programi i qeverisë së republikës së ... - koha.net€¦ · republika e kosovës republika...
TRANSCRIPT
Republika e Kosovës
Republika Kosova - Republic of Kosovo
Qeveria –Vlada-Government
___________________________________________________________________________
Programi i Qeverisë së Republikës
së Kosovës 2020 – 2023
Për Kosovën gjithëpërfshirëse, me drejtësi dhe
zhvillim të qëndrueshëm
Një vizion ekonomik dhe social transformues - i kujdesshëm për të tashmen, diversitetin dhe gjeneratat pasardhëse
5 Mars 2020
1
Përmbajtja
QËLLIMET E PROGRAMIT TË QEVERISË .............................................................................................. 4
1. QEVERISJA ..................................................................................................................................... 5
1.1. Planifikimi, politikëbërja, llogaridhënia dhe transparenca ....................................................... 5
1.2. Menaxhimi i financave publike ................................................................................................ 6
1.3. Modernizimi i administratës publike ....................................................................................... 6
1.3.1. Pakoja ligjore e reformës së administratës publike ........................................................... 6
1.3.2. Racionalizimi i agjencive ................................................................................................... 7
1.3.3. Qeverisja dixhitale dhe përmirësimi i shërbimeve për qytetarët ....................................... 7
1.3.4. Ngritja e kapaciteteve të administratës publike ................................................................ 7
1.4. Menaxhimi i ndërmarrjeve publike ......................................................................................... 8
1.5. Qeverisja lokale ...................................................................................................................... 8
2. SUNDIMI I LIGJIT ............................................................................................................................ 9
2.1. Të drejtat e njeriut, barazia gjinore dhe komunitetet .............................................................. 9
2.2. Dënimi i krimeve të luftës ..................................................................................................... 10
2.3 Rishikimi i sistemit të drejtësisë ............................................................................................. 10
2.3.1 Procesi i Vettingut ........................................................................................................... 10
2.3.2 Reformat në drejtësinë komerciale ................................................................................. 11
2.4 Konsolidimi i drejtësisë civile dhe rregullimi i çështjeve pronësore ......................................... 11
2.5 Konsolidimi i drejtësisë penale ............................................................................................... 12
2.6 Lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit ................................................................ 12
2.6.1 Mekanizmi i veçantë për hetime ..................................................................................... 13
2.6.2 Mbrojtja e sinjalizuesve ................................................................................................... 13
3. ZHVILLIMI EKONOMIK .................................................................................................................. 14
3.1. Mbështetja për zhvillimin e industrisë dhe bizneseve ............................................................ 14
3.1.1. Mjedisi biznesor dhe zhvillimi i ndërmarrësisë ................................................................ 14
3.1.2. Ndërmarrësia dhe inovacioni ......................................................................................... 15
3.1.3. Politikat industriale ........................................................................................................ 15
3.1.4. Zhvillimi i turizmit........................................................................................................... 15
3.1.5. Nxitja, promovimi dhe përkrahja e investimeve të huaja ................................................ 16
3.1.6. Politikat tregtare ............................................................................................................ 16
3.2. Tregu i punës dhe punësimi .................................................................................................. 16
3.3. Bujqësia dhe zhvillimi rural ................................................................................................... 17
3.3.1. Avancimi i politikave në sektorin e bujqësisë .................................................................. 18
3.3.2. Infrastruktura e bujqësisë dhe kapacitetet institucionale................................................ 19
2
3.3.3 Siguria e ushqimit............................................................................................................ 19
3.4. Teknologjia e informimit dhe komunikimit (TIK) .................................................................... 19
3.5. Zhvillimi i balancuar rajonal .................................................................................................. 20
4. ARSIMI DHE SHKENCA.................................................................................................................. 21
4.1 Edukimi në fëmijërinë e hershme ........................................................................................... 21
4.2 Rritja e cilësisë së mësimdhënies në arsimin fillor dhe të mesëm .......................................... 22
4.3 Arsimi dhe aftësimi profesional .............................................................................................. 23
4.4 Arsimi i lartë .......................................................................................................................... 23
4.5 Shkenca dhe inovacioni .......................................................................................................... 24
5. SHËNDETËSIA .............................................................................................................................. 25
5.1 Riorganizimi i sektorit shëndetësor ........................................................................................ 25
5.2. Përmirësimi i shërbimeve ...................................................................................................... 26
5.3. Sigurimi i financimit të qëndrueshëm shëndetësor ................................................................ 26
6. POLITIKAT SOCIALE ...................................................................................................................... 27
6.1. Rritja e mirëqenies dhe ristrukturimi i shërbimeve sociale .................................................... 27
6.1.1. Përmirësimi i gjendjes së familjeve me fëmijë ................................................................ 27
6.2 Reformat në skemat pensionale ............................................................................................. 28
7. MJEDISI ....................................................................................................................................... 29
7.1. Ruajtja e mjedisit .................................................................................................................. 29
7.2. Ujërat .................................................................................................................................. 29
7.3. Planifikimi hapësinor............................................................................................................. 30
8. INFRASTRUKTURA ........................................................................................................................ 31
8.1. Zhvillimi i infrastrukturës rrugore .......................................................................................... 31
8.2. Zhvillimi i infrastrukturës hekurudhore ................................................................................. 31
8.3. Politikat e aviacionit civil ....................................................................................................... 32
8.4 Përmirësimi i sigurisë dhe mirëmbajtjes rrugore .................................................................... 32
9. ENERGJIA DHE MINIERAT ............................................................................................................. 33
9.1 Energjia ................................................................................................................................. 33
9.2 Minierat ................................................................................................................................. 34
10. KULTURA, RINIA DHE SPORTI ..................................................................................................... 35
10.1 Arti dhe kultura .................................................................................................................... 35
10.1.1 Libri dhe veprimtaria botuese........................................................................................ 35
10.1.2 Përmirësimi i infrastrukturës kulturore .......................................................................... 35
10.1.2 Mbështetja financiare për kulturën ............................................................................... 36
10.1.3. Mbrojtja dhe promovimi i trashëgimisë kulturore ........................................................ 36
10.2. Rinia ................................................................................................................................... 36
3
10.3. Sporti .................................................................................................................................. 37
10.3.1 Modernizimi i infrastrukturës sportive .......................................................................... 37
10.3.2 Mbështetja për edukimin sportiv .................................................................................. 37
11. MBROJTJA DHE SIGURIA ............................................................................................................ 39
11.1 Forcat e armatosura të Kosovës ........................................................................................... 39
11.2 Policia .................................................................................................................................. 40
12. POLITIKA E JASHTME, INTEGRIMI DHE MËRGATA ....................................................................... 41
12.1. Politika e jashtme dhe diplomacia ....................................................................................... 41
12.1.1 Shërbimi i jashtëm ........................................................................................................ 41
12.1.2. Diplomacia publike ....................................................................................................... 41
12.2.3 Integrimi euro-atlantik ...................................................................................................... 41
12.2.1. Agjenda e integrimit evropian ...................................................................................... 41
12.2.2. Integrimi i Kosovës në NATO ........................................................................................ 42
12.3. Fqinjësia e mirë dhe bashkëpunimi rajonal.......................................................................... 42
12.3.1. Partneriteti strategjik ................................................................................................... 42
12.3.2. Dialogu me Serbinë ...................................................................................................... 42
12.4. Mërgata .............................................................................................................................. 43
Shtojca 1: Tabela e ndarjes së programit sipas sektorëve dhe nënsektorëve .................................... 44
4
QËLLIMET E PROGRAMIT TË QEVERISË
Qeveria e Republikës së Kosovës e ka marrë mandatin për t’iu përgjigjur pritshmërive dhe
synimeve të qytetarëve të vendit, për ndryshime gjithëpërfshirëse në Republikën e Kosovës.
Kështu që, në përputhje me kërkesat dhe nevojat qytetare paraqesim programin, i cili besojmë
se është bazë e fuqishme e bashkimit të energjive institucionale dhe vullnetit të qytetarëve të
vendit. Njëkohësisht, Programi i Qeverisë është dokumenti themelor, me të cilin Qeveria
komunikon vizionin e saj para qytetarëve të Republikës së Kosovës. Ky program bazohet
drejtpërdrejt në Marrëveshjen e Koalicionit.
Programi i Qeverisë pasqyron qasjen dhe parimet që do të ndiqen përgjatë qeverisjes, sikurse
dhe prioritetet themelore, iniciativat dhe vendimet që do të merren për të përmirësuar
gjendjen në vend në të gjitha fushat e përgjegjësisë. Në përputhje me marrëveshjen e
koalicionit ndërmjet partnerëve qeverisës, qeverisja do të fokusohet në përmirësimin e
gjendjes në ato fusha, ku nuk ka progres të ndjeshëm, si në: i) drejtësi; ii) ekonomi dhe
punësim; iii) arsim; iv) shëndetësi; v) siguri vi) integrime euro-atlantike dhe vii) mjedis.
Programi i Qeverisë pasqyron po ashtu, orientimet e përgjithshme të Qeverisë, përsa i përket
axhendës së integrimit evropian dhe politikës së jashtme. Programi i Qeverisë transmeton
frymën demokratike dhe pluraliste të vendit, që siguron kompletimin e procesit të shtetbërjes
dhe integrimin e plotë të Republikës së Kosovës në kuadër të institucioneve rajonale,
evropiane dhe ndërkombëtare.
5
1. QEVERISJA
Qeverisja do të jetë plotësisht e integruar, transparente, në saje të llogaridhënies së brendshme dhe
qytetarëve të vendit. Qeveria është e përkushtuar, që t’u përgjigjet nevojave të qytetarëve të
vendit, duke reduktuar koston e vendimmarrjes, si dhe duke rritur vlerën dhe cilësinë e
shërbimeve të saj për qytetarët. Do të reduktohen, thjeshtëzohen dhe harmonizohen mes vete
dokumentet strategjike për të përmirësuar proceset e planifikimit. Do të reduktohen
shpenzimet financiare, duke përmirësuar menaxhimin e financave publike dhe menaxhimin
e ndërmarrjeve publike. Do të reduktohen strukturat institucionale dhe do të rritet
efektshmëria e tyre. Administrata publike do të modernizohet më shumë, për t’u vënë në
shërbim të plotë të qytetarëve. Qeverisja lokale do të monitorohet dhe do të ndihmohet nga
niveli qendror për të përmirësuar më tej qasjen në shërbime nga ana e qytetarëve.
1.1. Planifikimi, politikëbërja, llogaridhënia dhe transparenca
Qeveria do të zhvillojë një sistem integral të planifikimit të politikave dhe të shfrytëzimit të burimeve
financiare, duke mundësuar rritjen e përgjegjshmërisë institucionale, forcimin e llogaridhënies
dhe transparencën. Programi i Qeverisë do të përfshijë prioritetet e caktuara, për një periudhë
afatmesme në Planin e Punës së Qeverisë, Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve dhe në
kuadër të rishikimit të dokumenteve të politikave sektoriale. Qeveria, po ashtu do të hartojë
Strategjinë afatgjatë për Zhvillim, për një periudhë dhjetëvjeçare, e cila do të shfaqë synimet e
vendit për zhvillim të qëndrueshëm dhe integrim euro-atlantik. Strategjia duhet të tejkalojë
ndryshimet politike, si dhe të bëhet përmes një plani gjithëpërfshirës ku bën pjesë edhe
opozita, në mënyrë që ajo të mbështetet në shumicën e votave në Kuvend. Gjithashtu, do të
mundësohet integrimi i Objektivave për zhvillim të qëndrueshëm (SDG), në mënyrë që
Kosova të bëhet pjesë e plotë e Agjendës Globale 2030. Të gjitha dokumentet do të kenë
treguesit e performancës sektoriale të ndërlidhura me vlerësimin e performancës individuale
të nëpunësve publikë, që do të maten në mënyrë periodike si pjesë e një sistemi transparent
të llogaridhënies së brendshme.
Qeveria do të fuqizojë strukturat e planifikimit strategjik, si Komisionin për Planifikim
Strategjik në nivel politik dhe Grupin Drejtues në nivel teknik, njësoj dhe strukturat e tjera të
nevojshme në nivele sektoriale, së bashku me detyrimet që ka vendi në kuadër të procesit të
integrimit euro-atlantik dhe bashkëpunimin me partnerët e jashtëm për zhvillimin e vendit.
Për të mundësuar planifikim të mirë të politikave të bazuara në të dhëna, do të aplikohet
koncepti i rregullimit më të mirë, nëpërmjet kryerjes së vlerësimit të ndikimit; ndikimit në
mjedis, ndikimit social dhe ekonomik, si dhe vlerësime të tjera për të matur rezultatin e
politikave të ndërmarra. Gjithashtu, duhet të punohet në aplikimin e vlerësimit ex-post të
legjislacionit. Vëmendje e veçantë do t’i kushtohet ngritjes së kapaciteteve institucionale për
të zhvilluar statistika të besueshme, në përputhje me praktikat dhe standardet evropiane.
Qeveria do të zvogëlojë barrën administrative, duke eliminuar burokracitë e tepërta e posaçërisht
duke bërë thjeshtësimin, eliminimin ose bashkimin e lejeve dhe licencave, kohën për marrjen
e tyre, sikurse kohën dhe koston për shërbimet e tjera për qytetarët, në funksion të
përshpejtimit të zhvillimit ekonomik.
6
Qeverisja do të jetë e hapur dhe transparente para qytetarëve, mediave dhe organizatave të
shoqërisë civile. Iniciativat dhe vendimet qeveritare do të jenë të qasshme për publikun dhe
do të konsultohen me të gjitha palët e interesit.
1.2. Menaxhimi i financave publike
Qeveria do të zhvillojë politika fiskale, të cilat do të jenë në harmoni me vlerën e shtuar të
ekonomisë. Do të sigurohet zbatimi i prioriteteve në kuadër të një politike të gjithanshme
makrofiskale, që siguron qëndrueshmëri dhe rritje ekonomike. Në këtë drejtim, Qeveria do të
bëjë:
Një rritje të konsiderueshme të pragut të të ardhurave personale jo të tatueshme,
përmes shqyrtimit të politikave fiskale dhe ndryshimit të legjislacionit përkatës;
Rishqyrtimin e kornizës ligjore dhe institucionale të funksionit të mbledhjes së të
hyrave në brendësi të territorit të shtetit. Në këtë drejtim, Qeveria do të bashkojë
Administratën Tatimore të Kosovës dhe Doganat e Kosovës në një Agjenci të vetme të
të Hyrave në Kosovë.
Qeveria synon rritjen e efiçiencës dhe efektivitetit të prokurimit publik, duke fuqizuar prokurimin
elektronik, si dhe do të rrisë transparencën e tenderimeve publike, për të arritur raportin e
drejtë ndërmjet vlerës dhe shpenzimeve. Kjo do të bëhet, duke rishikuar sistemin e prokurimit
me qëllim rritjen e efikasitetit.
Përmes shqyrtimit strategjik të fushës së menaxhimit të
financave publike dhe proceseve të menaxhimit të financave
publike, do të sigurohet llogaridhënie për shfrytëzim më efektiv
të parasë publike.
Qeveria do të sigurojë, që pagesat për shërbimet ose punët e
kryera nga operatorët ekonomikë të kontraktuar nga autoritetet
publike, të kryhen me përpikmëri dhe pa ndonjë vonesë.
Për të siguruar trajtim të drejtë të subjekteve ekonomike, rritje të
të hyrave tatimore dhe formalizimit të punësimit, Qeveria do të
intensifikojë luftën për eliminimin e evazionit fiskal. Në këtë drejtim, do të merren veprime
si ulja e pragut të transaksioneve në para të gatshme.
1.3. Modernizimi i administratës publike
Në kuadër të dialogut të politikave të zhvilluara me BE-në, Kosova do të marrë përsipër një
sërë reformash dhe veprimesh për të modernizuar administratën publike. Qeveria do të
ndërmarrë hapa të shpejtë dhe të mirëmenduar, për të përmbushur obligimet e saj në kuadër
të këtij dialogu, në përputhje me marrëveshjet e arritura me BE-në, sikurse dhe me prioritetet
e përcaktuara në kuadër të strategjive të saj. Për këtë qëllim, Qeveria do të kryejë rishikimin e
kornizës strategjike në përputhje me prioritetet, si pjesë e zbatimit të kornizës ligjore dhe
modernizimit të mëtejshëm të administratës.
1.3.1. Pakoja ligjore e reformës së administratës publike
Pasi të merren vendimet nga ana e Gjykatës Kushtetuese mbi Ligjin për Zyrtarët Publikë dhe
atë për Pagat në Sektorin Publik, Qeveria do të angazhohet për kompletimin e shpejtë të
Qeveria do të sigurojë që të
vendosë një Program
Kombëtar të Kursimit
katërvjeçar në kuadër, të të
cilit do të ndërmerren
masat dhe veprimet për
zvogëlimin e shpenzimeve të tepërta.
7
kornizës ligjore për reformën e administratës publike, duke u kujdesur posaçërisht për të
respektuar parimin themelor të “pagës së njëjtë për punë të njëjtë”. Qeveria do të punojë ngushtë
me partnerët e jashtëm, si BE-ja, Mbretëria e Bashkuar dhe të tjerë, për të garantuar integritetin
dhe transparencën gjatë proceseve të rekrutimit dhe avancimit, që do të nisin pas kompletimit
të pakos ligjore.
Për më tepër, pas Vendimit të Kuvendit Nr. 07-V-005 për Zgjedhjen e Qeverisë së Republikës
së Kosovës - të dt. 03.02.2020, ku për herë të parë është reduktuar numri i ministrive nga njëzet
e një në pesëmbëdhjetë - Qeveria do të ndërmarrë të gjitha masat për kompletimin e
legjislacionit sekondar me qëllim të ristrukturimit të ministrive, duke ruajtur funksionalitetin
e plotë të tyre.
1.3.2. Racionalizimi i agjencive
Qeveria do të zbatojë me vendosmëri procesin e racionalizimit të agjencive, në përputhje me
zotimet e marra në dialogun me BE-në. Për ta zbatuar këtë prioritet, si dhe për të vazhduar
profesionalizimi i administratës publike, do të përgatiten politikat e reja për reformën e
administratës dhe për trajnimet e nëpunësve civilë. Do të krijohet sistemi për monitorimin
dhe raportimin e dokumenteve të miratuara, sikurse dhe Ligji për Organizimin e
Administratës Shtetërore dhe Agjencive të Pavarura. Do të fillojë vala e parë dhe e dytë e
racionalizimit të agjencive dhe institucioneve të pavarura pas miratimit të projektligjeve nga Kuvendi
i Kosovës.
1.3.3. Qeverisja dixhitale dhe përmirësimi i shërbimeve për qytetarët
Qeveria do të aplikojë qeverisjen elektronike, që të rrisë kapacitetin dhe efikasitetin e
shërbimeve të ofruara. Proceset e rekrutimit dhe avancimit të brendshëm do të zhvillohen në
mënyrë elektronike. Standardet për ndërlidhjen e sistemeve dhe infrastruktura e nevojshme e
teknologjisë informative do të sigurojë lidhjen graduale të regjistrave të ndryshëm dhe
sistemeve në funksion me portalin e Qeverisë.
Për të mundësuar dhe lehtësuar qasjen dhe përdorimin e të dhënave, Qeveria do të themelojë
qendra shumëfunksionale për qytetarët. Gjithashtu, Qeveria do të sigurojë koordinimin
ndërinstitucional për të zhvilluar dhe zbatuar politikat për qeverisjen dixhitale. Në këtë
drejtim, Qeveria e Kosovës do të investojë në funksionalizimin e plotë të kornizave
strategjike, ligjore, institucionale dhe teknike për shërbimet elektronike.
1.3.4. Ngritja e kapaciteteve të administratës publike
Qeveria do të përmbushë plotësisht obligimet sipas standardeve të BE-së, nëpërmjet
rekrutimit të diplomuarve nga Skema e Profesionistëve të Rinj, si dhe do të angazhohet për të
zhvilluar skema të tjera të aftësimit për administratën publike. Njëkohësisht, Qeveria do të
zhvillojë politika stimuluese për ruajtjen e stafit të specializuar në kuadër të skemave të
bashkëpunimit me partnerët e jashtëm.
Qeveria do t’i kushtojë kujdes të veçantë organizimit të aktiviteteve për transferimin e
njohurive brenda administratës publike, duke fuqizuar Institutin e Kosovës për
Administratën Publike, si institucion qendror koordinues.
8
1.4. Menaxhimi i ndërmarrjeve publike
Qeveria do të rrisë efikasitetin e menaxhimit të ndërmarrjeve
publike, që janë në pronësi të institucioneve shtetërore të
Kosovës, duke përdorur kriterin profesional për bordet dhe stafin
menaxhues të tyre e mekanizmave monitorues dhe kontrollues.
Qeveria do të rishikojë performancën e ndërmarrjeve publike
dhe në bazë të rezultateve të këtij rishikimi, do të marrë
vendimet e nevojshme për ndërmarrjet që kanë pasur
performancë të pakënaqshme. Ky rishikim do të bazohet në:
realizimin e planeve të biznesit, raportet financiare të tyre dhe
raportet e auditorit të brendshëm dhe të pavarur.
Për të siguruar përqendrimin në zhvillimin strategjik, Qeveria
do të vendosë një sistem për menaxhimin e performancës për secilën ndërmarrje publike. Këtu
përfshihet vendosja e treguesve të performancës, që do të pajtohen në baza vjetore me bordet dhe
po të njëjtat metoda do të përdoren për vlerësimin e punës së tyre. Qeveria do të sigurojë, që
treguesit e performancës të jenë relevantë për zhvillimin e ndërmarrjeve publike.
Kjo do të bëhet përmes:
Rishikimit të procesit, kornizës ligjore dhe politikave të pronësisë;
Finalizimit të kornizës ligjore për ndërmarrjet publike;
Vendosjen e treguesve të performancës për vlerësimin e punës së bordeve.
1.5. Qeverisja lokale
Qeveria do të angazhohet, që autoritetet lokale të jenë sa më afër qytetarit, në pajtim me
parimin e subsidiaritetit dhe me praktikat e mira të përshkruara në Kartën Evropiane të
Vetëqeverisjes Lokale, për të siguruar shërbime cilësore për qytetarët dhe një shoqëri kohezive
që garanton të drejtat e komuniteteve. Do të nisë rishikimi funksional i sistemit të vetëqeverisjes
lokale dhe do të plotësohet më tutje korniza ligjore e vetëqeverisjes lokale.
Qeveria do të ndajë grantet qeveritare për komunat, sipas parimit të meritokracisë, ndarje e
cila do të bazohet në performancën e qeverisjes së komunave. Do të promovohet
bashkëpunimi ndërkomunal dhe ndërkufitar, nëpërmjet financimit të projekteve për
zhvillimin e infrastrukturës socio-ekonomike, kulturore dhe sportive, krijimit të organeve dhe
ndërmarrjeve të përbashkëta, për të mundësuar ekonomizimin e shërbimeve.
Qeveria do të përpilojë kornizën ligjore me qëllim të krijimit të grantit të katërt për
komunat. Granti do të përdoret për financimin e projekteve kapitale të komunave, sipas
përzgjedhjes së qeverive lokale, për zhvillim të gjithanshëm, në sektorë si: turizmi rural,
inovacioni, sportet, trashëgimia kulturore, arti, infrastruktura publike, sistemet e ngrohjes
qendrore, furnizimi me ujë të pijshëm, mbarështimi dhe ripërtëritja e hapësirave të dëmtuara
dhe trajtimi i ujërave të zeza.
Do të ripërtërihet bashkëpunimi
me partnerët zhvillimorë, duke
vazhduar projektin ekzistues të
Ambasadës së Mbretërisë së
Bashkuar, si dhe do të
përfshihen edhe partnerë të tjerë
zhvillimorë, siç është SHBA dhe
Gjermania në një program që
përmirëson në mënyrë të
përhershme aspektin cilësor të
emërimit të anëtarëve të
bordeve.
9
2. SUNDIMI I LIGJIT
Parimi themelor, me të cilin do të punojë Qeveria është sundimi i ligjit, i cili ka si qëllim
mbrojtjen dhe zgjerimin e lirisë së qytetarëve. Qeveria do të angazhohet fuqishëm që gjyqësori
të jetë i pavarur dhe i paanshëm. Do të zhvillohet pa kompromis lufta kundër krimit të
organizuar dhe korrupsionit, ekstremizmit, krimeve ekonomike, trafikimit të qenieve
njerëzore dhe të gjitha formave të tjera të krimeve. Qeveria do të angazhohet në respektimin
e të drejtave të njeriut të garantuara me Kushtetutë dhe me konventat ndërkombëtare
përkatëse. Qeveria do të angazhohet në rritjen e subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës në
fushën e drejtësisë, nëpërmjet aderimit në mekanizmat relevant rajonal dhe ndërkombëtar.
Gjithashtu Qeveria do të angazhohet që të formojë një sistem të qëndrueshëm ligjor, i cili do
të jetë i drejtë, i shpejtë, efikas dhe do ta forcojë besimin e qytetarëve në të.
2.1. Të drejtat e njeriut, barazia gjinore dhe komunitetet
Mbrojtja dhe respektimi i lirive dhe të drejtave themelore përbëjnë shtyllat kryesore të shtetit
demokratik. Në Kosovë, liritë dhe të drejtat e njeriut garantohen me Kushtetutë dhe ligj.
Barazia e të gjithë qytetarëve para ligjit dhe gjykimi i drejtë është themel i rendit kushtetues e
ligjor, prandaj Qeveria do të angazhohet fuqishëm për mbrojtjen e këtij parimi të drejtësisë.
Do të fokusohet në fuqizimin e rolit dhe pozitës së gruas në shoqëri, zhvillimin e politikave
adekuate për fuqizimin ekonomik të tyre. Do të angazhohet për forcimin e mekanizmave
institucionale për barazi gjinore, përtej kufizimeve të pjesëmarrjes dhe kuotave, si dhe do të
zhvillojë politikat për mbrojtjen nga dhuna në familje. Me qëllim të realizimit të plotë të të
drejtave të grave në Kosovë, Qeveria do të ndërmarrë veprimet e nevojshme për të garantuar
zbatimin e ligjit mbi pronën e trashëguar nga vajzat dhe gratë në familjet e tyre. Do të
angazhohet për ndërmarrjen e masave të duhura për shpërndarjen e drejtë të pasurisë së fituar
pas martesës, si dhe do të nxitet ndryshimi i normave ligjore për të përshpejtuar procedurat
gjyqësore kontestimore.
Qeveria do të angazhohet në përmirësimin e sistemit dhe fuqizimin e ndihmës juridike falas,
dhe të zbatojë ligjet në fushën e kompensimit të viktimave të krimit dhe dhunës seksuale gjatë
luftës.
Qeveria do të marrë përsipër mbrojtjen, respektimin dhe përkushtimin për integrim të plotë
të të drejtave të komuniteteve, grupeve të margjinalizuara dhe grupeve të cenueshme në
Kosovë. Qeveria do angazhohet për të zbatuar ligjet në fuqi, për lehtësimin e kthimit vullnetar
dhe të sigurtë të personave të zhvendosur në Kosovë, ushtrimin e të drejtave të tyre pronësore
dhe të drejtave për të marrë dokumentet personale, për të përmirësuar sigurinë e të kthyerve,
statusin e tyre socio-ekonomik dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri. Në këtë drejtim,
Qeveria do të planifikojë hartimin e akteve ligjore specifike dhe do të iniciojë bashkëpunim
më efikas në nivelin rajonal, në mënyrë që të adresojë përgjithmonë problemet e personave të
zhvendosur dhe të kthyerve në përputhje me detyrimet ndërkombëtare. Qeveria do të punojë
në mbylljen e qendrave kolektive për refugjatët dhe personat e zhvendosur brenda vendit.
Kjo do të bëhet duke forcuar bashkëpunimin rajonal dhe ndërinstitucional për çështjet si:
uzurpimi i pasurisë, zbatimi i vendimeve gjyqësore të formës së prerë, siguria, riintegrimi dhe
fuqizimi ekonomik i të kthyerve dhe komuniteteve jo-shumicë, marrja e dokumenteve
personale dhe të tjera.
10
Qeveria do të angazhohet për të mundësuar lirinë e plotë të shprehjes dhe lirinë mediatike,
në pajtim me praktikat më të mira demokratike. Kujdes i veçantë do t’i kushtohet mbrojtjes së
gazetarëve nga masat ndëshkuese prej punëdhënësve dhe palëve të tjera. Qeveria, po ashtu
do të angazhohet në mundësimin e financimit të qëndrueshëm të transmetuesit publik, që
garanton pavarësinë editoriale. Transmetuesi publik duhet të jetë në transparencë
llogaridhënie të plotë në raport me Kuvendin e Republikës së Kosovës.
2.2. Dënimi i krimeve të luftës
Qeveria synon të themelojë institucionet relevante për dokumentimin dhe arkivimin e
krimeve të luftës. Sistemit të pavarur të drejtësisë do t’u krijohen kushtet institucionale për
hetimin dhe dokumentimin e krimeve të Serbisë në Kosovë. Veprimtari, e cila do të mundësojë
gjykimin e drejtë të këtyre krimeve. Për këtë qëllim, në kuadër të Ministrisë së Drejtësisë
synohet të themelohet instituti për krime të luftës, i cili do të ketë kapacitetet e nevojshme për
hetimin, dokumentimin dhe arkivimin e krimeve të luftës dhe i njëjti do të jetë edhe në
shërbim të Prokurorisë Speciale. Për këtë, sipas nevojës, Departamenti i Posaçëm për Hetimin
e Krimeve të Luftës në kuadër të Prokurorisë Speciale, do të mbështetet me prokurorë të rinj
dhe bashkëpunëtorë profesionalë.
Për ta forcuar subjektivitetin ndërkombëtar të Kosovës, dhe për vetëdijesimin ndërkombëtar
për krimet e shkaktuara nga Serbia në Kosovë, Qeveria do të angazhohet për anëtarësimin e
Kosovës në Konventat e Gjenevës dhe Konventën kundër Gjenocidit dhe në të njëjtën kohë,
do të përgatisë padinë e Kosovës kundër Serbisë për Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë.
2.3 Rishikimi i sistemit të drejtësisë
Qeveria do të angazhohet, që të bëhet rishikimi i sistemit të drejtësisë për të fuqizuar sundimin
e ligjit, për të siguruar zbatimin e plotë të ligjeve, proces i cili e forcon besimin qytetar në
drejtësi. Rishikimi i sistemit të drejtësisë ka për qëllim gjetjen e mangësive të legjislacionit dhe
mekanizmave zbatues me qëllim harmonizimin ligjor në përputhje me mekanizmat dhe
kapacitetin e tyre. Kjo do të realizohet nëpërmjet reformave gjyqësore, vettingut,
ristrukturimit të mekanizmave që ndihmojnë në sundimin e ligjit dhe ngritjes së kapaciteteve
në sistemin e drejtësisë.
2.3.1 Procesi i Vettingut
Qeveria do të përkushtohet në dekriminalizimin dhe në heqjen e ndikimit të ekzekutivit
brenda drejtësisë dhe mbi drejtësinë, për të siguruar që sistemi të jetë i pavarur, i paanshëm
dhe profesional. Gjykatat, Prokuroria, Policia, Agjencia Kosovare e Inteligjencës, Dogana,
Inspektorati Policor dhe Njësia e Inteligjencës Financiare do të hyjnë në procesin e vettingut.
Vettingu do të mbështetet edhe nga partnerët ndërkombëtarë.
Disa nga synimet dhe veprimet e Qeverisë nëpërmjet procesit të vettingut janë: pathyeshmëria
e Këshillit Gjyqësor dhe Këshillit Prokurorial dhe të ruajtja e integritetit gjyqësor; kontrolli i
pavarur dhe i vazhdueshëm i integritetit përmes themelimit të një njësie të veçantë dhe të
pavarur; rekrutimi, ngritja në detyrë dhe transferimi i gjyqtarëve, prokurorëve dhe stafit
mbështetës të bazuar në profesionalizëm; si dhe forcimi i kritereve për kontroll të integritetit.
11
2.3.2 Reformat në drejtësinë komerciale
Marrëdhëniet juridike të karakterit pasuror janë ndër aspektet kryesore të zhvillimit social
dhe ekonomik të Kosovës. Në kuadër të rishikimit funksional të sistemit të drejtësisë, Qeveria
ka si prioritet themelimin e Gjykatës Komerciale, e cila do të jetë dy-shkallëshe. Në të do të
përfshihen dhe funksionet e Departamentit Ekonomik, si dhe të Divizionit Fiskal të
Departamentit për Çështje Administrative të Gjykatës Themelore në Prishtinë. Themelimi dhe
funksionalizimi i kësaj Gjykate krijon sigurinë juridike për bizneset vendore dhe investimet e
huaja. Kjo Gjykatë do të shërbejë për stimulim, ulje të rrezikut dhe zgjerim të bizneseve
ekzistuese, që do të ndikojë në rritjen e investimeve direkte nga kompanitë e huaja dhe nga
mërgata. Prandaj, Qeveria do të fillojë të hartojë kornizën ligjore për të mos pasur dyfishime
të kompetencave, do të kujdeset për infrastrukturën fizike të saj dhe do të mundësojë rritjen e
numrit të gjyqtarëve, bashkëpunëtorëve profesionalë dhe mbështetjen logjistike për ta, në
mënyrë që të krijohet një mjedis sa më efikas, ku bizneset dhe investitorët do t’i zgjidhin
kontestet e tyre me shpejtësi dhe cilësi.
Angazhimi vullnetar i palëve që kontestet juridike t’i dërgojnë në format alternative të
drejtësisë, ndërmjetësimit dhe arbitrazhit, çojnë në ekonomizimin e procesit gjyqësor.
Referimi i kontesteve juridike në forma alternative ndikon në uljen e rasteve pranë Gjykatës.
Kjo do të mundësojë që sistemi gjyqësor të jetë më efikas dhe të përqendrohet vetëm në rastet,
ku kërkohet zgjidhje juridike konvencionale. Qeveria do të angazhohet në krijimin e njësisë
së veçantë për përfaqësim në procedurat e arbitrazhit, në kuadër të Avokaturës Shtetërore dhe
do t’i rrisë kapacitetet e saj.
Me qëllim të krijimit të një ambienti të përshtatshëm e të bërit biznes, si dhe ofrimit të
shërbimeve ndaj qytetarëve. Qeveria do të angazhohet për fuqizimin e mëtejmë të rolit dhe
kompetencave përkatëse të profesioneve të lira, në ndërtimin e kapaciteteve për të ofruar
qasjen e nevojshme në bazat e të dhënave të regjistrave publikë. Me prioritet do të trajtohet
edhe mbikëqyrja e ligjshmërisë së profesioneve të lira.
2.4 Konsolidimi i drejtësisë civile dhe rregullimi i çështjeve pronësore Konsolidimi i drejtësisë civile është ndër çështjet më të rëndësishme për drejtësinë në Kosovë.
Qeveria do të angazhohet në finalizimin dhe miratimin e Kodit Civil, i cili luan rol të madh në
fuqizimin e sundimit të ligjit. Kodi do të jetë në harmoni të plotë me legjislacionin e BE-së, që
përfshin të drejtën e detyrimeve, të drejtën pronësore, të drejtën familjare dhe atë
trashëgimore. Po ashtu, do të adresohen çështjet pronësore duke përfshirë pronën publike,
tokën ndërtimore, si dhe rregullimin e çështjeve pronësore të shtetasve të huaj. Në kuadër të
sundimit të ligjit dhe drejtësisë civile, prioritet i Qeverisë është harmonizimi i ligjeve me acquis
të Bashkimit Evropian.
Qeveria do të hartojë projektligjin për realizimin e të drejtave civile, me anë të së cilit synohet
shkurtimi i afateve procedurale për zgjidhjen e kontesteve civile, transformimi i sistemit të
bashkëpunëtorëve profesionalë që vlerësojnë kontestet, sanksionet penale ndaj gjyqtarëve për
mosrespektim të afateve.
Qeveria do të përkushtohet për krijimin e një sistemi për verifikimin dhe regjistrimin e saktë
të pronave në Kadastër. Krijimi i sistemit dhe kornizës ligjore efektive, për të drejtat pronësore
krijon siguri ligjore për qytetarët, bizneset dhe investitorët e huaj. Rrit mundësitë për
12
investime dhe mundëson përdorimin e pronave në veprimtaritë ekonomike. Kjo do të bëhet
përmes rregullimit të plotë të kornizës ligjore për Agjencinë Kosovare për Krahasim dhe
Verifikim të Pronës. Ajo do të transformohet në një trup gjysmë-gjyqësor, ku qytetarët i
zgjidhin në mënyrë më të shpejtë kërkesat e tyre për formalizim të të drejtave pronësore, duke
lehtësuar kështu dhe punën e gjykatave. Kadastra do të transformohet dhe do të
përmirësohet, në mënyrë që të jetë një platformë e besueshme e të dhënave mbi pronat dhe
bartësit e të drejtave pronësore në Kosovë, ku do t’i ofrohet qasje publikut të gjerë.
2.5 Konsolidimi i drejtësisë penale
Në kuadër të përmirësimit të ekzekutimit të sanksioneve penale, do të rishikohet ligji për
ekzekutimin e sanksioneve dhe do të hartohet projektligji për mekanizmin e ekzekutimit të
tyre. Me synim të krijimit të kushteve më të mira për trajtim të personave të dënuar, Qeveria
do të nxitë reformimin e arsimit dhe ri-socializimin e të burgosurve duke përfshirë trajtimin
e veçantë për kategori të caktuara të të dënuarve.
Sa i përket rregullimit të evidencës penale do të hartohet ligji për sistemin qendror të
evidencës në Kosovë. Në këtë mënyrë mundësohet grumbullimi, ruajtja, shpërndarja dhe
shlyerja e të dhënave penale, sipas legjislacionit në fuqi.
2.6 Lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit
Lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit është prioriteti kryesor i Qeverisë.
Qeveria do të angazhohet për të mundësuar forcimin e
kapaciteteve institucionale përgjegjëse, përfshirë vënien
në dispozicion të mjeteve financiare në luftën kundër
krimit të organizuar dhe korrupsionit. Do të rriten
kapacitetet e Prokurorisë Speciale dhe Departamentit
Special në kuadër të Gjykatës Themelore, që ka në
kompetencë lëndët e kësaj natyre. Kjo do të bëhet në të
gjitha nivelet institucionale dhe shoqërore dhe Qeveria
do të përkrahë maksimalisht zbardhjen e origjinës së
këtyre dukurive. Kjo do të arrihet përmes rregullimit
dhe zbatimit më të mirë të legjislacionit, sa i përket
krimit të organizuar dhe korrupsionit, komunikimit të duhur institucional, krijimit të
kushteve më të mira të punës, mbrojtjen e policisë dhe gjyqësorit.
Për të luftuar krimin e organizuar dhe korrupsionin, Qeveria do të bëjë vlerësime dhe analiza
mbi efektshmërinë e sistemit dhe zbatimin e kornizës aktuale ligjore. Po ashtu, do të bëjë
rishikimin e sistemit dhe reforma për të mënjanuar hapësirat strukturore dhe ligjore për krim
të organizuar dhe korrupsion. Qeveria do të zhvillojë kapacitetet njerëzore dhe profesionale
aty ku ka nevojë, si dhe do të shtojë hetimet e integruara financiare. Ndër të tjera, Qeveria do
të procedojë projektligjin për Agjencinë Kundër Korrupsionit dhe atë për deklarimin e
pasurisë.
Në kuadër të planifikimit strategjik në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit,
Qeveria do të rishikojë kornizën strategjike (12 dokumente aktuale strategjike) në fushën e krimit
të organizuar dhe sigurisë publike.
Me prioritet të lartë, do të miratohet
Ligji për kontrollin dhe konfiskimin e
pasurisë së pajustifikueshme, si dhe do
të themelohet një fond të veçantë
për ruajtjen e aseteve të konfiskuara
të përfituara në mënyrë të
kundërligjshme të cilat do të
shfrytëzohen për ngritjen
kapaciteteve të institucioneve të
sundimit të ligjit.
13
2.6.1 Mekanizmi i veçantë për hetime
Qeveria do të bëjë rishikimin e të gjithë mekanizmave, përfshirë edhe task-forcat për luftimin
e krimit të organizuar dhe korrupsionit të nivelit të lartë. Do të mundësojë transformimin e
atyre që nuk kanë dhënë rezultate dhe, në të njëjtën kohë, do të shqyrtojë themelimin e një
mekanizmi të veçantë hetimor.
2.6.2 Mbrojtja e sinjalizuesve
Në kuadër të luftës kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, Qeveria synon të sigurojë
zbatimin e plotë të Ligjit për Mbrojtjen e Sinjalizuesve dhe të përkrahë të gjithë ata që lajmërojnë
shkeljet e legjislacionit në fuqi. Qeveria do të angazhohet që të plotësohet sa më parë korniza
ligjore dhe institucionale, për mbrojtjen e sinjalizuesve, sikurse dhe ngritja e kapaciteteve
njerëzore për trajtimin e rasteve të sinjalizuara.
14
3. ZHVILLIMI EKONOMIK
3.1. Mbështetja për zhvillimin e industrisë dhe bizneseve
Zhvillimi ekonomik do të bazohet në zhvillimin e ndërmarrësisë në tërësi, me fokus të veçantë
në mbështetjen për ndërmarrjet e vogla, të mesme dhe të mëdha, duke i parë ndërmarrësit si
forca kryesore në hapjen e vendeve të reja të punës dhe në zhvillim ekonomik. Roli i Qeverisë
do të jetë ofrimi i mbështetjes institucionale, për të ofruar një mjedis të barabartë, duke hequr
monopolet, duke eliminuar evazionin fiskal, duke siguruar fuqizimin me energji elektrike me
çmim të përballueshëm dhe veçanërisht, duke bërë në kohë pagesat për ndërmarrjet që
kryejnë punë të kontraktuara nga autoriteti publik.
Qeveria do të mbështesë sektorin e arsimit me buxhet për rritje të cilësisë, dhe do të ndihmojë
që përveç infrastrukturës të investojë në shkathtësitë për të ardhmen, posaçërisht për të rinjtë
dhe gratë.
Shtyllë e veçantë e zhvillimit ekonomik është edhe menaxhimi dhe performanca e mirë e ndërmarrjeve publike, duke u bazuar në indikatorët e performancës, për secilën ndërmarrje publike nën menaxhimin e bordeve profesionale dhe jo të lidhura me politikën.
Qeveria do të mbështesë zhvillimin e sektorit të bujqësisë, infrastrukturës së nevojshme
rrugore, politikave tregtare, teknologjisë së informimit dhe komunikimit, si dhe të zhvillimit
rajonal.
3.1.1. Mjedisi biznesor dhe zhvillimi i ndërmarrësisë
Qeveria do të ketë në fokus eliminimin e barrierave e të bërit biznes. Do të bëjë thjeshtësimin
e procedura për pajisjen me leje dhe licenca, si dhe finalizimin e reformës së përgjithshme të
inspektimeve. Për më tepër, zhvillimi i sektorit privat do të bazohet fillimisht në mbështetjen
e Qeverisë për formalizimin e bizneseve dhe punës. Me prioritet do të trajtohet kompletimi i
sistemit kadastral, përmirësimi i procesit të regjistrimit të pronës për të rritur qasjen në financa
e për të reduktuar koston e të bërit biznes, si dhe avancimi i të drejtave pronësore të grave.
Me theks të veçantë, për të përmirësuar kushtet për zhvillim ekonomik, prioritet do t’i
kushtohet luftës kundër krimit, korrupsionit dhe përmirësimit të sistemit gjyqësor. Në këtë
drejtim:
Qeveria synon politika zhvillimore ekonomike, të cilat rrisin dhe mbrojnë prodhimin,
fuqinë blerëse, zgjerojnë tregun, luftojnë korrupsionin dhe krimin, si dhe rritjen e
vendeve të punës dhe konkurrueshmërisë së sektorit privat;
Qeveria do të krijojë Fondin Zhvillimor, në mënyrë që të përkrahë ndërmarrësit, të
cilët duan të ngrenë kapacitetet dhe të rrisin punësimin. Në këtë bashkërendim të
Qeverisë me ndërmarrësit, prodhuesit vendorë do të mbështeten veçanërisht në
ngritjen e cilësisë, duke shtuar mundësitë për gjetjen e tregut dhe rritur eksportet;
Qeveria do ta transformojë Agjencinë Kosovare për Privatizim, në agjenci brenda
qeverisë. Qeveria do të:
a) krijojë Fondin Sovran, i cili do të marrë në pronësi asetet strategjike të
Republikës së Kosovës, për t'i valorizuar ato, për të mundësuar investime
të jashtme dhe qasje në tregje të huaja të kapitalit;
15
b) krijojë Fondin Zhvillimor bazë e të cilit, do të jenë mjetet financiare të
privatizimit, investimet nga mërgata dhe burime të tjera, që do të
mbështesin idetë inovative në vend, si dhe
c) fuqizojë Fondin e Kosovës për Garanci Kreditore.
3.1.2. Ndërmarrësia dhe inovacioni
Përkrahja e ndërmarrësisë dhe inovacionit do të zhvillohet përmes hartimit dhe zbatimit të
suksesshëm të politikave dhe kornizës ligjore për inovacion dhe ndërmarrësi, si dhe
themelimin dhe funksionalizimin e Qendrave Inovative. Do të sigurohen fonde për përkrahje
financiare direkte për ide, projekte dhe aktivitete inovative për NVM-të dhe projekte fillestare
(start-up) në fushën TIK. Vëmendje do t’i kushtohet hartimit dhe zbatimit të “Strategjisë
për specializim të mençur” për të kontribuar në rritjen dhe prosperitetin në nivel vendi dhe
rajonal, duke i dhënë mundësi vendit të përqendrohet në pikat e forta për zhvillim ekonomik,
duke u bazuar në partneritete midis bizneseve, institucioneve publike dhe institucioneve të
dijes.
3.1.3. Politikat industriale
Qeveria do të lehtësojë të bërit biznes dhe do të fuqizojë sektorin privat në mënyrë që të
mundësojë zhvillim të qëndrueshëm ekonomik të Kosovës. Kjo do të arrihet në bashkërendim
me sektorin privat, në mënyrë që të mundësohet adresimi sa më i shpejtë i sfidave, që
pengojnë aktivitetin prodhues në sektorë të industrisë dhe të turizmit. Kështu synohet
fuqizimi i industrisë prodhuese dhe shërbimeve të prodhuara në ekonominë e Kosovës.
Institucionet e Kosovës do të bashkëpunojnë mes vete për adresimin e të gjitha pengesave
administrative dhe ligjore, për të ndërmarrë politika të favorshme për sektorin privat në vend.
Vëmendje e veçantë do t’i kushtohet zhvillimit të politikave industriale dhe përkrahjes së
drejtpërdrejtë financiare për NVM-të dhe bizneset fillestare; rritjes së konkurrueshmërisë në
industrinë prodhuese, shërbimeve në sektorin e tregtisë në raport me industrinë, bujqësinë,
sektorin e turizmit dhe hotelerisë.
3.1.4. Zhvillimi i turizmit
Kosova ka potencial të madh për turizëm malor, atë rekreativ-sportiv, turizëm kulturor të
bazuar në trashëgiminë tonë historiko-kulturore dhe rurale, që mund të kontribuojnë në rritje
ekonomike të qëndrueshme dhe gjenerimin e vendeve të reja të punës. Qeveria do të zhvillojë
politikat e turizmit, do të punojë drejt përmirësimit të kornizës ligjore, duke siguruar një
legjislacion sipas standardeve evropiane. Kornizë institucionale, e cila është e favorshme për
zhvillimin e sektorit privat e posaçërisht atij turistik, duke përfshirë infrastrukturën e duhur,
promovimin e potencialeve turistike, si dhe të garantojë sigurimin e cilësisë së shërbimeve për
turistët. Krahas projekteve për përmirësimin e infrastrukturës, Qeveria do të mbështesë
rivitalizimin e potencialeve turistike ekzistuese në parqet kombëtar, si Malet e Sharrit dhe
zhvillimit të potencialeve të reja në Bjeshkët e Nemuna, me theks të veçantë në mbrojtjen e
mjedisit. Mbështetja e bizneseve në zhvillimin e turizmit rural dhe mbështetjen e zhvillimit
të shërbimeve turistike në zonat e trashëgimisë kulturore. Në prioritet do të jetë, po ashtu
promovimi i trashëgimisë kulturore dhe natyrore si potencial turistik, atraktiv, shëndetësor
dhe rekreativ.
16
3.1.5. Nxitja, promovimi dhe përkrahja e investimeve të huaja
Qeveria do të ketë fokus të veçantë nxitjen dhe lehtësimin e investimeve të huaja, posaçërisht
duke eliminuar pengesat për investimet e huaja. Përmes këtyre politikave do të krijohen
kushte të veçanta për investimet e mërgatës. Qeveria do të mundësojë sundim adekuat të
rendit dhe ligjit, infrastrukturë ekonomike për të krijuar klimë të favorshme për investitorët.
Në këtë drejtim, Qeveria do të krijojë stimuj ligjorë, institucionalë e administrativë për
investimet në sektorë prioritare, por edhe do të zhvillojë infrastrukturën e nevojshme që mund
të ofrohet përmes zonave ekonomike dhe parqeve industriale. Me theks të veçantë do t’i
kushtohet përgatitjes dhe fillimit të zbatimit të shërbimeve dhe programeve të kujdesit pasues
për investitorët, monitorimit të mbarëvajtjes së investimeve dhe mbrojtjes së investitorëve të
huaj.
3.1.6. Politikat tregtare
Deficiti i qëndrueshëm dhe në rritje i tregtisë, i cili rrezikon qëndrueshmërinë afatmesme të
ekonomisë, është një nga sfidat kryesore me të cilat Kosova duhet të përballet. Deficiti i
përgjigjet kufizimeve të anës së ofertës, si dhe një sërë pengesash me të cilat përballen
eksportuesit, si brenda ashtu edhe jashtë, duke ndikuar në konkurrencën e tyre. Qeveria është
e përkushtuar të ndryshojë këtë trend historik.
Qeveria do të angazhohet përmes zhvillimit të politikave tregtare, si për mallrat, ashtu edhe
për shërbimet, në përputhje me detyrimet e saj ndaj MSA-së, t’i bëjë eksportet një motor të
rritjes dhe zhvillimit duke rritur prodhimin, inovacionin dhe konkurrencën. Për këtë qëllim,
për promovim të eksportit dhe adresimi i kufizimeve të anës së ofertës, do të përmirësohet
korniza ligjore në fushën e tregtisë së brendshme dhe të jashtme, tregtia elektronike dhe të
drejtat e pronësisë intelektuale. Qeveria do të punojë në drejtim të anëtarësimit në organizatat
përkatëse rajonale dhe ndërkombëtare ekonomike, veçanërisht në Organizatën Botërore të
Tregtisë, së pari si vëzhguese dhe më pas do të kërkojë negociatat e pranimit të plotë. Për të
rritur potencialin tregtar do të mbështeten negociatat tregtare me partnerë të përshtatshëm në
rajone të ndryshme të botës.
Qeveria do të përmbushë detyrimet e saj, në nismat rajonale në kuadër të CEFTA-s dhe Zonës
Ekonomike Rajonale. Në këtë drejtim, do të miratohet Protokollin Shtesë 5 për lehtësimin e
tregtisë dhe Protokollin Shtesë 6 për tregtinë e shërbimeve, dhe do të promovohet zbatimin e
efikas i tyre.
Për më tepër, qeveria do të përmirësojë mbikëqyrjen e tregut përmes reformës së përgjithshme
të inspektimeve, duke marrë masa që synojnë rritjen e cilësisë së produkteve dhe shërbimeve,
si dhe mbrojtjen e konsumatorit. Do t'i kushtohet vëmendje zhvillimit të infrastrukturës
cilësore, përmes ngritjes së kapaciteteve profesionale dhe dixhitalizimit të procesit të
akreditimit të laboratorëve të metrologjisë.
3.2. Tregu i punës dhe punësimi
Niveli i lartë i papunësisë te gratë, të rinjtë dhe të rejat në Kosovë është një nga sfidat më të
mëdha në tregun e punës. Qeveria synon, ngritjen e punësimit të grupeve të cenuara, me theks
të veçantë të papunët afatgjatë, të rinjtë, gratë, personat në varfëri dhe ata në zonat rurale. Po
ashtu, në prioritet do të jetë përmirësimi i shërbimeve të punësimit, me qëllim rritjen e
efektshmërisë së masave aktive të tregut të punës.
17
Në bazë të sistemit dual të arsimit, do të merren masa për punësimin e studentëve, nëpërmjet
praktikave institucionale të paguara dhe kontraktimit të punës me kohë të pjesshme, si dhe
do të identifikohen sektorët prioritarë për zhvillim, ku mund të punësohen kategoritë me
nevoja të veçanta. Qeveria do të punojë në përmirësimin e të drejtave të punëtorëve dhe
garantimin e standardeve mbi minimalen për sigurinë dhe shëndetin në punë. Kjo do të bëhet
në përputhje me standardet ndërkombëtare nëpërmjet përmirësimit të kornizës ligjore,
përkatësisht të ligjit të punës dhe atë për inspektoratin e punës, si dhe do të punohet në
zhvillimin e sistemit informativ për tregun e punës.
Prioritet do t’i kushtohet:
Rishikimit të Planit për Punësimin e të Rinjve – duke integruar njëkohësisht prioritetet
për punësimin e grave;
Rishikimit të Politikave të Punësimit 2020-2024 me qëllim të përmirësimit të
efektshmërisë së masave aktive të tregut të punës;
Përmirësimit të kornizës ligjore dhe politikave, duke rishikuar ligjin e punës dhe
rishikimin e ligjit për inspektoratin e punës;
Krijimit të sistemit informativ për tregun e punës;
Krijimit të kushteve për inkubatorë te biznesit dhe inovacionit, me fokus të veçantë
për të rinjtë e vetëpunësuar;
Promovimit të lidhjes së arsimit profesional me nevojat e tregut, duke avancuar
bashkëpunimin ndërministror;
Forcimit të kapaciteteve të shërbimeve publike të punësimit dhe zgjerimit të masave
aktive të tregut të punës;
Mbështetjes më të madhe të rinisë dhe grave në fushën e zhvillimit të ndërmarrësisë
dhe subvencionim të pagave në sektorin privat;
Ngritjes së cilësisë së mësimit praktik në shkollë dhe praktikës profesionale jashtë
shkollës;
Avancimit të shërbimeve të këshillimit për orientim në karrierë;
Rritjes së punësimit për pjesëtarët e komuniteteve Rom, Ashkali dhe Egjiptian;
Integrimi në punësim i komunitetit LGBTI+ për stimulimin e praktikave jo
diskriminuese në vendin e punës.
3.3. Bujqësia dhe zhvillimi rural
Sektori i bujqësisë në Kosovë ka produktivitet të ulët, pavarësisht përkrahjes financiare gjatë
viteve të fundit. Në veçanti, produktiviteti i ulët lidhet me mungesën e investimeve në
modernizimin e prodhimit dhe në fragmentimin e vazhdueshëm të tokës. Një tjetër aspekt me
rëndësi është infrastruktura bujqësore, në veçanti sistemi i ujitjes. Për më tepër sektori i
bujqësisë vuan nga mungesa e specializimit dhe inovacionit. Për këtë arsye, politikat e
qeverisë në sektorin e bujqësisë dhe zhvillimit rural do të fokusohen në tri aspekte kryesore:
rritjen e produktivitetit përmes avancimit të politikave; investimet në infrastrukturë dhe
inovacion në bujqësi.
18
3.3.1. Avancimi i politikave në sektorin e bujqësisë
Në sektorin e bujqësisë do të riorganizohet skema e subvencioneve dhe skema e granteve,
bazuar në kritere të qarta dhe transparencë të plotë, duke u fokusuar në rendiment e jo në
sipërfaqe – konform rrethanave ekzistuese për rritjen e produktivitetit dhe cilësisë që rezulton
në rritje të konkurrueshmërisë. Gjithashtu, përmes kësaj synohet rritja e transparencës në
aplikimin, vlerësimin, monitorimin/inspektimin, pagesën e subvencioneve dhe granteve. Në
kuadër të kësaj reforme do t’i kushtohet vëmendje:
Rishikimit të politikave bujqësore, duke zhvilluar Programin e Ri për Bujqësi dhe
Zhvillim Rural 2021-2027, përmes të cilit do të synohet rritja e prodhimtarisë dhe
ristrukturimit agro-rural, zhvillimit të sektorit agro-ushqimor përmes përmirësimit të
aftësive konkurruese, inovative dhe rritjes së prodhimtarisë;
Ngritja e kapaciteteve njerëzore dhe teknologjike brenda ministrisë dhe krijimi i
hapësirave të punës;
Plotësim-ndryshim të ligjit për bujqësi dhe zhvillim rural dhe ligjit për pylltari;
Rritja e transparencës në aplikimin, vlerësimin, monitorimin/inspektimin dhe
pagimin e subvencioneve dhe granteve;
Krijimit të platformës informative të Sistemit të Integruar Informativ Bujqësor, për të
rritur transparencën në menaxhimin e subvencioneve dhe granteve. Rritjen e
konkurrueshmërinë në sektorin e bujqësisë dhe uljen e kostos së ofrimit të shërbimeve
dhe përkrahjes ndaj fermerëve;
Ofrimit të shërbimeve këshillimore për edukimin dhe trajnimin e fermerëve, si dhe
përkrahjes së qendrave informative-këshilluese komunale për bujqësi dhe zhvillim
rural;
Themelimi dhe funksionalizimi i Fondit për Sigurime Bujqësore;
Dritares së veçantë për agro-kredi në FKGK, për të rritur qasjen në kreditim për
fermerët dhe agro-përpunuesit;
Kultivimit dhe mbrojtjes së kafshëve të egra.
Me qëllim të zhvillimit të mëtejmë të sektorit, zgjerimi i fermave përmes konsolidimit të
tokave bujqësore, rregullimit të tokave bujqësore dhe mbrojtjes së tyre nga ndërrimi i
destinimit të paplanifikuar, do të jetë një fokus tjetër i Qeverisë, përkatësisht përmes:
Zhvillimit të politikave për tokat bujqësore dhe rregullimin e tyre;
Hartimi i Programit Kombëtar për Inventarizimin e Tokave Bujqësore të Republikës
së Kosovës.
Qeveria jonë, do t’i mbrojë fermerët përmes Themelimit të Fondit për Sigurime Bujqësore. Fond i
cili do të mundësohet në bashkëpunim me sektorin financiar. Mbështetja e vazhdueshme dhe
lehtësimi i qasjes në fonde për bujqit do të bëhet përmes:
Rritjes së mbulueshmërisë së kredive nga Fondi Kosovar për Garantim të Kredive;
Zhvillimit të një skeme për subvencionim të normave të interesit për agro-kreditë investive
të caktuara për bujqësinë, bazuar në një program të qartë të mbështetjes së investimeve
në bujqësi;
19
Sigurimin e çmimeve minimale për produkte bujqësore nga ana e shtetit, ku Ministria
e Bujqësisë brenda gjashtë muajve paraqetë një plan konkret, ku përfshinë kulturat
bujqësore, për të cilat aplikohen çmimet referente.
3.3.2. Infrastruktura e bujqësisë dhe kapacitetet institucionale
Investimet infrastrukturore në mbështetje të sektorit të bujqësisë, duhet të fokusohen në dy
drejtime: sistemet e ujitjes së tokave bujqësore dhe ndërtimin dhe rehabilitimin e rrjetit rrugor
të zonave rurale. Ndërhyrjet kryesore në sektorin e bujqësisë përfshijnë:
Zgjerimin e sistemeve dhe rehabilitimin e sistemeve ekzistuese të ujitjes së tokave
bujqësore në komunat e Kosovës;
Hartimin e Master Planit bashkëkohor për ujitjen e tokave bujqësore;
Rehabilitimin e rrjeteve rrugore në rajonet vreshtare të Republikës së Kosovës.
Ndërmarrësia agro-përpunuese duhet të zhvillohet, krahas me nevojën për zhvillimin e
shkathtësive në sektorin e industrisë së ushqimit. Si pasojë e rritjes së kërkesës për profesione
në industrinë e përpunimit të ushqimit, duhet konsideruar hendeku i mundshëm i
shkathtësive dhe nevojës për zhvillim të standardeve profesionale në këtë sektor.
Agjencia për Zhvillimin e Bujqësisë do të ristrukturohet dhe avancohet me kapacitete njerëzore
me kontrata të rregullta afatgjata; do të akreditohet Agjencia në IPARD dhe në Drejtorinë e
Përgjithshme të Komisionit Evropian për Bujqësi (DG Agri) dhe do të përcaktohen kritere për
një sistem transparent të subvencionimit të fermerëve.
Instituti Bujqësor i Kosovës do të avancohet me kapacitete njerëzore, infrastrukturë, si dhe me
mbështetje financiare. Zhvillimin e sektorit të bujqësisë në të ardhmen Qeveria do ta bazojë
në hulumtime shkencore në bashkëpunim me akademinë, për mbrojtjen e kulturave bujqësore
autentike, si dhe në përcaktimin e cilësisë dhe standardit për kulturat bujqësore.
3.3.3 Siguria e ushqimit
Qeveria synon që të zhvillojë politikat e sigurisë së ushqimit dhe përafrimin e tyre me
standardet e BE-së. Në këtë drejtim prioritet do t’i kushtohet:
Përmirësimit të kornizës ligjore për sigurinë ushqimore, parandalimin dhe luftimin e
sëmundjeve të kafshëve dhe produkteve me origjinë shtazore;
Avancimit të kornizës ligjore për prodhimin, tregtimin, kontrollin, regjistrimin e
prodhuesve dhe tregtuesve të farërave dhe prodhimin, tregtimin, kontrollin,
regjistrimin e prodhuesve dhe tregtuesve të materialit fidanor.
3.4. Teknologjia e informimit dhe komunikimit (TIK)
Qeveria do t’i kushtojë rëndësi të veçantë zhvillimit të teknologjisë informative, si një formë
ndërlidhëse e vendit me ekonomitë rajonale dhe globale. Fillimisht, Qeveria do të analizojë
mundësinë e caktimit të një qyteti, ku do të fokusohet zhvillimi i inovacionit dhe teknologjisë
“Qyteti i Teknologjisë”, duke marrë parasysh investimet e deritanishme nga partnerët
zhvillimorë. Qeveria do të krijojë kushtet e nevojshme dhe rregullativën në mënyrë që
kompanitë të mund të testojnë dhe zhvillojnë produkte të teknologjisë në sektorë të ndryshëm,
si ai financiar, mjekësor, bujqësor, etj. Krijimi i fleksibilitetit për planprogramet e reja nga
20
universitetet dhe angazhimi i më shumë ekspertëve të fushës së TIK-ut në akademi. Prioritet
i veçantë do t’i kushtohet:
Harmonizimit të kornizës ligjore dhe politikave me legjislacionin e BE-së në fushën e
infrastrukturës së teknologjisë informative;
Vazhdimit të shtrirjes së infrastrukturës brezgjerë në zona të pambuluara për qasje në
internet dhe përkrahjen e shtrirjes së infrastrukturës mobile 5G, duke përfshirë
zhvillimin e burimeve njerëzore për ekonominë dixhitale;
Ofrimit të trajnimeve të vazhdueshme për mësimdhënës, në mënyrë që ata t'u
përshtaten trendeve të teknologjisë dhe kërkesave të tregut;
Themelimit të qendrave të teknologjisë me infrastrukturë të qëndrueshme dhe
tërheqëse për kompanitë ndërkombëtare dhe vendore;
Zhvillimit të politikave stimuluese për mbështetjen e teknologjisë së informimit dhe
komunikimit, sidomos në rastin e kompanive të reja (“start-up”) dhe atyre ekzistuese;
Miratimit të standardeve ndërkombëtare përkatëse të TIK-ut për institucionet publike
dhe bizneset.
3.5. Zhvillimi i balancuar rajonal
Qeveria do të punojë në drejtim të konceptit të zhvillimit të balancuar rajonal, duke u fokusuar
në ngritjen e kapaciteteve të komunave që kanë potencial ekonomik për të siguruar
konvergjencë ekonomike dhe sociale. Është e nevojshme të ndërmerren masa për të rritur
konkurrencën ndërmjet rajoneve zhvillimore/zonave të ndryshme të Kosovës, në mënyrë që
të arrihen nivele më të larta të produktivitetit, punësimit, prosperitetit dhe barazisë.
Prioritetet kryesore do të fokusohen në zhvillimin e instrumenteve për të nxitur konkurrencë
më të madhe midis rajoneve, si dhe adresimi i pabarazisë rajonale në aspektin e zhvillimit
socio-ekonomik. Do të punohet sipas konceptit të zhvillimit rajonal që Kosova të klasifikohet
sipas statistikave të NUTS.
21
4. ARSIMI DHE SHKENCA
Qeveria do të bëjë shumë më tepër, që sistemi arsimor të
përgatisë nxënës dhe studentë të aftë për jetën dhe tregun e
punës. Për këtë qëllim, Qeveria e konsideron prioritet të
rëndësishëm riorganizimin e ministrisë, në mënyrë që të rrisë
efektshmërinë e ministrisë, si dhe koordinimin e donatorëve në
fushën e arsimit. Qeveria do ta ketë prioritet edhe
departiakëzimin e institucioneve arsimore. Po ashtu, do të
angazhohet në përmirësimin dhe mirëmbajtjen e infrastrukturës shkollore, duke filluar me
zbatimin e rekomandimeve të Institutit Kombëtar të Shëndetit Publik. Qeveria do të sigurojë
cilësi në Institucionet Edukativo-Arsimore e Aftësuese (IEAA) dhe Institucionet e Arsimit të
Lartë (IAL), në mënyrë që kurrikulat të ndërlidhen mes vete për formim profesional dhe
intelektual. Është e domosdoshme që kurrikulat të ndërlidhen dhe harmonizohen me kërkesat
e tregut të punës. Për këtë qëllim, Qeveria do të bëjë vlerësimin e kurrikulave, si dhe do të
hartojë politika për riorganizimin e rrjetit të shkollave në bashkëpunim me komunat. Do të
rrisë buxhetin për furnizim me libra, për të adresuar ndryshimet demografike, me qëllim të
përdorimit racional të infrastrukturës ekzistuese.
Qeveria do të investojë në modernizimin e infrastrukturës në arsimin e lartë, pajisje në
kabinete, laboratorë e biblioteka (fizike e elektronike). Qeveria po ashtu, do të sigurojë
autonomi të plotë të Agjencisë së Kosovës për Akreditim (AKA) dhe Këshillit Shtetëror të
Cilësisë (KShC). Për të rritur cilësinë dhe efikasitetin në mësimdhënie dhe mësimnxënie, do
të fuqizohet Instituti Pedagogjik i Kosovës në krijimin e kapaciteteve, zhvillimin, mbikëqyrjen
dhe vlerësimin e rregullt të zbatimit të kurrikulave. Në nivelin e arsimit parashkollor do të
mbështeten komunat në planifikimin dhe ndërtimin e rrjetit të institucioneve parashkollore,
në mënyrë që të rritet pjesëmarrja e fëmijëve. Do të rritet vendimmarrja në shkolla me
përfshirje më të madhe të komunitetit të prindërve.
Qeveria do t’i kushtojë rol të veçantë shkencës dhe inovacionit, ndaj në këtë kuadër,
nëpërmjet zhvillimit të fondit të ekselencës, synojmë të mbështesim kuadrot premtuese me
orientim në shkenca, në veçanti gratë që zgjedhin të studiojnë shkencat teknike e natyrore,
brenda e jashtë vendit. Për shkak të moszbatimit të Planit Strategjik të Arsimit në Kosovë,
Qeveria do të bëjë rishikimin e tij dhe do të kujdeset të alokojë fonde të mjaftueshme për
zbatim adekuat. Qeveria do të kujdeset që sistemi për menaxhimin e informatave në arsim, të
kryhet nëpërmjet një sistemi të integruar, funksional dhe transparent në të gjitha nivelet.
4.1 Edukimi në fëmijërinë e hershme
Përfshirja e fëmijëve të moshës 0-5 vjeç në Kosovë në programet edukative dhe arsimore është
shumë e ulët, posaçërisht në zonat rurale. Një nga prioritetet e Qeverisë është rritja
substanciale e përfshirjes së kësaj grupmoshe në edukimin parashkollor. Qeveria synon që,
brenda mandatit, kjo shifër (përfshirja e fëmijëve të moshës 3-5 vjeç) të arrijë në 50% dhe të
dyfishohet pjesëmarrja e grupmoshës 1-3 vjeç. Gjithëpërfshirja në nivelin parashkollor luan
rol vendimtar në performancën më të mirë në fazat pasuese të arsimit, si dhe ka efekt pozitiv
në rritjen e pjesëmarrjes së grave në tregun e punës. Prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Përmirësimi i gjendjes në
Ministri, për të siguruar
rolin mbikëqyrës e
politikëbërës të Ministrisë
në fushën e arsimit.
22
Zgjerimit të rrjetit të institucioneve në edukimin parafillor dhe parashkollor në të
gjithë vendin, me theks të veçantë në zonat rurale;
Ridestinimit të objekteve shkollore në institucione parashkollore, pas riorganizimit të
rrjetit të shkollave;
Rregullimit të mënyrës së financimit;
Licencimit dhe rilicencimit të të gjitha institucioneve parashkollore publike dhe
private;
Miratimit të Ligjit për Edukim në Fëmijërinë e Hershme, i cili trajton gjithëpërfshirjen
në fëmijërinë e hershme dhe udhëzimet administrative përkatëse;
Miratimit dhe zbatimit të kurrikulës për edukimin në fëmijërinë e hershme, si dhe
trajnimit të edukatorëve në institucione parashkollore;
Rritjes së identifikimit dhe përfshirjes së fëmijëve me nevoja të veçanta në edukimin e
hershëm dhe rritjes së numrit të asistentëve për këtë kategori;
Rritjes së përfshirjes së fëmijëve nga komunitetet Rom, Ashkali dhe Egjiptian në
institucionet parashkollore.
4.2 Rritja e cilësisë së mësimdhënies në arsimin fillor dhe të mesëm
Ky është një parakusht për sukses më të madh të sistemit të arsimit dhe forcimit të aftësive të
rinisë, për tregun e punës dhe arritjeve mësimore. Qeveria do të punojë në rritjen e cilësisë së
mësimdhënies, duke zbatuar një sistem efektiv dhe të qëndrueshëm në këtë nivel. Në këtë
drejtim, do të punohet për zbatimin e parimit të meritokracisë dhe kurrikulës së bazuar në
kompetencë dhe zhvillim profesional të mësimdhënësve. Prandaj, është thelbësore që, përveç
trajnimit të mësimdhënësve, pajisja me tekste shkollore dhe materiale të tjera mësimore, si
dhe furnizimi i shkollave me pajisje adekuate të TIK-ut e mjete të tjera mësimore. Përveç kësaj,
do të ndërtohet një sistem efektiv i menaxhimit të shkollës, që i kontribuon krijimit të
mjediseve të përshtatshme për mësim. Për këtë qëllim, do t’i kushtohet prioritet:
Përmirësimit të infrastrukturës arsimore (përfshirë bibliotekat dhe këndet e leximit,
hapësirat rekreative, sallat e edukatës fizike, si dhe përmirësimit të nyjave sanitare të
shkollave) për zhvillimin e procesit mësimor në të gjitha nivelet e arsimit
parauniversitar dhe vendosjes së infrastrukturës arsimore në shërbim të komunitetit;
Përmirësimit të menaxhimit dhe fuqizimit të vendimmarrjes me bazë në shkollë, me
përfshirje më të madhe të komunitetit, prindërve dhe rritjes së rolit të drejtorive të
shkollave;
Hartimit të ligjit për tekstet mësimore dhe rishikimit të Këshillit për tekstet mësimore
si dhe vlerësimit të kurrikulave arsimore;
Plotësimit të kabineteve me pajisjet më të reja teknologjike dhe dixhitalizimit të
përmbajtjeve arsimore për përdorim në klasë dhe jashtëklase, për komunikim në
distancë dhe aspekte të tjera;
Futjes së lëndës së kodimit në ciklin e ulët fillor;
Ngritjes së kapaciteteve të ekipeve vlerësuese pedagogjike në komuna;
Ngritjes profesionale të inspektorëve të arsimit për vlerësimin e performancës;
Ndërlidhjes dhe forcimit të marrëdhënies prind-mësimdhënës-nxënës;
Rishikimit të kornizës legjislative në këtë nivel arsimor.
23
4.3 Arsimi dhe aftësimi profesional
Për të adresuar mospërputhjen, ndërmjet arsimit dhe kërkesave të tregut të punës, posaçërisht
të arsimit dhe aftësimit profesional (AAP), Qeveria do të fokusohet në ringjalljen dhe
modernizimin e shkollave profesionale me mjete konkretizuese, kurrikula e tekste mësimore
adekuate. Zhvillimi i njohurive dhe kapaciteteve të nevojshme, për të siguruar përgatitjen
adekuate për punë. Do të rritet bashkëpunimi ndërmjet shkollave profesionale dhe
komunitetit të biznesit, për të mundësuar dhe rritur punën praktike. Në këtë drejtim, prioritet
i veçantë do t’i kushtohet:
Vlerësimit dhe miratimit të Kornizës së Kurrikulës për të gjithë sistemin e AAP-së;
Ndërlidhjes më të fuqishme të kurrikulave të AAP-së me fushat deficitare kombëtare
dhe tregun e punës;
Modernizimit të shkollave profesionale të mesme të larta me mjete praktike, kurrikula
e tekste mësimore adekuate;
Përgatitjes dhe trajnimit të mësimdhënësve për fushën e AAP-së;
Rishikimit të formulës së financimit për AAP-të dhe përcaktimit të kritereve të
financimit;
Themelimit të zyrës për bashkëpunim me sektorin privat, në bashkëpunim me
ministrinë përkatëse;
Krijimit dhe funksionalizimit të platformës dixhitale, për t’u ndërlidhur me kërkesat e
tregut të punës në fushën e TIK-ut;
Fuqizimit të arsimit përgjatë gjithë jetës. Stimujt për përfshirjen e të rinjve në
trajnime/punë profesionale, në bashkëpunim me sektorin privat.
4.4 Arsimi i lartë
Qeveria do të rishikojë Ligjin për Arsimin e Lartë, për ta përshtatur atë me nevojat e vendit, si
dhe do të sigurohet financim i qëndrueshëm nga burimet shtetërore për institucionet publike,
për të mundësuar pavarësi institucionale. Ministria e Arsimit do të bashkëpunojë me
institucionet publike të arsimit të lartë, nëpërmjet mekanizmave ligjore ekzistues për rritjen
dhe sigurimin e cilësisë së punimeve shkencore dhe mësimdhënies. Qeveria do të intensifikojë
veprimet për plotësimin e kushteve, për ta rikthyer Kosovën pjesë të mekanizmave ndërkombëtare për
cilësi në arsim, siç është ENQA. Qeveria do të ndërlidhë programet e arsimit të lartë me nevojat
e tregut të punës, duke shtuar dhe fuqizuar rritjen e përfshirjes së bizneseve. Prioritetet
kryesore në fushën e arsimit të lartë janë:
Rishikimi dhe miratimi i Ligjit për Arsimin e Lartë;
Finalizimi i Ligjit për Agjencinë e Kosovës për Akreditim që kontribuon në fuqizimin
e kapaciteteve dhe sigurimi i autonomisë së Agjencisë së Kosovës për Akreditim;
Kompletimi i Agjencisë së Kosovës për Akreditim me stafin e nevojshëm profesional;
Riorganizimi i universiteteve publike;
Përpilimi dhe miratimi i udhëzuesit nga Këshilli Shtetëror i Cilësisë për vendosjen e
kritereve të monitorimit të IAL-ve;
Rishikimi dhe miratimi i standardeve të reja (Standardet dhe Udhëzuesi Evropian) për
vlerësimin e programeve të nivelit të doktoratave;
24
Ridefinimi i formulës së financimit në arsimin e lartë, i cili përcakton kriteret e
performancës nga IAL-të;
Fuqizimi i pjesëmarrjes në programet rajonale dhe ndërkombëtare të mobilitetit
akademik, duke përfshirë mësimdhënësit, studentët dhe hulumtuesit brenda dhe
jashtë vendit për të gjitha nivelet e arsimit të lartë;
Krijimi i “Fondit të bursave për shkollim dhe stimulim të studentëve të dalluar dhe
kuadrove deficitare” dhe ndërlidhjes me kontributin për shoqërinë si masë kthyese.
4.5 Shkenca dhe inovacioni
Qeveria do të funksionalizojë Këshillin Kombëtar të Shkencës, do të zhvillojë Fondin
Kombëtar të Shkencës, për të mbështetur projekte shkencore mbi baza të prioriteteve
kombëtare dhe konkurrencës. Ndërlidhja e punës hulumtuese në universitete me industrinë,
përmes qasjes së specializimeve të mençura, përkatësisht për zhvillimin e Strategjisë për
Specializim të Mençur. Kjo nënkupton gjithashtu, rritjen e investimeve publike dhe private
për hulumtim, zhvillim dhe inovacion në një numër të caktuar sektorësh industrialë. Këto që
u nënvizuan si më lartë, do të trajtohen nëpërmjet:
Funksionalizimit të Këshillit Kombëtar të Shkencës dhe Zhvillimit të Programit të ri
Kombëtar;
Krijimit të Fondit Kombëtar të Shkencës, Inovacionit dhe Ekselencës;
Funksionalizimit të Parkut të inovacionit dhe trajnimeve në Prizren, si dhe rritjes së
bashkëpunimit me institucionet e arsimit të lartë;
Krijimit të programeve të veçanta për thithjen e kapaciteteve të mërgatës si fuqi e
kualifikuar, në fushën e hulumtimeve shkencore;
Mbështetjes së talenteve të reja nëpërmjet nxitjes të politikave përfshirëse nga
kompanitë që merren me inovacion dhe teknologji të reja;
Mbështetjes së projekteve shkencore me rëndësi për arritjen e prioriteteve kombëtare;
Fuqizimit të kornizës legjislative dhe institucionale për kërkim dhe inovacion.
25
5. SHËNDETËSIA
Fokusi i Qeverisë do të jetë në sigurimin dhe përmirësimin e shëndetit të qytetarëve,
avancimin e cilësisë, sigurisë, efektshmërisë, ofrimit të shërbimeve shëndetësore,
riorganizimit të sektorit shëndetësor dhe financimit të qëndrueshëm të tij. Qeveria synon t’i
arrijë këto objektiva, nëpërmjet hartimit të politikave adekuate, kompletimit të kornizës
legjislative, fuqizimin e shërbimeve të edukimit dhe preventivës, promovimit, ngritjes dhe
avancimit të burimeve njerëzore/profesionale, rritjen e buxhetit në shëndetësi, modernizimin
e institucioneve shëndetësore dhe sigurimin e pajisjeve adekuate mjekësore. Për më tepër,
Qeveria do të fuqizojë kujdesin shëndetësor të integruar, të përqendruar në pacientë, përmes
zbatimit të mjekësisë së mbështetur në të dhëna dhe funksionalizimit të sistemit informativ
shëndetësor, si parakusht për jetësimin e Sigurimit Shëndetësor. Do të mbështetet rrjetëzimi i
mjekëve kosovarë në mërgatë dhe ndërlidhja me organizatat dhe odat e profesionistëve
shëndetësorë. Qeveria do të kujdeset të përmirësojë shërbimet e kujdesit mendor në
përgjithësi.
5.1 Riorganizimi i sektorit shëndetësor
Qeveria synon transformimin e sistemit publik të shëndetësisë për shërbime cilësore, të
qasshme, të barabarta, efektive dhe të sigurta. Përveç shërbimeve shëndetësore parësore dhe
dytësore, do të ofrohen shërbime të specializuara - tretësore, me theks të veçantë në shëndetin
e nënës dhe fëmijës. Për këtë është e nevojshme të përmirësohen në vazhdimësi njohuritë dhe
shkathtësitë profesionale të punonjësve shëndetësorë. Do të mundësohet aplikimi i i
teknologjive më të reja mjekësore: në përmirësim, parandalim, diagnostikim dhe zhvillim të
kapaciteteve në institucionet shëndetësore. Në këtë kuadër, prioritet do t’i kushtohet:
Ndryshimit të legjislacionit themelor: ligjit për shëndetësi, ligjit për sigurime
shëndetësore, ligjit për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe Ligjit për Inspektoriatin –
për ndërmarrjen e reformave dhe riorganizimin e sektorit të shëndetësisë;
Plotësimit të rregullativës ligjore që mundëson krijimin e mekanizmave për funksionimin
dhe monitorimin e sistemit shëndetësor, publik dhe privat;
Rrjetëzimit të mjekëve kosovarë në mërgatë dhe ndërlidhjes me organizatat dhe odat e
profesionistëve shëndetësorë përmes programeve të shkëmbimit të profesionistëve;
Ndërtimit dhe funksionalizimit të sistemit të kujdesit paliativ, shoqëruar me ngritjen e
institucioneve të përshtatshme;
Ngritjes së kapaciteteve për ofrimin e shërbimeve të kujdesit oral dhe dentar me
përqendrim në preventivë;
Ngritjes së kapaciteteve të inspektoratit për monitorim dhe kontroll rigoroz të përdorimit
të barnave në Kosovë;
Rregullimit dhe fuqizimit të sistemit të referimit brenda dhe jashtë sistemit shëndetësor
publik, përmes zbatimit të drejtë dhe të plotë të konceptit të Mjekësisë Familjare si “ruajtës
të portës hyrëse në sistemin e kujdesit shëndetësor”;
Planifikimit të resurseve humane (specializimeve) dhe shërbimeve të kujdesit shëndetësor
në mbështetje të vlerësimit dhe projektimit të nevojave, jo më pak se 10-vjet;
Themelimit të Spitalit të Prishtinës dhe funksionalizimit të Spitalit të Podujevës, si dhe
funksionalizimit të Klinikës së Onkologjisë;
26
5.2. Përmirësimi i shërbimeve
Qeveria do të mundësojë përmirësimin e efektshmërisë së shërbimit, duke zvogëluar kostot e
familjeve për kujdesin shëndetësor në përgjithësi. Në këtë drejtim, prioritet do t’i kushtohet:
Hartimit të standardeve dhe procedurave shëndetësore (udhërrëfyesit klinik)
funksionalizimit të recetës elektronike; hartimit të normativave të shërbimeve,
standardeve të cilësisë dhe sigurisë së shërbimeve shëndetësore;
Fuqizimit dhe standardizimit të kujdesit parësor shëndetësor, duke përmirësuar qasjen në
shërbimet shëndetësore, përfshirë edhe vendet më të largëta rurale, për të ofruar qasje të
plotë dhe shërbime falas për shëndetin riprodhues për të gjithë qytetarët e Republikës së
Kosovës në mënyrë efektive, të sigurtë duke përfshirë dhe shërbimet shëndetësore
shtëpiake;
Ngritja e vazhdueshme e kapaciteteve profesionale në Kujdesin Parësor Shëndetësor
(KPSH);
Standardizimi dhe pasurimi i pakos së shërbimeve shëndetësore themelore në KPSh, duke
përfshirë shërbimet konsultative ekzistuese dhe shërbimet mbështetëse (psikologji,
logopedi, laboratorë ekstra, etj.);
Fuqizimi dhe rritja e efektshmërisë së nivelit dytësor të sistemit, duke profilizuar ato për
shërbime specifike në nivel ndërspitalor;
Mbrojtja dhe promovimi i sigurisë së punonjësve shëndetësorë dhe përmirësimi i
kushteve të punës;
Rritja e profesionalizimit të shërbimeve të shëndetit mendor në të gjitha nivelet;
Përmirësimi i vazhdueshëm i shërbimeve të kujdesit shëndetësor për të rinjtë;
Sigurimi dhe qasja e grupeve të margjinalizuara në kujdesin shëndetësor;
Zhvillimi dhe funksionalizimi i Sistemit të Integruar Informativ Shëndetësor;
Funksionalizimi i Sistemit të Menaxhimit të Stokut Farmaceutik (SMSF).
5.3. Sigurimi i financimit të qëndrueshëm shëndetësor
Qeveria do të funksionalizojë plotësisht Fondin e Sigurimeve Shëndetësore, duke u fokusuar në
plotësimin dhe ndryshimin e ligjit për sigurime shëndetësore dhe legjislacionit dytësor për
përcaktimin e kritereve për lirimin nga pagesa e kontributit. Gjithashtu, Qeveria do të
përmirësojë shërbimet farmaceutike dhe zbatim të drejtë të udhëzimeve farmaceutike.
Prioritet në këtë fushë do t’i kushtohet:
Miratimit të legjislacionit dytësor për përcaktimin e kritereve për lirimin nga pagesa e
kontributit;
Zhvillimi i pakos themelore së shërbimeve të kujdesit shëndetësore të mbuluara nga
Sigurimi shëndetësor dhe kostoja real i shërbimeve;
Fuqizimit të kapaciteteve të Fondit të Sigurimeve Shëndetësore, përmes punësimit të
stafit, si dhe krijimit të infrastrukturës elektronike në Fondin e sigurimit shëndetësor;
Rritja e buxhetit dhe menaxhimi efikas në furnizimin me barna nga lista esenciale dhe
materialit shpenzues;
Rishikimit vjetor të listës themelore të barnave bazuar në protokollet shëndetësore;
Zhvillimi i politikave që promovojnë transparencë, monitorim dhe llogaridhënie në të
gjitha nivelet dhe sektorët e sistemit shëndetësor.
27
6. POLITIKAT SOCIALE
Kosova synon të jetë një shtet i drejtë, i barabartë, gjithëpërfshirës, me mirëqenie dhe mundësi
të barabartë zhvillimi për secilin qytetar. Kjo do të arrihet me anë të mbrojtjes së të drejtave të
punëtorëve, dialogut dhe mobilitetit social, uljes së varfërisë dhe përfshirjes së grupeve të
margjinalizuara në jetën socio-ekonomike të vendit. Realizimi i këtij synimi do të bëhet,
nëpërmjet sistemit të rishpërndarjes së të mirave publike.
6.1. Rritja e mirëqenies dhe ristrukturimi i shërbimeve sociale
Qeveria do të ndërmarrë një reformë gjithëpërfshirëse të politikave dhe kritereve të skemave
sociale. Kujdes i veçantë do t’i kushtohet mbështetjes së qendrave strehuese dhe qendrave me
bazë në komunitet për kategori të caktuara sociale. Do të mundësohet përmirësimi i kornizës
ligjore për shërbime dhe ndihma sociale, fuqizimi i mekanizmave të financimit dhe
decentralizimit të shërbimeve sociale, përmes krijimit të grantit të veçantë të shërbimeve
sociale, reformimit të skemës së ndihmës sociale, mbështetjes së sektorit joqeveritar të
licencuar për shërbime sociale, si dhe ngritjes së kapaciteteve të punëtorë/eve sociale, përmes
zbatimit të programeve të trajnimit.
Qeveria do të rrisë nivelin e punësimit dhe shërbimeve për grupet e margjinalizuara, përmes
konceptit të ndërmarrjeve sociale dhe zhvillimit brenda kornizës ligjore dhe operative.
Qeveria do të mbështesë familjet në nevojë, personat me aftësi të kufizuara dhe do të mbrojë
fëmijët, duke siguruar shërbime dhe ndihma sociale adekuate nëpërmjet fuqizimit të zbatimit
të skemave përkatëse, strehimit familjar dhe subvencionimit të OJQ-ve të licencuara.
Prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Zhvillimit të formulës së financimit për ndarjen e grantit për shërbime sociale nga
komunat e Kosovës (granti specifik për komuna për çështje sociale);
Përmirësimit të kornizës ligjore nga fusha e Skemës së Ndihmës Sociale dhe
Shërbimeve Sociale;
Përpilimit të ligjit për personat me nevoja të veçanta dhe unifikimin e kritereve për
ndarjen e pensioneve për këto kategori;
Krijimi i skemës së banimit të përballueshëm: qeveria do të përfshihet në ndërtimin e
banesave me kosto të përballueshme për çiftet e reja dhe familjet në nevojë;
Trajtimi dhe rishikimi i kritereve të skemave për personat me aftësi të kufizuara, në
përputhje me standardet ndërkombëtare.
6.1.1. Përmirësimi i gjendjes së familjeve me fëmijë
Qeveria do të aplikojë zbatimin e shtesave të fëmijëve dhe kthimet tatimore sipas kësaj
ndarjeje:
Familjet që kanë fëmijë deri në moshën 2 vjeçare (24 muajt e parë) do marrin njëzetë
(20) Euro në muaj, pastaj deri në moshën 16 vjeçare do marrin dhjetë (10) euro në muaj;
Kthimet tatimore – familjet me fëmijë deri në moshën 16-vjeçare do të rimbursohen
në këtë mënyrë:
o 150 euro në vit për familjet me të ardhura vjetore nën 5000 euro;
o 100 euro në vit për familjet me të ardhura vjetore deri në 6 000 Euro;
28
o 50 euro në vit për familjet me të ardhura vjetore deri në 7.000 Euro.
6.2 Reformat në skemat pensionale
Qeveria do të ndërmarrë një reformë të përgjithshme të skemave pensionale, për t’i bërë këto
skema më të qëndrueshme. Prioritetet në këtë fushë janë:
Reformimi i sistemit të pensioneve në Kosovë, duke përfshirë aspektet legjislative dhe
organizative, si dhe të bashkëpunimit ndërkombëtar;
Përgatitja e kodit pensional;
Sigurimit të të drejtave të kategorive të dala nga lufta, me fokus në zbatimin e
legjislacionit për këto kategori;
Dialogu social dhe mbrojtja e të drejtave të punëtorëve.
Qeveria, synon që përmes një rregullimi më të mirë ligjor dhe rritjes së nivelit të zbatimit të
legjislacionit në fuqi, të krijohet mjedis më i sigurtë pune dhe i shëndetit të punëtorëve. Për
këtë, është me rëndësi të madhe që të aplikohet Programi për 40 orë pune në javë, në mbrojtje
të shëndetit dhe mirëqenies së punëtorëve. Qeveria do të shtojë numrin e inspektorëve të
punës dhe do të fuqizojmë mekanizmat e bashkëpunimit me partnerët socialë, do të
promovojmë dialogun social nëpërmjet ngritjes së kapaciteteve për Këshillin Ekonomiko-
Social, do të rishikohet legjislacioni, si dhe do të përcaktohen kriteret e qarta për përcaktimin
e pagës minimale në baza vjetore. Prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Avancimit të kushteve të punës të punëtorëve, pagës minimale të dinjitetshme,
shmangia e punësimit informal, garantimit të standardeve mbi minimalen për
sigurinë dhe shëndetin në punë, konform standardeve ndërkombëtare nëpërmjet
avancimit të kornizës ligjore.
Fuqizimi i kapaciteteve institucionale dhe rritja e stafit në Inspektoratin e Punës, deri
në 400 veta;
Fuqizimi dhe ngritja e kapaciteteve për Këshillin Ekonomiko-Social.
Ligji për lehonat: legjislacioni i ri do të përfshijë mënyrën e mbështetjes së grave që
lindin dhe gjithashtu pushimin prindëror të përbashkët;
Përmirësimi i legjislacionit për organizim sindikal;
Sigurimi i funksionimit të trekëndëshit Qeveri-Sindikatë-Ndërmarrje dhe zbatimi i
kontratës kolektive.
29
7. MJEDISI
Gjendja mjedisore në Kosovë nuk është e mirë, si pasojë e mungesës së vullnetit politik në
adresimin e problematikës. Qeveria do të sigurojë zbatimin e kornizave ligjore dhe politikave
në përputhje me standardet ndërkombëtare. Si një axhendë e përbashkët globale e prioriteteve
ndërlidhëse, ne do të përdorim “Axhendën 2030”, përfshirë këtu “Dekadën e Veprimit” dhe
Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm (OZHQ), si një kornizë lehtësuese për koordinimin e
veprimeve dhe përshpejtimin e rezultateve drejt përparimit socio-ekonomik dhe
qëndrueshmërisë mjedisore. Vëmendje e veçantë do t’i kushtohet Marrëveshjes së Re të
Gjelbër dhe direktivave të Bashkimit Evropian për mjedisin.
Qeveria do të punojë për përmirësimin e cilësisë së Ajrit, Ujit dhe Tokës. Do të rrisë nivelin e
administrimit të mbeturinave dhe ujërave, shfrytëzimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore,
mbrojtjes së biodiversitetit dhe peizazheve natyrore, si dhe do të punohet në krijimin e hartave
“no go zone” për mbrojtjen e mjedisit në përgjithësi.
7.1. Ruajtja e mjedisit
Në kuadër të ruajtjes së mjedisit, prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Përmirësimit të politikave dhe legjislacionit në fushën e mbrojtjes së mjedisit, për
ndryshimet klimatike, për mbrojtjen e ajrit nga ndotja, për parandalimin dhe
kontrollin e integruar të ndotjes, për mbeturinat nga industria e nxjerrjes së
mineraleve, si dhe për mbrojtjen e natyrës;
Parandalimit dhe zvogëlimit të emetimit të gazrave me efekt serë;
Ndërtimit dhe përmirësimit të infrastrukturës për menaxhimin e mbeturinave
komunale, të ngurta, të ndërtimit, industriale dhe të rrezikshme;
Konsolidimit të kompanive publike për mbledhjen e mbeturinave, si dhe kontraktimit
të operatorëve ekonomikë përmes partneriteteve publiko-private për menaxhimin e
mbeturinave (në fushën e deponimit, ndarjes në burim dhe riciklimit);
Trajtimi i depos së mbeturinave të rrezikshme;
Rigjallërimi i tokave;
Zhvillimit të planeve për menaxhimin e pyjeve dhe funksionalizimit të sistemit
informativ pyjor për mbrojtje më të integruar;
Pyllëzimit të sipërfaqeve të zhveshura pyjore, ripyllëzimit të hapësirave të dëmtuara
dhe ndërmarrja e masave parandaluese nga dëmtimi;
Ristrukturimit institucional, ndryshimet ligjore që mundësojnë shfrytëzimin racional
të pyjeve dhe forcimin e kapaciteteve të Agjencisë së Pyjeve.
7.2. Ujërat
Qeveria do të hartojë politika për menaxhim dhe trajtim të ujërave, përfshirë furnizimin me
ujë të pijshëm, ujitje të tokave bujqësore, mbrojtjen dhe akumulimet e ujërave. Prioritet do t’i
kushtohet:
Hartimit të programit kombëtar për menaxhim dhe trajtim të ujërave dhe rishikimit të
kornizës ligjore për ujërat e Kosovës;
Studimi gjithëpërfshirës i gjendjes së kapacitetit të ujërave dhe matjes periodike të
burimeve ujore;
30
Zvogëlimit të humbjeve teknike dhe komerciale të furnizimit me ujë;
Realizimit të studimeve të fizibilitetit për lokacionet e mundshme, për ndërtimin e
kapaciteteve të akumulimit të ujërave;
Rinovimit dhe ndërtimit të infrastrukturës mbrojtëse përgjatë lumenjve;
Riparimit dhe ndërtimit të rrjeteve grumbulluese për ujërat e zeza, si dhe ndërtimit të
impianteve për trajtimin e ujërave të zeza;
Ndalimit të shfrytëzimit ilegal të resurseve ujore;
Krijimi i Planit të Veprimit Kombëtar për Hidrocentrale;
7.3. Planifikimi hapësinor
Planifikimi hapësinor në Kosovë si faktor i rëndësishëm për mbrojtjen e mjedisit
karakterizohet me probleme të mëdha të ndërtimeve të shumta jo ligjore. Edhe pse ekziston
korniza ligjore e planifikimit hapësinor, është bërë shumë pak në ndalimin e këtyre dukurive.
Me theks të veçantë do të punohet për zbatimin e plotë të kodit të ndërtimit. Në mënyrë, që
të përmirësojmë gjendjen në këtë fushë, prioritet i veçantë do t’i kushtohet përmirësimit të
politikave që kanë të bëjnë me planet hapësinore, si:
Përfundimi dhe miratimi i Hartës Zonale të Kosovës;
Rishikimi i Planit Hapësinor të Parkut Kombëtar “Sharri”;
Miratimi i Planit Hapësinor të Parkut Kombëtar "Bjeshkët e Nemuna”.
31
8. INFRASTRUKTURA
Qeveria do të ndërmarrë masa për krijimin e një sistemi më efikas dhe të integruar të
transportit rrugor, hekurudhor dhe ajror, i cili do të mundësojë mobilitet më të madh të fuqisë
punëtore, mallrave dhe kapitalit, në funksion të zhvillimit ekonomik. Gjithashtu, Qeveria do
të punojë në rishikimin e politikave në sektorin e transportit duke rishikuar Strategjinë
Sektoriale të Transportit Multimodal, e cila përfshin edhe përmirësimin e sigurisë në
komunikacion, mirëmbajtjen e rrugëve dhe përmirësimin e shërbimeve.
8.1. Zhvillimi i infrastrukturës rrugore
Gjatë viteve të fundit është investuar shumë në përmirësimin e infrastrukturës rrugore
kombëtare dhe rrugëve rajonale. Megjithatë, nevojat e vendit për infrastrukturë të transportit
mbeten të mëdha, sidomos lidhja më e mirë dhe më e shpejtë mes rajoneve, e cila do të
mundësonte mobilitet më të madh të fuqisë punëtore, mallrave dhe kapitalit.
Qeveria do të trajtoj kontratat dhe projektet e dëmshme; do të rishikojë dinamikën e
projekteve ekzistuese infrastrukturore, si: Vazhdimi i projektit të zgjerimit të rrugëve nacionale
Prishtinë – Pejë (M9) dhe Prishtinë – Mitrovicë (M2); Zgjerimi i rrugës nacionale Prishtinë - Podujevë
dhe rrugës nacionale Prishtinë – Gjilan – Dheu i Bardhë, duke i përshpejtuar ato. Vëmendje e
veçantë do t’i kushtohet gjithashtu:
Përfundimit të autostradës Besi – Merdare;
Zgjerimit të rrugëve nacionale Istog - Pejë – Deçan – Gjakovë – Prizren, përfshirë rrugët
qarkore nëpër qytete;
Ndërtimit të aksit rrugor Prizren-Tetovë (pjesa e Kosovës) përmes tunelit;
Ndërtimit të aksit rrugor Gjakovë-Shkodër (pjesa e Kosovës);
Rehabilitimit të rrugës Istog-Klinë, përfshirë rrugën qarkore në Klinë;
Rehabilitimit të rrugëve kombëtare Qafë Duhël - Shtime – Ferizaj, që lidh korridorin
Lindje-Perëndim dhe autostradën Prishtinë-Shkup;
Rindërtimit dhe standardizimit të rrugës ndërkombëtare “Gjilan-Kumanovë”;
Ndërtimit të aksit rrugor Deçan-Plavë (pjesa e Kosovës);
Ndërtimit të Unazës së Jashtme të Prishtinës;
Mbështetjes së komunave të Kosovës në realizimin e projekteve rajonale në
infrastrukturën rrugore;
Hartimit të studimit gjithëpërfshirës për të përcaktuar rehabilitimin dhe ndërtimin e
rrugëve rajonale;
Aplikimit për anëtarësim të Kosovës në Organizatat Ndërkombëtare të Transportit
Rrugor (ITF, TIR, ADR, AETR);
Shqyrtimin e mundësive të hapjes së kyçjeve shtesë për vendbanimet në autostradat
ekzistuese.
8.2. Zhvillimi i infrastrukturës hekurudhore
Infrastruktura hekurudhore në Kosovë është e vjetërsuar, si dhe ka nevojë urgjente për
modernizim dhe zhvillim, në mënyrë që të plotësojë nevojat dhe të ofrojë shërbime të
qëndrueshme të transportit hekurudhor. Në këtë drejtim, prioritet i veçantë është:
32
Vazhdimi i rehabilitimit të përgjithshëm dhe modernizimi i Linjës së 10-të
hekurudhore (Kufiri me Serbinë – Leshak – Fushë Kosovë – Hani i Elezit – Kufiri me
Maqedoninë);
Studimi i fizibilitetit për ndërtimin e linjës hekurudhore që lidh Kosovën me
Shqipërinë, me qendrat kryesore dhe portet e saj;
Studimi i fizibilitetit mbi rehabilitimin/modernizimin e linjave Lindje-Perëndim, që
lidhin aeroportin me degët e pjesës jugore dhe veriore të linjës Podujevë, Gjakovë dhe
Prizren;
Aplikim për anëtarësim të Kosovës në Organizatat Ndërkombëtare të Transportit
Hekurudhor (UIC, RNE, ERA, CIM).
8.3. Politikat e aviacionit civil
Qeveria do të vazhdojë mbështetjen për zhvillimin e kapaciteteve të autoriteteve të Aviacionit
Civil, për përgatitjet për anëtarësim në mekanizmat ndërkombëtarë, në mënyrë që të hapen
korridore të reja të transportit ajror. Në këtë kuadër prioritet i veçantë do të jetë:
Funksionalizmi i Aeroportit të Gjakovës;
Kthimi i kontrollit të hapësirës ajrore të Republikës së Kosovës;
Aplikim për anëtarësim të Kosovës në Organizatat Ndërkombëtare të Aviacionit
(ICAO, EASA, EUROCONTROL, ECAC).
8.4 Përmirësimi i sigurisë dhe mirëmbajtjes rrugore
Siguria në trafikun rrugor është një nga problemet kryesore me ndikim të madh në shëndetin
publik dhe zhvillimin e shoqërisë. Qeveria do të punojë për rritjen e nivelit të sigurisë në
trafikun rrugor dhe gjithashtu, do të përmirësojë planifikimin dhe programimin e punëve për
mirëmbajtjen e rrugëve përmes Sistemit Inteligjent të Transportit (SIT). Në kuadër prioritet i
veçantë do të jetë:
Vendosja e Sistemit Inteligjent të Transportit (SIT);
Përmirësimi i infrastrukturës dixhitale në ngritjen e cilësisë për patentë-shofer, testimi
elektronik;
Mirëmbajtja dhe siguria e rrugëve, trajtimi i pikave të zeza dhe përmirësimi i
sinjalstikës së rrugëve;
Eliminimi i monopoleve në fushën e infrastrukturës rrugore (Homologimi i
automjeteve);
Funksionalizimi i strukturave për sigurinë e trafikut rrugor;
Përmirësimin e procedurave për lidhjen e kontratave për mirëmbajtje.
33
9. ENERGJIA DHE MINIERAT
Republika e Kosovës është e pasur me resurse minerare, ku resurset energjetike dhe ato
metalore, paraqesin potencial të rëndësishëm për zhvillimin ekonomik. Në kuadër të
prioriteteve të sektorit të energjisë, fokus kryesor do të ketë diversifikimi i gjenerimit të
energjisë, arritja e caqeve të efektivitetit së energjisë, si dhe integrimi në tregun rajonal dhe
ndërkombëtar të energjisë. Në kuadër të sektorit të minierave, rëndësi e veçantë do t’i
kushtohet shfrytëzimit të resurseve minerare, duke u fokusuar në rritjen e prodhimtarisë së
minierave të Trepçës dhe resurset e tjera natyrore.
9.1 Energjia
Rritja ekonomike nuk mund të bëhet pa një zhvillim të qëndrueshëm të sektorit të energjisë,
duke marrë për bazë ruajtjen e mjedisit, furnizimin e sigurtë me energji, shfrytëzimin efektiv
të energjisë, zhvillimin e kapaciteteve të reja gjeneruese dhe të ripërtëritshme, krijimin e tregut
konkurrues, zhvillimin e sistemit të gazit natyror dhe krijimin e vendeve të reja të punës që
ndërlidhen me sektorin e energjisë dhe respektimin e plotë të Traktatit të Komunitetit të
Energjisë. Në kuadër të politikave të energjisë, synohet që të arrihen caqet e dakorduara me
komunitetin e energjisë, me qëllim arritjen e pjesëmarrjes së energjisë nga burimet e
ripërtërishme në bruto, me fokus konsumin final të energjisë në një periudhë afatmesme.
Energjia elektrike është një prej pengesave më të mëdha për zhvillimin e bizneseve në Kosovë,
e për rrjedhojë edhe për rritje ekonomike. Për të adresuar këto pengesa, prioritetet kryesore
në sektorin e energjisë janë:
Rishikimi i politikave për sektorin e energjisë në harmonizim me caqet e reja nga
komuniteti i Energjisë, duke e rishikuar Strategjinë e Energjisë së Kosovës; përfshirë
këtu edhe Planin Kombëtar për Energji dhe Klimë;
Anëtarësimi i KOSTT në ENTSO-E;
Rikonceptimi i përdorimit të burimeve hidro brenda Kosovës për prodhimin e
energjisë elektrike;
Rishikimi i skemave mbështetëse për projektet e energjisë së ripërtëritshme me
prezantimin e ofertave/ankandeve konkurruese për mbështetje të energjisë së
ripërtërishme;
Rehabilitimi i kapaciteteve ekzistuese energjetike në pajtim me studimin e fizibilitetit;
Rishikimi dhe thellimi i studimit për ndërtimin e minierës së re të qymyrit;
Krijimi i një zone të përbashkët energjitike Kosovë - Shqipëri për të arritur raport
komplementar në prodhimin dhe shpërndarjen e energjisë;
Efektiviteti i përdorimit të energjisë si përbërës kyç i planifikimit dhe orientimit
strategjik për zhvillimin ekonomik të Kosovës;
Kompletimi i kornizës ligjore për efektivitetin e energjisë, funksionalizimi i fondit dhe
rritja e stimujve në sektorin privat dhe ekonomitë familjare;
Liberalizimi i plotë i tregut të energjisë elektrike;
Studimi i fizibilitetit për shtrirjen e rrjetit të gazit në Kosovë;
Studimit i fizibilitetit dhe analiza e kost-benefitit për ndërtimin e rrjeteve të ngrohjes
qendrore në Kosovë.
34
9.2 Minierat
Shfrytëzimi i resurseve minerare është një ndër shtyllat e rëndësishme të Qeverisë së Kosovës,
dhe kosnsiderohen asete strategjike shtetërore dhe pjesë e Fondit Sovran, të cilat mundësojnë
shfrytëzimin optimal të burimeve natyrore dhe njerëzore të Kosovës, si dhe hapjen e rrugës
për zhvillim. Shfrytëzimi i mineraleve do të bëhet në përputhshmëri me Qëllimet e Zhvillimit
të Qëndrueshëm (SDG). Në kuadër të sektorit minerar, prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Përmirësimit të kornizës ligjore dhe politikave për sektorin minerar;
Përgatitjes së studimit gjithëpërfshirës për shfrytëzimin e minierave;
Analizës së fizibilitetit të Trepçës për ngritjen e prodhimit, duke u mbështetur në
alternativën e arsyeshme ekonomike, teknologjike, sociale e mjedisore;
Zhvillimit të industrisë përpunuese (valorizimi i produkteve minerale), duke krijuar
kushte për finalizimin e produkteve minerale, si dhe nxitjes së sektorit privat për
zhvillimin e përpunimit të produkteve minerale;
Rikthimit të hapësirës së eksploruar në gjendjen paraprake.
35
10. KULTURA, RINIA DHE SPORTI
10.1 Arti dhe kultura
Politikat e ekuilibruara, demokratike, transparente dhe të vendosura në fushën e artit dhe
kulturës janë të nevojshme për ruajtjen, zhvillimin, rinovimin dhe forcimin e tyre. Qeveria do
të hartojë Strategjinë Kombëtare për Kulturën që të zhvillojë politika të qarta, të qëndrueshme
dhe afatgjata për art dhe kulturë, si dhe do të angazhohet për bashkëpunim të ngushtë
ndërmjet qeverisjes qendrore, lokale dhe institucionet kulturore, me qëllim të avancimit të
vizionit për kulturën dhe koordinimit më të mirë të aktiviteteve. Qeveria do të zhvillojë
politika edukimi për artin dhe kulturën, duke nxitur bashkëpunimin e institucioneve të
kulturës me institucionet arsimore para-universitar.
Qeveria do t’i kushtojë rëndësi të veçantë gërmimeve arkeologjike me karakter studimi që do
të ndërmerren në lokalitetet, ku ekzistojnë informacione të mjaftueshme shkencore dhe do të
rritet përgjegjësia institucionale dhe individuale ndaj lokaliteteve arkeologjike ekzistuese dhe
të reja.
Qeveria do të angazhohet për promovimin e Kosovës nëpërmjet diplomacisë kulturore, duke
emëruar atashetë kulturorë nëpër ambasada dhe do të përgatitet aplikimi për anëtarësimin e
Kosovës në organizatat kulturore ndërkombëtare, me fokus të veçantë anëtarësimin në
UNESCO.
10.1.1 Libri dhe veprimtaria botuese
Qeveria do t’i kushtojë një rëndësi të veçantë botimit, përkthimit dhe qarkullimit të librit.
Qeveria do të rrisë buxhetin për librin dhe do të mbështesë aktivitete të ndryshme botuese, që
kanë për synim promovimin dhe prezantimin e krijuesve letrarë. Qeveria do të mbështesë
librin nëpërmjet financimit të botimit të titujve të rinj, blerjes së librave nga botuesit,
mbështetjes së përkthimeve, shpërndarjes së tyre në biblioteka të qyteteve dhe do të
mbështesë botimin e revistave letrare.
Qeveria do të zhvillojë politikat për veprimtarinë botuese dhe do të përmirësojë kornizën
ligjore për to, duke përfshirë këtu edhe botimet dixhitale.
10.1.2 Përmirësimi i infrastrukturës kulturore
Qeveria konsideron se zgjerimi i rrjetit të kinemave publike
paraqet një faktor që kontribuon në zhvillimin kulturor të
qytetarit në përgjithësi, e të rinjve në veçanti, prandaj do të
bëhet rivitalizimi i objekteve ekzistuese të shtëpive të kulturës
në qytete dhe fshatra.
Qeveria do të themelojë Muzeun e Krimeve të Luftës, Muzeun
e Historisë dhe Muzeun e Arteve Bashkëkohore, do ta zhvillojë
kornizën ligjor, si dhe do të përkujdeset për infrastrukturën e
përgjithshme të objekteve me rëndësi historike dhe kulturore.
Qeveria, po ashtu do të miratojë Ligjin për Teatrot, Ligjin për Filarmoninë dhe Ligjin për
Operën dhe Baletin e Kosovës.
Qeveria do ta ndërtojë në
kryeqytet “Teatrin e Operës
dhe Baletit Dr. Ibrahim
Rugova" dhe Sallën
Koncertale, si pikat
kryesore kulturore të
nevojshme për zhvillimin e
jetës kulturore.
36
10.1.2 Mbështetja financiare për artin dhe kulturën
Qeveria do të rishikojë skemat e subvencionimit të institucioneve kulturore dhe artistike,
bazuar në kritere të qarta dhe mbi bazën e orientimeve programore. Qeveria do të
transformojë sistemin e planifikimit dhe shpërndarjen e financimit për artin dhe kulturën, do
të ndërveprojë me institucionet përkatëse, për të siguruar fonde të mjaftueshme për
institucionet e kulturës dhe arteve. Qeveria do të rrisë subvencionimin për artistët e pavarur
dhe ngjarjet artistike dhe kulturore, si dhe do t’u ofrojë artistëve kushte adekuate për punë.
10.1.3. Mbrojtja dhe promovimi i trashëgimisë kulturore
Qeveria do të miratojë Ligjin për trashëgimi kulturore në mënyrë që fusha e trashëgimisë
kulturore të ketë mbrojtjen, vëmendjen dhe promovimin e nevojshëm institucional dhe
njëherësh të shërbejë si një ambasador i përfaqësimit kulturor të Kosovës.
Qeveria do të themelojë Fondin për hulumtime në fushën e trashëgimisë për financim të kuadrove
deficitare në fushën e trashëgimisë dhe për restaurim të objekteve të trashëgimisë kulturore.
Rëndësi e veçantë do t’i kushtohet:
Kthimit të objekteve të trashëgimisë të marra në mënyrë të jashtëligjshme;
Gërmimeve në lokalitete arkeologjike tashmë të identifikuara të patrajtuara më parë;
Identifikimit të lokaliteteve të reja për të cilat nuk ka pasur vëmendje institucionale;
Shfrytëzimit të lokaliteteve arkeologjike për zhvillimin e turizmit;
Shenjëzimit të trashëgimisë kulturore;
Ngritjes së bibliotekave e muzeve virtuale;
Dixhitalizimit të trashëgimisë kulturore; dhe
Zhvillimit të pasurive të trashëgimisë kulturore.
Qeveria do të bëjë dixhitalizimin e materialeve të arkivave shtetërore e materialeve
arkeologjike me qëllim të ruajtjes sa më të mirë të arkivit shtetëror dhe materialeve
arkeologjike. Për realizim do të ndërmerren këto hapa:
Mirëmbajtja dhe avancimi i regjistrit elektronik të të dhënave dhe plotësimi i listës me
kategorinë e trashëgimisë dhe peizazheve kulturore;
Funksionalizimi i Institutit Arkeologjik të Kosovës;
Mbrojtja, ruajtja dhe dixhitalizimi i materialit arkivor.
10.2. Rinia
Qeveria do të angazhohet për ndërveprim institucional për të gjitha çështjet që ndërlidhen me
rininë. Do të angazhohet për integrimin e të rinjve nga të gjitha komunitetet në Kosovë. Do të
fuqizojë pjesëmarrjen e rinisë në vendimmarrje të Qeverisë. Ndër të tjera, do të bëhet rishikimi
i Strategjisë për Rininë dhe planit të saj të veprimit me qëllim, zhvillimin e politikave rinore,
të fokusuara në qytetarinë aktive, përgatitjen për tregun e punës, si dhe do të bashkëpunojë
më partnerët strategjikë vendor e të jashtëm për fuqizimin e rinisë në Kosovë; do të rrisë
buxhetin për rininë dhe do ta orientojë atë në aktivitetet që nxisin inovacionin, ndërmarrësinë
dhe vetëpunësimin.
Nëpërmjet MKRS-së, do të krijohet fondi për të rinjtë ndërmarrës, me anë të së cilit do të nxitet
vetëpunësimi. Për ngritjen e këtij fondi, do u bëhet ftesë bizneseve private dhe institucioneve
ndërkombëtare financiare që veprojnë në Kosovë. Ky fond do të përkrahë të rinjtë ndërmarrës
37
në fushën e trashëgimisë kulturore, turizmit rural, gastronomisë dhe artizanateve.
Posaçërisht, për përfitim nga ky fond, do të nxiten vajzat dhe gratë ndërmarrëse.
Qeveria do t’i funksionalizojë, konsolidojë dhe mbështes strukturat rinore në nivel qendror
dhe do të kujdeset për bashkëpunimin e tyre me nivelin lokal. Sipas nevojës, do të ndërtojë
qendra të rinisë nëpër qytete dhe fshatra dhe do të mbështesë qëndrueshmërinë e tyre.
Qeveria do t’i zhvillojë këto struktura në organizimin e trajnimeve profesionale në fusha të
ndryshme dhe themelimin e qendrave për orientim në karrierë të të rinjve në shkollat fillore
dhe të mesme.
10.3. Sporti
Qeveria e konsideron sportin një fushë e cila kontribuon në komunitete të shëndetshme,
inkurajon garën dhe disiplinën në ekip ndërmjet të rinjve, si dhe mundëson zbulimin e
talentëve të rinjë. Qeveria do ta trajtojë sportin me prioritet dhe do të mbështesë, inkurajojë
iniciativat në nivel qendror dhe komunal duke hartuar politikat kombëtare për sport. Në këtë
drejtim, Qeveria do të hartojë Strategjinë Kombëtare për Sport që të zhvillojë politika të qarta,
të qëndrueshme dhe afatgjata për sportin. Po ashtu, Qeveria do të sigurojë mundësi të
barabarta për të rinjtë që merren me sport dhe që ndjekin arsimin dhe formimin profesional,
sportin shkollor dhe sportin universitar.
10.3.1 Modernizimi i infrastrukturës sportive
Qeveria do ta ndërtojë Qendrën Kombëtare të Sportit në Prishtinë dhe këtë e konsideron si një
ndër zotimet e saj kryesore në fushën e sportit. Për zbatimin e këtij zotimi do të ndërmerren
hapat e nevojshëm sa i përket legjislacionit, projektimit, si dhe veprimeve të tjera të
nevojshme. Prioritet i veçantë do t’i kushtohet:
Stadiumit kombëtar;
Pallatit olimpik;
Pishinave olimpike;
Qendrës për trajnim, dhe
Fakultetit të kulturës fizike.
Qeveria do të ndërtojë shtatë stadiume regjionale të kategorisë 4 në stadiumet ekzistuese,
sipas standardeve të UEFA-së.
10.3.2 Mbështetja për edukimin sportiv
Qeveria do të financojë projektet e qendrave multifunksionale sportive, si dhe një program
intensiv për të mbështetur financiarisht sportin shkollor, me theks edukimin sportiv të
moshave të reja. Kjo do të ndikojë në përmirësimin e performancës dhe rezultateve pozitive
në sport. Po ashtu, Qeveria do të zhvillojë politikat për sportin, respektivisht do të hartojë
strategjinë e sportit.
Qeveria do t’u jap mbështetje financiare dhe administrative klubeve me garues në garat
ndërkombëtare, përfshirë klubet dhe sportet individuale që gjithashtu merren me programin
e edukimit sportiv. Gjithashtu, Qeveria do të mbështesë iniciativat sportive tek gratë dhe
vajzat duke fuqizuar dhe nxitur përfshirje më të madhe të tyre. Rëndësi e veçantë do t’i
kushtohet:
38
Mbështetjes për sportin shkollor dhe sportin universitar;
Mbështetjes për krijimin e klubeve të reja për gra dhe vajza;
Përkrahjes së klubeve cilësore, të cilat kanë mundësi të aktivizimit në liga
ndërkombëtare.
39
11. MBROJTJA DHE SIGURIA Qeveria do t’i trajtojë me prioritet mbrojtjen dhe sigurinë dhe do të
rrisë buxhetin për këto fusha. Do të sigurojë bashkëpunimin e ngushtë
mes autoriteteve ushtarake dhe civile (MUAC) nëpërmjet konceptit
“JOINT” në kohë paqeje, krize apo lufte, dhe do të sigurojë orientimin
e të gjitha kapaciteteve në dispozicion për mbrojtjen e interesave të
Kosovës. Qeveria do të përkushtohet që jeta dhe prona e qytetarëve të
mbrohet dhe do të angazhohet në ruajtjen e rendit dhe qetësisë
publike.
Qeveria do të angazhohet në luftën kundër krimit të organizuar, korrupsionit, ekstremizmit
nëpërmjet krijimit të mekanizmave për parandalim e tyre, si dhe riintegrim të personave në
shoqëri. Qeveria do të mbështesë mekanizmat dhe agjencitë e sektorit të punëve të brendshme
në ngritjen e kapaciteteve, si në: përmirësimin e sigurisë publike, avancimin e sigurisë
kibernetike, mbrojtjen e infrastrukturës kritike dhe rritjen e sigurisë së dokumenteve. Rëndësi
e veçantë do t’i kushtohet menaxhimit të kufirit, migrimit, menaxhimit të fluksit të migrantëve
dhe mbrojtjen e tyre nga kontrabandimi, duke siguruar buxhetin, sistemin dhe mekanizmat
për regjistrim, akomodim dhe ushqim, si dhe do të fuqizojë Autoritetin Qeveritar për Migrim.
Qeveria do të rrisë kapacitetet e Agjencisë për Menaxhimin e Emergjencave dhe do të
shqyrtojë statusin e saj, në mënyrë që të jetë me i lehtë bashkëpunimi me institucionet tjera të
mbrojtjes dhe sigurisë. Do të fuqizojë Agjencinë e Regjistrimit Civil nëpërmjet bashkëpunimit
ndërinstitucional dhe do të përmirësojë infrastrukturën fizike të saj. Do të rishikojë dhe
kompletojë legjislacionin për çështjet e mbrojtjes, sigurisë dhe punëve të brendshme. Do të
sigurojë pajisjet profesionale të Agjencisë së Kosovës për Forenzikë, për shërbime më cilësore.
Këto do të arrihen, duke siguruar komunikim dhe bashkëpunim ndërinstitucional të të gjitha
organeve të mbrojtjes dhe sigurisë në Kosovë. Për të forcuar mbrojtjen dhe sigurinë, do të
krijohet Fibri optik nacional në sektorin e mbrojtjes dhe Qendra e rimëkëmbjes së të dhënave në rast
fatkeqësish.
Qeveria do të përmirësojë kornizën ligjore, në mënyrë që mandati i secilit institucion të
mbrojtjes dhe sigurisë të jetë i qartë dhe efikas. Një pjesë e institucioneve të mbrojtjes dhe
sigurisë do të jenë pjesë e vettingut siç është cekur në pikën 2.3.
Qeveria do t’i zhvillojë politikat e sigurisë dhe mbrojtjes duke i përcaktuar parimet dhe
drejtimet kryesore të Qeverisë në këtë fushë.
11.1 Forca e Sigurisë së Kosovës
Qeveria do të angazhohet që forcat e sigurisë të jenë pjesëmarrëse në stërvitjet e përbashkëta
ushtarake me shtetet anëtare të NATO-s. Do të vazhdojë mbështetjen për profesionalizimin
dhe sigurimin e pajisjeve ushtarake sipas standardeve të NATO-s, duke u bazuar në Planin
Gjithëpërfshirës të Tranzicionit. Po ashtu, për blerjen e pajisjeve ushtarake do të ketë lirim nga
dogana. Qeveria do të ndërmarrë këto veprime në mënyrë që të jetë kontribuese e arkitekturës
së sigurisë globale dhe pjesëmarrjes në misionet paqeruajtëse.
Qeveria do të bëjë
përgatitjet për anëtarësim
në NATO dhe në
organizatat tjera
ushtarake, që të jetë
pjesë e misioneve të
paqes dhe ato
humanitare.
40
Qeveria do të trajtojë me prioritet të gjitha format e aplikimit si vend
partner, aspirant, kandidat, apo anëtar me të drejta të plota në
organizata tjera për bashkëpunim ushtarak me partnerët euro-
atlantik. Në vazhdën e zhvillimit të aftësive dhe kapaciteteve, do të
bëhet kombinimi dhe përputhshmëria e sistemeve, teknikës dhe
pajisjeve në përdorim, midis autoriteteve ushtarake dhe ato të
sigurisë, do të riorganizohet regjimenti i këmbësorisë dhe do të
zhvillohen kapacitetet komanduese.
Qeveria do të angazhohet për të rritur aftësitë dhe kapacitetet logjistike në përgjigje ndaj
rreziqeve hibride, me reagim të shpejtë dhe menaxhim të operacioneve humanitare. Qeveria
do të hartojë projektligjin për deminim humanitar.
11.2 Policia
Qeveria do ta trajtojë Policinë me prioritet. Policia e Kosovës është organi kryesor për zbatimin
e ligjit dhe është përgjegjëse për të gjitha aspektet e sigurisë publike brenda Kosovës. Ajo
mbron jetën dhe pronën e qytetarëve, mban rendin dhe qetësinë publike, parandalon dhe
zbulon krimin, si dhe mbron të drejtat dhe liritë e njeriut. Qeveria do të angazhohet në
fuqizimin e Policisë, do të rrisë buxhetin për Policinë, kapacitetet njerëzore dhe profesionale
për luftimin e krimeve në përgjithësi, si dhe do të bëjë modernizimin e pajisjeve për shërbime
sa më të mira policore. Qeveria do të hartojë projektligjin për pensionimin e parakohshëm të
zyrtarëve policorë. Do të angazhohet për sigurinë shëndetësore dhe jetësore të policëve për
anëtarësim në organizata ndërkombëtare dhe rajonale. Respektivisht, Qeveria do të
angazhohet fuqishëm për anëtarësimin e Kosovës në INTERPOL dhe do të nënshkruajë
marrëveshjen e punës me EUROPOL, që i shërben sigurisë së brendshme dhe asaj rajonale, si
dhe ndihmon në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, terrorizmit dhe
fenomeneve të tjera kriminale.
Qeveria do të përkushtohet në forcimin e integritetit policor, i cili do të bëhet edhe me anë të
Vettingut siç është theksuar në pikën 2.3.
Shërbimi ushtarak i
obligueshëm që do të
jetë me kohëzgjatje
tremujore në përputhje
dhe standardet më të
mira të vendeve të
NATO-s.
41
12. POLITIKA E JASHTME, INTEGRIMI DHE MËRGATA
12.1. Politika e jashtme dhe diplomacia
Politika e jashtme e Qeverisë së Republikës së Kosovës ka për qëllim përfaqësimin dhe
mbrojtjen e interesave të Republikës së Kosovës. Ajo pasqyron zhvillimet pozitive brenda
vendit, si rezultat i qeverisjes së mirë, sundimit të ligjit dhe zhvillimit ekonomik dhe sukseset
jashtë vendit. Qeveria do të punojë për fuqizimin e marrëdhënieve diplomatike me partnerët
strategjikë. Për më tepër, Qeveria do të përcaktojë fushat specifike dhe do të intensifikojë
marrëdhëniet bilaterale me shtetet që e kanë njohur Republikën e Kosovës. Qeveria do të
zhvillojë strategji për shtetet, të cilat nuk janë deklaruar për njohjen e pavarësisë së Kosovës,
për shtetet që nuk e kanë njohur dhe ato që janë deklaruar për tërheqje të njohjes. Gjithashtu,
si pjesë e strategjisë gjithëpërfshirëse do të përcaktohen prioritetet e anëtarësimit në
institucione dhe organizata ndërkombëtare.
12.1.1 Shërbimi i jashtëm
Qeveria do të trajtojë me prioritet shërbimin e jashtëm. Do të bëhet rishikimi funksional i
shërbimit të jashtëm bazuar në performancë, rezultate dhe në përputhje me interesat
strategjike të vendit. Qeveria do të bashkërendojë prezencën diplomatike me shtetet e veçanta
në akord me interesat e Republikës së Kosovës dhe në frymën e forcimit të marrëdhënieve
bilaterale. Qeveria do të angazhohet për shtimin e përfaqësimit diplomatik në institucione dhe
organizata ndërkombëtare, duke u bazuar në interesat e Republikës së Kosovës, paqes dhe
sigurisë në rajon, Evropë dhe botë.
12.1.2. Diplomacia publike
Qeveria do të punojë në ndërtimin e mekanizmave për promovimin e historisë, traditave dhe
kulturës së vendit tonë. Qeveria do ta përdorë kulturën dhe sportin si instrumente të
rëndësishme të promovimit të Republikës së Kosovës në botë.
12.2. Integrimi euro-atlantik
Qeveria do ta intensifikojë punën në bashkëpunim me partnerët strategjik. Qëllim afatgjatë
strategjik i Kosovës është që të bëhet anëtare me të drejta të plota në NATO dhe Bashkimin
Evropian. Pikësynimi ynë diplomatik është që të përmbyllet ombrella e sigurisë evropiane.
12.2.1. Axhenda e integrimit evropian
Qeveria do ta bëjë agjendën e integrimit evropian pjesë integrale të agjendës qeveritare. Integrimi
evropian do të jetë në sinkron të plotë me axhendën e zhvillimit të gjithmbarshëm të vendit.
Qeveria do të intensifikojë përpjekjet për reforma për të përmbushur obligimet që rrjedhin
nga Marrëveshja e Stabilizim Asociimit dhe nga dialogu i vazhdueshëm për bashkërendim të
politikave me BE-në.
Qeveria do të inkorporojë diagnostikimin dhe monitorimin e gjendjes në dikasteret qeveritare,
e cila do të zhvillohet në kuadër të procesit të integrimit evropian si pjesë integrale të matjes
së performancës së institucioneve. MIE do të koordinojë me ministritë e linjës në këtë proces.
Përafrimi i legjislacionit të vendit me legjislacionin e BE-së do të zhvillohet në sintoni të plotë
me kornizën ligjore.
42
12.2.2. Integrimi i Kosovës në NATO
Bashkëpunimi dhe partneriteti me NATO-n do të fuqizohet në një nivel tjetër, i cili deri më
tani është fokusuar kryesisht në mbështetjen që NATO ka ofruar për Ministrinë e Mbrojtjes
dhe Ushtrinë e Kosovës. Intensifikimi i dialogut me NATO-n do të jetë orientim i përhershëm
i Qeverisë së Republikës së Kosovës. Përfshirja në Partneritetin për Paqe, si instrument i
rëndësishëm për forcimin e bashkëpunimit me NATO-n dhe kontributin e drejtpërdrejtë të
Republikës së Kosovës për paqen dhe sigurinë, është prioritet afatmesëm i Republikës së
Kosovës.
Anëtarësimi në NATO është qëllim strategjik i Kosovës. Qeveria e Republikës së Kosovës do
të angazhohet për të marrë pjesë aktivisht, me kapacitetet e veta të specializuara ushtarake
dhe civile, në mbështetje të paqes, stabilitetit dhe sigurisë kudo nëpër botë. Kosova synon të
jetë pjesë aktive e misioneve të udhëhequra nga NATO, shtetet anëtare të NATO-s, misionet
e BE-së, OKB-së dhe OSBE-së.
12.3. Fqinjësia e mirë dhe bashkëpunimi rajonal
Qeveria synon të ndërtojë marrëdhënie të mira me të gjitha vendet fqinje, gjithnjë në bazë të
parimit të reciprocitetit dhe bashkëpunimit të ndërsjellë. Në këtë frymë, Kosova promovon
marrëdhënie të mira fqinjësore, angazhohet për thellim të marrëdhënieve strategjike dhe të
partneritetit rajonal, pjesëmarrjes aktive në organizata dhe nisma rajonale, si dhe në
përmbyllje të dialogut me Serbinë përmes njohjes reciproke.
12.3.1. Partneriteti strategjik
Kosova është e përkushtuar të thellojë më tutje partneritetin strategjik me Shqipërinë, duke
siguruar bashkëpunim të ndërsjellë në fushën e ekonomisë dhe energjetikës, arsimit, artit,
kulturës, politikës së jashtme dhe sigurisë, sportit dhe turizmit. Në këtë drejtim, do të
rishikohet ecuria e të gjitha marrëveshjeve dypalëshe të arritura ndërmjet Kosovës dhe
Shqipërisë me qëllim të përmbushjes së obligimeve që burojnë nga to.
12.3.2. Dialogu me Serbinë
Qeveria e Republikës së Kosovës do të angazhohet për normalizimin e marrëdhënieve me
Serbinë përmes dialogut dhe në frymën e parimit të reciprocitetit. Dialogu do të zhvillohet
për çështjet e raporteve dypalëshe dhe të fqinjësisë së mirë, përfshirë këtu çështjen e të
pagjeturve, reparacioneve të luftës e okupimit, suksedimit të ish-Federatës Jugosllave, në të
cilën Kosova ishte element konstituiv, si dhe për njohje të ndërsjellë midis shteteve.
Temë e dialogut në mes të Republikës së Kosovës dhe Serbisë nuk mund të jenë çështje që
lidhen me integritetin territorial dhe sovranitetin e vendit, me rregullimin dhe
funksionalitetin e brendshëm të vendit. Karakteri unitar i Republikës së Kosovës është i
paprekshëm. Krijimi i një pushteti të tretë administrativ për vendbanime me popullsi të
veçanta etnike është në kundërshtim me frymën e Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe
rrjedhimisht nuk do të përkrahet nga Qeveria e Republikës së Kosovës. Në lidhje me dialogun
në mes të Kosovës dhe Serbisë Qeveria do të udhëhiqet nga parimet e mëposhtme:
Dialogu me Serbinë udhëhiqet nga Kryeministri mbi bazën e mandatit kushtetues, i
cili raporton në Kuvend në baza të rregullta për procesin e dialogut;
43
Një rezolutë/platformë për dialog duhet të miratohet në Kuvendin e Kosovës, me
synim arritjen 2/3 të votave, e cila do të përfshijë parimet, në bazë të të cilave duhet të
zhvillohet dialogu, në përputhje me Kushtetutën;
Rishikim i plotë i marrëveshjeve të arritura deri më tani, me qëllim të analizimit të
shkallës së zbatimit të tyre nga ana e Serbisë dhe, në bashkëpunim me BE-në, të
shtrohen këto çështje në tavolinën e dialogut;
Zëvendësimi i tarifave doganore për mallrat nga Serbia dhe Bosnja dhe Hercegovina
me masa të reciprocitetit të plotë;
Transparencë e plotë me publikun në të gjitha fazat e dialogut.
12.4. Mërgata
Qeveria do të angazhohet fuqishëm për të rritur rolin e mërgatës në zhvillimin dhe
promovimin e vendit nëpërmjet angazhimit direkt të tyre në agjendën zhvillimore. Nëpërmjet
Bankës Zhvillimore, Qeveria do të krijojë mundësi investuese për të ripërcaktuar
marrëdhëniet financiare ndërmjet mërgatës dhe shtetit. Qeveria do të përkujdeset për
fuqizimin e shkollës shqipe kudo nëpër botë, do të promovojë gjuhën, historinë dhe kulturën
kombëtare, të ndihmojë që mërgata të vazhdojë të ruajë gjuhën, kulturën dhe përkatësinë tonë
kombëtare. Qeveria do të rrisë rolin e mërgatës duke mundësuar përfaqësimin politik të saj
në proceset vendimmarrëse në Kosovë.
Në mënyrë të veçantë, Qeveria do të punojë në angazhimin konkret të ekspertëve dhe
studiuesve nga mërgata, për të mundësuar transferimin e aftësive të tyre të fituara dhe
forcimin e lidhjeve të tyre me atdheun.
Rëndësi e veçantë do t’i kushtohet:
Krijimit të mundësive për votim të qytetarëve të Republikës së Kosovës në misionet
më të afërta diplomatike dhe konsullore, sipas praktikave të disa vendeve evropiane;
Zhvillimit të komunikimit institucional midis mërgatës dhe Kosovës, përmes krijimit
të Këshillit Konsultativ të Mërgatës;
Mbështetjes së investimeve nga mërgata, mbi bazën e vullnetit dhe interesit të tyre, të
cilat do të rezultonin në përfitime të ndjeshme zhvillimore për vendin;
Mbështetjes së plotë të mësimit plotësues në gjuhën shqipe, duke siguruar tekste
mësimore dhe trajnim të vazhdueshëm të mësimdhënësve;
Zhvillimi i bazës së plotë të të dhënave për të lehtësuar komunikimin dhe
organizimin e mërgatës;
Krijimit të një programi mësimor elektronik (e-learning), ku do të mund të
bashkëvepronin nxënësit dhe studentët me ekspertët e fushave të ndryshme.
Lehtësimit të udhëtimeve për mërgatën dhe gjetja e zgjidhjes për Kartonin e Gjelbër.
44
Shtojca 1: Tabela e ndarjes së programit sipas sektorëve dhe nënsektorëve Nr. Sektori Nënsektori Institucioni
udhëheqës Temat programore
1. Qeverisja
1.1. Planifikimi, politikëbërja, llogaridhënia dhe transparenca
ZKM N/A
1.2. Menaxhimi i financave publike MFT N/A
1.3. Modernizimi i administratës publike
MEPTINIS N/A
1.4. Menaxhimi i ndërmarrjeve publike MPBAP Zhvillimi Ekonomik
1.5. Qeverisja lokale MAPL N/A
2. Sundimi i ligjit 2.1. Të drejtat e njeriut, barazia gjinore dhe komunitetet
ZKM, MKK, MD
Rendi, Ligji dhe Siguria
2.2. Dënimi i krimeve të luftës MD
2.3. Rishikimi funksional i drejtësisë MD
2.4. Konsolidimi i drejtësisë civile dhe rregullimi i çështjeve pronësore
MD, ZKM
2.5 Konsolidimi i drejtësisë penale MD
2.6. Lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit
MD, AKK, MPBAP
3. Zhvillimi ekonomik
3.1 Mbështetja për zhvillimin e industrisë dhe bizneseve
MEPTINIS Zhvillimi ekonomik
3.2. Tregu i punës dhe punësimi MEPTINIS
3.3. Bujqësia dhe zhvillimi rural MBPZHR
3.4. Teknologjia e informimit dhe komunikimit (TIK)
MEPTINIS
3.5 Zhvillimi i balancuar rajonal MZHR
4. Arsimi dhe shkenca
4.1. Edukimi në fëmijëri të hershme MASHTI
Arsimi
4.2. Rritja e cilësisë së mësimdhënies në arsimin fillor dhe të mesëm
4.3. Arsimi dhe aftësimi profesional
4.5. Arsimi i lartë
4.6. Shkenca dhe inovacioni
5. Shëndetësia 5.1. Riorganizimi i sektorit shëndetësor MSH Shëndetësia
5.2 Përmirësimi i shërbimeve MSH
5.3. Sigurimi i financimit të qëndrueshëm shëndetësor
MSH
6. Politikat sociale
6.1. Rritja e mirëqenies sociale dhe ristrukturimi i shërbimeve sociale
MFT Politikat Sociale
6.2. Reformat në skemat pensionale MFT
7. Mjedisi 7.1. Ruajtja e mjedisit MIA Zhvillimi Ekonomik 7.2. Ujërat MIA
7.3. Planifikimi hapësinor MIA
8. Infrastruktura 8.1. Zhvillimi i infrastrukturës rrugore MIA Infrastruktura
8.2. Zhvillimi i infrastrukturës hekurudhore
MIA
8.3. Politikat e aviacionit civil MIA
8.4. Përmirësimi i sigurisë dhe mirëmbajtjes rrugore
MIA
45
9. Energjia dhe minierat
9.1. Energjia MEPTINIS Energjia dhe Minierat 9.2. Minierat MEPTINIS
10. Kultura dhe sporti
10.1. Arti dhe kultura MKRS Kultura
10.2 Rinia MKRS Kultura
10.3. Sporti MKRS Sporti
11. Mbrojtja dhe siguria
11.1. Forcat e armatosura MM Rendi, ligji dhe siguria 11.2. Policia MPBAP
12. Politika e jashtme, integrimi dhe mërgata
12.1. Politika e jashtme dhe diplomacia MPJD Politika e jashtme dhe integrimi në BE
12.2. Integrimi euro-atlantik MIE, MPJD, MM
12.3. Fqinjësia e mirë dhe bashkëpunimi rajonal
ZKM
12.5. Mërgata MPJD