สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑/๒๓

สมชชาสขภาพแหงชาตครงท ๑๔ 1

ระเบยบวาระท ... ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๖๔ 2

3

การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมประชากรเฉพาะ 4

ในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม 5

(Protection of equitable access to health services by specific populations in crises) 6

7

๑. นยามและค าจ ากดความ: 8

๑.๑ ภาวะวกฤต หมายถง สถานการณทไมอยในภาวะปกต ซงอาจเกดขนจากธรรมชาตหรอไมได9

เกดจากธรรมชาตกได เปนเหตการณทอยในภาวะอนตราย สงผลกระทบตอสขภาพ เศรษฐกจ สงคม หรอ10

สงแวดลอมโดยรวม เชน ภาวะภยพบต การเกดโรคระบาด ฯลฯ ทควรตองมนโยบายหรอการตดสน ใจเพอ11

แกไขปญหาภายในเวลาทจ ากด 12

๑.๒ ความมนคงทางดานสขภาพ (Health Security) หมายถง การด าเนนการตางๆ ของรฐในการ13

ใหความคมครองทางสขภาพแกประชาชน เพอลดอนตรายและผลกระทบอนเกดจากเหตการณรายแรง14

ทางดานสาธารณสขทจะเปนอนตรายตอสขภาพโดยรวมของประชากร ทงน เพอใหประชากรมคณภาพชวต15

ทด มการกนอยทด มสขอนามย มโอกาสเขาถงการรกษาพยาบาลทด ไมมโรคระบาดรายแรง หรอหากมก16

สามารถทจะควบคมได 17

๑.๓. กลมประชากรเฉพาะ หมายถง กลมคนทอยในสภาวะเปราะบางขาดหลกประกนพนฐานทาง18

สงคมในการด ารงชวต ไมมหลกประกนสขภาพ เขาไมถงบรการทางสงคม อนเนองมาจากการมขอจ ากดใน19

การชวยเหลอตวเอง หรอถกตตรา ถกเลอกปฏบตจากสงคม ไดแก คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผปวยตดบาน20

ตดเตยง ผตองขง คนในชมชนแออด ผใชสารเสพตด คนไรบาน ผ ทมความหลากหลายทางเพศ แรงงานขาม21

ชาต และ ผมปญหาสถานะและสทธ 22

๑.๔ แรงงานขามชาต หมายถง แรงงานทไมมสญชาตไทยทเขามาท างานในประเทศไทย ไดแก 23

แรงงานเมยนมาร ลาว กมพชา เวยดนาม เปนตน ซงหมายรวมถงกลมแรงงานขามชาตทมเอกสาร 24

(Document) และไมมเอกสาร (Undocumented) รวมถงผตดตาม 25

๑.๕ ผมปญหาสถานะบคคลและสทธ หมายถง ชนกลมนอย กลมบคคลทมเลขประจ าตวขนตน26

ดวย ๖ และ ๗, กลมบคคลทไมมสถานะทางทะเบยน ทมเลขประจ าตวขนตนดวย ๐-๘๙ และ ๐-๐๐, กลม27

บคคลทมถนทอยอาศยถาวรในประเทศไทย ผไมมเอกสารทางทะเบยน, คนไรรฐ, ผลภย และเดกทไมม28

เอกสารแสดงตวในระบบการศกษาทอาศยในประเทศไทย 29

30

๒. ความส าคญของประเดน 31

ปญหาวกฤตสขภาพของประชาชนและระบบสขภาพของโลกเปลยนแปลงอยางรวดเรวในชวงสาม32

ทศวรรษทผานมา จากปญหาเดมทเกดจากความดอยพฒนา เชน การขาดสารอาหาร การขาดสขาภบาลและ33

สขอนามยทด โรคตดเชอตางๆ มาสปญหาในรปแบบใหมทมความซบซอน เชน การระบาดของโรคอบตใหม 34

ดงเชน ในป พ .ศ. ๒๕๖๓ ทวโลกเกดการระบาดทวโลกของโรคโควด-๑๙ ซงเปนปญหาสขภาพและภย35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / ราง หลก ๒

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๒/๒๓

คกคามความมนคงทางสขภาพของทกคน ไมสามารถด าเนนการแกไขปญหาโดยประเทศหนง หรอกลมคน1

ใดกลมคนหนง จ าเปนตองอาศยกลไกความรวมมอในระดบบคคล ชมชน ภม ภาค และประเทศในการ2

ด าเนนการ 3

วกฤตโควด-๑๙ ไดสรางบทเรยนส าคญตอเศรษฐกจและสงคมไทยคอ ปญหาเรองสขภาพ สงคม และ4

เศรษฐกจ ไมใชเรองแยกสวนกน และโรคระบาดไมเลอกปฏบต ทกคนมโอกาสไดรบความเสยง ในชวงการ5

ระบาดระลอกแรก และระลอกสอง ประเทศไทยเปนหนงในประเทศทสามารถควบคมการแพรระบาดของโรค6

ไดด และจากรายงาน Global Health Security Index ป พ.ศ.๒๕๖๒ ไดจดอนดบใหไทยอยในอนดบท ๖ ของ7

ประเทศทมความมนคงดานสาธารณสขสงสด๑ โดยม ๓ องคประกอบยอยทตด ๕ อนดบแรก คอ การปองกน8

โรค การตอบสนองทรวดเรว และระบบสาธารณสขทเขมแขง นอกจากนองคการอนามยโลกและนานาชาตชน9

ชมตอการรบมอกบโรคโควด-๑๙ ไดด จากการมระบบดแลสขภาพในระดบครอบครวทดจากการท างานของ10

อาสาสมครสาธารณสข (อสม .) ทมอยรวมลานคนทวประเทศ รวมกบความครอบคลม (Coverage) ของ11

สวสดการรกษาพยาบาล ๓ ระบบหลก ไดแก สทธขาราชการ ประกนสงคม และบตรประกนสขภาพถวนหนา 12

ทครอบคลมประชากรถงเกอบรอยละ ๑๐๐๒ อยางไรกด ในชวงวกฤตทางสขภาพทเกดขน กไดสะทอนให13

เหนถงประเดนส าคญทเปนขอทาทายส าคญของระบบสาธารสขไทย โดยเฉพาะการเขาถงบรการส ขภาพ14

อยางเทาเทยมและเปนธรรม และการปองกนโรคในระดบประชากรและปจเจกบคคล๓ 15

องคการอนามยโลก (World Health Organization – WHO) (๒๐๐๔) ไดเสนอแนวคด “การเขาถง16

บรการสขภาพของประชาชน”วาเปนการใหบรการดแลประชาชนเบองตนแบบปฐมภม เพอใหสามารถเขาถง17

บรการสขภาพในมตตางๆ ๔ ดาน ไดแก ๑) ดานภมศาสตร(Geographical) คอ ระยะทาง เวลาการเดนทาง 18

ไมเปนอปสรรคในการใชบรการสขภาพ ๒) ดานการเงน (Financial) คอ ความสามารถในการข าระคาใชจาย19

ทางสขภาพ ๓) ดานวฒนธรรม (Cultural) คอ การใชเทคนคและวธการจดการบรการสขภาพตามรปแบบ20

วฒนธรรมของชมชน ๔ ) ดานหนาท (Functional) คอ การใหบรการสขภาพตามพนฐานอนพงไดอยาง21

พอเพยงและตอเนอง จากยทธศาสตรการพฒนาระบบสขภาพไทย ในยทธศาสตรท ๒ การสรางความเปน22

ธรรม ลดความเลอมล าในระบบบรการสขภาพ ซงเหนไดชดวาในชวงภาวะวกฤตทางสขภาพสะทอนให23

เหนถงชองวางความไมเปนธรรมทงในมตความเปนธรรมในแนวราบ (Horizontal equity) คอ ไมได24

รบการดแลทเทาเทยมกนระหวางบคคลทมความตองการทางสขภาพเหมอนกน และความเปน25

ธรรมในแนวดง คอ การไดรบการดแลตามความจ าเปนในการรกษา๔ 26

ดงนน ประเดนทาทายทส าคญ คอ ความเปนธรรมทางสขภาพและความมนคงทางสขภาพ27

ในชวงวกฤต ตวอยางเชน การเลอกปฏบตของชนชนทางสงคม คนไขโรคไมตดตอเรอรงทตองการ การ28

รกษาอยางตอเนอง ทางเลอกในการเขารบการรกษา การสอสารขอมลทางสขภาพใหกบประชาชน และความ29

รอบรทางสขภาพของประชาชนในการปองกนตนเอง ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอสทธทางสขภาพและ30

ความมนคงทางสขภาพของประชากรทงในระดบปจเจกบคคลและระดบประชากร อนจะสงผลกระทบตอ31

ความมนคงของระบบสขภาพโดยรวมของประเทศโดยเฉพาะในภาวะวกฤตการแพรระบาดของโรคโควด-๑๙ 32

ซงถอเปนเหตการณทเกดขนไมปกตธรรมดาทเกดขนไปทวโลก สรางความตนตระหนก ความกดดน และ33

ความสบสนใหเกดขนในสงคม ชมชน จ าเปนตองท าใหภาวะทเกดขนหมดสนไปในเวลาอนรวดเร วทสด 34

การตดสนใจทางนโยบายในการรบมอกบวกฤตสขภาพในครงน จงอาจมใชการมงเนนเพย งการ35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๓/๒๓

รกษาทางการแพทยและใชระบบสงการ หรอ กลไก โครงสรางทมอยในระบบราชการเทานน หาก1

จ าเปนตองอาศยแงคดหรอมมมองใหมๆ ทอาจตองใหความส าคญมากขนกบมตทางสงคม ชมชน 2

วฒนธรรมประเพณ วถชวตของประชาชน สงแวดลอม ความออนไหวและอารมณ ตลอดจนความ3

หลากหลายทสงผลกระทบไปในทกดานทงทางเศรษฐกจ สงคม และความเหลอมล า รวมทงการบร4

ณาการความรวมมอจากภาคสวนตางๆ จะเปนสงส าคญในการก าหนดทศทางหรอแนวทางทสงคม5

โดยรวมเหนรวมกน เพอหลกเลยงการเผชญกบวกฤตทางสงคมจนอาจเปนอปสรรคตอการพฒนา6

สขภาวะของสงคมในวงกวาง ปรากฏการณระบาดของโรคโควด๑๙ คร งน จงถอเปนบทพ ส จน7

ความสามารถในการจดการปญหาของรฐบาลแตละประเทศอยางแทจรง 8

9

๓. สถานการณปจจบน 10

๓.๑ สทธสขภาพและหลกประกนสขภาพถวนหนา (Universal Health Coverage-UHC) 11

สขภาพเปนสทธขนพนฐานทเกยวโยงถงสทธมนษยชนทพงไดรบ (The right in respect of health) 12

ทงในดานบรการดานการแพทยและสาธารณสข และการเขาถงการมสขภาพ (The right to health) การจด13

หลกประกนสขภาพถวนหนาใหแกประชาชนจงเปนนโยบายของภาครฐทส า คญ เพอใหประชาชนสามารถ14

เขาถงบรการสขภาพทจ าเปนอยางครอบคลม ทวถง และเทาเทยม เพอความมนคงดานสขภาพและเศรษฐกจ 15

ไมลมละลายจากคารกษาพยาบาล ซงเปนเปาหมายทนานาประเทศหวงจะไปใหถง จนสมชชาใหญแ หง16

สหประชาชาตไดผลกดนความคดทจะท าใหเกดหลกประกนสขภาพถวนหนา ขนในทกประเทศทวโลก แลม17

การประกาศใหทกวนท ๑๒ ในเดอนธนวาคม เปนวนหลกประกนสขภาพถวนหนาสากลอยางเปนทางการ ใน18

ป พ.ศ. ๒๕๖๐ เพอใหทกคนรวมระลกถงเปาหมายใหญรวมกนของประเทศสมาชกองคการสหประชาชาต 19

คอ กา ร ม หล กปร ะ กนส ขภาพถ วนหน า ใ ห ทกคน เข า ถ งกา ร ร กษ าทจ า เ ปนอ ยา งม คณภาพ 20

โดยมความมนคงทางการเงน ภายในป พ.ศ.๒๕๗๓ 21

๓.๒ ระบบหลกประกนสขภาพในประเทศไทย ๔,๕,๖,๗,๘ 22

ระบบประกนสขภาพหลกในประเทศไทยไดมการด าเนนการแบบคอยเปนคอยไปใชชวงเกอบ ๕ 23

ทศวรรษทผานมา โดยมการจดระบบประกนสขภาพใหแกประชาชนกลมตางๆ แยกเปน ๓ กลมหลก ไดแก 24

(๑) กลมขาราชการ เจาหนาท พนกงาน และลกจางประจ าภาครฐ (public formal sector) โดยรวมถง25

พนกงานในหนวยงานตางๆ ของรฐ (เชน พนกงานรฐวสาหกจ เจาหนาทองคการของรฐ ขาราชการสวน26

ทองถน) และบคคลในครอบครว ซงไดรบการคมครองโดยระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ซงม27

ววฒนาการมาตงแตป ๒๕๐๖ หรอสวสดการของหนวยงานนนๆ ปจจบนสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ28

ครอบคลมผมสทธประมาณ ๕ ลานคน มแหลงเงนมาจากการตงงบประมาณเปนรายจายประจ าปจากงบกลาง 29

โดยมกรมบญชกลางเปนผก ากบดแลการเบกจายเงนสวสดการรกษาพยาบาลตามพระราชกฤษฎกาเ งน30

สวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาล พ.ศ. ๒๕๕๓ และทแกไขเพมเตม 31

(๒) กลมลกจางเอกชน (private formal sector) ในสถานประกอบทมลกจางตงแต ๑ คนขนไป ซงไดรบ32

การคมครองภายใตพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.๒๕๓๓ และพระราชบญญตเงนทดแทน พ.ศ.๒๕๓๗ และ33

ทแกไขเพมเตม โดยสทธประโยชนทไดรบจะอยในรปของบรการทางการแพทย และเงนทดแทนการ ขาด34

รายได ในกรณเจบปวยหรอประสบอนตรายทงทเนองและไมเนองจากการท างาน กรณคลอดบตร ทพพลภาพ 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๔/๒๓

เสยชวต รวมไปถงกรณสงเคราะหบตร ชราภาพ และวางงาน โดยการเกดสทธและสทธประโยชนดงกลาวจะ1

เปนไปตามเงอนไขการสงเงนสมทบและหลกเกณฑทก าหนด สวนผประกอบอาชพอสระสามารถเขาสระบบ2

ประกนสงคมไดโดยสมครใจตามหลกเกณฑและเงอนไขทประกาศก าหนดเชนกน ปจจบนลกจางผประกนตน3

ในระบบประกนสงคมทอยภายใตการก ากบดแลของส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน มจ านวน 4

รวมทงสน ๑๖,๓๒๑,๖๓๑ ลานคน จ าแนกเปนลกจางผประกนตนทเปนคนไทย ๑๓,๑๙๙,๑๙๗ ลานคน และ5

เปนลกจางผประกนตนทเปนแรงงานขามชาต ๓ ,๑๒๒,๔๓๔ ลานคน 6

(๓) กลมประชาชนทอยในภาคการจางงานแบบไมเปนทางการ (informal sector) เชน เกษตรกร ผใช7

แรงงานรบจาง คาขายสวนตว ทเหลอทงหมดทไมไดอยในระบบประกนสงคมหรอระบบประกนสขภาพใดๆ 8

ของภาครฐ จะไดรบการ คมครองจากพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ โดย9

งบประมาณทน ามาใชในการด าเนนการมาจากภาษทวไปของรฐ เพอใหประชาชนสามารถเขาถงบรการทาง10

การแพทยไดโดยไมเสยคาใชจาย โดยมส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ในก ากบของรฐมนตรวาการ11

กระทรวงสาธารณสข ท าหนาทในการซอบรการสาธารณสขใหแกประชาชนในระบบ ปจจบนมประชากรใน12

ความคมครองทงสนจ านวน ๔๘.๒๖๔ ลานคน 13

อยางไรกตาม แมวาประเทศไทยจะมระบบหลกประกนสขภาพครอบคลมคนไทยทงประเทศต งแตป 14

พ.ศ. ๒๕๔๕ เปนตนมา แตพบวาไมครอบคลมกลมบคคลผมปญหาสถานะและสทธทเปนชนกลมนอยและ15

กลมชาตพนธทก าลงรอพสจนสญชาตและสถานะบคคลซงมจ านวนกวา ๖.๘ แสนคน เนองจากคณะกรรมการ16

กฤษฎกา ตความวาผมปญหาสถานะบคคลเหลานไมใช “คนสญชาตไทย” ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร17

ไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๕ ส านกงานคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต (สป.สช.) ท าใหบคคล18

เหลานไมไดรบสทธขนพนฐานดานสาธารณสข เขาไมถงระบบหลกประกนสขภาพตามทควรไดรบ ทงทกอน19

ป พ.ศ.๒๕๔๓ บคคลผมปญหาสถานะและสทธ เคยไดรบสทธข นพนฐานดานสาธารณสขในโครงการ20

สวสดการประชาชนดานการรกษาพยาบาล (สปร.) ดงนนในวนท ๒๓ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ คณะรฐมนตรจง21

ไดมมตอนมตเรอง การใหสทธ (คนสทธ) ขนพนฐานดานสาธารณสขกบบคคลทมปญหาสถานะและสท ธ 22

จ านวน ๔๕๗,๔๐๙ คน โดยอนมตงบประมาณรายหวเฉลย ๒,๐๖๗.๔๐ บาทตอป โดยมกระทรวงสาธารณสข23

เปนผรบผดชอบตามมตคณะรฐมนตร ซงไดมอบหมายใหกองเศรษฐกจสขภาพและหลกประกนสขภาพ 24

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เปนหนวยงานบรหารจดการระบบประกนสขภาพกองทนผมปญห า25

สถานะและสทธ เพอการจดบรการขนพนฐานดานสาธารณสขใหแกบคคลทมปญหาสถานะและสทธ รวมถง26

บตรทกระทรวงมหาดไทยไดขนทะเบยนมเลขประจ าตว ๑๓ หลก ครอบคลมการสรางเสรมสขภาพการ27

ปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพ๙ 28

ส าหรบกลมคนขามชาตและแรงงานขามชาตทอยในประเทศไทย กระทรวงสาธารณสขไดใชหลกการ29

ตามมตคณะรฐมนตรวนท ๑๕ มกราคม ๒๕๕๖ ทมอบใหกระทรวงดแลทางการแพทยและสาธารณสขใหแก30

คนตางดาวทไมไดอยในระบบประกนสงคม รวมถงมหนาทในการตรวจสขภาพตามมตคณะรฐมนตรวนท ๑๖ 31

มกราคม ๒๕๖๑ มาใชเปนกรอบนโยบายในการด าเนนการในเรองการด าเนนการดานสขภาพของกลม32

ประชากรขามชาตมาจนถงปจจบน โดยระบบหลกประกนสขภาพน จะแบงออกเปน ๒ กลม คอ (๑) ประกน33

สขภาพแรงงานตางดาว เปนหลกประกนสขภาพทรฐจดใหคนขามชาตทไมอยในระบบประกนส งคม และ34

ผตดตาม ตองซอประกนสขภาพระหวางทท างานอยในประเทศไทย (๒) ประกนสขภาพคนตางดาว เปน35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๕/๒๓

หลกประกนทางสขภาพทรฐจดใหคนขามชาต ทไมใชแรงงานขามชาตและผตดตาม สามารถซอประกนไดใน1

ระหวางทอาศยอยในประเทศไทย โดยสทธการรกษามรปแบบเชนเดยวกบหลกประกนสขภาพถวนหนาของ2

คนไทย มเงอนไขและรายละเอยดตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรองการตรวจสขภาพและหลกประกน3

สขภาพของคนตางดาว (ขอมลประกาศ ณ วนท ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๒) ทแตละโรงพยาบาลใชเปนเกณฑ4

ในการจดบรการและขายบตรประกนสขภาพ 5

6

๓.๒ สถานการณการเขาถงบรการสขภาพของกลมประชากรเฉพาะ 7

ถงแมวาประเทศไทยจะมหลกประกนสขภาพทครอบคลมประชาชนไทยทกคน แตอยางไรกตาม 8

ความไมเปนธรรมในการเขาถงบรการสขภาพยงคงมอย โดยเฉพาะกลมประชากรเฉพาะ ตวอยางเชน 9

ประชากรในชมชนแออดเขตเมองทไมสามารถเขาถงบรการสขภาพตางๆ ได เนองจากปญหาคาใชจาย การ10

เดนทาง และบรบทของชมชนแออด กอปรกบขอจ ากดของรฐในเรองจ านวนเจาหนาทดานสาธารณสขไม11

เพยงพอ รวมกบประชาชนขาดความเชอมนตอหนวยบรการสาธารณสขระดบปฐมภม เชน ศนยบรการ12

สาธารณสข โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล๑๐ เปนตน จากการศกษาภาวะสขภาพและการเขาถงบรการ13

สขภาพของรมคลองสามเสน เขตราชเทว กรงเทพมหานคร พบวา ประชาชนในชมชนสามารถเขาถงบรการ14

สขภาพ และเขาถงสทธการรกษาไดงายและสะดวก แตมองวาการเขารบบรการสขภาพเปนภาระ เนองจาก15

จ าเปนตองลางาน และขาดรายได เปนตน๑๑ เมอพจารณาการเขารบบรการตรวจรางกายเพอคนหาปญหา16

สขภาพและความเสยงตอการเกดโรค ในชวงไตรมาสแรกของปงบประมาณ ๒๕๖๓ ของผสงอาย ๖๐ ปขนไป 17

พบวา มากกวารอยละ ๒๕ ยงเขาไมถงบรการและการคดกรองโรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวาน๑๒ 18

สถานการณความแตกตางในประเดนการเขาใชบรการดานสขภาพในประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 19

๒๕๕๐-๒๕๕๘ ในมตดานเพศ กลมอาย และพนท ซงใชท งขอมลการส ารวจอนามยและสวสดการของ20

ส านกงานสถตแหงชาตและขอมลการใชบรการสขภาพในสถานพยาบาลกรณผปวยในจากส านกงาน21

หลกประกนสขภาพแหงชาต พบวา เดก สตร ผสงอาย มความเปราะบางตอการเจบปวยสงกวาผชายในวย22

เดยวกน และกลมผสงอายทมอาย ๖๐ ปขนไป เปนกลมทมอตราการเจบปวยสงทสด รองลงมาคอ กลมเดกท23

มอายต ากวา ๕ ขวบ นอกจากน ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๔ สดสวนการใชบรการสขภาพกรณผปวยนอกต าทสด24

เมอเทยบกบปอน ๆ อาจเนองมาจากเกดอทกภยครงใหญในชวงปดงกลาว จงท าใหคนทมปญหาสขภาพไม25

สามารถเขารบบรการสขภาพไดเมอตองการ ถงแมวา การเขาถงบรการสขภาพของคนไทยดขนเรอยๆ แต26

กลมเดก สตร และผสงอายเปนกลมทความเปราะบางตอการเจบปวยสงทสดเมอเทยบกบกลมอนๆ การ27

คมนาคม สภาพแวดลอม และภยพบตทางธรรมชาตถอวาเปนอปสรรคส าคญของการเขาถงบรการสขภาพ 28

เหนไดจากในชวงทประเทศไทยโดยเฉพาะกรงเทพฯ และภาคกลางประสบกบภยน าทวม สดสวนผเจบปวยท29

ใชบรการสขภาพลดลงอยางเหนไดชด๑๓ สวนการเขาถงบรการสขภาพของคนพการ จากการศกษาในภาค30

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนป พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยศกษาฐานขอมลระบบรายงานการเขารบ บรการฟนฟ31

สมรรถภาพ พบวา มคนพการเขารบบรการสขภาพเพอฟนฟสมรรถภาพเพยงรอยละ ๕๘ ของคนพการ 32

ในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาเทานน และจ านวนเขารบบรการสขภาพในดานการรกษาพยาบาล 33

พบเพยง ๑ ใน ๓ ของคนพการทขนทะเบยนไวทโรงพยาบาลเทานน ซงสะทอนใหเหนวา คนพการเปนกลม34

ประชากรจ าเพาะทมอปสรรคในการเขาถงบรการสขภาพทจ าเปนแมจะอยในสถานการณทไมมภาวะวกฤต๑๔ 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๖/๒๓

ส าหรบกลมผทมความหลากหลายทางเพศในดานสขภาพและสาธารณสขพบวา กลมคนเหลานไม1

มนใจวาจะไดรบบรการทมความละเอยดออนทางเพศภาวะ สงผลใหกลมคนเหลานรสกไมจ าเปนทจะเขารบ2

บรการ และเลอกทจะไปสถานบรการเอกชนหรอสถานบรการ ทผดกฎหมาย ในขณะทอกจ านวนหน งไม3

สามารถเขาถงระบบบรการสาธารณสขไดเลยเนองจากคาใชจาย และขาดขอมลในชดความรเรองส ขภาพ4

เฉพาะของคนขามเพศ๑๕ 5

ในกลมแรงงานขามชาตท เขาสระบบประกนสงคมพบวามจ านวนคอนขางนอย เมอเทยบกบกลม6

ประกนสขภาพภายใตการดแลของกระทรวงสาธารณสข ตอมาแมจะมแรงงานเขาสระบบพสจนสญชาตมาก7

ขน แตกพบวานายจางจ านวนมากไมแจงขนทะเบยนลกจางขามชาตตอส านกงานประกนสงคมเพอหลกเลยง8

การจายสมทบ อกทงแรงงานเองรสกวาตองจายเงนสมทบจ านวนมาก ท าใหเกดปญหาแรงงานขามชาตไมม9

ประกนสขภาพใดๆ สวนแรงงานขามชาตทมหลกประกนสขภาพกพบวายงมปญหาอปสรรคในการเ ขาถง10

สทธและบรการ อนเนองมาจากอปสรรคทางภาษา การมอคตทางชาตพนธและเชอชาตของผใหบร การ 11

ปญหาการเดนทางเขารบบรการไมไดเนองจากตดขอจ ากดระเบยบการเดนทางกระทรวงมหาดไทยทควบ คม12

จ ากดพนทการเดนทาง ฯลฯ โดยปญหาทพบเหลา นไมแตกตางจากผ ทมปญหาสถานะและสทธท13

คณะรฐมนตรไดมมตการใหสทธ (คนสทธ) ขนพนฐานดานสาธารณสขเมอวนท ๒๓ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ 14

นอกจากน ยงพบวายงมกลมผมปญหาสถานะและสทธอกจ านวนมากทยงเขาไมถงการมหลกประกนสขภาพ 15

ซงสงผลกระทบตอการเขาถงสทธในการรกษาพยาบาล การมหลกประกนสขภาพ และการเขาถงการบรการ16

ดานสขภาพอน ๆ รวมทงยงมผลกระทบตอเนองตอการใหบรการของสถานพยาบาลในพนท ในขณะเดยวกน17

การบรหารจดการในระดบนโยบายยงขาดโครงสรางทชดเจนในการบรหารจดการและด าเนนกา ร เมอเทยบ18

กบระบบประกนสงคมทมหนวยงานทมอ านาจในทางกฎหมายมาดแลอยางชดเจน๘ 19

20

๓.๓ สถานการณการเขาถงบรการสขภาพของกลมประชากรเฉพาะในภาวะวกฤต 21

นบจากทมการรายงานการพบผปวยปอดอกเสบไมทราบสาเหตเปนกลมกอนตอองคการอนามยโลก22

ในเดอนธนวาคมปลายป ๒๕๖๒ และประเทศไทยเรมมรายงานการพบผปวยรายแรกในวนท ๑๓ มกราคม 23

๒๕๖๓ รฐบาลจงไดเรมยกระดบใหศนยปฏบตการนายกรฐมนตร (PMOC) ตดตามและประเมนสถานการณ24

โรคตดเชอไวรสโคโรนา ในขณะทองคการอนามยโลกไดประกาศใหโรคตดเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ หรอโควด-25

๑๙ เปนภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระดบนานาชาต โดยประเทศไทยไดเรมตอบโตการแพรระบาดดงกลาว26

มาตงแตเดอนมกราคม ป ๒๕๖๓ ซงเขมขนขนในเดอนมนาคมเมอมการรายงานผปวยยนยนสงสดของการ27

ระบาดในระลอกแรก ๑๘๘ ราย และเมอพบผตดเชอรายสดทายจ งเรมมมาตรการผอนปรนลง จนกระทงม28

รายงานพบผตดเชอรายใหมจ านวน ๕๗๖ รายเปนกลมกอนทตลาดกลางกง จ.สมทรสาคร ในเดอนธนวาคม 29

๒๕๖๓ และเกดการระบาดระลอก ๓ อกครงทเรมมาจากสถานบนเทงยานทองหลอในเดอนเมษายน ๒๕๖๔ 30

กอใหเกดการระบาดแพรกระจายไปทวประเทศอยางรวดเรว และยงคงมสถานการณการแพรระบาดทรนแรง31

จนถงปจจบนท าใหประเทศไทยอยในจดวกฤตสงสด 32

จากสถานการณการแพรระบาดดงกลาว สงผลใหการบรการดานสขภาพทจ าเปนตองหยดชะงก33

ภายใตนโยบายการปองกนและควบคมสถานการณแพรระบาดของภาครฐ ท าใหในหลายหนวยบรการเรมม34

การน าการแพทยวถใหมเขามาใช รวมทงปรบเปลยนวธการท างานใหสอดคลองกบสถานการณทเ กดขน 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๗/๒๓

รองรบการใหบรการทงผปวยทเกดจากภาวะวกฤตการแพรระบาด และผปวยทวไปทจ าเปนตองไดรบบรการ1

ทจ าเปนหรอตอเนอง แตกระนน ปญหาการเขาถงบรการสขภาพของประชาชนโดยรวมกยงคงมขอ จ า กด 2

ดงน 3

(๑) กลมประชากรเฉพาะ 4

(๑.๑) ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง ผปวยตดบาน ผปวยตดเตยง คนพการ 5

ถอเปนกลมทมความเสยงตอการถกทอดทงหรอถกกระท าทารณ หากไมไดรบการตอบสนอง6

ความตองการดานสขภาพในระยะยาว กลมนอาจดเหมอนไมมความเสยงเนองจากมระบบบรการส ขภาพ7

รองรบอยแลว แตหากขาดการจดการทด ประชากรกกลมนอาจไดรบบรการ ทมคณภาพไมเพยงพอ ทจะ8

ตอบสนองตอความตองการทางดานสขภาพในระยะยาว๑๖ ซงไดแก ผสงอายโดยเฉพาะผสงอายทอยล าพง 9

ผปวยโรคเรอรง ผปวยตดบาน ผปวยตดเตยง และคนพการ 10

สถานการณการแพรระบาดของโรคโควด-๑๙ พบวา รอยละ ๘๐ ของครวเรอนทมผส งอา ย 11

ผปวยตดเตยงหรอผปวยโรคเรอรง ไดรบผลกระทบจากการแพรระบาดและมาตรการควบคมของ รฐ 12

โดยเฉพาะในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปญหาทพบมากทสด คอ การเดนทางเขารบบรการ13

ทางการแพทยทยากขน๑๗ นอกจากนยงพบวามคาใชจายเพมขน จากการเปลยนรปแบบการเดนทางไปรบ14

บรการทางการแพทย (จากรถโดยสารสาธารณะ เปนรถรบจางทมคาใชจายสงขนกวาเดม) และจากการ15

ส ารวจผลกระทบของการระบาดของเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ ตอประชากรสงอายในประเทศไทย ซง16

ด าเนนการในเดอนกรกฎาคม ๒๕๖๓) พบวารอยละ ๘๑ ของผสงอายทท างานในชวง ๑๒ เดอนทผานมา17

ประสบปญหาอปสรรคในการท างานอนเนองมาจากการแพรระบาด โดยในสดสวนดงกลาว รอยละ ๓๖ 18

สญเสยอาชพ พนทคาขาย หรอถกปรบลดเงนเดอน โดยผสงอายทอยในเขตเมองจะประสบปญหามากกวา19

ผสงอายทอยในเขตชนบท และผสงอายทมรายไดหลกจากการท างานมสดสวนลดลงจากรอยละ ๔๐ เหลอ20

เพยงรอยละ ๒๒ เทานน๑๘นอกจากนผสงอายทมแหลงรายไดหลกมาจากเบยยงชพมสดสวนเพมขนจากรอย21

ละ ๔๐ เปนรอยละ ๕๐ สะทอนใหวาผสงอายทเคยมรายไดจากแหลงอนทงทมาจากสมาชกในครอบครวหรอ22

รายไดทมาจากการท างานลดลง และพบวาหนสนทงในระบบและนอกระบบของครวเรอนกลมเปราะ บาง 23

(ผสงอาย คนพการ ผปวยตดเตยง ผปวยเรอรง) ทกประเภทเพมสงขน๑๙, ๒๐ 24

ดานปญหาสขภาพพบวาผสงอาย ๑ ใน ๕ มสขภาพแยลงกวาชวงกอนการระบาด และพบวา25

รอยละ ๒๕ ผสงอายรายงานวาตนมสขภาพจตอยางนอยหนงอาการ โดยมอาการวตกกงวลมากทสด (รอยละ 26

๕๗.๒) โดยเฉพาะเรองผลกระทบทางการเงน และสขภาพทแยลงเนองจากผดนดหมายกบแพทย รวมทง27

ความกลววาตนเองหรอสมาชกในครอบครวอาจจะตดเชอ สวนอาการทเปนรองลงมาคอ ไมอยากอาหาร 28

เหงา และไมมความสข โดยผสงอายทอาศยอยตามล าพงมแนวโนมทจะมอาการเหงามากกวาผสงอาย ทม29

ลกษณะการอยอาศยในรปแบบอน๒๑ 30

ส าหรบกลมผปวยเรอรง ในดานของการไปรบบรการในชวงวกฤตพบวามความล าบากมากขน31

ในการเขาถงบรการ เนองจากแพทยเลอนนด สถานพยาบาลบางแหงเปดรบเฉพาะคนไขฉกเฉนหรอวกฤต 32

หรอผดแลกลายเปนผปวยโควด หรอตองกกตวเนองจากอยในกลมเสยงสง ซงเปนปญหาเชนเดยวกบทพบ33

ในกลมคนพการ ทหนวยบรการไมมการจดชองทางพเศษ หรอการจดสงอ านวยความสะดวกใหในชวง34

สถานการณไมปกต และหลายคนไมสามารถเขาถงบรการไดเนองจากไมมบตรประจ าตวประชาชน 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๘/๒๓

(๑.๒) คนไรบาน 1

ในสถานการณวกฤต พบวาคนไรบาน ซงเปนกลมเสยงหลกตอการตดเชอโควด๑๙ เปนกลมท2

ไมมสถานะทจะเขาถงระบบประกนสขภาพได ประชากรรอยละ ๓๓ ยงไมมบตรประชาชนหรอเคยมแตสญ3

หาย คนไรบานรอยละ ๑๘ พบวาเมอไมสบายจะไมรบการรกษา ปลอยใหหายปวยเอง ภายใตสถานการณ4

การระบาดนคนไรบานสวนมากจะเปลยนหนากากอนามยอยท ๒-๓ วนเปลยนครง๒๒ โดยหนากากอนามย5

สวนใหญจะไดจากภาคประชาสงคม และหนวยงานของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย6

ในบางพนทเทานน นอกจากนคนไรบานยงเปนกลมทเผชญกบรายไดทลดลงจากการขาดชองทางในการหา7

รายได คนไรบานมากกาวารอยละ ๕๘ ไมสามารถเขาถงมาตรการชวยเหลอเยยวยาจากภาครฐได มเพยง8

รอยละ ๑๗ เทานนทสามารถลงทะเบยนรบเงนเยยวยาจากโครงการเราไมทงกนได จากการส ารวจเ ชง9

คณภาพการระบาดของโควด–19 ผลกระทบตอคนในไรบานในประเทศไทยภายใตความรวมมอของ10

คณะท างานเครอขายคนไรบานจาก ๔ ภมภาค ๕ พนท ไดแก เชยงใหม กรงเทพ-รงสต-นนทบร กาญจนบร 11

ระยอง และ ขอนแกนพบ วาคนไรบานกวารอยละ ๔๐ แทบไมมงานท าในชวงสถานการณการแพรระบาด 12

และคนไรบานหนาใหม (new homeless) มจ านวนเพมสงขนรอยละ ๒๐ จากเดมทมอยกอนเกดสถานการณ13

โควด 14

(๑.๓) คนในชมชนแออด๒๓, ๒๔ 15

ในชวงของการแพรระบาดเชอโควด-๑๙ ระลอก ๓ ผตดเชอรายแรกทพบในแหลงชมชนแออดใน16

เขตคลองเตย เปนพนกงานสถานบนเทงยานทองหลอ หรอ “คลสเตอรทองหลอ” ทพบผตดเชอกอนหนาน 17

โดยลกษณะการแพรกระจายเชอมาจากการสงสรรคกบเพอน และแพรเชอใหคนในครอบครว จนกระจายส18

ชมชน เปน “คลสเตอรคลองเตย” ซงถอเปนชมชนขนาดใหญใน กทม. ทมประชาชนอาศยอยมากกวา 19

๘๐,๐๐๐ คน มทงหมด ๔๑ ชมชน ลกษณะการปลกทอยอาศยตดกน และอาศยอยรวมกนอยางหนาแนน 20

บางชมชนอยกน ๑๐๐ กวาครอบครว บานหลงหนงมคนอาศย ๑๐ กวาคนในสภาพชมชนทมทางเดนแออด 21

ลกษณะการถายเทอากาศไมสะดวก และจากการทผคนตองออกไปท างานขางนอก แมไมใชกลมเสยงจาก22

สถานบนเทง แตเปนการท ามาหากนแบบหาเชากนค า ใกลแหลงสถานบนเทง และเมอกลบบานในชมชนท23

อยอาศยคอนขางหนาแนน จงมการตดเชอกระจายไปทว นอกจากนยงพบผตดเชอโควดทกระจายอ ยใน24

ชมชนแออดหลายพนท จากจ านวนชมชนแออด ๖๘๐ จดทวกรงเทพมหานคร โดยพบมากในเขตหวยขวาง 25

ดนแดง บางเขน วฒนา จตจกร และคลสเตอรใหมในชมชนเคหะบอนไก และชมชนพฒนาบอนไก กระทง26

ลาสดพบการตดเชอโควดในชมชนแขวงสแยกมหานาค เขตดสต มากถง ๘๐ ราย ชมชนแออดจงกลายเปน27

แหลงทมผตดเชอโควด-๑๙ จ านวนมาก จนภาครฐตองระดมแกปญหา เพอสกดการลกลามกระจายวงกว าง28

ใหไดโดยเรว นอกจากนจากการศกษาเศรษฐศาสตรพฤตกรรมวาดวยเสนทางชวตและกจกรรมรวมของ29

ครวเรอนไทยภายใตสถานการณ COVID-๑๙ พบวา ประชากรกลมทมรายไดนอยตองยอมเสยงตอการตด30

โรคจากการไมปฏบตตวตามมาตรการในสดสวนทมากขน เนองจากมความจ าเปนตองแสวงหารายได๒๕ 31

ทงนจากการใหขอมลโดยผประสานงานมลนธพฒนาทอยอาศย พบวาคนในชมชนแออดไมได32

รบการเหลยวแลจากภาครฐตงแตการระบาดระลอกแรก หลายครวเรอนไมมรายได ไมมเงนเกบ จากเดมท33

เคยออกไปรบจางรายวนได จากบรบทดงกลาวท าใหคนในชมชนตองลกขนมาปองกนตวเองใหมากทสด โดย34

การสรางระบบเครอขายในการหาพนทกกตว ๑๔ วนส าหรบผมความเสยง และเครอขายสลม ๔ ภาค ไดม35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๙/๒๓

การหารอในการปองกนโควดในชมชน เรมจากการอบรมแกนน าชมชนในการปองกนและรบมอ โดยประสาน1

หลายหนวยงานในการอบรมแกนน าชมชนใหมความร เบองตนหากมคนตดเชอเพม หรอมกลมเสยงตอง2

จดหาพนทกกตวในแตละชมชน และยงใหสมาชกในเครอขายไปส ารวจขอมลผอยอาศยในชมชนแออดทว3

กรงเทพฯ รวมถงขอมลผสงอายและเดก เนองจากยงมชมชนเลกๆ ทยงไมถกส ารวจประมาณ ๖๐ กวาชมชน 4

5

(๑.๔) ผตองขง๒๖, ๒๗ 6

จากขอมลกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ไดรบรายงานชวงระหวางวนท ๑ -๑๖ 7

พฤษภาคม ๒๕๖๔ พบวามการตดเชอจ านวนมากในเรอนจ า/ทณฑสถานจ านวน ๘ แหงจากทงหมด ๑๔๒ 8

แหงทวประเทศ โดยมผตดเชอสงถง ๑๐,๗๘๔ คน และเปนการตดเชอครงหนงของจ านวนทตรวจหาเชอ ซง9

องคการอนามยโลก (WHO) และคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ (ICRC) ไดประเมนสถานการณไว10

ลวงหนาวา สถานคมขง เรอนจ า/ทณฑสถานทวโลก มความเสยงทจะตดโควด-๑๙ จะระบาดอยางหนก และ11

อาจรนแรงกวาทอน โดยมปจจยจากความแออดของจ านวนผตองขง ทงทรบเขาใหม การปลอยตว การสงตอ 12

รวมถงขอจ ากดการเขาถงการดแลสขภาพของผตองขง ซงหากมผปวยหรอผตดเชอจ านวนมาก หนวย13

บรการสขภาพและจ านวนเตยงสนามทมอยท งหมดอาจไมเพยงพอรองรบสถานการณนได และผลจาก14

ด าเนนการคนหาผตดเชอเชงรกปจจบนยงคงมการด าเนนการอยางตอเนอง ทงในเรอนจ าและทณฑสถานท15

พบผตดเชอ และการสมตรวจในเรอนจ าทยงไมมผตดเชอ ซงขณะนกยงไมสามารถแยกผตดเชอและไมตด16

เชอออกจากกนไดอยางชดเจน จากขอมล ณ วนท ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๔ จ านวนผตดเชอในเรอนจ า17

และทณฑสถานกยงคงเพมสงขนอยางตอเนอง โดยมยอดผตดเชอทอยระหวางรกษาสะสม ๑๕,๓๗๓ คนจาก18

ผตองขงทงหมด ๓๑๑,๕๙๑ คนเรอนจ าและทณฑสถาน ๑๓ แหง และมเจาหนาทอ ยระหวางการรกษาอก 19

๗๔ ราย๒๘ 20

จากการศกษาของสถาบนวจยประชากรและสงคม (๒๕๖๔) พบวา ณ วนท ๑ มกราคม ๒๕๖๔ 21

ประเทศไทยมจ านวนผตองขงทอยในเรอนจ าและทณฑสถานทงประเทศรวมทงสน ๓๓๘,๘๐๖ คน โดย22

ระหวางป ๒๕๕๓-๒๕๕๖๔ ชวงระยะเวลา ๑๑ ปทผานมา จ านวนผตองขงไดเพมจ านวนสงขนอยางตอเนอง23

เฉลยปละ ๑๖,๐๐๐ คน สงผลใหเกดสถานการณผตองขงลนคก เมอพจารณาตามความจมาตรฐานทก าหนด24

วา ผตองขง ๑ คนตอ ๒.๒๕ ตารางเมตรแลว จ านวนเรอนจ าและ ทณฑสถานในประเทศไทย ๑๔๓ แหง25

สามารถรองรบผตองขงไดเพยง ๑๑๐,๖๖๗ คนเทานน ซงเทากบเกนความจมาตรฐานมากกวา พบวา ความ26

จทลนเกนของผตองขงตองเบยดเสยดในเรอนนอนทคบแคบเปนเวลายาวนาน บางแหงผตองขงไมสามารถ27

นอนหงายเหยยดยาวไดอยางอสระ ท าไดเพยงนอนตะแคง นอนสลบฟนปลา หรอนอนไขวเสยบขาชนกน28

เทานน เนองจากพนทเรอนนอนไมพอ นอกจากนในดานสขภาพอนามย ยงพบการปนเปอนของเชอโรคใน29

อาหารและน าดมทสงผลตอการเกดโรคตดตอทางเดนอาหาร และจากสภาพความเปนอยทแออดและ การ30

นอนทเบยดเสยดกนมากท าใหโรคตดเชอทางเดนหายใจเปนปญหาสขภาพล าดบตนของผตองขง 31

ผตองขงทเจบปวย จะไดรบบรการรกษาพยาบาลในสถานพยาบาลในเรอนจ าและทณฑสถาน 32

ซงสถานพยาบาลจะมพนทจดสรรเปนหองพกใหผตองขงทปวยนอกพกคางคนเปนผปวยในไดดวย แต33

โดยรวมแลวจะเปนการใหบรการเทาทจ าเปนเทานน แมการดแลจะเปนสทธขนพนฐานทผตองขงพงไดรบ34

ขณะตองโทษกตาม ในกรณทผตองขงปวยมความจ าเปนตองสงตวออกไปรกษานอกเรอนจ า จะตองม 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๐/๒๓

ผควบคมตดตามอยางนอย ๒ คน และหากเปนการใชบรการผปวยในทตองมการพกคาง จะตองมเจาหนา1

เฝาดแลคางคน ๒ คนเชนกน ดวยระเบยบเชนนท าใหการน าผตองขงปวยออกนอกเรอนจ าไปรกษาตวขาง2

นอกจงไมเกดขนไดงายนก ทงน เนองดวยลกษณะจ าเพาะของเรอนจ าและทณฑสถานท าใหมความเปนไป3

ไดสงของการระบาดเปนกลมกอน ซงในประชาชนทวไประดบการแพรเชอจากผปวย ๑ คนสามารถแพรเชอส4

ผปวยรายตอไปได ๑.๕-๒.๕ คน แตในการระบาดในสถานทคมขงตวเลขอาจเพมเปน ๑๐-๑๐๐ คนได และ5

การระบาดจะเกดขนอยางรวดเรวสงผลตอทรพยากรทมอยอยางจ ากด๒๙ และเมอพจารณาความเสยงของการ6

ตดเชอจะพบวาผตองขงมโอกาสเผชญกบ (๑) กลมเสยง ทอาจหมายถงเจาหนาท ผมาตดตอ หรอผตองขงท7

รบเขามาใหมซงแมจะผานกระบวนการคดกรองแลวกตาม แตเนองจากระยะการฟกตวของเชอจะใชระยะ8

เวลานาน ผตองขงทอยเดมจงมโอกาสทจะสมผสกบกลมคนเสยง (๒) สถานทเสยง เนองจากสภาวะนกโทษ9

ลนเรอนจ า สภาพแวดลอมทแออดจงน าไปส กจกรรมเสยง ภายใตพนทปดและใชทรพยากรรวมกน ดงนน10

มาตรการเวนระยะหาง การหลกเลยงการสมผส ซงเปนวธการปองกนพนฐาน จงไมอาจน ามาใชกบเรอนจ า11

ไดอยางตรงไปตรงมา ดงนนกลมผตองขงในเรอนจ าจงเปนกลมคนนาเปนหวงในดานสวสดภาพ๓๐ 12

ทงน จากการจดท าฐานทะเบยนผตองขงระหวาง ป ๒๕๖๐-๒๕๖๓ พบวา มผตองขงทสามารถ13

ใชสทธในการเขาถงระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต และสทธในระบบอน ในป ๒๕๖๓ มจ านวน 14

๓๒๕,๗๑๑ คน (รอยละ ๙๔.๕ ของจ านวนผตองขงทงหมด) สวนผตองขงทตกหลน ไมสามารถใชสทธในการ15

เขาถงหลกประกนสขภาพใดๆ ไดเนองจากมปญหาสถานะและบคคลและตางดาวมจ านวน ๑๙,๕๐๖ คน๓๑ 16

17

(๑.๕) ผใชสารเสพตด 18

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ป.ป.ส.) คาดประมาณวามผเสพยา19

เสพตดในประเทศไทยประมาณ ๒ ลานคน ในจ านวนนมประมาณรอยละ ๑๐ เปนผทมภาวะพงพงหรอตดยา20

เสพตดทจะตองไดรบการบ าบดฟนฟ นอกนนเปนการใชแบบครงคราว และคาดวามผใชสารเสพตดดวยวธ21

ฉดเขาเสนประมาณ ๔๐,๐๐๐ คน ผใชสารเสพตดดวยวธฉดรอยละ ๙๐ จะเปนไวรสตบอกเสบชนดซ รอยละ 22

๓๒จะตดเชอเอชไอว เกดจากการใชเขมรวมกน แตในปจจบนยงไมมสถานพยาบาลของรฐใหบรการเขมและ23

อปกรณสะอาดแกกลมเหลาน มเพยงองคกรภาคประชาสงคมทใหบรการ ทงทในมาตรฐานสากลของการดแล24

รกษาบ าบดฟนฟกลมคนเหลานตองมการจดบรการทรอบดาน Comprehensive package เพอลดอนตราย25

จากการใชสารเสพตด (Harm Reduction) ประกอบกบพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา 26

๙๑ และ ๙๒ บญญตใหผ เสพยาเสพตดมโทษทางอาญา เมอถกจบกมกลมคนเหลาน กจ ะมประวตเปน27

อาชญากร เปนขอจ ากดในการประกอบอาชพเมอพนโทษออกมา กลมผใชสารเสพตดเหลานจะถกส งคม28

รงเกยจวาเปนคนไมดทไปยงเกยวกบยาเสพตด ท าใหครอบครวไดรบความอบอาย บางคนเรยกวาเปนขยะ29

สงคม คนจะรสกกลว กงวลทจะใชชวตอยรวมกบคนเหลาน กลวจะมาขโมยของ กลวเกดอาการหลอนแลวท า30

รายรางกาย เมอไปรบบรการสขภาพจะถกผใหบรการต าหนวาท าไมไมรจกเลก ท าใหไมอยากไปรบบรการ31

อก เมอตดเชอเอชไอว หรอไวรสตบอกเสบ จะถกตงเงอนไขใหไปเลกยาเสพตดกอนจงจะใหการรกษา ดวย32

กงวลวาจะไมมวนยในการกนยาตอเนอง ซงในขอเทจจรงทางวชาการ การตดยาเสพตดหรอเรยกวาโรค33

สมองตดยาเปนโรคทรกษาไมหายขาด หลายคนจงเสยชวตเนองจากไมไดรบการรกษา 34

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๑/๒๓

ปญหาของการเขาถงบรการสขภาพในภาวะวกฤตของคนกลมน พบวาจากการออกแนวปฎบต1

ของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เพอเปนการสกดกนและควบคมการแพรระบาดของโรค รวมทง2

ลดความเสยงของผ ปวยและญาตซงอาจไดรบเชอในระหวางการเดนทางมารบการรกษาและรบยาท3

โรงพยาบาล จงใหสถานพยาบาลของรฐจดสงยาเสพตดใหโทษ/วตถออกฤทธทางไปรษณย ในระห วาง4

สถานการณโรคระบาด ยกเวนกลมยาเสพตดใหโทษประเภท ๒ เมทาโดนใหด าเนนการตามประกาศ5

กระทรวงสาธารณสขก าหนด ซงในปจจบนผใชสารเสพตดทอยระหวางบ าบดดวยยาเมทาโดนในสถาน6

บรการหลายแหงยงไมสามารถน ายาออกไปรบประทานนอกสถานพยาบาลได ตองเดนทางมารบประทานยา7

ตอหนาเจาหนาททกวน ทงน จากรายงานผลการส ารวจสถานพยาบาลทใหบรการสารทดแทนเมทาโดนแก8

ผใชสารเสพตด ๗๓ แหง ผรบบรการ ๓,๕๖๕ คน ในพนท ๑๙ จงหวด โดยเครอขายผใชยาประเทศไทย 9

(Thai Drug user Network -TDN) รวมกบมลนธโอโซน และมลนธรกษไทย พบวา ผใชสารเสพตดจ านวน 10

๑,๖๙๖ คน หรอรอยละ ๔๘ ยงตองเดนทางไปกนสารทดแทนเมทาโดนตอหนาเจาหนาททกวนในชวงทมการ11

แพรระบาดของโควด-๑๙ ระลอกแรก 12

นอกจากความเสยงทกลมผใชสารเสพตดจะพบในระหวางเดนทางมารบประทานยาต อหนา13

เจาหนาททกวนแลว ยงพบวาสถานฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตวตามพระราชบญญตฟนฟ14

สมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕ (คายปรบเปลยนพฤตกรรม) กเปนอกสถานทหนงทมความเสย งสง15

จากโอกาสรบเชอในระหวางการควบคมตวในระยะเวลารอตรวจพสจน๓๒ 16

17

(๑.๖) ผทมความหลากหลายทางเพศ๓๓,๓๔ 18

ความเปนธรรมทางเพศสภาพบนหลกการสทธมนษยชนและสทธทางเพศ ถอเปนสทธขนพนฐาน19

ทพงไดรบการรบรองตามกฎหมายเพอขจดอคต การกดและการเลอกปฏบตอนเนองมาจากความแตกตางทาง20

เพศและเพศสภาพ ซงเปนอปสรรคในการเขาถงโอกาสและสทธตางๆ ของบคคลทมความหลากหลายทางเพศ 21

ซงในชวงสถานการณการแพรระบาดของโรคโควด-๑๙ พบวาบคคลทมความหลากหลายทางเพศเกอบครง 22

(รอยละ ๔๔.๗๒) ตองสญเสยรายได/ถกลดเงนเดอน จากการปดสถานประกอบการ สวนในดานสขภาพพบวา23

เกอบรอยละ ๕๐ มปญหาในการเขาถงหนากากอนามยแบบธรรมดา นอกจากนกลมคนทตองไดรบยาตาน24

ไวรส HIV หรอคนทตองไดรบฮอรโมนอยางสม าเสมอ มความยากล าบากในการเดนทาง (รอยละ ๕๔.๐๔) และ25

เกดความไมสะดวกในการไปรบบรการทสถานพยาบาลในชวงโควดซงเปนพนทสมเสยง และมเพยงรอยละ 26

๒๐ ทสามารถเขาถงบรการตรวจคดกรองการตดเชอโควด 27

ส าหรบผทมความหลากหลายทางเพศทในกลมพนกงานบรการพบวายงอยในสถานการณถก28

เลอกปฏบตและความรนแรงจากคนในครอบครว คนใกลชด และคนทวไป มความยากล าบากในการรบ29

บรการทจ าเปนตองมความตอเนองในชวงโควดในสวนของบรการตรวจและรกษาโรคตดตอเพศสมพน ธ 30

บรการถงยางอนามย บรการรบยาตานไวรส บรการรบยาตานไวรสกอนการสมผสเชอ และบรการลดอนตราย31

จากการใชยาเสพตด 32

33

34

35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๒/๒๓

(๒) ประชากรแรงงานขามชาตและผทไมมสญชาตไทย ๓๕, ๓๖, ๓๗, ๓๘ 1

บคคลทไมมสญชาตไทยทอยในประเทศไทย คาดการณวามจ านวนไมนอยกวา ๓ ลานคน โดย2

แบงได เปน ๓ กลมหลก คอ 3

(๑) คนเขาเมองถกกฎหมาย ซงประกอบดวย แรงงาน ๓ สญชาต (เมยนมาร ลาว กมพชา ) 4

แรงงานตางชาตกลมอนๆ ผตดตามแรงงานขามชาต/คนขามชาตอน ๆ และนกทองเทยว 5

(๒) ชนกลมนอย ซงประกอบดวย ชนกลมนอยทมเลขประจ าตวขนตนดวยเลข ๖ และ ๗ ๑๑๒ 6

ผไมมสถานะทางทะเบยนทมเลขประจ าตวขนตนดวยเลข ๐-๘๙ และ ๐-๐๐ และผมถนทอยอาศยถาวร 7

(๓) บคคลทไมมสถานะทางกฎหมาย ประกอบดวย ผไมมเอกสารทางทะเบยน , คนไรรฐ 8

(Stateless), ผลภย และนกเรยนทไมมเลขประจ าตวประชาชน ๑๓ หลก หรอเดกตด G 9

ทงน ในชวงสถานการณแพรระบาดของโรคโควด-๑๙ พบวา 10

(๑) แรงงานขามชาตหายออกไปจากระบบประกนสขภาพมากกวา ๕๐๐,๐๐๐ คน (เปรยบเทยบ11

ระหวางเดอนสงหาคม ๒๕๖๒ กบเดอนตลาคม ๒๕๖๓) เนองจากการก าหนดนโยบายการบรหารจดการ12

แรงงานขามชาตทไมสอดคลองกบความเปนจรงและสถานการณ ไมชดเจนและขาดการบรณาการระหวาง13

หนวยงานตางๆ โดยเฉพาะอยางยงประเดนการจดทะเบยนแรงงานขามชาต การตอใบอนญาตท างานและว14

ซาในชวงทมการปดพรมแดน แมวาหลงจากทการระบาดระลอกแรกลดลงและสถานประกอบการตา งๆม15

ความตองการแรงงานเพมขน แตรฐบาลกไมไดมนโยบายสงเสรมใหแรงงานขามชาตกลบเขาสระบบแตอยาง16

ใด สงผลใหมแรงงานขามชาตจ านวนมากทถกเลกจางจากกจการทปดตวลงหรอลดจ านวนแรงงานในชวง17

สถานการณโควดทหายไปจากระบบถง ๕๙๒,๔๕๐ คน 18

(๒) มรายไดไมเพยงพอ จากการส ารวจสภาพปญหาของแรงงานขามชาตในภาวะวกฤตโรค19

ระบาดโควด-๑๙ พบวา รอยละ ๒ ของแรงงานถกเลกจางแบบไมไดรบคาตอบแทนใดๆ สวนกลมทไมไดถก20

เลกจางในภาพรวมพบรอยละ ๒๐ ถกบงคบใหหยดงานแบบไมไดรบคาตอบแทน และรอยละ ๒๙ ถกลดงาน21

แบบไมไดรบคาตอบแทน (ประชากรราว ๓ ใน ๔ มรายไดลดลง กลมลกจางรายวนสญเสยรายไดทงหมด) 22

(๓) ในดานการปองกนโรค ประชากรแรงงานขามชาตไมไดอยในกลมเสยงทตองไดรบการ23

ตรวจหาเชอในล าดบตน เนองจากในชวงระยะเวลา ๙ เดอน ม.ย.- พ.ย. ๖๓ ไมมการตรวจคดกรองกลม24

แรงงานขามชาตในพนทกทม.และปรมณฑล ซงมจ านวนประชากรขามชาตหนาแนนในอตสาหกรรมกอสราง 25

อตสาหกรรมตอเนองอาหาร และเสอผา สะทอนใหเหนการไรตวตนในมาตรการเชงนโยบาย จนกระทงเกด26

การระบาดระลอก ๒ นอกจากน ในดานอปกรณใชส าหรบการปองกนโรค เชน หนากากอนามย เจลลางมอ ก27

ยงขาดแคลน มเพยงภาคประชาสงคม และสภากาชาดไทย ทจดหาให 28

(๔) มความเสยงดานสขภาพ เนองจากไมสบายจะใชการพกผอน (12%) ซอยากนเอง (18%) 29

ไปหาหมอ (59%) ไป รพ. (6%) และมคารกษาพยาบาลไมแพง และประชากรแรงงานขามชาตในเขตพนท30

กรงเทพฯและปรมณฑลจะไมไดใชบรการสาธารณสขมากเทาแรงงานทอยพนทชายแดนทประสบปญหากบ31

โรคตดตอและไมตดตอ นอกจากนหลายกจการไมมการน าแรงงานขามชาตเขาสระบบประ กนสงคม ท าให32

แรงงานขามชาตเหลานไมรบการชวยเหลอจากรฐในภาวะฉกเฉน บางคนบตรประกนสขภาพหมดอา ยใน33

ระหวางทเกดสถานการณโควด ไมสามารถซอใหมไดเนองจากยงมความไมชดเจนในการขายบตรประกน34

สขภาพ 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๓/๒๓

(๕) จากการส ารวจพบวา ประชากรแรงงานขามชาต มกเลอกพกอาศยในหองเชามากสด 1

(83%) หองพกสวนใหญไมเปนไปตามมาตรฐานราคาหองพกแบบปกต ไมมหองน าแยก ใชครวรวม เมอ 2

lock down ตองใชทกอยางรวมกน ยากตอการควบคมระยะหางและการใชของรวมกนในทพกอาศย และการ3

ควบคมการตดเชอจากการใชหองน ารวมท าไดยาก 4

(๖) แรงงานขามชาตสวนใหญอยกระจกตว หนาแนนในบางพนท ไมสามารถเดนทางออกนอก5

พนทไดดวยขอจ ากดทางเอกสารประจ าตว เมอเกดโรคระบาดในกลมแรงงานขามชาต ยอมเกนก าลงของ6

ระบบบรการสขภาพในพนทนน โดยเฉพาะกลมทไมมประกนสขภาพ 7

(๗) แรงงานขามชาตทมสทธประกนสงคม แตเกอบครงไมรสทธของตนเอง (๑) สวนคนทรสทธ 8

จ านวนหนง (28%) กลบไมสามารถเขาถงสทธได เนองจากกระบวนการด าเนนงานทงหมดเปนภาษา ไทย 9

อานเขยนภาษาไทยไมได ไมสามารถกรอกขอมลออนไลนได ใชเอกสารจ านวนมากไมสามารถหามายนได 10

เดนทางไปส านกงานประกนสงคมไมได (๒) นายจางบอกเลกจางกะทนหน ท าใหตองหางานใหมภายใน ๓๐ 11

วน (๓) การเขาไมถงการรบเงนชดเชย หรอสทธประโยชนอนๆ ทแรงงานพงได (๔) ในชวงของการส ารวจ12

พบวา เกอบรอยละ ๘๐ ของประชากรแรงงานขามชาตไมมหลกประ กนสขภาพ 13

14

กลาวโดยสรป ในชวงของการเกดภาวะวกฤตสขภาพประชาชนทกกลมตางพบปญหาในการเขาถง15

บรการสขภาพอนเนองมากจากภาวะทไมปกต และจากความเหนของสมาชกสมชชาสขภาพเหนตรงกน วา 16

ประชาชนไทยทกกลมมความเสยงเมอเกดภาวะวกฤต ท าใหการจดล าดบของการใหบรการสาธารณส ขใน17

ดานใหบรการดานอนลดลง ในขณะทกลมแรงงานขามชาต และกลมผไมมสญชาต มความเสยงสง ดวยเหต18

ของการไมมหลกประกนสขภาพเนองจากบางสวนไมมเอกสารไมไดรบความคมครองตามกฎหมาย การถก19

แบงแยกทางเชอชาตท าใหเกดความหวาดกลวในการไปบรการในสถานพยาบาล รวมไปถงขอจ ากดของ20

สวสดการของภาครฐ และการขาดรายไดในภาวะวกฤต 21

ส าหรบรปแบบความเสยงทพบ สวนใหญเกดจาก (๑) สภาพแวดลอมในการท างาน หรอสถานท22

เปนอยมความแออด ตองพบปะผคนจ านวนมาก น าไปสแพรกระจายเชอตอ เชน สถานบนเทง บอนการ23

พนน เรอนจ า หรอผมอาชพคาขาย (๒) การขาดความรบผดชอบ ไมดแลตวเอง ไมเชอฟง ไมมระเบยบวนย 24

ปกปดขอมล (๓) การรบขอมลขาวสารทไมถกตอง และไมมขอมลเพยงพอในการดแลตนเอง (๔) การไมม25

หลกประกนสขภาพ เชน แรงงานทไมมสถานะทางกฎหมาย หรอกลมลกจางชวคราว ลกจางจางเหมา สงผล26

ใหไมกลาไปรบการตรวจในสถานพยาบาล และ (๕) ความเสยงอนเกดจากการทไมม ทอยอาศยเปนหลก27

แหลงของคนเรรอน ไรบาน ไมมอาชพ ไมมรายไดเพยงพอทจะซอหรอจดหาแอลกอฮอล หนากากอนามย 28

หรอลงทะเบยนในหมอพรอม 29

30

๓.๔ การปรบตวในระบบสขภาพในภาวะวกฤต 31

การแพรระบาดโควด-๑๙ ไดสงผลกระทบวงกวางในหลายมตไปทวโลก โดยเฉพาะอยางยงในระบบ32

สาธารณสขทจ าเปนตองมการปรบตว เพอรองรบวถการใหบรการผปวยแบบใหมควบคไปกบการรบมอการ33

แพรระบาดของโรค ส าหรบประเทศไทย รฐบาลไดประกาศชดเจนวาทกคนบนผนแผนดนไทยทเขาขายอยใน34

กลมเสยง จะไดรบการตรวจคดกรองโควด-๑๙ โดยไมเสยคาใชจาย ไมวาจะเปนคนไทยหรอแรงงานขามชาต35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๔/๒๓

กตาม โดยส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเปนผรบผดชอบคาใชจายการตรวจคดกรองในคนไทยทก1

สทธ สวนแรงงานขามชาต กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เปนผรบผดชอบคาใชจาย รวมถงการฉด2

วคซนใหทกคนทอยในประเทศไทยโดยความสมครใจ ไมวาจะเปนคนไทยหรอคนตางชาตทมความประสงค3

จะฉด มขอบงชและไมมขอหาม ทงน เพอเปนการสรางภม คมกนหมใหกบประเทศ (Herd immunity) และ4

หากเกดความเสยหายจากการฉดวคซนโควดจะไดรบเงนชวยเหลอเบองตน๙ ชดเชยไมเกน ๔๐๐,๐๐๐ บาท 5

โดยมคณะอนกรรมการขนมาชดหนงท าหนาทในการพจารณาวนจฉยค ารองขอรบเงนชวยเหลอเบองตน ซง6

หากผรบบรการไมเหนดวย จะมสทธอทธรณไดภายใน ๓๐ วน ทงน เพอเปนการสรางความเชอมนใ หกบ7

ประชาชน รวมการไดรบวคซนในรพ.รฐ เอกชน 8

นอกจากนกองทนประกนสขภาพหลก ๓ กองทน ซงอยภายใตการบรหารของส านกงานหลกประกน9

สขภาพแหงชาต (สปสช.) ส านกงานประกนสงคม (สปส.) และ กรมบญชกลาง ยงไดรวมแถลงการณยนยน10

สทธผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ (โควด-๑๙) ดงน 11

(๑) การตรวจทางหองปฏบตการเพอยนยนการตดเชอโควด-๑๙ ส าหรบประชาชนกลมเสยง หมาย12

รวมถงผมปญหาสถานะ ใหไดสทธเชนเดยวกน และเปนไปตามเกณฑทกระทรวงสาธารณสขก าหนด13

ประชาชนทกคนไดรบสทธดงกลาว โดย สปสช. จะเปนผรบผดชอบคาตรวจทงในโรงพยาบาลรฐและเอกชน 14

(๒) อตราคาใชจายตางๆ คณะรฐมนตร มมตเมอวนท ๓๑ ม.ค. ๒๕๖๓ วนท ๒๑ เม.ย. ๒๕๖๓ และ15

วนท ๒๗ เม.ย. ๒๕๖๔ เหนชอบหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขก าหนดคาใชจาย ในการด าเนนการผปวย16

ฉกเฉนโรคตดตออนตรายตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอ กรณตดเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ ซงผปวยทเขารบ17

การรกษา สามารถเขารบบรการไดในโรงพยาบาล เอกชนทกแหงและไมตองเสยคาใชจายใดๆ โดย18

โรงพยาบาลเอกชนตองสงขอมลขอเบกเงนตามหลกเกณฑฯ ดงกลาวมายง สปสช. จากนนทง ๓ กองทนจะ19

จายเงนใหโรงพยาบาลเอกชนตอไป 20

(๓) มตคณะรฐมนตร วนท ๒๗ เม.ย. ๒๕๖๔ มอบหมายใหกระทรวงสาธารณสข เรงสรางการรบร21

เกยวกบหลกเกณฑฯดงกลาวแกโรงพยาบาลตางๆ ใหถกตอง ทวถง เพอใหการปองกนโรคและรกษาผปวย22

เปนไปดวยความเรยบรอยและเกดประสทธภาพสงสด ทง ๓ กองทนจงเหนพองตองกนทจะรวมคมครองสทธ23

ของประชาชนตามทรฐธรรมนญก าหนด ในการไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสย24

คาใชจาย จงขอใหกระทรวงสาธารณสขบงคบใชกฎหมายกบโรงพยาบาลเอกชนทเรยกเกบเงนจากผปวยโค25

วด-๑๙ อยางเครงครด โดยทง ๓ กองทนจะเฝาระวงและแจงขอมลใหกระทรวงสาธารณสขทราบ 26

ในดานการบรรเทาความเดอนรอนใหแกประชาชนในชวงวกฤตการแพรระบาดโรคโควด-๑๙ ระบบ27

ประกนสขภาพทกระบบไดมการออกมาตรการชวยเหลอทแตกตางกนไปตามภารกจขององคกร โดยม28

เปาหมายเพอชวยลดภาระคาใชจาย และลดความเสยงของผปวยในการเดนทางไปรบการรกษาพยาบาล 29

ดงน 30

(๑) ระบบประกนสงคม ด าเนนการลดอตราเงนสมทบ และออกมาตรการชวยเหลอคาครองชพใหแก31

ผประกนตนมาตรา ๓๓ ทมสญชาตไทย ในโครงการ ม.๓๓ เรารกกน และผปวย HIV สามารถรบยาลวงหนา32

อยางนอย ๓ เดอนไดโดยไมตองส ารองจายเงนลวงหนา รวมไปถงการใหนายจางกรอกแบบส ารวจความ33

ตองการฉดวคซนใหผประกนตนผานระบบ e-service โดยใหนายจางนบรวมผประกนตนทยงจายเงนสมทบ34

ไมครบ ๓ เดอนตามเงอนไขการเกดสทธกรณเจบปวยดวย 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๕/๒๓

(๒) ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ด าเนนการขยายอายหนงสอสงตอผมสทธ เพอใหผมสทธ1

สามารถใชบรการในหนวยบรการอนทไมใชหนวยบรการประจ าในกรณทมความจ าเปนตองเขารบการรกษา 2

รวมทงใหบรการจดสงยาและเวชภณฑทางไปรษณย ใหผใชสารเสพตดทอยระหวางบ าบดสามารถรบยาเม3

ทาโดนไปรบประทานนอกสถานพยาบาลได (ในบางหนวยบรการ) และครอบคลมคาใชจายในการตรวจคด4

กรอง "โควด-๑๙" รวมถงคารกษาพยาบาล เปนคาตรวจทางหองปฏบตการ , คาหองคาอาหาร, คา PPE, คา5

ยาทเปนการรกษาเฉพาะผปวยโรคตดเชอโควด-๑๙ และคาพาหนะรบสงตอผปวยระหวางหนวยบรการ 6

(๓) ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ ให ขาราชการและผมสทธสามารถเบก คา7

รกษาพยาบาลผตดเชอโควดผานระบบการเบกจายตรงได รวมไปถงการเพมหลกเกณฑการเบกจา ย คา8

รกษาพยาบาลในโรงพยาบาบเอกชน ส าหรบผมสทธหรอบคคลในครอบครวทเสยงหรอตดเชอโควด และ9

สามารถเขารบการตรวจโควดฟรในโรงพยาบาล ๑๙ แหง 10

(๔) ระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาว แรงงานทเปนขายอยในกลมเสยง จะไดรบการตรวจคด11

กรอง และรกษาโควด-๑๙ โดยไมเสยคาใชจาย ไมวาจะเปนแรงงานทมเอกสาร หรอไมมเอกสารกตาม โดย12

เบกจายงบประมาณจากกรมควบคมโรค 13

นอกจากนคณะรฐมนตรไดมมตในวนท ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔ อนมตหลกการนโยบายการจดระบบ14

หลกประกนสขภาพส าหรบผตองขงทมปญหาทางสถานะบคคลและตางดา วในเรอนจ า และใหจดสรร15

งบประมาณเพอเปนคาใชจายการเขาถงบรการสขภาพใหเทยบเทากบผมสทธในระบบหลกประกนส ขภาพ16

แหงชาต ทงน เพอใหการดแลผตองขงทมปญหาทางสถานะบคคลและตางดาวในเรอนจ าประมาณ ๑๖,๐๐๐ 17

คน โดยใหกระทรวงสาธารณสขเปนผตงงบประมาณเปนการเฉพาะในเรองน และใหส านกงานหลกประกน18

สขภาพแหงชาตเปนผ ดแลจดระบบบรการและระบบประกนสขภาพส าหรบผตองขง โดยใหด าเนนการ19

เชนเดยวกบระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต๓๙ 20

21

๓.๕ กลไกทางสาธารณสข๔๐ 22

ในดานการควบคมการแพรระบาดโรคโควด-๑๙ พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ.๒๕๕๘ ถอเปน23

เครองมอส าคญในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข24

รกษาการตามพระราชบญญต เชน การออกประกาศก าหนดชอและอาการส าคญของโรคตดตออนตรายและ25

โรคตดตอทตองเฝาระวง การก าหนดชองทางเขาออกในประเทศใหเปนดานควบคม โรคตดตอระหวาง26

ประเทศ การก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการสอบสวนโรค การจดใหมโครงสรางคณะกรรมการ27

โรคตดตอระดบชาตและระดบจงหวด การแตงตงเจาพนกงานควบคมโรคตดตอ ฯลฯ โดยหลงจากทเกดการ28

แพรระบาดของโรคโควด-๑๙ มการออกประกาศกระทรวงสาธารณสขทส าคญ ๙ ฉบบ เพอการรบมอการแพร29

ระบาดของโรค ควบคไปกบการใชพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน เปนเครองมอ30

เสรมในการ “หาม” ทเกยวพนกบการควบคมโรคทงทางตรงและทางออม เพอบงคบพฤตกรรมของประชาชน31

ใหลดความเสยงในดานตางๆ 32

การปฏบตหลงจากทมรายงานพบผปวยยนยนโรคตดเชอ จ านวนเกน ๑๐๐ คนในเดอนมนา คม 33

๒๕๖๓ กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศแตงต งใหผบรหารระดบสงและเจาหนาทกระทรวงสาธารณสข 34

รวมถงขาราชการในสงกดกระทรวงมหาดไทยระดบตางๆ ขาราชการสงกดองคการบรหารสวนจงหวด35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๖/๒๓

เทศบาลและองคการบรหาร รวมกนบรณาการเฝาระวงการแพรระบาดในทกท ซงตอมาคณะกรรมการ1

โรคตดตอไดมหนงสอใหทกจงหวดจดท าแผนปฎบตการคนหา เฝาระวง และปองกนโรคระดบอ าเภอและ2

หมบาน หลงจากทกรงเทพฯ และปรมณฑล สงปดสถานทเปนการชวคราวซงสงผลใหประชาชนเดนทางกลบ3

ภมล าเนา ดวยหนงสอสงการนท าใหเกดกลไกทส าคญในระดบพนท คอ เกดการจดตงทมอาสาโควด -๑๙ 4

ระดบอ าเภอและหมบานเพอด าเนนการคนหาและเฝาระวงผานกลไกสาธารณสขในพนท ไดแก โรงพยาบาล5

สงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) และอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ควบคไปกบมาตรการจดพนทควบ คม6

โรค (quarantine) ทรฐจดเพอสงเกตอาการผเดนทางกลบจากตางประเทศเปนเวลาไมนอยกวา ๑๔ วน และ7

ปองกนการแพรกระจายโรค ซงกระทรวงสาธารณสขเปนผรบผดชอบหลก รวมกบกระทรวงกลาโหมดแลใน8

พนทกรงเทพมหานคร และกระทรวงมหาดไทยดแลในพนทตางจงหวด 9

การคนหาผปวยเชงรก (active case finding) ไดกลายมาเปนมาตรการส าคญและเ ป น10

มาตรการหลกทในทางปฏบตหนวยงานสาธารณสขใชเพอคนหาผตดเชอและผมความเสยง เพอน าไปส11

การปองกนควบคมทรวดเรวและเหมาะสม และยงกลายเปนมาตรการชมชนทดงภาคประชาชนเขา12

มามบทบาทและมสวนรวมในการสอดสองดแลสขภาพของคนในพนท จนเปนแขนขาทส าคญของ13

ภาครฐ โดยในชวงสถานการณการแพรระบาด ไดมโครงการทรเรมจาก อสม. หลายโครงการ เชน อสม.เคาะ14

ประตบานตานโควด-๑๙ เพอใหความร คดแยกกลมเสยง สงตอใหเจาหนาทสาธารณสขตดตาม โครงการคน15

ใหพบ จบใน ๑๔ วน โครงการ อสม.รวมใจรณรงคสงกรานตไทยปลอดภยจากโควด-๑๙ เพอเนนย า16

ความส าคญของมาตรการเวนระยะหาง (distancing) ฯลฯ นอกจากน อสม.ยงมบทบาทส าคญในการเฝาระวง 17

คดกรองกลมเสยงในพนท โดยเฉพาะในงานทมการรวมตวกน เชน งานบญ งานศพ พรอมทงรายงานกลบไป18

ยงกระทรวง อกทง อสม.ยงเปนผรเรมกจกรรมการสงยาและเวชภณฑถงบาน ผานโครงการ “Grab Drug” 19

เพออ านวยความสะดวกผปวยและผดแล ตลอดจนลดการแออดในการไปใชบรการ ใหประชาชนหลกเลยง20

การเดนทางออกจากทพกอาศย สวนในชมชนเมองหลายๆ แหง ไดเกดโมเดลของการดแลชมชนดวยตว21

ชมชนเอง เชน “คลองเตยโมเดล” เปนตนแบบการจดระบบควบคมและปองกนโรคในชมชนเขตเมอง ลดการ22

แพรระบาดไดอยางมประสทธภาพมากขน โดยใชพนทวดเปนศนยพกคอยใกลชมชนคลองเตย มการบรหาร23

จดการและดแลโดยคณะกรรมการของชมชนภายใตการสนบสนนของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน 24

เพอแยกตวผตดเชอออกจากบานพกอาศยและชมชน ใหการดแลเบองตน และรอการจดหาเตยงเขารกษาใน25

โรงพยาบาลสนามหรอโรงพยาบาลหลกในพนทตอไป 26

ดวยกลไกทางสงคมทเกดขนใหมในชวงภาวะวกฤตน จงเปนการยกระดบการพฒนาศกยภาพของ27

คนในชมชนไปสการจดการปญหารวมกบภาครฐ ซงรฐจ าเปนตองสงเสรมใหเกดขน ทงยงเปนการลงทนทาง28

สงคม (Social Investment) เพอใหเกดการเขาถงบรการทางสขภาพไดอยางมประสทธภาพ 29

30

๔. การทบทวนนโยบายสาธารณะ 31

๔.๑ นโยบายสาธารณะภายใตสถานการณแพรระบาด 32

ภายใตการรบมอกบวกฤตโควด-๑๙ รฐไดด าเนนนโยบายทส าคญ ๓ ประการไดแก (๑) 33

นโยบายปองกนและควบคมสถานการณการแพรระบาด (๒) นโยบายจดหาวคซนใหเพยงพอกบประชาชน34

ทกคน (๓) นโยบายเรงกระจายวคซนใหเรวทสด โดยมมาตรการรองรบดงน 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๗/๒๓

๔.๑.๑ นโยบายปองกนและควบคมสถานการณการแพรระบาด 1

(๑) มาตรการ “อยบาน หยดเชอ เพอชาต” เปนมาตรการทเครงคดในการระบาดระลอกแรก โดย2

ในสวนของประชาชน รฐไดขอความรวมมอในการสลบหรอเลอมเวลาท างาน การท างานทบาน (Work from 3

home) ปดสถานทเสยง ก าหนดระยะเวลาปดเปดบางสถานท หรอการหามรวมกลมเกน ๒๐ คน การสวม4

หนากากอนามย การเวนระยะหาง เปนตน ซงในทางปฏบตพบวา มาตรการนยงมขอจ ากดทสวนกบทศทาง5

ของเศรษฐกจ จงไมสามารถเขมงวดและน าไปใชไดตลอด ท าใหบางพนทมการละเมด และไมเขมงวดใน6

มาตรการดงกลาว นอกจากนในหนวยบรการสาธารณสข กไดรบนโยบายมาปฏบต โดยใหมการจดสงยาและ7

เวชภณฑทางไปรษณย หรอการรบยาทรานขายยาใกลบาน ตลอดจนใหผทมความจ าเปนตองเขารบการ8

รกษาสามารถรบบรการนอกหนวยบรการประจ าได ทงนเพอลดความแออดในสถานพยาบาล รวมทงมการ9

หมนเวยนเจาหนาทเพอปฏบตการในการคดกรองและตรวจเชงรกในพนท เสยงได แตอยางไรกด พบวา10

นโยบายควบคม เฝาระวงการหยดบรการดานการขนสงสาธารณะ ท าใหประชาชนทเจบปวยมความล าบาก11

ในเดนทาง และตองเสยคาใชจายจากการเดนทางเพมขน 12

(๒) มาตรการควบคมการลกลอบเขาประเทศและการเคลอนยายแรงงานผดกฎหมายตามแนว13

ชายแดน โดย (๒.๑) บรณาการการปฏบตงานกบฝายความมนคง ต ารวจ กรมการปกครอง และหนวยงาน14

ตรวจคนเขาเมอง และการเพมจดตรวจ และจดสกด อยางไรกตาม เนองจากประเทศไทยมชายแดนต ดกบ15

เพอนบานเปนระยะทางยาว จงยงมการลกลอบเขาประเทศตามชองทางธรรมชาตอยางตอเนอง ร วมกบการม16

นายหนาลกลอบพาคนงานเขาเมองอยางผดกฎหมายทถกสกดจบทกวน โดยระหวางเดอนมกราคม -เมษายน 17

๒๕๖๔ มการจบกมไดมากกวา ๑๕,๐๐๐ คน และ (๒.๒) มการ Quarantine ผเดนทางเขาประเทศไทยอยาง18

นอย ๑๔ วนแบบรฐจดหาและแบบ Hospitels 19

(๓) มาตรการการตรวจคดกรองเชงรก (Active case finding) ในพนทเสยง เชน ตลาดสด 20

ชมชนแออด และหอพก อพารทเมนต แคมปคนงานกอสรางทมแรงงานขามชาต และแรงงานคนไทยพก21

อาศยอยางแออด โดยปจจบนไดมความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐ กรงเทพมหานคร สถาบนการศกษา 22

และเครอขายอาสาสมคร จดตงทมท างานเชงรกในพนทดงกลาว แตในทางปฏบตจะพบวามการเกดคลสเตอร23

ในการระบาดลกลามเปนวงกวางอยางรวดเรว รวมกบการประเมนสถานการณทลาชา โดยเฉพาะในกลม24

เสยงทเปนแรงงานขามชาต กอปรกบธรรมชาตของโรคทมการเปลยนแปลงจากการตดตอโดยละอองฝอย มา25

เปนการตดตอทางเดนหายใจจากการกลายพนธของเชอไวรส จงยงสงผลใหเกดการระบาดอยางรวดเรว 26

ในขณะทเจาหนาทมก าลงคนไมเพยงพอในการท างานเชงรก 27

(๔) มาตรการใหการรกษาฟรกบผปวยโควด-๑๙ ทกราย โดยมการบรหารจดการดานการ28

จายเงนชดเชยใหกบโรงพยาบาลในระบบหลกประกนสขภาพ และคาเสยงภยใหกบบคลากร เชน อาสาสมคร29

สาธารณสข และเงนชวยเหลอเบองตนส าหรบบคลากรทไดรบความเสยหายจากกรณโควด -๑๙ จาก30

งบประมาณกลาง รวมถงคารกษาพยาบาลของคนตางชาตและแรงงานขามชาตในประเทศไทย แตในทา ง31

ปฏบตพบวา บคลากรไมเพยงพอ เตยงไมเพยงพอ โรงพยาบาลสนามรองรบไมทน โดยเฉพาะการแพร32

ระบาดในกลมผตองขง และกลมแรงงานขามชาตซงจะถกสงไปยงโรงพยาบาลสนาม จ.สมทรสาคร ซงรองรบ33

ไดเพยง ๗๖๐ เตยง และโรงพยาบาลสนามของเอกชน (ศนยหวงใยคนสาคร) ซงรองรบไดเพยง ๔๐๐ เตยง34

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๘/๒๓

เทานน นอกจากนยงขาดการสอสารระหวางผก าหนดนโยบายและผปฎบต สงผลใหผรบบรการไดรบบรการ1

ทแตกตางกน เชน มการเรยกเกบคาตรวจ ฯลฯ 2

(๕) มาตรการเยยวยา โดยจายเงนชวยเหลอเบองตนในกรณไดรบความเสยหายและแพวคซนท3

มผลยอนหลงถงวนท ๕ เมษายน ๒๕๖๔ เปนตนไป รวมไปถงการจายเงนชวยเหลอเยยวยาใหแกเดก 4

ผสงอาย และคนพการของกระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณและกระทรวงแรงงาน 5

(๖) มาตรการบรรเทาความเดอดรอน ไดแก การลดคาสาธารณปโภคพนฐาน การพกช าระหน 6

สนเบอดอกเบยเงนกต า ส าหรบผประกอบอาชพอสระ พนกงานประจ า เกษตรกร 7

(๗) มาตรการสอสารสาธารณะ ในระดบประเทศศนยบรหารสถานการณแพรระบาดของโรคตด8

เชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ (ศบค.) จะเปนผรวบรวมขอมลจากหนวยงานรฐบาล กระทรวงตางๆ รวมไปถง9

ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม องคกรระหวางประเทศ และรายงานสถานการณระบาดของโรคประจ าวน ผาน10

ชองทางโทรทศน และ Facebook Page ของ ศบค. รวมถงท าความเขาใจกบประชาชนเกยวกบมาตร การ11

ปองกนโรคทรฐขอความรวมมอ โดยเนนการประกาศและชแจงมาตรการบงคบทตองปฏบตรวมกนใน12

สถานการณการระบาดของโรค และกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข จะเปนผรายงานสถานการณ13

ระบาดของโรคประจ าวน ผานชองทางโทรทศน และ Facebook Page ของกระทรวงสาธารณสข รวมไปถงม14

การสอสารความเสยงกบประชาชนผานเวบไซต https://covid19.ddc.moph.go.th/th รวมถงการใหความร15

ดานสขภาพและแนวทางปองกน การปฏบตตน และการรบมอกบปญหาทเกดขน สวนการสอสารในระดบ16

พนทจะด าเนนการโดยผวาราชการจงหวด๔๑ ส าหรบประชาชนทตองการค าปรกษาหรอตองการสอบถาม17

ขอมลจะมการเพม คสายและสายดวน ๑๖๖๘ , ๑๖๖๙ และ ๑๓๓๐ การตดตามไทมไลนผานแอพลเคชน18

สบายดบอ และสายดวน ๓ ภาษาของกรมควบคมโรครวมกบองคการอนามยโลก เพอใหค าปรกษา และตอบ19

ขอซกถามใหแกประชาชน แตอยางไรกด ในทางปฏบตกลบพบวา สงคมยงสบสนกบขอมลของภาครฐ 20

ประชาชนเกดความไมมนใจ เกดการกกตนสนคา หนากากอนามยขาดในชวงแรก ตลอดจนเกด fake news 21

จนเกดนโยบายตดวงจรผลตขาวปลอม (fake news COVID19) ใหมการเรงใชกฎหมายอยางเขมขน เรงดวน 22

เพอปองกนการสรางความตระหนกในสงคม แตในทางปฏบตยงไมเหนรปธรรมทชดเจน และมการกระจาย23

ขาวเทจไปทวทกหวระแหง 24

๔.๑.๒ นโยบายจดหาวคซนใหเพยงพอกบประชาชนทกคน เพมการจดหาจาก ๑๐๐ ลานโดส 25

เปน ๑๕๐ ลานโดส ซงในทางปฏบตประชาชนยงเกดความลงเลในการฉดวคซน เกดความสงสยใน26

ประสทธภาพของวคซนแมจะมบคลากรทางการแพทยออกมายนยนกตาม นอกจากนจ านวนผลงทะเบยนฉด27

วคซนยงไมเปนไปตามเปา 28

๔.๑.๓ นโยบายกระจายวคซนใหเรวทสด เพอลดโอกาสการตดเชอและความรนแรงของโรค 29

รวมทงลดการเสยชวต โดย การลงทะเบยนผานระบบหมอพรอม นดหมายกลมเสยง เชน ผสงอาย ผาน30

ระบบนดหมายโดย อสม. และการเขารบการฉดวคซนแบบ Walk in เปนตน ในทางปฏบตแมจะมความ31

รวมมอกบภาคเอกชน หาง รานตางๆ แตกยงพบวาเกดปญหาในทางปฏบต มาตรการสอสารสาธารณะใน32

ประเดนเรองประโยชนของวคซน ขอดของการฉดวคซนใหครบตามเปาหมาย รวมกบการแจงรายละเอยด33

เรองการแพวคซนใหประชาชนมความเขาใจ และกลาเขารบวคซนเพมมากขน รวมถงประเดนเรองการคด34

กรองขาวลวงดานวคซนใหกบประชาชน เปนไปดวยความลาชา 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๑๙/๒๓

๔.๒ นโยบายสขภาพส าหรบบคคลทไมมสญชาตไทย๔๒ 1

ประเทศไทยมนโยบายสขภาพส าหรบประชากรแรงงานขามชาต จ าแนกตามประเภทแรงงาน 2

(๑) แรงงานทเขาเมองถกกฎหมาย แรงงานน าเขาตาม MOU จะไดรบประกนสขภาพในระบบประกนสงคม3

ของกระทรวงแรงงาน (๒) แรงงานหลบหนหรอไดรบใบผอนผนชวคราว จะไดรบการคมครองจากการซอ4

ประกนสขภาพจากกระทรวงสาธารณสข โดยการซอประกนไมมลกษณะบงคบจงท าใหเกดชองวางในการ5

หลกเลยง (๓) แรงงานทไมไดมมการขนทะเบยน หรอไมมเอกสารใดๆ รบรองวาอาศยหรอไดรบการผอนผน 6

จะตองจายคารกษาพยาบาลเองเมอเจบปวย เนองจากไมสามารถเขาถงหลกประกนสขภาพใดๆ ได 7

ปญหาเชงกฎหมายพบวา การประกนสขภาพในระบบประกนสงคม ไดมการวางหลกกฎหมาย8

ครอบคลมใหสามารถน าพระราชบญญตประกนสงคมไปบงคบใชกบแรงงานขามชาตได แตหากเปนบคคลอน9

ทไมมสญชาตไทยซงตองอยภายใตการประกนสขภาพของกระทรวงสาธารณสข กลบพบวายงไมมกฎหมาย10

ระดบชาตในการวางหลกเอาไว มเพยงมตคณะรฐมนตรและประกาศกระทรวงสาธารณสขวางกรอบกตกาไว11

เทานน ท าใหเกดปญหาในดานการด าเนนการทางกฎหมายและขาดความยงยนเชงสถาบนทมกฎกต กา12

ชดเจน โดยมตคณะรฐมนตรป ๒๕๔๔ มการก าหนดใหแรงงานขามชาตทไมชอบดวยกฎหมายแตไดรบการ13

ขนทะเบยนผอนผนใหท างาน ตองเขาสระบบการตรวจประกนสขภาพ สทธประโยชนในประกนสขภาพนจะ14

ไดรบการคมครองตามโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา โดยแรงงานรวมจายเมอไปใชบรการ ๓๐ บาท 15

ในสวนของผตดตามการซอประกนใหเปนไปตามความสมครใจ จนมาถงวนท ๑๕ มกราคม ๒๕๕๖ มต16

คณะรฐมนตรจงอนมตใหกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการดแลทางดานการแพทยและสาธาณ17

สขแกคนตางดาวทงหมดทไมไดอยในระบบประกนสงคม อนน ามาสทางเลอกในเรองบตรประกนสขภาพ 18

ดงนน มตคณะรฐมนตรจงกลายเปนแนวทางหลกในการออกประกาศกระทรวงสาธารณสขตางๆ 19

เพอการคมครองทางสขภาพใหกบแรงงานขามชาต ดวยการทมตคณะรฐมนตรเปนเพยง “กฎ” ในการวาง20

กรอบกตกา ไมใช “กฎหมาย” ทล าดบศกดชดเจนดงเชน พระราชบญญต พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา 21

ฯลฯ จงท าใหสถานะของบตรประกนสขภาพขาดความเปนสถาบนและไมยงยน หากเกดปญหาหรอขอ22

ขดแยงในอนาคต จะท าใหหลกประกนสขภาพของแรงงานขามชาตและบคคลทไมมสญชาตไทยสามารถก23

ยกเลกไดโดยงาย นอกจากน การขาดอ านาจทางกฎหมาย ยงท าใหไมสามารถเชอมโยงสถานะของบคคลท24

ไมใชคนไทยกบการมระบบประกนสขภาพแบบบงคบได (compulsory health system) และการท างานตาม25

มตคณะรฐมนตร ในทางปฏบตฐานพบวาท าใหขาดความตอเนองในการประสานงานหรอการเชอมโยงกจการ26

ทเกยวกบแรงงานขามชาตและบคคลทไมมสญชาตไทยทงหลายในระยะยาว รวมไปถงการเกดความเสยงตอ27

การจดการทางดานงบประมาณทงในกองทนประกนสขภาพแรงงานตางดาว และการเสนอของบประมาณ28

ประจ าปส าหรบกองทนผมปญหาสถานะและสทธ ทยงคงอาศยงบประมาณทกระทรวงสาธารณสขจดสรรจาก29

งบประมาณสวนกลางใหทกปอกดวย ดวยขอจ ากดเชงกฎหมายดงกลาวทงหมดน จงเปนปฐมเหตของการ30

ตกหลนจากระบบประกนสขภาพและการเขาถงบรการสขภาพของแรงงานขามชาตรวมถงบคคลทไมม31

สญชาตไทยทอาศยอยบนผนแผนดนไทย และเมอใดกตามทเกดการแพรระบาดของโรคตางๆ หรอเกดโรค32

อบตใหม ความเสยงทางดานสขภาพของคนกลมนลวนจะสงผลกระทบตอความมนคงทางดานสขภาพของ33

คนไทยในวงกวาง 34

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๒๐/๒๓

จากการด าเนนนโยบายของภาครฐ เมอเปรยบเทยบกบดชนชวดทางดานความมนคง1

ทางสขภาพ (The Global Health Security Index)๔๓ ประกอบดวย (๑) ความสามารถในการปองกนโรค 2

(๒) ความสามารถในการตรวจจบโรคและรายงานทรวดเรว (๓) การตอบโตทรวดเรว (๔) การมระบบสขภาพ3

ทเขมแขง (๕) การมความมงมนในการพฒนาศกยภาพของประเทศ มแผนงบประมาณดานการปองกน4

ควบคมโรคและด าเนนงานตามแนวปฏบตสากล และ (๖) การมความเสยงดานตาง ๆ และความเสยงตอภย5

คกคามดานชวภาพต า พบวารฐมการด าเนนการดานความมนคงทางสขภาพของประชาชนท งในดานการ6

ปองกนโรค การจบโรคและการรายงาน การตอบโต และการจดระบบสขภาพ แตกพบวาแมประเทศไทยจะม7

จดแขงดานการปองกนโรค แตในดานการตรวจจบยงมบคลากรดานระบาดวทยาไมมากพอ ระบบรายงานผล8

และเฝาระวงตามเวลาจรง (real-time) ยงไมสมบรณมากนก ดานความรวดเรวในการโตกลบและการรบมอยง9

มจดออนทระบบการสอสารเกดความลาชา และในสถานการณการแพรระบาดของโรคโควด-๑๙ ทเกดขน10

พรอมกนทวโลกน พบวานโยบายรฐทออกมารบมอกบภาวะวกฤตสขภาพโดยม พระราชบญญต11

โรคตดตอ และพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน เปนเครองมอนโยบายท12

ส าคญนน เปนการตอบรบภาวะวกฤตในระยะส น ซงครอบคลมประชาชนสวนใหญ แตยงไมเหน13

ชดเจนในกลมประชากรเฉพาะ โดยเฉพาะยงขาดอ านาจเชงกฎหมายทเกยวของกบการเขาถง14

หลกประกนสขภาพของบคคลทไมมสญชาตไทย ท าใหเกดปญหาอปสรรคในการบรหารจดการใน15

ภาวะวกฤตของภาครฐ และความเปนธรรมในการเขาถงบรการสขภาพในภาวะวกฤต 16

อยางไรกด การด าเนนนโยบายจ าเปนตองค านงถงการวางแผนพนฐานในระยะยาว รวมไปถง17

การเสรมสรางความเขมแขงใหกบระบบสขภาพของประเทศ และสรางความเชอมนใหกบประชาชน เพอ18

รองรบสถานการณวกฤตในครงนซงคาดวาจะยาวนาน รวมถงสถานการณการอบตโรคตดเชอใหมๆ ทอาจ19

เกดขนได ในอนาคต 20

21

๕. ประเดนเพอพจารณาของสมชชาสขภาพแหงชาต 22

ขอใหสมชชาสขภาพแหงชาตพจารณาเอกสารสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๑๔/ รางมต ๒ การ23

คมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมประชากรทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยา งเปน24

ธรรม 25

26

๖. เอกสารอางอง 27

๑. Nuclear Threat Initiative and Johns Hopkins Center for Health Security (๒๐๑๙), Global 28

Health Security Index ๒๐๑๙. 29

๒. Tapanee Phueksuwan (๒๐๑๔), Compulsory Licensing Policy Implementation in Thailand, 30

Doctoral Dissertation, National Institute of Development Administration (NIDA). 31

๓. J P Koplan et al. Towards a common definition of global health Lancet ๒๐๐๙; ๓๗๓: 32

๑๙๙๓-๙๕ 33

๔. ระบบหลกประกนสขภาพไทย. ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. ๒๕๕๕. 34

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๒๑/๒๓

๕. เมธณ อนทรเทศ และคณะ. (๒๕๖๒). ความเปนธรรมดานสขภาพในผสงอายไทยภายใตสทธ1

ประกนสขภาพถวนหนา:การ ทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ. วารสารวจยระบบสาธารณสข ป2

ท ๑๓ ฉบบท ๒ เมษายน-มถนายน ๒๕๖๒ [ออนไลน]. ส บ ค น จ า ก 3

https://kb.hsri.or.th/dspace/bitstream/handle/๑ ๑ ๒ ๒ ๘ /๕ ๐ ๗ ๑ /hsri-journal-v๑ ๓n๒-p4

๑๕๗ - ๑๗๔.pdf?sequence=๑ [๒๓ มนาคม ๒๕๖๔] 5

๖. การศกษารปแบบการใชบรการวสดการรกษาพยาบาล ขาราชการ ความพงพอใจ ปญหาการ6

จดบรการและการจดบรการทนาสงสยวาจะมการเบกจายผดปกต. ส านกงานวจยเพอการพฒนา7

หลกประกนสขภาพไทย. ๒๕๖๑ 8

๗. สถตผประกนตน ขอมล ณ กรกฎาคม ๒๕๖๒ ส านกงานประกนสงคม 9

๘. รายงานการสรางระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต งบประมาณ ๒๕๖๓ ส านกงานหลกประกน10

สขภาพแหงชาต 11

๙. อดศร เกดมงคล. การทบทวนกฎหมาย นโยบายทเกยวของกบหลกประกนดานสขภาพส าหรบ12

ประชากรขามชาต. สถาบนวจยระบบสาธารณสข. ๒๕๖๓. 13

๑๐. แนวทางการด าเนนงานกองทนประกนสขภาพบคคลทมปญหาสถานะและสทธ ปงบประมาณ 14

๒๕๖๓ 15

๑๑. ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย. (๒๕๕๒). ปญหาสขภาพคนไทยและระบบ16

บรการสขภาพ. สบคนจากhttp://www.hisro.or.th./main. 17

๑๒. ศศวมล บรณะเรข และคณะ. ภาวะสขภาพและการเขาถงบรการสขภาพของชมชนรมคลองสาม18

เสน เขตราชเทว กรงเทพมหานคร. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพ ปท ๓๓ ฉบบ19

ท ๒ พฤษภาคม - สงหาคม ๒๕๖๐ 20

๑๓. บทวเคราะหสถานการณการเขาถงบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค กลมสงเสรมความรอบร21

ดานสขภาพ ส านกคณะกรรมการผทรงคณวฒ 22

๑๔. วรวรรณ ชาญดวยวทย และพสษฐ พจนา (๒๕๖๒). สถานการณการใชบรการสขภาพ: ความ23

แตกตางระหวางเพศ อาย และพนท 24

๑๕. มลนธเครอขายเพอนกะเทยเพอสทธมนษยชน. ขอเสนอแนะเชงนโยบายความเปนธรรมทางงเพศ25

สภาพ เสนอตอพรรคการเมอง. 26

๑๖. เพชร เหลาพลย และมานพ คณะโต (๒๕๕๙). การเขาถงบรการทางการแพทยของคนพการ ใน27

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนของประเทศไทย. วารสารการพฒนาสขภาพชมชน 28

มหาวทยาลยขอนแกน 29

๑๗. บวรศม ลระพนธ และคณะ. แนวคดและแนวทางปฏบตเพอตอบสนองตอความตองการดานสขภาพ30

ของประชากรกลมเปราะบางในประเทศไทย. ๒๕๖๐. 31

๑๘. ชาคร เลศนทศน, สมชย จตสชน. ความเปราะบางของประชากรกลมเประบางภายใตโควด-๑๙.32

[ออนไลน] สบคนจาก https://tdri.or.th/2020/06/impact-of-covid19-on-vuknerable-groups/ 33

[เขาถงเมอ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 34

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๒๒/๒๓

๑๙. College of Population Studies Chulalongkorn University. Covid-19 and older persons: 1

Evidence from the survey in Thailand. UNFPA. 2020 2

๒๐. ผลกระทบของ COVID-19 ตอประชากรกลมเปราะบาง. กองพฒนานโยบายและนวตกรรมทาง3

สงคม ส านกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 4

๒๑. การส ารวจผลกระทบของการระบาดของเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ ตอประชากรสงอายไทย 5

๒๒. รายงานสรปผลการส ารวจเชงคณภาพการระบาดของโควด-๑๙ ผลกระทบตอคนไรบานในประเทศ6

ไทย. ๒๕๖๔ 7

๒๓. ชมชนคลองเตย คลสเตอรใหญโควด บทเรยนสะทอน คนจนกลางกรงถกมองขาม.[ออนไลน] 8

สบคนจาก https://www.thairath.co.th/scoop/theissue/2084188 [เขาถงเมอ ๒๔ พฤษภาคม 9

๒๕๖๔]. 10

๒๔. จาก 'ทองหลอ' ถง 'คลองเตย' เปดแผน '๔๑ ชมชน' กอนลามทง กทม. สบคนจาก 11

https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/936031 [เขาถงเมอ ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 12

๒๕. เศรษฐศาสตรพฤตกรรมวาดวยเสนทางชวตและกจกรรมรวมของครวเรอนไทยภายใตสถานการณ 13

COVID-19. ธาน ชยวฒน พ.ค. ๒๕๖๓ 14

๒๖. ฐตนบ โกมลนม. โควด-๑๙ “เปดคก” สองความไมธรรมทางสงคมและสขภาพ. ๒๕๖๔. 15

๒๗. ขาวไทยพบเอส วนพธท ๒๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๔. [ออนไลน] สบคนจาก16

https://news.thaipbs.or.th/content/304627 [เขาถงเมอ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 17

๒๘. กลภา วจนสาระ และกฤตยา อาชวนจกล. กาวแรกของปฐมภมในเรอนจ ากบชวตตองขงทก าหนด18

สขภาพ. สมาคมนกวจยประชากรและสงคม. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. 19

๒๕๖๔ 20

๒๙. คณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ (IRC). แนวทางเพอปองกนและรบมอการระบาดของโรคตด21

เชอไวรส COVID-19 ในสถานคมขงประเทศไทย. ๒๕๖๓ 22

๓๐. กรมการแพทย. ขาวเพอมวลชน. ๒๕๖๓ 23

๓๑. SDG MOVE. โควดในเรอนจ า: เมอ “เรองในคก” ถกทงเอาไวขางหลง. [ออนไลน] สบคนจาก 24

https://www.sdgmove.com/2021/05/25 [เขาถงเมอ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 25

๓๒. สถาบนบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน กรมการแพทย กระทรวง26

สาธารณสข. ๒๕๖๓. 27

๓๓. มลนธเครอขายเพอนกะเทยเพอสทธมนษยชน. ขอเสนอแนะเชงนโยบายความเปนธรรมทางเพศ28

สภาพ เสนอตอพรรคการเมอง 29

๓๔. มลนธเพอนพนกงานบรการ (SWING Foundation). รายงานการส ารวจสถานการณผลกระทบจาก30

การระบาดของไวรส COVID-19 ในกลมพนกงานบรการ (ประเทศไทย). 31

๓๕. สรปขาวการประชมคณะรฐมนตร ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔. [ออนไลน] สบคนจาก 32

https://www.thaigov.go.th [เขาถงเมอ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 33

๓๖. อดศร เกดมงคล. (๒๕๖๔). หลกประกนสขภาพของคนทไมมสญชาตไทย. เครอขายองคกรดาน34

ประชากรขามชาต. เอกสารน าเสนอ SWG Briefing Session (in Thai) on Access to Healthcare 35

สมชชาสขภาพ ๑๔ / รางหลก ๒ การคมครองการเขาถงบรการสขภาพของกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพในภาวะวกฤตอยางเปนธรรม หนาท ๒๓/๒๓

๓๗. ชลนภา อนกล และคณะ. การพฒนานโยบายสขภาพแรงงานขามชาตเพอตอบรบวกฤตโรคระบาด: 1

กรณศกษาไวรสโควด-๑๙. สถาบนวจยระบบสาธารณสข. ๒๕๖๓. 2

๓๘. ธรพฒน องศชวาล, ชชฎา ก าลงแพทย. กลไกการอภบาลทางสาธารณสขของไทยในการจดการโค3

วด-๑๙. วารสารสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ปท ๑๖ ฉบบท ๒ (กรกฎาคม-ธนวาคม 4

๒๕๖๓) ๓๗-๗๖ 5

๓๙. https://www.thaingo.org/content/detail/5242 [เขาถงเมอ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 6

๔๐. แถลงการณของเครอขายองคกรดานประชากรขามชาต และมลนธเพอสทธมนษยชนและการ7

พฒนา ในฐานะองคกรทท างานดานสทธแรงงานขามชาต เรยกรองทบทวนมาตรการการจดการ8

แรงงานขามชาต และยตการจบกมด าเนนคดตามกฎหมายคนเขาเมอง และกฎหมายการบรหาร9

จดการการท างานของคนตางดาว ส าหรบคนไทยและคนตางชาต ชวงการแพรระบาดของโรคโค10

วด-๑๙. ๒๕๖๓. [ออนไลน] สบคนจาก https://prachatai.com/journal/2020/12/90948 [เขาถงเมอ 11

๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๔]. 12

๔๑. มลนธเพอการพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ. การพฒนากรอบยทธศาสตรดาน13

สาธารณสขเพอตอบสนองตอการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา ๒๐๑๙ ของประเทศไทย. 14

๒๕๖๓ 15

๔๒. วระ หวงสจจะโชค และคณะ. การจดหลกประกนสขภาพส าหรบผมปญหาสถานะและสทธ รวมถงผ16

ทไมใชประชาชนไทยทอยบนผนแผนดนไทย. สถาบนวจยระบบสาธารณสข. ๒๕๖๔. 17

๔๓. The Johns Hopkins Center for Health Security . ๒๐๑๙ 18