David Dapice 79 John F. Kennedy Street, Box 74 Cambridge, Massachusetts 02138

617-495-1134 david_dapice@harvard.edu

www.ash.harvard.edu/myanmar-program

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

ေဆြးောႏြးမႈမမးအတြက အေျခခအျဖစ ရည႐ြယ မးသည ဤစမတမးက

ျမနမမာႏငင႐ Proximity Designs အဖြြ႔အတြက ေရးသမးျပစသည။

ာႏဝငဘမ (၂၂) ရက၊ (၂၀၁၆)ခာႏ စ

ဤမဝါဒဆငရမ စမတမးက David Dapice (David _Dapice@harvard.edu)က (၂၀၁၆)ခာႏ စ၊ ဇနနဝါရာႏ င

ဇလငလမမးတြင ေဒသတြငး ကြငးဆငးသေတသနမမးျပလပၿပးေနမက ေရးသမး ျပစမးသည။ စမတမးပါ သးသပခကမမးသည စမတမး႐ င၏ ပဂၢလက အျမငသမျဖစၿပး Proximity၊ ျပညေမငစ ျမနမမာႏငငေတမ အစးရ၊ ဟမးဗတတကသလတ႕၏ ယဆခကမမးာႏ င ကြြျပမးမႈ႐ ာႏငပါသည။ ယခစမတမးတြင ေဆြးောႏြးမးသည အေၾကမငးအရမမမးသည ျမနမမာႏငင၏ မဝါဒဆငရမဆးျဖတခကမမးအမး ကယတငျပလပရမည ျမနမမာႏငငသမးမမးအၾကမး ေဆြးောႏြး ည ာႏႈငးမႈမမး ျဖစေပၚလမေစရန ရည႐ြယပါသည။ ယခစမတမး အပါအဝင မ

ၾကမမက ေရးသမးျပစခြ႕ေသမ Ash – Proximity တ႔မ ပးတြြ တေဝသည ျမနမမာႏငငဆငရမ စမတမးမမးက

http://ash.harvard.edu/journal-articles တြင ဖတ႐ႈာႏငပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 2 of 23

မမတကမ

ေနမကခ အေၾကမငးအရမ ................................................................................................................. 3

ဘမသမကးကြယမႈ၊ တငးရငးသမး လမးစေပၚ အေျခချခငးမဟတဘြ တရမးဥပေဒအေပၚမတညသည

ာႏငငသမးျဖစပငခြငအတြက အေျခခအတျမစ စညးမဥးစညးကမးမမး ............................................... 4

သဘမဝသယဇမတမမးေၾကမငျဖစသည ပဋပကၡမမး - စညးလးညညြတမႈအတြက အဟန႔အတမးမမး7

ဘမသမေရးာႏ င စပလဥး၍ . . . ......................................................................................................... 9

႐ ပေြးေနသည ျပနမမမးက ႐ ငးလငးျခငး .............................................................................. 11

ျဖညးျဖညးျဖတသနး ဒမကေရစ သြမးရမလမး ................................................................................. 17

ေနမကဆကတြြ (က) - စမခပအမးအစမးအေပၚ မတည၍ ျမနမမာႏငငရ႐ ာႏငသည ေရအမးလ ပစစမ ဝငေငြမမး

....................................................................................................................................................... 21

ေနမကဆကတြြ (ခ) – (၁၈၈၂) ခာႏ စမ စ၍ ျမနမမာႏငငလဥးေရ ဘမသမကးကြယမႈအလက အခး ... 22

ေနမကဆကတြြ (ဂ) - ျမနမမာႏငင၏ ာႏငငေရး အခငးအကငး .......................................................... 23

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 3 of 23

ေနမကခ အေၾကမငးအရမ

ျမနမမာႏငငလးဆငရမ အပစအခတရပစြေရး စမခပက လကမ တ းခြသည တစာႏ စျပညသည အခနတြင

တငးရငးသမးပဋပကၡာႏ င ဘမသမေရးဆငရမ အျငငးပြမးမႈမမးက ဆကလကအျမစတြယေနျမြ ျဖစပါသည။

တပမေတမက ၾသဇမႀကးေနျမြျဖစၿပး ဒမကေရစစနစမ ရ႐ ခြသည အသးအပြငမမးစြမတ႔ကလညး

တစဆစခးျပနလ ညေစာႏငသည အစြမး႐ ေနပါသည။ အပစခတရပစြေရး စမခပက လကမ တမးရေသးသည

တငးရငးသမးအပစမမးက အစးရသစက သကၤမမကငး ျဖစေနၿပး တပမေတမာႏ ငလညး တစခါတစရတြင

စစမကဆကလကတကခကၾကလက ႐ သည။ ယခလက႐ ရ႐ ေနသည၊ ႔အျပင ေနမငအနမဂတတြင

ရ႐ ာႏငသည ျမနမမာႏငင၏ ၾကြယဝလ ေသမ သတ သယဇမတမမးာႏ င ေရအမးလ ပစစ အကးခစမးခြင၊

စမခြငမမးာႏ င သကဆငသည သေဘမမးကြြလြြမႈမမးသည ာႏငငေတမ စညးလးညညြတမႈ ရ႐ ေရးအတြက

အတမးအဆးမမး ျဖစပါသည။

မးယစေဆးဝါး တလပမႈာႏ င သးစြြမႈမမးက ေဒသအေတမမမးမမးတြင ျပန႔ာႏ ႔ေနသည ျပနမဆးႀကးမမး

ျဖစသည။ မးယစေဆးစြြသ လငယအခးအစမးမ မ ေၾကမကခမနးလလ ျဖစၿပး အေရအတြကမ မ အးသျဖင

တငးရငးသမးေဒသမမးတြင ပမဆးဝါးပါသည။ ဘမသမေရး ပဋပကၡမ မ ာႏငငအတြက ႀကးေလးလ သည၊

ရငဆငေျဖ႐ ငးရမည ဝနပဝနပးတစခ ျဖစေနဆြျဖစၿပး တငးတစပါးမ ဝငေရမကပါဝငလမမည အေျခအေနက

ဖတေခၚေနသကြသ႔ ျဖစသည။ ဘမသမေရး တငးမမမႈမမး၊ အၾကမးဖကမႈမမးမ မလညး ာႏငငအတြက

အေလးမးရမည ဝနပဝနပးတစခ ျဖစပါသည။ ေတမငသငယမမးပငေသမ ေျမယမမမးာႏ င (႐းရမဓေလအရ)

ရပ႐ြမပငေျမယမမမး တရ ားလကလြတ သမားဆညားခခြရမႈမမး႐ ၿပး ေျမယ ပငဆငခြင လျခ ခငမ မႈ မ႐ ျခငးက

စကပ ားေရားက႑ တားတကမႈက ောႏ မငောႏ းေစလက ႐ ပါသည။

ာႏငငျခမးဆကဆေရး မဝါဒဘကတြင အငအမးပေကမငးလမသည တ႐တာႏငငက ၎၏ နယနမတာႏ င

စပေနေသမ နယစပေဒသမမးသမမက ျမနမမာႏငင အတြငးပငးကသည ေဒသမမးတြင ျဖစပြမးေနသည

ပဋပကၡမမးက ေျဖ႐ ငးရမတြငပါ ြြဝငဝင ပတသကလသညဟလညး ေျပမၾကမးမးပါသည။

အစးရအသစအေနျဖင အေျခအေနအရပရပအမး မညသ႔ နးေကမငးကငတြယရမညက နညးလမး႐ မေနဆြတြင

ေမ မလငခကႀကးသည ျပညသလကလညး တားတကေျပ ငားလမႈ လကၡဏမမမးက ေစမငစမးေနၾကပါသည။

ကြသ႔ အေၾကမငးအရမမမးစြမက ကငတြယရမတြင လပဂၢလတစဥးမ ျဖစေစ၊ အဖြြ႕အစညးတစခမ ျဖစေစ၊

အစးရတစခမ ျဖစေစ အခ႕ကစၥမမးက မဖတမစငေစဘြ အမးလးက အေသအခမ ကငတြယာႏငပါမညေလမ။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 4 of 23

ယခစမတမးတြင တငျပလသည အေၾကမငးအရမမ မ ျမနမ ာႏငင လက႐ ရငဆငေနရသည ျပညတြငား၊ ျပညပ

စနေခၚမႈမ ားသည တစခာႏငတစခ ဆကစပလ က႐ ၿပး ၎တ႔က သးသပရမတြင ျပန အစအေဝးႀက ားတစရပ၏

အစတအပငားမ ားအျဖစ လႊမားျခရႈျမင သားသပရန လအပေၾကမငးပင ျဖစပါသည။

ဘမသမကးကြယမႈ၊ တငးရငးသမး လမ းစေပၚ အေျခချခငးမဟတဘြ တရမးဥပေဒအေပၚမတညသည

ာႏငငသမးျဖစပငခြငအတြက အေျခခအတျမစ စညးမဥးစညးကမးမမး

အခ႕ေသမာႏငငမမးသည မမတ႔၏ အမးသမးေရးလကၡဏမက ကးကြယသည ဘမသမတစခတညး၊ သ႔မဟတ

တငးရငးသမးလမးစတစခတညး အေပၚမတည၍ သတမ တၾကသည။ အခ႕ာႏငငမမးကမ ကကယျပန႔သည

အခကမမးအေပၚ မတည၍ အမးသမးေရးလကၡဏမ၊ ာႏငငသမးျဖစခြငက သတမ တၾကပါသည။

ဒတယအမးအစမးတြင ဘမသမတရမး၊ လမးာႏြယစ ကြမျခမးမႈမမး ႐ သညတင ာႏငငနယနမတအတြငး

ေမြးဖြမးလမသည မညသမဆ၊ သ႔မဟတ ာႏငငသမးခယ မးသည မညသမဆ ာႏငငသမးတစဥး၏

အခြငအေရးမမးက ခစမးခြင႐ သည။ ဂမမဏာႏငငက နမဇဝါဒမမး အပခပစဥက ပမနညးလမးက

ကငသးပါသည။ အေမရကနျပညေမငစာႏ င အငဒနး႐ မးာႏငငတ႔ကမ ဒတယနညးက ကငသးသည။

ပါကစၥတနာႏငငတြငမ ဥပေဒေၾကမငးအရ ဘမသမေရး၊ တငးရငးသမးေရး တနးတညမ မႈ ႐ သည။ သ႔ေသမလညး

ဘမသမေရးအစြနးေရမကမမးက လကသငခာႏငသည ာႏငငသမးမမးသည အစၥလမမဘမသမဝငမမးျဖစရမညဟ

အျမငကဥးေျမမငးစြမ လႈ႕ေဆမေသမေၾကမင အျခမးဘမသမကးကြယသမမးမ မ အဖမးဆးခရ၊ ဗးခြြဖကဆးခရ၊

သ႔မဟတ မမတ႔၏ အမမမးာႏ င စးပြမးေရးလပငနးမမး မး႐ႈ႕ခရၿပး စြန႔ခြမြကေျပးၾကရသည။ ဆဒနာႏငင၊ ဒါေဖမမ

ပဋပကၡမမး၏ အဓကအေၾကမငးအရငးမ မ ဘမသမေရးမဟတဘြ တငးရငးသမး လမးာႏြယစမမးအၾကမးျဖစၿပး

လမးစအျမစျဖတသတသငေရးကလညး ကယကယျပန႔ျပန႔ပင ျပလပေနၾကသည။ ဘမသမေရး

အေျခခသညျဖစေစ၊ လမးေရးအေျခခသညျဖစေစ ာႏ စာႏငငလးမ ေနမကဆးရလမဒမမးမ မ အပကပကာႏ င

ာႏ မေခါငးေသြးြကသညကနး ဆကခြပါသည။

(၁၉၄၇) ခာႏ စတြင ေရးးခြသည ပမပငလစမခပက ေခတအေျခအေနမမးာႏ ငအည ေရးဆြြခြသည။

စမခပအရ တငးရငးသမးအပစမမးအေနျဖင တစစတစစညးတညး ဖြြ႔စညးမးသည ျပညေမငစက

လကသငမခာႏငပါက မမကယပငအပခပခြငက အတငးအတမတစခအ ရယေ႐ြးခယာႏငခြင ႐ သည။

သ႔ေသမလညး အခနေနမကပငးတြငမ ျဖစေပၚလမခြသည သမငးေၾကမငးက ပမပငလစမခပက

ေဆြးောႏြးသေဘမတခြသည အေျခအေနမမးက ေျပမငးလြခြပါသည။ တ႐တာႏငငက အငအမးေတမငတငးလမၿပး

၎၏ၾသဇမအမဏမက ပမခြ႕ြငလမခြသည။ အေျခခအေဆမကအဥမမးာႏ င နညးပညမဆငရမ တးတကမႈမမးက

ေဝးကြမေနသည ေဒသမမးာႏ င လသမးမမးက နးကပလမေစခြပါသည။ ႔အတ ကမမၻလးဆငရမ

စးပြမးေရးစနစကလညး တစလးတစေပါငးတညး ျဖစလမခြပါသည။ ျမနမမာႏငငအေနျဖင

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 5 of 23

အခပအျခမအမဏမခငမမၿပး အမ နတစကယ လြတလပသည ာႏငငအျဖစ ဆကလကတညၿမြလပါက

ျပညတြငးတြင စညးလးညညြတရန လအပပါသည။

ျပညတြငးေဒသ တစခာႏ ငတစခအၾကမး ေျပမငးေ႐ႊ႕အေျခခမႈမမး အလြနမမးေသမေၾကမင

တငးရငးသမးလမးစအေပၚ အေျခခသည ာႏငငသမးစနစက အသးျပၿပး ျပညနယမမးက သတမ နရနမ မ

မျဖစာႏငပါ။ ကခငျပညနယတြင ေနငသမမးအနက ကခငလမ းမမးမ မ တစဝကပင မ႐ ျခငးသည အခကက

ေမကျပေနပါသည။ သ႔ေသမ ဥပမမအမးျဖင ႐ မးျပညနယက ေငြေၾကးစနစာႏ င ာႏငငျခမးဆကဆေရး

မဝါဒတ႔မ အပ မမေဒသာႏ င သကဆငသညအေရးမမးအမး စမခန႔ခြြခြင ေပးာႏငၿပး သ႔အပခပမႈ လပငနးမမးက

ေသေသခမခမ လပေဆမငာႏငရနလညး လေလမကသည အသးစရတေပးရပါမည။ အကယ၍

မာႏေလးတငးေဒသႀကးတြင ေနငေနသတစဥးက ႐ မးျပညနယသ႔ ေျပမငးေ႐ႊ႕မညဆပါက ခြြျခမးဆကဆရျခငး

မ႐ သငဘြ ႐ မးေဒသဖြမး လမးစမမး ရ႐ ေနသည အခြငအေရးမမးာႏ င အက းအျမတမမးအမးလးက

တနးတရ႐ ာႏငရပါမည။ အလမးတပင ႐ မးျပညဖြမး တစစတစဥးအျဖင မာႏေလး၊ သ႔မဟတ ရနကနသ႔

သြမးေရမကေနငမညဆပါက ၿမ႕ႀကးမမးတြင ဒတယတနးစမး ာႏငငသမးအျဖစ ခြြျခမးဆကဆခရျခငး

မ႐ ေစရပါ။ ာႏငငသမးမမးာႏ င တရမးဝငေနငခြင ရမးသမမးအမးလး ေယဘယအမးျဖင ာႏငငတစဝနး

လြတလပစြမသြမးလမခြင ႐ ျခငးသည ာႏငငေတမ၏ ဝေသသလကၡဏမတစရပျဖစသည။ ျမနမမာႏငင၏

သမငးေၾကမငးသည မလ ခြပါ။ ႔ေၾကမငပင တပမေတမအပါအဝင ဗဟအစးရာႏ င

တငးရငးသမးျပညနယမမးအၾကမး လျခေရးဆငရမ သေဘမတနမးလညမႈာႏ င မဝါဒမမးက ည ာႏႈငးေဖမေဆမငရန

လအပပါသည။ သ႔ လပေဆမငရမတြင တညၿငမမႈက လအပသညတင မလအပဘြ လကနကကငတပဖြြ႔မမး

ေနရမခမးျခငးက ေ႐ မငၾကဥရမညကလညး သေဘမကေပါကရပါမည။

တပမေတမာႏ င ျမနမမာႏငငသမးမမးအေနျဖင ရခငျပညနယတြင ေနငလက႐ သည လဥးေရ

တစသနးေကမ႐ သည မဆလငဘမသမဝငမမးက လမးစအျမစျပတေစရန ရည႐ြယခကျဖင

႐ ငးလငးမညဆပါက အၾကမးဖကျခငး၊ အစမေရစမ ျပတလတေစျခငး၊ စတဓါတခးခးကေစရန လပေဆမငျခငး

အစ႐ သည နညးလမးမမးက အသးျပ၍ ြကခြမသြမးေစရန ာႏ ငတာႏငပါသည။ သ႔ေသမ အျပအမမမးသည

ျမနမမာႏငငသည မညသ႔ေသမာႏငငျဖစသညဆသညက မ တေကမကတငသြမးပါလမမည။ နညးက

ျမနမမာႏငငက ပါကစၥတန၊ သ႔မဟတ ဆဒနာႏငငာႏ င အလမးတာႏငငမမး၏ လမးေၾကမငးေပၚသ႔

ေရမကေစမညျဖစၿပး (ပမမ တေသမ) အငဒနး႐ မးာႏငင၏ ပစမ လညး ခြြျခမးၿပး ျဖစပါမည။

ဤအေျခအေနတြင မညသညတငးရငးသမးအပစကမ စတခလကခေနာႏငလမမည မဟတပါ။ ရခငျပညနယမ

မဆလငမမးက အစေဖမကာႏငပါက အျခမးေဒသမ ခရစယမနဘမသမဝငမမးက

ကစၥတးလပာႏငလမလမမညဟလညး ေမးခြနးတဖြယ႐ ပါသည။ “႐ဟငဂမ”ဟ မမတ႔ဘမသမ သမတသမမးက

တရမးဝငရပတညခြင မေပးပါက အျခမးတငးရငးသမးအပစမမးသည လက႐ တြင တရမးဝငေနသညတင

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 6 of 23

ေနမငတြင ၎တ႔ကလညး ပစမ တ မးခြြျခမးဆကဆမႈ မ႐ ဟ မဆာႏငပါ။ ဗမမလမ းမမး ႀကးစးမႈ၊ သ႔မဟတ

အမးေကမငးမႈက ပနးတငအျဖစ ရည႐ြယပါက ျမနမမာႏငငသည ာႏငငတစရပအေနာႏ င ကဆးပါလမမည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအပါအဝင လက႐ ကငသးေနသည မဝါဒမမးက လမးေၾကမငးေပၚသ႔ ညႊနျပေနပါသည။

အတငးအၾကပစမ မးျခငးမဟတဘြ ေဒသအသးသးမ လလလမးလမးပါဝငသည စညးလးညညြတမႈသည

ာႏငငလးဆငရမ အမးသမးစညးလးညညြတမႈအတြက လအပပါသည။ အခကအတြက ျပညေမငစာႏ င

တငးရငးသမးျပညနယမမး၏ ာႏငငသမးအျဖစ အသအမ တျပရမတြင ဘမသမကးကြယမႈ၊ လမးာႏြယစအေပၚ

မတညမႈမ႐ မ သမ ျဖစာႏငပါလမမည။

အကေဖမျပပါ သတမ တခကမ မ အးသျဖင တငးရငးသမးျပညနယမမးတြင မျဖစမေနလအပပါသည။

အဘယေၾကမငဆေသမ ျပညနယမမးက အငအမးအေကမငးဆး တငးရငးသမးမးာႏြယစဝင တစခစအေပၚသမ

အေျခခ၍သတမ တပါက ေဒသအသးသးတြင ေနငလက႐ သည လဥးေရပနညးသည

အျခမးတငးရငးသမးမမးက (ဥပမမ ကခငျပညနယတြင ေနငလက႐ ေသမ ႐ မးတငးရငးသမးမမးက)

မမတ႔အျဖင ဖယၾကဥခရမညက စးရမလက႐ ေသမေၾကမင ျဖစသည။ တစဖကာႏ ငတစဖက ည ာႏႈငးသညဆရမတြင

သဘမဝသယဇမတမမးမ ရ႐ သည ဝငေငြမမးာႏ င အစးရအပခပမႈ လပငနးမမးကပါ အတငးအတမ တစခအ

ဗဟခပကငမႈေလမခရနလညး လပါသည။

ေနမကဆကတြြ (ဂ)မ သ႐ပျပပတြင ျမနမမာႏငင႐ ၾသဇမအမဏမႀကးမမးသည အပစမမးက ေဖမျပမးပါသည။

၎တ႔အတြက အေရးႀကးသည အခကမမးာႏ င အခငးခငးအၾကမး ဆကဆမႈမမးသည - ဗဟအစးရာႏ င

တငးရငးသမးအပစမမးအၾကမး တငးမမမႈမမး ဆကလက႐ ေနမည သ႔မဟတ ေပမကကြယသြမးမည၊

ဘမသမေရးကးကြယမႈက ာႏငငတြငးသေဘမမးကြြျပမးမႈမမးက ဆကလကျဖစေပၚေစလမမည၊

သဘမဝသယဇမတမမးမ ရ႐ သည ဝငေငြမမးက ျပညတြငးစညးလးညညြတမႈာႏ င တးတကဖြ႔ၿဖးမႈအတြက

အသးခာႏငမည သ႔မဟတ ၾသဇမအမဏမ႐ ေသမလညး ာႏငငအတြက အကးေဆမင႐ြကမႈ မ႐ သည

အပစမမးကသမ ရ႐ မည - စသည အခကမမးက အဆးအျဖတေပးပါလမမည။

ေ႐ ႕ဆကအတြက တစခတညးေသမ နညးလမးမ မ ပးေပါငးေဆမင႐ြကရနာႏ င တစဖကာႏ ငတစဖက ည ာႏႈငးရနသမ

႐ ပါသည။ သ႔ေသမလညး ျမနမမာႏငငမ အေရးပါသည အပစအေတမမမးမမးက မမတ႔ဆကသြမးရမလမးအတြက

အကပါနညးလမးက မလလမးၾကပါ။ အမမးစက မမတ႔ လလမးသည အရမမမးအမးလးက

လးဝဥအာႏငရသည အဆးသတကသမ ေမ မလငေနၾကပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 7 of 23

သဘမဝသယဇမတမမးေၾကမငျဖစသည ပဋပကၡမမး - စညးလးညညြတမႈအတြက အဟန႔အတမးမမး

တငးရငးသမးမမးေနငရမ ျပညနယမမးသည ျမနမမာႏငငအကယအဝနး၏ တစဝကခန႔႐ ပါသည။

ေဒသမမးတြင ျမနမမာႏငငလဥးေရ၏ သးပတစပခန႔သမ ေနငၾကေသမလညး ာႏငင၏ တြငးြကသတ မမးာႏ င

ေရအရငးအျမစ အမမးစတည႐ ရမ ျဖစပါသည။

မကေမ မက တငားရငားသ ားပဋပကၡမ ားသည (၁၉၄၇) ခာႏ စ ပငလည လ ခ သေဘ တည ခ ကမ းက

မသက ားကၽြနျပခမႈအေပၚ ျမစဖ ားခခသည။ သေဘ တည ခ ကမ းအတငးသမ လကနမခြပါက ဗမမလမးမမး

ႀကးစးေသမ တစေသြားတစသ ျပညေထ ငစမ းမဟတဘြ တငးရငးသမးမမးအေနျဖင ကယပငျပဌမနးခြငာႏ င

စမပငခြငတ႔က ရ႐ ာႏငရန အေျခအေနေပးေကမငး ေပးခြပါလမသည။ ေဒသမမးက မညသ႔အပခပမည၊

သဘမဝသယဇမတမမးမ ရ႐ ေသမ ဝငေငြမမးက မညသက မညသညပမမဏအတငး အကးခစမးခြင

႐ သငသည ဟေသ မေဘ ငတစရပက အသစတစဖန ျပနလညခမ တာႏငမ သမ လက႐ တြင အမးလးအၾကမး

သေဘမတညမႈ၊ စစမ နသည စညးလးမႈတ႔က ရာႏငမညျဖစပါသည။

ယခ တငမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေနျဖင အကပါ အေျခချပနမမမးကလညးေကမငး၊ သဘ ဝ

သယဇ တမၾကြယဝသည ေဒသမမး႐ ေျမယမသမးဆညးခမးရမႈမမးကလညးေကမငး စတငေျဖ႐ ငးျခငး

မ႐ ေသးပါ။ အမ နဆလ င ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏ ယခအ စြမးေဆမငာႏငမႈမ မ လကနကကငအငအမး

နညးပါးေသမ တငးရငးသမးအဖြြ႔အစညးငယမမးကသမ လကနကခေစာႏငခြျခငး ျဖစသည။ အခရမျဖစသည

တြငးြကသတ မမးမ ရ႐ သည ဝငေငြမမးက မညသ႔ခြြေဝမညဆသည ကစၥအမး ယခကတင မည ာႏႈငးရေသးပါ။

ဖကဒရယျပညေမငစ တညေဆမကရမတြင အလြနအေရးပါသည အခကက ညသြငးစဥးစမးျခငး မျပပါက

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေနျဖင ေ႐ ႕ဆကတးရန မျဖစာႏငသကြသ႔ ေအမငျမငလမမညလညး မဟတပါ။

တပမေတမာႏ င အလြမးသငေသမ အခြငးခမမးာႏ င အငအမးေတမငတငးေသမ တငးရငးသမး

လကနကကငအဖြြ႔အစညးမမးသည သဘ ဝသယဇ တ ဝငေငြမမး၏ တစစတတစပငးက အကးအျမတ

ခစမးေနၾကသည။ ဝငေငြမမးမ မ ာႏငငေတမမ ရ႐ ရမည ပမ နအခြနအေကမကာႏ င ာႏငင၏ တရမးဝင ရေငြ-

ြကေငြ စမရငးမမးသ႔ အျပညအဝမဝငေတမပါ။ ဥပမမဆေသမ ေကမကစမးလပငနးမ အျမတေငြေဝစအမမးစက

ေကမကစမးတးေဖမေရး လပငနးတြင ရငးာႏ းျမ ပာႏ မးသည ဝာႏ င တ႐တ လပငနးမမးက ရ႐ ၾကသည။

သယဇမတ အကးအျမတခစမးခြငက ေဆြးောႏြးရမတြင ၎တ႔က မမ တ၊ သ႔မဟတ မမတ႔အတြက အကးအျမတ

မမးသငသေလမကမမမးဟ ယဆပါက ောႏ မငောႏ းေစရန ျပလပာႏငေသမေၾကမင သမမးကလညး

ပါဝငေျပမဆခြင ေပးသငပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 8 of 23

ေရအမးလ ပစစာႏ င စပလဥး၍ - (၂၀၁၁)ခာႏ စမတငမ ျမနမမာႏ င တ႐တာႏငငတ႔အၾကမး ခပဆခြသည

စမခပမမးသည အာႏၵယာႏ င နေပါာႏငငတ႔အၾကမး၊ လမအာႏ င ငးာႏငငတ႔အၾကမး ခပဆခြၾကသည

အလမးတစမခပမမးာႏ င ာႏႈငးယ ဥပါက၊ တ႐တာႏငငဘကသ႔ လြနစြမအေလးေပးမး၍ မ တမႈလညး မ႐ ပါ။1

ဤအခကက ကမလမမးတြင ျမနမမအစးရအေနျဖင တ႐တအစးရအေပၚ ကလသမဂၢာႏ င အျခမး

ာႏငငတကမဇမတခမမးတြင သခငး၊တမနခငးအရ မညမ အမးကးအမးမး ျပခြရေၾကမငး င႐ မးေစပါသည။

အေစမပငးစမခပမမးမ မ လအပသည အခကအလကမမး ျပညျပညစစ ေလလမျခငးမျပဘြ၊ ျပညသတ႔မ

ေ႐ြးခယတငေျမ မက မးျခငး မဟတသည အစးရမ ခပဆ မးခြျခငး ျဖစသည။ ႔ေၾကမင ယငးစမခပမမးက

တ႐တာႏ ငျဖစေစ၊ အျခမး ျပညပရငးာႏ းျမႈပာႏ လသမမးာႏ ငျဖစေစ ျပနလညေဆြးောႏြးာႏငပါသည။

ျမနမမာႏငငမ ရ႐ သငသည အကးခစမးခြင ေဝစအခးအစမးသညသမ အေရးပါသည မဟတပါ။ ေရကမတမမမး

တညေဆမကရန ခြငျပခကေပးသည နညးလမးကလညး အေရးႀကးပါေသးသည။ သကဆငရမ ေဒသခတ႔၏

သေဘမမးကလညး ေတမငးခရပါမည။ ရဖနရခါဆသလ အခ႕ေနရမမမးတြင အ႐ြယပမေသးငယသည

ဆညမမးက တညေဆမကျခငးျဖင ေဒသခမမးမ အေျခပက၊အေနပက ေ႐ႊ႕ေျပမငးရမႈလညးက ပမနညးပါးေစၿပး

သဘမဝပတဝနးကင ခကမႈကလညး ေလမနညးေစာႏငပါသည။

ေနမေဝာႏငငက အၾကဉမဏျပမးသည စမခပမမးက စစစသည နညးလမးစဥအသစတြင စမခပအေဟမငး၊

စမခပမေကမငးတ႔အမး ျပနလညဆနးစစရနာႏ င ဆညာႏ ငပတသကသည ေဒသအတြငး ေနင

အသကေမြးသမမးအေရးက ပမ အေလးမး၊ ညသြငးစဥးစမးရန အၾကျပမးပါသည။ တ႐တာႏငငသည

ဤကစၥာႏ င ပတသက၍လညး အေလမေပးလဟန မျပေသးပါ။ ယခငစမခပမမးအတငး

ေရအမးလ ပစစစမကနးမမး၏ အကးအျမတ ၈၅%က (အမမးအမးျဖင တ႐တ) ကန ႐ကမမးအမး

ခစမးခြငျပရန လလမးလက႐ သည။ ျမစဆစမခပက ေဖမကဖကလ င ေဒၚလမ သနး ၈၀၀

ေပးေလမရမညဟလညး အသေပးလက ႐ သည။ ျမစဆေလမေၾကးပမမဏက စစမးစစေဆးရန မၾကမေသးမက

ဖြြ႔စညးခြသည ေကမမ႐ ငအေနျဖင စမကနးအတြက အၿပးသတဆးျဖတခကတစခခ ခမ တျဖစေစာႏငရန

အေမကအကျပာႏငေကမငး ျပာႏငပါလမမည။

တ႐တာႏငငသည တပမေတမာႏ င တငးရငးသမးလမးစအၾကမး ပဋပကၡတြင ာႏ စဖကစလးအမး

ေခတမလကနကမမး ေမကပေပးေနသညဟ လတတေလမသတငးမမးက ေဖမျပၾကပါသည။2

ျမနမမတပမေတမက ဆန႔ကငတကခကရမတြင အကအညေပးရန တ႐တတပမေတမမ တပသမးမမးက

1 မတညေသမ ကန႐ကပစမမးအရ အကးအျမတ၊ ခစမးခြငမမး ကြြျပမးပက ေနမကဆကတြြဂရပမမးတြင ေဖမျပမးပါသည။

2 http://m.bangkokpost.com/opinion/1009561?refer=https%3A%2F%2Fnews.google.com%2F

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 9 of 23

႐ မးျပညနယေျမမကပငးတြင တပစြြ မးေစသညဟ၍ပင အေမကအမး အတအကမ႐ ေသးသည

ေကမလမဟလမမး ြကေပၚလက႐ သည။ ေသခမသညမ မ တ႐တာႏငငအေနျဖင ျမနမမာႏငင

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ပါဝငပတသကလသည ဆာႏၵ႐ ေၾကမငးပင ျဖစသည။ အခကကလညး လသ႐ ငၾကမး

တေဖမေၾကညမမးၿပး ျဖစသည။3

တ႐တာႏငငအေနျဖင မမအစးရပင လပငနးမမးက ေမကပေၾကးေပး၍ ျမနမမာႏငင နယနမတတေလ မက႐

ေျမမမးက ဝယယေစကမ “ဘနးအစမးး အျခမးသးာႏ မမး စကပးေရးစမကနး ေပၚလစ” က ခမ တ၊

အေကမငအညေဖမ လပကငေစလက႐ သည။ အခကကလညး တငးရငးသမး လမ းစမမးအၾကမး

တငးမမမႈမမး တးပြမးေစပါသည။ အျခမးတစဖက၌ “တစာႏငင၊ သမဒၵရမာႏ စစငး” ဟေသမ ေပၚလစ

ခမ တ မးသညအတငး အာႏၵယသမဒၵရမ၊ သ႔မဟတ ဘဂၤလမးပငလယေအမတြင ေျခခလသည

အမသသကလညး ႐ ေနသည။4

ေကမကျဖသည တ႐တာႏငင၊ ယနနျပညနယသ႔ ခရးဆကမည ေရနပကလငးမမး ကမးတကရန အလြန

ေျခခငးလကခငးသမသည ဆပကမးေနရမျဖစသည။ ဤေကမကျဖစမကနးတြင ရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈတနဖး ေဒၚလမ (၇)

ဘလယ အကနကခသငသညဟေသမ တ႐တာႏငငဘကမ အဆျပခကမ မ စးပြမးေရးအျမငအရ

ကးေၾကမငးဆေလမမႈ မ႐ ပါ။ ၎အေနျဖင မမာႏငငျပငပတြင နယေျမေျခကတယ လႊမးမးေရးမဟမဗဟမ၏

အစတအပငး တစရပသမ ျဖစဖြယ႐ ပါသည။

ဘမသမေရးာႏ င စပလဥး၍ . . .

အကေဖမျပပါ အေၾကမငးအရမမမးအျပင ရခငျပညနယတြင ဘမသမေရးပဋပကၡမမး ပမျပငးနလမသည

အေျခအေနလညး ႐ ပါေသးသည။ လကနကအျပညအစ႐ သညအျပင ေျမျပငအေျခစက အေျမမကတပမမး၊

ေဝဟငသးအေျမမကမမး တပဆင မးသည ရဟတယမဥမမးပါ စစကရယာႏငသည ျမနမမရြာႏ င

တပမေတမအရမ႐ မမးအမး တရမးဝငတျပနေသမ သတငးမမးအရ အၾကမးဖကသမမးက ဓါးမမး၊ 3 http://www.stimson.org/content/china-enhance-its-role-myanmars-peace-process 4 တ႐တာႏငငသည ရခငျပညနယေရးရမမမးအေပၚ ၾသဇမသကေရမကလသည ဆာႏၵ႐ ေၾကမငးက (၂၀၁၅)ခာႏ စ ဧၿပလ ေဒါကတမေအးေမမင ာႏ င အျခမး ရခငအမးသမးပါတ ေခါငးေဆမငမမး၏ ပါတအခငးခငး ခရးစဥက အငအ႐ မး သကေသျပေနပါသည။ ကပ၍လညး တ႐တာႏငငမ ျမနမမာႏငငအေပၚ စးပြမးေရးာႏ င စစေရးဆငရမာႏ စမးလးာႏ င သကဆငသည အျမငအမး ေဝဖနသးသပသမမး၏ ေရးသမးခကက http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/CSSAnalyse156-EN.pdf တြင ၾကညပါ။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 10 of 23

လ မမးအသးျပ၍ စတငတကခကေနပါသည။ သတငးမမးကပင အၾကမးဖကသမမးသည ာႏငငတကမ

အမ႐စကမႈရ႐ ေစရန မမတ႔ေနငရမ ေကး႐ြမမမးက မမတ႔ ကယတင မး႐ႈ႕ဖကဆးေနသညဟလညး

ဆၾကပါသည။

ေသခမသညမ မမ ရခငျပညနယအတြငးတြင အလြနအမငး ဆငးရြာႏြမးပါးသည မဆလငဘမသမဝငေပါငး

တစသနးေကမ႐ ေနၿပး ၎တ႔အနက အမမးစမ မ ရခငျပညနယဇမတ ျဖစသညတင ာႏငငသမးျဖစခြငမ႐ ၊

ျပညနယအာႏ ႔ အလပလပကငခြငမ ပင မ႐ ပါ။ သအမမးစမ မ မမတ႔၏လယယမေျမမမး သမးဆညးခမးရၿပး

တစာႏ စလ င လအနညးငယမ အပ ကနသညအခနမမးတြင အလပအကငရ႐ ရန မျဖစာႏငပါ။ အမဟမရခ႕တြမႈမ မ

အလြနဆးဝါးသညအျပင သမမးအေနျဖင ေမ မလငခကမြၿပး လပမလပရမျဖစမည အေျခအေနလညး

ေရမကေနပါသည။ သမမးက အျမစျဖတ၊ အျပတ႐ ငးရနမ မ ရခငအမးသမးပါတ၏ မအျဖစသမမက

အမ နတစကယျဖစေပၚေနသည အေျခအေနမမးအရ အစးရ၏ မတစရပလညး ျဖစလမပါက

ျမနမမာႏငငအတငးအတမျဖင ာႏငငေရးအကးအေျပမငး၊ သ႔မဟတပါကလညး စးပြမးေရး တးတကဖြ႔ၿဖးမႈ

ျဖစြနးလမရန ျဖစာႏငေျခမ မ ပ၍ပင နညးလမပါလမမည။

လတတေလမ ရခငျပညနယတြင ျဖစပြမးခြသည အၾကမးဖကမႈမမးေၾကမင ာႏငငတကမ အမ႐စကမႈ

႐ လမခြၿပးေနမက အခ ႕ကလညး ကန႔သတ မးသည ေနရမမမးသ႔ သြမးလမခြငက ေတမငးဆလမခြပါသည။

ျမနမမ - ဘဂၤလမးေဒ႐ ႕နယစပမ မ ႐ ညလမးၿပး လျခစြမစညးၾကပမႈ မ႐ သညအတြက အေတြ႔အၾက႐ သည

အၾကမးဖကသမမးမမးာႏ င လကနကမမး ဝငလမာႏငၿပး နယစပေဒသမမးသမမကဘြ ကေဝးကြမသည

ျပညတြငးေဒသမမးကပင တကခကလမာႏငသည အခကမ မ မဟမဗဟမဆငရမ အာႏရမယတစချဖစသည။

မဆလငဘမသမဝငမမး မနးတးေရးက ျမနမမာႏငငတစဝနးတြင ဆကလကလႈ႕ေဆမေနပါက ာႏငငအေနျဖင

တစခနခနတြင အဖးႀကးစြမ ေပးဆပရာႏငပါသည။ မညသညပဋပကၡမဆ ရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈမမးက ေလမနညးေစရမ

အးအနမာႏငသည က႑မမးမ မ သဘမဝသယဇမတ တယသးစြြသည က႑မမးမဟတသည၊

အလပအကငအခြငအလမးေကမငးမမး ဖနတးာႏငၿပး စးပြမးေရးကလညး အေမကအကျပမည

အျခမးလပငနးမမး ျဖစပါသည။

အကတြင ေဖမျပမးသည ျမနမမာႏငင၏ အကးစးပြမးေရးာႏ င အေၾကမငးအရမမမးမ မ တစခာႏ င

တစခဆကစပလက႐ ၿပး ဂ႐တစကကငတြယရနလညး လအပပါသည။ ျမနမမာႏငငက

စညးလးညညြတေစရမတြင၊ ၿငမးခမးေရးတညေဆမကရမတြင ဖအမးေပးမႈမမးာႏ င အငအမးအသးျပမႈ မပါဝငဘြ

ေအမငျမငေစရန တ႐တတ႔၏ စတဝငစမးမႈာႏ င ၾကြယဝမႈက ျမနမမာႏငင၏ အကးစးပြမးအတြက

အသးခာႏငပါသည။ တ႐တာႏငင၏ ၾသဇမခ၊ လကေဝခ အျဖစမခဘြ သ႔ျပလပရနမ မ ခကခြပါလမမည။

တ႐တာႏငင၏ ပါဝငပတသကမႈက ဘကမ ေစရန အျခမးာႏငငမမး၏ ေမကခမႈက အသးခာႏငေသမလညး

တ႐တမ မ အငအမးႀကး အမနးခငးာႏငငႀကးျဖစေသမေၾကမင ၎အမး ၿခမးေျခမကသည၊ ေစမကမးသညဟ

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 11 of 23

မယဆေစဘြ ေဆမင႐ြကရပါလမမည။ အခကမ မ “ာႏငငေရးကစမးကြကႀကး”5တစခာႏ ယျဖစေသမလညး

ကပင ပ၍႐ႈပေြးပါသည။

႐ ပေြးေနသည ျပနမမမးက ႐ ငးလငးျခငး

ကြသ႔ တစခာႏ ငတစခ ဆကစပေနၿပး ႐ ပေြးလ သည ျပနမအစငအခြႀကးက ႐ ငးလငးရမတြင

မညမ စတငမညနညး။ ြကကနတနဖး ေဒၚလမ ၁၀၀ ဘလယပင မ႐ ေသမ ျမနမမစးပြမးေရးတြင ာႏ စစဥ

ေဒၚလမဘလယ ဆယဂဏနးခ အေရမငးတနဖး႐ ေနသည ေကမကစမးက႑သည စတငေျခရမခသငသည

ေနရမျဖစပါသည။ လက႐ ေကမကစမးက႑မ အစးရက ရ႐ ေနေသမ ပငဆငေၾကးာႏ င

အခြနအေကမကမမးအပါအဝင တရမးဝင ဝငေငြသည ေဒၚလမ ၀.၅ ဘလယပင မျပညပါ။ Global Witness ၏

ခန႔မ နးခကအရ (၂၀၁၄)ခာႏ စ ေကမကစမးအေရမငးတနဘးမ မ ေဒၚလမ ၃၀ ဘလယအ ႐ ခြပါသည။

(၂၀၁၅)ခာႏ စတြင တလပသည ေကမကစမးပမမဏမ မ (၂၀၁၄)က ာႏ စဆမကပင ျဖစလမသညဟ တရမးဝင

တျပနခကမမးက ဆပါသည။6

ကြသ႔ တနဖးႀကးမမးလ သည အရငးအျမစက ခပကငခယလ ယာႏငေရး အတြကလညးေကမငး၊

ေအမကစအဆငအျဖစ တရမးမဝင ဆကေၾကးေကမကာႏငေရး အတြကလညးေကမငး လကလ မးမသမမး

အေနျဖင အႀကတအနယ၊ အၿပငအဆင ႀကးပမးၾကေနသညမ မ ဓမၼတမျဖစပါသည။ တပမေတမ၊ အမ းသမး

ဒမကေရစအဖြြ႔ခပ ဥးေဆမငေသမ အစးရ၊ ေကအငေအာႏ င ေကမကစမးတလပသ လပငနး႐ ငမမးအၾကမး

ာႏငငေရးအရ အေမ မအျမငႀကးမမးသည မဟမအေပးအယက ျပလပရန မျဖစမေန လအပပါသည။

မဟမအေပးအယတြင ေကမကစမးလပငနး႐ ငမမးအေနျဖင တလပရ႐ သည ေကမကစမးေရမငးရေငြ၏

5 “ာႏငငေရးကစမးကြကႀကး” ဆသညမ မ တစဆယကးရမစတြင အာႏၵယအပါအဝင ေတမငအမ႐ တကတြင ၿဗတနာႏ င ႐႐ မးအၾကမး ၾသဇမအမဏမလႊမးမးမႈအတြက အႀကတအနယၿပငဆငမႈက ဆလသည။ ေယဘယအမးျဖငမ ၾသဇမသကေရမကမႈ ကယျပန႔လမသညအျဖစက ဆန႔ကငသညအျဖစက ဆလျခငး ျဖစပါသည။

6 ျမနမမာႏငင စးပြမးေရးအတြက ေကမကစမး၏ အေရးပါပက အသအမ တမျပလသမမးအတြက - တ႐တာႏငင၊ ဂြမဒးျပညနယ႐ ၿမ႕တစၿမ ႕တညး၌ ေကမကစမးလပငနးတြင လပကငေနသည လပသမးေပါငး ာႏ စသနး႐ ေနၿပး တစၿမ႕တညးကပင ေရမငးခေနသည ေကမကစမးလပငနးမ မ ေဒၚလမ ၁၆ ဘလယ႐ သည။ တ႐တာႏငင တစာႏငငလးဆပါက အလပသမမးအေရအတြကာႏ င တနဖးပမမဏမ မ စစေပါငးတနဖးမ မ ပမမဏက မမးစြမပပါလမမည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 12 of 23

၅၀%က အခြနအေကမကအျဖစ ာႏငငေတမသ႔ ေပးသြငးေစၿပး ပမမဏက အပစအသးသးက ႀကတင

သေဘမတညမးသည အခးအစမးအတငး ခြြေဝယၾကမညဆေသမ အေပးအယမး ျဖစပါသည။7

အေသအခမည ာႏႈငးမးသည သေဘမတညမးမ ာႏငငေတမ၏ ရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈမမးာႏ င လမႈေရး လပငနးမမးအတြက

ာႏ စစဥ ေဒၚလမဘလယာႏ ငခ၍ ရ႐ ာႏငပါသည။ သ႔ မဟမအေပးအယ အသစတစခက မျပလပာႏငပါက

ျမနမမာႏငငသည ပဋပကၡဝြၾသဃြမ လြတေျမမကာႏငမည မဟတဘြ လက႐ အေျခအေနအတငး အမးနညးျမြ၊

ဆငးရြျမြ၊ အၾကမးဖကမႈမမး ႐ ေနျမြ၊ ႔အျပင ေသြးကြြျမြ ျဖစေနၿပး ာႏငငရပျခမး၏ ဖအမးေပးမႈကလညး

ခေနရပါလမမည။ ယခ “ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ”တြင အကပါကစၥက ည ာႏႈငးေဆြးောႏြးျခငး မ႐ ေသးပါ။ အေရးပါသည

တငးရငးသမးလမးစမမးက ၿငမးခမးေရးလပငနးတြင စတပါဝငစမးမႈ မ႐ ရျခငး အေၾကမငးရငးတြင

အခကလညး ပါဝငပါသည။

ေကမကစမးက႑ျပနမက အေျဖ႐ မာႏငပါက ေရအမးလ ပစစစမခပမမး ျပနလညည ာႏႈငးေရးမ မ

ျပညတြငးအဆငတြင အးတလည ခကခြဖြယရမ မ႐ ပါ။ သ႔တင တ႐တာႏငငမ အေလမမေပးဘြ တငးခေနလ ငမ

႐ ပေြးလမာႏငပါသည။ ကစၥာႏ ငစပလဥး၍ တ႐တာႏ င အျခမး ာႏငငျခမးရငးာႏ းျမ ပာႏ သမမးလညး ပါဝငာႏငမည၊

ျမစဆသမမကဘြ အျခမးေရအမးလ ပစစ စမကနးႀကးမမးအတြက အၾကေပးေကမမ႐ ငတစရပ ဖြြ႔စညးမည

ေဆမင႐ြကေရး (၎မ မ ေနမေဝာႏငင၏ အၾကျပခကျဖစသည) မ မ အေမကအက ျပာႏငဖြယ ျဖစပါသည။

အမ အခကငးသည ေကမမ႐ ငအေနျဖင ဆးျဖတပငခြင မ႐ ေသမလညး ေဒသခကၽြမးကငသမမး၊ ရငးာႏ းျမႈပာႏ မႈ

ျပလပရန စတဝငစမးသမမး၊ လမႈေရး အဖြြ႔အစညးမမးာႏ င အျခမးသကဆငသမမးမ

သတငးအခကအလကမမးက စေဆမငးခြင႐ မညျဖစသည။ ေကမမ႐ ငအေနျဖင ေျပမငးေ႐ႊ႕အေျခခ ေနငရမႈ၊

ေလမေၾကးေပးအပမႈာႏ င သဘမဝပတဝနးကငဆငရမ အေရးမမးက စစေဆးာႏငပါသည။ ဤေကမမ႐ ငတြင

ျမနမမာႏငငသမး အမမးစ ပါဝငာႏငၿပး ပါဝငလညး ပါဝငသငပါသည။

ေဆြးောႏြးရမတြင တ႐တကယစမးလ ယမမးက ပါဝငေစျခငးျဖင ၎တ႔အမး မ မ တတ ေျပမဆခြငေပးမးေၾကမငး၊

တစၿပငနကတညးမ မပင မမတ႔၏ စမကနးမမးက အျခမးာႏငငမမးမ အလမးတ ေရအမးလ ပစစ စမကနးမမးျဖင

အၿပငအဆင ာႏႈငးယ ဥစဥးစမးေနေၾကမငး သ႐ ေစမညျဖစသည။ ျမနမမာႏငငအေနျဖင ေနမကဆးတြင

ေရကမတမတညေဆမကရနာႏ င လ ပစစဓါတအမး တလပရန သငတငမ တေသမ ကန ႐ကစမခပမမးစြမက

ရ႐ ေကမငးရ႐ မည ျဖစသည။ သ႔ေသမ သေဘမတညခကတြင ပါဝငသညအခကမမးာႏ င လပ းလပနညးမမးက

ာႏငငတကမ စခနစညႊနးမမးာႏ င ပ၍နးစပမႈ ႐ လမေစလမမည ျဖစသည။ ျမနမမာႏငငအေနျဖင တ႐တာႏငငာႏ င

7 အကယက ပေရမစမတ ဒဇငးာႏ င ဟမးဗတတကသလတ႔မ (၂၀၁၆)ခာႏ စတြင ပးတြြ တေဝသည “A Grand Bargain: What It Is and Why It Is Needed” စမတမးတြင ႐ ပါ။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 13 of 23

ဆကဆရမတြင ေကမငးမြနသည စးပြမးေရးဆကဆမႈတစခ လအပသည။ သ႔ေသမလညး တစဖကသတ

တစဖကေစမငးနငး၊ မတရမးျဖစျခငးတ႔ မ႐ သငပါ။

ျမနမမာႏငင၏ ျပညတြငးေျမယမျပနမကမ တ႐တာႏ ငဆကဆသည ကစၥကပင ပမႀကးမမးသည။

ေဒသခကမၸဏမမး၊ အရမ႐ မမးာႏ င အဖြြ႔အစညးမမးက ခငမမ႐ ငးလငးမႈ မ႐ ေသမ ဥပေဒမမးက အသးျပၿပး

ေျမသမးမႈမမးက ျပလပေနၾကသည။ ေျမသမးမႈမမးက ျပနလညစစစမည လပ းလပနညးမမးက

မခမ တရေသးပါ။ ေအမက စအဆငအျဖစ ဖြ႔ၿဖးေရးအေၾကမငးျပၿပး သမးယ မးသည ေျမေနရမမမးတြင

လပငနးမမး လးဝမစရေသးပါက တညဆြဥပေဒမမးအရ လပပငခြင႐ သညအတငး ေျမမမးက

ျပနလညသမးယသငသည။ စစကငးတငးေဒသႀကးတြင သ႔ ျပနလညသမးယ၊ ျပနလညခြြေဝေပးမႈ စတငာႏငခြၿပ

ျဖစသည။

သမးယ မးသည ေျမမမးေပၚတြင ရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈ အေသအခမျပလပမးၿပးျဖစပါက မလအသမးခ ေျမ႐ ငအတြက

ေလမေၾကးက သငေတမသည နညးလမးတစမးမ းျဖင စမသတမ တေပးရပါမည။ (တစဥးတညးအမညျဖင

ပဂၢလကပငမဟတသည) အမမးပင၊ ေကးရြမပငေျမမမးမ မ တရမးဝငပငဆငခြင ပမ႐ ပေြးေသမေၾကမင

၎တ႔ကလညး ညသြငးစဥးစမးေပးရမည။ ကြသ႔ အမမးပငေျမာႏ င ပတသကသည

အျဖစအပကအမမးအျပမးအနက တငးရငးသမးမမးက မမတ႔မးာႏြယစမ ာႏ စေပါငးမမးစြမ အပခပစမခြၿပး

သေဘမတခြြေဝခြသည ေျမယမမမးအတြက တရမးဝင စမရြကစမတမး အေမကအမး မ႐ သညအျပင

ပဋပကၡေၾကမင မမလပကငခြသညေျမက စြန႔ခြမြကေျပးရမႈမမးလညး ပါဝငသည။ ကြသ႔ေသမ ေျမမမးက

ေျမလြတေျမ႐ငးမမးအျဖစ သတမ တခရၿပး သမးယၾကပါေတမသည။

အခကသည ယခအခနတြင ျမနမမာႏငငသမး အလပသမမး သနးာႏ ငခ၍ ငးာႏငငတြင ေရမကေနရျခငး၏

အေၾကမငးရငးတစခ ျဖစပါသည။ ငးာႏငငတြင လပခပရေသမ အေၾကမငးတစခတညးေၾကမင မဟတပါ။

သမမးအေနျဖင မ႐းဖလမ လယယမလပငနးတြင လပကငာႏငေရးအတြက ေနရငးေဒသသ႔ ျပနာႏငေစရန

ေဆမင႐ြကေပးျခငးျဖင ာႏငငသမးမမးက ျပနလညအေျခခေစာႏငၿပး တညၿငမကမ ေအးခမးသမယမသည

အေနအမးကလညး ဖနတးာႏငမည ျဖစပါသည။ တဆကတညးမ မပင ျမနမမာႏငငတြင ေျမမြယမမြမမးာႏ င

ျပညပြကကမ လပကငစမးေသမကသ အမမးအျပမး႐ ေနၿပး ေျမပင႐ ငအႀကးစမးမမးက အပစးေနသည

ဘဝဆးမ လညး လြတေျမမကေစာႏငမည ျဖစပါသည။

သဘမဝသယဇမတ ဝငေငြခြြေဝမႈ၊ ေရအမးလ ပစစာႏ င ေျမယမျပနမမမးက ေျဖ႐ ငးေဆမင႐ြကာႏငၿပ ဆပါက

ျမနမမာႏငငအတြက လကေတြ႔က က အလပျဖစာႏငမည ဖကဒရယစနစမ မညသညဆသညအ ား

သေဘ တည ခ က ရ႐ ေရးသည ပမလြယကလ ဖြယ ႐ ပါသည။ ဖကဒရယစနစဆသညမ ဗဟအစားရာႏင

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 14 of 23

မညက မတ အဆကအသြယ အနညးငယမ သမ႐ သည တစျပညေမင နယေျမအငယကေလးမမးစြမျဖင

ျခရဖြ႔စညားထ ားသည စနစမဟတေၾက ငား ႀက တငသတျပ သေဘ ေပါကၾကရန လအပပါမည။ အလပျဖစသည

ဖကဒရယစနစတစခမ မ ျပညေထ ငစအစားရ ဝနႀက ားဌ န အသ ားသ ား၏ ေန႔တဓဝလပငနားမ ားက ျပညနယအစားရ

အဆငဆငသ႔ လပပငခြငာႏင တ ဝနမ ား လႊေျပ ငားမးျခငးသမ ျဖစသည။

ဥပမမအမးျဖင ျပညေထ ငစဥပေဒအရ ာႏငငတြငး႐ ေက ငားအ ားလားတြင ျမနမ စ သငရန လအပသညဟ

ျပဌမနးထ ားာႏငေသမလညး အခကက ျပညနယမမးတြင သကဆငရမ တငးရငးသမးဘမသမစကမး အသးသးက

သငၾကမးခြငမေပးသည ကန႔သတမႈမး မဟတပါ။ ျပညနယအစားရ အေနျဖင တရ ားမ တစြ

ေ႐ြးေကမကတငေျမ မက မးျခငးခရၿပး လပငနားတ ဝန တတက က ာႏင လပငနားအေက ငအထညေဖ ရန

ဘတဂ ကရနပေငြ ေလ ကေလ ကငငလညး႐ ပါက အငဒနး႐ မးကြသ႔ ာႏငငေတမ၏ အငအမးာႏ င

စညးလးေတမငတငးလမမႈတ႔က အဆမတနပမ ခငမမလမပါလမမည။ ဤသ႔ျဖင

လကနကကငေတ လနေရားအေပၚ စတဝငစ ားမႈ က ဆငားေလ ပါားသြ ားေစာႏငမညအျပင ဆကလကေသြးခြြ

ပနကနလသည အပစမမး၏ ၾသဇ အ႐ နအဝါကလညး က ဆငားသြ ားေစမည ျဖစပါသည။

ရခငျပညနယာႏင စပလဥး၍ - ေဒသတြင ေနငလက႐ သည မဆလငဘမသမဝငမမး၏ ျပန မ မ

႐ ငးလငးရန အလြနခကခြသည ကစၥျဖစသည။ တငားမ မႈ ပမ ားလ သညာႏ ငအမ ရာႏငတပအငအ ား လအပခ က

ပမျမငမ ားလ ၿပ ား ျပညနယတားတကမႈမ မလညး ခကမႈ ပလမပါသည။ လမ ားစ ာႏစစတ႔အၾက ား ယခငေနထငမႈပစ

(လမႈေရားအရ ေရ ေထြားဆကဆမႈ မ႐ လ ေသမလညး စ ားပြ ားေရားအရ ပားေပါငားဆကသြယမႈ႐ သည ၿငမားခ မားစြ

အတယဥတြေနထငသည ပစ) မ ား ျပနလညတညေဆ ကာႏငမည နညားလမား႐ မေဖြေတြ႔႐ ေရးသည အဓက

စနေခၚခကျဖစပါသည။ ဤအပစာႏစစတ႔သည ေန ကဆားတစေန႔တြင သ မနယဥတြ ေနထငၾကသညသမ

မဟတဘြ က႑အမမးတြင အဓပၸါယပမ ျပညဝသည စစမန ေသ ဆကဆေရးမး တညေဆမကရန အတတကြ

႐ မေဖြေတြ႔႐ ေကမငး ေတြ႔႐ ာႏငပါသည။

လက႐ အေနအထ ားအရမ အစၥလမမ အစြနားေရ ကဝါဒာႏင ဗဒၶဘမသမ စစေသြးၾကြမမး အငအမးႀကးြမးလမမႈ၊

(၂၀၁၂)ခာႏ စတြင ဗဒၶဘမသမဝင ရခငအမ းသမးတစဥးက ႐ဟငဂမ အမးသမးမမး၏ အာႏငကငခရၿပး

သတျဖတခခြရသညဟေသမ သတငးြကလမအၿပး မဆလင မနးတးမႈာႏ င ကယ လကေရမက

အၾကမးဖကျခငးမမး ျဖစေပၚလမမႈ၊ အမနးခငး ဘဂၤလမးေဒ႐ ႕ာႏငငတြင မၾကမမက အၾကမးဖကမႈမမး

အမးေကမငးလမမႈာႏ င ယခအခါတြင ရခငျပညနယတြငပါ အလမးတအေျခအေနမမး ျဖစေပၚလမမႈ

စသညအခကမမးအမးလးက အကပါ ပမက ယျပန႔ေသ ပားေပါငားေဆ ငရြကေရားက မဆထ ားာႏင

သ မနတညၿငမမႈ ျပနလညရ႐ ေရးသညပင ခကခြမညျဖစေၾကမငး ေမကျပေနပါသည။ အငဒနး႐ မးာႏငငတြင

မဆလငဘမသမဝင အစြနးေရမကမမးအမး နးသမးရမတြင တပမေတမက အသးမျပဘြ ရြတပဖြြ႔မ သမ

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 15 of 23

ကငတြယခြရမတြင ေအမငျမငခြေသမေၾကမင နညးလမးမ မ ရခငျပညနယတြင တငးမမမႈမမးက ေလမခရမတြင

အသးဝငေကမငး ဝငပါလမမည။

ျပန က ႐ ငးေကမငး႐ ငးာႏငမည နညးလမးတစခမ မ စစစၿပးသည မဆလငဘမသမဝငမမးက

ရခငျပညနယအတြငးတြင လြတလပစြမသြမးလမခြငျပရန ျဖစသည။ သ႔ျပလပျခငးျဖင ဆငးရြမႈ

ေလမ႔ပါးေစာႏငၿပး မမပငေျမမမးတြင လယလပသမးအက လအပေနသည ေျမပင႐ ငမမး (သအမမးစမ မ

ဗဒၶဘမသမဝငမမးျဖစသည) အတြကလညး အေမကအကျဖစေစာႏငသကြသ႔ မဆလငမမး

အလပအကင႐ မေဖြရမတြင ဗဒၶဘမသမဝငမမးအေနျဖင ပါဝငကညေစရနလညး စတဝငစမးေစပါလမမည။

ရခငျပညနယတြင ေရေပးေဝေရးစနစတြင ရငးာႏ းျမ ပာႏ ျခငးျဖင ဧကအလက သးာႏ အြကမမး တးေစမညျဖစသလ

(စကပးေရးလပငနးမမး ပမလပကငလမမညျဖစေသမေၾကမင) လပသမးလအပခကကလညး

ျမ ငတငေပးပါလမမည။

ကြသ႔ လႈပ႐ မးသြမးလမခြငေပးမႈက ာႏငငသမးျဖစခြငမ က႑ျခမးမးရပါမည။ သမမး ာႏငငသမး ျဖစခြင၊

မျဖစခြင ဆးျဖတရန သငေတမသညအခန မတငမအ ၎တ႔အမး တရမးဝင ေနငသြမးလမခြင ႐ ၾကသမမး

အျဖစသမ သတမ တ မးရမည။ ရြာႏ င ရပမရပဖမမးမ စစစေမကခခကရၿပးသည

မဆလငဘမသမကးကြယမမးက သကေသခကတမမး တေပးျခငးက သမမး ေျပမငးေ႐ႊ႕အေျခခမႈက

နးခပေစာႏငပါလမမည။8

ေနမကဆကတြြ (ခ)ပါ သ႐ပျပပက ျမနမမာႏငင႐ မဆလငဘမသမဝငမမး၏ အခးက (၁၈၈၂) ခာႏ စမ စ၍

ေဖမျပမးပါသည။ အခကအလကမမးက မဆလငမမး လႊမးမးလမမည အာႏရမယက စး႐ြ႕မႈသည

အေျခအျမစမ႐ ေၾကမငး ညႊနးဆျပေနၿပး (ေနမကဆးသနးေခါငစမရငးမ တျပနလကေသမ ဂဏနးမမးအရ)

8 ေရ႐ ညတြင ျပနမက ႐ ငးာႏငသညနညးတစနညးမ မ မဆလငဘမသမဝငမမးက ာႏငငအာႏ ႔ သြမးလမခြငေပးရနျဖစပါသည။ အခ႕ကလညး ရခငျပညနယမ မြတဆလငမမး ြကခြမသြမးသညတင ၄ငးတ႔၏ ေနရမလြတမမးတြင ဘဂၤလမးေဒ႐ ႕ာႏငငမ ဘဂါၤလအသစမမး တးဝငေနရမယလမဥးမညဟ စးရမေၾကမငး ေျပမဆမးပါသည။ သ႔ေသမ လကေတြ႔အေနအမးအရမ ဘဂၤလမးေဒ႐ ႕တြင လပသမးခမမး အလငအျမန တးတကေနသညအျပင ေကးလကေဒသ လပသမး႐ မးပါးမႈ ျပနမာႏ ငပင ရငဆငရလက႐ ေၾကမငး သတငးမမးလညး ၾကမးေနရရမ အကပါယဆခကသည စးရမမႈလြနကြရမ ေရမကာႏငပါသည။ နယစပလျခေရးသည မညသညအေျခအေနျဖစေစ ေဆမင႐ြကသင၊ ေဆမင႐ြကရမည လပငနးျဖစပါသည။ သ႔ေသမ ဘဂၤလမးေဒ႐ ႕ာႏငငသမးမမးအေနျဖင ျမနမမျပညသ႔ ဝငေရမကလမရန စးပြမးေရး အေၾကမငးအရငးမ႐ သေလမက နညးပါးေနပါက သမမး ျပညတြငးသ႔ အလးအရငးျဖင တးဝငလမရနမ မ ျဖစာႏငေျခနညးလ ပါသည။

သတျပရမညမ မ အၾကမးဖကသမမးမမးသည လပခစမး၊ စးပြမးေရးသမမးမမး မဟတၾကပါ။ ရခငျပညနယတြင ဘမသမေရးအေျခခသည ခြြျခမးဖာႏ ပဆကဆမႈမမး ျပငးနေနပါက မလလမးအပသည အၾကမးဖကလႈပ႐ မးမႈမမး ဤေဒသသ႔ ဝငေရမကလမေစရန ဆြြေဆမငာႏငပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 16 of 23

အခကက ယခငကက လက႐ တြင ပမခငမမစြမ ေျပမဆာႏငပါသည။ ေျပမငးေ႐ႊ႕အေျခခမႈ၊ ေမြးဖြမးမႈာႏႈနး၊

ဘမသမေျပမငးလြ ကးကြယမႈတ႔ေၾကမင ဗဒၶဘမသမမ ၿခမးေျခမကခေနရသညဟ လအေတမမမးမမးက

ယၾကညေနၾကရမ အခကမ မ မ နကနမႈ လးဝမ႐ ပါ။

ရခငျပညနယတြင တ႐တာႏငငမ ရငးာႏ းျမ ပာႏ ရန ကမးလ မးမးမႈာႏ င စပလဥး၍ - ေကမကျဖ

ေရနကဆပကမးအမး ျမနမမအစးရ၏ ပငဆငမႈာႏ င အပခပမႈေအမကတြငမး႐ ၿပး ေရယမဥမေ႐ြး

ဆကကပာႏငေသမ “လြတလပသည ဆပကမး” အျဖစ တျပနေၾကညမသငပါသည။ သ႔ ဖတေခၚပါက

မညသညာႏငငမ သေဘၤမမဆ ေကမကျဖတြင ဆကကပရန လကခာႏငမညျဖစသည။ သ႔ေသမလညး

ျမနမမာႏငငမ ျဖတသနး၍ ကနမမး သယယပ႔ေဆမငေရးအတြက လက႐ ရပကမးမမး အသးျပစရတသည

ယနန - ဟငဖန (ဗယကနမဆပကမး) အၾကမး ရမးပ႔ေဆမငေရး စရတ ကပင ပမမးေနပါသည။ ႔ေၾကမင

ျမနမမာႏငငာႏ င ယနနျပညနယအၾကမး ေဒၚလမ၂၀ဘလယ ကနကမညဟ ခန႔မ နးမးေသမ ရမးလမးက

မေဖမကလပာႏငပါက ေကမကျဖဆပကမးက အသးျပလသ အနညးငယသမ ႐ ပါလမမည။

ေကမကျဖေဒသသည လဥးေရနညးပါး၍ စးပြမးေရးမြနးကမးေသမ ေဝးလေခါငဖမးသည ေဒသျဖစသည။

စကမႈဇ ေမငျဖစလ ငလညး ရနကနာႏ င ျမနမမာႏငင ေတမငပငးေဒသမမးမ စကမႈဇစမကနးမမးာႏ င

တနးတျဖစာႏငရန အေတမ႐နးကနရပါမည။ (ဆကကပမည) ကနတငသေဘမၤ အမမးစသည အငယစမး၊

အလတစမးမမးသမ ျဖစဖြယ႐ ေသမေၾကမင အလြနနကေသမ ေရနကဆပကမးက မလအပပါ။ (ေရနတင

တငကမေရယမဥႀကးမမးသည လက႐ ေရနပကလငးမမးကသမ ဆကလကအသးျပမညျဖစၿပး

အျခမးဆပကမးဆငရမ ပပးမႈမမး အးတလည ပမမလအပပါ။ ေလမေလမဆယတြငပငလ င ေရနလအပခက

ကဆငးေနေသမေၾကမင ယနနျပညနယမ ေရနခကစက႐ တညေဆမကရနစမကနးက ေ႐ႊ႕ဆငးမးပါသည။

႔ေၾကမင ေကမကျဖ-ယနန ေရနပကလငးကပင အျပညအဝ အသးခာႏငျခငး မ႐ ပါ။) ႔ေၾကမင

ေကမကျဖဆပကမးာႏ င ယ ဥပါက စစေတြဆပကမးသည လကေတြ႔ျဖစာႏငေျခ႐ သည

ျပညတြငးကနစညစးဆငးမႈအတြက တညေနရမအရေသမလညးေကမငး၊ အ႐ြယအစမးအရေသမလညးေကမငး

ပမသငေတမပါသည။

ရခငျပညနယအတြငး ရကတအလညအပတ ခရး၊ သ႔မဟတ ေရယမဥျပငဆငေရး ကစၥတ႔မ အပ

မညသညေရတပကမ ျဖစာႏငသေ႐ြ႕ အသးခခြင မျပသငပါ။ တ႐တာႏငငအေနျဖင ယနနျပညနယအတြက

ျမနမမာႏငင၏ တညေနရမက အသးခလပါက ျမနမမာႏငငအတြငး ရမးလမးမမး၊ ပကလငးမမးာႏ င ဆပကမးမမး

တညေဆမကေရးတ႔တြင ရငးာႏ းျမ ပာႏ ခြငေပးျခငးျဖင ယနနမ သမဒၵရမြကေပါကရေစာႏငပါသည။ သ႔ေသမ

အကတြင ဆခြသညအတငး ယနနျပညနယသည ယနန-ဟငဖန (ဗယကနမ ာႏငင၊ ဟာႏြငးအနး႐ ဆပကမးသ႔

ခတဆကမးသည) ရမးလမးက ေဖမကလပမးၿပး ျဖစေသမေၾကမင သမဒၵရမြကေပါကရၿပး ျဖစသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 17 of 23

သ႔ ရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈမမးသည အဓကအမးျဖင တ႐တာႏငငက အက းျပမညျဖစေသမေၾကမင ျမနမမာႏငငအမး

၄ငးစမကနးမမးာႏ င စပလဥး၍ ေခးေငြအပ ပ၊ အေၾကြးအလလျဖင ဖြြ႔ခညျခငးမး မျဖစသငပါ။

ရခငျပညနယအတြက ပမအသးဝင၍ ဘ႑မေရးအရ က းေၾကမငးမ တသည အေျခခအေဆမကအအ

တညေဆမကေရး လပငနးမမးတြင ပါဝငကညမည အျခမးာႏငငမမး၊ ာႏငငတကမအဖြြ႕အစညးမမး ႐ ာႏငပါသည။

တ႐တာႏငင၏ ျမနမမာႏငငအေပၚ သငတငမ တေသမ အကးစးပြမးဆငရမ စတဝငစမးမႈ9ာႏ င အနမဂတတြင

ျဖစေပၚလမာႏငသည ျမနမမာႏငင၏ လစဟမကြက၊ အမးနညးခကတ႔က နးည ာႏငရနအတြက ာႏငငတကမမ

ေမကခမႈ၊ အကအညမမးာႏ င ေကမကျဖစမကနးအမး ာႏငငေတမက ပငပငာႏငာႏင နးခပျခငးတ႔က

နညးလမးတစရပအျဖစ အသးခာႏငပါသည။

ျဖညးျဖညးျဖတသနး ဒမကေရစ သြမးရမလမး

လမးေရး၊ ဘမသမေရး နမတမ႐ ညပဋပကၡမမးက ၿပးျပတေအမင ေျဖ႐ ငးာႏငလ င ၊ သ႔မဟတ အနညးဆး

တညျငမသြမးေအမင ေဆမင႐ြကာႏငလ ငပင ာႏငင၏ စးပြမးေရး၊ လမႈေရး တးတကမႈမမး ရ႐ လမာႏငေျခ ႐ ပါသည။

ဥစၥမဓနသမးယမည လပရပမမးအစမး၊ ဥစၥမဓနဖနတးမည လပငနးမမး ေဆမင႐ြကေပးာႏငပါက

ေကမငးကးစကဝနးပမမ တစဆငၿပးတစဆင တးတကႀကးပြမးလမေစာႏငပါသည။

အမဏမလကကင၊ လ႔မလငမမးသညပင ာႏငငအတြက ပမေကမငးမြနေသမ အေျခခအေဆမကအအ၊ ပညမေရး၊

ကနးမမေရးာႏ င အျခမးရငးာႏ းျမ ပာႏ မႈမမး လအပမႈက သ႐ သေဘမေပါကလမ ၾကမညျဖစသည။ ႔ေနမက

လကနကကငတပဖြြ႔မမးအမး ာႏငင၏ အ႐ြယအစမး၊ ရငဆငရဖြယ႐ သည အာႏရမယတ႔ာႏ င

လကေလမညေြျဖစမည ျပနလညဖြြ႔စညးျခငး၊ ေလမျခငးတ႔က ျပလပလမေစာႏငပါသည။ အမဏမ႐ င

ဆဟမတေခတေနမကပငး အငဒနး႐ မးတပမေတမသည ာႏငငေတမ၏ အပခပေရးာႏ င လျခေရး ာႏ စရပလးအမး

တမဝနခစးမးမးသည “ဒြ လပငနး”က ဆကလကကငသးေနပါက မမတ႔တပမေတမအတြက

အာႏ ရမယသကေရမကာႏငေၾကမငး၊ ာႏငငေရးအရ၊ စးပြမးေရးအရ ာႏငငေတမ၏ ကဆးမႈမ နသမ မမတ႔

တပမေတမအေပၚ အျပစပခခရရနသမ ႐ ေၾကမငး သေဘမေပါကနမးလညလမခြသည။ ႕ေၾကမင ေနမကပငးတြင

“ဒြ လပငနး”က စြန႔လႊတခြပါသည။ တပမေတမအသးစရတက တးျမ ငရ႐ ၿပး တပမေတမာႏ င အျခမးလကနကကင

အဖြြ႔အစညးအမးလးအေနျဖင ာႏငငေတမလျခေရးကသမ ဥးစမးေပးတမဝနယမည အခနးက႑အတြက

9 ဥပမမ ေရနပကလငးစမကနးသည ာႏငငအတြက ဆးကးနညးၿပး ျဖတသနးခဝငေငြလညး ႐ မေပးာႏငပါသည။ ႔ေၾကမင တည႐ ေနၿပးသည ပကလငးဆငရမ သေဘမတညမႈမမးက လကနမသငပါသည။ အလမးတပင ယနနျပညနယာႏ င ျမနမမာႏငငအၾကမး သြငးကနပ႔ကနမမးအေနျဖင မလအပသည စညးမဥးစညးကမးမမးမ႐ ဘြ လြယကစြမ ျဖတသနးသြမးသငပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 18 of 23

ည ာႏႈငးသေဘမတညခြပါသည။ ဤသ႔ျဖင ာႏငငအပခပေရးစနစတြင အမဏမ႐ ငဆနေသမ လပရပမမး

ေလမပါးသြမးေစၿပး ဒမကေရစစနစက ပမၿပျပငလမေစခြသည။ ျခမးနမးေသမ ဥပမမမ မ ပါကစၥတနာႏငငတြင

တပမေတမက ာႏငငေတမေရးရမမမးတြင ဆကလကပါဝင လႊမးမးလက႐ ၿပး စးပြမးေရးတးတကမႈ ောႏ းေကြးျခငး၊

ာႏငငေရး မတညၿငမျခငး၊ ျပညတြငးစစအေျခအေနနးပါး လကနကကငအၾကမးဖကျခငးမမး

ၾကေတြ႔ရလက႐ သည။

ျမနမမာႏငငတြင တပမေတမသည မမကယမမ ာႏငငေတမ၏ တမဝနခအပ နးသျဖစသညဟ ခယ မးသည။

၎တ႔အမး ာႏငငေတမ၏ အကးအျမတမမးက "အမးလးပါဝင၊ လပကင၊ ခြြေဝ၊ ရယ၊ သးစြြသည မဟမဗဟမ"

ကငသးျခငးျဖင ျမနမမာႏငငသည တးတကဖြ႔ၿဖးမႈ လငျမနစြမရ႐ ာႏငေၾကမငး ည ာႏႈငးစညး႐းာႏငပါက

တပသမးအေရအတြကအရ ပမကစလစသပသညးၿပး ေခတမလကနကမမး ပမတပဆင အသးျပာႏငသည၊

ေလကငမႈစြမးရည ပမျပညဝသည တပမေတမအျဖစ အသြငကးေျပမငးမည ျဖစစဥက တျဖညးျဖညး

လကခလမာႏငဖြယ ႐ ပါသည။

အငဒနး႐ မးတပမေတမသည ၎တ႔၏ တရမးဝငမဟတေသမ လပငနးမမးမ ဝငေငြမမးစြမက ဒြလပငနး

စြန႔လႊတၿပးေနမကပငးတြင တစပါတညး လကလႊတခြရသည။ သ႔ေသမ တပမေတမအတြက တရမးဝင

တးျမ ငခြြေဝေပးလကသည ာႏငငေတမဘတဂက ပမမဏက ယငးစြန႔လႊတရမႈမမးစြမက ေကမငးစြမ

အစမးးဖမေးေပးာႏငခြသည။ ျမနမမာႏငငတြငလညး “မဟမ အေပးအယ” သ႔မဟတ သေဘမတညမႈကသမ

ည ာႏႈငးာႏငပါက အလမးတ နညးလမးမးက ညသြငးစဥးစမးာႏငပါသည။

သ႔မဟတဘြ တပမေတမအေနျဖင လက႐ အေနအမးအတငး အမဏမက ဆကလကဆပကင မးမည

ဆပါက ျမနမမာႏငငသည ပါကစၥတနာႏငငလမးရမ အဆးမမးဖးလႊမးသည လမးေၾကမငးအတငး ဆကလက

ေ႐ ႕တးဖြယရမသမ ႐ ပါသည။ ပါကစၥတနာႏငငတြင အမဏမလႊမးမးေနသည တပမေတမက ာႏငင၏ စးပြမးေရးက

ေန းေကြးတ႔ဆငးေစခြၿပး ာႏငငေရးအရလညး အလပမျဖစသည စတသေဘမမး အစတစတ

အမႊမမႊမကြြျပမးေစခြကမ အရပသမးအပခပေရးကလညး အမးနညးေစခြသည။ ာႏငငေတမမ

လ ႕ဝ ကေမကပ႔မးသည အစြနးေရမကဝါဒမမးသညလညး ာႏငငက ျပနလညအာႏရမယျပေနသညအ

အမးေကမငးလမၿပ ျဖစသည။ တ႐တာႏငငမ သ၏ၾသဇမ ပမတညျမြရန ပါကစၥတနာႏငငအတြငးသ႔ ေဒၚလမ

ဘလယာႏ ငခ၍ ရငးာႏ းျမ ပာႏ သညတင ာႏငင၏ ကဆးေနသည အေျခအေန၊ သ႔မဟတပါကလညး

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 19 of 23

အငအမးခနြ႔ကမ နးသမးမရာႏငသည အေနအမးသ႔ ဆကေရမကေနသညအျဖစမ မ ျမနမမာႏငငအတြက

သငခနးစမယဖြယ ေကမငးလ သည။10

ျမနမမာႏငငသည မမ၏ ျပညတြငးမ အခငးခငး သေဘမမး ကြြျပမးျခမးနမးမႈမမးက ာႏငငေရးအရ

ေဆြးောႏြးည ာႏႈငးမႈ နညးလမးျဖင အဆးသတၿပး၊ ဘကမလကသည ၾကမးေနာႏငင အစစအမ နတစခအျဖစ

ရပတညေစာႏငမည အငအမးေတမငတငးမႈလညး ႐ ေစရမည။ ဤအေနအမးမးာႏ င မျပညစေသးသမ

ျပညပၾသဇမလႊမးမးခရမည ာႏငငအျဖစေရမကရန အာႏရမယၾကေတြ႔ရနမ မ ပါကစၥတနကပင ပ၍စးရမဖြယ

႐ ေနပါသည။

ပါကစၥတနအေျခအေနက ပ၍ပငဆးဝါးသည ျဖစာႏငေျခတစခ ႐ ပါသည။ လဥးေရတစသနးခန႔ ႐ သည

မဆလငမမးက အျမစျဖတမည အျဖစအပကမမး ဆကလကျဖစပြမးမညဆပါက ျမနမမာႏငငအေနျဖင

မဆလငဘမသမာႏ င ဆကာႏြယသည ပဋပကၡမမးတြင ရစပတာႏြယလမာႏငပါသည။ အေျခအေနမ မ

ျမနမမာႏငငအတြက ဝငပါစရမမလသည ကစၥပငျဖစသည။ ဆဒနာႏငငသည ဒါေဖမၿမ႕ာႏ င အျခမးေဒသမမးတြင

လမးေရးအရ အျမစျဖတသည လမးစဥက ကငသးခြသည။ ေနမကဆကတြြရလမဒအျဖစ ဆဒနာႏငငတြင

ျဖစပြမးခြသည ပဋပကၡ ျပငးနမႈာႏ င စစျဖစပြမးခြသည ကမလတ႔အရ ျမနမမာႏငငတြင အေျခအေန

အတငးအဆ၏ အနညးငယသမ ျဖစလမသညဆေစ၊ ျမနမမာႏငငအေနျဖင အမ႐ တြငမက တစကမမၻလးတြငပါ

အဆငးရြဆး၊ အၾကမးဖကမႈ အလႊမးမးဆး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အနညးဆးာႏငငတစာႏငငအျဖစ

ၾကမၼမငငေစပါလမမည။

ျမနမမာႏငငသည စစမ နသည လြတလပမႈာႏ င ညညြတခငမမမႈတ႔ ရ႐ ရနရည႐ြယပါက မဝါဒမမးခမ တရမတြင

တ႐တာႏငင၏ အခနးက႑က ညသြငးစဥးစမးရပါမည။ ေကမကစမးာႏ င အျခမးသဘမဝသယဇမတမမး

အလြနအကြ တေဖမသးစြြမႈက ဆကလကျပလပပါက တ႐တ၏အကအညျဖင “ေျမမကပငးမဟမမတမမး” ဟ

ေခၚဆၾကေသမ တငးရငးသမးအဖြြ႔မမး ေပါငးစၿပး ဗဟအစးရ၏ ခပကငမႈက ဆကလကအမခေနမည

အာႏရမယ႐ ပါသည။11 တ႐တာႏငငအေနျဖင အစးရ (ာႏ င၊ သ႔မဟတ တပမေတမ)အမး ေမကခရန

10 လြနခြသညဆယာႏ စအတြငး အငဒနး႐ မးာႏငင၏ အမ နတစကယ ဂဒပတးတကမႈာႏႈနး တစာႏ စလ င ၄.၃%႐ ၿပး ပါကစၥတနမ မ ၂.၁%သမ ႐ သျဖင ာႏ စဆပျမငပါသည။ ႔အျပင အျခမး လမႈေရးဆငရမ၊ အပခပမႈဆငရမာႏ င စးပြမးေရးဆငရမ ညႊနးကနးမမးအမးလးအတြကလညး အငဒနး႐ မးက ပအမ တေကမငးပါသည။

11 တ႐တလမးဟသည မညသမမးျဖစသညဟ သတမ တရနမ မ အလြနကယျပန႔ပါသည။ The Economist မဂၢဇငးပါ လတတေလမ ေဆမငးပါးတစပဒအရ တ႐တဆသညမ မ တ႐တျပညတြငးတြင အငအမးအေကမငးဆးျဖစသည ဟနလမး မဘဘးဘြမးမမးမ ဆငးလကလမသမမးအျပင တျခမးာႏငငသမးမမးပါ ပါဝငာႏငသညဟ ဆပါသည။ ေဆမငးပါးတြင မညသည “ေသြး”သည တ႐တျဖစသညဟ သတမ တာႏငသညကလညး ေရးသမးမးပါသည။

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 20 of 23

ေဖမငးဖာႏငေသမလညး သ႔ျပလပရနအတြက မညသ႔ျပနလညေပးဆပရမညနညး ဆသညကလညး

ေမးခြနးတဖြယ႐ ပါသည။ သ႔ေမကခမႈရရန စမခပမမး၊ ာႏငငအတြငးသ႔ ေျခခခြင၊ ၾသဇမလႊမးမးခြင

မညမ ေပးရပါမညဆသညမ မ ျမနမမာႏငငအတြက ျပငပဆကဆေရးတြင ေဘးၾကပနၾကပအျဖစေစဆး

အဓကအခကပင ျဖစပါသည။

ျမနမမာႏငငမ အပစအသးသးအေနျဖင တစဥးာႏ ငတစဥး စစမ နစြမ ည ာႏႈငးေဆြးောႏြးၿပး အတတလကတြြမညဆပါက

အငအမးေတမငတငးေသမာႏငင ျဖစလမာႏငသညအျပင တ႐တာႏငငာႏ င ကးေၾကမငးဆေလမစြမ

ည ာႏႈငးေစစပာႏငရနလညး ာႏငငတြငး စညးလးညညြတမႈ ရ႐ လမာႏငပါသည။ သ႔ေသမ ေသြးကြြမႈမမး

ဆကလက႐ ေနမညဆပါက အမးနညးယတေလမၿပး သတစပါး၏ ၾသဇမလႊမးမးမႈက ခရာႏငပါသည။

ျမနမမာႏငငအေနျဖင မညသညအနမဂတက လလမးသညဆသညအခကက ျမနမမာႏငငတြင ၾသဇမ႐ သည

အပစအသးသးက ဆးျဖတရမညျဖစသည။

http://www.economist.com/news/briefing/21710264-worlds-rising-superpower-has-particular-vision-ethnicity-and-nationhood-has

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 21 of 23

ေနမကဆကတြြ (က) - စမခပအမ းအစမးအေပၚ မတည၍ ျမနမမာႏငငရ႐ ာႏငသည ေရအမးလ ပစစမ ဝငေငြမမး

ေသခာစစေဆးမႈမ႐ ဘြ ခပဆခြသည စမခပမမးက ာႏငငေတမ၏ဘ႑မက ခကေစခြေၾကမငး ျမငာႏငပါသည။ ေအမကပါတြကခကပတြင ဥပမမမးသညဆညသည ျမနမမာႏငငတြင လမမးသည တမဆနးဆညာႏ င တညေၾကမငး ယဆပါသည။ တစာႏ စလ င ၄၉၃၀နမရ လညပတာႏငၿပး လ ပစစမဂၢါဝပ ၇၀၀၀တာႏငသည၊ တလပသညလ ပစစ ကလဝပနမရ တစယနစက ေဒၚလမ ေျခမကဆငာႏ င ေရမငးခၿပး ဆညတညေဆမကစရတ ေဒၚလမ ၁၂ ဘလယကလညး ညသြငးတြကခကမးပါသည။

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Revenue with 15% share Revenue with Contract ofWork

Revenue under IndianModel

ပထမအာႏစ ာႏစဆယအတြငား အစားရဝငေငြ (ေဒၚလ ဘ လ ယ)

0

5

10

15

20

25

30

35

Revenue with 15% share Revenue under Contract ofWork

Revenue under IndianModel

ဒတယအာႏစ ာႏစဆယအတြငား အစားရဝငေငြ (ေဒၚလ ဘ လ ယ)

ျမနမမာႏငင စညးလးညညြတေရး ျပညတြငး၊ ျပညပ စနေခၚခကမမး

စာမကႏာ 22 of 23

ေနမကဆကတြြ (ခ) – (၁၈၈၂) ခာႏ စမ စ၍ ျမနမမာႏငငလဥးေရ ဘမသမကးကြယမႈအလက အခ း

စမကး - (၁၈၈၂) ၊ (၁၉၃၁) ၊ (၁၉၈၃) ာႏ င (၂၀၁၄) ခာႏ စ၊ ာႏငငလးဆငရမ သနးေခါငစမရငး တျပနခကမမး

မဆလငမမး ျမနမမာႏငငအတြငးသ႔ ေျပမငးေ႐ႊ႕ေနငသည၊ အျခမးဘမသမဝငမမးက ဘမသမကးေျပမငးေစသည၊ မဆလငမမးအၾကမး ကေလးေမြးဖြမးမႈာႏႈနး အဆမတန ျမငမမးသည စသည အေၾကမငးအရမမမးေၾကမင ျမနမမာႏငငသမးမမး၏ ဘမသမကးကြယမႈပစမမး ေျပမငးလြလမသည၊ အးသျဖင မဆလငကးကြယမႈ ပမျမငတကလမသည စသည ေျပမဆမႈမမးမ မ မမ နကနပါ။ လြနခြသည ာႏ စေပါငးတစရမေကမအတြငး အေျခအေနမမးာႏ ငလညး ကကညမႈမ႐ ပါ။ ျမနမမာႏငငတြင ဗဒၶဘမသမက သကဝငယၾကညမႈမ မ အျခမးဘမသမမမးာႏ င ာႏႈငးယ ဥပါက ခငမမလ သညအျပင အေျခအေနေျပမငးသြမးမည အရပအေယမငလညး မေတြ႔ရပါ။ ေနမကဆးျပလပခြသည သနးေခါငစမရငးာႏ စခအရ ခရစယမနဘမသမ ကးကြယမႈမ မမ (၁၉၈၃)ခာႏ စမ စ၍ တးတကလမခြပါသည။ ေနမကဆးေကမကယခြသည (၂၀၁၄)ခာႏ စ သနးေခါငစမရငးမ အပ ကနအခကအလကမမးမ မ တစခာႏ ငတစခ ာႏ စေပါငးငါးဆယမ ကြမျခမးပါသည။

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1882 1931 1983 2014

(၁၈၈၂) - (၂၀၁၄)အၾက ား ျမနမ ာႏငင ဘ သ ကားကြယမႈ အခ ား

Buddhist Muslim Christian

ေနမကဆကတြြ (ဂ) - ျမနမမာႏငင၏ ာႏငငေရး အခငးအကငး

တပမေတမ

ဗလခပမ းႀကး မငးေအမငလႈငာႏ င ပပငးေခါငးေဆမင ဗလခပႀကးမမး

အငဒနး႐ မးာႏ င ပါကစၥတနာႏငငတ႔၏ အပခပေရးလမးာႏ စသြယအၾကမး တစခက ေ႐ြးခယာႏငပါသည။ လက႐ ျပနမမမးက

အျမန႐ ငးရန လအပေၾကမငးာႏ င အေျခအေနမမး ပမတးတကရန လေၾကမငးကလညး နမးလညသေဘမေပါကရန လပါသည။

အစ းရာႏ င လႊတေတမ

ေဒၚေအမငဆနးစၾကည

ာႏငငက စစညးရန ဝငေငြမမးာႏ င ြကေငြမမးအမးလးက ဘ႑မေရးဝနႀကးဌမနမ တဆင ဗဟအစးရက နးခပာႏငပါသည။ ာႏငငသမးအမးလးအတြက တညသည ာႏငငေရးပနးတငတစရပ ျဖစေပၚလမေစရန ကယျပန႔သည႔၊ အမးလးပါဝငာႏငသည

မဟမမတအဖြြ႔က ဖြြ႔စညးရပါမည။

ေ႐ြးေကမကမႈ မခရေသမလညး သကဆငမႈ႐ သည အပစမမး

မဟမအေပးအယက ျဖစေျမမကေစရန ကညေပးာႏငၿပး

ာႏငငတညေဆမကေရးကလညး ပပးေပးာႏငပါသည။

ယခင အမဏမရပါတာႏ င

အျခမးသမမး

ေသြးကြြေစသည လႈပ႐ မးမႈမမးက ေမကခသည။ NLD မေအမငျမငလ င ၎တ႔

အငအမးေကမငးလမာႏငပါသည။

တငးရငးသမး ျပညနယမမးာႏ င လကနကကငတပဖြြ႔မမး

ဖကဒရယစနစာႏ င သယဇမတမ အကးအျမတခြြေဝျခငးက လလမးသည။ တ႐တာႏ င

မညသ႔ဆကဆေရး မး႐ မညဆသည အေရးပါေသမ ဆးျဖတခကက ခမ တရပါမည။