacyjnego - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Prof. dr hab. med. Danuta KoradeckaDyrektor Centralnego Instytutu Ochrony Pracy –
Państwowego Instytutu Badawczego
Podejście do problemu niepełnosprawności w aspekcie starzejącego się społeczeństwa
22. Międzynarodowe Targi Sprzętu RehabilitacyjnegoKonwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
– lepsza jakość życia dla wszystkichŁódź, 18 września 201 4r.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
I. Informacje ogólne
II. Podział populacji wg powstania
niepełnosprawności w określonej fazie życia
III. Motywacja do aktywności zawodowej
IV. Wnioski
Plan prezentacji
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
0-14 15-24 25-49 50-69 70 lat i więcej0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
3000000
1691
21
1641
86
7540
89
2095
811
1513
841
(ogółem 4.697.048 osób)
Lata
Licz
ba o
sób
Osoby niepełnosprawne według grup wiekowych
źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych za NSP (2012)
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Potencjał niewykorzystanych możliwości
Liczba niepełnosprawnych
Liczba niepełnosprawnych
w wieku produkcyjnym
% pracujących niepełnosprawnych
w wieku produkcyjnym
Polska 3,4 mln(4,7 mln) 2,1 mln 27,3 %
UE ok. 80 mln b.d. 47 %
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
II. Podział populacji wg powstania niepełnosprawności
w określonej fazie życia
1. Wrodzona
2. Nabyta w wyniku wypadków i chorób związanych
z warunkami pracy
3. Rozwijająca się z wiekiem w wyniku chorób
przewlekłych
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Niepełnosprawność związana z warunkami pracy
W każdym tygodniu zdarza się w Polsce około
1745 wypadków przy pracy
(GUS, 2012)
W każdym tygodniu ginie w Polsce
w wypadkach przy pracy
średnio 5 osób
(GUS, 2013)
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Wskaźnik zatrudnionych w warunkach zagrożenia i wskaźnik zapadalności na choroby zawodowe w Polsce w latach 2004 – 2012
Źródło danych: GUS, IMP, CIOP-PIB
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201270
80
90
100
110
120
130
20
25
30
35
40
45
50
121.2119.6
116.1
113.2 112.2
104.4
97.9 9795.5
41
34.8
32.833.5
34.7
29.9
28.3
24.6
23
Wskaźnik zatrudnionych w warunkach zagrożenia na 1000 zatrudnionych w zakładach objętych badaniem GUS
Wskaźnik zapadalności na choroby zawodowe na 100 tys. zatrudnionych
Wsk
aźni
k za
trud
nion
ych
w w
arun
kach
zagr
ożen
ia n
a 10
00 za
trud
nion
ych
Wsk
aźni
k c
horó
b za
wod
owyc
h na
100
tys.
zat
rudn
iony
ch
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Choroby zawodowe w Polsce w 2013 r. według jednostek chorobowych
Pylice płuc; 26.1%
Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu; 1.2%
Astma oskrzelowa; 2.3%
Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych;
1.4%Alergiczny nieżyt nosa; 1.7%
Przewlekłe choroby narządu głosu; 10.6%
Nowotwory złośliwe; 3.6%Choroby skóry; 3.0%Przewlekłe choroby układu ruchu; 3.9%
Przewlekłe choroby ob-wodowego układu nerwowego;
8.1%
Ubytek słuchu; 8.4%
Zespół wibracyjny; 1.6%
Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa; 26.6%
źródło danych: IMP
W 2013 r. w Polsce stwierdzono 2 214 nowych przypadków chorób zawodowych
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
W 2013 roku łączne koszty rent inwalidzkich i rodzinnych, jednorazowych odszkodowań, zasiłków chorobowych, świadczeń rehabilitacyjnych (pieniężnych) oraz innych świadczeń wypłaconych z funduszu wypadkowego ZUS z tytułu chorób zawodowych, wypadków przy pracy oraz w drodze do i z pracy (renty) wyniosły około 5,24 mld zł, co stanowiło 2,9 % ogólnej kwoty świadczeń wypłaconych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ZUS
Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Jak wykazują analizy prowadzone w krajach UE, koszty pośrednie są 3-4 razy wyższe niż koszty rent i odszkodowań. Dawało by to w ciągu roku sumę kosztów spowodowanych niewłaściwymi warunkami pracy wynoszącą15,7 – 21,0 mld zł, co w 2013 r. stanowiło ok.1,0 – 1,3% Produktu Krajowego Brutto.
Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Priorytety w działaniach, które powinny zostać podjęte w Polsce w celu zbliżenia warunków pracy
do poziomu osiągniętego w krajach Unii Europejskiej
CZYNNIK EKONOMICZNYCZYNNIK EKONOMICZNY
CZYNNIK TECHNICZNYCZYNNIK TECHNICZNY CZYNNIK LUDZKICZYNNIK LUDZKI
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
ŚRODOWISKO
WEWNĘTRZNE
Temp. 37O C
pH krwi
7.35-7.40
Temperatura
od - 20 do + 70OC
zmiany:
skórny przepływkrwi
0,2- 40 ml/100g/min
pocenie się do 5 l/godz.
częstość skurczówserca
50 -100 /min
Wysiłek fizyczny
zmiany:
częstość skurczówserca
50 - 200 /min
częstość oddechów16 - 50 /min
zużycie tlenu0,5 – 2,5 l/min
ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE
CZYNNIK LUDZKI – HOMEOSTAZA – CHOROBY ZAWODOWE
D. Koradecka, „Handbook of Occupational Safety and Health”. CRC Press Taylor & Francis Group. Boca Raton, 2010
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
CZYNNIK LUDZKI - WYPADKI
Czynnik ludzki oceniany jest
jako odpowiedzialny za ok. 80% wypadków przy pracy
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach- wg lat stażu pracy w zakładzie w latach 2011 2013
2011 2012 20130%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
16.20% 16.30% 18.80%
5.70% 6.90%8.80%
16.10% 15.50% 12.50%
19.20% 20.20% 18.10%
42.80% 41.10% 41.80%
do 1 rokuod 1 roku do 2 latod 3 lat do 5 latod 5 lat do 8 lat9 lat i więcej
Źródło: Dane PIP
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach- wg dni stażu pracy w zakładzie do 1 roku w latach 2011 2013
2011 2012 20130.00%
5.00%
10.00%
15.00%
20.00%
25.00%
30.00%
35.00%
40.00%
45.00%
9.50% 9.50% 8.00%
6.70% 6.60% 6.80%
6.90% 6.40% 7.80%
5.80% 5.90% 5.60%
13.90% 12.70% 13.60%
do 7 dniod 8 dni do 30 dniod 31 dni do 90 dniod 91 dni do 181 dniod 181 dni do 1 roku
Źródło: Dane PIP
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Niepełnosprawność związana z wiekiem
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
W y d o l n o
0
1
2
3
4
5
6
7
Wi e k [ l a t a ]
2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0
W y d o l n o s c [ L /m i n ]
0
1
2
3
4
5 5
6
7
Wi e k [ l a t a
2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0
W y d o l n o s c [ L /m i n ]
0
1
2
3
4
5
6
7
Wi e k [ l a t a ]
2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0
2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0
MężczyźniRodzaj pracy: umysłowa: wydolność = 3.49 -0.014*wiek fizyczna: wydolność = 4.72 -0.033*wiek średnio ciężka: wydolność = 4.52 -0.031*wiek ciężka: wydolność = 5.21 -0.047*wiek
77
6
5
4
3
2
1
0
wiek [lata]
Wydolność [l/min]
mężczyźni (N =640)
Wskaźnik wydolności organizmu – maksymalne pobieranie tlenu (VO2 max w l/min)
źródło: Bugajska J. i in., „Aktywność zawodowa pracowników w aspekcie problematyki starzejącego się społeczeństwa” (PCZ 21-21). Główny Wykonawca: CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Wydo lno s c [ L /m in ]
0
1
2
3
4
5
6
7
Wi ek [ l a t a ]
20 30 40 50 60 70
Wydo lno s c [ L /m in ]
0
1
2
3
4
5
6
7
Wi ek [ l a t a ]
20 30 40 50 60 70
Wydo lno s c [ L /m in ]
0
1
2
3
4
5
6
7
Wi ek [ l a t a ]
20 30 40 50 60 70
KobietyRodzaj pracy: umysłowa: wydolność = 2.98 -0.022*wiek fizyczna: wydolność = 2.83 -0.013*wiek średnio ciężka: wydolność = 2.98 -0.018*wiek ciężka: wydolność = 3.46 -0.030*wiek
Wydolność [l/min]
20 30 40 50 60 70
7
6
5
4
3
2
1
0
wiek [lata]
kobiety (N =584)
Wskaźnik wydolności organizmu – maksymalne pobieranie tlenu (VO2 max w l/min)
źródło: Bugajska J. i in., „Aktywność zawodowa pracowników w aspekcie problematyki starzejącego się społeczeństwa” (PCZ 21-21). Główny Wykonawca: CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
U osób niepełnosprawnych w zależności od jej przyczyn
wskaźnik wydolności jest także zmienny
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Wymagania w pracy fizycznej a możliwości pracownika w ciągu życia zawodowego
Źródło: Bugajska J. i inni wg Ilmarinena
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Częstość występowania długotrwałych problemów zdrowotnych (powyżej 6 miesięcy) wg grup wiekowych
> 50 r.ż.
> 60 r.ż.
> 70 r.z.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
60
79
90
%
Źródło: Stan zdrowia ludności Polski w 2009r, GUS, Warszawa, 2011 r.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Ogółem
15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80 i więcej
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
ogółem na 1 osobę
ogółem na 1 mężczyznę
ogółem na 1 kobietę
Źródło: Stan zdrowia ludności Polski w 2009r, GUS, Warszawa, 2011 r.
Średnia liczba chorób przewlekłych na 1 osobę w wieku 15-80 lat
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Odsetek osób powyżej 50 r.ż. wśród ogólnej liczby przypadków poszczególnych chorób w 2009 r.
50
60
70
80
90
100
94.694.1
92.9
88.2
83.8 82.5
77.7
64.363.4
zawał sercaudar mózguchoroba wieńcowa sercacukrzycarzsnadciśnienie tętniczenowotwory złośliwemięśniowo-szkieletoweprzewlekła depresja
%
Źródło: Stan zdrowia ludności Polski w 2009r, GUS, Warszawa, 2011 r.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Choroby będące przyczyną całkowitej niezdolności do pracy orzeczonej po raz pierwszy w 2013 roku
% ogółu chorób
0
5
10
15
20
2522,3 21,3
12,9
10,8
7,5
nowotwory
choroby układu krążenia
choroby ukladu kostno-stawowego i mięśniowego
zaburzenia psychiczne
urazy, zatrucia i inne czynniki zewn.
Źródło: Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS o niezdolności do pracy wydane w 2013 r. Warszawa, 2014 r.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
mężczyźni kobiety0
5
10
15
20
25
30
18,2
29,3
8.1
15,1
27,3
11.411,6
15,7
9.6
4.9
nowotwory
zaburzenia psychiczne
choroby układu krążenia
ch. ukł. kostno-stawowego
urazy, zatrucia, i inne czynniki zewn.
%
Źródło: Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS o niezdolności do pracy wydane w 2013 r. Warszawa, 2014 r.
Choroby będące przyczyną całkowitej niezdolności do pracy wg płci (2013)
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Struktura pierwszorazowych orzeczeń o całkowitej niezdolności do pracy wg grup wiekowych i przyczyn chorobowych (2013)
20-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65 i więcej0
1020304050607080
nowotworyzaburzenia psychicznechoroby układu krążeniach. ukł. kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznejurazy, zatrucia i inne czynniki zewn.
Źródło: Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS o niezdolności do pracy wydane w 2013 r. Warszawa, 2014 r.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Motywacja do aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Rodzaj niepełnosprawności% osób w grupie
badanej
Niepełnosprawność narządu ruchu 30%
Niepełnosprawność narządów wewnętrznych 21%
Niepełnosprawność narządu słuchu 24%
Niepełnosprawność narządu wzroku 22%
Niepełnosprawność psychiczna 3%
Struktura grupy badanej ze względu na rodzaj niepełnosprawności (N=470)
Źródło: Program wieloletni „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” projekt pn. „Badania dotyczące psychospołecznych uwarunkowań motywacji do podejmowania pracy zawodowej przez osoby niepełnosprawne w Polsce” Karolina Cyprysik-Pawłowska, CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
samorel
aizacj
a
chęć
zdobyw
ania
nowych dośw
iadcze
ń
chęć
zapomnien
ia o w
łasnej
niepełn
ospraw
ności
możliwość
zaspoko
jenia
potrzeb
włąs
nych i n
ajbliżs
zych
0
1
2
3
4
5
4.4 4.
54
3.23
4.24
4.14 4.18
3.43
4.22
4.16 4.23
3.65
4.32
18-3435-4950+
w p
unbt
ach
Różnice w wartościach średnich wyników w zakresie wskazywanych motywów do podejmowania pracy zawodowej osób niepełnosprawnych z różnych kategorii wiekowych –
według ankiety własnej (p<0,05)
Źródło: Program wieloletni „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” projekt pn. „Badania dotyczące psychospołecznych uwarunkowań motywacji do podejmowania pracy zawodowej przez osoby niepełnosprawne w Polsce” Karolina Cyprysik-Pawłowska, CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Działania dla podejmowania aktywności zawodowej wg kobiet niepełnosprawnych
1. Większa ilość ofert pacy2. Przystosowanie miejsca pracy do potrzeb osoby
niepełnosprawnej3. Podnoszenie poziomu wykształcenia4. Dobre warunki pracy5. Dobre stosunki międzyludzkie
Źródło: Program wieloletni „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” projekt pn. „Opracowanie programu motywacji dla kobiet niepełnosprawnych celem podniesienia ich aktywności zawodowej” Karolina Cyprysik-Pawłowska, CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Przyczyny ograniczające aktywność zawodową wg kobiet niepełnosprawnych
1. Obawa przed utratą świadczeń socjalnych2. Zbyt duże ograniczenia wynikające
z niepełnosprawności3. Obawa przed kontaktami z innymi ludźmi4. Brak miejsc pracy dostosowanych do potrzeb osob
niepełnosprawnych5. Obawa przed konkurencją na rynku pracy
Źródło: Program wieloletni „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” projekt pn. „Opracowanie programu motywacji dla kobiet niepełnosprawnych celem podniesienia ich aktywności zawodowej” Karolina Cyprysik-Pawłowska, CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
bogactwo, majątek
ładny wygląd zewnętrzny, prezencja
dobroć, delikatność
odwaga, stanowczość
radość, zadowolenie
wiedza, mądrość
inteligencja, bystrośc umysłu
poczucie humoru, dowcip
dobre zdrowie, sprawność fizyczna i psychiczna
miłośc i przyjaźń
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
0.4
0.54
0.88
0.84
1.84
1.49
1.57
0.98
3.19
3.2
0.25
0.58
1.04
0.92
1.77
1.38
1.55
1.11
3.17
3.21
0.56
0.5
0.71
0.75
1.9
1.59
1.58
0.84
3.21
3.18
kobiety nie pracujące
kobiety pracu-jące
ogólnie
w punktach
Skala wartości cenionych przez kobiety niepełnosprawne (N=250)
Źródło: Program wieloletni „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” projekt pn. „Opracowanie programu motywacji dla kobiet niepełnosprawnych celem podniesienia ich aktywności zawodowej” Karolina Cyprysik-Pawłowska, CIOP-PIB
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
• obecna zdolność do pracy w porównaniu z najlepszą w życiu
• zdolność do pracy w stosunku do wymagań wykonywanego zawodu
• szacowanie upośledzenia zdolności do pracy z powoduschorzeń
• własna prognoza dotycząca zdolności do wykonywania pracyw ciągu najbliższych 2 lat
• zasoby psychiczne (zadowoleniez pracy, optymizm, aktywność/żwawość)
• liczba obecnych schorzeń rozpoznanych przez lekarza
• zwolnienia chorobowe w ciąguostatnich 12 miesięcy
Subiektywne Obiektywne
Wskaźnik zdolności do pracy (WAI)
Parametry
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Wg Finnish Institute of Occupational Health, 2010
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
Zdolność do pracy według prof. J. Ilmarinen’a (FIOH)(zmodyfikowana przez dr Richenhagen)
J. Ilmarinen, Generationenmanagement, 28.05.2008
+
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
1) Należy zmniejszać obciążenie pracowników (w tym osób niepełnosprawnych) stosując odpowiedniea) Rozwiązania techniczne
• Eliminacja lub ograniczanie ciężkiej pracy fizycznej• ergonomiczne stanowiska pracy i bezpieczne
technologie• odpowiednie środki ochrony zbiorowej
i indywidualnejb) Rozwiązania organizacyjne
• rotacja okresowa pracowników między stanowiskami pracy lub zmiana stanowiska pracy
• elastyczny czas pracy
WNIOSKI
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
WNIOSKI
2) Zmiany zdolności do pracy mają w znacznym stopniu charakter indywidualny, zarówno w stosunku do osób niepełnosprawnych, jak i osób w różnym wieku. Należy więc monitorować stan zdrowia poszczególnych pracowników w relacji wymagań stawianych przez pracę (reaktywacja funkcji medycyny pracy oraz służb bhp w przedsiębiorstwach w wymiarze proporcjonalnym do kategorii ryzyka zawodowego)
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
WNIOSKI
3) Warunki pracy, jeżeli są zgodne z podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy ujętymi w polskim prawodawstwie pozwalają na zatrudnienie większości osób niepełnosprawnych.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych – lepsza jakość życia dla wszystkich
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
www.ciop.pl