proxecto didactico departamento de bioloxÍa e...

1

PROXECTO DIDACTICO

DEPARTAMENTO DE BIOLOXÍA E XEOLOXÍA

CURSO 2010/11

3

INDICE

INTRODUCIÓN....................................................................................... 5 PROGRAMACIÓN DE CIENCIAS PARA O MUNDO CONTEMPORÁNEO............................................................................... 7

1. COMPETENCIAS BÁSICAS

2. OBXECTIVOS XERAIS

3. METODOLOXÍA

4. MATERIAIS E RECURSOS

5. UNIDADES DIDÁCTICAS E TEMPORALIZACIÓN

6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

7. AVALIACIÓN:

7.1. Criterios de cualificación

7.2. Procedementos de avaliación de aprendizaxes

7.3. Mínimos esixibles e a súa distribución por avaliacións

PROGRAMACIÓN DE BIOLOXÍA E XEOLOXÍA ............... ............. 21



3. METODOLOXÍA




7. AVALIACIÓN:




PROGRAMACIÓN DE BIOLOXÍA ................................................. 35



3. METODOLOXÍA




7. AVALIACIÓN:

4




PROGRAMACIÓN DE CIENCIAS DA TERRA E AMBIENTAIS..... 51



3. METODOLOXÍA




7. AVALIACIÓN:




PROGRAMACIÓN DE XEOLOXÍA ................................................... 65



3. METODOLOXÍA




7. AVALIACIÓN:




REFERENCIA A PROGRAMACIÓN DO ÁMBITO CIENTÍFICO TECNOLÓXICO NA ESA........................................................................ 79

5

INTRODUCIÓN

Durante o presente curso, este Departamento vaise a encargar das materias de Bacharelato a

distancia semipresencial: Ciencias para O Mundo Contemporáneo e Bioloxía e Xeoloxía de 1º de

BAC; Bioloxía, Ciencias da Terra e do Medio Ambiente e Xeoloxía de 2º de Bacharelato.Tamén

participa na organización e docencia do Ámbito Científico Tecnolóxico do Nivel III, tanto na

modalidade presencial como a distancia e que será impartido polo profesorado deste departamento,

do profesorado de Física e Química e do departamento de Matemáticas.

A planificación das Materias de Bacharelato, realizase tendo en conta os Decretos que regulan o

Bacharelato LOE en Galicia: Decreto 126/2008, do 19 de xuño e a Orde do 23 de xuño de 2009

para a materia optativa de Xeoloxía e a Circular 6/2010 da Dirección Xeral de Formación

Profesional e Ensinanzas Especiais para a organización e posta en funcionamento das ensinanzas de

Bacharelato a Distancia no presente curso. Tamén se seguirá a programación no seu conxunto

proposto nas guías didácticas editadas pola Dirección Xeral de Formación Profesional e Ensinanzas

Especiais para esta modalidade de ensinanzas para toda Galicia e que se detallan na programación de

cada materia, sempre na procura de ampliar as competencias que desenvolveu ao longo do ensino

básico e continuar, en distinta forma e medida, ao longo de toda a vida, tendo presente que a

aprendizaxe será necesaria, tanto para a continuación con estudos superiores como para a súa

incorporación na vida adulta. En especial, na procura da Competencia Científica , entendo como tal

a capacidade de empregar o coñecementto científico, identificar cuestións científicas e sacar

conclusións baseadas en probas,, co fin de comprender e axudar a tomar decisións relativas ao mundo

natural e aos cambios producidos nel pola actividade humana.

Con respecto a planificación do ámbito de Natureza de Ensinanzas Secundaria de Adultos,

terá en conta o DCB destas ensinanzas en Galicia, Orde do 24 de xuño de 2008 e a Circular 5/2010

da Dirección Xeral de Formación Profesional e Ensinanzas Especiais para as modalidase presencial

e a distancia. Adxúntase unha copia da programación das mesmas a continuación da programación do

Bacharelato.

Profesorado ao que se lle contabiliza a súa dedicación por este Departamento

- Concepción González Rodríguez- Xefe de Departamento -David Casado Bravo- Membro do Departamento

Materias asignadas o Departamento

- Bioloxía e Xeoloxía 1º de Bacharelato

- Ciencias para o Mundo Cntemporáneo 1º de Bacharelato

- Bioloxía de 2º de Bacharelato

6

- Xeoloxía de 2º de Bacharelato

- Ciencias da Terra e Medio Ambiente 2º de Bacharelato

- Un grupo do Mod. 3 e 4 do Nivel II do Ámbito Científico-Tecnolóxico da ESA presencial e o Módulo 3 e 4 da ESA a distancia

Nivel Materias/ Ámbitos Profesor/a encargado/a

Ciencias para o Mundo Contempóráneo David Casado Bravo

Bioloxía e Xeoloxía (1º BAC) Concepción González Rodríguez

Bioloxía (2º BAC) Concepción González Rodríguez

Xeoloxía (2º BAC) Concepción González Rodríguez

BACHARELATO

CC. da Terra e Medio Ambiente.(2º BAC) Concepción González Rodríguez

ESA PRESENCIAL

Ámbito Científico-Tecnolóxico. Nivel II Módulo 3 / 4 (4 horas)- Quenda de mañá

David Casado Bravo

Ámbito Científico-Tecnolóxico. Nivel I Módulo 2 (1 horas)-Quenda de mañá e tarde

David Casado Bravo

Ámbito Científico-Tecnolóxico. Nivel II Módulo 3 (1 hora)-Quenda de mañá e tarde

Concepción González Rodríguez

ESA DISTANCIA

Ámbito Científico-Tecnolóxico. Nivel II Módulo 4 (1 hora)-Quenda de mañá e tarde

Concepción González Rodríguez

Proxecto Didáctico do Dpto. de Biología e Xeoloxía EPA “Eduardo Pondal”

7

PROGRAMACIÓN DE CIENCIAS PARA O MUNDO

CONTEMPORÁNEO 1º DE BACHARELATO

1. CONTRIBUCIÓN AS COMPETENCIAS BÁSICAS

Polo xeito de organizar os contidos, polas habilidades que transmite e polas destrezas que ensina a materia de Ciencias para o Mundo Contemporáneo contribúe de xeito eficaz ao desenvolvemento das competencias en:

1. Competencia en comunicación lingüística.

2. Competencia matemática.

3. Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico.

4. Tratamento da información e competencia dixital.

5. Competencia para aprender a aprender.

6. Autonomía e iniciativa persoal. Cómpre ademais non esquecermos que a posibilidade de argumentar coherentemente

que permite un razoamento ben estruturado contribúe ao desenvolvemento da competencia social e cidadá. Queda, por último, a competencia cultural e artística a que contribúe a materia coa creatividade das ideas e das experiencias de investigación científica.

Competencia en comunicación lingüística. A materia de Ciencias para o Mundo Contemporáneo contribúe á competencia en comunicación lingüística do seguinte xeito: Co uso da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita, de representación, de interpretación e de comprensión do coñecemento científico. Coa adquisición e o uso de vocabulario específico, co uso da linguaxe formal das das ciencias e das tecnoloxías, e as súas características: rigor, concreción e exactitude. Estimulando a lectura comprensiva de textos científicos e os enunciados dos problemas. Co desenvolvemento do razoamento, co debate das ideas e co contraste das hipóteses perante diversos sucesos. Co desenvolvemento, o uso e a comprensión das linguaxes asociadas ás tecnoloxías da información e da comunicación. Competencia matemática. A contribución da materia de Ciencias para o Mundo Contemporáneo á competencia matemática conséguese mediante: A adquisición de modelos e de procedementos matemáticos para interpretar feitos, e para representar fenómenos e problemas tecnolóxicos e científicos. A definición, o planeamento e a resolución de problemas científicos e tecnolóxicos mediante procedementos matemáticos.


8

O coñecemento e a utilización de ferramentas matemáticas como gráficas, táboas, estatísticas, fórmulas, e comunicación dos resultados relacionados co medio natural e coa saúde das persoas. A utilización do rigor, a concreción e a exactitude da linguaxe matemática nas argumentacións propias e na refutación de feitos. A utilización con sentido crítico das novas tecnoloxías da información e da comunicación nos cálculos e na representación dos resultados. Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Esta competencia conséguese mediante: Coa valoración crítica dos avances científicos e tecnolóxicos no mundo actual e a súa repercusión na vida das persoas. Coa valoración e o uso da metodoloxía científica: saber definir problemas, formular hipóteses, elaborar estratexias de resolución, analizar resultados ecomunicalos. Coa procura de solucións para avanzar cara a un desenvolvemento sustentable e coa formación axeitada para a toma de decisións en cuestións da actualidade social e científica. Co coñecemento e o coidado do propio corpo, coñecendo a relación entre os hábitos de vida e a saúde. Coñecendo e valorando as implicacións da actividade humana no medio. Competencia de tratamento da información e competencia dixital. As Ciencias para o Mundo Contemporáneo contribúen ao tratamento da información e competencia dixital desta maneira: Co desenvolvemento da capacidade de procurar, obter e tratar a información dun xeito sistemático. Coa utilización de linguaxes como a natural, a numérica, a gráfica e a xeométrica no tratamento da información. Co uso como medio de traballo das novas tecnoloxías ( Competencia social e cidadá. As Ciencias para o Mundo Contemporáneo contribúen deste xeito á competencia social ecidadá: Coa valoración da opinión, a argumentación e a elaboración de conclusións baseadas en probas contrastables. Coa consideración da formación científica e tecnolóxica básicas como unha dimensión fundamental da cultura.


9

Coñecendo e aceptando o funcionamento do propio corpo, respectando as diferenzas entre persoas e superando os estereotipos de sexo e de raza. Coa mellora das relacións, da inclusión social e do desenvolvemento socioafectivo en xeral. Coa valoración da importancia social da natureza como un ben para preservar de cara ao futuro. Competencia cultural e artística. A contribución á competencia cultural e artística conséguese: Coa apreciación da importancia da expresión creativa de ideas e experiencias na investigación científica, utilizando diferentes formas de comunicación: verbal, numérica, gráfica, estatística, etc. Coa valoración da dimensión creativa e orixinal dos avances científicos e tecnolóxicos, e da súa contribución ao patrimonio cultural da humanidade. Coa comprensión ou o rexeitamento de crenzas, tradicións ou experiencias, desde unha perspectiva científica. Coa valoración da importancia histórica das interaccións entre a arte e a ciencia. Competencia para aprender a aprender. Contribúe á competencia para aprender a aprender do seguinte modo: Co desenvolvemento da capacidade de iniciar, continuar, organizar e regular a propia aprendizaxe, co fin de adquirir e asimilar novos coñecementos e novas destrezas. Coa potenciación de hábitos e actitudes positivas ante o traballo individual e colectivo, favorecendo a concentración e a realización de tarefas, e a perseveranza na procura de solucións. Co coñecemento e o uso de ferramentas e de procedementos que favorezan unha maior autonomía persoal e axuden á integración laboral e social. Competencia de autonomía e iniciativa persoal. As Ciencias para o Mundo Contemporáneo contribúen deste xeito áautonomía e á iniciativa persoal: Coa potenciación do espírito critico e da autonomía intelectual e moral para se enfrontar a problemas abertos, participando na construción de solución e obtendo satisfacción co coñecemento científico e tecnolóxico. Co desenvolvemento do coñecemento, as posibilidades e as limitacións do corpo humano, tanto no ámbito persoal como nos hábitos de saúde e hixiene e no mundo laboral.


10

Coa mellora nos procesos de toma de decisións e a potenciación do espírito emprendedor mediante o cálculo de riscos, a anticipación de consecuencias e a asunción de responsabilidades.

2. OBXECTIVOS XERAIS A materia de Ciencias para un Mundo Contemporáneo, e o seu currículo que se

recolle no Decreto 126/2008 ven a ocupar un vacío existente no currículo de

Bacharelato para as Ciencias, o non existir nesta etapa educativa ningunha materia que

chegase a todo o alumnado, xa que tódalas materias de Ciencias estaban orientadas so

para preparar aos estudiantes de bacharelato que pretendían chegar a ser especialistas

en bioloxía, física ou química..., e dicir “científicos”.

Ademais, na actualidade vivimos nun mundo global e complexo, caracterizado por

unha elevada desigualdade social e insostenibilidade ecolóxica, que demanda cambios

na forma de pensar, comprender, sentir e actuar, o que supón un reto que afecta, entre

outros a educación, e sen dúbida a Educación Científica.

Estas razóns nos levan a pensar que con esta materia, debemos de tratar de

proporcionar a todo o alumnado unha “cultura científica” que lles permita integrarse

nunha sociedade cada vez máis científica e tecnolóxica, coa finalidade de que poidan

chegar a ser membros responsables e activos capaces de tomar decisións sobre os temas

e problemas actuais que lles afecten relacionados coa Ciencia e a Tecnoloxía. Valorar a

incidencia da Ciencia na sociedade e contribuír a formar cidadáns capaces de construír

un mundo máis equitativo e sostible.

O desenvovlemento desta mateia contribuirá a que os alumnos e alumnas adquiran

as seguintes capacidades:

- Suscitar preguntas sobre os problemas da sociedade actual e do futuro próximo que

constitúen unha prioridade para a investigación tecnocientífica e identificar os diversos

aspectos que neles concorren, co fin de desenvolver un pensamento crítico e reflexivo.

- Coñecer os elementos dos procesos de investigación e as características das

explicacións científicas, partindo de problemas próximos á experiencia, e poñelos en

práctica mediante investigacións sinxelas.

- Seleccionar, comprender, avaliar e utilizar informacións de tipo científico e

tecnolóxico, incluíndo a identificación de manipulacións ou nesgos, entre os que cabe

destacar os que fan referencia ao xénero, para tomar decisións fundamentadas e saber

comunicalas de forma clara, coherente e precisa.


11

- Desenvolver e poñer en práctica procedementos e valores propios da actividade

científica, como a curiosidade, a creatividade, a ausencia de dogmatismo, a reflexión

crítica, a relevancia dos datos en contraposición coas opinións de cara ao rigor no

razoamento científico, e a sensibilidade diante dos problemas emerxentes para facilitar a

evolución persoal e social.

- Recoñecer o carácter colectivo dos avances científicos, destacando o papel das

mulleres na ciencia, así como a mutua interdependencia entre o contexto sociocultural e

as investigacións científicas e tecnolóxicas.

- Identificar os principios ou teorías científicas e tecnolóxicas ligadas ás problemáticas

contemporáneas que debe afrontar a cidadanía, tanto individual como colectivamente,

para favorecer a súa comprensión e a busca de solucións.

- Tomar unha postura crítica diante dos avances científicos e tecnolóxicos, recoñecer os

logros e as vantaxes para a mellora da calidade de vida, así como os riscos que

comportan, valorando os problemas sociais e éticos que poden xerar.

- Identificar os principais problemas relativos á saúde, ao medio natural, ás novas

tecnoloxías e materiais, ás fontes de enerxía, etc., tratando de comprender as bases

científicas para avaliar criticamente as informacións dos medios de comunicación e

adquirir independencia de criterio.

- Construír un coñecemento coherente e crítico sobre as tecnoloxías da información e

comunicación e sobre a sociedade do ocio presentes no contorno do alumnado,

propiciando un uso axeitado delas, prestando especial atención á existencia da fenda

dixital de xénero entre países ricos e pobres.

- Utilizar na vida cotiá os coñecementos adquiridos, participando nas controversias

tecnocientíficas locais e globais, e desenvolver hábitos democráticos baseados na

argumentación e no diálogo.

3. METODOLOXÍA

A atención ó alumnado realizarase fundamentalmente a través de titorías presenciais,

que serán de dous tipos: titorías lectivas e titorías de orientación.

• As titorías lectivas dedicaranse a abordar co alumnado os aspectos

fundamentais da materia correspondente, incidindo especialmente nos contidos

procedementais. Cada sesión comeza polo plantexamento de cuestións

relacionas coa materia traballada na sesión da senmana anterior. Continúase coa


12

resolución de problemas/ actividades, e aclaración dos aspectos mais complexos

onde se observa una falla de comprensión, ou daqueles que resulte evidente que

non chegaron de xeito claro os alumnos.Una vez concluído este punto, pásase a

desenvolver os contidos seguintes que se traballaran na sesión, co apoio dos

materiais e recursos que se citan no apartado correspondente. Hai unha titoría

lectiva semanal para cada materia, con asistencia obrigatoria (agás en

circunstancias acreditada, previa petición do interesado/a), para facilitar o

proceso de ensinanza.

• As titorías de orientación dedicaranse a solucionar as dúbidas que suscite no

alumnado o estudo da materia e os problemas atopados no desenvolvemento do

seu traballo autónomo, así como a realizar as orientacións que se aconsellen para

o mellor aproveitamento do seu estudo. En cada centro ofertarase unha titoría de

orientación con periodicidade quincenal nas materias comúns, de modalidade e

optativas.

• Método de estudio recomendado para este tipo de ensinanzas.

o Utilizar como esquema básico o documento de contidos mínimos.

o Ler os contidos correspondentes do libro, presentando especial atención a información dos esquemas, taboas, etc.

o Realizar un esquema o tempo que se realiza a lectura.

o Estudiar o tema elaborando ao mesmo tempo as definicions dos termos descoñecidos.

o Facer as actividades propostas polo profesor e entregalas para contrastar os resultados obtidos e server de autoavaliación do proceso de estudio do alumnado.


Os materiais para estas ensinanzas son específicos para a ensinanza a distancia constan:

1/ Libro de texto: Ciencias para o Mundo Contemporáneo 1º Bacharelto. Autores:

Anguita Vírella, F.; Carrión Vázquez, M.; Cerezo Gallego, J.M.; Henche Ruiz, A.I.;

Hidalgo Moreno,A.; González López de Guereñu; Peña Pérez,A.Editorial : Obradoiro

Santillana

2/.Aula virtual do EPAPU EDUARDO PONDAL. Onde aparecerán todos os materiais

de apoio utilizados nas titorias:


13

- Actividades propostas para desenvolver o tema

- Materiais audiovisuais de apoio

3/ Unha guía didáctica de orientación (formato CD), que se entrega ó formalizar a

matrícula na que figura a programación dos contidos e actividades baseadas no texto

recomendado que facilitara o proceso de autoaprendizaje.

4/ Caderno de apuntes do alumno: no que o alumno reflicte, non so os aspectos más

salientables da materia en xogo, senón tamén aquelas cuestións que pola súa

transcendencia no proceso de aprendizaxe, resulta necesario darlle un tratamento

prioritario.

5/ Todos aqueles materiais de apoio que entreguen ou aconsellen os

profesores/titores, nas titorías lectivas(recordase a obriga de asistencia)

6/ Recursos bibliográficos da biblioteca do Centro, ademais da consulta e préstamos

de libros/revistas,... etc., están instalados dous computadores, con conexión a internet,

nos que o alumnado pode utilizar como apoio didáctico (CDs, Internet, etc..).


Avaliacións

Bloques de contidos

Temas de referencia no libro de texto

Primeira avaliación

Bloque 2

- Tema 1. O noso lugar no universo - Tema 2. O noso planeta: a Terra - Tema 3.A orixe da vida e a orixe do ser humano

Segunda avaliación

Bloque 3 Bloque 4

- Tema 4. A revolución xenética: desvelando so segredos da vida. - Tema 5. Vivir máis, vivir mellor

Terceira avaliación

Bloque 5 Bloque 6

- Tema 6. Cara a unha xestión sustentable do planeta. - Tema 7. Novas necesidades, novos materiais - Tema 8. Un mundo dixital


14


Os criterios de avaliación tratan de comprobar o desenvolvemento das competencias e capacidades seguintes:

1. Recoñecer e facerse preguntas sobre problemas de actualidade e interese para a cidadanía, en que estean implicadas as tecnociencias, e sobre as súas posibles solucións, apreciando a súa multidimensionalidade.

2. Coñecer e apreciar a contribución da ciencia e da tecnoloxía á mellora da vida humana e amosar unha actitude crítica ante elas.

3. Analizar a evolución do concepto de ciencia e das distintas disciplinas a través da historia. Diferenciar a ciencia doutras formas de coñecemento e apreciar os valores consubstanciais da práctica científica.

4. Identificar e practicar os trazos fundamentais das formas de traballo da ciencia.

5. Formar opinións propias e argumentadas a partir de información procedente de diversas fontes.

6. Decatarse da relación entre a actividade científica e tecnolóxica e o contexto social en que se produce, e recoñecer o carácter colectivo dos avances científicos e tecnolóxicos e o papel das mulleres neles.

7. Recoñecer as limitacións da ciencia e da tecnoloxía.

8. Coñecer e tomar postura ante os problemas ambientais.

9. Analizar e valorar as implicacións das tecnoloxías relacionadas con novos materiais.

10. Identificar os principais problemas relacionados coa saúde, a súa prevención e solucións achegadas pola ciencia e a tecnoloxía, valorando os aspectos éticos, sociais e de xénero presentes nestes temas.

11. Coñecer os fundamentos básicos e as aplicacións da enxeñaría xenética e valorar as súas implicacións éticas e sociais.

12. Analizar e valorar adecuadamente as posibilidades e retos da sociedade da información e do ocio.

13. Utilizar a información e conceptos aprendidos para participar de forma activa como integrantes dunha cidadanía crítica na toma de decisións sobre problemas que lles afectan relaccionados coa ciencia e a tecnoloxía.

7. AVALIACIÓN


A avaliación pensamos que debe ser contemplada como un proceso continuo,

tanto para o alumno como para o propio sistema, que deste xeito pode axustar en cada

momento as desviación, eliminar erros, encher lagoas tanto no seu plantexamento como

na súa execución. Debe por tanto recoméndase, para que os resultados sexan


15

minimamente obxetivos, debe facerse en distintos momentos cronolóxicos: antes

(avaliación inicial), durante (o longo do proceso), e despois do proceso de aprendizaxe

(avaliación final).

Consideramos tamén que a avaliación debe ser aberta, no sentido de que debe

contemplar varios campos, algún dos cales propomos a continuación:

a/ Observación directa do alumno, a través do seu traballo cotián

b/ A revisión dos documentos de distinta natureza que elabora en distintas fases do

aprendizaxe como as actividades da aula virtual.

c/ Probas diversas que se plantexan para coñecer como evoluciona a súa aprendizaxe.

A cualificación das probas escritas obterase da seguinte forma:

- O 80% da nota (8 puntos sobre 10) obterase da valoración das distintas preguntas

- O 20% da nota obterase a partir da valoración global da proba tendo en conta que para

acadar a máxima puntuación o alumno deberá:

- Contestar de forma adecuada ás preguntas evitando:

o Deixar en branco preguntas, en especial aquelas relacionadas cos

contidos mínimos exisibles.

o Respostas incoherentes, mal estruturadas ou con graves erros

conceptuais

- Uso de forma correcta da competencia linguística exisible para o

nivel de 1º de bacharelato tendo en conta os seguintes aspectos:

o Expresión gramatical correcta sen faltas de ortografía

o Uso correcto da linguaxe científica

o Utilización de termos científicos, datos e nomes de autores.

Realizaranse, tres avaliacións de carácter formativo ao longo do curso.

Rematado o período lectivo, e coincidindo coa sesión da última avaliación, procederase

á realización da avaliación final do alumnado. En dita proba o alumnado so deberá

examinarse das avaliacións suspensas.

O alumnado que non alcance o aprobado na avaliación ordinaria, poderá

presentarse á avaliación extraordinaria de setembro na que se examinará de toda a

materia.


16

Para as posibles reclamacións do alumnado sobre as cualificacións obtidas nas

avaliacións estarase ao disposto para as ensinanzas do bacharelato de réxime ordinario.


O longo de cada trimestre haberá dúas probas escritas (unha voluntaria e outra

obrigatoria). Aproximadamente a metade de cada trimestre ofreceráselle ó alumnado a

posibilidade de realizar unha 1ª proba sobre os contidos dados ata ese momento. A

devandita proba é voluntaria e ten por obxetivo fracionar os contidos dados ate ese

momento, de xeito que se a superan, na segunda proba escrita (obrigatoria) só se

avaliaran dos contidos que falten do trimestre.

Se un alumno/a decide non presentarse á 1ª proba, entón avaliarase dos contidos de

todo o trimestre na 2ª proba (obrigatoira). A nota da avaliación será a que acade nese 2º

exame.

A nota das probas escritas ao final da avaliación obterase:

- Para aqueles alumnos/as que superen a primeira proba (nota igual ou

superior a 5): se ponderará entre as dúas probas segundo as unidades que entren

en cada control.

- Para aqueles alumnos/as que non superen a primeira proba: obterase

directamente da proba obrigatoria.

Se un alumno superara a 1ª proba e suspendese a 2ª considerarase que ten todo o

trimestre suspenso.


1ª Avaliación TEMAS 1, 2, 3 TEMA 1 . O NOSO LUGAR NO UNIVERSO

CONTIDOS MÍNIMOS

� Diferenciar correctamente entre planeta, estrela e galaxia.

� Explicar cales son os procedementos que nos permitiron coñecer cal é a materia que forma parte dos planetas, as estrelas e as galaxias.


17

� Coñecer as principais leis que rixen o noso universo.

� Explicar cales son os procedementos que nos permitiron saber que o universo está en expansión.

� Sinalar cales son as probas científicas que apoian a teoría do big bang.

� Explicar correctamente como está organizado o universo: como se agrupan planetas, estrelas e galaxias.

� Indicar como se forman os átomos dos elementos químicos que forman parte do noso planeta.

� Explicar a orixe do Sol e do Sistema Solar.

� Describir algúns astros do Sistema Solar, sinalando algunhas características clave dos planetas ou das súas lúas.

� Sinalar cales son as condicións necesarias para que poida darse a vida noutros planetas.

� Tirar información dun mapa celeste.

� Explicar como se poden detectar exo-planetas.

TEMA 2 . O NOSO PLANETA: A TERRA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Explicar en que consiste a tectónica de placas.

� Explicar que é a teoría da deriva continental e sinalar cales son as evidencias experimentais que a apoian.

� Explicar por que a Terra non é plana malia os procesos de erosión, transporte e sedimentación que teñen lugar no noso planeta de xeito continuado.

� Elaborar esquemas que mostren as diferentes capas que ten o noso planeta e cales son os principais procesos xeolóxicos que teñen lugar en cada unha delas.

� Indicar que tipo de información podemos tirar das ondas sísmicas: S ou P.

� Relacionar as placas tectónicas coa presenza de volcáns ou a aparición de sismos nunha rexión concreta do planeta.

� Explicar a creación e destrución do relevo na Terra.

� Explicar a evolución xeolóxica do noso planeta.

TEMA 3 . A ORIXE DA VIDA E A ORIXE DO SER HUMANO

CONTIDOS MÍNIMOS

� Enunciar as teorías científicas máis admitidas na actualidade para explicar a orixe da vida na Terra.

� Sinalar cales eran as condicións do noso planeta cando apareceron os primeiros seres vivos.


18

� Explicar como podemos coñecer a idade das rochas ou saber en que épocas viviron determinados seres vivos.

� Sinalar cales son as probas que apoian a teoría da sección natural de Darwin e Wallace.

� Explicar a evolución dos seres vivos na Terra relacionándoa coa teoría da selección natural proposta por Darwin.

� Explicar a relación entre a deriva dos continentes e a presenza de organismos endémicos nunha rexión do planeta.

� Enunciar algunhas das causas que poden provocar a extinción de seres vivos no noso planeta.

� Explicar cales son as probas que nos permiten coñecer a evolución do ser humano.

2ª Avaliación

TEMAS 4, 5 TEMA 4 . A REVOLUCIÓN XENÉTICA: DESVELANDO SO SEGREDOS DA VIDA.

CONTIDOS MÍNIMOS

� Explicar que relación teñen os xenes coas características dunha persoa.

� Explicar que papel desempeñou Mendel na explicación da herdanza de determinadas características dos pais.

� Explicar a relación entre ADN, proteína e xene.

� Sinalar como se copian os xenes e para que serven.

� Relacionar xenética e evolución nos seres vivos.

� Explicar como ten lugar a síntese de proteínas no ser humano.

� Explicar a importancia da secuencia de nucleótidos no ADN dun organismo.

� Explicar algunhas das consecuencias extraídas a partir de certos experimentos clave relacionados coa xenética ao longo da historia.

� Enumerar algunhas das aplicacións da enxeñaría xenética, sinalando a utilidade de cada unha delas.

� Explicar que son as células nai e por que se estima que teñen unha grande utilidade en medicina.

� Explicar como podemos empregar o ADN para identificar a unha persoa.

TEMA 5. VIVIR MÁIS, VIVIR MELLOR

CONTIDOS MÍNIMOS

� Explicar como contraemos certas enfermidades e cales son os mecanismos que utilizamos para combatelas.

� Diferenciar os tipos de enfermidades máis frecuentes.


19

� Sinalar cales son os factores que afectan á saúde dunha persoa.

� Explicar como actúan as defensas naturais en caso de infección.

� Sinalar algúns factores de risco de enfermidades cardiovasculares relacionados coa alimentación e outros hábitos.

� Diferenciar os numerosos efectos adversos derivados do consumo de todo tipo de drogas.

� Explicar o procedemento realizado durante o desenvolvemento de novos fármacos.

� Enunciar algúns dos problemas de saúde aos que se enfrontan os habitantes de países en vías de desenvolvemento.

3ª Avaliación

TEMAS 6, 7, 8

TEMA 6 . CARA A UNHA XESTIÓN SUSTENTABLE DO PLANETA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Identificar os principais problemas do contorno natural e as causas que os provocan.

� Identificar os factores que agravan os principais problemas do contorno natural que sofre o noso planeta.

� Coñecer os factores que provocan a contaminación atmosférica e propor algunhas solucións a este problema.

� Coñecer os factores que provocan o incremento do efecto invernadoiro e propor algunhas solucións a este problema.

� Coñecer os factores que provocan o esgotamento dos recursos naturais e propor algunhas solucións a este problema.

� Identificar os materiais que poden achegar algunha solución aos problemas ambientais que sofre a Terra.

� Propor solucións para evitar determinados accidentes que danan considerablemente o medio natural, como as verteduras de petróleo ou os incendios forestais.

� Propor novas formas de aproveitamento das fontes de enerxía alternativas, como a enerxía solar ou a enerxía eólica.

� Explicar as vantaxes e as desvantaxes derivadas da utilización de biocombustibles.

TEMA 7 . NOVAS NECESIDADES, NOVOS MATERIAIS

CONTIDOS MÍNIMOS

� Decidir o material máis apto para un obxecto en función das características que este debe ter e en función das propiedades dos materiais.

� Explicar de que xeito podemos obter materiais: aproveitándoos da natureza directamente, transformándoos lixeiramente, sintetizándoos por completo a partir doutros con propiedades similares ou diferentes ou reciclándoos.


20

� Explicar como é a estructura común dos plásticos.

� Identificar materiais concretos en obxectos cotiáns.

� Explicar cales son as vantaxes de certos materiais artificiais, como a fibra de carbono ou os nanotubos de carbono.

� Propor solucións destinadas a reducir o consumo de certos materiais, como o vidro, o papel ou o plástico.

� Explicar cales son as dimensións típicas dos obxectos implicados nos procesos relacionados coa nanotecnoloxía.

TEMA 8 . UN MUNDO DIXITAL

CONTIDOS MÍNIMOS

� Sinalar cales son os principais usos de Internet na actualidade.

� Buscar información actualizada na Rede sobre os perigos das redes informáticas.

� Buscar e contrastar información na Rede sobre un tema científico de actualidade

� Explicar o funcionamento básico dunha rede informática.

� Explicar o funcionamento básico de Internet.

� Explicar o funcionamento básico do correo electrónico.

� Sinalar cales son os principais problemas de Internet.

� Explicar a relación entre as novas tecnoloxías e as telecomunicacións.

� Coñecer as funcións de aparellos que manexamos a diario, como un teléfono móbil.


21

PROGRAMACIÓN DE BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1º DE BACHARELATO


A Bioloxía e Xeoloxía de primeiro de Bacharelato tal e como se recolle no Decreto

126/2008 debe contribuír a proporcionar unha serie de coñecementos conceptuais, de

habilidades e destrezas, de modelos de comportamento e normas que sexan funcionais,

co fin de que as alumnas e os alumnos poidan chegar a ser membros responsables e

activos da sociedade, capaces de relacionarse constructivamente cos outros membros

dela, así como de detectar e resolver os problemas cotiáns que se lles presentarán ó

longo da súa existencia. Por todo iso, é como se indicou na introdución, tratarase de

ampliar as competencias que desenvolveu ao longo do ensino básico e continuar, nesta

materia en especial : a competencia en comunicación lingüística., a competencia no

coñecemento e na interacción co mundo físico, o tratamento da información e

competencia dixital, a competencia para aprender a aprender e a autonomía e iniciativa

persoal.

2. OBXETIVOS XERAIS

A preparación profesional dos estudiantes esixe que o currículo de Bioloxía e

Xeoloxía inclúa os contidos conceptuais, procedementais e actitudinais que permitan

abordar con éxito os estudios posteriores, dado que a Bioloxía e a Xeoloxía forman

parte dos estudios universitarios de carácter científico e son necesarias para un amplo

abano de ciclos formativos da Formación Profesional de grao superior.

A inclusión de contidos relativos a procedementos implica que os alumnos e as

alumnas se familiaricen coas características do traballo científico e sexan capaces de

aplicalas á resolución de problemas e ós traballos prácticos.

Os contidos relativos a actitudes supoñen o coñecemento das interaccións da

Bioloxía e Xeoloxía coa técnica e a sociedade, así como un respecto ó medio natural e

unha visión ética do que supón o progreso científico. Todos estes aspectos deben

aparecer dentro do marco teórico que se estudia e non como actividades

complementarias.


22

O desenvolvemento desta materia contribuirá a que as alumnas e os alumnos

acaden os seguintes obxetivos:

- Comprender os conceptos básicos, leis, teorías e modelos máis importantes da

Bioloxía e a Xeoloxía, que lles permitan ter unha visión global e unha formación

científica básica para seguir estudios superiores.

- Aplicar os conceptos, leis, teorías e modelos aprendidos a situacións reais e

cotiás.

- Analizar criticamente hipóteses, teorías e modelos contrapostos que lles

permitan desenvolver o pensamento crítico e valorar as contribucións á evolución da

Bioloxía e a Xeoloxía.

- Utilizar con algunha autonomía destrezas de investigación, tanto documentais

coma experimentais (reunir informacións coherentes, propoñer problemas, formular

hipóteses, etc.).

- Desenvolver valores e actitudes propias do pensamento científico, como a

curiosidade, a busca de información, a capacidade crítica, o traballo sistemático e

rigoroso, a necesidade de verificación dos feitos, o cuestionamento do obvio e a

apertura ante as ideas novas.

- Integrar a dimensión social e tecnolóxica da Bioloxía e a Xeoloxía,

interesándose polas realizacións científicas e tecnolóxicas, e comprendendo os

problemas que a súa evolución lle presenta á natureza, ás persoas, á sociedade e á

comunidade internacional.

- Explicar e utilizar correctamente termos, conceptos e expresións científicas,

segundo os coñecementos biolóxicos e xeolóxicos adquiridos, ó relacionalos coa

experiencia cotiá.

- Comprender o sentido das teorías e modelos biolóxicos e xeolóxicos como

unha explicación dos fenómenos naturais, valorando a súa contribución ó

desenvolvemento destas disciplinas.

- Interpretar globalmente os fenómenos da xeodinámica á luz da tectónica de

placas.

- Interpretar o funcionamento dos seres vivos como diferentes estratexias

adaptativas ó medio.


23

3. METODOLOXÍA



• Hai una titoría lectivas semanal para cada materia, con asistencia obrigatoria

(agás en circunstancias acreditada, previa petición do interesado/a), para facilitar

o proceso de ensinanza. Hai titorías de orientación semanais por cada materia

para consulta de dubidas, asesoramento e orientación



procedementais.,. Cada sesión comeza polo plantexamento de cuestións

relacionas coa materia traballada na sesión da senmana anterior.Continuase coa

resolución de problemas/ activisdades, e aclaración dos aspectos mais

complexos onde se observa una falla de comprensión, ou daqueles que resulte

evidente que non chegaron de xeito claro os alumnos.Una vez concluído este

punto, pásase a desenvolver os contidos seguintes que se traballaran na sesión,

co apoio dos materiais e recursos que se citan no apartado correspondente.






optativas.


o Utilizar como esquema básico o documento de contados mínimos.

o Ler os contados correspondentes do libro, presentando especial atención a información dos esquemas, taboas, etc.


o -Intentar facer as actividades propostas na guía e contrastar os resultados co solucionario

o Estudiar o tema elaborando ao mesmo tempo as definicions do glosario.

o Realizar as actividades para entregar o titor.


24



1/ Autores: Plaza, C; Hernández, J.; Martínez, J.; Casamayor, C.; Martínez-Aedo, J.J.;

Medina, F.J. Bioloxía e Xeoloxía. Ed.. Anaya. Madrid. 2008. ISBN: 978-84-667-

7368-3

2/. Unha guía didáctica de orientación (formato CD), que se entrega ó formalizar a


recomendado que facilitara o proceso de autoaprendizaje. Pódese descargar na páxina

web do Centro .

2/ Caderno de apuntes, no que o alumno reflicte, non so os aspectos más salientables da

materia en xogo, senón tamén aquelas cuestións que pola súa transcendencia no proceso

de aprendizaxe, resulta necesario darlle un tratamento prioritario.

3/ Utilización de material audiovisual (Vídeos, CDs, transparencias e diapositivas,

mapas topográficos, xeolóxicos etc..), relacionados co tema que se vai a tratar como

elemento introductorio ou afirmativo.

4/ Todos aqueles materiais de apoio que entreguen ou aconsellen os profesores/titores,

nas titorías lectivas(recordase a obriga de asistencia)

5/ Recursos bibliográficos da biblioteca do Centro, ademais da consulta e préstamos de

libros/revistas,... etc., están instalados dous computadores, con conexión a internet, nos

que o alumnado pode utilizar como apoio didáctico(CDs, Internet, etc..).

5. UNIDADES DIDÁCTICAS E TEMPORALIZACIÓN Avaliacións

UD

Temas de referencia no libro de texto de Anaya


1, 2, 3, 4

- Tema 12. A terra e a súa dinámica - Tema 13. A formación de minerais e rochas - Tema 14. O magmatismo e o metamorfismo - Tema 15. Os procesos sedimentarios


25

Segunda avaliación

5, 6, 7, 8, 9

- Tema 1. A materia viva - Tema 2. A orixe da vida e a súa organización - Tema 3. Os tecidos - Tema 4. As funcións dos seres vivos - Tema 5. A biodiversidade e a evolución - Tema 6. A clasificación dos seres vivos


10, 11, 12, 13

- Tema 7. As plantas - Tema 8. A nutrición nos animais I - Tema 9. A nutrición nos animais II - Tema 10. A relación nos animais - Tema 11. A reprodución nos animais


Establecen o tipo e grao de aprendizaxe que se espera que os alumnos e as

alumnas alcancen como resultado do proceso de ensinanza e aprendizaxe, en relación

coas capacidades indicadas nos obxectivos e cos contidos de cada materia.

Son criterios orientadores, que será necesario reformular tendo en conta a

secuencia de contidos que se decida dispensar e o contexto do centro e as características

específicas do alumnado. Son unhas normas explícitas de referencia, pero non deben ser

entendidas como parámetros fixos nin como patróns que permiten medir directamente

as adquisicións dos estudiantes. Os criterios que propoñemos son os seguintes:

1/ Deseñar e realizar pequenas investigacións sobre as funcións dos seres vivos

contemplando algúns procedementos do traballo científico: presentación precisa do

problema, formulación de hipóteses contrastables, deseño e realización de experiencias,

e análise e comunicación de resultados.

2/ Elaborar informes, cunha linguaxe precisa desde o punto de vista científico, en

relación a problemas biolóxicos e xeolóxicos relevantes na sociedade, contrastando

diferentes fontes de información.

3/ Aplicar actitudes científicas tanto na resolución de problemas, como en calquera

actividade que se realice na clase de Bioloxía e Xeoloxía.

4/ Coñecer e aplicar algunhas das técnicas de traballo empregadas na investigación de

diferentes aspectos (Xeoloxía, Botánica, Ecoloxía, etc.) do noso planeta.


26

5/ Explicar as razóns que xustifican os cambios de modelo ou de teoría na evolución

histórica da Bioloxía e da Xeoloxía, como base para concibir e recoñecer a ciencia

como non dogmática e en proceso de construcción.

6/ Aplicar as principais teorías sobre a orixe e a evolución da Terra para explicar as

características xeolóxicas da mesma.

7/ Aplicar as estratexias propias do traballo científico á resolución de problemas

relativos á estructura e composición da Terra (análise de sismogramas, análise de mapas

de fluxo xeotérmico, emprego de datos dos meteoritos).

8/ Establecer as características das diferentes capas que constitúen a estructura terrestre.

9/ Aplicar a teoría da tectónica global a diversas situacións, sendo conscientes do seu

valor como teoría de síntese de amplo poder explicativo, aínda que coñecendo as súas

limitacións e o seu campo de aplicación.

10/ Relacionar os procesos petroxenéticos coa teoría da tectónica de placas.

11/ Explicar os procesos de formación das rochas magmáticas, metamórficas e

sedimentarias.

12/ Coñecer os principais depósitos minerais de España e de Galicia, así como a

importancia económica destes.

13/ Enumerar os distintos niveis de organización dos seres vivos, relacionándoos co

desempeño das tres funcións vitais.

14/ Explicar e identificar as características dos principais tecidos animais e vexetais.

15/ Identificar os seres vivos e asocialos ós principais grupos taxonómicos nos que se

integran.

16/ Explicar os mecanismos básicos que inciden no proceso de inxestión e dixestión de

alimentos, na súa asimilación, distribución e producción de refugallos, relacionando os

ditos procesos coa presencia de determinadas estructuras que os fan posibles.

17/ Explicar as características básicas da nutrición vexetal, diferenciándoa da animal:

absorción e transporte de nutrientes, e síntese de materia orgánica.blemas que plantea el

mal uso que de ella se haga.

18/ Explicar o mantemento das constantes vitais dos organismos a partir da

comprensión do proceso de coordinación neuro-endócrina, indicando así mesmo

algunhas aplicacións derivadas do coñecemento das hormonas.


27

19/ Explicar o concepto de ciclo vital e o significado da reproducción e do

desenvolvemento dentro del, describindo os diferentes modelos reproductivos e

valorando os trazos adaptativos dos ditos modelos e a súa importancia na evolución.

20/ Indicar as vantaxes que achega a reproducción sexual sobre a asexual, determinando

algunhas aplicacións prácticas derivadas do coñecemento do proceso reproductor nos

seres vivos.

21/ Utilizar adecuadamente as destrezas de investigación documental no proceso dunha

investigación científica, así como a elaboración de informes que traten da relación entre

a ciencia, a técnica e a sociedade, recoñecendo a importancia que teñen as fontes de

información no avance das ciencias.

22/ Desenvolver actitudes tanto de cooperación nas tarefas de resolución de problemas

abertos, como de participación noutras actividades programadas na aula de Bioloxía e

Xeoloxía, co fin de favorecer unha concepción das ciencias como actividade social.

23/ Elaborar criterios persoais para valorar as achegas da bioloxía e a xeoloxía para a

mellora das condicións de vida da humanidade, así como os problemas que implica o

mal uso que dela se faga.

7. AVALIACIÓN











a/ Observación directa do alumno, a través do seu traballo cotián.


aprendizaxe (“Caderno de Apuntes e Actividade”,



28

- Realizaranse, tres avaliacións de carácter formativo ao longo do curso. Rematado o

período lectivo, e coincidindo coa sesión da última avaliación, procederase á realización

da avaliación final do alumnado.

-O alumnado que non se presente a algunha ou a todas as avaliacións parciais poderá

presentarse directamente ás avaliacións finais ordinaria ou extraordinaria..

-Para as posibles reclamacións do alumnado sobre as cualificacións obtidas nas


7.2. Procedementosde avaliación de aprendizaxes






avaliaran dos contidos que falten do triemstre.

A nota da avalaición será a media aritmética das dúas probas sempre que a nota sexa de

suficiente (5) ou máis de 5.

Se un alumno /a decide non presentarse á 1ª proba, entón avaliarase dos contidos de


exame.

Se un alumno superara a 1ª proba e suspendese a 2ª considerarase que ten todo o

trimestre suspenso.


1ª Avaliación

Unidades: 1, 2, 3 e 4 CONTIDOS MÍNIMOS UNIDAD 1. A DINÁMICA LITOSFÉRICA. Tema 12 do libro de texto � Coñecer e describir sucintamente os métodos de estudio do interior da Terra

� Explicar a orixe e desenvolvemento das capas da Terra


29

� Explicar a natureza, comportamento, rexistro e discontinuidades das Ondas

Sísmicas e a importancia que teñen para establecer os modelos do interior da Terra

� Describir os dous modelos do interior da Terra.

� Sinalar as probas que apoian a dinámica da litosfera

� Interpretar as interacción entre as placas litosféricas e os seus efectos na superficie:

volcáns e terremotos)

� Localizar en mapas as principais placas terrestres (Euroasiática, Africana,

Norteamericana, Sudamericana, Pacífica, Indoaustraliana e Antártica)

� Explicar os puntos clave da teoría da dinámica de placas

� Explicar as diferentes hipóteses sobre o movemento impulsor dos movementos

litosféricos

UNIDADE 2. A FORMACIÓN DE MINERAIS E ROCHAS. Tema 13 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Definir e explicar o concepto de mineral e indica as propiedades básicas que se

derivan da propia definición.

� Describir brevemente cómo se forman os minerais e a súa clasificación

� Xustificar a importancia e a utilización dalgúns minerais

� Describir de forma moi sinxela os principais ambientes petroxenéticos e coñecer

exemplos de minerais dos mesmos

UNIDADE 3. OS PROCESOS XEOLÓXICOS INTERNOS. Tema 14 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Explicar o concepto de magma, os factores que inflúen no magmatismo

� Identificar as estruturas resultantes do emprazamento dos diferentes magmas:

actividade plutónica e volcáncia

� Describir as características das rochas magmáticas: textura e estructura.

� Identificar exemplos de rochas magmáticas de Galicia e usos industriais

� Explicar o proceso de metamorfismo, factores que einflúen

� Describir os tipos de metamorfísmo e os principais tipos de rochas

� Identificar exemplos de rochas metamórifcas de Galicia e usos industriais

UNIDADE 4. OS PROCESOS XEOLÓXICOS EXTERNOS. Tema 15 do texto


30

CONTIDOS MÍNIMOS � Describir o proceso de meteorización das rochas e os seus tipos

� Indicar en que consisten os procesos de erosión, transporte e sedimentación

� Definir o proceso de fosilización e os cambios que se suceden mentres transcorre e

cal e a súa importancia na datación estratigráfica

� Identificar exemplos das rochas sedimentarias de Galicia e os seus usos industriais

� Definir o proceso de edafización e os factores que o determinan

� Identificar os principais exemplos de solos e xustificar a importancia da súa

conservación e os problemas da desetización

� Coñecer os principais acontecementos da evolución xeolóxica de España en xeral e

de Galicia en particular

2º Avaliación UNIDADES: 5, 6, 7, 8, 9 UNIDADE 5. A COMPOSICIÓN DOS SERES VIVOS. Tema 1 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Describir os principais niveis de organización da materia: abióticos e bióticos

� Explicar as características comúns que definen a tódolos seres vivos

� Definir bioelemento e oligoelemento. Recoñece os principais bioelementos e

oligoelementos

� Coñecer os tipos de biomoléculas inorgánicas: auga e sales minerais. Explica as

súas funcións biolóxicas

� Coñecer a composición, a estructura básica, os tipos e as funcións biolóxicas das

biomoléculas orgánicas: glícidos, lípidos, proteínas, ácidos nucleicos

UNIDADE 6. A ORGANIZACIÓN E A ESTRUTURA DOS SERES VIVOS. Tema 2 do texto � Describir de forma breve os acontecementos principais até a aparición das células

eucariotas

� Recoñecer e explicar a función das principais estructuras e orgánulos celulares

� Identificar as diferenzas entre as células procariotas e eucariotas.

� Identificar as diferenzas células vexetais e animais e establecelas diferenzas entre

ámbalas dúas

� Explicar o por qué doutras formas de vida non celulares


31

� Diferenciar as distintas formas de organización pluricelular

UNIDADE 7. A ORGANIZACIÓN DOS SERES VIVOS PLURICELUARES: OS TECIDOS. Tema 3 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Coñecer que tipos de vexetais presentan tecidos

� Identificar e localizar na planta os tecidos vexetais meristemáticos e coñecer a

función específica.

� Identificar e localizar na planta os tecidos vexetais adultos: parenquimáticos,

protectores, de sostén, conductores e secretores e coñece a función específica de

cada un deles.

� Coñecer que tipos de animais presentan tecidos

� Identificar e localizar no organismo os principais tipos de tecidos protectores e

coñece a súa función.

� Identificar e localizar no organismo os principais tipos de tecidos conectivos:

conxuntivo, adiposo, cartilaginosos, óseo e sanguíneo. Coñecer a función de cada

un deles

� Identificar e localizar no organismo os tipos de tecido muscular e a súa función

� Identificar e explicar as características morfolóxicas e os diferentes tipos de células

do tecido nervioso.Localizar no organismo os principais tipos de tecido nervioso e a

súa función

UNIDADE 8. AS FUNCIÓNS DOS SERES VIVOS. Tema 4, 5 e 6 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Describir o concepto de nutrición como un proceso común de tódolos seres vivos

� Coñecer e explicar as fases da nutrición celular e os tipos de nutrición

� Explicar as diferenzas entre nutrición autótrofa e heterótrofa

� Interpretar os mecanismos celulares de intercambio de sustancias

� Coñecer e explicar os conceptos fundamentais de metabolismo

� Xustificar a importancia do anabolismo e do catabolismo e a súa interdependencia

� Explicar a respiración e a fotosíntese como exemplos de procesos metabólicos

fundamentais.

� Coñecer e xustificar os diferentes tipos de coordinación que existen nos seres vivos


32

� Definir de forma breve os tipos de reproducción: sexual, asexual e alternante.

Sinalar exemplos de organismos en cada tipo de reproducción

� Describir cómo se produce o ciclo celular e xustificar a importancia da mitose

� Explicar as fases da reproducción sexual e xustificar a necesidade do proceso da

meiose neste tipo de reproducción. Xustificar a importancia biolóxica da

reproducción sexual

UNIDADE 9. A DIVERSIDADE DOS SERES VIVOS. Tema 5 e 6 do texto

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer e argumentar os principios da teoría da selección natural de Darwin

� Coñecer o concepto de especie e identificar as causas da especiación

� Coñecer o concepto de biodiversidade: niveis, beneficios medidas de protección e

causas da súa perda

� Comprender que é unha especie protexida e coñecer o significado de espazos

protexidos e cal é a situación en Galicia

� Explicar en que consiste a nomenclatura científica, coñecer o significado das

principais categorías taxonómicas e o manexo de claves dicotómicas de

clasificación.

� Explicar os criterios da clasificacións dos seres vivos e diferenciar os diferentes

reinos

� Identificar as caracterísitcas fundamentais dos 5 reinos e indicar os principais

grupos que se diferencian en cada un deles con exemplos cercanos

. 3ªavaliación UNIDADES: 10, 11, 12, 13 UNIDADE 10. AS PLANTAS. Tema 7 do texto CONTIDOS MÍNIMOS

� Definir o proceso de nutrición nas plantas, establecendo as diferencias entre os dous

tipos de organización dos vexetais: briofitas e cormofitas

� Coñecer as substancias que necesitan as plantas para a súa nutrición e a súa orixe

� Describir e explicar as dsitintas etapas da nutrición das cormofitas, explicando a

función da raiz, tallo e follas nas mesmas


33

� Entender a importancia da fotosíntese para a planta e para o resto dos seres vivos

� Identificar a función de excreción das plantas e as substancias producidas polos

tecidos secretores

� Definir a función de relación das plantas e o papel das hormonas vexetais

� Interpretar os movementos das plantas: tropismos e nastias

� Coñecer os tipos de reprodución asexual e exemplos de vexetais que os presenten

� Describir a reproducción sexual e o significado de reprodución alternante,

utilizando como modelo o ciclo reproductor dunha planta cotian

� Identificar os distintos compoñentes dunha flor e describir a polinización e a

fecundación

� Explicar a procedencia do embrión, a semente e o froito nas anxiospermas.

� Entender os diferentes mecanismos de diseminación e xerminación das sementes.

UNIDADE 11. A FUNCIÓN DE NUTRICIÓN DOS ANIMAIS. Tema 8 e 9 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Recoñecer as diferenzas entre nutrición e alimentación.

� Describir as principais etapas do proceso da nutrición e relacionalas cos aparellos

que interveñen.

� Recoñecer e interpretar esquemas das estruturas dixestivas dos invertebrados

� Coñecer as principais etapas do proceso dixestivo dos vertebrados, os órganos e

glándulas implicadas e a súa función.

� Diferenciar respiración celular, respiración externa e intercambio de gáses

� Interpretar os diferentes sistemas respiratorios que existen e relacionalos con

grupos de animais que os presenta

� Coñecer as principais funcións do aparello circulatorio.

� Realizar e interpretar esquemas dos sistemas de circulación e estructuras

circulatorias dos invertebrados e dos vertebrados, as súas características e funcións.

� Describir o aparato cardíaco: as fases do latexo cardíaco e coñecer como se controla

a actividade cardíaca

� Identificar os obxectivos da excreción e cales son os productos de excreción.

� Coñecer os órganos excretores e os mecanismos da excreción nos vertebrados

UNIDADE 12. A FUNCIÓN DE RELACIÓN DOS ANIMAIS. Tema 10 do texto


34

CONTIDOS MÍNIMOS � Realizar e interpretar esquemas do proceso de coordinación, nos que figuren os

elementos que interveñen

� Explicar a importancia da coordinación nerviosa e hormonal.

� Coñecer os conceptos de estímulo, receptor, efector e resposta.

� Exlicar o mecanismo de transmisión da información a traves da neurona e entre

neuronas

� Realizar esquemas comparativos dos sistemas nerviosos dos invertebrados

� Describir de forma esquemática o funcionamento do sistema nervioso central e

periférico dos vertebrados

� Describir como se produce a resposta motora e a resposta secretora

� Coñecer o mecanismo de acción hormonal e a súa importancia para tódolos animais

� Elaborar esquemas nos que se represente a regulación do sistema endocrino e

localizar as glándulas endócrinas máis importantes dos vertebrados

UNIDADE 13. A REPRODUCIÓN NOS ANIMAIS. Tema 11 do texto CONTIDOS MÍNIMOS � Comprender os procesos de reprodución sexual e asexual, e as vantaxes e os

inconvenientes de ambalas dúas.

� Definir os diferentes tipos de reprodución asexual e sexual indicando grupos de

animais que coñecidos que as presentan

� Identificar os diferentes elementos do aparello reprodutor masculino e femenino e a

función de cada un deles

� Difernciar as etapas da gametoxénese masculina e feminina indicando as principais

diferenzas entre ambas.

� Coñecer os tipos de fecundación animal indicando grupos de animais que as

presentan

� Describir brevemente as fases do desenvolvemento embrionario e postembrionario.

� Interpretar o proceso da clonación e as diferentes técnicas de intervención humana

na reprodución: reprodución asistida e métodos anticonceptivos


35

PROGRAMACIÓN DE BIOLOXÍA 2º DE BACHARELATO

Este curso entra en vigor para 2º de Bacharelato a LOE e con ela o novo currículo que

figura no (Decreto 126/2008). Esta programación recolle tamén as indicacións do grupo

de traballo para esta materia da CIUGA.


A comprensión da natureza da bioloxía e o seus avances e limitacións, así como

as súas complexas interaccións coa tecnoloxía e a sociedade e a valoración das

aplicacións de coñecementos da bioloxía como o xenoma humano, a biotecnoloxía,

ferramentas como a enxeñaría xenética, a técnica da PCR, etc. e a necesidade de

traballar para lograr unha mellora nas condicións de vida actuais.

Asi como, intentar que o alumnado comprenda que o desenvolvemento da

bioloxía supón un proceso cambiante e dinámico, mostrando unha actitude flexible e

aberta fronte ás diversas opinións pero, ao propio tempo, combatendo os prexuízos tales

como o determinismo biolóxico por razón de sexo ou de raza.

Todo iso significa a necesidade de ampliar as competencias que se

desenvolveron ao longo do ensino básico, en especial : a competencia en comunicación

lingüística., a competencia matemática, a competencia no coñecemento e na interacción

co mundo físico, a competencia social e cidadá, o tratamento da información e

competencia dixital, a competencia para aprender a aprender e a autonomía e iniciativa

persoal.

2. OBXETIVOS XERAIS



Comprnder os principais conceptos da bioloxía e a súa articulación en leis,

teorías e modelos, apreciando o papel que estes desempeñan no coñecemento e

interpretación da natureza., asi como valorar os profundos cambios producidos ao longo

do tempo na bioloxía como ciencia e a influencia do contexto histórico, percibindo o

traballo científico como unha actividade en constante construción. dos principais


36

conceptos da bioloxía e a súa articulación en leis, teorías e modelos, apreciando o papel

que estes desempeñan no coñecemento e interpretación da natureza., asi como valorar

os profundos cambios producidos ao longo do tempo na bioloxía como ciencia e a

influencia do contexto histórico, percibindo o traballo científico como unha actividade

en constante construción.Valorar a información procedente de diferentes fontes,

incluídas as tecnoloxías da información e da comunicación, para formarse unha opinión

propia dos problemas da sociedade e que lle permita ao alumnado expresarse

criticamente sobre problemas actuais relacionados coa bioloxía, como a saúde e o

contorno, a biotecnoloxía, etc. Será preciso ter en conta as diferentes repercusións das

tecnoloxías nas mulleres e nos homes e o androcentrismo presente en moitas

investigacións, particularmente nas médicas.

Utilizar con autonomía algunhas da estratexias características da investigación

científica (formular e contrastar hipóteses, planificar deseños experimentais, etc.) e os

procedementos propios da bioloxía para realizar pequenas investigacións e, en xeral,

explorar situacións e fenómenos descoñecidos.

Coñecer as características químicas e propiedades das moléculas básicas que

configuran a estrutura celular para comprender a súa función nos procesos biolóxicos.

Interpretar a célula como a unidade estrutural, funcional e xenética dos seres

vivos. Coñecer os diferentes modelos de organización e a complexidade das funcións

celulares.

Comprender as leis e mecanismos moleculares e celulares da herdanza,

interpretar os descubrimentos máis recentes sobre o xenoma humano e as súas

aplicacións na biotecnoloxía, valorando a súas implicacións éticas, sociais, económicas

e políticas e de xénero.

Analizar as características dos microorganismos, a súa intervención en

numerosos procesos naturais e industriais e as súas aplicacións na elaboración de moitos

produtos industriais. Coñecer a orixe infecciosa dalgunhas enfermidades provocadas por

microorganismos e os principais mecanismos de resposta inmunitaria.

3. METODOLOXÍA A atención ó alumnado realizarase fundamentalmente a través de titorías presenciais,





37

















optativas.










1/ Libro de texto: Bioloxía 2º de Bacharelato. Autores: Plaza, C; Hernández, J.;

Martínez, J.; Castro, P.; Martínez-Aedo, J.J.; Medina, F.J. Bioloxía. Ed.. Grupo Anaya,

S.A. Madrid. 2009. ISBN: 978-84-667-8316-3


38



recomendado que facilitara o proceso de autoaprendizaje.. Pódese descargar na páxina

web do Centro






elemento introductorio ou afirmatorio.







Avaliacións

Bloque

UD

Temas de referencia no libro de texto de Anaya


Bloque 1 Bloque 2

1, 2, 3, 4

- Tema 1. A materia viva - Tema 2. Os glícidos - Tema 3. Os lípidos - Tema 4. As proteínas e a ación encimática - Tema 5. Os nucleótidos e os ácidos nucléicos - Tema 6. A teoría celular - Tema 7. Envolturas celulares

Segunda avaliación

Bloque 2 . Parte II Bloque 3. Parte I

5, 6, 7, 8

- Tema 8. Os orgánulos celulares I - Tema 9. Os orgánulos celulares II - Tema 10. O metabolismo I. O catabolismo - Tema 11. o metabolismo II. O anabolismo - Tema 12. O ciclo celular - Tema 13. A xenética mendeliana


39


Bloque 3. Parte II Bloque 4 Bloque 5

9, 10, 11

- Tema 14. A base molecular da herdanza - Tema 19. A biotecnoloxía - Tema 15. As formas celulares e os microorganismos - Tema 16. O estudio dos microorganismos - Tema 17. o sistema inmunolóxico - Tema 18. As alteracións do sistema inmunolóxico


1/ Analizar o carácter aberto da bioloxía a través do estudo dalgunhas interpretacións,

hipóteses e predicións científicas sobre conceptos básicos como a composición celular

dos organismos, a natureza do xene, a orixe da vida, etc. valorando os cambios

producidos ao longo do tempo e a influencia do contexto histórico e das achegas

tecnolóxicas

2/ Deseñar e realizar investigacións considerando algunhas características esenciais do

traballo científico: planificación precisa do problema, formulación de hipóteses

contrastables, deseño e realización de experiencias e análise e comunicación de

resultados.

3/ Recoñecer os diferentes tipos de macromoléculas que constitúen a materia viva e

relacionalas coas súas funcións biolóxicas na célula. Enumerar as razóns polas que a

auga e os sales minerais son fundamentais nos procesos celulares, indicando algúns

exemplos das repercusións da súa ausencia.

4/ Interpretar a estrutura interna dunha célula eucariota e dunha célula procariota (tanto co

microscopio óptico como co microscopio electrónico), identificando os orgánulos da

primeira e describindo a función que desempeñan. Explicar a teoría celular e a súa

importancia no desenvolvemento da bioloxía.

5/ Analizar e representar esquematicamente o ciclo celular e as modalidades da división do

núcleo e do citoplasma, xustificando a importancia biolóxica da mitose.

6/ Diferenciar os mecanismos de síntese da materia orgánica respecto dos de degradación e

os intercambios enerxéticos a eles asociados. Explicar o significado biolóxico da

respiración celular indicando as diferenzas entre a vía aerobia e a anaerobia respecto da


40

rendibilidade enerxética, os produtos finais orixinados e o interese industrial destes

últimos.

7/ Enumerar os diferentes procesos que teñen lugar na fotosíntese e xustificar a súa

importancia como proceso de biosíntese, individual para os organismos, pero tamén

para o mantemento da vida.

8/ Aplicar os mecanismos de transmisión dos caracteres hereditarios segundo a hipótese

mendeliana e a teoría cromosómica da herdanza á interpretación e resolución de

problemas relacionados coa herdanza. Describir as vantaxes da reprodución sexual e

relacionar a meiose coa variabilidade xenética das especies. Explicar o papel do ADN

como portador da información xenética, a natureza do código xenético e a relación coa

síntese das proteínas.

9/ Coñecer algunhas das ferramentas da enxeñaría xenética e as súas aplicacións.

Relacionar as mutacións coas alteracións da información e a súa repercusión na

variabilidade dos seres vivos e na saúde das persoas.

10/ Explicar as características estruturais e funcionais dos microorganismos, resaltando a

súas relacións cos outros seres vivos, a súa función nos ciclos bioxeoquímicos,

valorando as aplicacións da microbioloxía na industria alimentaria e farmacéutica e na

mellora do medio natural, así como o poder patóxeno que poden ter nos seres vivos.

11/ Analizar os mecanismos de autodefensa dos seres vivos, en particular o desenvolto

polos vertebrados ante a presenza dos antíxenos. Coñecer o concepto actual de

inmunidade e explicar as características da resposta inmunitaria, así como se pode

incidir para reforzar e estimular as defensas naturais.

7. AVALIACIÓN

7.1. Criteriosde cualificación A avaliación pensamos que debe ser contemplada como un proceso continuo,










41



aprendizaxe “Caderno de Apuntes e Actividade”,


- Realizaranse, como mínimo, tres avaliacións de carácter formativo ao longo do curso.


á realización da avaliación final do alumnado.





7.2. Procedemento de avaliación de aprendizaxes







- A nota da avalaición será a media aritmética das dúas probas sempre que a nota sexa

de suficiente (5) ou máis de 5.

- Se un alumno /a decide non presentarse á 1ª proba, entón avaliarase dos contidos de


exame.

- Se un alumno superara a 1ª proba e suspendese a 2ª considerarase que ten todo o

trimestre suspenso.

7.3. Mínimos esixibles e a súa distribución por avaliacións Primeira avaliación 1ª Quincena UNIDAD 1. A MATERIA VIVA. Libro de texto: Tema 1

CONTIDOS MÍNIMOS


42

� Comprender a idea de complexidade da materia viva e os seus niveis de organización.

� Explicar os elementos químicos fundamentais que forman os seres vivos, e por qué el carbono es el elemento químico básico en la constitución de los seres vivos.

� Coñecer os conceptos de: bioelemento, bioelementos primarios e secundarios e o concepto de oligoelementos, utilizando algún exemplo representativo.

� Distinguir o significado de monómeros e polímeros que conforman os principios inmediatos e coñecer os diferentes grupos funcionais presentes neles, e cita as interaccións moleculares que manteñen as estructuras das macromoléculas.

� Identificar a estructura da molécula da auga e as propiedades físicas e químicas en relación coas súas funcións biolóxicas na célula e que explican que a vida e os procesos celulares ocorren nun entorno acuoso

� Explicar a importancia e o funcionamento dos sistemas tampón.

� Explicar as dúas formas nas que se presentan as sales minerais nos seres vivos e enumerar as razóns polas que son fundamentais nos procesos celulares, como a acción osmótica e a importancia do equilibrio iónico, dada a acción específica dos ións.

2ª Quincena UNIDAD 2. OS GLÍCIDOS E OS LÍPIDOS. Libro de texto: Tema 2 e 3

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer a función biolóxica dos glícidos a súa nomenclatura e clasificación en monosacáridos, oligosacáridos e polisacáridos

� Recoñecer a estructura xeral e as propiedades dos monosacáridos, describindo as súas funcións biolóxicas.

� Explicar o concepto de C asimétrico e relacionalo coa diversidades de monosacáridos. Explicar o significado da nomenclatura α/β e D/L, relacionándoas coas en especial, coa constitución dos polímeros. Utilizando como modelo a glicosa

� Describir os disacáridos más importantes, en especial a sacarosa e a lactosa e as súas principais funcións biolóxicas.

� Recoñecer e saber representar o enlace O-glucosídico:. Brevemente, falar da sacarosa e a lactosa.

� Clasificar os polisacáridos segundo a súa estructura e as súas funcións biolóxicas.

� Coñecer a estructura e función dos polisacáridos de reserva (glicóxeno e amidón) e os estruturaís (celulosa e quitina).

� Describir o concepto de lípido e recoñecer qué teñen en común este grupo de compostos tan heteroxéneo


43

� Clasificar os lípidos utilizando diferentes criterios: químicos, estructurais e funcionais.

� Recoñecer a estructura e función biolóxica dos lípidos saponificables: triacilglicéridos e fosfolípidos e explicar o comportamento destas moléculas en medio acuoso e destacar ó papel dos fosfolípidos como compoñentes das membranas e ó dos triacilglicéridos como reserva enerxética.

� Coñecer o concepto dos lípidos non saponificables: esteroides y carotenoides. Destacar as funcións biolóxicas do colesterol como compoñente das membranas celulares, como precursor de ácidos biliares e de vitaminas/hormonas e a relación entre niveis de colesterol e arteriosclerose.

� Identificar a presencia de glícidos e lípidos en mostras biolóxicas 3ª Quincena UNIDAD 3. AS PROTEÍNAS E A ACCIÓN ENCIMÁTICA. Libro de texto: Tema 4

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer o concepto e a función biolóxica das proteínas.

� Describir e representar a fórmula xeral dos aminoácidos, as súas propiedades fundamentais, clasificación e explicar as características do enlace peptídico e formación dos péptidos.

� Describir as estructuras que acadan as proteínas e as interaccións que as manteñen. Explicar os conceptos de conformación e desnaturalización.

� Relacionar os pregamentos estructurais da proteína e a súa estabilidade coa súa estructura primaria e argumentar por qué a estructura dunha proteína determina a súa función

� Explicar a clasificación das proteínas a partir da composición, estructura e das funcións que realizan. Describir algúns exemplo cotián como: o coláxeno, a albumina e a hemoglobina.

� Coñecer a composición, estructura e propiedades dos encimas que permiten consideralas como catalizadores

� Explicar en qué consiste a cinética encimática e a catálise, relacionando a especificidade encimática co centro activo. Describir os factores que inflúen na súa acción, o concepto de inhibidor e os tipos de inhibición.

� Describir a regulación da actividade encimática, os mecanismos de acción e de regulación dos encimas alostéricos e as súas características específicas. Xustificar a importancia da regulación encimática nos procesos metabólicos

� Identificar o papel das vitaminas como coenzimas e o concepto de vitamina e explicar a función das vitaminas hidrosolubles como coencimas e describir brevemente as vitaminas do complexo B, citando explicitamente a función bioquímica dos seguintes coencimas: NAD(P)H, FADH2 e CoA.

� Identificar a presencia das proteínas en mostras biolóxicas


44

4ª Quincena UNIDAD 4. OS ÁCIDOS NUCLEICOS. A TEORÍA CELULAR E AS ENVOLTURAS CELULARES. Libro de texto: Tema 5, 6 e 7

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer o concepto, a clasificación e a súa función biolóxica, destacando o seu papel como moléculas da herdanza.

� Describir a estructura xeral dun nucleótido, a súa clasificación e a formación dos enlaces N-glicosídico, diferenciando entre ribonucleótidos e desoxirribonucleótidos.

� Explicar como se forman os polinucleótidos e formular esquematicamente os distintos tipos de ácidos nucleicos (ADN e ARN), sinalando qué teñen en común e cales son as súas diferencias..

� Sinalar os datos experimentais que levaron a proposición do modelo de Watson e Crick. Describir o modelo e explicar cómo contribuíu a reforzar a hipótese sobre a súa función e resaltar a importancia biolóxica da estructura primaria. Definir a desnaturalización e renaturalización.

� Describir e explicar a estructura xeral do ARN e definir os distintos tipos de ARN, e as súas funcións. Mencionar os principais nucleótidos libres (no nucleicos) e as súas funcións.

� Describir como se pode identificar a presencia de ADN en mostras biolóxicas.

� Explicar o significado da teoría celular e valorar a súa importancia como teoría básica da Bioloxía. A importancia dos métodos de estudio, como os descubrimentos en microscopía e as aportacións de Ramón e Cajal na xeneralización da teoría celular.

� Interpretar os modelos de organización celular: a célula procariota e a célula eucariota como a división fundamental entre os seres vivos (tanto co microscopio óptico como electrónico), sinalando similitudes e diferencias. Comentar a súa relación evolutiva resinando a orixe común das células e as liñas básicas da evolución celular.

� Enumerar e interpretar as semellanzas e diferencias entre as células animais e as vexetais.

� Describir e analizar as diferencias e similitudes dos modelos de membrana plasmática propostos por Danielli & Davson e Singer & Nicholson, indicando as súas moléculas constitutivas e a disposición que estas adoitan, e explicar a composición química e a función do glicocálix.

� Xustificar a necesidade do transporte a través da membrana, e describir cada un dos tipos de transporte transmembrana e os distintos modelos de transporte por desprazamento da membrana celular.

� Sinalar a forma e características dos distintos tipos de unións intercelulares.

� Detallar a estructura e a composición química da parede celular das plantas,


45

dos fungos e das bacterias.

2ª Avaliación 5ª quincena UNIDAD 5. OS ORGÁNULOS CELULARES E O CICLO CELULAR. Libro de texto: Temas 8, 9 e 12

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer as características e funcións do hialoplasma, citando os elementos compoñentes do citoesqueleto.

� Describir a estructura e a función dos microfilamentos e microtúbulos, os centriolos éo centrosoma, cilios e flaxelos.

� Describir a composición, estrutura e función dos ribosomas, o concepto de polisoma e poliribosoma.

� Coñecer a orixe, morfoloxía e as funcións do retículo endoplasmático e do aparello de Golgi. Así como, a morfoloxía e a función dos lisosomas, os peroxisomas e as vacuolas.

� Explicar a orixe, morfoloxía, composición química e actividade metabólica do núcleo.

� Coñecer a ultraestructura e a función da cuberta nuclear e as características de permeabilidade desta envoltura.

� Interpretar as características do núcleo interfásico e do núcleo en división detallando a natureza dos cromosomas, a súa estructura e clasificación.

� Describir a estructura e funcións xerais de cloroplastos e mitocondrias, facendo referencia na súa orixe a teoría da endosimbiose.

6ª Quincena UNIDAD 6. PROCESOS METABÓLICOS: O CATABOLISMO E OS ORGÁNULOS IMPLICADOS. Libro de texto: Tema 10

CONTIDOS MÍNIMOS

� Distinguir os tipos de células e os orgánulos implicados nos procesos anabólicos e catabólicos en función das necesidades de intercambio de materia e enerxía co medio. Integrar nun esquema o ciclo enerxético da célula.

� Explicar a función do ATP como intermediario universal da enerxía libre, a do NAD e da CoA e expoñer a necesidade da regulación metabólica para o mantemento da célula.

� Coñecer e interpretar o concepto de catabolismo como mecanismo xeral de obtención de enerxía (ATP, respiración, fermentación) e explicar de forma xeral o catabolismo (glícidos, lípidos e aminoácidos) e o concepto de fermentacións e putrefaccións.


46

� Xustificar o significado biolóxico da respiración celular indicando as diferencias entre as vía aerobia e a anaerobia respecto a rendibilidade enerxética, os productos finais orixinados e o interese industrial destes últimos.

� Describir: Glicólise, Ciclo de Krebs, β-oxidación. Cadea respiratoria. Fosforilación oxidativa. Coñecendo en cada unha delas: con que composto empezan e con cal rematan, onde teñen lugar, que se xera e para que serven.

� Relacionar e explicar o papel do ciclo de Krebs tanto no catabolismo como no anabolismo.

� Comprender e explicar a universalidade e a importancia destes procesos metabólicos, utilizando exemplos cotiáns como o efecto de determinados velenos ou que pasa no noso organismo cando inxerimos azucre de mesa.

7ª Quincena UNIDAD 7. OS PROCESOS METABÓLICOS: O ANABOLISMO E OS ORGÁNULOS IMPLICADOS. Libro de texto: Tema 11

CONTIDOS MÍNIMOS

� Xustificar o concepto de anabolismo como procesos que consumen enerxía.

� Explicar onde empezan e rematan, onde teñen lugar e qué se consume nas principais rutas anabólicas: gliconeoxénese e lipoxénese, utilizando exemplos cotiáns.

� Definir o proceso da fotosíntese, indicando qué organismos a realizan, os orgánulos implicados e xustificar a súa importancia como proceso de biosíntese, individual para os organismo que a realizan e xeral para o mantemento da vida no planeta.

� Coñecer a ecuación xeral da fotosíntese e explicar a orixe e o destino dos elementos que interveñen nela. Xustificar a necesidade das fases en que se realiza este proceso.

� Describir a fase luminosa e explicar o esquema en Z e a súa función. Coñecer e interpretar o balance global e cómo se produce a fotofosforilación no fluxo cíclico e no cíclico.

� Describir a fase escura, co proceso de fixación del CO2 a través dunha breve descrición do ciclo de Calvin. Coñecer e interpretar o balance global deste ciclo.

� Coñecer os factores que afectan a intensidade fotosintética e resumir o fenómeno da fotorrespiración, as súas causas e consecuencias.

� Definir a quimiosíntese e indicar as características dos organismos que a realizan e o seu papel na biosfera.

8ª Quincena UNIDAD 9. O CICLO CELULAR E A HERDANZA. Libro de texto: Tema 12 e 13


47

CONTIDOS MÍNIMOS

� Explicar o concepto de ciclo celular, describindo as características xerais da interfase e o que ocorre dentro de cada unha das súas fases. Coñecer como se realiza o control do ciclo celular e as consecuencias da alteración do mesmo.

� Describir e identificar as fases da mitose en esquemas, preparacións, fotografías e explicar o proceso da citocinese detallando as diferencias que existen entre a citocinese das células animais e das plantas. Xustificar a importancia biolóxica da mitose.

� Explicar o concepto da meiose e indicar en que células se produce. Describir os procesos que teñen lugar en cada fase, relacionando conceptos como quiasma, recombinación, sobrecruzamento, variabilidade xenética e formación dos gametos. Xustificar a importancia biolóxica da meiose.

� Citar as diferencias e similitudes entre o proceso mitótico e o meiótico e comparar os mecanismos da reproducción sexual e asexual, explicando as vantaxes da reproducción sexual como fonte de variabilidade para que funcione a selección natural.

� Explica as diferencias entre xenética e herdanza, e define os termos relacionados con estes conceptos.

� Describir sinteticamente os experimentos de Mendel e explicar a terminoloxía que permite traballar a xenética mendeliana.

� Formulación actual das Leis de Mendel: e interpretar os resultados á luz dos coñecementos actuais sobre a natureza dos xenes e o comportamento dos cromosomas na meiose.

� Enumerar os principios básicos da teoría cromosómica da herdanza.

� Xustificar a herdanza dos grupos sanguíneos e da herdanza ligada ó sexo, mediante a resolución de problemas relacionados con exemplos cotiáns ( Grupos ABO, Rh, hemofilia, daltonismo).

� Definir o concepto de xene, cáles son as súas funcións e cómo flúe a información xenética no seno da célula.

3ª Avaliación

9ª Quincena UNIDAD 9. A XENÉTICA MOLECULAR E A ENXENERÍA XENÉTICA. Libro de texto: Temas 14 e 19 (puntos 1 e 2)

CONTIDOS MÍNIMOS

� Comentar as hipóteses que se propuxeron sobre a replicación do ADN e explicar de forma moi simplificada o mecanismo xeral da replicación, mencionando os encimas implicados. Coñecer o significado dos fragmentos de Okazaki e da técnica da PCR.

� Explicar e analizar as hipóteses que levaron ao coñecemento molecular do xene e o papel dos ácidos nucleicos como portadores da información xenética.


48

� Introducir o concepto de xenoma como o material xenético dun organismo e definir o concepto de xene desde un punto de vista mendeliano, describindo a súa estructura desde o punto de vista molecular.

� Explicar o concepto de transcripción, as moléculas que interveñen no proceso e as fases nas que se divide, diferenciando a transcripción nos organismos procariontes e eucariontes.

� Comprender o concepto de código xenético, as súas características e interpretar mediante o uso dunha táboa, a relación entre bases e aminoácidos. Mencionar a existencia dalgunhas excepcións ó código xenético e comentar as aportacións de Severo Ochoa.

� Explicar cada unha das fases nas que se divide a biosíntese de proteínas, e os elementos que interveñen, enumerando as diferencias que presenta en procariontes e eucariontes.

� Describir a importancia da regulación da expresión xénica, a relación entre o control da expresión xénica e a diferenciación celular e o papel das hormonas no control de dita expresión.

� Definir os conceptos de mutación, recombinación e transposición, e describir cómo se producen os errores da replicación e as lesiones no ADN e e analizar as súas causas.

� Diferenciar os tipos de mutacións, utilizando exemplos de mutacións frecuentes e coñecer a súa importancia como fonte de variabilidade necesaria para que funcione a “selección natural” proposta por Darwin.

� Explicar algúns procedementos utilizados en enxenería xenética, recoñecendo o avance que supuxo o seu desenvolvemento (clonación, PCR, producción de hormonas, vacinas, etc..)

� Xustificar as repercusións económicas, sociais e éticas que plantéa á nosa sociedade a manipulación xenética.

10ª Quincena

UNIDAD 10. OS MICROORGANISMOS E AS SÚAS APLICACIÓNS. Libro de texto: Tema 15 e 16 e 19 (punto 3 e 4)

CONTIDOS MÍNIMOS

� Explicar de forma razoada as características estructurais e funcionais dos principais grupos de microorganismos: 1) Procarióticos: Bacterias; 2) Eucarióticos: Fungos, Algas unicelulares e Protozoos; 3) Virus.

� Sinala a metodoloxía necesaria para realizar cultivos en microbioloxía e observacións microscópicas con microorganismos

� Analizar o papel fundamental que desempeñan os microorganismos no recambio da materia e da enerxía na natureza.

� Explicar o concepto de patoxenidade, tipos de toxinas microbianas, modo de actuación das bacterias e da transmisión dos patóxenos.


49

� Definir o concepto de antibiótico e modo de acción e interpretar a resistencia aós antibióticos e dos problemas que plántea.

� Coñecer o papel relevante que o coñecemento dos microorganismos ten para a biotecnoloxía na mellora do medio natural (loita contra pragas de insectos, contra as mareas negras, depuración de augas residuais, ...), industria alimentaria (producción de viño, cervexa, pan, iogur e queixo) e na industria farmacéutica.

� Xustificar as repercusións económicas, sociais e éticas que plántea na nosa sociedade o uso da biotecnoloxía.

11ª Quincena

UNIDAD 12. A INMUNOLOXÍA E AS SÚAS APLICACIÓNS. Libro de texto: Temas 17 e 18

CONTIDOS MÍNIMOS

� Desenvolver o concepto de defensa orgánica e dos mecanismos de defensa tanto externos como internos, describindo as células do sistema inmunitario e as relacións existentes entre elas e a súa participación na resposta inmunitaria.

� Comprender como funcionan os mecanismos de defensa inespecíficos: a reacción inflamatoria, o funcionamento do sistema de complemento e o interferón.

� Comprender cómo funcionan os mecanismos de defensa específica que conducen a resposta inmunitaria celular e a humoral e coñecer os órganos e tecidos linfoides e o orixe das células implicadas.

� Explicar os conceptos de antíxeno e anticorpo describindo as súas características, modos de actuación e os tipos de reaccións antíxeno-anticorpo.

� Describir como colaboran os linfocitos T e B nos tipos de resposta inmunolóxica e as características da resposta inmune primaria e secundaria.

� Definir o concepto de inmunidade e os seus tipos, así como a importancia das vacinas, as súas características, orixe e tipos e as diferencias entre elas e os soros.Coñecer a importancia da biotecnoloxía na súa obtención na actualidade.

� Indicar as causas e os síntomas dalgunhas enfermidades autoinmunes e o seu tratamento.

� Analizar as causas das inmunodeficiencias e indicar cáles son as células diana do VIH, os síntomas que presentan as persoas que se ven afectadas polo SIDA e o seu ciclo vital e o seu control.

� Describir as fases dunha reacción alérxica e sinalar os principais tipos de alérxenos. Explicar cómo actúa o sistema inmunolóxico no transplante de órganos, e indicar qué hai que ter presente para que una transfusión sexa compatible.

� Explicar o papel que desempeña o sistema inmunitario na loita contra o cancro.


50


51

PROGRAMACIÓN DE CIENCIAS DA TERRA E MEDIO

AMBIENTE 2º DE BACHARELATO

Este curso entra en vigor para 2º de Bacharelato a LOE e con ela o novo currículo que

figura no (Decreto 126/2008). Esta programación recolle tamén as indicacións do grupo

de traballo para esta materia da CIUGA.


A realización de traballos de investigación, a exploración de situacións e

fenómenos relacionados coas ciencias da Terra, empregando, con autonomía crecente,

as estratexias características da investigación científica. Asi como, buscar, e analizar

con espírito crítico, a información procedente de diversas fontes e formatos, de xeito

que se poida aplicar en contextos diferentes tanto de forma individual como en traballos

de equipo, significa a necesidade de ampliar as competencias que se desenvolveron ao

longo do ensino básico, en especial : a competencia en comunicación lingüística., a

competencia matemática, a competencia no coñecemento e na interacción co mundo

físico, a competencia social e cidadá, o tratamento da información e a competencia

dixital, a competencia para aprender a aprender e a autonomía e iniciativa persoal.

2. OBXETIVOS XERAIS



Recoñecer a existencia e a magnitude dos problemas ambientais, como resultado

da interacción entre os sistemas naturais e a sociedade humana.

Comprender funcionamento básico dos sistemas terrestres, e as interaccións que

se dan entre eles e as relacións mutuas co sistema humano.

Analizar as causas que dan lugar a riscos naturais e coñecer algunhas das

medidas utilizables para a súa predicción, prevención e corrección.

Avalíar os beneficios económicos procedentes dos recursos naturais, incluíndo

tanto o valor directo asociado o seu consumo ou resultante da súa introducción no

mercado, como os beneficios procedentes do seu papel funcional ou os servicios á

sociedade.


52

Recoñecer a existencia de límites para a explotación de recursos naturais, en

función da súa renovabilidade e do impacto xerado, avaliando a sostibilidade de

diferentes alternativas de utilización.

Saber utilizar certas técnicas e instrumentos de tipo químico, biolóxico e

xeolóxico de tratamento de datos e estatísticas, así como as asociadas as novas

tecnoloxías para abordar problemas ambientais.

Investigar algúns problemas ambientais desde unha perspectiva científica

globalizadora, recollendo datos, elaborando conclusións e propoñendo alternativas.

Tomar conciencia de que a natureza ten unha capacidade de carga que limita a

presión que a humanidade pode exercer , polo que debemos coñe-lo seu funcionamento

e actuar en consecuencia para asegura-lo noso benestar e o das xeracións futuras.

Mostrar actitudes de protección do medio escolar, familiar e local, criticando

razoadamente medidas inadecuadas, e participar activa e reflexivamente en accións

orientadas cara a súa protección.

3. METODOLOXÍA

















53






optativas.









1/ Autor/es: Medina Martínez, Manuel; Quevedo Sánchez, Manuel; Ramos Martínez,

Sergio.Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. EDICIÓNS XERAIS DE GALICIA

S.A. I.S.B.N.: 978-84-9782-997-7



recomendado que facilitara o proceso de autoaprendizaje.Pódese descargar na páxina

web do centro








54






6 Neste apartado anotamos as páxinas que polo seu interese resultan útiles para o

profesor desta asignatura, e naturalmente tamén para os alumnos, xa que aportan moita

información xerarquizada, que pode ser consultada de xeito sinxelo e moi didáctico.

http://www.cnice.mecd.es/

Posiblemente sea a páxina máis completa sobre temas de Ciencias da Terra e o

Medioambiente de España, non so polos contidos senón tamén polas ilimitadas

posibilidades que ofrecen os seus enlaces. No seu interior atopamos aportacións de

extraordinaria utilidade. Seleccionado algunhas, pero unha pescuda máis detallada

proporciona sorpresas moi agradables.

http://w3.cnice.mec.es/eos/MaterialesEducativos/mem2001/gredos/index.html

E un valioso exemplo de cómo se fai unha unidade didáctica en medioambiente, para

desenvolver no campo. Abarca todo os contidos e pode resultar incluso útil para

explicar diferentes contidos da asignatura. E especialmente recomendable o seu

apartado de enlaces, e o perfecto glosario.

http://concurso.cnice.mec.es/cnice2006/material121/index.htm

Todo un monográfico sobre teledetección. Moi ben realizado, con contidos metodoloxía

e unha excelente galería de fotografías dende satélites.

http://www1.ceit.es/asignaturas/ecologia/Hipertexto/00General/IndiceGral.html

Tratase dun orixinal libro electrónico sobre as Ciencias da Terra e do Medioambiente no

que caen todo os enlaces de España que tratan estes temas.

.


55


Avaliación Unidades Temporalización

1ªavaliación

U.d 1. O medio ambiente

U.d. 2. As tecnoloxías da información ambiental

U.d. 3. A atmosfera U.d. 4. A atmosfera e a humanidade

U.d. 5. A hidrosfera

U.d. 6 a hidrosfera e a humanidade

1 semana

1semana

2 semanas 2-3 semanas

2 semanas

2ªAvaliación

U.d. 7 a xeosfera

U.d 8. A xeosfera e a humanidade

U.d. 9. A biosfera

U.d. 10 a biosfera e a humanidade

1 semana

2 semanas

2 semanas

2 semanas

3ªAvaliación

U.d. 11. O solo como interfase

U.d. 12. 0 medio litoral como interfase

U.d. 13 a paisaxe como indicador da saúde ecolóxica

U.d. 14. Xestión sustentable do medio ambiente

2 semanas

2 semanas

1 semana

1 semana

6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1/ Aplicar a teoría de sistemas ao estudo da Terra e do medio natural, recoñecendo a

súa complexidade, a súa relación coas leis da termodinámica e o carácter

interdisciplinar das ciencias ambientais, e reproducir modelos sinxelos que reflictan

a estrutura dun sistema natural.

2/ Identificar os principais instrumentos que achegan información sobre o medio

natural na actualidade e as súas respectivas aplicacións.

3/ Explicar a actividade reguladora da atmosfera, saber cales son as condicións

meteorolóxicas que provocan maior risco de concentración de contaminantes

atmosféricos e algunhas consecuencias da contaminación, como o aumento do

efecto invernadoiro e a diminución da concentración do ozono estratosférico.

4/ Relacionar o ciclo da auga con factores climáticos e citar os principais usos e

necesidades como recurso para as actividades humanas. Recoñecer as principais

causas de contaminación da auga e utilizar técnicas químicas e biolóxicas para

detectala, valorando os seus efectos e consecuencias para o desenvolvemento da

vida e do consumo humano.


56

5/ Identificar as fontes de enerxía da actividade xeodinámica da Terra e recoñecer os

seus principais procesos e produtos; explicar o papel da xeosfera como fonte de

recursos para a humanidade e distinguir os riscos naturais dos inducidos pola

explotación da xeosfera

6/ Analizar o papel da natureza como fonte limitada de recursos para a humanidade,

distinguir os recursos renovables ou perennes dos non renovables e determinar os

riscos e impactos ambientais derivados das accións humanas

7/ Recoñecer o ecosistema como sistema natural interactivo; coñecer os seus ciclos de

materia e fluxos de enerxía; interpretar os cambios en termos de sucesión,

autorregulación e regresión; recoñecer o papel ecolóxico da biodiversidade e o

aproveitamento racional dos seus recursos.

8/ Caracterizar o solo e o sistema litoral como interfases, valorar a súa importancia

ecolóxica e coñecer as razóns polas que existen en España zonas sometidas a unha

progresiva desertización, propoñendo algunhas medidas para paliar os seus efectos.

Diferenciar entre o crecemento económico e o desenvolvemento sustentable e

propoñer medidas encamiñadas a aproveitar mellor os recursos, a diminuír os

impactos, a mitigar os riscos e a conseguir un medio natural máis saudable

7. AVALIACIÓN
















57








7.2. Procedemento deavaliación de aprendizaxes











exame.


trimestre suspenso.


1ª Avaliación UNIDADE DIDÁCTICA 1 . O MEDIO AMBIENTE CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer o concepto de medio ambiente.

� Interpretar a Terra e o medio ambiente como sistemas.

� Comprender a necesidade da interdisciplinariedade no estudo científico da Terra e do medio ambiente.

� Describir as transformacións sufridas polo sistema Terra.


58

� Describir as interaccións da sociedade humana co medio ambiente e valorar as repercusións producidas.

UNIDADE DIDÁCTICA 2 . AS TECNOLOXÍAS DA INFORMACIÓN AMBIENTAL

CONTIDOS MÍNIMOS

� Coñecer as técnicas actuais para o estudo ambiental e a prevención de riscos e coñecer os principios que rexen a teledetección, o uso de satélites, o GPS, os SIX e os programas de simulación ambiental, interpretar imaxes sinxelas tomadas por satélites.

� Enumerar as diferentes aplicacións das tecnoloxías actuais no estudo ambiental e a prevención de riscos e explicar a importancia dos modelos de simulación na planificación de riscos e o estudo do medio ambiente.

� Definir risco, vulnerabilidade, perigo e exposición, relacionar os factores de risco entre si e valorar un risco determinado, recoñecer os factores de risco en situacións expostas mediante textos, fotografías ou debuxos.

� Clasificar os diferentes tipos de riscos e recoñecer os riscos da súa localidade ou de zonas determinadas do país.

� Describir os métodos de prevención de riscos que están ao dispor das persoas e as accións que se poden emprender para minimizar os danos causados por un evento catastrófico.

UNIDADE DIDÁCTICA 3 . A ATMOSFERA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Describir o proceso histórico de formación da atmosfera que a levou a acadar acomposición actual.

� Describir a estrutura en capas da atmosfera, a composición, propiedades de cada unha delas e a distribución dos gases que as compoñen.

� Explicar o papel de regulador climático e de filtro protector que exerce a atmosfera

� Describir os fenómenos que se producen por mor da dinámica vertical e horizontal da atmosfera.

� Coñecer cales son os principais fenómenos meteorolóxicos, as súas causas e as súas consecuencias.

� Explicar os factores condicionantes do clima. Identificar as principais zonas climáticas a nivel mundial e analizar o clima de Galicia no contexto Ibérico.


59

UNIDADE DIDÁCTICA 4 . A ATMOSFERA E A HUMANIDADE

CONTIDOS MÍNIMOS

� Identificar cales son os contaminantes atmosféricos de orixe natural e cales son de orixe antrópica. Diferenciando entre contaminantes primarios e secundarios.

� Identificar as principais fontes de contaminación e describir os efectos que producen.

� Describir o modo en que as condicións atmosféricas, topográficas e climatolóxicas inflúen na contaminación atmosférica. Brisa mariña, brisa de montaña e illa térmica.

� Decribir os fenómenos que producen: a deterioración da capa de ozono, o incremento do efecto invernadoiro, a formación da choiva ácida, a formación dos distintos tipos de smog.

� Identificar as medidas de control que se poden exercer sobre a contaminación atmosférica de orixe antrópica.

� Coñecer os recursos atmosféricos, o modo no que poden ser aproveitados polo ser humano e os seus beneficios a nivel global.

� Analizar os cambios climáticos da historia da Terra e a influencia do ser humano no cambio climático actual.

UNIDADE DIDÁCTICA 5 . A HIDROSFERA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Clasificar e describir as principais características dos diferentes tipos de augas da hidrosfera indicando a porcentaxe que ocupa cada unha delas sobre o total.

� Describir o ciclo da auga e analizar o balance hídrico deste ciclo.

� Explicar a dinámica da hidrosfera identificando as causas que a producen.

� Describir a dinámica da hidrosfera a nivel oceánico ( as ondas, as correntes mariñas e as mareas) e a nivel continental.

� Describir os procesos que provocan a situación especial coñecida como “El Niño” e os efectos que produce tal situación.

UNIDADE DIDÁCTICA 6 . A HIDROSFERA E A HUMANIDADE

CONTIDOS MÍNIMOS

� Citar os principais usos, como recurso, da auga na actividade humana.


60

� Identificar o modo no que o ser humano pode influír no ciclo da auga e describir o tipo de alteracións que pode provocar esa influencia.

� Describir o modo de realizar un uso eficiente da auga a través de: mellora de instalacións, educación e concienciación social, a política e a lexislación.

� Explicar o concepto de contaminación e as alteracións que pode producir na auga. Diferenciar entre os tipos de contaminantes da auga e as súas orixes.

� Desenvolver o concepto de calidade da auga e describir os parámetros que se empregan para indicar a calidade da auga.

� Identificar en que consiste o problema de distribución da auga no Estado Español e cal é a súa posible solución.

2ª Avaliación

UNIDADE DIDÁCTICA 7 . A XEOSFERA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Relacionar a orixe da Terra coa estrutura e dinámica da xeosfera e comprender a relación da enerxía xeotérmica coa orixe da Terra.

� Identificar o Sol como o principal subministrador de enerxía á Terra e relacionalo cos procesos xeodinámicos externos.

� Relacionar o vulcanismo coa dinámica xeolóxica asociada aos bordos de placa e describir os tipos de volcáns e de erupcións, relacionándoos co seu risco.

� Explicar os terremotos como consecuencia da dinámica xeolóxica asociada aos bordos de placa e localizar nun mapa as zonas de especial risco sísmico e volcánico.

� Relacionar os axentes da erosión e da meteorización cos ambientes xeolóxicos e as formas de modelado superficial que xeran e describir as súas características máis relevantes.

� Describir os fenómenos de ladeira e os procesos que os xeran.

UNIDADE DIDÁCTICA 8 . A XEOSFERA E A HUMANIDADE

CONTIDOS MÍNIMOS

� Relacionar os procesos xeolóxicos coa orixe dos diferentes tipos de xacementos minerais, de rochas ou de combustibles fósiles. Describir os métodos e procedementos que se utilizan na obtención dos recursos da xeosfera.

� Identificar os recursos da xeosfera susceptibles de seren explotados polas persoas e enumerar os máis destacados e a utilidade que teñen, explicar por que os recursos minerais, as rochas ou os combustibles fósiles son non


61

renovables e valorar a rendibilidade das explotacións dos recursos da xeosfera.

� Describir os riscos e os impactos que xeran as actividades mineiras e as medidas que se poden adoptar para evitalos ou minimizalos.

� Describir a estrutura e o funcionamento dunha central térmica de combustión e dunha central nuclear, e os riscos e impactos asociados a estas actividades; así como as medidas que hai que adoptar para evitalos ou minimizalos.

� Describir o funcionamento das centrais solares térmicas e fotovoltaicas, así como das medidas de arquitectura bioclimática.

� Valorar como debe ser o consumo da enerxía para que sexa o máis eficiente posible.

� Clasificar os riscos xeolóxicos, recoñecer os riscos xeolóxicos que afectan a un territorio a partir de textos, fotografías ou debuxos. Describir os riscos asociados aos axentes e procesos xeolóxicos externos e internos.

� Identificar e describir situacións ou actividades humanas que xeran riscos ou intensifican os riscos xeolóxicos.

� Enumerar e describir as medidas de predición e prevención dos diferentes riscos xeolóxicos e explicar o papel dos mapas de risco na planificación dos riscos xeolóxicos, interpretando mapas de risco e propondo medidas de actuación fronte a situacións concretas.

UNIDADE DIDÁCTICA 9 . A BIOSFERA CONTIDOS MÍNIMOS

� Identificar os compoñentes dun ecosistema e describir a súa estrutura.

� Elaborar e interpretar diagramas, consistentes en cadeas, redes e pirámides tróficas, que mostran as relacións tróficas do ecosistema.

� Explicar como se produce o fluxo de enerxía e a reciclaxe da materia a través das cadeas tróficas, identificando factores que limitan o seu rendemento.

� Avaliara a eficiencia trófica dos ecosistemas mediante a estimación ou o cálculo dos parámetros tróficos: biomasa, produción bruta e neta, productividade, tempo de renovación e eficiencia ecolóxica.

� Entender os ciclos bioxeoquímicos do carbono, osíxeno, nitróxeno, fósforo e xofre. Describilos mediante gráficos e diagramas que os representen.

� Elaborar e interpretar debuxoa, gráficos, diagramas causais e gráficas que representen modelos da dinámica da poboación.

� Explicar o concepto de sucesión ecolóxica e aplicalo á descrición de situacións concretas.


62

UNIDADE DIDÁCTICA. 10 A BIOSFERA E A HUMANIDADE CONTIDOS MÍNIMOS

� Definir biodiversidade e describir os seus tipos.

� Explicar as razón para preservar a biodiversidade e medidas para a súa conservación coa aplicación a casos concretos

� Enumerar e describir os diferentes biomas que se consideran na biosfera.

� Explicar os principais impactos sobre a biosfera: deforestación e perda de biodiversidade

3ª Avaliación UNIDADE DIDÁCTICA.11 . O SOLO COMO INTERFASE CONTIDOS MÍNIMOS

� Definir solo e explicar o seu papel como interfase.

� Describir a edafoxénese dun solo tipo e coñecer a composición dos solos e determinar a estrutura xeral dun solo e os seus horizontes.

� Identificar os distintos recursos humanos procedentes dos solos.

� Coñecer os procesos naturais e antrópicos que producen a degradación do solo, os métodos de conservación dos solos degradados e os métodos de recuperación dos solos degradados.

UNIDADE DIDÁCTICA.12 . 0 MEDIO LITORAL COMO INTERFASE CONTIDOS MÍNIMOS

� Definir litoral, as súas zonas e explicar o seu papel como interfase.

� Describir os mecanismos da dinámica litoral e relacionalos coa xeomorfoloxía.

� Identificar os principais tipos de ecosistemas e comunidades litorais e explicar as súas características.

� Coñecer os distintos recursos procedentes do litoral.

� Comprender os impactos ambientais sobre as costas e ser capaz de explicalos.

� Coñecer o litoral español e as particularidades de cada zona.

UNIDADE DIDÁCTICA.13 . A PAISAXE COMO INDICADOR DA SAÚDE ECOLÓXICA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Recoñecer a diferenza que se establece entre impacto paisaxístico e ambiental e a relación que gardan ambos os tipos de impacto e describir os pasos a seguir nun estudo de impacto paisaxístico.


63

� Describir as medidas que se poden levar a cabo para evitar ou corrixir impactos paisaxísticos e describir os impactos paisaxísticos de orixe natural e antrópica.

� Identificar as principais normas lexislativas que rexen a conservación dos espazos paisaxísticos a nivel europeo e español.

� Describir en que consiste a ordenación do territorio.

� Identificar as diferentes medidas e figuras de protección de espazos naturais que existen.

UNIDADE DIDÁCTICA.14 . XESTIÓN SUSTENTABLE DO MEDIO AMBIENTE CONTIDOS MÍNIMOS

� Definir xestión ambiental e analizar a importancia que ten para a preservación do medio ambiente.

� Relacionar desenvolvemento e crecemento económico e establecer cales son as diferenzas entre ambos os conceptos a nivel ambiental.

� Definir desenvolvemento incontrolado e realizar unha relación entre este e o crecemento económico.

� Definir desenvolvemento sustentable e establecer as diferenzas que existen co conservacionismo.

� Describir en que consiste a sustentabilidade e explicar por que podemos considerar un ecosistema exemplo de sustentabilidade.

� Analizar a importancia que ten a educación ambiental para cambiar a conciencia social.

� Definir impacto ambiental e analizar as consecuencias que pode ter un impacto a nivel global e identificar os diferentes tipos de impacto que se poden producir.

� Analizar o concepto de magnitude de impacto ambiental e describir os factores que se deben ter en conta para o estudo deste. Identificar os pasos a seguir á hora de realizar un estudo de impacto ambiental. Describir os tipos de impacto ambiental que se poden producir en función dos diversos criterios establecidos.

� Definir o concepto de pegada ecolóxica e a relación coa capacidade de carga.

� Coñecer os principais acordos internacionais sobre o medio ambiente e o desenvolvemento sustentable.

� Describir as medidas de protección ambiental que se poden levar a cabo a nivel lexislativo e a nivel político.

� Describir as principais medidas de eficiencia ecolóxica que se están levando a cabo a nivel mundial. Reflexionar sobre o futuro do noso planeta e a responsabilidade individual e social que cada un debemos asumir.


64


65

PROGRAMACIÓN DE XEOLOXÍA 2º DE BACHARELATO

Este curso académico, entra en vigor para esta materia o novo currículo, o ser

ofertada de novo como materia optativa (Orde do 23 de xuño de 2009), dentro do

bacharelato LOE, regulado polo Decreto 126/2008, do 19 de xuño.

Neste centro e tendo en conta que a guía e o texto do que dispon o alumnado para o

presente curso non está adaptado o novo currículo, procurarase ir compaxinando e

introducindo os novos cambios de contidos e criterios de avaliación de forma que non

afecten os seus intereses.


Ser capaz de establecer relacións entre a xeoloxía, a tecnoloxía e a sociedade,

valorando a utilidade social e económica que proporciona esta ciencia e a necesidade de

coñecer e corrixir os impactos derivados da explotación dos recursos, asi como a

realización de traballos de investigación, a exploración de situacións e fenómenos

relacionados coas ciencias da Terra, empregando, con autonomía crecente, as estratexias

características da investigación científica, significa a necesidade de ampliar as

competencias que se desenvolveron ao longo do ensino básico, en especial : a

competencia en comunicación lingüística., a competencia no coñecemento e na

interacción co mundo físico, a competencia social e cidadá, o tratamento da información

e a competencia dixital, a competencia para aprender a aprender e a autonomía e

iniciativa persoal.

2. OBXETIVOS XERAIS



Comprender o funcionamento global do sistema Terra, sabendo empregar as

interaccións que se producen entre os subsistemas que o integran para explicar os

grandes cambios globais acontecidos no pasado e aqueles que puidesen estar

iniciándose na actualidade.


66

Coñecer as teorías, principios e modelos básicos que constitúen o corpo central

da xeoloxía, entendendo que o desenvolvemento da xeoloxía supón un proceso

cambiante e dinámico que precisa unha actitude flexible e aberta.

Buscar, analizar con espírito crítico, contrastar e seleccionar información

procedente de diversas fontes e formatos, de xeito que se poida aplicar en contextos

diferentes tanto de forma individual como en traballos de equipo.

Realizar traballos de investigación, exploración de situacións e fenómenos

relacionados coas ciencias da Terra, empregando, con autonomía crecente, as estratexias

características da investigación científica e os procedementos propios da xeoloxía.

Analizar os riscos xeolóxicos, os procesos naturais que os poden orixinar,

coñecer a súa predición e prevención, valorando a necesidade da adopción de

comportamentos e medidas que poidan evitar efectos catastróficos.

Coñecer a situación do territorio español, peninsular e insular, en especial, o

referente a Galicia no contexto xeral da dinámica global ofrecida pola teoría da

tectónica de placas, relacionándoa con algunha das súas características xeolóxicas e os

procesos xeodinámicos actualmente activos.

3. METODOLOXÍA

















67






optativas.








4. MATERIAIS E RECURSOS 1/ Libro de texto: Geología 2º de Bachillerato. Autores: Carrillo, L.; García-

Amorena, L. Ed. Ecir. Valencia, 2001.



recomendado que facilitara o proceso de autoaprendizaje. Pódese descargar na páxina

web do Centro.










68




5. UNIDADES DIDÁCTICAS E TEMPORALIZACIÓN Avaliacións

UD

Títulos de referencia


1, 2, 3, 4

- Tema 1. A idade da terra: o tempo xeolóxico

- Tema 2. A xénese da tectónica de placas

- Tema 3. A estrutura da terra.

- Tema 4. 0 motor interno da terra

Segunda avaliación

5, 6

- Tema 5. A composición da terra: minerais e rochas

- Tema 6. A construcción do relevo


7, 8

- Tema 7. 0 modelado do relevo

- Tema 8. Sedimentos e rochas sedimentarias


1/ Utilizar modelos básicos do funcionamento terrestre para explicar as relacións

existentes entre procesos que afectan a subsistemas diferentes.

2/ Utilizar adecuadamente diversos instrumentos e recursos como o compás, lupa

binocular, estereoscopio,Google Earth, etc.

3/ Utilizar un mapa topográfico e manexar adecuadamente os cambios de escala para

resolver diversas tarefas.

4/ Identificar en cortes xeolóxicos sinxelos as distintas formacións xeolóxicas, o tipo de

contacto entre elas. Aplicar criterios cronolóxicos e reconstruír a historia xeolóxica desa

zona.

5/ Identificar os principais minerais e rochas máis representativas do seu contorno.

6/ Presentar unha explicación razoada sobre a orixe dun relevo concreto empregando

coñecementos xeolóxicos básicos.

7/ Identificar e clasificar os fósiles máis representativos do seu contorno.


69

8/ Deducir a partir de mapas xeolóxicos sinxelos a existencia de estruturas xeolóxicas e a

súa relaciónco relevo.

9/ Presentar unha explicación razoada das causas que puideron orixinar cambios climáticos

no pasado, valorando as analoxías e diferenzas coa situación actual.

10/ Explicar, de forma razoada, a distribución do perigo de fenómenos sísmicos no

territorio español e, en particular, en Galicia.

11/ Comprender as diferenzas entre ciencia e pseudociencia empregando criterios

axeitados que diferencien explicacións dunha e da outra.

12/ Relacionar a investigación xeolóxica con actividades de prospección e explotación

mineira, de localización e explotación das augas subterráneas, de busca de

emprazamentos para residuos radioactivos,sumidoiros de CO2, etc.

7. AVALIACIÓN 7.1. Criterios de cualificación




















70



7.2. Procedemento de avaliación de aprendizaxes











exame.


trimestre suspenso.


1ª Avaliación: Unidades: 1, 2, 3 e 4 UNIDADE 1. A IDADE DA TERRA: O TEMPO XEOLÓXICO

CONTIDOS MÍNIMOS

� O rexistro nas rochas. Datación relativa e absoluta.

� Métodos de datación estratigráficos. Principios básicos.

� Principios de Superposición e de Horizontalidade dos estratos

� Principio de Intersección de Acontecementos Xeolóxicos

� Principio de Inclusión

� Principio de Sucesión Biolóxica

� Descontinuidades de rexistro sedimentario. Disconformidade, discordancia anglar, inconformidade; lagoas estratigráficas e erosivas.

� Métodos radiométricos: desintegración radiactiva e vida media.

� A escala cronoestratigráfica: eóns, eras e períodos.

� Representación de obxectos e fenómenos xeolóxicos (1):


71

-Situación de planos no espacio: rumbo, buzamento e inclinación, dirección de

buzamento.

Representación cartográfica de estratos con diferente buzamento.

Ordenación de estratos seguindo o principio de superposición. (Fig 6, páx. 244)

Detección e interpretación de descontinuidades estratigráficas en fotografías ou cortes xeolóxicos.

Correlación de columnas estratigráficas en base a litoloxía ou contido fósil.

UNIDADE 2. A XÉNESE DA TECTÓNICA DE PLACAS

CONTIDOS MÍNIMOS

� A teoría da movilidade (deriva) continental: datos de Wegener.

� Novos datos e interpretación: expansión do fondo oceánico (hipóteses de Hess e de Vine-Mathews)

� Tectónica de placas: ideas básicas e tipos de bordes

� Ciclo de Wilson

UNIDADE 3. ESTRUTURA E DINÁMICA GLOBAL DA TERRA

CONTIDOS MÍNIMOS

� Métodos de estudio da estructura interna da Terra

� Propagación de ondas sísmicas no interior da Terra

� Estrutura da Terra según criterio xeoquímico (estático) e según criterio físico/mecánico (dinámico)

UNIDADE 4. CALOR INTERNA DA TERRA. FLUXO TÉRMICO E GRADIENTE XEOTÉRMICO CONTIDOS MÍNIMOS

� Método gravimétrico: as anomalías gravimétricas

� Concepto de isostasia e equilibrio isostático

� Características do campo magnético terrestre: declinación e cartografía, inclinación, latitude e deriva polar

� Anomalías magnéticas e paleomagnetismo. Magnetoestratigrafia

2ª Avaliación UNIDADE 5. A COMPOSICIÓN DA TERRA: MINERAIS E ROCHAS

CONTIDOS MÍNIMOS

� Propiedades da materia cristalina


72

- Concepto de estrutura cristalina e amorfa, mineral, cristal e rocha.

- Propiedades dos minerais: terrninoloxía (simetría, anisotropía, exfoliación, dureza, ...) (ver termos nos páx. 138-139, Táboa 1 do anexo)

- Enlace químico e propiedades míneralóxicas Act auto. 4.3 / 4.4

- Dinámica mineral: Polimorfismo e diagramas de fase Isomorfismo e substitución jónica

� Orixe e clasificación de minerais

- -Orxe dos mínerais: xacementos segundo ambientes e procesos xeolóxicos.

- Clasificación mineralóxica: exemplos das clases máis importantes

- Clasificación mineralóxica: estrutura e características de silicatos

- Rochas: clasificación xeral e ciclo litolóxico.

- Relacionar minerais coas rochas que conforman: magmáticas, metamórficas) e sedimentarias.

- Recursos minerais: recurso e reserva. Xacementos e dispoñibilidade.

UNIDADE 6. A CONSTRUCCIÓN DO RELEVO

CONTIDOS MÍNIMOS

� Magmatismo, rochas ígneas e vulcanismo

- Terminoloxía básica

- Magma / lava

- Rochas magmáticas: plutónica (intrusiva) / subvolcánica ( filoniana) / volcánica (extrusiva, efusiva) de tipo piroclástica ou lávico.

MAGMAS e VULCANISMO

- Concepto e tipos composicionais (Magma ultrabásíco / básico 1 intermedio / ácido).

- Condicións de fusión e mobilidade(Intervalo de fusión: efecto temperatura, presión, contido en auga / viscosidad-fluidez).

- Secuencia de cristalización durante a solidificación(Series de reacción continua e discontinua).

- Cambio composición (evolución magmática).(Magmas primarios e derivados. Evolución por diferenciación, asimilación e mestura).

- Magmatismo e tectónica de placas.(Magmatismo de dorsal / de zona de subducción / intraplaca —de punto quente-)

ROCHAS IGNEAS OU MAGMÁTICAS

- Textura: concepto, tipos, interpretación

- Relación con velocidade enfriamento (e tipo de rocha):

1. Lento, en plutónicas: texturas holocristalinas faneríticas (graüda, pegmatítica, aplítica)


73

2. Rápido, en volcánicas e subvolcánicas: afaníticas (micro- cripto- e hipocristalinas)

3. en dúas fases, lento + rápido —* textura porfídica (tamén hipocristalina)

4. moi rápido, textura vítrea

- Rochas ígneas: Clasificación química e mineralóxica. (Utilización de diagramas como o de Streckeisen)

- Emprazamento das rochas ígneas:

- Definición e recoñecemento de diferentes plutóns en esquemas

- Relacionar características do magma co tipo de: erupción / edificio volcánico / producto (lava, piroclasto ou tefra)

� Metamorfismo e rochas metamórficas

METAMORFISMO

- Concepto: Modificación mineraloxía e/ou estructura. Isoquímico, en estado sólido. Por cambio das condicións fisicoquímicas. Límites do ambiente

- Factores: presión, temperatura, fluidos Tipos de metamorfismo e grao metamórfico

- Metamorfismo dinámico, de contacto e rexional

- Zonas e facies metamórficas

- Rochas metamórficas.

- Textura e estructura. Foliación metamórfica

- Clasificación: textura / composición / material de procedencia / facies

� Deformación das rochas (tectónica)

- A deformación:

- Relación co esforzo

- Factores que inflúen

Tipos

- Deformacións contínuas ou plásticas:

- Pregamentos: Elementos, xeometría e clases

- Diapiros e mantos

- Deformación descontínua ou fráxil

- Fallas: elementos, xeometría, esforzos que as xeran e clases Distinguir diaclasa, falla, cabalgamento, fosa e macizo tectónico.

- Falla normal, inversa, vertical, direccional, rotacional.

� Oroxénese e evolución da codia

- Orixe e estructura da codia oceánica e continental.

- Morfoloxía dos fondos oceánicos e tectónica de placas: límites de placas e Interior de placas:.


74

- Morfoloxía dos continentes e procesos xeolóxicos. Escudos e plataformas / cuncas sedimentarias

- Oroxénese: cadeas montañosas de subducción e de colisión

� Representación de obxectos e fenómenos xeolóxicos

- Identificación de contactos ígneos e metamórficos en fotos e cortes xeolóxicos. Isto inclúe a identificación dos tipos de emprazamento de rochas ígneas (batolito, síu, dique, colada, etc)

- Recoñecemento e clasificación de pregamentos. Prestar especial atención ós criterios para separar anticlinais de sinclinais.

- Identificación de fallas, reconstrucción do movemento relativo dos bloques, dos

esforzos que as xeran e clasificación das mesmas.

- Identificación fosas e macizos tectónicos e cabalgamentos.

- Situación no espacio de estruturas tectónicas mediante ángulos referidos ó plano de falla ou ó plano axial do pregamento.

- Representación cartográfica de fallas e pregamentos.

3ª Avaliación UNIDADE 7. 0 MODELADO DO RELEVO

CONTIDOS MÍNIMOS

� Meteorización, erosión e transporte

- Etapas do proceso sedimentario: concepto de meteorización, transporte, sedimentación e díaxénese.

o METEORIZACIÓN

- Meteorización mecánica ou física.

Diferenza e relación coa meteorización química. Act auto. 9-10 2a,b

Mecanismos: Descompresión

Xelifracción ou cnoclastia

Expansión e contracción térmicas (termoclastia)

Haloclastia

- Meteorización química

Mecanismos e a súa relación coa litoloxía

Hidrólise

Carbonatación

Disolución

Oxidación

- Factores que controlan a meteorización


75

Influencia do clima no tipo e intensidade de meteorización Susceptibilidade á meteorización: papel da tectónica e da litoloxía

TRANSPORTE

- Relación cos conceptos de erosión, denudación e modelado do relevo

- Mecanismos en relación aos diferentes axentes xeolóxicos (vento, auga, xeo)

- Transporte gravitacional en vertentes e risco xeolóxico.

Tipos de movementos de ladeira

� Xeomorfoloxía e modelado do relevo

- Os factores morfoxenéticos: Clima, litoloxía e estrutura

- Sistemas morfoclimáticos

- Coñecer a terminoloxía (axente xeolóxico, formas de erosión e formas de depósito) asociada aos principais sistemas morfoclimáticos:

Sistemas glaciare periglaciar

Sistema temperado (modelado fluvial)

Sistemas subárído e árido

- Modelado litolóxico e estructural

UNIDADE 8. SEDIMENTOS E ROCHAS SEDIMENTARIAS

CONTIDOS MÍNIMOS

� Sedimentos e Estratigrafía

- Tipos de sedimentos. Características texturais (en relación ao correspondente axente de transporte: fluvial, glaciar, eólico, gravitacional).

- O estrato: facies sedimentarias e estructuras sedimentarias

- Medios (= ambientes) sedimentarios

- Transgresións e regresións: detección en series estratigráficas.

ROCHAS SEDIMENTARIAS

- Formación de rochas sedimentarias: Diaxénese.

- Minerais sedimentarios.

- Clasificación de rochas sedimentarias.

Detríticas ou dásticas

De Precipitación química (e bioquimica)

De orixe orgánico ou organóxenas

� Representación de obxectos e fenómenos xeolóxicos

a) Recoñecemento e interpretación dos elementos nun coite xeolóxico:


76

- Identificación de formas de modelado e establecer o seu carácter erosivo ou

deposicional. Relacionar estes elementos xeomorfolóxicos cos axentes xeolóxicos

implicados e/ou cos ambientes sedimentarios. Por exemplo:

� Un perfil en “V” na sección dun val denota a súa orixe fluvial, é un elemento

erosivo propio do curso alto.

� Unha terraza é unha sedimento (elemento deposicional) de onxe fluvial,

propio de cursos medios-baixos do río. Pero o emprazamento escalonado

dun conxunto de terrazas indica sucesivos encaixamentos (erosión) do río.

� Un conxunto de pozos e galerías (karst) indica acción das augas

subterráneas, pero coa peculiaridade de que só se produce sobre litoloxías

calcáreas.

- Establecemento do carácter transgresivo ou regresivo de porcións ou da totalidade

dunha serie estratigráfica.Utilícese a información dispoñible: secuencia de litoloxías

ou de fósiles, evidencias de erosión,... Por exemplo:

� Transgresión (a serie sedimentaria pasa de características continentais a

mariñas). Deducimos que as capas infenores no espacio (antigas no tempo)

son propias dun medio continental pola litoloxía (como conglomerados) ou

polo contido fósil (como coníferas), mentres que as capas superiores máis

modernas son mariñas por ser calizas, ou polos fósiles (como equinodermos)

e as estructuras sedimentarias que conteñan.

� Regresión- a serie presenta carácter mariño abaixo que desaparece cara

arriba.

b) Secuenciación dos acontecementos xeolóxicos. (Conceptos das avaliacións 1 e 2)

A partir dos elementos que identificamos nun bloque diagrama ou corte xeolóxico

deducimos etapas deposicionais ou erosivas, e distintos fenómenos de magmatismo

(intrusións ígneas, actividade volcánica), metamorfismo, deformación (fracturas,

pregamentos). Hai que aplicar os principios do método estratigráfico para ordenar no

tempo tódolos acontecementos.

- Para os matenais sedimentarios (ou ben os metamórficos que derivan deles)

aplicamos o principio de superposición dos estratos

- Para o resto dos acontecementos aplicamos o principio de relacións cruzadas (todo

proceso xeolóxico —fracturación, pregamento, metamorfismo, intrusión ígnea,


77

erosión, etc— é máis moderno que as rochas ou estructuras ás que afecta e máis

antigo que as rochas ou estructuras que o fosilizan). Deste modo:

� O metamorfismo é máis moderno que as rochas ás que Ile afecta.

� Os pregos son máis modernos que as rochas pregadas. Se afecta por exemplo

a un nivel de esquistos, podemos secuenciar tres acontecementos (1)

sedimentación de materiais arxilosos e diaxénese (2) metamorfismo ata

esquisto (3) pregamento (en realidade os acontecementos 2 e 3 poderían ser

simultáneos).

� As fallas son máis modernas que as rochas ou estructuras (discontinuidades

erosivas, outras fallas,...) que atravesan.

� A erosión representada por unha discontinuidade sedimentaria é máis

moderna que a rocha subxacentes é máis antigua que as rochas

supraxacentes (é a interpretación clásica de disconformidade ou discordancia

angular).

� As rochas ígneas intrusivas son máis modernas que as rochas encaixantes

atravesadas.

� Os últimos acontecementos expresados nun corte xeolóxico son os que se

corresponden co modelado actual do relevo.

- Pódese tamén combinar información procedente de datos estratigráficos e de

métodos radiométricos para precisar cuantitativamente unha historia xeolóxica.


78


79

Referencia a Programación do Ámbito Científico Tecnolóxico na Educación Secundaria Obrigatoria (ESA)

Neste Centro ofértanse as ensinanzas de secundaria para adultos, en dúas modalidades:

presencial e a distancia semipresencial. E tendo en conta a normativa destas ensinanzas

(Orde 24 de xuño de 2008, DOG do 23 de xullo) e a Circular 5/2010, para o presente

curso, na modalidade a distancia semipresencial, utilizaranse como “referente

curricular” , para este Ámbito, os materiais didácticos dos diferentes Ámbitos e

Módulos que a Consellería de Educación e O.U., publicou para estas ensinanzas e que

son entregados ao alumnado en formato CD “Guías do alumnado. Unidades de

educación secundaria a distancia semipresencial”. Setembro 2010. ISBN.978-84-453-

4921-2.

Queremos suliñar que ditos materiais didácticos, “seguen a ser referencia” para

este curso de feito publicáronse, a pesar das “demandas de cambio dos mesmos”

realizadas por todos los centros específicos de adultos, logo dos dous cursos que

estiveron sendo utilizados de “forma experimental” co alumnado, xa que supuxeron

para eles un obstáculo difícil de superar e que levou a un incremento no abandono dos

estudos, como se pode comprobar no XADE, o comparar o número de alumnos que se

matriculan nestas ensinanzas, e que sen embargo xa “nin figuran como presentados”,

porque deciden xa non intentalo o verse desbordados pola dificultade, o que pensamos

se debe entre outras as seguintes razóns:

- O nivel de profundización dos contidos e excesiva e non están integrados

nin globalizados como se pretendía.

- A metodoloxía utilizada non contempla o punto de partida (ideas

previas) deste tipo de alumnado e os obxectivos que se pretenden nas

ensinanzas de adultos, utilizando un nivel de conceptualización nalgúns


80

casos (Tema Célula, Tecnoloxía..) que supera incluso o utilizado na

ESO.

- As actividades son excesivas e non seguen unha progresión de dificultade

o que implica que o alumnado se ve desbordado e desmotivado.

- O noso traballo contribuíu a adaptar estes materiais para o alumnado

deste nivel educativo na modalidade de presencial.

A todo isto queremos engadir, que non está en consonancia o grao de dificultade e de

esixencia que demandan estes materiais nos diferentes Módulos da ESA, co grao de

dificultade que se deriva das probas que se utilizan para o Ámbito Científico

Tecnolóxico nas probas de libres para a obtención do titulo de graduado en educación

secundaria, que tamén son propostas desde o Servicio de Adultos da Dirección Xeral de

Formación Profesional e Ensinanzas Especiais da Consellería de Educación e O.U.

Tamén e como xa sé manifestou nas programacións e memorias dos dous

últimos cursos, e dicir desde que se integraron o Ámbito de Naturaleza e o Ámbito

Tecnolóxico-Matemático nun só ámbito de coñecemento Científico-Tecnolóxico (Orde

24 de xuño de 2008), que ademais debe se impartido por un só profesor. Este criterio

non foi nin é compartido polos membros deste Departamento, xa que ao noso entender

non existe un profesorado con formación inicial nin permanente capaz de impartir

tódolos contidos que converxen neste Ámbito, o que vai a dificultar a posta en marcha

de estratexias de ensinanza tan diferentes como poden ser as usados nas ciencias

naturais, matemáticas ou tecnoloxía. O cal pode redundar nunha perda de calidade no

proceso de ensino-aprendizaxe, acentuado aínda máis polo perfil do alumnado, en parte

complexo e diverso, pero cunhas altas expectativas e nivel de esixencia posto nestas

ensinanzas.

Este criterio, o igual que os materiais de referncia para a ESA a distancia

semipresnecial, por suposto “acatamos”, pero tendo en conta que a dirección deste

Centro solicitou que este ámbito sexa impartido por dous profesores de especialidades

diferentes, aténdose a disposición adicional terceira da Orde do 24 de xuño de 2008 e a

Circular 5/2010 da Dirección Xeral de Formación Profesional e Ensinanzas e

Especiais, lévanos a ter que facer cambios moi importantes na nosa metodoloxía de

traballo, estratexias de ensinanza, preparación de contidos, etc…, e na necesidade de

coordinarnos entre os Dptos implicados (Matemáticas, Bioloxía e Xeoloxía, Física e

Química).


81

Todo isto, conduciu a necesidade de nomear un coordinador para o Ámbito, dita

responsabilidade, corresponde este curso a Don Adrián Martín Alaez , membro do

Dpto. de Matemáticas. Tamén se considerou necesario por parte de tódolos profesores

implicados, en realizar reunións periódicas para promover unha boa coordinación e

seguimento da programación e dos criterios e instrumentos de avaliación a aplicar de

forma común.

Debido as características peculiares das dúas modalidades de ensino, presencial

e semipresencial, tamén hai determinadas diferenzas no seu modelo didáctico. En

particular, no que se refire a metodoloxía, materiais didácticos e modelo de avaliación e

que se sinalaran nos apartados correspondentes. Por todo isto nos subscribimos as

progranación do Nivel II, para os Módulos 3 e 4 de ESA presencial e a distancia que vai

a ser impartida polo profesorado do noso Dpto., e que este curso, se incorpora a

programción xeral do Dpto. de Matemáticas, dada a procedencia do seu coordinador.

Os profesores, que presentan e asinan o seguinte proxecto

Membros do departamento:

Asdo: Concepción González Rodríguez Asdo: David Casado Bravo

A Coruña a 15 de outubro de 2010

proxecto didactico departamento de bioloxÍa e...

Documents