Een overzicht van: RelatiesSpraakmakende afstudeerprojectenInternationale projecten &

Inspirerende symposia

InhoudsopgaveInleiding 002De Ideale haven (2006) 004Een ontmoeting met de toekomst (2004) 005Rotterdam Waterstad (2007-2010) 006Drijvende wijk in de Maashaven (2008) 007Creatief atelier Klimaat en Energie (2008) 008Landschapstunnels (2009) 009Creatief atelier Wooncoöperatie (2009) 010I2O, Innovatief Industrieel Ondergronds (2007-2010) 011Olympische Infracampus (2009) 012Lightrail Westland (2009) 013Transumo A15 (2006-2009) 014Aqua-planning (2003) 016Stijgende zeespiegel, Drijvend Paviljoen (2009-2010) 017Hogeschool Rotterdam inspireert deelgemeenten, Pernis (2009) 018Vakbladen, Land en Water (2008) 020Kabels en Leidingen (2009) 021Civiele techniek adviseert de Young EDBR (2007) 022Advies aan de International Advisory Board (2007) 023Civiel Techniek gaat Olympisch (2010) 024Schreudersprijs (2010) 025Duurzaam, energie uit wegen (2010) 026Rising Tides (2009) 030Prijswinnaars (2007) 032Beurspresentaties, Offshore Career event (2010) 034Inspraak A4-Noord (2009) 036Colofon 037

.001.001

InleidingDe opleiding civiel techniek heeft een goede traditie opgezet op het onderhouden van goede contacten met het externe beroepenveld zoals de overheid, het bedrijfsleven, koepelorganisaties, kennisinstellingen en onderzoeksinstituten.

Rotterdamse opleidingIn 1998 is de opleiding vanuit Dordrecht naar Rotterdam gekomen. Er is toen voor gekozen om er een echte Rotterdamse opleiding van te maken. Samenwerking is er toen met name gezocht met Gemeentewerken Rotterdam en met het Rotterdamse havenbedrijf. Deze instellingen hadden toen ook een belangrijke inbreng bij de ontwikkeling van het nieuw te ontwikkelen onderwijs. Op deze manier konden toen op een realistische manier volgens de nieuwste inzichten nieuwe modulen worden ontwikkeld zoals Jachthavens, Terminal, Ontwerpen Grootschalige Landaanwinning (Tweede Maasvlakte).

Samenwerking met bedrijven De samenwerking met externe instantie werd daarna verder uitgebouwd met onder andere de koepelorganisatie Vereniging van Waterbouwers en deelnemende waterbouwbedrijven zoals Boskalis, Van Oord, van den Herik enz. Vanuit deze samenwerking heeft de opleiding ons waterbouwonderwijs verder vorm kunnen geven door het gezamenlijk financieren van het waterloopkundig Laboratorium, uniek in Nederland op Hogeschool niveau. Inzicht in de actuele techniek van onderwater grondverzet verkrijgen de studenten via simulatielessen op de computers van Boskalis in Papendrecht

Projecten ter inspiratieUiteindelijk is er een samenwerking tot stand gebracht met alle relevante organisaties in de civieltechnische wereld van Nederland en de Rotterdamse regio in het bijzonder. Gezamenlijk werden projecten opgezet die door de studenten met veel enthousiasme zijn uitgevoerd.Onderwijsprojecten zoals de drijvende wijk, PI projecten rondom de watersnood van 1953 en afstudeerprojecten over de A4 Noord. Deze projecten leverden diverse presenteerbare producten op zoals scripties, maquettes en posters. Samen met de enthousiaste opdrachtgevers werden de producten gebruikt om een symposium en/of tentoonstelling te organiseren.Zo werd er naar aanleiding van het afstudeerproject A4Noord samen met Deltares en COB in 2009 het symposium Landschapstunnels georganiseerd mede gesponsord door o.a. Structon, Volker Wessels en KIvINIRIA. Deze activiteiten hebben tevens geleid tot een actieve rol in de inspraakprocedure A4-Noord. In 2008 hebben studenten een aantal mooie maquettes gemaakt voor een drijvende wijk in de Rotterdamse Maashaven. Dit was aanleiding om samen met Stadshavens Rotterdam, Deelgemeente Feijenoord, Kenniskring Transurban en de Urgenda een symposium met tentoonstelling te organiseren in de Graansilo.Deze inspanningen hebben geleid tot een besluit van het college van B en W van Rottterdam dat men in 2015 kan beginnen met de aanleg van en drijvende wijk en de Maashaven.

.002.002

Civiele Techniek werkt meeMedewerking werd ook verleend aan beurzen en civieltechnische evenementen in de Rotterdamse regio. In het kader van de Infratech (de grootste beurs op het gebied van de Grond- Weg- en Waterbouw in Nederland) deden studenten mee aan ontwerpwedstrijden, het schrijven van essays en het participeren in brainstormsessies. Ook is de opleiding vaste klant op de Offshore Career Event in het WTC waarin er een stand wordt verzorgd en studenten de opleiding promoten bij aankomende studenten en het bedrijfsleven.

Adviseur voor de regioOp tal van andere manieren is de opleiding verder actief geweest. Zo werd er medewerking verleend bij het jureren voor de Schreuders studieprijs en is de opleiding gevraagd als adviseur bij het samenstellen van een rapport voor moderne woonvormen. Tevens heeft de opleiding een bijdrage kunnen leveren aan het advies dat de International Advisory Board heeft gegegeven aan de gemeente Rotterdam.Door deze actieve opstelling kan men in de Rotterdamse regio niet meer om de opleiding Civiele Techniek heen.Er is nu een soort kettingreactie ontstaan waardoor de opleiding vanzelf wordt meegenomen bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën. Op deze manier blijft de opleiding op de hoogte van wat er op het vakgebied afspeelt en kan adequaat worden ingespeeld op nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen.Dit heeft natuurlijk ook gevolgen voor de ontwikkelingen van het curriculum dat op deze manier actueel wordt gehouden. Docenten van de opleiding worden gestimuleerd om hun modulen hierop aan te passen wat weer ten goede komt aan het kennisniveau van de studenten

OverzichtDit rapport geeft een overzicht van allerlei activiteiten die door de opleiding Civiele Techniek zijn georganiseerd. Hiertoe in staat gesteld door de uitstekende samenwerking met allerlei externe contacten in de Nederlandse Samenleving.

.003

De Ideale haven is een project van de hogeschool Rotterdam geïnitieerd door de

opleiding Civiele Techniek.Het project wordt gedragen door een team van docenten, lectoren en medewerkers

van Gemeentewerken Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam. Het uiteindelijke

doel is het tot stand brengen van een actieve houding binnen de Hogeschool voor

havengerelateerde projecten.Het project is ontstaan vanuit activiteiten van de opleiding Civiele Techniek voor

de Tweede Maasvlakte. Studenten krijgen dit onderwerp als onderwijsopdracht

waarbij spannende futuristische vormgeving en oplossingsrichtingen worden

gestimuleerd.Onder invloed en inspiratie van de lectoraten Logistics, Innovatie en Productrealisatie

en de opleiding Werktuigbouwkunde is een samenwerkingsverband ontstaan. Dit

team is gericht op het ontwikkelen en introduceren van innovatieve technieken en

logistieke systemen (Extreme Solutions) met als doel het creëren van eaen ideaal

woon-, werk-, en recreatieklimaat in een Ideale Haven. Het startpunt van het project was het ontwerpen van de tweede Maasvlakte door

de studenten Civiele techniek. Voor de Rotterdamse Architectuur Biënnale is

een maquette gebouwd gebaseerd op de plannen van de studenten. Tijdens een

grote manifestatie in de Cruise Terminal is deze maquette tentoongesteld. Een

belangrijk onderdeel van het ontwerp is de flexibiliteit van de nieuwe haven door

het realiseren van drijvende kades. Nieuwe technieken waren geïntegreerd door

de toepassing van magnetische afmeersystemen. Dit afstudeeronderwerp is onderdeel geweest van het onderwijsproject AÏDA een

samenwerkingsproject van de Hogeschool Rotterdam, Erasmus Universiteit en

TU-Delft met als doel het realiseren van bijdragen aan een duurzame samenleving.

De activiteiten rondom de Ideale Haven zijn niet onopgemerkt gebleven.

Dit heeft geleid tot :- een tentoonstelling bij het Havenbedrijf Rotterdam

- een minisymposium bij het RIBACS- presentaties over de activiteiten bij de HBO-raad- presentatie aan een delegatie van de Innovatieraad

- presentatie aan staatssecretaris RuttenAls hoogtepunt van de activiteiten was er het symposium Ideale Haven, Extreme

Solutions op 16 februari 2006 met als sprekers ministers Karla Peijs, van Verkeer

en Waterstaat, Hans Smits, directeur havenbedrijf, Doekle terpstra voorziter HBO

raad en Cees Jan Asselbergs, directeur Deltalinqs.Het symposium gaf de visie weer van dit Ideale Haven project namelijk een actieve

Hogeschool Rotterdam gericht op de Rotterdamse Haven.

De Ideale haven (2006)Een levendig project met de dynamiek van de zee

.004

Stel u wordt gevraagd voor het duurzaam herinrichten van een oude stadshaven,

neemt u deze uitdaging aan? Het uitbesteden van werk zorgt voor viervijfde

deel van de omzet in de bouw. Hoe boekt u in uw uitbestedingen meerwaarde in

leefbaarheid, rendement en milieu? Een duurzame leefomgeving vergt innovatie,

dat impliceert leren. Hoe geef je vorm aan een leerproces voor Duurzame

Ontwikkeling?

Op basis van deze vraag is door studenten van de Hogeschool Rotterdam een

half jaar geanalyseerd, ontworpen,getekend en geschetst aan de Walhaven: 1 van

de oude stadshavens die wellicht in de toekomst getransformeerd wordt tot een

nieuw stedelijk gebied. Vanaf 1 januari 2004 zijn de studenten met hun opgaaf

bezig geweest. Zij zijn hierbij begeleid door diverse experts uit het bedrijfsleven, de

overheid en het onderwijs. De studenten komen van verschillende studierichtingen

(o.a. civiele techniek en stedenbouw).

De resultaten van de 8 studiewerkgroepen zijn beoordeeld doo reen panel

van externe experts. De drie mooiste zijn samengevat in een rapportage. De

resulterende beelden, maquettes, presentaties en vooral enthousiaste geven

vertruwen voor de toekomst van Rotterdam. Het traject is afgesloten met een

symposium op 9 juni 2004 met diverse externe sprekers. Dit symposium maakt deel

uit van het NIDO- programma ‘Duurzaam uitbesteden’ en het interdepartementaal

programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling.

De resultaten van de studenten zijn uitgewerkt in verschillende maquettes,

waarvan de drie

beste te bezichtigen waren tijdens het symposium. Na dit symposium zijn

de maquettes (samen met die van de andere groepen) gepresenteerd in de

tentoonstelling van het project Visionaire Innovatie en Realiteit (VIR) onder

auspiciën) van het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Het VIR

project is een tentoonstelling met daaraan gekoppeld workshops die drie jaar

langs verschillende hogescholen en universiteiten heeft gereisd.

Spekers symposium

Ir. J.H. van der Vlist (directeur –generaal milieu ministerie van VROM)

Ing. J.TH. Blok (directievoorzitter ERA Bouw)

J. van der Tak, (loco-burgemeester Rotterdam)

Dr. J.C.M. Hovers (voorziter Regieraad Bouw)

Prof. Dr. M.C.E. van Dam-Mieras (hoogleraar Natuurwetenschappen Open

Universiteit)

Dr. Ir. J.W. van Meel (Ontwikkelingsmaatschappij Stadshavens Rotterdam)

Een ontmoeting met de toekomst (2004)

.005

Rotterdam waterstad maakte deel uit van het strategische programma Bouwende Stad dat was uitgezet door de Hogeschool Rotterdam. Het uiteindelijke doel van de Bouwende Stad was het tot stand brengen van een structureel samenwerkingsverband tussen de Hogeschool en de stakeholders om zodoende bij te dragen aan het oplossen van grootstedelijke vraagstukken die nu en in de toekomst spelen. Op deze wijze komen de studenten in aanraking met hun toekomstige werkveld en doen ze actuele kennis en vaardigheden op die rechtstreeks uit de praktijk van hun vakgebied afkomstig is. Na hun afstuderen zullen ze dan ook goed voorbereid en met kennis van zaken, functies op hun vakgebied kunnen bekleden binnen de regio Rotterdam.Project Rotterdam Waterstad bestond uit een aantal deelonderzoeken en een symposium. Het doel van Rotterdam Waterstad was om de discussie “Rotterdam Waterstad 2035” actueel te houden bij de eventuele besluitvorming binnen Rotterdam. Om dit te realiseren hebben diverse studenten onderdelen van dit plan onderzocht op hun eventuele uitvoerbaarheid.Daarnaast kwamen dezelfde doelen als bij eerdere projecten aan de orde, te weten:Structurele samenwerking tussen stakeholders om innovatieve toekomstgerichte ontwerpopgaven binnen het waterrijke havengebied te realiseren Ontwikkelen van het arbeidspotentieel door versterking van beroepsonderwijsVerbeteren van infrastructuur en voorzieningen in het plangebied in relatie tot waterbeheer.Ontwikkelen van een maatschappelijk draagvlak voor de uitdagingen van de waterproblematiek onder burgers en bedrijfsleven. Samenwerking tussen de betrokken opleidingen en kenniskringen om een beter antwoord te geven op maatschappelijke problemen rond waterbeheer.Verrijking van de kwaliteit van de opleidingen door contact met de hedendaagse praktijk.

Het project Rotterdam Waterstad is deels een innoverend praktijkproject omdat het de technische aspecten van het waterbeheer in grootstedelijke gebieden koppelt aan de mogelijkheden van een aantrekkelijk stadsbeeld (waterfront) en de mogelijkheden voor werken en wonen aan en op het water.Daarnaast fungeert het project als vehikel voor kennis overdracht tussen bedrijfsleven, waterbeheerders en kennisinstituten door ander andere de oprichting van een kenniscentrum. Het project heeft geen wetenschappelijke ambities. Wel koppelt het in de praktijk de verschillende kennisgebieden aan elkaar om tot innovatieve oplossingen te komen.

Rotterdam Waterstad (2007-2010)

.006

Naar aanleiding van het symposium “Drijvende wijk in de Maashaven “ dat is gehouden op 3 juli 2008 in de Maassilo is dit boekwerk samengesteld. Het symposium kon rekenen op een warme belangstelling en een hoge opkomst. Enkele prominenten uit de waterwereld en het Rotterdamse gaven vanuit hun eigen invalshoek een reflectie op de resultaten van de studenten, gevolgd door een aantal deelsessies waarin in kleine groepen verder kon worden gediscussieerd. In dit boekje geeft een aantal experts hun visie op drijvend wonen in Rotterdam. Jan Rotmans presenteert zijn visie op een drijvende stad in het stadshavensgebied. Peter van Rooij van Habiforum gaat daar verder op en zal vooral de nadruk leggen op het bestuurlijke lef dat daarvoor nodig is. Wethouder Mark Harbers geeft de visie van de gemeente weer. Jeroen Singelenberg van de SEV brengt de knelpunten vanuit de regelgeving in beeld en Marc Verheijen benoemt de vervolgvragen die je moet oppakken als je drijvend wonen wil opschalen naar het niveau van een complete wijk. Het tweede deel van dit boekje bestaat uit een beschrijving in woord en beeld van de studentenprojecten. In 2007 en 2008 is door verschillende groepen studenten gewerkt aan plannen voor een drijvende wijk in de Maashaven.

Meedenken over ontwikkelingen en transities binnen Rotterdam past in de opgave die de Hogeschool Rotterdam zichzelf heeft gesteld om namelijk uit te groeien tot een kenniscentrum voor de Rotterdamse regio. De opleidingen Civiele techniek en Ruimtelijke Ordening & Planologie hebben al een traditie opgebouwd op het gebied van het ontwerpen van drijvende constructies en het ontwerpen van klimaatbestendige woonwijken. Het ontwerpen van een drijvende wijk is dan ook een logische vervolgstap. Het onderwijsproject “Ontwerpen van een uitleggebied” faciliteert studenten om een drijvende wijk te ontwerpen. Door de inzet van externe deskundigen is het mogelijk om de studenten ook nog kennis te laten maken met de meest actuele inzichten op civieltechnisch, juridisch en bestuurlijk gebied. Daarnaast bevat dit boekje ook het verslag van een Praktijkintegratieproject waar 3e en 4e jaars studenten Bouwkunde, Civiele Techniek en Ruimtelijke Ordening & Planologie een zelfstandig onderzoek- en ontwerptraject hebben doorlopen. Tijdens het symposium waren de maquettes en presentatieposters van de studenten te bewonderen uitgebreid met de prestaties van de minor Vastgoed en Makelaardij.Een beeldverslag van de tentoonstelling is een onderdeel van het boekje.

Drijvende wijk in de Maashaven (2008)

.007

Studenten hebben vrijdag 30 mei 2008 een dag lang het kantoor van Gemeentewerken Rotterdam in bezit genomen. Het was geen examenstunt, maar bruisend was het wel. Zo’n 130 studenten bedachten in teams samen met medewerkers van Gemeentewerken creatieve oplossingen voor Rotterdamse klimaatvraagstukken.’s Ochtends deden de studenten inspiratie op tijdens brainstormsessies en bij een presentatie van Leen Zevenbergen, auteur van het managementboek van 2007.’s Middags werkten ze hun idee verder uit. Burgemeester Opstelten spoorde de studenten aan met een videoboodschap: ‘Die klimaatdoelstellingen gáán we halen. Maar alleen als we creatief en daadkrachtig zijn. Eén ding is daarvoor onmisbaar: jullie.’ De jury had de moeilijke taak om uit circa 25 goede ideeën een winnar aan te wijzen. Aan het einde van de dag reikte de juryvoorzitter en jongerenburgemeester Andrea Moreira Santos de eerste prijs uit aan het team dat een energieorgel had bedacht. Het doel ervan is energie van golven, bijvoorbeeld in de Maas, om te zetten naar elektriciteit.Gemeentewerken wil na afloop van het Creatief Atelier studenten zoveel mogelijk actief betrekken bij klimaatactiviteiten en –uitdagingen waarvoor de stad gesteld staat. Dat gebeurt door middel van studieopdrachten, stages, afstuderen of als werknemer. Het Creatief Atelier Klimaat & Energie is een unieke samenwerking tussen Gemeentewerken en de Hogeschool Rotterdam.

Creatief atelier Klimaat en Energie (2008)

.008.008

Landschapstunnels (2009)project tot landelijk discussie thema en tweede kamer variant

Het project is gestart met de afstudeeropdracht “ A4 Midden Delfland”. Geïnspireerd door de variant van de TU-Delft voor de Groene Hartspoortunnel door Nhut Nguyen, is het principe van de zwevende tunnel uitgewerkt voor Midden-Delfland. Het onderzoek, uitgevoerd door de studenten Anne van Pelt, Floris van de Woestijne en David Jan Driesse onder begeleiding van collega William Kuppen, leverde en positief resultaat. De tunnel blijft drijven bij een diepte van 2 meter onder maaiveld bij een volledig mobiele belasting. Het onderzoek is verricht in 2001. De jury van de Bouwend Nederland Rijnmondprijs vond dat het ontwerp niet in aanmerking kwam voor de eerste prijs omdat het geen bewezen techniek was. De politiek wees het af omdat er een convenant getekend was en de asfaltmachines morgen zouden gaan draaien. Tevens werd het beschouwd als obstructie van het besluitvormingsproces. Nu, negen jaar later, wijzen onderzoeken van Rijkswaterstaat en Royal Haskoning aan dat het wel degelijk een toepasbare techniek is. Verder heeft er nog geen asfaltmachine gedraaid.Deze start is een toonbeeld van het wel en wee van innovatieve initiatieven bij de besluitvorming binnen infrastructureel Nederland. Het gaat niet zozeer om de nieuwste technieken en het zo goed mogelijk oplossen van problemen maar om het eigen gelijk en het realiseren van iemands eigen visie of het realiseren van de dadendrang van een politicus.Het positieve oordeel van Rijkswaterstaat en de second opinion van Royal Haskoning was voor de Hogeschool aanleiding om een variant voor de zwevende tunnel uit te werken. Vanwege de vele lekkageproblemen in tunnels bij de voegen tussen de elementen is er een voegloze variant uitgewerkt. De tunnel wordt gebouwd in een horizontale glijbekisting en na verharden vervolgens in een gegraven vaart geperst.De resultaten hebben veel aandacht in de pers gekregen, de studenten hebben diverse interviews gegeven voor radio, televisie en de schrijvende pers.Het was een interessante aandachtstrekker voor het symposium dat uiteindelijk op 8 oktober 2009 is gehouden met als resultaat een mooie brochure met cruciale argumenten bij besluitvorming over ondergrondse infrastructuur.Tijdens het symposium is een nationale discussie begonnen over hoe om te gaan met de schaarse ruimte in de randstad bij de aanleg van en wegtracé.Via een artikel in de Onderbouwing heeft het project een doorstart gemaakt.

.009.009

Creatief atelier Wooncoöperatie (2009)In het curriculum van de Hogeschool Rotterdam is ruimte vrij gemaakt om met onderwijsprogramma’s aan te sluiten op de grote programma’s van de stad en de regio Rotterdam. Ook is het mogelijk om zelf initiatieven te ontplooien om beleidsmakers van de stad en de regio te inspireren en te enthousiasmeren om zich bij ideeën van de Hogeschool aan te sluiten.

Het jaar 2009/2010 stond voor Rotterdam in het teken van de Jongeren. Rotterdam is een stad met relatief veel jongeren. Om tegemoet te komen aan de wensen om jongeren zich te laten ontplooien en kansen te geven heeft het gemeentebestuur geld, menskracht en faciliteiten beschikbaar gesteld. om initiatieven van jongeren door jongeren uit te laten werken. Dit grootschalige project is het Rotterdam Jongerenjaar of Rotterdam European Youth Capital. De Hogeschool Rotterdam heeft in navolging daarvan ook menskracht en faciliteiten beschikbaar gesteld om het gemeentelijke initiatief te ondersteunen.

Dit heeft geleid tot onder meer een tweetal projecten gericht op het inrichten en organiseren van de energiezuinige wijk en de duurzame buitenruimte. Rotterdam wil zich namelijk ook nog eens profileren als een klimaatbewuste en energiezuinige stad en regio.

Project 1: “Maak Plaats”.Studenten van de opleidingen Civiele Techniek, Ruimtelijke Ordening en Planologie en Bouwkunde hebben een ontwerp voor gemaakt voor het Stichtse Plein en het Johan Ida plein.Deze ontwerpen waren er op gericht dat kinderen weer uitgenodigd werden om activiteiten te gaan ontplooien op het plein zodat het weer hun plein werd. Intensief is samengewerkt met allerlei jongereninstanties en met name met een basisschool. Uiteindelijk werden 4 kleinschalige ideeën uitgewerkt die in korte tijd kunnen worden gerealiseerd als voorbode op de grote pleinrenovaties

Project 2: Creatief atelier is “De wijk van de toekomst door middel van Wooncoöperaties”.Tijdens een creatieve brainstorm hebben studenten van 11 opleidingen van 6 instituten ideeën gegenereerd voor een nieuwe vorm. De organisatievorm van deze wijk energiezuinige klimaatbewuste wijk moest worden vormgegeven door middel van een wooncoöperatie.Het winnende idee werd direct omarmd door woningbouwcorporatie Woonbron die het in hun beleid wil intregreren.

Van deze twee projecten is een rapport opgesteld met een impressie van de deelnemende studenten, de processen die zijn doorlopen en het proces en de inspirerende ondersteuners van de projecten.

.010.010

I2O, Innovatief Industrieel Ondergronds (2007-2010)

Werkgroep ter stimulering van meervoudig ondergronds ruimtegebruik in het

(Rotterdamse) industriële complex. Samenwerkingsverband geïnitieerd door

Hogeschool Rotterdam met Gemeentewerken Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam,

Erasmus Universiteit en Deltares.Ondergronds Bouwen wordt vaak gezien als complex, duur en riskant. Daarom

beperkt het zich tot nu toe vooral tot het aanleggen van pijpleidingen, tunnels en

parkeergarages. De effectieve ruimte voor opslag en industriele bedrijvigheid wordt

de komende jaren kleiner door de opkomst van andere ruimte vragende functies.

Bovendien zal duurzaamheid ook integratie vragen van industriële functies. Meer

intermediaire leveringen zullen daarbij optreden.Ook nieuwe bedrijvigheid in industrie, handel en transport maken ruimte tot een

schaarser goed. Reden om ook naar mogelijkheden onder het maaiveld te kijken.Bij een goede aanpak biedt ondergronds bouwen, ondanks kosten en complexiteit

interessante perspectieven voor industriële bedrijvigheid. Om te beginnen schept het

de mogelijkheden om ruimte te besparen. Hoewel de perspectieven gunstig zijn, gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat veel

initiatieven op het gebied van ondergronds bouwen zijn blijven steken op de tekentafel.

Een kernprobleem is dat de investeringskosten hoog zijn, terwijl de baten (ruimtewinst

en verduurzamen grondgebruik) vooral maatschappelijk zijn en niet direct aan de

investeerder toevallen. Bijgevolg bleek het vaak lastig om de financiering rond te

krijgen. Om de bedrijvigheid onder maaiveld te stimuleren is er dan ook behoefte aan nieuwe

concepten, waarbij niet zozeer de kosten als wel de waarde van de ondergrondse

opslag voor de verschillende belanghebbenden in kaart worden gebracht.Er liggen dus diverse mogelijkheden in de ondergrond verborgen met verschillende

potentiële voordelen.Een ideaal gebied dus om als onderwijsinstelling het nodige onderzoek in te verrichten.

De opleiding civiele techniek heeft al de nodige expertise op dit terrein opgedaan

via diverse afstudeerprojecten zoals de ondergrondse olieopslag geïntegreerd

in kademuurconstructies en de ondergrondse parkeergarage in Rotterdam aan

de Boompjes waarmee de Schreudersstudieprijs is gewonnen. De ondergrondse

olieopslag is ook vermeld als mogelijke toepassing in het rapport van het Havenbedrijf

Rotterdam. Dit was aanleiding voor de opleiding om de impulsgroep I2O op te zetten

om het Ondergronds bouwen in het Rotterdamse havengebied te stimuleren.

.011.011

Olympische Infracampus (2009)De Infrastructuur ten behoeve van het Olympisch Plan 2028

Het programma van InfraCampus is tot stand gekomen door de sterke samenwerkingpartners van de vakbeurs Infra Tech: CROW, CURNET, Bouwend Nederland, KTB, PIANOo, Regieraad Bouw en De Nieuwbouw. De bundeling van hun denkkracht maakte het concept uniek en interessant voor iedereen uit de branche. Het overkoepelende thema van InfraCampus is “De Infrastructuur ten behoeve van het Olympisch plan 2028”.Omdat het een thema is dat zich in de verre toekomst van 2028 af moet gaan spelen stond het evenement ook in het thema van de aankomend professional, de student van dit moment.De studenten van de opleiding Civiele Techniek, minor Infrastructuur en Mobiliteit, vormen de doelgroep bij uitstek. Dit was dan ook een logische aanleiding om te participeren in de organisatie. Mede gezien het feit dat de opleiding van begin af aan zich actief opstelt ten aanzien van de beurs Infratech.Studenten van de minor hebben de opdracht gekregen om hun visie in essayvorm weer te geven. Deze visies zijn gebundeld en door de studenten onder leiding van dagvoorzitter Tom van ’t Hek tijdens de slotsessie overhandigd aan Ton Nelissen, adviseur Infrastructuur van het Olympisch Plan 2028.Tijdens de het congresevenement is er een presentatie gegeven van de diverse onderzoeken die de studenten van de opleiding hebben verricht om een optimale infrastructuur te realiseren in de regio Rotterdam.De volgende onderzoeken zijn gepresenteerd:• Metroverbinding Waalhaven – Kralingen• Metrostation Feijenoord• Olympische Spelen Rotterdam

.012.012

Lightrail Westland (2009)

.013.013

Transumo A15 (2006-2009)

Duurzame mobiliteit staat sterk in de belangstelling. Hierin ligt voor de regio de

komende jaren een grote uitdaging want mede door de komst van de Tweede maas-

vlakte zal het vervoer rond Rotterdam sterk toenemen. En dat heeft zowel positieve als

negatieve gevolgen.

In het najaar van 2006 ging het Transumo A15 project van maasvlakte naar Achter-

land; duurzaam vervoer als uitdaging van start. Hierin werken zo’n 250 partijen op

unieke wijze samen om maatregelen te ontwikkelen die de haven en het achterland

ook op lange termijn optimaal bereikbaar moeten houden. Daarbij leveren zij een ui-

terste inspanning om de belasting van het milieu en de leefomgeving tot een minimum

te beperken. De aanpak, die transities centraal stelt, is innovatief en duurzaam. Er is

gezocht naar harmonie tussen economische ambities (profit), ruimtelijke- en milieu-

kwaliteit (planet) en kwaliteit van de leefomgeving.

De kernboodschappen van het project luidden als volgt:

• Duurzaam vervoer+bereikbaarheid en verduurzaming

• Transities vergen stimulering en dwang

• Geen robuuste infrastructuur zonder flexibele maatregelenpakketten

• Het gaat om de combinatie van technware en orgware

Studenten van de opleiding Civiele Techniek hebben een inbreng in het project gehad

door diverse ontwerpen voor de A15 te maken en een inventarisatie te maken van al-

lerlei technieken om de verkeersstromen te beïnvloeden.

Docenten hebben regelmatig meegedaan aan brainstormsessies tijdesn de verschil-

lende voortgangsdiscussies.

.014.014

.015.015

Aqua-planning (2003)Wie niet wil dijken, moet wijken Op 1 februari 2003 was het vijftig jaar gelden dat Nederland werd getroffen door een watersnoodramp. De waterbeheerders in Rotterdam en de Hogeschool Rotterdam hadden daarom een symposium georganiseerd over onder meer de historie en de ontwikkeling van dijken in Nederland, over waterkeringen dijkbeheer in Rotterdam en over toekomstige ontwikkelingen op het gebied van waterkering en veiligheid.

Tijdens dit symposium voor onder andere bestuurders en studenten zijn verschillende sprekers aan het woord gekomen . Ook hebben zij onder leiding van de dagvoorzitter gediscussieerd over een aantal stellingen.

Dagvoorzitter ir. J.J. de Graeff, dijkgraaf Hoogheemraadschap van Schieland en tevens voorzitter Unie van Waterschappen.Historie en ontwikkeling van dijken in NederlandProf. dr. Ir. Verruijt, emeritus-hoogleraar Grondmechanica, Technische Universiteit DelftWaterkering en dijkbeheer in RotterdamIng. A. de Koning, secretaris-directeur Waterschap IJsselmonde en ing. N.A.M. Stijlen, directeur Hoogheemraadschap van Schieland.Historisch intermezzoProf. Dr. H. Pleij, hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde, Universiteit van AmsterdamBeheersproblematiek voor stad en stedenbouw L.M. Bolsius, wethouder Buitenruimte Rottterdam

Na het symposium is de tentoonstelling Wie niet wil dijken moet wijken officieel geopend.Deze tentoonstelling gewijd aan de ramp was samengesteld door studenten van de opleidingen civiele techniek en bouwkunde.Diverse leerlingen van middelbare scholen hebben deze tentoonstelling bezocht. Een onderdeel van de tentoonstelling was een dijkenbouwwedstrijd in het waterloopkundig laboratorium.

.016.016

Stijgende zeespiegel, Drijvend Paviljoen (2009-2010)

.017.017

Hogeschool Rotterdam inspireert deelgemeenten, Pernis (2009)

.018.018

.019.019

Vakbladen, Land en Water (2008)

.020.020

Kabels en Leidingen (2009)

Bijdrage aan onderwijsontwikkeling. Medewerking bij het schrijven van onderwijsboeken

Regelmatig wordt er het initiatief genomen om actuele kennis beschikbaar te stellen voor het onderwijs en het bedrijfsleven. Om het boek geschikt te maken voor het onderwijs wordt dan vaak een beroep gedaan op ervaring vanuit de onderwijswereld.Docenten van de opleiding worden regelmatig gevraagd om zitting te nemen in een redactieraad. Een voorbeeld hiervan is het boek Kabels en Leidingen een initiatief van het COB. Aanleiding hiervoor is de enorme hoeveelheid kabels en leidingen die er nog steeds bij worden gelegd en waarvoor bijna geen ruimte meer voor is.

.021.021

De Young Economic Development Board heeft een rapport opgesteld

met innovatieve woonvormen voor jongeren. Vanzelfsprekend werd de

opleiding gevraagd om hier wat ideeën voor te genereren.

Civiele techniek adviseert de Young

EDBR (2007)

.022.022

Advies aan de International Advisory Board (2007)

Het college van Rotterdam heeft een internationaal adviesorgaan dat regelmatig op bezoek komt om het beleid een nieuwe impuls te geven. Alvorens tot deze adviezen te komen oriënteerde de board zich door gesprekken met diverse stakeholders van de stad waarvan de opleiding er één van was.

Civiel Techniek gaat Olympisch (2010)

.024.024

Schreudersprijs (2010)Om studenten te stimuleren zich te richten op bepaalde aspecten van de civiele techniek en te motiveren goede afstudeerscripties te produceren worden er diverse prijzen uitgeloofd. Om tot een juiste beoordeling te komen worden docenten uitgenodigd om zitting te nemen in de jury. De opleiding mag een bijdrage leveren aan de jury van de Schreudersprijs.

.025.025

Duurzaam, energie uit wegen (2010)Het meedenken aan een duurzame infrastructuur is al geruime tijd een speerpunt in de diverse onderwijsmodulen. De modulen Duurzame vinexlocatie en Duurzaam bouwen hebben al diverse projecten opgeleverd. Het meest actuele project is de zon-e-weg, een project in samenwerking met TNO en de gemeente Barendrecht.Zonne-energie uit wegdekkenEr ligt 135.470 kilometer aan wegen in Nederland. Daar valt veel

zonlicht op, meer dan genoeg zelfs om alle auto’s die erop rijden te kunnen aandrijven met elektriciteit uit zonne-energie.

Maar die enorme potentiële energievoorraad wordt niet benut. Zonde, vindt TNO, dat daarom een wegdek

met geïntegreerde zonnecellen wil ontwikkelen. Is deze ‘zon-e-weg’ de eerste stap naar

een klimaat- en energieneutraal mobiliteitssysteem?

Het mobiliteitssysteem in ons land is allesbehalve duurzaam. Auto’s, motoren, scooters en brommers verbranden de snel slinkende voorraden fossiele brandstoffen op en stoten ook nog eens koolstofdioxide, stikstofoxide en fijnstof uit. Om het verkeer duurzaam te maken krijgt de ontwikkeling van elektrische voertuigen de laatste jaren veel aandacht. Maar hoewel met name de elektrische scooter al een groot succes is, wordt deze oplossing pas echt duurzaam als de elektriciteit waarop deze voertuigen rijden ook duurzaam wordt opgewekt. Hoe mooi zou het zijn om daarvoor gebruik te maken van de wegen waarop ze rijden? Energie winnen uit wegdek is niet nieuw. Op sommige plaatsen wordt al warmte uit asfalt gewonnen. Maar dankzij de snelle ontwikkelingen in zonnecellen, prefab-wegen en elektrische voertuigen is er inmiddels veel meer mogelijk. Die mogelijkheden wil TNO combineren tot één duurzame mobiliteitsoplossing: de zon-e-weg.

Meer mogelijkDe zon-e-weg ziet er anders uit dan de wegen die we kennen. In de weg zijn zonnecellen geïntegreerd, die zonlicht opvangen en omzetten in elektriciteit. De toplaag van de zon-e-weg is dan ook transparant. Daarmee krijgt het gebruik van nieuwe materialen in de wegenbouw een impuls, net als de industrialisatie van het wegenbouwproces. En daaruit ontstaan weer kansen om ook andere functies eenvoudig in het wegdek te integreren. Dat kan bijvoorbeeld gaan om sensoren en LED’s voor verlichting of

wegbelijning. Ook deze functies kunnen worden gevoed met de elektriciteit die de zonnecellen in de weg produceren.

De overdracht van de opgewekte energie naar voertuigen zal in eerste instantie waarschijnlijk

verlopen via oplaadpalen. Maar voor de toekomst denkt TNO ook aan draadloze

energie-overdracht, zoals dat ook bij elektrische tandenborstels

plaatsvindt.

RouteHet initiatief startte begin 2009. Vanaf het begin is Rijkswaterstaat erbij betrokken via het programma ‘Wegen naar de toekomst’. Om het concept te realiseren is TNO met een aantal mogelijke industriële partners in gesprek. Dat gaat om partijen als wegenbouwers en zonnecellenfabrikanten. Daarnaast levert de TU Delft fundamentele kennis op verschillende onderdelen en heeft een aantal gemeenten belangstelling om een impuls te geven aan duurzame infrastructuur, zoals Rotterdam via de Rotterdam Climate Campus. TNO wil met haar partners binnen twee tot drie jaar de eerste werkende toepassing realiseren en zoekt onder meer pilotlocaties in de vorm van voet- en fietspaden. Die termijn lijkt kort, maar de benodigde technologieën zijn al een stuk verder dan de meeste mensen denken. Zo biedt de zon-e-weg binnen afzienbare tijd een kans voor duurzame wegen en schone mobiliteit.

Contactpersoon Dr.Ir. M.S. (Sten) de Wit015 276 32 34

.027.027

.028.028

Drijvende woning (2010)

De opleiding heeft regelmatig opgetreden als voortrekker op het gebied van het ontwerpen van duurzame infrastructuur voor drijvend wonen. In dit project is samen met de minor Bouwen en energie nu de aanzet gegeven om ook een drijvende woning te ontwerpen. Gedurende een aantal opeenvolgende onderwijsperioden hebben studenten en woning ontworpen en geoptimaliseerd. Dit vond plaats in samenwerking met begeleiders vanuit het bedrijfsleven. De goede samenwerking heeft geresulteerd in de oprichting van een consortium dat de intentie heeft uitgesproken om deze woning samen met de Hogeschool te gaan realiseren.

Consortium

• Woonbron• Wolter en Dros• Flexbase• DuraVermeer• Techniplan• Van Gansewinkel• Priva

.029.029

Rising Tides (2009)

FOR IMMEDIATE RELEASEJuly 7, 2009

Rising Tides Competition Exhibit Opens in San Francisco• Some 130 entries offer development solutions to accommodate expected future

sea level rise due to global warmingSAN FRANCISCO, California – Bay Conservation and Development Commission

The News:A unique exhibit featuring innovative ideas related to coastal development and sea level rise opens on Friday, July 10, at the historic San Francisco Ferry Building in downtown San Francisco and runs through July 19. The exhibit, called “Rising Tides,” is the culmination of an international design competition hosted by the San Francisco Bay Conservation and Development Commission (BCDC) and sponsored by the National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA).Throughout the world, estuaries like Chesapeake Bay, the Yangtze River Delta, Puget Sound and San Francisco Bay are national treasures that contribute to their regional environments as well as the global economy. With an expected sea level rise of over four feet in the next 100 years, global warming stands to have dire consequences for these critical coastal areas. Some $62 billion in public and private development and more than a quarter of a million people are expected to be adversely affected in the Bay Area alone.The competition, which has been held over the past four months, was spearheaded to provide a unique opportunity to solicit any and all ideas regarding future coastal development, particularly in terms of preserving existing resources and infrastructure. The competition garnered some 130 entries from more than 18 countries that range from the plausible and pragmatic to the aggressively imaginative. All entries add a new dimension to the discussion of sea level rise adaptation and go beyond what one would normally think of when discussing shoreline protection. An esteemed international jury will judge the entries on Monday, July 13, and the winner of the competition’s grand prize of $10,000 will be announced on Tuesday, July 14 at 10 a.m.

All entries will be on display on the upper level of the Ferry Building from 7 a.m. to 6 p.m. daily, except for the jury’s deliberation day on Monday, July 13.For more information, call (415) 352-3600.

.030.030

Links:http://www.risingtidescompetition.comhttp://www.bcdc.ca.govhttp://www.cbc.ca/national/blog/video/environmentscience/sea_change_2.htmlhttp://www.kqed.org/quest/radio/redesigning-the-bay

About BCDCThe San Francisco Bay Conservation and Development Commission (BCDC) is a state agency that was created by the California Legislature in 1965 with the charge of minimizing future unnecessary filling of the Bay. Unfortunately, the greatest threat to the San Francisco Bay Area over the next century is not that the Bay will get smaller, but that climate change will make the Bay larger and threaten existing communities, public infrastructure and wetlands. To address this, BCDC has developed a climate change planning project to identify the potential Bay-related impacts of and approaches for adapting to global climate change.

ContactsCompetition AdvisorDavid Meckel, 415-203-2061davidm@bcdc.ca.gov

Project ManagerBrad McCrea, 415.352-3615bradm@bcdc.ca.gov

.031.031

Prijswinnaars (2007)

Door de diverse landelijke organisaties op het gebied van de civiele techniek worden regelmatig prijsvragen uitgeschreven of worden er prijzen uitgeloofd voor de beste afstudeerscripties.

Bekende prijzen met aanzien in het beroepenveld zijn :• De waterbouwprijs van de Vereniging van waterbouwers• De ENCI-studieprijs • De Bouwen met Staal prijs• De Havenscriptieprijs• De Vitae-award

Het winnen van deze prijzen werkt bijzonder stimulerend aangezien de prijzen in het algemeen voor een groot publiek worden uitgereikt wat een flinke publiciteit oplevert en een goede basis voor een sollicitatiegesprek

De publiciteit rondom een winnend afstudeerproject levert vaak weer nieuwe energie en ideeën op met regelmatig een vervolgtraject.Zo is er door het project ondergrondse olieopslag in kademuren een brainstormgroep ontstaan op het gebied van meervoudig ruimtegebruik wat weer heeft geleid tot de vorming van het samenwerkingsverband I2O met één van de kanshebbende FES aanvragen. De Geotubes hebben geleid tot een speciale CUR-commissie waarbij de toenmalige studenten nog steeds een belangrijke rol spelen. In samenwerking met Gemeentewerken Rotterdam zijn er de diverse vervolgonderzoeken voor mogelijke pilotprojecten door afstudeerders uitgewerkt.De drijvende kades met magnetisch afmeersyteem blijven een punt van aandacht voor het Rotterdamse Havenbedrijf. Bij de inrichting van de tweede Maasvlakte blijft deze toepassing nog steeds een optie.

.032.032

.033.033

Beurspresentaties, Offshore Career event (2010)

Om de opleiding onder de aandacht te brengen van het bedrijfsleven en andere organisaties is de opleiding regelmatig aanwezig bij beroepsgerichte evenementen in de Rotterdamse regio. Studenten kunnen dan enthousiast het curriculum presenteren en zichzelf promoten.

.034.034

.035.035

Naar aanleiding van de vragen in de Tweede kamer is door Minister Eurlings opdracht gegeven om een second opinion uit te voeren. Deze is uitgevoerd door Rijkswaterstaat en het ingenieursbureau Haskoning met een positief advies omtrent de technische haalbaarheid. Dit was aanleiding voor de opleiding om hun zienswijze weer te geven in de inspraakprocedure Trajectnota/MER en de variant A4 met Vaart onder de aandacht te beregen van de beoordelingscommissie.

I nspraak A4-Noord (2009)

.036.036

Colofon

Redactie:Samengesteld door Leo van Gelder met medewerking van het docententeam Civiele Techniek en alle opgenomen externe partners.

Mariska Wit (redactie)

Adres IBBG.J. de Jonghweg 4-63015 GG Rotterdamwww.hogeschool-rotterdam.nl

Algemene informatie IBB010-794 4880

VormgevingBrent Wouda

© september 2010Copyright Instituut voor Bouw en Bedrijfskunde

.037.037