profielkeuze havo

| 1 |

| p r o f i e l k e u z e h av o |

‘ t A t r i u m • p a l a d i j n e n w e g 6 1 1 • 3 8 1 3 K D A m e r s f o o r t

2015-2016

| 2 |


Voorwoord

Aan het einde van dit schooljaar ronden de derdeklassers de onderbouw van het voortgezet onderwijs op onze

school af. Zij gaan dan een nieuwe periode tegemoet, de Tweede Fase. Dat betekent dat alle leerlingen een definitieve

keuze moeten maken voor een profiel en één keuzevak in het vrije deel. Dat is een belangrijk moment, want de keuze

van een profiel hangt nauw samen met de keuze voor een vorm van vervolgonderwijs en de daaraan gekoppelde

beroepsmogelijkheden. Dit boekje geven wij daarbij als wegwijzer mee. Het betreft informatie over de inrichting van

de bovenbouw van het HAVO van onze school. Om de leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden bij het maken van

de juiste profielkeuze zijn we aan het begin van het derde leerjaar gestart met klassikale begeleidingslessen rond het

keuzeproces. (Qompas) De mentoren van de derde klassen werken samen met uw kind aan deze methode die het

keuzeproces geheel begeleid. Kiezen is echter vooral een individuele zaak en we zullen daarom ook veel aandacht

besteden aan de individuele begeleiding van uw kind. Natuurlijk worden keuzes niet alleen gemaakt. Tijdens het

keuzeproces worden de leerlingen uitvoerig begeleid door de mentor en de decaan. Mochten er na lezing van het

profielkeuzeboekje nog vragen zijn, aarzel dan niet om een van deze personen te benaderen!

Amersfoort februari 2016

Tabe van de Vegte

Decaan Havo

| 3 |


Inhoud

Voorwoord ........................................................................................................................................................................................... 2

1 Tweede Fase en waarom vernieuwing ........................................................................................................................... 4

2 Studeren en studiehouding ............................................................................................................................................... 4

3 Hoe kies ik? ............................................................................................................................................................................... 4

4 Wat zijn profielen? .................................................................................................................................................................. 5

5 De profielkeuze ....................................................................................................................................................................... 6

6 Bevordering naar 5 Havo ...................................................................................................................................................... 6 6.1 Zak-slaagregeling ........................................................................................................................................................... 7

7 Lessentabellen Havo ............................................................................................................................................................. 7

7.1 Het gemeenschappelijk deel ..................................................................................................................................... 7

7.2 Het profieldeel en het vrije deel ............................................................................................................................... 7

7.3 Cultuur en Maatschappij (C&M) ................................................................................................................................. 8

7.4 Economie en Maatschappij (E&M) ............................................................................................................................ 8

7.5 Natuur en Gezondheid (N&G) ..................................................................................................................................... 9

7.6 Natuur en Techniek (N&T) ............................................................................................................................................ 9

8 Wiskunde A of wiskunde B ? ............................................................................................................................................... 10

9 De vakken ................................................................................................................................................................................. 11

9.1 ................................................................................................................................................................................................. 11

9.2 ................................................................................................................................................................................................. 12

9.3 ................................................................................................................................................................................................. 13

9.4 ................................................................................................................................................................................................. 14

9.5 ................................................................................................................................................................................................. 15

9.6 ................................................................................................................................................................................................. 15

9.7 ................................................................................................................................................................................................. 16

9.8 ................................................................................................................................................................................................. 17

9.9 ................................................................................................................................................................................................. 18

9.10 ............................................................................................................................................................................................... 18

9.11 ............................................................................................................................................................................................... 19

9.12 ............................................................................................................................................................................................... 20

9.13 ............................................................................................................................................................................................... 21

9.14 ............................................................................................................................................................................................... 22

9.15 ............................................................................................................................................................................................... 23

9.16 ............................................................................................................................................................................................... 24

9.17 ............................................................................................................................................................................................... 25

9.18 ............................................................................................................................................................................................... 26

10 Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) en het Toekomstdossier ................................................................. 27

11 De keuzebegeleiding ............................................................................................................................................................ 27

12 De rol van de ouders ............................................................................................................................................................. 28

13 Waar kan ik meer informatie vinden? Belangrijke websites ................................................................................... 28

| 4 |


1 Tweede Fase en waarom vernieuwing

In de bovenbouw van het HAVO hebben de laatste jaren grote veranderingen plaatsgevonden. De hele wereld

is in beweging en verandert voortdurend en dus werd het tijd om ook het schoolsysteem grondig te herzien. De

maatschappij krijgt steeds meer behoefte aan flexibele mensen met een brede ontwikkeling. Mensen die zelfstan-

dig kunnen werken, die weten waar en hoe ze snel aan informatie kunnen komen en die in staat zijn zelfstandig

en weloverwogen beslissingen te nemen. Maar het gaat ook om mensen die kunnen samenwerken en goed met

elkaar kunnen communiceren. Het vernieuwde onderwijs moet op dit soort maatschappelijke ontwikkelingen

inspelen. Daarnaast bleek het oude systeem niet goed voor te bereiden op het hoger onderwijs. Veel leerlingen

van het HAVO en VWO kregen problemen bij hun verdere studie. Ze hadden last van een gebrek aan studie- en

taalvaardigheid en ook hun algemene ontwikkeling was voor verbetering vatbaar. De “nieuwe” Tweede Fase moet

in deze situatie verbetering brengen.

2 Studeren en studiehouding

Leerlingen in de bovenbouw van het HAVO en VWO hebben meer te vertellen. Zelfstandigheid van de leerlingen is

een belangrijk kenmerk van de Tweede Fase. Het is de bedoeling dat leerlingen steeds meer hun eigen studie plan-

nen, hun eigen werkwijze bepalen en hun eigen weg gaan kiezen. Het onderwijs wordt een stuk uitdagender als de

leerlingen meer verantwoordelijkheid hebben voor het eigen leerproces. Leerlingen gaan op een andere manier

studeren. Het gaat niet meer alleen om het vergaren van zoveel mogelijk feitenkennis. Het wordt steeds belangrijk-

er dat leerlingen leren hoe ze moeten leren. Dat ze leren welke informatie nuttig is en waar die informatie te halen

is. Dat ze de verkregen informatie in reeds eigengemaakte kennis kunnen inpassen en dat ze die kennis kunnen

toepassen in allerlei situaties. Een aantal jaren geleden, in de tijd van de “vrije” pakketkeuze, hadden de leerlingen

circa 30 lesuren per week. Maar in de Tweede Fase wordt de omvang van die taak uitgedrukt in ‘uren studielast’

(SLU’s). Leerlingen in klas 4 en 5 HAVO mogen dan rekenen op een gemiddelde studielast van 1600 SLU’s per jaar.

Dat lijkt erg veel, maar het staat gelijk aan 40 schoolweken van 40 uur, inclusief taken die thuis nog moeten worden

afgewerkt. Voor elk vak is in ieder geval omschreven hoeveel klokuren een gemiddelde leerling aan dat vak dient

te besteden. Hiermee wordt bedoeld hoeveel tijd het in totaal zal kosten om dat vak te beheersen. Die beschikbare

tijd wordt dan verdeeld in aantallen lessen (contacturen), practica, tijd te besteden aan werkstukken en toetsing.

3 Hoe kies ik?

Het HAVO diploma is straks van grote waarde. Het vormt het toegangskaartje tot een groot aantal HBO instellingen.

Met het diploma word je tot alle vormen van HBO toegelaten, maar een groot aantal HBO opleidingen stelt wel

eisen ten aanzien van de profielkeuze. De toekomstplannen van uw kind hangen dus voor een groot deel samen

met de juiste profielkeuze. Bij de profielkeuze moet daarom goed rekening worden gehouden met de capaciteiten,

persoonlijke kenmerken en belangstelling van uw kind. Als uw kind nog niet helemaal weet welke keuze gemaakt

moet worden, is het bij de profielkeuze verstandig uit te gaan van de capaciteiten en interesse voor bepaalde

schoolvakken. Bekijk daarna wat voor toekomstmogelijkheden er met die vakkencombinatie zoal voor hem of haar

openstaan.

Bij de profielkeuze is het erg belangrijk dat een leerling zicht heeft op zijn of haar capaciteiten. Uit de school-loop-

baan tot dusver en vooral uit de prestaties in de loop van het derde jaar komt u veel te weten over de capaciteiten

van uw kind. Rapportcijfers zeggen wel veel over die capaciteiten, maar niet alles. Lage cijfers hebben lang niet al-

tijd iets met capaciteiten te maken, maar hangen ook vaak samen met de werkhouding van een leerling. Onder de

| 5 |


noemer capaciteiten vallen ook zaken als studievaardigheden en fysieke vaardigheden. Minstens even belangrijk is

de belangstelling voor bepaalde vakken. Vaak vinden leerlingen vakken waar ze goed in zijn ook interessant, maar

capaciteiten en interesse hoeven niet altijd samen te gaan. Belangstelling voor een schoolvak is een goed motief

om dat vak te kiezen en het is vaak een goede stimulans om door te zetten

Als uw kind nog geen vastomlijnde toekomstplannen heeft, dan is het niet de enige in de klas. In de mentorlessen

lessen wordt geprobeerd om zicht te krijgen op het toekomstbeeld. Het is goed te bedenken dat door de pro-

fielkeuze sommige toekomstmogelijkheden binnen het bereik komen en andere juist worden afgesneden. Kiezen

is soms verliezen.

4 Wat zijn profielen?

Met de invoering van de Mammoetwet in 1968 kregen leerlingen voor het eerst de gelegenheid om een vakken-

pakket te kiezen waarin ze examen gingen doen. Meer dan honderd vakkenpakketten waren mogelijk. Bij de

keuze van hun pakket moesten leerlingen in toenemende mate rekening houden met de eisen en wensen van het

vervolgonderwijs. Dit systeem is met ingang van 1 augustus 1999 op alle scholen voor HAVO en VWO verleden tijd

geworden. Vanaf deze datum bestaat er geen vrije pakketkeuze meer. Leerlingen kiezen nu een pakket waarbij de

vakken gekoppeld zijn. Het gaat daarbij om vakken die naar aard en inhoud raakvlakken met elkaar hebben, zoals

bijvoorbeeld de talen, de zaakvakken, en de exacte vakken. Zo’n groep van vakken geeft een betere voorbereiding

en aansluiting op het vervolgonderwijs en bepaalde beroepensectoren in de samenleving. Een groep van aan

elkaar gekoppelde vakken noemen we een profiel.

Er zijn vier profielen, te weten:

1. Cultuur en Maatschappij (C&M): Dit profiel is bedoeld voor leerlingen die belangstelling hebben voor kunst,

cultuur, maatschappij en taal. De meeste leerlingen, die dit profiel hebben gekozen, stromen door naar studie-

richtingen die verband houden met bijvoorbeeld sociaal werk, onderwijs, geschiedenis, taal en cultuur;

2. Economie en Maatschappij (E&M): Leerlingen die dit profiel kiezen zullen meestal terecht komen in beroepen

die iets te maken hebben met het bedrijfsleven of het bestuur. Denk daarbij aan kantoren, winkels, banken,

verzekeringsmaatschappijen, overheden, transportbedrijven en bijvoorbeeld uitkeringsinstanties;

3. Natuur en Gezondheid (N&G): Dit profiel zal gekozen worden door leerlingen die verder willen studeren in de

medische, paramedische of biologische richting. Voorbeelden hiervan zijn de opleidingen tot fysiotherapeut,

verpleegkundige, laborant, landbouwdeskundige, milieu-medewerker, docent lichamelijke oefening,

procestechnicus en landschapsinrichter;

4. Natuur en Techniek (N&T): Dit profiel is een goede keuze als een leerling verder wil studeren in een exacte

of technische richting. Voorbeelden van vervolgstudies zijn: werktuigbouw, luchtvaarttechniek, bouwkunde,

elektronica, weg- en waterbouw, milieutechniek en scheepvaart.

| 6 |


5 De profielkeuze

Het vakkenpakket is in de Tweede Fase vervangen door de zogenaamde ‘doorstroomprofielen’.

Zo’n profiel bestaat uit vier delen:

• een gemeenschappelijk deel, verplicht voor alle leerlingen

• een profieldeel, waarin richtinggebonden vakken worden gekozen

• een profiel-keuzedeel, waarin binnen de richting van het profiel een keuze moet worden gemaakt

• een vrij deel, waarin één vak wordt gekozen uit de mogelijkheden die de school aanbiedt

In het gemeenschappelijke deel krijgen alle leerlingen te maken met de vakken: Nederlands, Engels, lichamelijke

opvoeding (LO), culturele en kunstzinnige vorming (CKV) en maatschappijleer. Daarnaast krijgen de leerlingen in

het profieldeel met vier vakken en een profielwerkstuk te maken. Binnen het profieldeel is er sprake van minimaal

één profielkeuzevak. Tenslotte moeten ze in het vrije deel nog één examenvak naar eigen voorkeur kiezen. In het

vrije deel treft u ook de nieuwe vakken management en organisatie (M&O) en bewegen, sport en maatschappij

(BSM) aan. Bovendien komen er ook nog andere verplichte programmaonderdelen voor, zoals Loopbaan Oriëntatie

en Begeleiding (LOB) en deelname aan een internationalisering.

6 Bevordering naar 5 Havo

Bevordering naar 5 Havo geschiedt op grond van de bepaalde voortgangscijfers, met inachtneming van de behaal-

de cijfers voor de schoolexamenonderdelen. Daarnaast moeten de handelingsdelen naar behoren zijn afgesloten.

Overgang naar 5 Havo

Aantal onvoldoendes Soort onvoldoende Minimale compensatie Beslissing

1 5

4

3

2

**

**

**

**

+

B

-

-

2 5 5

5 4

4 4

**

**

**

B

B

-

3 of meer -

Verklaring van de symbolen:

+ : bevorderen naar het volgend leerjaar van de betreffende afdeling

- : niet bevorderen naar het volgend leerjaar van de betreffende afdeling

B : bespreekzone

** : ongeacht het aantal compensatiepunten

NB:

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de vakken; zij tellen alle even zwaar.

Bij een onvoloende voor CKV moet de leerling verplicht een herexamen afleggen

| 7 |


6.1 Zak-slaagregeling

• bij alle cijfers 6 of hoger of bij één 5 ben je geslaagd.

• Bij 2 x 5, of 1 x 4 en 5 moet het gemiddelde van de totale lijst minimaal 6,0 zijn om te kunnen slagen.

Een van de meewegende cijfers is het combinatiecijfer, dat een rekundig gemiddelde is van maatschappijleer

en het profielwerkstuk. (PWS)

Naast deze zak/slaagregeling geldt de volgende verscherping:

1. Alle leerlingen moeten gemiddeld een voldoende halen voor het centraal schriftelijk examen. Een leerling is

dus gezakt als het gemiddelde cijfer lager is dan een 5,5.

2. Leerlingen mogen ten hoogste één 5 als eindcijfer voor de basisvakken Nederlands, Engels en wiskunde

scoren. Voor leerlingen zonder wiskunde geldt dat ten hoogste één 5 voor Nederlands en Engels behaald mag

worden. Een leerling is dus gezakt als a) er meer dan één 5 voor deze vakken wordt gescoord; b) er één 4 of

lager voor deze vakken wordt gescoord.

3. Rekentoets .....

7 Lessentabellen Havo

In hoofdstuk zeven stellen we alle vakken aan u voor. In deze paragraaf laten we u echter eerst kennis maken met

de lessentabellen in 4-Havo en 5-Havo, opgesplitst naar het gemeenschappelijk deel, profieldeel en het vrije deel.

7.1 Het gemeenschappelijk deel

Het gemeenschappelijk deel is voor alle leerlingen gelijk.

In de tabellen op de volgende bladzijden worden per vak de volgende zaken aangegeven:

- het aantal contacturen in klas 4 en 5 HAVO afzonderlijk;

- deelname van het vak aan het schoolexamen (SE) en/of het centraal examen (CE).

Het gemeenschappelijk deel ziet er als volgt uit.

Gemeenschappelijk deel Klas 4 Klas 5 SE / CE

Nederlands 4 4 X X

Engels 3 3 X X

Maatschappijleer 2 0 X

CKV 2 0 X

LO 2 1

LOB 20 slu 20 slu

Profielwerkstuk 80 slu X

Inetrnationalisering 120 slu X

7.2 Het profieldeel en het vrije deel

Het profieldeel wijst in de richting van de later te volgen vorm van Hoger Onderwijs en de daaraan gekoppelde

beroepskeuze. Het vrije deel vormt een aanvulling ter verbreding van het profiel en hierin zijn een extra keuzevak,

de internationalisering en het profielwerkstuk opgenomen.

Of het keuzevak een centraal examen of alleen een schoolexamen kent, is bij deze keuze niet van belang.

Het vakkenaanbod in het vrije deel staat, gelet op groepsgroottes en roostertechnische zaken, nogal onder druk.

Vandaar dat niet in elk profiel in het vrije deel dezelfde vakken worden aangeboden!

| 8 |


7.3 Cultuur en Maatschappij (C&M)

Profieldeel C&M Klas 4 Klas 5 SE / CE

Moderne vreemde taal (Frans of Duits) 4 4 X X

Geschiedenis 3 3 X X

Cultureel vak /moderne vreemde taal(Handvaardigheid, Frans of Duits)

4 4 X X

Maatschappijvak (Aardrijkskunde of Economie) 3/4 3/4 X X

Vrije deel C&M één vak uit: Klas Klas 5 SE / CE

Aardrijkskunde 3 3 X X

Economie 4 4 X X

Handvaardigheid 4 4 X X

Wiskunde A 3 3 X X

Biologie 4 4 X X

Frans 4 4 X X

Duits 3 3 X X

BSM (Bewegen Sport en Maatschappij) 3 3 X

7.4 Economie en Maatschappij (E&M)

Profieldeel E&M Klas 4 Klas 5 SE / CE

Economie 4 4 X X

Geschiedenis 3 3 X X

Wiskunde A of B 3/3 3/4 X X

Profielkeuzevak (Aardrijkskunde, M&O, moderne vreemde taal Frans of Duits)

3/3/4 3/3/4 X X

Vrije deel E&M één vak uit: Klas 4 Klas 5 SE /CE

Aardsijkskunde 3 3 X X

M&O 3 3 X X

Biologie 4 4 X X

BSM (Bewegen Sport en Maatschappij) 3 3 X

Handvaardigheid 4 4 X X

Moderne vreemde taal (Frans of Duts) 4 4 X X

| 9 |


7.5 Natuur en Gezondheid (N&G)

Profieldeel N&G Klas 4 Klas 5 SE / CE

Biologie 4 4 X X

Scheikunde 3 3 X X

Wiskunde A of B 3/3 3/4 X X

Profielkeuzevak (Aardrijkskunde of Natuurkunde) 3/4 3/4 X X

Vrije deel N& G één vak uit: Klas 4 Klas 5 SE / CE

Aardrijkskunde** 3 3 X X

Natuurkunde 4 4 X X

Wiskunde D* 3 3 X

Geschiedenis** 3 3 X X

Economie 4 4 X X

M&O 3 3 X X

Handvaardigheid** 4 4 X X

BSM (Bewegen Sport en Maarschappij) 3 3 X


* Wiskunde D kan alleen gekozen worden indien de leerling wiskunde B volgt.

** Deze vakken kunnen onder voorwaarden gekozen worden!

7.6 Natuur en Techniek (N&T)

Profieldeel N&T Klas 4 Klas 5 SE / SE

Wiskunde B 3 4 X X

Natuurkunde 4 4 X X

Scheikunde 3 3 X X

Profielkeuzevak (Wiskunde D of Biologie) 3/4 3/4 X X

Vrije deel N&T één vak uit: Klas 4 Klas 5 SE / CE

Wiskunde D 3 3 X

Biologie 4 4 X X

Aardrijkskunde** 3 3 X X

Geschiedenis** 3 3 X X

Economie 4 4 X X

M&O 3 3 X X

Handvaardigheid** 4 4 X X

BSM (Bewegen Sport en Maarschappij) 3 3 X


** Deze vakken kunnen onder voorwaarden gekozen worden!

| 10 |


8 Er is maar één wiskunde, ...

... maar de benaderingswijze en accenten kunnen heel verschillend zijn

Welk profiel en welke wiskunde kies jij op de havo?

Bij wiskunde A gaat het om onderwerpen die je later misschien nodig hebt bij een vervolgopleiding. Bij studies

zoals in de sector economie en natuur/milieu is wiskunde onmisbaar. In wiskunde A zit daarom een flink stuk

statistiek en kansrekening. Ook moet je met functies en grafieken kunnen werken. Je moet op een wiskundige

manier het verband tussen bijvoorbeeld vraag en aanbod weer kunnen geven. Ook bij sommige gezondheids-

opleidingen komt enige wiskundekennis goed van pas. In wiskunde A zit geen meetkunde.

Bij wiskunde B komen onderwerpen aan bod die je later hard nodig zal hebben als je een exacte kant op gaat,

bijvoorbeeld in de sector Techniek of Natuur en Milieu. Er wordt veel aandacht besteed aan functies, veranderingen,

ruimtemeetkunde en algebra. Je leert hoe van allerlei figuren en voorwerpen de oppervlakte en inhoud kunt

uitrekenen. Hoe exacter en technischer je vervolgopleiding, des te meer je wiskunde B nodig zult hebben. Het

zijn meestal opleidingen waarvoor ook natuurkunde belangrijk of verplicht is. In wiskunde B zit geen statistiek en

kansrekening.

Onderwerpen wiskunde A op de Havo

- Eenvoudige vergelijkingen, functies en grafieken

- Rekenen met procenten

- Kansrekening en statistiek

- Telproblemen

Onderwerpen wiskunde B op de Havo

- Vergelijkingen, functies en grafieken

- Rekenen met hellingen en snelheden

- Berekeningen in ruimtelijke figuren (m.b.v. sinus/cosinus/tangens en de stelling van Pythagoras)

- Berekeningen oppervlakte van driehoeken, cirkels en andere vlakke figuren

- Berekeningen van de inhoud van pyramiden, kegels en andere ruimtelijke figuren

Wiskunde A

• concreter

• meer verhalend (contextrijke vraagstukken)

• antwoorden bij benadering

• Grafische rekenmachine voor gebruik in oplossingsproces

Wiskunde B

• abstracter

• de kern van het verhaal

• het echte/exacte antwoord

• Grafische rekenmachine ter oriëntatie

• goede voorbereiding voor exacte studies

Profiel C&M E&M N&G N&T

Wis A een keuzevak Wis A Wis B Wis B

Wis B Wis A

| 11 |


9 De vakken

De juiste profielkeuze is belangrijk en een leerling kan zich daarbij geen fouten veroorloven. Het veranderen van

een profiel is in de Tweede Fase geen eenvoudige zaak. Het is van belang dat uw kind weet wat de inhoud van de

diverse vakken in de bovenbouw is. Daarom lichten we de inhoud van die vakken in dit hoofdstuk toe. De meeste

vakken kennen in de Tweede Fase een gemeenschappelijke opbouw. Bij alle vakken is de stof verdeeld in thema’s,

die geëxamineerd zullen worden tijdens het SE en/of CE. Daarnaast voeren de leerlingen bij de vakken praktische

opdrachten uit. Dat kan een bronnenonderzoek bij geschiedenis zijn, een practicum bij scheikunde of het opstel-

len van een trainingsschema bij BSM. De praktische opdrachten zijn bedoeld om informatie- en onderzoeksvaar-

digheden te toetsen. Bij deze opdrachten wordt soms in kleine groepjes gewerkt en is er veel aandacht voor het

gebruik van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT).

Alle leerlingen maken een profielwerkstuk. Het profielwerkstuk heeft altijd betrekking op een vrij te kiezen vak uit

het gekozen profiel. We zullen de vakken die in de Tweede Fase gegeven worden in de volgende volgorde aan u

voorstellen.

9.1

Vak: Nederlands

Wat gaan we doen? Schrijfvaardigheid

Je gaat verschillende soorten teksten schrijven, maar vooral betogen. In de examenklas bouw je een schrijfdossier op.

Spreekvaardigheid

Elk jaar doe je mee aan een debat of aan een discussie.

Leesvaardigheid

Je krijgt behoorlijk wat theorie over tekststructuren en argumentatieleer. Daarmee kun je beter de vragen bij een tekst beantwoorden en een tekst samenvatten.

Literatuur

Je moet een aantal boeken lezen (Havo -8; VWO 12). Daarvan moet je leesverslagen maken en andere opdrachten. Dit leidt tot een leesdossier. In de examenklas moet je mondeling examen doen over dit dossier.

Taalverzorging.

Hierbij wordt vooral getraind op stijl en spelling.

Schrijfvaardigheid en spreekvaardigheid zijn onderdeel van het schoolexamen. Leesvaardigheid wordt in het centraal eindexamen getoetst.

Hoe gaan we dat doen? Klassikaal, werkgroepen en zelfstandige studie.

Hoe wordt dat getoetst? In de niet-examenklassen zijn er alleen maar voortgangstoetsen in de vorm van repetities, presentaties, verslagen en schrijfopdrachten.

| 12 |


Vak Engels

Wat gaan we doen? In leerjaar 4 besteden we in de tweede helft van het schooljaar 1 van de contacturen aan poëzie (poetry!). In het examenjaar wordt semi-modulair toegewerkt naar de afsluitende schoolexamens en het eindexamen.

1. Bij leesvaardigheid wordt je geleidelijk voorbereid op het centraal eindexamen leesvaardigheid. Dat gebeurt ondermeer door een grondige training in tekstanalyse, taalverwerving en het lezen van een kort verhaal.

2. Bij luistervaardigheid is het de bedoeling dat je allerlei gesprekken (op band, of video of “live”) kunt volgen en kunt weergeven wat hoofd- en bijzaken zijn.

3. Gespreksvaardigheid betekent dat je verschillende soorten gesprekken leert voeren, vragen leert stellen en beantwoorden en jouw mening leert geven.

4. Bij schrijfvaardigheid leer je zowel persoonlijke als zakelijke brieven te schrijven. Hierbij moet ook gebruik gemaakt worden van elektronische hulpmiddelen

5. Bij poetry worden oude gedichten (Shakespeare) als ook modernere gedichten behandeld. Ook krijg je hierbij behorende literaire begrippen.

Welke materialen gebruiken we?

De lessen worden gegeven aan de hand van een cursusboek

Met teksten, idioom, grammatica en opdrachten. Een goed woordenboek is noodzakelijk. Audiomateriaal wordt verzorgd vanuit school. Daarnaast spelen de internationale uitwisselingen een grote rol bij gespreksvaardigheid.

Bij de behandeling van poetry gebruik je een reader die vanuit school wordt verzorgd.

Hoe gaan we dat doen? De lessen zijn klassikaal en docent gestuurd. Er is sprake van beperkte differentiatie en er worden diverse werkvormen gehanteerd. In deze lessen komen de vier basisvaardigheden aan bod. De lessen poetry zijn in de vorm van hoorcolleges, waarbij de “strategy of note-taking” een belangrijke rol speelt.

Hoe wordt dat getoetst? De toetsen zijn schriftelijk. Per blok zijn er twee of drie toetsen. Een daarvan gaat over taalkunde met 50% toegepaste vocabulaire en 50% grammatica. Daarnaast zijn er aparte toetsen leesvaardigheid, luistervaardigheid en schrijfvaardigheid. Aan het einde van de cursus volgt er tevens een schriftelijke toets poetry.

9.2

| 13 |


9.3

Vak Duits

Wat gaan we doen? Vanaf de vierde klas is alles wat we doen toegespitst op de vaardigheden, die ook in het (school)examen – dus in 5 HAVO worden getoetst

1. leesvaardigheid - dit onderdeel bepaalt de helft van je uiteindelijke examencijfer. We gaan uitgebreid aan de slag met (examen)teksten en je begrijpt dat ook taalverwerving (idioom leren) een belangrijke rol zal spelen

2. luistervaardigheid - je moet uiteindelijk in staat zijn, om allerlei gesprekken te kunnen volgen en om de kern uit verschillende soorten informatieve programma’s (radio/TV) te halen

3. gespreksvaardigheid - je leert verschillende soorten gesprekken te voeren door middel van vraag & antwoord; je kunt je mening geven over verschillende onderwerpen. Tevens dien je in staat te zijn een korte presentatie/spreekbeurt te geven/houden

4. schrijfvaardigheid - je leert zowel persoonlijke als zakelijke brieven te schrijven. Ook andere tekstvormen, zoals samenvattingen komen aan bod.

Daarnaast maak je kennis met de Duitstalige literatuur. Door middel van leesverslagen breng je verslag uit van een aantal boeken, dat je moet lezen.


Alle vaardigheden komen aan bod in de bovenbouwmethode, die we gebruiken. De methode is een voortzetting van onze onderbouwmethode “Na klar”, hetgeen betekent : Dezelfde verpakking, maar dan in grotere (leer)eenheden en uiteraard met een verdere verdieping van je kennis van de verschillende vaardigheden.

In het laatste blok van klas 4 gaan we werken met een soort modules rond de vaardigheden, die aan het eind van blok 4 worden getoetst.

Het is noodzakelijk, dat je over een goed woordenboek beschikt.

Hoe gaan we dat doen? De lessen zijn klassikaal en docentgestuurd. Er worden diverse werkvormen gehanteerd (individueel – groepswerk). Alle vaardigheden komen in een vaste volgorde voor in de hoofdstukken van het cursusboek.

Hoe wordt dat getoetst? Bijna alle toetsen zijn schriftelijk. Per blok zijn er minimaal 3 toetsen. Eén van de toetsen gaat over twee hoofdstukken uit “na klar”. Daarnaast zijn er aparte toetsen leesvaardigheid, luistervaardigheid, spreekvaardigheid (blok 4) en schrijfvaardigheid

| 14 |


9.4

Vak Frans

Wat gaan we doen? • Leesvaardigheid; het lezen van diverse soorten teksten en het aanleren van allerlei leesstrategieën om een tekst goed te kunnen lezen.

• Kijk- en luistervaardigheid: Het leren begrijpen van gesproken Frans; Ook hierbij leer je verschillende tips om iets goed te kunnen volgen. Er wordt in de lessen ook gebruik gemaakt van Franse films om deze vaardigheid te oefenen.

• Schrijfvaardigheid; in de bovenbouw leer je om een goede Franse brief te schrijven. Je mag daarbij gebruik maken van een woordenboek Nederlands-Frans.

• Gespreksvaardigheid; je leert om een gesprek te voeren in het Frans, waarbij het van belang is dat je ook snapt wat je gesprekspartner vertelt.

• Grammatica Diverse grammaticale onderwerpen worden behandeld (o.a. de werkwoorden) ter ondersteuning bij het verder ontwikkelen van de verschillende vaardigheden.

• Vocabulaire; uitbreiding van de Franse woordenschat met als doel de verschillende vaardigheden verder te ontwikkelen.

Welk materialen gebruiken we?

• Lesboek; methode aan te schaffen via Iddink

• Cd’s

• Teksten; examenbundel met daarin oude examens, recente krantenartikelen o.a. van internet, literatuur (bijvoorbeeld toneelstukken, romans, gedichten)

• Antwoordenboeken

• Luistertoetsen van verschillende niveau’s

• Woordenboeken (Frans-Ned en Ned-Frans)

• Franse films

• Franse muziek

Hoe gaan we dat doen? • Klassikale lessen (bijv uitleg grammatica)

• Zelf aan de verschillende opdrachten werken waarbij de docent de leerlingen begeleidt en indien nodig helpt bij de verschillende opdrachten.

Hoe wordt dat getoetst? • Repetities

• Vaardigheidstoetsen (lezen/luisteren)

• Eventueel presentaties

• Gespreksvaardigheid o.a. in de vorm van een gesprek met de docent Frans.

• Leesverslagen over boeken/artikelen

| 15 |


Vak Maatschappijleer

Wat gaan we doen? Een hoofdstuk per blok met onderwerpen als politieke besluitvorming, multiculturele samenleving, verzorgingsstaat, criminaliteit en rechtsstraat.

Hoe gaan we dat doen? Volgen van het nieuws: zelfstandig volgen plus presentaties in de klas.

Zelfstandig werken mbv een werken tekstboek.

Discussie over actuele onderwerpen

Videofragmenten over het nieuws en maatschappelijke onderwerpen.

Computeropdrachten, meestal in groepsverband.


Leesboek, werkboek, incidenteel computeropdracht.

Hoe wordt dat getoetst? Elk blok 1 actualiteitentoets en een l leertoets over stof uit het boek.

Eén periode van het jaar een Praktische Opdracht en één periode van het jaar een verwerkingsopdracht.

9.6

Vak CKV (culturele kunstzinnige vorming)

Wat gaan we doen?

Het doel van CKV is om je in aanraking te brengen met verschillende aspecten van kunst en cultuur. Je werkt aan de hand van het basisboek een aantal thema’s door en je neemt deel aan culturele activiteiten, zoals het bezoeken van theater voorstellingen, musea, concerten, films en workshops. CKV is een ervaringsvak. Dat wil zeggen dat jouw ervaringen met kunst en cultuur centraal staan.


Het informatieboek behandelt in kort bestek ook de geschiedenis van verschillende kunstdisciplines: theater, dans, muziek, film, wereldliteratuur, vrije en toegepaste beeldende kunst en architectuur. Deze informatie heb je nodig om over de verschillende culturele activiteiten een verslag te kunnen schrijven. Naast theoretische opdrachten ben je ook praktisch bezig. Afhankelijk van de thema’s ben je bijv. aan het filmen, fotograferen, beeldbewerken of schrijven.

Hoe gaan we dat doen?

Leerlingen moeten hun bezoeken aan culturele activiteiten voorbereiden door informatiemateriaal en recensies te verzamelen. Naderhand doet de leerling verslag van zijn ervaringen en zijn waardering. Het ligt voor de hand dat er verbanden worden gelegd tussen de thema’s die worden behandeld en de culturele activiteiten. Tijdens de lessen ben je vooral zelfstandig met praktische en theoretische opdrachten bezig. Dat gebeurt zowel individueel als in groepsverband.

Hoe wordt dat getoetst?

Het vak wordt afgesloten met een mondeling schoolexamen over het kunstdossier. In dit kunstdossier zijn de verslagen van culturele activiteiten opgenomen, de behandeling van bepaalde thema’s en de resultaten van praktisch en theoretisch werk. De examinator stelt aan de hand van de evaluatie van het kunstdossier vast of het vak naar behoren is afgesloten.

9.5

| 16 |


9.7

Vak: Wiskunde A

Wat gaan we doen? Onderwerpen:

Functies/grafieken: lineair en exponentiëel,

stijgen/dalen, gemiddelde snelheid, toenamediagram.

Kansrekening: vaasmodel, normale verdeling, binomiale kansverdeling.

Statistiek:gemiddelde, grafische presentatie, standaardafwijking.

We gebruiken hierbij de Grafische Rekenmachine


Boeken van Moderne Wiskunde havo A deel 1 en 2, met antwoordenboeken, uitwerkingen via schoolwise en programma’s w.o. VU-grafiek

Gebruik van Grafische Rekenmachine (Casio).

Gebruik van computerprogramma’s: bv. VU-grafiek, Excel, PowerPoint.

Hoe gaan we dat doen? In het algemeen hebben wij klassikale lessen voor het bespreken en maken van opgaven.

Voor de praktische opdracht in 4 havo werk je één à twee weken tijdens de lessen in groepjes aan een door de docent aangegeven onderwerp.

Hoe wordt dat getoetst? Iedere periode (kwart jaar) wordt de leerstof getoetst in de toetsweek. Alleen in de eerste periode van 4 havo krijg je een (extra) tussentoets.

De praktische opdracht in 4 havo is een werkstuk, mogelijk inclusief een PowerPointpresentatie.

| 17 |


9.8

Vak: Wiskunde B


• Functies/grafieken: machts- ,exponentiële, logaritmische en goniometrische. (Gemiddelde) snelheid, stijgen/dalen, toenamediagram, hellingen bepalen en hiermee functies interpreteren.

• Oplossen van vergelijkingen en ongelijkheden.

• Vlakke en ruimtemeetkunde: uitslagen, aanzichten, doorsneden. Berekenen van oppervlakte en inhoud.


Boeken van Moderne Wiskunde havo B deel 1 en 2, antwoordenboeken uitwerkingen via schoolwise en programma’s w.o. VU-grafiek.



Hoe gaan we dat doen? In het algemeen hebben wij klassikale lessen voor het bespreken en maken opgaven.

Voor de praktische opdracht in 4 havo werk je één à twee weken tijdens de lessen in groepjes aan een door de docent aangegeven onderwerp.

Hoe wordt dat getoetst? Iedere periode (kwart jaar) wordt de leerstof getoetst in de toetsweek. Alleen in de eerste periode van 4 havo krijg je een (extra) tussentoets.

De praktische opdracht in 4 havo is een werkstuk, mogelijk inclusief een Powerpointpresentatie.

| 18 |


9.9

Vak: Wiskunde D


• verder met differentiaalrekening (gericht op vervolgonderwijs)

• statistiek, kansrekening (zie ook WISKUNDE A)

• verder met ruimtemeetkunde: vectoren

• (40 uur) diverse onderwerpen: complexe getallen, perspectief tekenen, lineair programmeren.


Boeken van Moderne Wiskunde havo D deel 1 en 2, antwoordenboeken en programma’s w.o. VU-grafiek



Hoe gaan we dat doen? In het algemeen hebben wij klassikale lessen voor het bespreken en maken van de leerstof.

Hoe wordt dat getoetst? Iedere periode (kwart jaar) wordt de leerstof getoetst in de toetsweek.

Sommige onderdelen van de leerstof zullen getoetst worden d.m.v. een praktische opdracht en/of een PowerPointpresentatie die door twee leerlingen is voorbereid.

Geen Centraal Examen, alleen een Schoolexamen. Het Schoolexamencijfer wordt bepaald door de cijfers in H4 en H5.

9.10

Vak Natuurkunde

Wat gaan we doen? Aan de hand van alledaagse voorbeelden komen in twee jaar de volgende onderwerpen aan bod:

bewegingen, elektriciteit, automaten, geluid, licht, energie, straling en gezondheid en kernenergie, elektrische en magnetische velden.


We gebruiken de methode Systematische natuurkunde voor bovenbouw. Er is ook een werkboek met praktische opdrachten.

Uiteraard wordt de computer ingezet bij practicum en Internet en bovendien kunnen we voor experimenteel werk gebruik maken van het science lab.

Hoe gaan we dat doen? Vaak worden nieuwe onderwerpen klassikaal besproken, maar een groot deel van de lessen ben je zelf bezig met het uitwerken van opdrachten.

Hoe wordt dat getoetst? In H4 zijn er hoofdzakelijk voortgangstoetsen met aan het einde een dossiertoets.

In H5 zijn er dossiertoetsen en praktische opdrachten die mee tellen voor het examendossier.

| 19 |


9.11

Vak: Scheikunde

Wat gaan we doen?

We gaan natuurlijk verder met het bestuderen van stoffen en chemische reacties.Allerlei nieuwe soorten reacties komen aan bod: reacties van zouten, van zuren en basen (pH), van redoxreacties (b.v. verbrandingen).Ook zul je veel moeten leren rekenen aan chemische reacties.Het “deeltjesmodel” wordt steeds verder uitgebreid: Je zult steeds meer leren over de bouw van moleculen en atomen.Voedsel (vettten, eiwitten, koolhydraten) gaan we door een scheikundige bril bekijken.

Zaken die verder aan de orde komen zijn b.v.:Brandstoffen en energie.

Hoe werkt zeep?

Hoe zit een batterij in elkaar?

Wat gebeurt er bij elektrolyse?

Hoe zitten plastics in elkaar?

Milieu.


We gebruiken in de bovenbouw van de havo dezelfde methode als in de derde klas: Pulsar-Chemie, inclusief cd-rom en uitwerkingenboekje.Zowel in de les als ook bij toetsen mag je altijd gebruik maken van een tabellenboekje, binas.

We maken verder gebruik van internet en video/cd.

Voor het zelfstandig uitvoeren van praktische opdrachten hebben we bovendien de beschikking over een fraai sciencelab.

Hoe gaan we dat doen? De manier van werken verschilt niet echt van de manier waarop we in de derde klas werken.

Nieuwe onderwerpen worden i.h.a. klassikaal besproken, een groot deel van de les ben je bezig met het verwerken van de stof en het maken van opgaven.

Doorgaans worden enkele opgaven de volgende les besproken, de overige opgaven kun je nakijken met in de les beschikbare antwoordenboekjes.

Uiteraard worden de nodige demonstratieproeven uitgevoerd en moet je met enige regelmaat ook zelf proeven/onderzoekjes uitvoeren.

Hoe wordt dat getoetst? Er wordt getoetst d.m.v. voortgangstoetsen, en vanaf het einde van H4 d.m.v. dossiertoetsen.

Zowel in H4 als in H5 moet je enkele praktische opdrachten uitvoeren die ja afsluit met een verslag of presentatie.

| 20 |


9.12

Vak: Biologie

Wat gaan we doen? Veel onderwerpen die bekend zijn uit de onderbouw doen we nu uitgebreider, zoals ademhaling, bloedsomloop, voortplanting, planten en dieren enz. Maar ook genetica, evolutie, gedrag, ecologie en meer chemische en natuurkundige onderwerpen (o.a.. stofwisseling)

Vaardigheden: werken met microscoop, allerlei praktica en verslaggeving.

Daarnaast is samenwerken met anderen belangrijk.


We maken gebruik van een theorieboek, opdrachtenboek maar ook van het informatieboek of de Binas.

Nakijken doen we klassikaal of met antwoordenboekjes. Ook wordt veelvuldig internet als informatiebron gebruikt.

Hoe gaan we dat doen? Vaak klassikale lessen, waarin de leerstof gestructureerd wordt en opdrachten worden besproken. (soms mbv power point)

Daarnaast zelfstandige verwerking van de opdrachten in de klas, zowel individueel als groepsgewijs.

Hoe wordt dat getoetst? In de 4e klas 5 dossiertoetsen en in de 5e klas 3 dossiertoetsen.

Daarnaast veel praktisch werk dat samen voor 20% meetelt voor het schoolexamen

| 21 |


9.13

Vak: Aardrijkskunde

Wat gaan we doen? In de Tweede Fase komen zowel sociaal geografische (menselijke) als fysisch geografische (natuurlijke) thema’s aan de orde. Deze thema’s worden telkens concreet in een bepaalde regio uitgewerkt.

Met behulp van de getrainde vaardigheden ben je straks in staat een geografisch onderzoek te doen en krijg je een goed inzicht in de processen die de relatie tussen natuur en samenleving bepalen.

De leerstof is opgedeeld in zogenaamde domeinen die gelijkmatig en afwisselend over de twee leerjaren verdeeld worden.

Wereld. Hier gaat het om sociaal geografische samenhangen en verschillen in de wereld en het proces van mondialisering. De thema’s worden regionaal uitgewerkt en verduidelijkt in het grensgebied Mexico en de USA en de landbouw in de EU.

Aarde. Hier gaat het om de fysisch geografische verschillen en samenhangen op de aarde, met regionale uitwerking van het “Middellands-Zeegebied” en “natuurlijke gevaren in de USA”.

Indonesië. Als voorbeeld van een ontwikkelingsland in ontwikkeling en aandacht voor de etnische en culturele diversiteit.

De eigen leefomgeving. Het gaat hier met name over het wonen inNederland en onze eigen leefomgeving. Hierbij komen verschillende onderwerpen en problemen aan de orde, zoals recreatie, stedelijke gebieden, overstromingen en wateroverlast.


We maken gebruik van de methode de Geo. Daarnaast krijg je zo nu en dan ondersteunende aantekeningen van de docent. Uiteraard maken we heel veel gebruik van de Grote Bosatlas.

Voor extra aanvullende informatie hebben we toegang tot het internet.

Hoe gaan we dat doen? klassikale lessen, waarin de leerstof gestructureerd wordt en opdrachten worden besproken.

Zelfstandige verwerking van de opdrachten in de klas, zowel individueel als groepsgewijs.

Hoe wordt dat getoetst? De toetsing vindt plaats in de vorm van:

• schriftelijke voortgangs- en dossiertoetsen.

• praktische opdrachten

| 22 |


9.14

Vak Geschiedenis

Wat gaan we doen? Onderwerpen.

1. De onderwerpen die we gaan behandelen kun je onderverdelen in vijf periodes: de Prehistorie, Oudheid, Middeleeuwen, Vroegmoderne Tijd en Moderne Tijd.

2. Deze periodes zijn weer onderverdeeld in tien tijdvakken. Voor ieder tijdvakken kun je kenmerkende aspecten noemen:

- Jagers en boeren / Prehistorie

- Grieken en Romeinen /Oudheid

- Monniken en ridders/ vroege Middeleeuwen

- Steden en staten / Late Middeleeuwen

- Ontdekkers en hervormers / Renaissance – 16e eeuw

- Regenten en vorsten / Gouden eeuw – 17e eeuw

- Pruiken en revoluties / Verlichting – 18e eeuw

- Burgers en stoommachines /industrialisatie – 19e eeuw

- Wereldoorlogen / eerste helft 20e eeuw

- Televisie en computer / tweede helft 20e eeuw

3. Daarnaast behandelen we de geschiedenis van de rechtsstaat en van de politieke democratie.

De volgende historische vaardigheden komen aanbod:

4. Chronologisch ordenen van gebeurtenissen en personen

5. Samenhang tussen veranderingen en continuïteit beschrijven.

6. Een onderzoeksvraag of hypothese formuleren. En hiervoor bronmateriaal zoeken en selecteren.

7. Verklaringen kunnen geven voor historische gebeurtenissen en ontwikkelingen. Hierbij leer je onderscheid maken tussen verschillende soorten oorzaken.

8. Onderscheid kunnen maken tussen feiten en meningen.

9. Je realiseren vanuit welk perspectief je kijkt naar historische gebeurtenissen, dat dit afhankelijk is van de tijd waarin je leeft, kortom je standplaatsgebondenheid

10. Korte en lange termijn ontwikkelingen kunnen beschrijven.


Handboek en Opdrachtenboek

Historische Atlas

Hoe gaan we dat doen? Klassikaal bespreken van het historische overzicht

Zelfstandig uitwerken van opdrachten

Historische filmfragmenten bekijken

Hoe wordt dat getoetst? Dossiertoetsen en Praktische Opdracht

| 23 |


9.15

Vak: Economie

Wat gaan we doen? Wat is eigenlijk economie?

‘Economie gaat over geld’ zullen sommigen ongetwijfeld zeggen, maar economie gaat over veel meer dan alleen geld.

Heel simpel gezegd gaat economie over hoe we in het dagelijks leven produceren en consumeren om in onze behoeften te kunnen voorzien.

Het vak wil je duidelijk maken welke rol economie speelt in ons dagelijks leven in Nederland, in Europa en in de wereld.

Ook wanneer je straks niet kiest voor een studie economie, is het nuttig om meer van het vak te weten. Je kennis van de economie bepaalt je positie als deelnemer aan de maatschappij; als consument, belastingbetaler, producent of als wereldburger.

Bij economie komen vier vaardigheden aan de orde:

1. leren van (veel) nieuwe vaktermen

2. verbanden zien tussen allerlei verschijnselen.

3. rekenkundige vaardigheden

4. klassen experimenten en speltheorieen om economische situaties te analyseren


We gebruiken de methode INDEX. De methode bestaat uit 5 katernen, met de volgende titels:

1. de Nederlandse economie

2. markten en welvaart

3. werk en inkomen

4. waarde van de munt

5. globalisering

In HAVO 4 worden de titels 1, 3 en een gedeelte van titel 2 behandeld.

De opdrachten zijn opgenomen in de katernen.

Tijdens de toetsen mag er niet gebruik worden gemaakt van een grafische rekenmachine. (op het examen is dit ook niet toegestaan)

Hoe gaan we dat doen? - klassikale lessen, waarin de leerstof gestructureerd wordt en (soms) opdrachten worden besproken.

- Zelfstandige verwerking van de opdrachten, vooral individueel; in de klas en thuis.

- klasse-experimenten

Hoe wordt dat getoetst? Schriftelijke voortgangstoetsen in HAVO 4

Schriftelijke dossiertoetsen in HAVO 5.

| 24 |


9.16

Vak: Management & Organisatie (M&O)

Wat gaan we doen? In de Tweede Fase komen diverse onderwerpen aan de orde die de manager, leidinggevende of bestuurder nodig heeft om beslissingen te kunnen nemen in commerciële en niet-commerciële organisaties. Onderwerpen zoals: - kostprijsberekening, - winstberekening, - balansleer, - leningen en consumptieve kredieten, - marketing, - personeelsbeleid, - organisatiekunde. - enz.

M&O houdt zich vooral bezig met wat er binnen een organisatie gebeurt, terwijl het vak Economie zich vooral bezig houdt met de economie van het hele land. Toch zijn er veel onderwerpen bij de vakken M&O en Economie die elkaar zullen aanvullen.

We maken gebruik van leerboeken, opdrachtenboeken en antwoordenboekjes. Daarnaast krijg je vaak ondersteunende aantekeningen en kopieën.

Hoe gaan we dat doen? - klassikale lessen, waarin de lesstof gestructureerd wordt. - Zelfstandige verwerking in de klas, zowel individueel als groepsgewijs.

Hoe wordt dat getoetst? De toetsing vindt plaats in de vorm van schriftelijke voortgangs- en dossiertoetsen.

| 25 |


9.17

Vak: Handvaardigheid

‘Logic will get you from A to Z; imagination will get you everywhere.’

Albert Einstein

Uren per week H4 en H5: 4 lesuren per week; 2 praktijk-uren en 2 theorie-uren

Wat gaan we doen? Praktijk, Kunst Beeldend:

Je gaat een ontwikkeling aan naar een eigen beeldtaal. In twee schooljaren leer je om steeds meer een eigen ‘gezicht’ te tonen in beeldende (2D en 3D) werkstukken. Je werkt hiervoor in H4 naar opdracht. Je doet vormonderzoek en maakt gebruik van verschillende (nieuwe) materialen en (nieuwe) technieken.

Theorie, Kunstgeschiedenis;

Je maakt kennis maken met de kunstgeschiedenis, vanaf ongeveer de middeleeuwen (vogelvlucht) tot en met het heden, met nadruk op de kunsten vanaf het jaar 1800. Je begint met de kunst te leren analyseren door middel van duidelijk omschreven begrippen maar de focus ligt vooral op de kunstgeschiedenis, stromingen en de samenhang met de maatschappij.


Praktijk, Kunst Beeldend

Alle beschikbare materialen waarmee vormgegeven kan worden.

Theorie, Kunstgeschiedenis

Lesboek; Kunst op Niveau

Powerpoints met beeld en geluidsfragmenten, opdrachten (eigen lesmateriaal)

Hoe gaan we dat doen? Praktijk, Kunst Beeldend:• In het vierde leerjaar werk je zelfstandig naar een opdracht, er zal ook

uitgebreide aandacht besteed worden aan de beoordeling van de werkstukken.

• Het eindexamenjaar is je zogenaamde ‘atelierjaar’ en maak je een eigen collectie aan de hand van een zelfgekozen thema. Deze collectie wordt getoond in een eindexamen expositie.

Theorie, KunstgeschiedenisH4 en H5: hoorcolleges, klassengesprekken, (theoretische) werkstuk(ken), excursie(s), presentaties

Hoe wordt dat getoetst? Praktijk, Kunst Beeldend• H4: beoordeling door docent• H5: afsluiting SE d.m.v. eindexpositie (beoordeling door 2 docenten beeldend)

Theorie, KunstgechiedenisH4: Voortgangstoetsen en dossiertoetenH5 : Handelingsdeel en dossiertoetsenAfsluiting CE

| 26 |


9.18

Vak: BSM (bewegen, sport en maatschappij)

Wat gaan we doen? Bij BSM is het van groot belang dat je ervaring opdoet met leiding geven en het organiseren van sport en bewegingsactiviteiten.

We gaan ons bezig houden met vier domeinen:

• Domein bewegen: Eigen vaardigheid, spel.turnen, dans, atletiek en zelfverdediging.

• Domein bewegen en regelen: rol van organisator, instructeur, coach, lesgever en spelleider.

• Domein bewegen en gezondheid: de relatie tussen bewegen en gezondheid, waaronder bijv. de basis van EHBO, opzetten van trainingsprogramma’s, conditieleer en krachttrainingsleer.

• Domein bewegen en de samenleving: we houden ons bezig met de vraag welke invloed sport heeft op onze samenleving.


Een boek en readers.

Hoe gaan we dat doen? Klassikale theorielessen en praktijklessen.

Hoe wordt dat getoetst? De toetsing vindt plaats in de vorm van:

• schriftelijke dossiertoetsen.

• praktische opdrachten in de vorm van bewegingsactiviteit en van schriftelijke verslagen.

| 27 |


10 Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) en het Toekomstdossier

LOB is een nieuw vak in de Tweede Fase en heeft een verplicht karakter. Het staat als apart vak opgenomen in het

lesrooster, tijdens het LOB uur wordt er individueel door de leerling aandacht besteed aan het keuzeprogramma

Qompas. Alle vakken besteden binnen de domeinen van hun vak ook aandacht aan LOB, maar dan toegespitst op

hun eigen vak. Het vak LOB is bedoeld als begeleiding en voorbereiding op weg naar de wereld van het vervolg-

onderwijs en het beroep.

a. De verkenning van het hoger onderwijs

Als leerlingen gericht willen kiezen voor een vorm van hoger onderwijs, dan zullen zij eerst een goed beeld moeten

hebben van het hele hoger onderwijs. Om goed te kunnen kiezen moet je weten wat er allemaal te koop is. De leer-

ling verdiept zich in de bachelor en masterstructuur van het hoger onderwijs en wat de verschillen zijn in studeren

aan een Hbo of Wo-instelling.

b. De kennismaking met opleidingen

Als leerlingen de verkenning van het hoger onderwijs hebben afgerond, moeten zij meerder opleidingen selecteren

en deze nader gaan onderzoeken om hun keuze te bevestigen en te verdiepen. De opleidingen die de leerlingen

gaan onderzoeken moeten goed aansluiten bij hun interesses en capaciteiten. Het onderzoek van één opleiding

moet de affiniteit met de gekozen opleiding vergroten. Zij bezoeken daarom buiten de open dagen een HBO faculteit,

winnen informatie in over het onderwijsprogramma, de eisen die er aan studenten worden gesteld en nemen deel

aan lessen of practica. Zij voeren gesprekken met studenten, decanen en docenten om zo een helder beeld van de

opleiding te krijgen. Ook de deelname aan proefstuderen en meeloopdagen worden gestimuleerd.

c. Het persoonlijk loopbaanonderzoek

Het persoonlijk loopbaanonderzoek vormt de neerslag van alle voorgaande activiteiten en persoonlijke ervarin-

gen. De leerlingen zetten de antwoorden op alle eerder gestelde vragen op een rijtje en proberen tot een soort

synthese te komen. Snuffelstages, open dagen, doe-dagen, literatuuronderzoek, testuitslagen, deelverslagen, de

neerslag van persoonlijke gesprekken worden samengevoegd in een dossier en vormen het persoonlijk loop-

baanonderzoek. Alle bevindingen worden opgeslagen/gebundeld in een digitaal portfolio. (Qompas)

11 De keuzebegeleiding

De keuzebegeleiding in de derde klas van het HAVO en in de Tweede Fase is voor een flink deel in het vak LOB

opgenomen. Deze lessen worden door de mentor verzorgd. De mentor is ook verantwoordelijk voor de bewaking

van de studievoortgang en de sociaal-emotionele begeleiding van uw kind. Bij de keuzebegeleiding wordt de

mentor bijgestaan door de decaan. Hij ondersteunt de mentor en staat hem of haar bij de uitvoering van het vak

LOB met raad en daad ter zijde. Het eerste aanspreekpunt voor leerlingen blijft echter de mentor. Als het gaat om

specifieke vragen en problemen kunnen de leerlingen bij de decaan terecht. Ook de ouders kunnen met hun

vragen en opmerkingen altijd bij hem terecht.

De decaan verzorgt klassikale voorlichting en kan met uw kind een gesprek of een keuzebegeleidingstraject aan-

gaan. Enkele weken voor de voorlopige profielkeuze presenteren vakdocenten de vakken uit de Tweede Fase aan

de leerlingen in klas 3 HAVO. De decaan begeleidt ook, waar nodig, de aanmelding bij de HBO-instelling. Leerlingen

kunnen met hun vragen over studiefinanciering, numerus-fixus, loting en schooladvies bij de decaan terecht.

In de vijfde klas van het HAVO probeert de mentor, samen met de leerling, het keuzeproces af te ronden. Door

middel van persoonlijke gesprekken en aan de hand van het toekomstdossier, dat ieder kind heeft samengesteld,

wordt een definitieve schoolkeuze gemaakt.

| 28 |


12 De rol van de ouders

Het is voor leerlingen belangrijk dat zij alle zaken met betrekking tot de school- en beroepskeuze met hun ouders

kunnen doorspreken. Vragen die bij uw kind leven kunnen zijn: Hoe zeker ben ik van mijn keuze? Zit ik wel op het

juiste spoor? Uw steun is bij al deze -en andere- vragen onontbeerlijk. Juist ook omdat er bij het maken van keuzes

teleurstellingen kunnen optreden. Om het keuzeproces van uw kind te ondersteunen kunt u letten op zaken als:

de vrijetijdsbesteding van uw kind, waar het graag mee bezig is, hoe het de huiswerktaken maakt, hoe het met

anderen omgaat en welke talenten het heeft. Uw opmerkingsgave kan bij de verschillende keuzeprocessen een

waardevol hulpmiddel zijn. Uiteindelijk gaat het erom dat uw kind op de juiste plaats terechtkomt. Het is daarbij

van belang dat uw kind niet te hoog, maar ook niet te laag grijpt. Geef uw kind daarom de ruimte om zijn of haar

eigen keuzes te maken. Laten wij als school en u als ouders het kind daarbij assisteren en stimuleren. Wijs ze op

gevaren, problemen en valkuilen, maar weet dat zij moeten kiezen en wij al gekozen hebben.

Hieronder hebben we enkele tips nog even op een rijtje gezet.

1. Kijk regelmatig het digitale loopbaandossier met uw kind door (Qompas.nl) en praat over de opdrachten die

hij/zij heeft gemaakt;

2. Praat met uw kind over beroepen van mensen in uw omgeving. De op de mediatheek en het decanaat aan-

wezige beroepenkranten en handboeken kunnen bij de school- en beroepskeuze goede diensten bewijzen;

3. Probeer in uw adviezen de gulden middenweg te bewandelen, niet te los, maar ook niet te dwingend. Laat uw

kind zoveel mogelijk zelf de keuzes te maken;

4. Hebt u twijfels, vragen of opmerkingen, neem dan altijd contact op met onze school;

5. Soms kan een interesse- of capaciteitentest helpen om alle factoren die bij het kiezen een rol spelen op een

rijtje te zetten.

13 Waar kan ik meer informatie vinden? Belangrijke websites

• www.t-atrium.nl

• www.qompas.nl

• www.studiekeuze123.nl

Profielkeuze 3H naar 4H Schooljaar 2013/2014

Naam: ............................................................................................................... Klas: .....................................

Cultuur & Maatschappij

Economie &Maatschappij

Natuur &Gezondheid

Natuur &Techniek

GEMEENSCHAPPELIJK DEEL

PROFIELDEEL

VRIJ DEEL

NederlandsEngels

MaatschappijleerLichamelijke Opvoeding

Culturele Kunstzinnige Vorming

Geschiedenis ❏

KIES ÉÉN VAK

Frans ❏Duits ❏

KIES ÉÉN VAK

Aardrijkskunde ❏Economie ❏

KIES ÉÉN VAK

Handvaardigheid ❏Frans ❏Duits ❏

Geschiedenis ❏Economie ❏

KIES ÉÉN VAK

Wiskunde A ❏Wiskunde B ❏

KIES ÉÉN VAK

M & O ❏Aardrijkskunde ❏Frans ❏Duits ❏

Scheikunde ❏Biologie ❏

KIES ÉÉN VAK

Wiskunde A ❏Wiskunde B ❏

KIES ÉÉN VAK

Aardrijkskunde ❏Natuurkunde ❏

Wiskunde B ❏Natuurkunde ❏Scheikunde ❏

KIES ÉÉN VAK

Biologie ❏Wiskunde D ❏

Verklarende woordenlijst: M & O = Management en Organisatie.┃ BSM = Bewegen, Sport en Maatschappij. ┃ ❏ = verplicht. * Wiskunde D kan alleen gekozen worden indien de leerling wiskunde B volgt.** Deze vakken kunnen onder voorwaarden gekozen worden.

Datum Handtekening leerling

Internationalisering ❏

Aardrijkskunde ❏Economie ❏Handvaardigheid ❏Wiskunde A ❏Biologie** ❏Frans ❏Duits ❏BSM ❏


Aardrijkskunde ❏M & O ❏Biologie** ❏BSM ❏Handvaardigheid ❏Frans ❏Duits ❏


Aardrijkskunde ❏Natuurkunde ❏Wiskunde D* ❏Geschiedenis** ❏Economie ❏M & O ❏Handvaardigheid** ❏BSM ❏Frans ❏Duits ❏


Wiskunde D ❏Biologie ❏Economie ❏Aardrijkskunde** ❏Geschiedenis** ❏M & O ❏Handvaardigheid** ❏BSM ❏Frans ❏Duits ❏

KIES ÉÉN VAK KIES ÉÉN VAK KIES ÉÉN VAK KIES ÉÉN VAK

VOORLOPIGE PROFIELKEUZE

‘ t A t r i u m • p a l a d i j n e n w e g 6 1 1 • 3 8 1 3 K D A m e r s f o o r t

VOORBEELD

profielkeuze havo

Documents