Opracowanie:Opracowanie:zespół radców prawnych KR zespół radców prawnych KR PZD PZD

ZASADNICZE CELE PROJEKTU

Dostosowanie przepisów do głównych postulatów Trybunału Konstytucyjnego: - Pozycja PZD wobec działkowców (wolność zrzeszania się) - Pozycja PZD wobec innych stowarzyszeń (pluralizm) - Pozycja PZD wobec właścicieli gruntów (poszanowanie praw właścicielskich)

Maksymalne zabezpieczenie praw działkowców: - poszanowanie praw nabytych (prawa majątkowe oraz prawa organizacyjne) - zachowano wszystkie korzystne dla działkowców i konstytucyjne przepisy

Wprowadzenie ewolucyjnych zmian

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA PROJEKTU – PLAN WYKŁADU

Organizacje działkowców

Sytuacja prawna PZD i jego struktur

Sytuacja prawna działkowców

Sytuacja rodzinnych ogrodów działkowych

Zagadnienia końcowe

ORGANIZACJE DZIAŁKOWCÓW

Docelowy system organizacyjny ogrodnictwa działkowego System oparty o dwa rodzaje organizacji działkowców:

- Stowarzyszenia ogrodowe

- Związki działkowe

STATUS STOWARZYSZENIA OGRODOWEGO

Stowarzyszenie ogrodowe jako podstawowa organizacja działkowców

Byłby to szczególny rodzaj stowarzyszenia

Stowarzyszenia ogrodowe działałyby w oparciu o ustawę o stowarzyszeniach, ze zmianami wynikającymi z projektu

Wyróżniany ze względu na cel statutowy – tworzenie i prowadzenie ROD

Prowadzenie ROD powierzane jest jednemu stowarzyszeniu ogrodowemu

RELACJA STOWARZYSZENIA OGRODOWEGO Z DZIAŁKOWCEM

Prawo do działki niezależne od przynależności organizacyjnej

Działkowiec nie będzie musiał być członkiem stowarzyszenia ogrodowego

Przynależność gwarancją praw organizacyjnych

Projekt zapewnia jednak działkowcowi roszczenie o przyjęcie w poczet członków stowarzyszenia ogrodowego

Zapewniono działkowcowi swobodę w wystąpieniu z takiego stowarzyszenia, bez negatywnych konsekwencji w zakresie prawa do działki

Przyznanie ochrony sądowej w zakresie członkostwa 

STATUS ZWIĄZKU DZIAŁKOWEGO

Związki działkowe jako druga kategoria organizacji działkowców Specyficzne związki stowarzyszeń, zrzeszające co najmniej trzy stowarzyszenia ogrodowe (tzw. „stowarzyszenia stowarzyszeń”)

Cele związków działkowych: - wspieranie idei i rozwoju ogrodnictwa działkowego - obrona wspólnych interesów

Związki działkowe jako formy przedstawicielskie działkowców na szczeblu lokalnym, regionalnym, czy też krajowym 

SYTUACJA PRAWNA PZD I JEGO STRUKTUR

Projekt odrzuca sugestię TK ustawowej likwidacji PZD

Likwidacja PZD działaniem sprzecznym z Konstytucją

Naruszenie zasady wolności zrzeszania oraz ochrony praw nabytych

Projekt wprowadza w miejsce monopolu PZD ewolucyjne mechanizmy gwarantujące pluralizm w prowadzeniu ogrodów działkowych. 

PRZEKSZTAŁCENIE PZD

PZD z mocy prawa stanie się stowarzyszeniem ogrodowym

Przekształcenie formy prawnej Związku

Potrzeba uchwalenia nowego statutu – 12 miesięcy od wejścia ustawy w życie

Członkowie PZD zachowają swoje członkostwo w Związku, niezależnie od przekształcenia formy prawnej PZD

ROD i okręgi staną się terenowymi jednostkami organizacyjnymi stowarzyszenia PZD, które będą mogły nabyć osobowość prawną

Stowarzyszenie PZD (w tym jego jednostki) zachowa wszystkie prawa i obowiązki – w tym prawa do gruntów, co zapobiegnie ich wygaśnięciu

Zbędne będzie zatem tworzenie stowarzyszeń przez jednostki PZD

Stowarzyszenie PZD zachowa prowadzenie ROD - poprzez swoje jednostki

WYODRĘBNIENIE SIĘ ROD

Projekt umożliwia wyodrębnienie się ROD ze struktur stowarzyszenia PZD

Takie wyodrębnienie będzie możliwe na podstawie odpowiedniej uchwały walnego zebrania ROD, spełniajej szereg warunków;

Uchwała o wyodrębnieniu ROD będzie skuteczna, jeżeli: - zapadnie w terminie 24 miesięcy od wejścia ustawy w życie

- każdy działkowiec będzie odpowiednio zawiadomiony o terminie walnego zebrania i planowanej uchwale o wyodrębnieniu

- zapadnie bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy liczby członków z danego ROD

- zawierać będzie postanowienie o przyjęciu statutu i powołaniu komitetu założycielskiego nowego stowarzyszenia ogrodowego

Na podstawie prawidłowo podjętej uchwały o wyodrębnieniu będzie mogło powstać – po rejestracji w KRS - nowe stowarzyszenie ogrodowe

Takie stowarzyszenie ogrodowe przejmie nieodpłatnie (z mocy prawa) wszystkie prawa i obowiązki związane z danym ROD - w celu jego dalszego prowadzenia

W ten sposób zrealizowany zostanie postulat pluralizmu

Pozostawieniu tej decyzji do uznania działkowców nie stanowi nieuprawnionej ingerencji ustawodawcy w swobodę zrzeszania oraz relacje członek – zrzeszenie

 

SYTUACJA PRAWNA DZIAŁKOWCA

Sytuacja prawna działkowca ma wynikać z prawa do działki

Sytuacja prawna działkowca nie będzie wynikać z przynależności organizacyjnej. Taka przynależność będzie fakultatywna

Zrezygnowano z przydzielania działki na mocy uchwały, jako że rozerwano więź stosunku członkostwa z prawem do działki

Sytuacja działkowca wyznaczona podstawowymi prawami działkowca

PODSTAWOWE PRAWA DZIAŁKOWCA

Konkretne tytuł prawny do działki prawo do działki - tzw. prawo do działki - ujawniane w księdze wieczystej

Przenoszenie praw do działki

Własność nasadzeń, obiektów i urządzeń

Wynagrodzenie za własność w razie wygaśnięcia prawa do działki

Zwolnienie z podatków

Udogodniony tryb przejścia prawa do działki w razie śmierci i rozwodu

Gwarancje w razie likwidacji ROD – ograniczenia i rekompensaty

Zwiększona ochrona sądowa praw działkowców

POWSTANIE PRAWA DO DZIAŁKI

Korzystanie z działki ma następować w oparciu o konkretny tytuł prawny (tzw. prawo do działki), ustanawiany przez stowarzyszenie ogrodowe

Prawo do działek kreowane na podstawie umów

Umowy zawierane pomiędzy stowarzyszeniem ogrodowym a kandydatem na działkowca

Umowy byłyby zawierane w formie pisemnej pod rygorem nieważności

Umowa zawierana na ustanowienie prawa tylko do jednej działki; zawarcie umowy na dodatkową działkę byłoby z mocy prawa nieważne

Dwie formy prawa do działki 

DZIERŻAWA DZIAŁKOWA

Podstawową formę prawa do działki byłaby dzierżawa działkowa będącą specyficzną umową dzierżawy

Podstawowe prawo działkowca do działki (użytkowanie działki) przekształci się w dzierżawę działkową – bez obowiązku zawierania odrębnej umowy

Możliwość ujawnienia w księdze wieczystej

Dzierżawa działkowa będzie zasadniczo umową nieodpłatną, tzn. nie będzie pobierany czynsz z tytułu korzystania z działki

Wyjątek: możliwość pobierania czynszu od działkowca, gdy samo stowarzyszenie ogrodowe ma obowiązek uiszczać czynsz na rzecz właściciela gruntu.

UŻYTKOWANIE

Drugą forma prawa do działki byłoby użytkowanie w rozumieniu KC

Użytkowanie jako ograniczone prawo rzeczowe (bezwzględnie skuteczne)

Zachowano możliwość nabycia przez działkowca tego prawa od prawa stowarzyszenia do gruntu – użytkowania wieczystego albo własności

Umowa w formie aktu notarialnego

Możliwość ujawnienia w księdze wieczystej

Zachowanie użytkowania przysługującego obecnie działkowcom 

PRZENOSZENIE PRAW DO DZIAŁKI

Wyjście naprzeciw oczekiwaniom i praktyce

Przeniesienie nie stanowi sprzedaży

Przeniesienie praw do działki stanowi swoistą cesję – zamiana strony umowy

Przeniesienie odbywałoby się w formie pisemnej pod rygorem nieważności

Skuteczność przeniesienia uzależniona od zatwierdzenia przez stowarzyszenie ogrodowe

Odmowa zatwierdzenia umowy tylko z ważnych powodów

 

Odmowa również, gdyby był inny kandydat oczekujący na działkę, który obowiązany zapłacić ustalone wynagrodzenie ustępującemu działkowcowi

Odmowa zatwierdzenia przeniesienia na rzecz osoby bliskiej jedynie z ważnych powodów

Odmowa mogłaby być zaskarżona do sądu; orzeczenie o bezpodstawności odmowy zastępowałoby zatwierdzenie przeniesienia praw do działki

WŁASNOŚĆ DZIAŁKOWCA

Projekt zachowuje zasadę, że działkowiec pozostaje właścicielem swoich nasadzeń, urządzeń i obiektów, które znajdują się na działce

Konieczny wyjątek od zasady superfieces solo cedit

Jest to rozwiązanie niezbędne dla ochrony interesów działkowców

Szczególne znaczenie odrębnej własności w przypadku likwidacji ROD 

WYNAGRODZENIE ZA WŁASNOŚĆ DZIAŁKOWCA

Takie wynagrodzenie przysługuje w razie wygaśnięcia prawa do działki

Kwestie terminologiczne – wynagrodzenie, cena, odszkodowanie

Potrzeba unormowania kwestii problematycznych dot. wynagrodzenia

Wynagrodzenie nie przysługuje, gdy naniesienia niezgodne z przepisami

Jeżeli stowarzyszenie ogrodowe wypowiedziałoby umowę, to powinno ustalić z działkowcem warunki zapłaty i wysokość wynagrodzenia

W razie sporu stowarzyszenie mogłoby skierować sprawę do sądu Przeprowadzenie licytacji sądowej celem wyłonienia zobowiązanego do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia

ZWOLNIENIE PODATKOWE

Utrzymano korzystne dla działkowców zwolnienie podatkowe

TK nie zakwestionował zwolnienia podatkowego dla działkowców

Użytkowanie działek jako przedmiot zwolnienie podatkowego dla działkowców

TK nie zakwestionował także koncepcji zwolnienia podatkowego dla organizacji prowadzących ogrody działkowe

Prowadzenie działalności statutowej jako przedmiot zwolnienie podatkowego dla stowarzyszeń ogrodowych

Zwolnienie podatkowe dla stowarzyszeń finansowo „odciąży” działkowców

OPŁATY OGRODOWE

Każdy działkowiec będzie miał obowiązek uiszczać opłaty ogrodowe

Opłaty ogrodowe jako partycypacja finansowa działkowca w pokrywaniu kosztów funkcjonowania ROD

Np. zarządzanie ROD, utrzymanie infrastruktury, inwestycje, media itd.

Opłaty ogrodowe uchwalone zgodnie ze statutem stowarzyszenia ogrodowego

Możliwość kwestionowania podwyżki opłat ogrodowych na drodze sądowej, co nie zwalniałoby z obowiązku ich uiszczania w dotychczasowej wysokości 

PRAWO DO DZIAŁKI W RAZIE ŚMIERCI DZIAŁKOWCA

Prawa do działki mają charakter niezbywalny – konsekwencje

Projekt zabezpiecza interesy najbliższej rodziny zmarłego działkowca

Brak dziedziczności prawa do działki rozwiązaniem korzystnym dla działkowców

Udogodniony tryb przejmowania działki przez rodzinę zmarłego działkowca

Małżonek miałby możliwość wstąpienia w stosunek prawny wynikający z prawa jego zmarłego współmałżonka

Brak takiego wstąpienia powodowałby wygaśnięcie prawa do działki

Jednak roszczenie o ustanowienie takiego prawa miałyby osoby bliskie

Powyższe nabycie prawa do działki nie naruszałoby praw spadkobierców  

PRAWO DO DZIAŁKI W RAZIE ROZWODU

W razie rozwodu byli współmałżonkowie mieliby możliwość wskazania, który z nich zachowa prawo do działki

W razie sporu musieliby wszcząć postępowanie o podział majątku wspólnego, informując o tym stowarzyszenie ogrodowe w terminie trzech miesięcy

Uchybienie terminowi uprawniałoby stowarzyszenie do rozstrzygnięcia

Nie naruszałoby to praw byłych współmałżonków do podziału majątku znajdującego się na działce

WYPOWIEDZENIE UMOWY

Wypowiedzenie umowy przez stowarzyszenie odpowiednikiem sankcji pozbawienia działki

Wypowiedzenie w formie pisemnej pod rygorem nieważności Obowiązek stowarzyszenia wskazania przyczyny wypowiedzenia

Projekt zawiera zamknięty katalog takich przyczyn

Zapewniono działkowcowi możliwość wniesienia odwołania od wypowiedzenia

Sąd mógłby podważyć wypowiedzenie i przywrócić prawo do działki 

GWARANCJE W RAZIE LIKWIDACJI ROD

Ograniczenia w likwidacji ROD

Prawo do odszkodowania za utraconą własność

Prawo do działki zamiennej 

ZWIĘKSZONA OCHRONA SĄDOWA PRAW DZIAŁKOWCÓW

Poszerzono zakres spraw poddanych rozstrzygnięciu sądowemu

Generalny termin przedawnienia roszczeń działkowców – 3 lata

Warunek wniesienia sprawy do sądu - przeprowadzenie postępowania pojednawczego, przed komisję rozjemczą stowarzyszenia ogrodowego.

SYTUACJA PRAWNA ROD

Sytuacja prawna ROD wynika głównie z prawa do gruntu

Istotne znaczenie zasad zakładania ROD

Funkcjonowanie ROD, a zwłaszcza:- Zagospodarowanie ROD

- Wykorzystanie działki

Zasady likwidacji ROD

Uregulowanie stanów prawnych gruntów ROD

ZAKŁADANIE ROD

ROD mają być zakładane na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń ogrodowych

Przekazywanie gruntów publicznych na ogólnych zasadach ustawy o gospodarce nieruchomościami

Od woli właściciela publicznego (gminy, Skarbu Państwa) będzie zależało, czy chce ustanawiać tytuł prawny do nieruchomości nieodpłatnie, czy też odpłatnie

Formy prawne przekazywania gruntów publicznych pod ROD:

- Sprzedaż – możliwość bonifikat- Użytkowanie- Użytkowanie wieczyste

 

FUNKCJONOWANIE ROD

Zagospodarowanie i wyposażenie ROD w infrastrukturę ogrodową obciążać ma stowarzyszenie ogrodowe.

Projekt umożliwia gminom udzielania dotacji celowej na budowę lub modernizację infrastruktury, gdyby np. zwiększyło to dostępność społeczności lokalnej do ROD.

Projekt zakazuje wykorzystanie działki niezgodnie z istotą ogrodnictwa działkowego, np. do zamieszkiwania lub działalności gospodarczej.

Unormowano tryb postępowania w sytuacji wybudowania lub wykorzystania altany niezgodnie z przepisami.

Ustanowiono regulamin ROD jako podstawowy akt wewnętrzny, obowiązujący wszystkich działkowców, niezależnie od członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym. 

LIKWIDACJA ROD – ZASADY OGÓLNE

Projekt zachowuje zasadnicze warunki likwidacji ROD dotyczące obowiązku:

- wypłaty odszkodowań za utraconą własność ROD i działkowców

- odtworzenia ROD- zapewnienia działek zamiennych

Projekt zwiększa uprawnienia właściciela nieruchomości

Przewidziano trzy odmienne tryby likwidacyjne

LIKWIDACJA ROD – NABYCIE NIEODPŁATNE

W przypadku nieruchomości nabytych nieodpłatnie, ich właścicielowi przysługuje prawo zgłoszenia żądania likwidacji ROD, gdy:

- jego funkcjonowanie jest sprzeczne z planem zagospodarowania przestrzennego,

- zamierza odtworzyć ogród i wypłacić odszkodowania

W razie sporu o dopuszczalność likwidacji rozstrzygałby sąd powszechny.

LIKWIDACJA ROD – NABYCIE ODPŁATNE

Likwidacji ROD możliwa tylko na cel publiczny uzasadniający wywłaszczenie

Cele publiczne określone głównie w ustawie o gospodarce nieruchomościami

Zamiast odszkodowania za prawo do nieruchomości, nadal istniałby obowiązek zapewnienia tytułu prawnego do nieruchomości zamiennej. 

LIKWIDACJA ROD – ROSZCZENIA

Rozwiązanie zastępujące obecny art. 24 ustawy o ROD

Likwidacja w razie konieczności zwrotu wadliwie wywłaszczonej nieruchomości

Problem zaspokojenia roszczeń działkowców

Zasady likwidacji ROD z powodu roszczeń osób trzecich:

- nie byłoby obowiązku odtwarzania ROD,

- zaspokojeniu podlegałyby roszczenia działkowców i stowarzyszeń z tytułu utraty własności – od podmiotu odpowiedzialnego za przekazanie tytułu do terenu pod ogród.

REGULACJA STANU PRAWNEGO GRUNTÓW ROD

Problem dotyczy blisko 14 000 ha terenów

Możliwość swoistego zasiedzenia przez stowarzyszenia ogrodowe prawa użytkowania do nieruchomości

Zasiedzenie to możliwe po zaistnienie jednej z przesłanek z art. 64 ust. 1

Wobec ROD, które nie spełniałyby tych przesłanek, właściciel nieruchomości, w terminie 2 lat od wejścia w życie ustawy mógłby podjąć decyzję o likwidacji ROD bez konieczności zapewniania terenu zamiennego i odtwarzania ogrodu

W razie zaniechania takiej likwidacji, stowarzyszenie ogrodowe prowadzące ROD nabyłoby prawo użytkowania do nieruchomości

ZAGADNIENIA KOŃCOWE

Projekt dokonuje zmian w szeregu ustaw

Większość z tych zmian ma charakter terminologiczny

Merytoryczne zmiany dotyczą dwóch ustaw: -ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez umożliwienie stowarzyszeniom ogrodowym zawieranie umów użytkowania gruntów publicznych w drodze bezprzetargowej

-specustawy drogowej poprzez nakazanie właściwemu organowi ustalenie odszkodowań wynikających likwidacji ROD na inwestycje drogowe - w drodze decyzji administracyjnej

Projekt ma wejść w życie 1 stycznia 2014 roku, co zapewnia odpowiedni okres dostosowawczy i pozwoli uniknąć negatywnych konsekwencji z upływu 18 miesięcy terminu wyznaczonego przez TK.