przewodnik po pŁytach drewnopochodnych

| PRZEWODNIK PO PŁYTACH DREWNOPOCHODNYCH |

1 POWRÓT DO SPISU TREŚCI

EKOLOGIAZIELONE BUDOWNICTWOSUROWCE ODNAWIALNERECYKLING

MEBLARSTWO BUDOWNICTWO OPAKOWANIA TRANSPORT ZABAWKI

NORMY EUROKODY EUROKLASY ATESTY CERTYFIKATY

PRZEWODNIKPO PŁYTACH DREWNOPOCHODNYCH

POWRÓT DO SPISU TREŚCI2

| www.sppd.pl |

BYDGOSKIE ZAKŁ ADY SKLE JEK SKLE JK A-MULTI SAul. Fordońska 154, 85-752 Bydgoszcztel. 52 342 50 61, fax 52 342 06 73e-mail: [email protected],http://www.sklejka.pl

INST Y TUT TECHNOLOGII DREWNAul. Winiarska 1, 60-654 Poznańtel. 61 849 24 00, fax: 61 822 43 72e-mail: [email protected],http://www.itd.poznan.pl

FIBRIS SAul. Ofiar Katynia 17, 37-700 Przemyśltel. 16 678 04 04, fax 16 678 04 41e-mail: [email protected],http://www.fibris.pl

KLINGSPOR SP. Z O.O.ul. T.Regera 58, 43-382 Bielsko-Białatel 33 82 82 100, fax 33 81 84 225e-mail: [email protected],http://www.klingspor.pl

KRONOPOL SP. Z O.O.ul. Serbska 56, 68-200 Żarytel. 68 363 11 00, fax 68 363 13 20e-mail: [email protected],http://www.kronopol.com.pl

KRONOSPAN SZCZECINEK SP. Z O.O.ul. Waryńskiego 1, 78-400 Szczecinektel. 94 373 01 00, fax 94 373 01 09e-mail: [email protected],http://www.kronospan.pl

LERG SAPustków - Osiedle 59D, 39-206 Pustków 3tel: 14 680 62 11, fax 14 670 24 69e-mail: [email protected],http://www.lerg.pl

ORZECHOWSKIE ZAKŁ ADY PRZEMYSŁU SKLE JEKul. Miłosławska 13, 62-322 Orzechowotel. 61 437 10 91, fax 61 437 10 71e-mail: [email protected],http://www.ozps.com.pl

OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOW Y PRZEMYSŁU PŁY T DREWNOPOCHODNYCH SP. Z O.O. ul. Mickiewicza 10a, 83-262 Czarna Wodatel. 58 587 82 16, fax: 58 587 87 16e-mail: [email protected],http://www.obrppd.com.pl

PIOTRKOWSKIE ZAKŁ ADY PRZEMYSŁU SKLE JEK SP. Z O.O. ul. Roosevelta 28, 97-300 Piotrków Trybunalskite.: 44 647 69 96, fax 44 647 79 10e-mail: [email protected]:// www.sklejka.piotrkow.pl

PFLEIDERER GR A JEWO SAul. Wiórowa 1, 19-203 Grajewotel. 86 272 96 00, fax 86 272 39 83e-mail: [email protected],http://www.pfleiderer.pl

SCHATTDECOR SP. Z O.O.ul. Sowia 10, 62-080 Tarnowo Podgórnetel. 61 816 66 00, fax 61 816 67 00e-mail: [email protected],http://www.schattdecor.pl

SILEKOL SP. Z O.O.ul. Mostowa 30 K, 47-220 Kędzierzyn Koźletel. 77 405 42 00, fax: 77 405 42 05e-mail: [email protected],http://www.silekol.pl

SKLE JK A - EKO SAul. Reymonta 35, 63-400 Ostrów Wielkopolskitel. 62 735 53 00, fax 62 735 53 08e-mail: [email protected],http://www.sklejkaeko.pl

SKLE JK A-PISZ PAGED SAul. Kwiatowa 1, 12-200 Pisztel. 87 425 48 20 fax 87 425 49 40e-mail: [email protected],http://www.sklejka-pisz.com.pl

STEICO SP. Z O.O.ul. Przemysłowa 2, 64-700 Czarnkówtel. 67 356 09 99, fax 67 356 09 00e-mail: [email protected],http://www.steico.com

STOWARZYSZENIE DOM DREWNIANYul. Chmielna 54/57, 80-748 Gdańsktel. 58 301 68 51, fax 58 305 57 22e-mail: [email protected],http://www.domydrewniane.org

ZAKŁ ADY PRZEMYSŁU SKLE JEK BIAFORM SAul. Dojlidy Fabryczne 24, 15-566 Białystoktel. 85 740 79 10, fax 85 740 79 01e-mail: [email protected],http://www.biaform.com.pl

CZŁO

NK

OW

IE

STO

WA

RZY

SZEN

IA P

RO

DU

CEN

TÓW

PŁY

T D

REW

NO

PO

CHO

DN

YCH

W P

OLS

CE

POWRÓT DO SPISU TREŚCI

www.sppd.pl



PRZEWODNIKPO PŁYTACH

DREWNOPOCHODNYCH

STOWARZYSZENIE PRODUCENTÓW PŁYT DREWNOPOCHODNYCHul. Adama Mickiewicza 10a83-262 Czarna Wodatel. +48 58 587 82 16 fax. +48 58 587 87 16tel. kom. 662 293 382e-mail: [email protected]


| www.sppd.pl |

TYTUŁ:Przewodnik po płytach drewnopochodnych. Wydanie I

WYDAWCA:Stowarzyszenie Producentów Płyt Drewnopochodnych w Polscewww.sppd.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:Agnieszka FierekMałgorzata WnorowskaPiotr BorysiukMaria Antoni HikiertGrzegorz Kowaluk

KOREKTA:Katarzyna Urbańska

NAKŁAD DRUKOWANY:1 000 egz.

ISBN: 978-83-937493-0-0

WERSJA ON-LINE:www.sppd.pl/przewodnik

FOTO:zespół redakcyjnyzdjęcia producentów serwisy prasoweserwis 123RF

SKŁAD I OPRAWA GRAFICZNA: Forestor Communicationwww.forestor.pl

© SPPDwP 2013Udostępnione materiały można kopiować zarówno we fragmentach, jak i w całości wyłącznie na użytek własny. Rozpowszechnianie w innym celu tylko za zgodą wydawcy.

Stowarzyszenie Producentów Płyt Drewnopochodnych w Polsce (SPPDwP) od ponad 20 lat reprezentuje inte-resy polskich zakładów płyt drewnopochodnych oraz środowisk współpracujących z branżą. Zrzesza obecnie producentów: płyt pilśniowych, wytwarzanych metodą mokrą i metodą suchą, płyt wiórowych, sklejek, oklein i innych wyrobów płytowych, a także środowiska nauko-we związane z przemysłem płyt i materiałów drewno-pochodnych oraz przedsiębiorstwa pracujące na rzecz tego przemysłu.

Głównym celem Stowarzyszenia jest inicjowanie i aktywne wspieranie działań, przyczyniających się do rozwoju polskiego przemysłu płytowego. Poprzez reali-zację statutowych celów dążymy do aktywnej oraz sku-tecznej promocji przedsiębiorstw członkowskich.

Prowadzimy intensywne działania, zmierzające do po-prawy sytuacji na rynku surowca drzewnego poprzez negocjacje z Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych, Ministerstwem Gospodarki i Ministerstwem Środowi-ska. Naszym celem jest wypracowanie takiego systemu sprzedaży, który satysfakcjonowałby nie tylko sprzeda-jącego — co ma miejsce obecnie — lecz także szeroko rozumiany przemysł drzewny, w tym zakłady naszej branży. Aktywnie uczestniczymy w konsultacjach nad aktami prawnymi, co ma realny wpływ na polepszenie warun-ków funkcjonowania branży.

OD WYDAWCY

www.sppd.pl

www.sppd.pl

www.sppd.pl/przewodnik

www.forestor.pl



MAREK KASPRZAKPREZYDENT STOWARZYSZENIA PRODUCENTÓW PŁYT DREWNOPOCHODNYCHW POLSCE

Jesteśmy członkiem oraz współpracujemy z licznymi organizacja-mi krajowymi i europejskimi (m.in. FEIC, CEI-Bois, EPF, FSC, FSC Polska, PEFC, Polska Platforma Technologiczna Sektora Leśno--Drzewnego, Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego, Stowarzyszenie Dom Drewniany).

Bierzemy udział w działalności normalizacyjnej Komitetów Tech-nicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego: nr 100 ds. Wyro-bów z Drewna i Materiałów Drewnopochodnych, nr 215 ds. Pro-jektowania i Wykonawstwa Konstrukcji z Drewna i z Materiałów Drewnopochodnych oraz nr 308 ds. Oceny Uwalniania Substancji Niebezpiecznych z Wyrobów Budowlanych, dzięki czemu mamy wpływ na kształtowanie dokumentów normalizacyjnych oraz na opiniowanie projektów aktów wykonawczych, związanych z nor-malizacją.

Cyklicznie bierzemy udział w Międzynarodowych Targach Maszyn i Narzędzi dla Przemysłu Drzewnego DREMA i Międzynarodo-wych Targach Komponentów do Produkcji Mebli FURNICA, oraz wystawach adresowanych do przemysłu budowlanego BUDMA. Na stoisku prezentujemy zakres usług Stowarzyszenia oraz ofertę handlową zrzeszonych zakładów. Dla pracowników członkowskich przedsiębiorstw organizujemy seminaria oraz szkolenia podnoszące kwalifikacje. Uczestniczyli-śmy w projektach europejskich i krajowych.Działalność Stowarzyszenia to również opracowywanie prac roz-wojowych, opinii naukowo-technicznych oraz działalność wydaw-nicza związana z branżą płyt drewnopochodnych.

Zapraszamy do współpracy!

Cele Stowarzyszenia :

• prace nad osiągnięciem euro-pejskiego standardu wyrobów,

• nawiązywanie i rozwijanie współpracy z branżowymi orga-nizacjami międzynarodowymi i stowarzyszeniami z innych krajów,

• śledzenie tendencji rozwojo-wych w aspekcie wzbogacenia oferty eksportowej wyrobów, szczególnie wyrobów bardziej przetworzonych,

• wzmożenie oraz rozszerzenie technicznej i ekonomicznej działalności informacyjnej dla członków Stowarzyszenia,

• reprezentowanie interesów zawodowych członków Stowa-rzyszenia wobec władz i innych instytucji.

m.in


| www.sppd.pl |

PO CO NAMPŁYTY DREWNOPOCHODNE?

1 3 4

Rys historyczny

2

Definicje

CO TO SĄ PŁY T Y DREWNOPOCHODNE?

Z CZEGO POWSTAJĄPŁYTY DREWNOPOCHODNE?

JAKIE STANDARDY SPEŁNIAJĄ PŁYTY DREWNOPOCHODNE?

Surowce do produk-cji płyt drewnopo-chodnych

FSC, PEFC, CARB

S P I S T R E Ś C I

Rola płyt w gospodarce i społeczeństwie

Klasyfikacja

Wykorzystanie odpadów i drewna poużytkowego

Odpady tartaczne i biomasa leśna

Emisja CO2

Atesty higieniczności

Emisja formaldehydu

Certyfikaty i etykiety

Wymagania fitosani-tarne

Reakcja na ogień

www.sppd.pl



GDZIE WYKORZYSTYWANE SĄPŁYTY DREWNOPOCHODNE?

JAK MAGAZYNOWAĆ i SKŁADOWAĆPŁYTY DREWNOPOCHODNE?

Płyty drewnopochod-ne w ofercie polskich producentów

5 6 7

Budownictwo: Transport i logistyka

S P I S T R E Ś C I

ATLAS PŁYT

— konstrukcje podłogowe

— dachy płaskiei dwuspadowe

— poszycie ścian

— okładziny ścian zewnętrznych

— szalunki

— belki dwuteowe

— ścianki działowe i okładziny ścian

— drzwi

— schody

Meble

Wyposażenie sklepów Transport

Sport i Zabawa

Opakowania

Inne

BHP

Spalanie odpadów z płyt drewnopochod-nych

Bibliografa

Katalog norm


| www.sppd.pl |

1933

W byłej fabryce sukna rodziny Hasbachów w Białymstoku rozpoczęto produkcję sklejki. Firma funkcjo-nuje dziś pod nazwą Biaform.

1919

Powstaje fabryka sklejek w Morągu.

1952

Uruchomienie produk-cji lignofolu i elkonu, innowacyjnego produktu drzewnego w zakładzie dzisiejszej Sklejki-Pisz Paged SA.

1959

Powstaje Fabryka Płyt Klejo-nych w Bydgoszczy, funkcjo-nująca obecnie pod nazwą Bydgoskie Zakłady Sklejek Sklejka-Multi SA.

1914

1974

Zakłady Przemysłu Sklejek w Białymstoku, jako pierwsze w Polsce, rozpoczęły produkcję sklejek pokrytych folią fenolową.

1978

W Zakładach Płyt Pil-śniowych w Czarnkowie uruchomiono produkcję płyt wiórowych.

1981Powstaje Stowarzyszenie Produ-centów Płyt Drewnopochodnych.

1992

W zakładzie Kronopolu w Żarach została zainstalowana pierwsza w Polsce prasa typu ContiRoll do produkcji płyt wiórowych.

1994

ZPS w Białymstoku, jako pierwsze w Polsce, wprowadziły produkcję sklejek lakierowanych, w tym przeznaczonych do cięcia laserem.

1996

Kronopol w Żarach, jako pierwszy zakład na świecie, rozpoczął produkcję płyty OSB z zastosowaniem tech-nologii ContiRoll.

1997

Sklejka-Pisz zostaje włączona do grupy Paged SA.

2010

Uruchomienie produkcji cienkich płyt MDF w fabryce Pfleiderer w Grajewie.

2010

Produkcja sklejek w Polsce przekroczyła 110 000. Od 1930 roku stopniowo roz-

szerzano asortyment i zaczęto produkcję płyt fornirowanych. Eksportowano 70%

produkcji do 40 krajów.

R O Z D Z I A Ł 1

Powstają przedsiębiorstwa państwowe: Zakłady Produkcji Płyt Wiórowych w Grajewie oraz Zakłady Płyt Wiórowych w Wieruszowie.


www.sppd.pl



W Orzechowie powsta-je pierwsza w Polsce fabryka sklejek.

1894Powstaje Zigar-renkisten Fabrik w Ostrowie Wielkopol-skim, produkująca pudełka do cygar. Przez następne 100 lat rozwinie się w niej historia Sklejki Eko.

1912Carl Muench produkuje pierwszą płytę pilśniową o wysokich parametrach izo-lacyjnych. Od tego czasu płyty produko-wane tą metodą zamiennie nazywa się „izolacyjnymi”.

1908

Pierwsze przemysłowe próby procesu formowania płyt pilśniowych metodą suchą w USA. W efekcie powstaje płyta typu MDF.

1945

Zapoczątkowanie metody rozwłók-niania Asplunda (Szwecja).

1931

Wyprodukowano pierwsze syntetyczne, wodood-porne żywice fenolowo--formaldehydowe, (PF), które umożliwiły klejenie arkuszy forniru w sklejki i stosowanie ich w warun-kach zewnętrznych.

1934

Uruchomiono pierwszy ciąg płyt pilśniowych w Zakładzie Płyt Pilśniowych w Czarnej Wodzie (dziś Steico sp. z o. o.)

1951

W USA, the Mason Fibre Company produkuje pierwsze płyty pilśniowe twarde, bazując na procesie Masonite

1926

Początek produkcji MDF płyt na skalę przemy-słową na świecie. Allied Chemical to pierwszy zakład, który rozpoczął produkcję płyt pilśnio-wych metodą suchą w Deposit w USA.

1965

Uruchomiono produkcję płyt wió-rowych w zakładach w Suwałkach i Szczecinku.

1964

1889

Pierwsza fabryka płyt MDF w Europie powstaje w Ribnitz-Damgarten (NRD). Dwa lata później powstaje fabryka MDF w Jugosławii, a w 1978 roku w Słowenii.

1973

Pierwsze w Polsce ciągi płyt MDF i HDF w firmie Kronospan w Szczecinku.

1997

W Mielcu powstaje za-kład płyt wiórowych i MDF Kronospan Mielec

1996

Uruchomienie produkcji cienkich płyt HDF w zakładzie Homanit w Karlinie.

2008

Spółka Homanit Krosno Odrzańskie przejęła cały majątek firmy Hardex SA.

2012

Uruchomienie fabryki ultracien-kich płyt HDF w Orli (Swedspan).

2012

We Francji pojawiła się pierwsza zme-chanizowana pilarka do forniru.

R O Z D Z I A Ł 1



| www.sppd.pl |

Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wydaje się bardzo proste. Wszak geneza tego produktu wiąże się z chęcią zoptymalizowania kosztów surowca drzewne-go. W efekcie metr sześcienny płyty drewnopochodnej jest tańszy niż ta sama objętość deski litej. Tak więc płyty drewnopochodne są nam potrzebne jako ma-teriał alternatywny cenowo wobec drewna litego. Ale czy tylko?

ULEPSZAJĄ DREWNO

Nie bez przyczyny płyty drewnopochodne nazywa się czasami drewnem ulepszonym. Są tworzywem bardzo trwałym. Niektóre typy, jak sklejka czy płyta OSB, mają parametry wytrzymałościowe i odporności na wilgoć znacz-nie lepsze od gatunków drewna, z których zostały wykonane. Są też płyty

odporne na działanie grzybów czy insektów, które atakują surowe drewno. Inne z kolei, jak płyty pilśniowe (porowate lub LDF), są doskonałym izolatorem, a ich struktura i niska gęstość czynią je bardziej funkcjonalnymi niż sztywne drewno lite. Pod względem wielu parametrów płyty drewnopochodne dystansują też inne materiały. W produkcji mebli płyty drewnopochodne, jako surowiec, mają swą nie-zmienną pozycję lidera.

WYKORZYSTUJĄ KAŻDY KAWAŁEK DREWNA

Szeroka oferta różnego typu płyt drewnopochodnych to także odpowiedź na możliwości wykorzystania różnego rodzaju surowców drzewnych do ich

produkcji. Producenci płyt klejonych wycinają wady z sękatych desek i kleją je ze sobą, tworząc wyjątkowo wytrzymałe blaty. Producenci płyt wiórowych czy pilśniowych sięgają po trociny i wióry, a nawet przerabiają na zrębki drewno po-użytkowe, czyli poddawane recyklingowi stare meble, drewno z rozbiórki domu, czy zużyte szalunki.

1

2

R O Z D Z I A Ł 1

Po co nam płyty drewnopochodne?

www.sppd.pl



WALCZĄ Z NIELEGALNYM WYRĘBEM

Sięgając po odpady drzew-ne czy drewno poużytkowe, pro-ducenci płyt drewnopochodnych redukują zużycie drewna litego. Mak-symalne wykorzystanie każdego me-tra sześciennego drewna, nawet tego z niedopuszczalnymi w produkcji desek wadami sprawia, że z nieprzydatnego innym branżom surowca powstają do-skonałe tworzywa, potrzebne w wielu dziedzinach. Każdy producent płyt drewnopochod-nych w Polsce jest członkiem FSC, a dodatkowo niektórzy również PEFC, co oznacza, że korzystają wyłącznie z drewna, które zostało pozyskane w sposób legalny w lasach zarządza-nych zgodnie z zasadami zrównoważo-nego rozwoju zasobów.

CHRONIĄ KLIMAT

Zielonymi płucami, które kumu-lują CO2 możemy nazwać nie tyl-

ko drzewa w lesie, lecz także produkty wykonane z drewna, w tym również wszystkie płyty drewnopochodne, któ-re przez cały cykl życia są jego kumu-latorem, czyniąc otoczenie wokół bar-dziej przyjaznym środowisku.

TWORZĄ WARTOŚĆ DODANĄ

Wartość sprzedaży płyt drew-nopochodnych w Polsce, pomniej-szona o koszt zakupu surowców, daje rocznie około 2 mld złotych. To wynik lepszy od produkcji papieru i znacznie lepszy niż w przypadku wy-korzystania odpadów tartacznych do zasilania kotłów energetyki przemysło-wej.

WSPIERAJĄ INNOWACJE

Od ponad 100 lat na całym świe-cie pracownicy naukowi opraco-

wują nowe technologie produkcji płyt poszukując jeszcze lepszych, bardziej ekologicznych rozwiązań, które wdra-ża przemysł płyt drewnopochodnych. Roczna wartość inwestycji w krajowej branży płyt drewnopochodnych to 350 mln zł, przeznaczonych na nowe technologie. Obniżenie emisji formal-dehydu i innych substancji lotnych z płyt, ochrona powietrza i wód, nowe inwestycje w innowacyjne produkty - w tych dziedzinach polscy producenci płyt należą do ścisłej światowej czo-łówki.

3 4

6

5

R O Z D Z I A Ł 1R O Z D Z I A Ł 1


| www.sppd.pl |

PRACUJĄ NA DODATNI BILANS HANDLU ZAGRANICZNEGO

Dzięki ciągłym inwestycjom i zwiększaniu możliwości produkcyjnych, branża płyt drewnopochodnych jest w stanie w 100% zaspokoić potrzeby krajowego rynku, którego głównym odbiorcami są: meblarstwo (aż w 85%), budownictwo,

branże transportowa czy produkcji opakowań. Produkty te, trafiając głównie na eks-port, pracują na dodatni bilans naszego handlu zagranicznego. Ich konkurencyjność determinuje m.in. lokalny dostęp do płyt drewnopochodnych o wysokich parametrach jakościowych.

DOKŁADAJĄ MILIO-NY DO BUDŻETU

Co roku do budżetu państwa z tytułu podat-ków (PIT, CIT, od nierucho-mości), płaconych przez producentów płyt drew-nopochodnych w Polsce, trafia ok. 250 mln zł. Moż-na za to wybudować dwie szkoły czy kilka centrów sportowych.

DAJĄ PRACĘ

W zakładach produkujących płyty drew-nopochodne w Polsce zatrudnienie znaj-

duje około 11 000 pracowników. Ponad 80% płyt trafia natomiast do zakładów produkują-cych meble, które z kolei tylko w Polsce zatrud-niają ponad 120 000 pracowników. Ile jeszcze miejsc pracy generują płyty drewnopochodne stosowane w fabrykach opakowań, zakładach produkujących domy, podłogi, zabawki... trudno policzyć.

7

89

STAWIAJĄ NASZ KRAJ NA EUROPEJSKIM PODIUM

W produkcji płyt drewnopochodnych jesteśmy jednym z europejskich liderów. Polska zajmuje 1. miejsce w produkcji płyt pilśniowych formo-wanych na mokro, 2. miejsce w produkcji MDF... DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ >>>>>>>>>>>>>>

10

R O Z D Z I A Ł 1

www.sppd.pl

m.in



POLSKA

UNIA EUROPEJSKA (EU 27)

EUROPA

PROD

UKC

JA PŁYT D

REW-

NO

POCH

OD

NYCH

W

EURO

PIE [W M

LN M

3]

STRUKTU

RA PRO

DU

KCJI PŁYT W

EURO

PIEOSB

SKLEJKA

MDFPŁYTY PILŚNIOWE (BEZ MDF)

PŁYTY WIÓROWE

50% produkcji OSB w Europie konsumuje budownictwo

Polska jest jednym z europejskich liderów w produkcji płyt drewno-pochodnych. Biorąc pod uwagę wszystkie rodzaje płyt, zajmuje w Europie dru-gie miejsce po Niemczech.

MDF

płyty pilśniowe

produkowane

metodą mokrą

W Europie w Produkcji płyt MDF Polska zajmuje 2. miejsce. Liderem jest Turcja.

płyty pilśniowepłyty wiórowe

OSBsklejka

Polska jest niekwestionowanym liderem w Europie pod względem produkcji płyt pilśniowych metodą mokrą.

8 fabryk produkujących sklejkę

5 fabryk produkujących płyty pilśniowe metodą mokrą

6

fabryk produkujących MDF

12% europejskiej produkcji

8,4

59,6

67,7

6

fabryk produkujących płyty wiórowe

55%

6%

7%11% 21%

R O Z D Z I A Ł 1

[źródło: UNECE/FAO TIMBER 2012]


| www.sppd.pl |

EWP, czyli Konstrukcyjne Tworzywa Drewno-pochodne

Bardzo modny, we współczesnej literaturze branżo-wej, jak i dyskursie praktyków sektora drzewnego jest przyjęty z jęz. angielskiego termin EWP (Engi-neered Wood Products), oznaczający Konstrukcyjne Tworzywa Drewnopochodne. Z kompozytów, two-rzonych na bazie odpadów drzewnych, eliminuje się wady typowe dla drewna i uzyskuje się wysoką jed-norodność materiału oraz stabilizację właściwości wytrzymałościowych. Do EWP zalicza się zarówno drewno klejone warstwowo (jak belki KVH czy BSH, w których blisko 100% surowca stanowi drewno), jak również płyty, w których zawartość drewna jest śladowa wobec innych surowców, na przykład roślin

jednorocznych, metali, włókien szklanych, betonu czy tworzyw sztucznych. Zdarza się także zaliczać do EWP zarówno tworzywa, które nie zawierają w ogóle drewna, jak i płyty typu „Strawboard”, wy-konane w 100% ze słomy odpadowej, porównując ich wygląd i właściwości do płyt wiórowych typu MDF [1].

Intensywnie rozwija się również produkcja WPC (Wood Plastic Composite), czyli kompozytów poli-merowo-drzewnych. Bazę do ich produkcji stanowi mączka drzewna, wióry lub włókno drzewne oraz syntetyczne polimery (typu polipropylen), łączone w różnych proporcjach.

Drewno, ze względu na swoje wyjątkowe właściwości i naturalne pochodzenie, jest doskonałym surowcem do produkcji ekologicznych płyt wykorzystywanych w budow-nictwie, meblarstwie, transporcie, produkcji opakowań i wielu innych dziedzinach. Dzięki intensywnemu rozwojowi nowych technologii, na rynku pojawiają się nowo-czesne materiały kompozytowe w postaci płyt, do produkcji których wykorzystuje się drewno. Nie wszystkie jednak możemy nazwać płytami drewnopochodnymi. To ekskluzywne – możemy dziś powiedzieć – określenie, dotyczy tylko niektórych pro-duktów kompozytowych o większościowym udziale surowca drzewnego w różnej po-staci i specyficznej metodzie produkcji, polegającej na wcześniejszym rozdrobnieniu, a następnie połączeniu cząstek lignocelulozowych poprzez ich klejenie i prasowanie z wykorzystaniem właściwości ciśnienia i temperatury. Tymczasem na rynku, także polskim, pojawiają się produkty, w których – ze względu na koszty – zawartość drew-na jest minimalna. Jego śladowa obecność zaś wydaje się być jedynie sposobem na

nadanie powstałemu na jego bazie kompozytowi przymiotnika ekologiczny.

Co to są płyty drewnopochodne?

R O Z D Z I A Ł 2

www.sppd.pl



Płyty WPC, wykorzystywane do dalszej produkcji, powstają w formach wtryskowych oraz rzadziej (podobnie jak płyty drewnopochodne) w prasach. Nie tylko przemysł, lecz także naukowcy próbują dowodzić, że kompozytom WPC bliżej jest do two-rzyw drewnopochodnych niż polimerowych, twier-dząc że „wysoki stopień napełnienia kompozytów mączką drzewną upoważnia do porównania ich z właściwościami drewna i tworzyw drzewnych typu MDF, płyta wiórowa [2]”.

Wobec powyższego zasadnym jest wyróżnie-nie spośród grupy Konstrukcyjnych Tworzyw

Drewnopochodnych (EWP) płyt drewnopochod-nych jako tworzyw, w których zawartość drewna w różnej postaci (forniru, wiórów, trocin, strużyn, włókien czy zdrewniałych cząstek roślin) wynosi powyżej 50%.

Kolejnym aspektem, wyróżniającym płyty drewno-pochodne od innych kompozytów zawierających drewno, jest metoda ich wytwarzania. Płyty drew-nopochodne produkuje się łącząc ze sobą cząstki drewna poprzez dodatnie środków syntetycznych lub organicznych i przy zastosowaniu pras.

Pomimo pojawiania się co pewien czas nowych

substytutów, płyty drewnopochodne mają nie-

zachwianą pozycję wśród materiałów stosowa-

nych w wielu dziedzinach.

R O Z D Z I A Ł 2

| www.sppd.pl |

w w w . s p p d . p l16

EWP - KONSTRUKCYJNE TWORZYWA DREWNOPOCHODNE:

NA BAZIE DREWNA LITEGO:

NA BAZIE WIÓRÓW:

NA BAZIE WŁÓKIEN:

INNE KOMPOZYTY:

PŁYTA STOLARSKA BELKI KVHBELKI BSHPŁYTY CLT

PŁYTY WIÓROWE PŁASKIE PRASOWANE I WYTŁACZANEPŁYTY Z WIÓRÓW ORIENTOWANYCH OSBMFPPŁYTY Z WIÓRÓW NIEORIENTOWANYCH USBWIÓROWE DREWNO RÓWNOLEGŁOWŁÓKNISTE LSL (INTERLAM) SCRIMBER (TIMTEK)PŁYTY WIÓROWO-BETONOWE*PŁYTY WIÓROWE ELASTYCZNE PŁYTY WIÓROWE DO WTÓRNEGO FORMOWANIAWPC: WIÓRY DRZEWNE + PLASTIK*

PŁYTY PILŚNIOWE WYTWARZANE METODĄ MOKRĄPŁYTY PILŚNIOWE WYTWARZANE METODĄ SUCHĄ (HDF, MDF, LDF)WPC: WŁÓKNA DRZEWNE + PLASTIK*

BELKI DWUTEOWEPŁYTY PODŁOGOWEPŁYTY STOLARSKIE LISTEWKOWE

SKLEJKARÓWNOLEGŁOWŁÓKNISTE DREWNO WARSTWOWE (LVL, ULTRALAM)PASMOWE DREWNO RÓWNOLEGŁOWŁÓKNISTE (PSL, PARALLAM)LEKKA PŁYTA KOMÓRKOWAPŁYTY TYPU SANDWICH

NA BAZIE FORNIRU:

* Tworzywa mogą być uznane za płytę drewnopochodną w przypadku, gdy zawartość

cząstek pochodzenia drzewnego wynosi powyżej 50%. Patrz: definicja str. 17.

PŁYTY DREWNOPOCHODNE

R O Z D Z I A Ł 2

www.sppd.pl

www.sppd.pl



17

DEFINICJE >>>

„PŁYTY DREWNOPOCHODNEPłyty drewnopochodne to produkty kompozytowe, sta-nowiące rodzaj Konstrukcyjnych Tworzyw Drzewnych, tworzone poprzez sprasowanie przy użyciu ciśnienia i temperatury cząstek lignocelulozowych w postaci arkuszy forniru, wiórów, trocin, strużyn, włókien oraz zdrewniałych cząstek roślin jednorocznych, takich jak konopie, len, połączonych ze sobą przy pomocy spo-iw syntetycznych lub organicznych, gdzie zawartość cząstek pochodzenia drzewnego wynosi powyżej 50%.

„w

g SP

PD

TO CIEKAWE >>>

PŁYTY BAGASSOWE to także płyty drewnopochodne, choć nie produkuje się ich w Polsce. płyty bagassowe wy-tworzone są ze zdrewniałych cząstek łodygi trzciny cukrowej, po wytłocze-niu z nich soku, zawierającego cukier.

PŁYTY KORKOWE wykonane są z czą-stek kory drzewnej dębiny korkowej. ojczyzną dębowych lasów korkowych i światowym liderem przemysłu kor-kowego, skupiającym blisko 600 pro-ducentów naturalnego korka, jest Portugalia. Powierzchnia portu-galskich lasów korkowych, zajmu-jąca blisko 700 000 ha, stanowi 30% światowego areału. produkcja korka w Portugalii w ilości około 100 000 ton przekracza zaś połowę produkcji światowej. Każdego dnia wytwarza się tysiące metrów kwadratowych izola-cyjnych płyt korkowych i setki kilo-gramów galanterii korkowej.

BAGASSA, CZYLI ZDREWNIAŁE CZĄSTKI ŁODYGI TRZCINY CUKROWEJ.

PŁYTY BAGASSOWE ORAZ PŁYTY KORKOWE

R O Z D Z I A Ł 2

KORA DĘBU KORKOWEGO.


| www.sppd.pl |

RODZAJE PŁYT DREWNOPOCHODNYCH

Płyty drewnopochodne (ang. wood based panels) to generalne

określenia dotyczące całej grupy wyrobów. Najprościej można

je podzielić w zależności od rodzaju użytych do ich produkcji

cząstek lignocelulozowych. I tak na przykład płyty wykonane

z wiórów drzewnych nazywamy płytami wiórowymi (ang. chip-

boards), ze spilśnionej tkanki drzewnej – płytami pilśniowymi

(fibreboards), natomiast wykonane z arkuszy forniru – sklejkami

(ang. plyboards, plywoods). Nowoczesne technologie produkcji

płyt drewnopochodnych i pojawienie się nowych form cząstek

drewna stosowanych do ich wytwarzania spowodowały znaczne

„przemieszanie” terminów. Dlatego też, w celu prawidłowego

nazewnictwa, warto posłużyć się definicjami zawartymi w obo-

wiązujących normach.

R O Z D Z I A Ł 2

www.sppd.pl



„Płyta drewnopochodna składająca się ze sklejonych ze sobą warstw drewna, przy czym włókna sąsiadują-cych warstw przebiegają pod kątem prostym.

SKLEJKA

PN E

N

313:

2009

DEFINICJE >>>

„płyta drewnopochodna o grubości co najmniej 1,5 mm, wyprodukowana z włókien lignocelulozowych sprasowanych ze sobą przy użyciu wysokiej tempera-tury i/lub ciśnienia. wiązania w tym materiale uzy-skuje się w wyniku spilśnienia włókien i ich natural-nych właściwości adhezyjnych i/lub przez dodanie kleju syntetycznego.

PŁYTA PILŚNIOWA

PN E

N

316:

2009

„Płyta drewnopochodna wyprodukowana ze spraso-wanych w wysokiej temperaturze cząstek drewna (wiórów płaskich, wiórów skrawanych ze zrębków, strużyn, trocin) i/lub innego materiału lignocelu-lozowego w postaci cząstek (paździerze lniane, paź-dzierze konopne, bagassa, słoma itp.) z udziałem kleju syntetycznego.

PŁYTA WIÓROWA

PN E

N

309:

2007

„Płyta warstwowa zbudowana z połączonych ze sobą przy pomocy środka wiążącego włókien drzewnych o ustalonym kształcie i wielkości. Włókna w war-stwach zewnętrznych są wyrównane i zorientowane równolegle do długości lub szerokości płyty, nato-miast włókna w warstwie (lub warstwach) środko-wej mogą być ułożone przypadkowo lub wyrównane pod kątem prostym do warstw zewnętrznych.

PŁYTA OSB

PN E

N

300:

2007

R O Z D Z I A Ł 2


| www.sppd.pl |

ul. Miłosławska 13, 62-322 Orzechowo

www.ozps.com.pl, [email protected]

tel. +48 61 43 51 100, fax +48 61 43 71 071

Sklejki suchotrwałe i wodoodporne

Sklejki szalunkowe

Sklejki profilowe

Sklejki okleinowane

Płyty stolarskie suchotrwałe i wodoodporne

Płyty drzwiowe

Płyty stolarskie i drzwiowe okleinowane

Szeroki wybór materiałów drewnopochodnych

ORZECHOWSKIE ZAKŁADY PRZEMYSŁU SKLEJEK

115 LAT TRADYCJI

W STAŁEJ OFERCIE W ATRAKCYJNYCH CENACH:

Oferujemy profesjonalną obróbkę

sklejek profilowych oraz innych

materiałów drewnopochodnych

na nowoczesnych centrach obróbczych.

www.sppd.pl



PODZIAŁ PŁYT DREWNOPOCHODNYCH WEDŁUG NORM

PŁYTY WIÓROWE (klasyfikacja wg PN EN 309:2007)

SKLEJKI(klasyfikacja wg PN EN 313-1:2009)

PŁYTY PILŚNIOWE [metoda „mokra”](klasyfikacja wg PN EN 316:2009)

PŁYTY PILŚNIOWE [metoda „sucha”, MDF](klasyfikacja wg PN EN 316:2009)

R O Z D Z I A Ł 2

PŁYTY OSB (klasyfikacja wg PN EN 300:2007)


| www.sppd.pl |

Do produkcji płyt drewnopochodnych wykorzystuje się różne gatunki drewna. W przypadku sklejek, najlepszym sortymen-tem jest drewno wielkowymiarowe okleinowe. Do produkcji płyt z mniejszych cząstek drewna (np. płyt wiórowych czy pil-śniowych) wykorzystywane jest natomiast drewno średnio-wymiarowe S2a i S2b oraz małowymiarowe, a także odpady, powstające z przerobu drewna w tartakach na przykład wióry, zrębki czy trociny a nawet drewno poużytkowe.

Płyty izolacyjne porowate produkowane metodą mokrą rów-nież powstają z naturalnego drewna, ale jest to zazwyczaj produkt uboczny, powstały podczas trzebieży w lasach lub jako odpad w tartakach. Płyty izolacyjne są łączone (spilśnia-ne) również drewnopochodnym spoiwem „Lignin”.

Branża płyt drewnopochodnych potrafi tym samym efektywnie wykorzystać sortymenty drewna niewy-korzystywane w innych dziedzinach, nienadające się do produkcji mebli czy drewna konstrukcyjnego.

Z czego produkowane są płyty drewnopochodne?

Udział branży płyt drewnopochodnych w zużyciu drewna

okrągłego oferowanego przez Lasy Państwowe

wynosi około:

24% [źródło: Lasy Państwowe ]

R O Z D Z I A Ł 3

www.sppd.pl



W produkcji płyt drewnopochodnych generalnie stosuje się drewno gatunków iglastych i liściastych, z tym że te pierwsze są znacznie bardziej popular-ne. Czynniki, które wpływają na wybór poszczególnych gatunków drewna to między innymi ich lokalna do-stępność, wielkość podaży, cena a przede wszyst-kim właściwości. Drewno może być miękkie lub twarde, krót-ko- lub długowłókniste, sprężyste, łupliwe, lekkie, ciężkie, łatwe lub trudne do obróbki. Posiada barwę (np. biało-żółtą lub czerwonobru-natną) i mniej lub bardziej wyraźne słoje. Może być szorstkie lub gładkie i bardziej lub mniej wy-dzielać żywicę, zawierać mniej lub więcej wody. Cechy te determinują wykorzystanie różnych ga-tunków, sortymentów, a nawet części pnia drzew, do produkcji różnego rodzaju płyt drewnopochod-

Rodzaj surowca 2010 r. 2011 r. 2012 r.* 2013 r.*

Drobnica leśna 1755 1857 1961 2063

Drewno średniowymiarowe,

w tym papierówka ok. 75%5381 5696 6013 6326

Zrębki 2223 2353 2483 2613

Trociny 1989 2105 2222 2338

Zrzyny defibracyjne 351 371 392 413

Razem drewno leśne 7135 7554 7973 8388

TABELA 1. Orientacyjne potrzeby surowcowe zakładów produkcji płyt drewnopochodnych w Polsce w układzie sortymentowym w tys. m3 [3].

nych o bardzo zróżnicowanym przeznaczeniu. Po najcenniejsze drewno, tak zwane sortymenty łuszczarskie, sięgają głównie producenci fornirów i sklejek, podczas gdy do płyt wiórowych czy pil-śniowych można wykorzystać drewno o mniejszych średnicach, odpady tartaczne lub biomasę leśną.

Surowcem do produkcji płyt wiórowych są rów-nież zdrewniałe łodygi roślin, takich jak len, bam-bus, rattan, bagass, słoma czy konopie. Można je spotkać głównie w płytach drewnopochodnych importowanych z innych krajów, lecz także zda-rzają w wyrobach rodzimej produkcji, na przykład w zakładzie firmy Steico w Czarnkowie z sukcesem wdrożono technologię produkcji płyt drewnopo-chodnych z użyciem zdrewniałych łodyg konopi.

R O Z D Z I A Ł 3

* prognoza


| www.sppd.pl |

ODPADY TARTACZNE I BIOMASA LEŚNA

Trociny, odłamki drewna i ścinki z nieobrobionego drewna powstają w tartakach lub

podczas produkcji mebli, palet i opakowań z drewna litego. Nazywanie ich odpadem

nie jest jednak prawidłowe, na co wskazuje na przykład Komunikat wyjaśniający Ko-

misji Rady i Parlamentu Europejskiego, dotyczący odpadów i produktów ubocznych.

Podano w nim trociny i odłamki drewna jako przykłady materiałów niebędących

odpadami:

„zbędne materiały z pierwotnego procesu pro-dukcyjnego lub materiały wymagające tylko kosmetycznych zmian, które są zasadniczo po-dobne do produktu pierwotnego, takie jak (...) wióry i elementy z korka, (...) i podobne mate-riały, mogą być uznawane za produkty uboczne. By tak było, musi istnieć możliwość ich bezpo-średniego ponownego wykorzystania” - czyta-my w komunikacie [4].

trocin i wiórów, z których można wyprodukować

płyty drewnopochodne, powstaje co roku w tarta-kach i zakładach przerobu

drewna [5].

około 4,8 mln m3

R O Z D Z I A Ł 3

www.sppd.pl



Przemysł płyt drewnopochodnych – pomimo wielu trudności logistycz-nych – chętnie skupuje ten rodzaj produktu ubocznego tartaków, nie traktując go jako odpad, lecz surowiec do wytworzenia pełnowartościowych produktów. Na drodze ku zwiększeniu możliwości zastąpienia w produkcji płyt drewno-pochodnych drewna okrągłego, pocho-dzącego z lasu, produktami ubocznymi z procesów jego przerobu w tartakach czy zakładach meblarskich, stoją jesz-cze inne problemy, z którymi branża ta w całej Unii Europejskiej musi się zmie-rzyć. Chodzi między innymi o dofinan-sowanie przez rządy niektórych państw technologii współspalania biomasy przez energetykę przemysłową w celu realizacji programu redukcji emisji CO2.Powoduje to zwiększony popyt ze stro-ny elektrowni na zrębki i trociny oraz ich uprzywilejowaną pozycję zakupową w stosunku do zakładów płyt drewno-pochodnych. Problemem jest traktowanie trocin i wiórów czy odpadów zrębowych z trzebieży leśnych jako biomasy. W nowej Ustawie o odpadach [6], będącej transpozycją dyrektywy 2008/98/WE podkreślono, że przepi-sów ustawy o odpadach nie stosuje się do biomasy (patrz definicja obok).Z kolei w rozporządzaniu Ministra Go-spodarki [7] z dnia 16 maja 2012 roku wprowadzono definicję drewna pełno-wartościowego, wyłączając je z defini-cji biomasy (patrz definicja).

Definicje>>>BIOMASA czyli inne, niebędące niebezpiecznymi, na-turalne substancje pochodzące z produk-cji rolniczej lub leśnej, wykorzystywane w rolnictwie, leśnictwie lub do produkcji energii z takiej biomasy za pomocą proce-sów lub metod, które nie są szkodliwe dla środowiska ani nie stanowią zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi; Ustawa o odpadach 2012 [6]

DREWNO PEŁNOWARTOŚCIOWE – drewno spełniające wymagania jakościo-we określone w normach określających wymagania i badania dla drewna wielko-wymiarowego liściastego, drewna wiel-kowymiarowego iglastego oraz drewna średniowymiarowego dla grup oznaczo-nych jako S1, S2 i S3 oraz materiał drzew-ny powstały w wyniku procesu celowego rozdrobnienia tego drewna; Rozporządzenie ministra gospodarki[7]

„R O Z D Z I A Ł 3

CO2.Powoduje

CO2.Powoduje


| www.sppd.pl |

W ostatnich latach przemysł płyt drewnopochodnych w coraz większym stopniu uzupełnia tra-dycyjnie stosowane surowce – drewno z lasu i odpady z przerobu drewna – o odpadowe drewno poużytkowe z opakowań, palet itp. W Niemczech w ciągu 20 lat podwojono produkcję, a jedno-cześnie o połowę zmniejszono konsumpcję świeżo pozyskanego drewna. W niektórych krajach, jak na przykład we Włoszech, udział drewna poużytkowego w produkcji płyt wiórowych wynosi nawet 80%. Obecnie 24 % drewna przerabianego przez europejski przemysł płytowy pochodzi z lasów, 14% z recyklingu drewna poużytkowego, a 62% z odpadów tartacznych [8]. Podobne pro-porcje występują również w Polsce. Pierwszą w Polsce linię do przerobu drewna poużytkowego uruchomiono w Wieruszowie. Jej przerób obliczony jest na 200 000 ton odpadów rocznie.

DREWNO POUŻYTKOWE

W celu zachowania wysokiej ja-kości produktów, ich higienicz-ności i bezpieczeństwa, opraco-wano procedury dopuszczenia i przygotowania drewna poużyt-kowego do produkcji. Przepisy te zakładają oddzielanie zanie-czyszczeń mechanicznych i che-micznych oraz oznaczenie za-wartości toksycznych substancji w drewnie, jak na przykład pen-tachlorofenolu i innych konser-wantów drewna oraz metali cięż-kich. Ustanowiono maksymalną dopuszczalną zawartość tych substancji w poużytkowych od-padach drewna, przeznaczonych do produkcji płyt wiórowych i pilśniowych [9].

24%

62%14%

surowca, używa-nego w Europie do produkcji płyt drewno-pochodnych, pochodzi z re-cyklingu drewna poużytkowego.

R O Z D Z I A Ł 3

www.sppd.pl



DREWNO POUŻYTKOWE

Zgodnie z tymi wymaganiami zawartość arsenu i kadmu w odpadach drewna poużytkowego nie może przekraczać 2 ppm, miedzi - 20 ppm, rtęci - 0,4 ppm, ołowiu i chromu - 30 ppm, chlorków - 600 ppm, fluorków - 100 ppm, pentachlorofenolu - 3 ppm i polichlorowanych bifenyli - 5 ppm.W ostatnich latach opracowano i wdrożono tech-nologię utylizacji poużytkowych płyt drewnopo-chodnych i starych mebli zrobionych z tych płyt.

2 ppm

20 ppm

5 ppm

100ppm

0,4ppm

3 ppm

600 ppm

30ppm

arsen i kadm

miedź

ołów i chrom

rtęć

fluorki

chlorki

polichlorowany bifenyl

pentachlorofenol

Jest to cykliczny proces chemiczno-termiczno-hy-drolitycznego rozdrabniania, pozwalający na odzy-skanie wysokiej jakości włókien i cząstek z wyżej wspomnianych materiałów. Pozwala on także na efektywne oddzielenie związków powłokotwór-czych i nieulegających hydrolizie. Odzyskane w tym procesie cząstki drewna są mate-riałem takiej samej jakości jak cząstki otrzymane ze świeżego drewna. Technologia ta została zaadap-towana także w polskich fabrykach płyt wiórowych.

Maksymalna dopuszczalna zawartość substancji w poużytkowych odpadach drewna

R O Z D Z I A Ł 3

ppm - part per milion

przewodnik po pŁytach drewnopochodnych

Documents