psoriasis artriti. hayatı aktif yaşamak · süreci, özellikle sigara içme gibi ek faktörler de...

Psoriasis Artriti. Hayatı aktif yaşamakHastalar�için�danışma�el�kitabı

İçindekilerHastalıkla ilgili bilgiler 04Tedaviyle ilgili bilgiler 24Psoriasis artriti ile yaşamak 40Sözlük 46Daha fazla bilgi 50

Profesör Dr. med. Stefan ScheweDahiliye ve romatoloji alanında uzman

Münih

Değerli Hastamız,Hastanın iyileşmesine yönelik ilk adım, hastalık üzerine kapsamlı bir bilgi edinmekle atılır. Bu, özellikle Psoriasis artriti gibi kronik şikâyetler için geçerlidir. Eklemlerin bu kronik iltihabına özellikle sedef hastalığından rahatsız insanlarda rastlanmaktadır. Sedef hastalarının yaklaşık üçte birinde, cilt bulgularının yanına tipik eklem şikayetleri de eklenir. Bunların biçimi hafif eklem şişliklerinden ve hafif ağrılardan başlayarak şiddetli ağrılara ve hareket kabiliyetinin önemli ölçüde kısıtlanmasına varıncaya değin çok farklı olabilir.

Psoriasis artritinin hasta için yol açtığı fiziksel ve ruhsal sıkıntıların yanı sıra, bu hastalığın sosyal ve ekonomik boyutları da birçok doktor tarafından uzun bir süre küçümsenmiştir. Psoriasis artritinin tedavisi için yalnızca kısıtlı sayıda ilaca ruhsat verilmiş olması ve özellikle uzun süreli tedaviler hakkında pek az güvenilir bilgi edinilebilmesi nedeniyle, hastalığın tedavisi uzun bir süre tatmin edici bir gelişme göstermemiştir. Neyse ki tüm bunlar artık geride kalmıştır: Tıbbi araştırmalar sayesinde sedef hastalığının ve psoriasis artritinin tedavisinde son yıllarda önemli gelişmeler elde edilmiştir. Biyolojik ilaçların uygulanması gibi modern tedavi yöntemleri, yıkıcı hastalık süreçlerinin ilerlemesini önlemekte ve hastalıktan kaynaklanan şikayetlerin geniş ölçüde, hatta tam olarak yok olmasını sağlamaktadır.

İyileşmeye yönelik ilk adım her zaman, vücutta vuku bulan süreçler üzerine bilgi edinmek ve tedaviye aktif bir şekilde katılmaktır. Psoriasis artriti hastalarının pek çok bilgiye ihtiyacı vardır. Hastalar için hazırlanmış olan bu danışma el kitabının, psoriasis artriti hakkında birçok önemli ve güncel bilgi içermesi nedeniyle bilgi edinme uğraşınıza katkıda bulunacağı inancındayım. Bir hastalığa karşı en etkin biçimde mücadele etmek, söz konusu hastalık üzerine azami bilgi sahibi olmakla mümkündür.

Size aydınlatıcı ve ilginç bir okuma diliyorum.

Doktorunuz Profesör Dr. med. Stefan Schewe

“ Her iki organ sistemini etkileyen bu hastalıkta dermatolog ve romatologlar çok yakın bir işbirliği yapmalıdır.” �Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe

4

Hastalıkla ilgili bilgilerPsoriatik artrit hakkinda en önemli özetli bilgiler

Psoriasis artriti nedir? Psoriasis artriti (diğer isimleri: psoriatik artropati, artrit veya artropatik psoriasis) sedef hastalığı (psoriasis) ile bağlantılı olarak görülen bir eklem iltihabıdır (artrit).

Eklem iltihabı çoğu zaman tipik deri pullanmasıyla paralel yürür. Hastaların çoğunda (yaklaşık % 60 - 90’ında) bunun

yanı sıra tırnaklarda karakteristik değişiklikler meydana gelmektedir.

Psoriasis artriti diğer kronik iltihaplı eklem hastalıklarıyla birlikte spondiloartropatiler veya spondiloartritler grubuna dahildir (Kısaltma: SpA).

Spondiloartrit, muhtemelen iliosakral eklem de (leğen kemiği ile omurga arası) dahil olmak üzere küçük nöral yay eklemlerinin- iltihabı anlamına gelmektedir.

Hastalıkla ilgili bilgiler

Sedef hastalığı ve psoriasis artritinin oluşmasına yönelik yapısal özelliklerin kalıtsal olması nedeniyle, hastaların akrabaları daha yüksek bir hastalanma riski taşır.

Hastaların % 75’inde ciltteki karakteristik değişiklikler eklem iltihabından önce ortaya çıkar; bu bağlamda sedef hastalığı eklem sorunlarından aylar, hatta yıllarca önce görülebilir. Hastaların yaklaşık % 10’inde artrit deri bulgularından önce gelişmekte veya her ikisi eş zamanlı görülmektedir

6

Psoriasis artriti ne kadar yaygındır?Sedef hastalığı Almanya’da nüfusun yaklaşık yüzde 2’sinde görülmekte ve bu hastaların üçte biri buna ek olarak pso-riasis artriti geliştirmektedir. Dolayısıyla, 1.000 insandan yaklaşık 6’sı (nüfusun % 0,6’sı) psoriasis artriti hastalığına yakalanmış olmaktadır.

Kimler hastalığa yakalanır?Psoriasis artriti ağırlıklı olarak ilk kez yetişkinlik yaşlarında 20 ile 50 arası yaş grubunda görülmektedir. Hastalık erkek ve kadınlarda eşit oranlarda ortaya çıkmaktadır.

Psoriasis artriti nasıl meydana gelir?Psoriasis artritinin nedenleri ve oluşumu ve sedef hastalığı ile bağlan-tıları hakkında pek çok şey henüz bilinmemektedir.

Oluşumda muhtemelen genetik (kalıtım), immünolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu önemli bir rol oynamaktadır.

Henüz ayrıntılarıyla bilinmeyen bazı genlerin eklem hastalığını geliştirmeye yönelik kalıtımsal yatkınlıktan sorumlu olduğu varsayılabilir. Ayrıca hastalığın temelinde, bağışıklık sistemindeki bir bozukluğun yattığına kesin gözüyle bakılmaktadır. Bu bozukluk, farklı süreçlerden oluşan ve sayısız hücre ve iltihap tetikleyici haberci maddenin katkıda bulunduğu bir zincirleme reaksiyona neden olmaktadır.

Sonuçta, bu faktörlerin karşılıklı etkileşimi kronik bir iltihaplanmaya yol açmaktadır.


Tümör Nekroz Faktörü alfa (TNF-α)çeşitli kronik iltihaplı hastalıkların iltihabi ve immünolojik süreçlerinde önemli bir rol oynayan, bağışıklık sistemine ait doğal bir haberci maddedir (sitokin).

Bu faktörün farklı görevleri olmakla birlikte, ilk planda iltihap tetikleyici (proinflamatuar) bir etkisi bulunmaktadır.

Haberci madde TNF-α bu bağlamda ne gibi bir rol oynar? Sedef ve psoriasis artriti hastalarının ciltlerindeki değişime uğramış bölgelerden ve hasta eklemlerin eklem sıvılarından alınan doku örneklerinde yüksek düzeylerde TNF-α saptanmıştır.

Bu bulguya dayanarak, haberci maddelerin psoriasis artritinin oluşumunda da esaslı bir rol oynadığından hareket edilmektedir.

Bunun başka bir göstergesi, TNF-α maddesinin gen teknolojisi yöntemleriyle üretilen ilaçlar (biyolojik ilaçlar) aracılığıyla hedefli bir şekilde engellenmesi durumunda gerek pullu deri değişimlerinin, gerekse de psoriasis artritiyle ilişkili eklem iltihaplarının iyileşmesidir.

8

Hangi eklemler etkilenir? Psoriasis artritinin en sık görüldüğü eklemler diz, ayak bileği, ayak parmakları ve el parmakları eklemleridir. Bu tutulma örneğine periferik tip adı da verilir. Hastalığın karakteristik görüntüsünde iltihap yalnızca az sayıda eklemde eş zamanlı olarak görülür, hastalık çoğu zaman asimetriktir, yani her iki tarafta aynı zamanda görülmez. İltihabın bir el veya ayak parmağına tümüyle yerleştiği Daktilitis de tipik bir durumdur.

• Buna ek olarak omurga eklemlerinde ve kalça kemiği ile kuyruksokumu kemiği arasındaki bağlantıda da (iliosakral eklem) iltihap görülebilir. Hastalığın bu şekli merkezi veya aksiyel tip olarak da adlandırılır.


“ Psoriasis artriti gösterebileceği olası yayılma açısından bundan böyle küçümsenmemelidir. Öte yandan hastalığın seyri son derece değişkendir. Bu nedenle Psoriasis artriti teşhisi, hastalığın hızla ilerleyeceği ve dezavantajlara yol açacağı anlamına gelmez.” Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe

10

Tipik özellikleri nelerdir?Psoriasis artritinde rastlanan karakteristik şikayetler (baskı uygulanınca) ağrıyan veya şiş eklemler ve hareket etme kabiliyetinin, çoğunlukla sabah kalktıktan sonra çok belirgin olmak üzere, kısıtlanmasıdır.

Bu durumda sabah sertliğinden bahsedilir. Ancak yalnızca eklemler hastalığa yakalanmaz: Zaman zaman kas kirişlerinin kemiğe tutunduğu yerlerde de iltihap (entezit) meydana gelmektedir.

• Sıkça etkilenen kiriş bağlantıları aşil kirişi veya ayak tabanı, diz, kalça kemiği ve kaburgalardaki kiriş tutunma noktalarıdır.


12

Hangi yan etkiler ortaya çıkabilir?Psoriasis artriti hastalarının % 90’ının tırnaklarında az veya çok belirgin değişiklikler meydana gelebilir. Genellikle, eş zamanlı olarak her iki el ve ayağın birkaç tırnağı ve bazen de tırnağı çevreleyen deri etkilenir. En yaygın bulgu, benekli tırnak adı verilen ve tırnak levhasında tırnağın uzamasındaki bozukluklar sonucunda meydana gelen (toplu iğne başı büyüklüğünde-) çukur şeklindeki çöküntülerdir. Tırnak yüzeyinin yapısının belirgin değişikliklerine daha nadir rastlanmaktadır. Tırnak levhasının oturduğu tırnak yatağı da etkilenebilir:

Tırnak levhasının altından görülen ve yağlı bir çözeltinin neden olduğu lekeleri anımsatan sarı-kahverengimsi renk değişiklikleri sıkça meydana gelmektedir.

Bu nedenle bunlar (psoriatik) yağ lekeleri olarak adlandırılır. Bariz değişimlerde tırnak, tırnak yatağına tutunumunu

kaybederek düşebilir.

Psoriasis artriti olan hastalara sıklıkla bir metabolik sendrom tanısı konur. Metabolik sendrom bugün

kardiyovasküler hastalıkların gelişmesinde en kritik risk faktörü olarak değerlendirilir

ve dört faktörle karakterize edilir:

obezite, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), kanda çok yüksek olan kolesterol düzeyleri (hiperkolesterolemi) ve insülin direnci (diabetes mellitus).

Bu durumda, ciltte ve eklemlerde PsA‘nin kronik enflamatuvar süreci, özellikle sigara içme gibi ek faktörler de söz konusuysa, önemli ölçüde artan riske yol açar. Bu nedenle sigara içme sadece psoriasis artritin gelişmesi için bir risk faktörü değil, ayrıca hastalık ve eşlik eden hastalıkların ilerlemesinde olumsuz etkiye de sahiptir.









keratinli tabaka

üst eri

saç folikülü

deri

derialtı

pullanmaplak

yangılı cilt

Sağlıklı deri Psoriasis

Sedef hastalığı çok farklı görüntüler alabilen bir hastalıktır. Psoriasis vulgaris (“vulgaris” = sıradan, alışılagelmiş) % 90’ın üzerinde bir oranla en sık görülen şeklidir.

Hastalığın görüntüsü minimal bulgulardan başlayarak deri üzerinde geniş alanları kapsayan belirgin değişikleri içerebilir. Bu bağlamda oluşan, gümüşi parlak pullarla kaplı, keskin sınırlı, cilt yüzeyinden yüksek ve kırmızı leke öbekleri şeklindeki tipik deri değişikliklerine plak adı verilir.

14

Bu plakların büyüklüğü, yaygınlığı, biçimi ve konumu insandan insana büyük farklılıklar içermekte ve genellikle farklı gelişme aşamaları göstermektedir.

Öbekler ilke olarak vücudun her bölgesinde meydana gelebilir ancak bazı bölgeler önceliklidir. Bunlara diz ve dirseklerin germe yanları, kuyruksokumu bölgesi (kaba etlerin üstü), göbek bölgesi, saçla kaplı baş (kapilityum) ve kulaklar dahildir. Saçla kaplı kafa derisinde keskin sınırlı, pullu ve iltihaplı kızarık öbekler sıkça görülür.

• Kafa derisindeki pullanma bazen çok az belirgin olup, deride başka değişiklikler söz konusu olmaksızın yalnızca genel anlamda hastalığa işaret eder.


Psoriasis artriti Tipleri

Romatoid artrit5Spondilit4Distal interfalanjeal artrit

3Asimetrik biçim (oligoartrit)

2Simetrik poliartrit1

Psoriasis artriti nasıl seyreder? Psoriasis artritinin seyri kişiden kişiye çok farklı olabilir. Hastalık genel olarak ilerlemeye meyillidir ve zaman içerisinde giderek daha fazla ekleme yayılır.

Geleneksel olarak farklı seyir biçimleri vardır. Bunlar birbirinden hastalığın genel görüntüsü (özellikle eklemlerin tutulum örnekleri) ve görüntüleme yöntemleri aracılığıyla elde edilen bulgular temelinde ayırt edilmektedir. Ancak geçişli ve karma şekilleri de bulunmaktadır.

“ Psoriasis artritinin seyrini öngörmek çok zordur. Bir hastada hastalık seyrinin daha hızlı ilerleyeceğini gösteren pek az kriter bulunmaktadır. Öte yandan, bugün elimizde pahalı sayılmasına karşın çok etkili olan ve hızla ilerleyerek eklemleri tahrip eden seyirleri geçmiş yıllara göre çok daha iyi etkileyen ilaçlar vardır.”Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe

16

Seyir şekli Yaygınlık (tüm vakalar arasında)

Öncelikli olarak tutulan eklemler

Tipik göstergeler ve özellikler

Asimetrik biçim (oligoartrit) % 50’nin üzerinde El ve ayak parmaklarının orta, uç ve ana eklemleri, diz ve kalça eklemleri

Hafif seyir Az sayıda eklem iltihaplıdır, eklemler çoğunlukla şiş ve ağrılı

Simetrik poliartrit % 20 – 40 El eklemleri, el ve ayak parmaklarının orta ve bitiş eklemleri

Bulgular çoğunlukla simetrik ağer seyreder

Distal interfalanjeal

(DIP) artrit

Yaklaşık % 5 El ve ayak parmaklarının uç eklemleri

Yalnızca az sayıda eklem iltihaplıdır, çoğunlukla tek taraflı Asimetrik biçimdekine benzer şikâyetler, tırnaklarda sıkça değişimler

Omur iltihabı (spondiloartrit, spondilit)

Tek başına nadiren, daha sık (% 15’e kadar) başka seyir biçimleriyle birlikte

Kalça kemiği ve kuyrukso-kumu kemiği bağlantıları (iliosakral eklemler) ve/veya omur eklemleri

Hareket kabiliyetinin omurga bölgesinde ağrılar eşliğinde kısıtlanması, bazı hallerde şikayet oluşturmayan bir seyir

Romatoid artrit Yaklaşık % 5 El ve ayaklardaki birçok eklem ancak aynı zamanda omur eklemleri ve kalça kemiği ile kuyruksokumu kemiği arasındaki bağlantı (iliosakral eklem)

Kemiklerde (kemik erimesi) ve eklemlerde değişiklikler meydana gelmesi nedeniyle ağır deforma-syonlara ve hareket kabiliyetinin kısıtlanmasına yol açan göreceli ağır bir seyir; bu değişiklikler çoğu zaman genel bulgular (örneğin yüksek vücut sıcaklığı, kilo kaybı) ve belirgin deri bulgularıyla birlikte görülmektedir


Psoriasis artriti nasıl teşhis edilir?Özellikle önceden bilinen sedef hastalığı varlığında yeni ortaya çıkan eklem şikâyetleri, hastalığı zamanında ve hedefli bir şekilde tanıyıp tedavi etmek amacıyla, mümkün olduğunca zaman kaybetmeden ayrıntılı bir şekilde saptanmalı ve incelenmelidir.

Psoriasis artritini diğer benzer (eklem) hastalıklarından ayırt etmek için tipik şikâyetlerin ve hangi eklemlerin hastalığa yakalandığı hakkındaki teşhisin yanı sıra röntgenlerin değerlendirilmesi de yararlıdır, çünkü söz konusu kemik ve eklemlerde çoğu zaman karakteristik değişikliklere rastlanır.

Önemli bir gösterge hastanın kendisinde veya yakın akrabalarında o anda veya eskiden sedef hastalığının bulunmasıdır. Bazı hastalarda psoriasis artriti ağrısız seyreder ve hasta bu nedenle hemen doktora başvurmaz.

Böylece değerli zaman boşa harcanmış olur, çünkü hastalık şikayetsiz ya da az şikayetle seyretse dahi, kemik yapısında hareket kısıtlılığına yol açan değişimlere neden olabilir.

Aşağıda sıralanan muayene olanakları yalnızca teşhis için değil, aynı zamanda seyir kontrolü ve tedavi sonuçlarının izlenmesi açısından da önem taşımaktadır.

Özellikle önceden bilinen sedef hastalığı varlığında yeni ortaya çıkan eklem şikâyetleri, hastalığı zamanında ve hedefli bir şekilde tanıyıp tedavi etmek amacıyla, mümkün

Psoriasis artritini diğer benzer (eklem) hastalıklarından ayırt etmek için tipik şikâyetlerin ve hangi eklemlerin hastalığa

değerlendirilmesi de yararlıdır, çünkü söz konusu kemik ve eklemlerde çoğu zaman karakteristik değişikliklere rastlanır.

Böylece değerli zaman boşa harcanmış olur, çünkü hastalık şikayetsiz ya da az şikayetle seyretse dahi, kemik yapısında


Laboratuvar tetkikleriPsoriasis artritinin kesin olarak teşhis edilmesini sağlayan spesifik laboratuvar tetkikleri yoktur. Vücutta genel bir iltihaba işaret eden bazı tetkik değerleri, iltihap aktivitesine bağlı olarak düşük veya yüksek oranda artış gösterebilir. Bunlara özellikle eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve kan serumunda C-reaktif protein (CRP) değerinin düzeyi dahildir.

Ancak bu değerler başka iltihaplı hastalıklarda da yükseldiğinden, tek başlarına fazla bir şey ifade etmezler. Romatoid artritte çoğunlukla pozitif (yani kanıtlanabilir) bir değer alan romatizma faktörü, psoriasis artritinde nadiren kanıtlanabilmekte ve bu nedenle romatoid artrit vakalarını ayırt edebilmek için kullanılmaktadır.

Görüntüleme yöntemleriHastalığa yakalanmış eklemlerin röntgen görüntüleri çoğu zaman karakteristik değişiklikler sergilemektedir. Bazı konu-larda bilgisayarlı tomografi (B) veya manyetik rezonans to-mografisi (MR) ek veriler sunar. Bu, özellikle kuyruksokumu-kalça eklemleri ve omurga eklemlerinin tutulduğu durumlar için geçerlidir.

Akut iltihaplanmalar, kontrast maddeli veya kontrast mad-desiz gerçekleştirilebilen MR aracılığıyla henüz erken

bir aşamada tespit edilebilir. Ultrason tekniğine dayanan eklem sonografisi (ultrasonografi) kas

kirişlerinin kemiğe tutunduğu yerlerdeki iltihap süreçlerinin değerlendirilmesine

katkı sağlar.

Akut iltihaplanmalar, kontrast maddeli veya kontrast mad-desiz gerçekleştirilebilen MR aracılığıyla henüz erken

bir aşamada tespit edilebilir. Ultrason tekniğine dayanan eklem sonografisi (ultrasonografi) kas

kirişlerinin kemiğe tutunduğu yerlerdeki iltihap süreçlerinin değerlendirilmesine

katkı sağlar.

20

Diğer hangi hastalıklar benzer mahiyettedir? Benzer bulgu ve şikayetlere başka romatoid hastalıklar da yol açabilir. Psoriasis artritinden ayırt edilmesi gereken en önemli hastalıklar arasında romatoid artrit ve ankilozan spondilit (Bechterew hastalığı) yer almaktadır.

Aşağıda belirtilen göstergeler hastalığın ilerlediğine işaret eder:

• Birkaç eklemde gözle görülür şişliklerin meydana gelmesi

• Eklem, kiriş tutunum yeri ve derideki iltihap ataklarının daha belirgin ve daha uzun süreli olması

• Doktorun kanda sürekli bir şekilde iltihap işaretleri tespit etmesi

• Röntgen veya diğer görüntüleme yöntemleriyle elde edilen bulguların yeni bazı eklemlerde değişikliklerin başladığını veya eklemlerdeki tahribatın sürdüğünü göstermesi

tespit etmesi

• Röntgen veya diğer görüntüleme yöntemleriyle elde edilen bulguların yeni bazı eklemlerde değişikliklerin başladığını veya eklemlerdeki tahribatın sürdüğünü göstermesideğişikliklerin başladığını veya eklemlerdeki tahribatın sürdüğünü göstermesi

22

“ Hastalığın ilerlemesi çok belirgin bir şekilde röntgenler-deki (ve ayrıca muhtemelen manyetik rezonans tomografi ve diğer görüntüleme yöntemlerindeki) değişikliklerden anlaşılabilir. Bu nedenle, özellikle el ve ayaklarda, hastalığa yakalanan eklemlerin düzenli röntgen çekim-leriyle yaklaşık senede bir kez olmak üzere kontrole tabi tutulması gereklidir.” Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe


Psoriasis artiti (PsA) nasıl tedavi edilebilir? Psoriasis artriti tedavisi uzmanlık gerektirir ve bir uzman doktorun, yani bir romatolog ve / veya dermatologun denetiminde gerçekleştirilmelidir.

Tedavinin amacı ağrıları ve diğer şikayetleri hafifletmek, eklemlerin işlevselliğini ve hareket kabiliyetini korumak ve hastalığın ilerlemesini engellemektir. Bunun için çoğu zaman bazı ilaçların alınması gereklidir. Hasta jimnastiği gibi fizyoterapatik önlemler tedaviyi her zaman destekler niteliktedir.

İPUCU Uzman bir doktor tarafından yapılan düzenli kontroller (yaklaşık her 3 ayda bir) hastalığın gelişmesini izlemek ve buna karşı uygun tedavi yöntemleriyle önlem almak için en iyi ön koşuldur.

Tedaviyle ilgili bilgilerBugün tüm mümkündür öğrenin

Uzman bir doktor tarafından yapılan düzenli kontroller (yaklaşık her 3 ayda bir) hastalığın gelişmesini izlemek ve buna karşı uygun tedavi yöntemleriyle önlem almak için en iyi ön koşuldur.

Tedaviyle ilgili bilgiler

26

İlaç tedavisi Şikayetlere ve hastalığın safhasına göre farklı madde grupları mevcuttur. Hastada aynı zamanda psoriasis bulunuyorsa, kullanılan ilacın derideki değişikliklere de iyi gelmesi yerinde olur.

Kortizonsuz iltihap önleyicilerTedavinin başlangıcında genel olarak steroid içermeyen (= kortizonsuz) antiromatikler (NSAR) veya klasik romatizma ilaçları olan antifilojistikler kullanılır. Bunlar ilk planda iltihabı önleyici ve ağrı kesici olarak etki göstermektedir.

Ancak bu maddelerin bazıları aynı zamanda derideki değişiklikleri kötüleştirebilir veya mide-bağırsak şikayetlerine neden olabilir. Sonuncusu, özellikle bu madde grubunun eski temsilcileri için geçerlidir (örneğin asetilsalisilik asit, ibuprofen, diklofenak).

Daha yeni maddeler COX-2 inhibitörleri (coxibler) olarak adlandırılır. Bunlar özel etki şekilleri sayesinde mideye daha iyi bir uyumluluk gösterir.

Glukokortikoidler (kortizon)Eklemlerin akut ve yoğun bir iltihabı durumunda, ağrıları ve şişliği hızla yatıştırmak için glukokortikoidleri (kortizon) doğrudan ekleme enjekte etmek (intraartiküler) mümkündür. Glukokortikoidler, böbreküstü bezinin kabuk bölgesinde üreti-len doğal bir hormon olan kortizolün türevleridir. Bunlar insan vücudunda çok yönlü etkilerde bulunmaktadır.

Kortizon preparatları tıbbi terminolojide glukokortikoidler, kor-tikoidler veya steroidler olarak da adlandırılır. İltihabı güçlü bir şekilde önleyici bir etkiye sahip olmakla birlikte, aynı zamanda psoriasisi artırabilirler.

değişiklikleri kötüleştirebilir veya mide-bağırsak şikayetlerine

adlandırılır. Bunlar özel etki şekilleri sayesinde mideye daha

psoriasisi artırabilirler.

26

Hastalığı modifi ye eden antiromatizmal ilaçlarSteroidal olmayan antifilojistiklerle yapılan tedavinin istenilen sonucu vermemesi veya hastalığın giderek ağırlaşan seyri durumunda genel olarak hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaçlar kullanılmaktadır. Bunlar genelde romatoid artrit ve başka kronik iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Modifiye etkili antiromatizmal ilaçların yalnızca küçük bir bölümü psoriasis artriti tedavisinde de kullanılmak için ruhsatlandırılmıştır. Bunlar arasında metotreksat (MTX), leflunomid ve altın bileşimleri vardır.

Bazı başka maddelerin de psoriasis artritine karşı etkili olduğu görülmüştür. Örneğin ağır bir sedef hastalığına karşı siklosporin ile tedavi gören hastalarda, çoğu kez eş zamanlı eklem iltihaplarında da iyileşmeler görülmektedir.

MetotreksatMetotreksat (MTX) çok yönlü etkileri olan bir ilaçtır. Psoriasis artritinde ağırlıklı olarak iltihaplanma sürecine müdahale ederek bağışıklık sisteminin aşırı tepkilerini önlemek suretiyle etkili olur. MTX hem eklem iltihabına, hem de derideki değişikliklere karşı etkili olup, her iki kullanım alanı için ruhsatlıdır.

Madde, enjeksiyon solüsyonu ve tablet halinde mevcuttur ve haftada bir kez alınmaktadır. Hastalar tarafından kullanıma hazır bir şırınga aracılığıyla gerçekleştirilmek üzere subkutan (deri altı) enjeksiyon da mümkündür. En önemli yan etkiler karaciğerde ve kan tablosunda görülen değişikliklerdir. Hastalar MTX tedavisi sırasında karaciğeri korumak için alkollü içkiler içmemelidir. Ayrıca güneş ışınlarına yoğun bir şekilde maruz kalmaktan da kaçınılmalıdır.

Bunun dışında yaygın olarak iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal görülür. Yan etkilerin tam listesini ilgili ambalaj prospektüsünde bulabilirsiniz.

Bazı başka maddelerin de psoriasis artritine karşı etkili olduğu görülmüştür. Örneğin ağır bir sedef hastalığına karşı siklosporin ile tedavi gören hastalarda, çoğu kez eş zamanlı eklem iltihaplarında da iyileşmeler görülmektedir.


Blindtext

“ Psoriasis artriti hastaları, eklemleri tahrip etmeye meyilli olan ciddi bir hastalığa tutuldukları konusunda bilgilendirilmeli-dir. Bu nedenle, hastalığın seyrini değerlendirmek amacıyla düzenli olarak uzman bir doktora muayene olmalıdırlar. Öte yandan hastalar hızlı ilerleyen bir seyir durumunda bugün artık gayet etkili tedavilerin mevcut olduğunu da bilmelidirler.”Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe

“ Psoriasis artriti hastaları, eklemleri tahrip etmeye meyilli olan ciddi bir hastalığa tutuldukları konusunda bilgilendirilmeli-dir. Bu nedenle, hastalığın seyrini değerlendirmek amacıyla düzenli olarak uzman bir doktora muayene olmalıdırlar. Öte yandan hastalar hızlı ilerleyen bir seyir durumunda bugün artık gayet etkili tedavilerin mevcut olduğunu da bilmelidirler.”Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe


Lefl unomidLeflunomid psoriasis artritinde iltihabı, bağışıklık sisteminin bozuk tepkilerini ve doku üretiminin aşırı artışını önlemek suretiyle etki göstermektedir. Tablet şeklinde ve genelde günde bir kez alınır.

En sık görülen yan etkileri arasında iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrıları, ishal, baş ağrısı, yorgunluk, saç dökülmesi veya ciltte döküntü sayılabilir. Bazı hastalarda hafif bir tansiyon artışı veya geçici bir kilo kaybına rastlanmaktadır.

Enjeksiyonluk altınPsoriasis artriti tedavisinde altın preparatlarının önemi, son yıllarda daha yeni ve etkili tedavi olanaklarının ortaya çıkması nedeniyle büyük ölçüde azalmıştır. Dolayısıyla, günümüzde artık nadiren kullanılmaktadırlar.

Özellikle altının derideki değişikliklerinin kötüleşmesine yol açması olumsuz bir durumdur.

İPUCUTedavi süresince ilk altı ay içerisinde her iki haftada bir ve daha sonra dörtsekiz haftada bir kontrol muayene-leri yapılması gereklidir. Bu muayenelerde tansiyon ölçülür ve kan ve idrar tahlilleri temelinde karaciğer ve böbrek fonksiyonları ve ayrıca vücudun kan üretimi kontrol edilir.


32

Biyolojik maddeler (TNF-α-antagonistleri)Kortizonsuz iltihap önleyiciler ve hastalığı modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar yeterince etkili olmazsa, TNF-α-antagonistleriyle bir tedavi olanağı bulunmaktadır. Bunlar biyolojik ilaçlar adı verilen yeni nesil bir ilaçlar grubunun içinde yer almaktadır.

Burada gen teknolojisiyle üretilen ve vücuttaki doğal maddelerin aktivitesini artırmak veya önlemek suretiyle tedavi amaçlı kullanılan farklı proteinler söz konusudur. Bunlar biyoteknolojik yöntemlerin yardımıyla canlı hücrelerden elde edilir.

Preparatların çoğu deri altına (subkutan) enjekte edilmekte ve gerekli eğitim verildikten sonra bu işlem hastaların kendisi tarafından yapılabilmektedir. Biyolojik ilaçlar tam anlamıyla belli bir hedefe yönelik oldukları için, görünüşe göre vücuttaki doğal (fizyolojik) süreçleri geleneksel ilaçlar kadar etkilememekte ve yan etkileri daha az olmaktadır.

En sık görülen yan etkiler, enjeksiyondan sonra enjeksiyon yerindeki kızarıklık, şişme, ağrı ve kaşıntı gibi tepkilerdir. Bunun haricinde yine sıkça rastlanan yan etkiler enfeksiyonlar, alerjik tepkiler ve ateştir.

32

BİLGİ TNF-α-antagonistleri etkilerini, iltihabı tetikleyen ve psoriasis artriti ile sedef hastalığının ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayan haberci madde Tümör Nekroz Faktörü alfayı engellemek suretiyle gösterirler. TNF-α, hücrelerin yüzeyinde yer alan ve reseptör adı verilen protein yapılarına kenetlenerek bazı hücrelere etkide bulunmaktadır.

Bu reseptörler aracılığıyla hücreye önemli sinyaller aktarılmaktadır. Bazı TNF-α-antagonistleri haberci maddenin kendisini bloke ederken, diğerleri reseptörü işgal ederek haberci maddenin etkisini göstermesini önlerler.

“ Biyolojik ilaçlar kavramı altında, eklemdeki veya kiriş tutunum yerlerindeki iltihap süreci açısından önem taşıyan doğal haberci maddeleri doğrudan etkileyen ilaçlar toplanmıştır. Bu ilaçlar aracılığıyla iltihap süreci belirgin bir şekilde yavaşlatılabildiği gibi, bazı durum-larda tam olarak durdurulabilmektedir.”Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe

Biyolojik ilaçların geliştirilmesi ve üretimi son derece külfetlidir. Bu nedenle bu maddeler, hastalıkları aktif ve hızlı bir seyir gösteren ve modifiye edici antiromatizmal ilaçlarla bir sonuç alınamayan yetişkin psoriasis artriti hastalarında bir seçenek olarak kullanılmalıdır. Bu ilaçlarla ağır vakalarda bile önemli iyileşmeler elde edilmektedir. Bu bağlamda TNF-α-antagonistleri genelde hem eklem iltihabına hem de derideki değişikliklere karşı etkilidir.

maddenin kendisini bloke ederken, diğerleri reseptörü işgal ederek haberci maddenin etkisini göstermesini önlerler.

aktarılmaktadır. Bazı TNF-α-antagonistleri haberci maddenin kendisini bloke ederken, diğerleri reseptörü işgal ederek haberci maddenin


BİLGİ Aktif hasta cimnastiği egzersizleri psoriasis artriti tedavisinin temel öğelerinden biridir. Uzman bir kişinin kılavuzluğunda özel hareket egzersizleri yapılır ve optimal hareket kabiliyetini yeniden elde etmek veya korumak amaçlanır.

Söz konusu egzersizler bireysel olarak her hastanın fiziksel durumuna ve hastalığın safhasına uygun olmalıdır.

Fiziksel tedavi önlemleriEklem fonksiyonlarının korunması için ilaç tedavisinin yanı sıra çeşitli fiziksel tedavi önlemleri önem taşımaktadır. Bu nedenle söz konusu egzersizlerin bir fizyoterapistin uzmanca kılavuzluğu doğrultusunda öğrenilmesi önemlidir. Hasta, bunun ardından egzersizleri evde kendi başına ve düzenli olarak yapabilir. Hastalığın çok belirgin olduğu durumlarda veya akut ataklarda çoğu zaman yalnızca pasif egzer-sizler yapılabilmekle birlikte, bunlar da aynı şekilde önemlidir.

Kaplıca tedavileri (balneoterapi) aynı anda hem deri hem de eklem bulgularını olumlu yönde etkilemek için bir fırsattır. Buna termal ve kükürt banyolarının yanı sıra, özellikle yoğun tuzlu su banyolarının (sole) ultraviyole ışınlarıyla kombinasyonu da dahildir (balneo-fototerapi, foto-soleterapi). Lut Gölünde yapılan iklim terapisi bunun özel bir biçimidir.

34

Blindtext

İPUCUBazı durumlarda soğuk veya sıcak terapileri, masajlar, elektroterapi veya başka fiziksel yöntemler yararlı olabilir.


Cerrahi yöntemlerPsoriasis artritinde bazen cerrahi müdahaleler gerekli olmaktadır. Bazı önlemler eklemlerdeki tahribatın daha fazla büyümesini önlemek için alınmaktadır.

Radyoaktif sinovektomi yöntemiyle de böylesi bir sonuç elde edilebilir. Bu yöntemde iltihaplı dokunun yok edilmesi için ekleme radyoaktif bir madde enjekte edilmektedir.

Eklem veya kirişlerde artık oluşmuş bir hasar söz konusuysa, bunların fonksiyonu onarım amaçlı cerrahi bir müdahaleyle iyileştirilebilir.

Bazen de bir eklemin sabitleştirilmesi (artrodez) veya hastaya yapay bir eklemin takılması (endoprotez) gerekli olabilir. Böylesi bir operasyonun anlamlı olup olmadığı ve ne zaman yapılması gerektiği, eklemin türü ve fonksiyonu, hastalığın safhası ve hasarın boyutları gibi faktörlere bağlıdır.

BİLGİ Tek veya az sayıda eklemde, hastalığa bağlı olarak değişikliğe uğrayan eklem kapsülünün iç zarı (sinoviyal zar) endeskopik bir müdahaleyle alınabilir. Bu tür bir müdahale sinovyal ektomi (sinovektomi) olarak adlandırılmaktadır.


38

Bunlar sıkıntı ve ağrılarla daha iyi başa çıkılmasını olanaklı kıldığı gibi, yaşam kalitesinin artırarak hastalığın uzun vadede daha iyi bir seyir göstermesini de sağlamaktadir.

Bu metotlar ayrıca, hastalıkla ilişkili olarak görülen depresyon veya yorgunluk belirtileri gibi psikolojik sorunların üstesinden gelmeye de katkıda bulunabilir.

Hangi yöntemin sizin için doğru olduğunu ve sizi ilgilendirdiğini zaman içerisinde kendiniz keşfetmelisiniz. Çünkü her yöntem her hasta için uygun değildir. Bu konuda elbette doktorunuza veya terapistinize de danışabilirsiniz.

Diğer ek önlemler Psoriasis artritinin hastalarda yalnızca bedensel şikayetlere değil, aynı zamanda ruhsal sıkıntılara da yol açması nedeniyle esas tedavinin yanı sıra psikoterapik önlemler ve/veya psiko-sosyal bir bakım ve gözetim hastalıkla bağlantılı pek çok soru-nun üstesinden gelmek üzere büyük bir destek oluşturabilir.

Amaca uygun stratejiler aracılığıyla ağrılara verilen tepkiler olumlu yönde etkilenebilir. Bu bağlamda davranış terapisi, gevşeme egzersizleri, meditasyon, Yoga veya Tai Chi gibi farklı yöntemler yararlı olabilir.

“ İlerleme gösteren bir psoriasis artritinin alternatif tıp yöntemleriyle etkilenmesi mümkün değildir, dolayısıyla hastalığın seyrini izlemeyi amaçlayan mua-yenelerin tedaviden bağımsız olarak uzman bir doktor tarafından mutlaka sürdürülmesi gerekmektedir.” Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe


Blindtext

Kronik bir hastalıkla yaşamak aynı zamanda belli bir baskı altında olmak anlamına da gelmektedir. Bunun ötesinde tedavi ve tedaviyi destekleyen önlemler çoğu zaman zahmet verici ve zaman alıcıdır. Aşağıda sunulan öneriler hastalıkla daha iyi yaşayabilmeniz ve başa çıkabilmeniz açısından size yardımcı olacak ve tedavinin başarısına nasıl katkıda bulunabileceğinizi gösterecektir

Psoriasis artriti ile yaşamakÖzyardım ve günlük yaşamı düzenlemeye yönelik öneriler

• Olumlu düşünün. Pozitif ve kendine güvenli bir bakış açısı sayesinde, hastalık ve tedavinin beraberinde getirdiği pek çok baskı ve kısıtlamanın üstesinden daha iyi gelebilirsiniz.

• Hastalığın günlük yaşamda size kısıtlar koymasına izin vermeyin, tam tersine hayatınızı hayattan zevk alacak bir şekilde ve boş zamanlarınızı ailenizle ve arkadaşlarınızla birlikte değerlendirerek, seyahatlere çıkarak v. s. biçimlendirin.

• Tedaviye çok büyük ölçüde katkıda bulunmanız gerektiğinin bilincinde olun. Hasta jimnastiği ve diğer destekleyici önlemler de dahil olmak üzere kararlaştırılan tüm tedavi önlemlerinin başarıya ulaşması önemli ölçüde sizin kendi tutumunuza bağlıdır. Tedaviye aktif bir şekilde katkıda bulunun. Doktorunuzla ve diğer tıbbi personelle uyumlu bir şekilde işbirliği yapmanız önem taşımaktadır.

• Hastalığınız hakkında bilgi edinin ve uzmanlardan ve örneğin hasta gruplarında tanıştığınız başka hasta-lardan yardım ve tavsiye alın. Paylaşılan bir acı yarım acıdır – Bu nedenle, bu tür özyardım grupları büyük bir destek demektir. İnsan dünyada sorunlarıyla yalnız başına değildir ve çeşitli şekillerde desteklenir.

• Özyardım grupları psoriasis artritinin teşhis ve tedavisi-nin optimizasyonuna katkıda bulunabilir.

Psoriasis artriti ile yaşamak

Bedensel hareket ve spor“İşleyen demir pas tutmaz” – Bu atasözü psoriasis artriti hastaları için de geçerlidir. Eklemlerin katılaşmasını önlemek, kasları ve kirişleri (eklemlerin yükünü hafifletmek üzere) güçlendirmek ve duruş bozukluklarının önüne geçmek için düzenli hareket etmek gerekli ve amaca uygundur. Hedefli egzersizler sayesinde vücudun destek ve hareket sisteminin öğeleri (kemikler, kıkırdaklar, kaslar) daha iyi kanlanır ve beslenir, ve böylece kasların gücü ve dayanıklılığı artırılır. Bu da bedensel ve ruhsal sağlığın korunmasına katkıda bulunur. Bedensel aktivitenin ayrıca çok olumlu psikolojik etkileri bulunmaktadır.

Hasta jimnastiği de dahil olmak üzere her türlü egzersiz, hastanın sağlık ve egzersizlere alışkanlık koşullarına uygun olmalıdır. Hastalığın seyri yoğun değil ve hastanın genel sağlık durumu iyiyse, hedefli bir dayanıklılık ve/veya güç egzersizi yapılabilir. Ancak bunlar, önceden doktor veya fizyoterapist ile görüşülmelidir.

Özellikle eklemlerde fazla yük oluşturmayan yüzme (özellikle sırtüstü yüzme), bisiklete binme, (Nordic) yürüyüş veya kros kayağı gibi spor türleri önerilmektedir. Buna karşılık eklemlere çok ya da hatalı yük bindiren veya eklemlerin zarar görmesine neden olan aktivitelerden uzak durmalısınız.

İPUCU Diğer iltihaplı hastalıklar için geçerli olan ilke psoriasis artriti için de geçerlidir: Hastalığa yakalanan eklemleri mümkün olduğu ölçüde hareket ettirmek, onları hareketsiz bırakmaktan daha iyidir.

Bu grubun içerisinde özellikle ani hareket ve durmalar içeren tenis, squash (duvar topu), futbol veya topla yapılan başka spor türleri yer almaktadır. Bu konuyla ilgili olarak bir fizyoterapiste danışın. En doğrusu, bir fizyoterapiste kendinize uygun bireysel bir egzersiz programı hazırlatmanız ve bu programı düzenli bir şekilde uygulamanızdır.

42

Blindtext

“ Bu bağlamdaki amacınız aşırı zorlanma olmadan hareket etmek olmalıdır. Belirgin şekilde iltihaplı olan eklemler de, hareketsiz tutulmak yerine, mümkün olduğunca hareket ettirilmelidir.” �Profesör�Dr.�med.�Stefan�Schewe


44

• Daha fazla Balık yiyin. Balık yağlarının içerdiği doymamış Omega-3-yağ asitlerinin iltihabı önleyici bir etkisi olduğu bilinmektedir. Bu asitler özellikle somon ve uskumru gibi yağlı deniz balıklarında bulunmaktadır. Sofranızda haftada bir veya iki kez deniz balığı yemek-leri bulunması tavsiye edilmektedir.

• Eklemleri aşırı bir yük altında bırakmamak için mutlaka fazla kilolardan kaçının.

• Alkolün iltihaplanmayı tetiklemesi nedeniyle, aşırı alkol tüketiminden kaçının.

44

Beslenme ve keyif verici maddelerBugüne değin beslenmenin psoriasis artritinin oluşması ve seyri üzerinde belirleyici bir etkide bulunduğuna dair bilimsel olarak kanıtlanmış bir bilgi yoktur. Bu nedenle özel bir diyet söz konusu değildir. Buradan hareketle, yemek listenizi çok fazla kısıtlamak zorunda değilsiniz.

Ancak ilke olarak dengeli ve tam değerli bir beslenme tarzı tavsiye edilmektedir. Bunun içerisinde bol taze meyve ve sebzeler, salatalar, hububat ürünleri (tam taneli ürünler), baklagiller ve (az yağlı) süt ürünleri yer almaktadır. Bunun haricinde aşağıda belirtilen tavsiyeler faydalı olabilir:

• Bitkisel gıdaları tercih edin. Et ve salam tüketiminizi haftada en fazla iki sefere indirin. Hayvansal yağlar yerine geniş ölçüde bitkisel yağlar kullanın.

AAnaljezik (çoğul: Analjezikler)ağrı kesici

Anamneztıbbi geçmiş

Ankilozan spondilit (= Bechterew hastalığı)kronik iltihaplı eklem hastalığının belli bir türü

Antagonistbelli bir etki veya yapıya karşı (örneğin reseptör) yönelik olan madde

antiinflamatuariltihap önleyici

Antifilojistikiltihap önleyici

Antijenbağışıklık sisteminde bir tepki tetikleyebilen vücuda yabancı veya vücuda ait madde

Antikor (= İmmünglobulin)bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak meydana gelen ve spesifik bir şekilde belli bir madde veya yapıya (antijen) karşı yönelen bir protein

Antipsoriatiksedef hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar

Antiromatizmal (çoğul: Antiromatizmaller)romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan ve farklı etkiler gösteren ilaçlar

Artritbir eklemin iltihabı

Artrodezeklemin sabitleştirilmesi

Artrografibir eklemin kontrast maddeli röntgeni

Artropatibir eklemin (iltihaplı veya dejeneratif) hastalığı

Artroskopibir eklemin endoskopi yardımıyla görüntülenmesi

Artroz (aşırı zorlama veya yükleme nedeniyle oluşan) kronik-dejeneratif eklem bozukluğu

BBağışıklık sistemivücudun korunma sistemi; organizmadaki yabancı maddelerin (antijenler) veya bozulmuş vücut hücrelerinin (kanser) savuşturulmasından sorumlu olan tüm yapıların toplamı (hücreler, antikorlar, haberci maddeler vs.)

Balneoterapikaplıca tedavisi

Bechterew Hastalığıbkz. Ankilozan spondilit; morbus (Latince) = hastalık

Benekli tırnaksedef hastalığı ve psoriasis artriti için tipik olan ve tırnak levhasında tırnağın uzamasındaki bozukluklar sonucunda meydana gelen (toplu iğne başı büyüklüğünde) çukur şeklindeki çöküntüler

Biyolojik ilaç (Çoğul: Biyolojik ilaçlar; İngilizce: Biologics, Biologicals)biyoteknolojik yöntemlerle elde edilen maddeler, “biyolojik maddeler”

CC-reaktif Protein (CRP)kan serumunda oluşan belli iltihaplı süreçlerde, yoğunluğu birkaç saat içerisinde 1000 katına çıkabilen bir protein

DDaktilitisbir el veya ayak parmağının bütününün iltihaplı ve şiş olması

Dermatolojitıbbın deri, deri uzantıları ve mukoza zarıyla ilgilenen uzmanlık dalı

Diferansiyel teşhisbirbirine benzer hastalık görüntülerinin ayırt edilmesi ve birbirine karşı sınırlandırılması

DMARDbkz. hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç

EEfüzyonsıvı birikmesi, örneğin eklemde; dışarıdan şişme olarak görünür ve yan bölgelerin sinirlerine baskı uygulandığında ağrıyabilir

Sözlük

46

Blindtext

Ekstraartiküler (eklem dışı)eklemler haricindeki organlarla (organ sistemleriyle) ilgili

Endoprotezvücudun bir uzvunun yerine konan ve yapay bir malzemeden üretilmiş parça, örneğin eklem protezi

Entezittendon bağlantı yerinin iltihabı

Eritrosit sedimentasyon hızı (ESR)bir kan numunesi (pıhtılaşmayı önleyici bir madde katılarak) bir-iki saat dinlenmeye bırakıldığında, kan hücrelerinin (kan yuvarları) yerçekimi gereğince çökme hızı. Yüksek bir ESR, vücuttaki akut veya kronik bir iltihabın göstergesi olabilir

FFototerapidoğal ve yapay ışınlarla yapılan tedavi

HHastalığı modifiye eden antiro-matizmal ilaç (DMARD = Disease Modifying Antirheumatic Drug)uzun süre etkili olan hastalığı modifiye edici antiromatizmal ilaç

Iİmmünolojibağışıklık sisteminin yapısı ve fonksiyonuyla ilgilenen bilim dalı

İmmünsupresifbağışıklık sisteminin tepkisini önleyen veya zayıflatan ilaç

İnterleukinler (İL)Lökositlerin (akyuvarlar) ürettiği ve bağışıklık sisteminin içerisinde bilgi alışverişini sağlayan, başka hücreleri aktive eden ve ayrıca hormon benzeri etkileri bulunan haberci maddeler. İnterleukinler türüne göre (İL-1 – İL-18) çok farklı etkiler gösterir.

İntraartikülereklem içine, içinde

KKortiko(stero)idlerkortizondan türemiş olan, ağırlıklı olarak iltihap önleyici etkiye sahip olan, ancak bunun ötesinde başka etkileri de bulunan ilaç grubu

Kortizonböbreküstü bezinde üretilen kortizol hormonunun yapay olarak elde edilen bir türevi; glukokortikoidlere dahildir

LLökositBeyaz kan hücresi

LenfositBağışıklık savunmasında önemli bir rol oynayan beyaz kan hücrelerinin (lökositler) alt türü

MMedyatörlerhücreler arası iletişimi sağlayan haberci maddeler

Monoartrittek bir eklemin iltihabı

Monoartikülertek bir eklemle ilgili

MonoklonalBir hücreden çıkan veya bir hücre tarafından oluşturulan

Monoterapitek bir ilaçla veya etkin maddeyle yepılan tedavi

OOligoartiküleraz sayıda eklemle ilgili

Oligoartritaz sayıda eklemin iltihabı (1 ile 3 adet arası eklem)

Oralağızda, ağızdan

Otoantikorlarvücudun kendi karşı yönelen antikorlar; otoantikorlar otoimmün hastalıklarında görülmektedir

PParenteralilacın ağız yoluyla değil başka yollardan (örn. damardan, deriden) uygulanması

Sözlük

Patogenezhastalıkların meydana gelmesi ve gelişmesi

Plakderide görülen plaka şeklinde, zeminden hafifçe yükselmiş değişiklikler, sedef hastalığı için tipik

Plaseboyalancı ilaç

Poliartikülerçok sayıda eklemle ilgili

Poliartritbirkaç veya çok sayıda eklemin iltihabı

Proinflamatuariltihap tetikleyici

Prognozbir hastalığın veya durumun tahmini seyrinin değerlendirilmesi

Progredientilerleyen, progresif

Progresyonilerleme (bir hastalığın veya bir değişimin)

Proteinamino asitlerden oluşan organik bileşikler

Protezyapay vücut uzvu

Psoriasissedef hastalığı

PUVA (= Psoralen + UV-A)Işın duyarlılığını artırmak üzere psoralen ilave edilerek yapılan UV-A radyoterapisi (fotokemoterapi); psoralen hem tablet şeklinde, hem de dıştan sürülerek verilebilir. Bunun özel bir türü, maddenin banyo suyuna katıldığı PUVA banyo tedavisidir.

RRehabilitasyoneski haline getirmek, sağlık bozukluklarını gidermek üzere yeniden entegre etmek veya önleyici tedbirler almak

Remisyonhastalık belirtilerinin kalıcı veya geçici olarak yok olması; şikâyetlerin olmadığı durum

ReseptörÇoğunlukla bir hücrenin yüzeyinde bulunan ve haberci maddeler tarafından iletilen sinyalleri alarak hücrenin merkezine aktaran hücre yapısı. Reseptörler belli haberci maddeler üzerinde uzmanlaşmıştır ve hücreye, haberci maddeye tepki verme kabiliyeti kazandırırlar.

Romatizmal faktör (RF)Vücutta üretilen proteinlere karşı etkide bulunan antikorlar; bunlar bazı kronik-romatizmal hastalıklarda, özellikle romatoid artritte ve daha ender olmak üzere sağlıklı kişilerde kanıtlanabilir (“pozitif”)

Romatoid Artrit (RA), kronik poli-artriteklemlerin kronik iltihaplı hastalığı, halk arasında romatizma olarak da adlandırılır

SSiklooksigenaz (COX)prostaglandin üretiminde anahtar bir rol oynayan enzim kompleksi

Sinovit (= Sinovialitis)sinovyal zarın iltihabı

Sinovyal eklemiçerdiği kemik yüzeyleri bir eklem kıkırdağı zarıyla kaplı olan ve boşluğu sinovyal sıvıyla dolu olup, bir sinovyal zarla sarılı olan ve bir bağdoku kapsülü ve bağlarla güçlendirilmiş eklem

Sinovyal zar (= Sinovialis)eklem boşluğunu kaplayan ve sinovyal sıvıyı üreten eklem kapsülünün bağ dokusundan oluşan iç zarı

Sinovyal sıvı = Sinovyakemik yüzeylerinin sürtünmesini azaltmaya katkıda bulunan ve eklem boşluklarında (sinovyal boşluklar) bulunan koyu sıvı

Sistemikbir organ sistemiyle veya (geniş anlamda) organlar sistemiyle, yani tüm organizmayla ilgili

SitokinBağışıklık sisteminin hücreleri ile başka hücreler arasında sinyaller ileten ve böylece bağışıklık sisteminin tepkilerinde önemli bir rol oynayan çok sayıdaki doğal haberci maddeye verilen ortak ad. Sitokinler iltihap tetikleyici (proinflamatuar), bağışıklık sistemini düzenleyici ve kan üretimini yönlendirici çok farklı fonksiyonlara sahiptir. Sitokinlere örneğin interlökinler veya TNF-α dahildir.

Spondilitomurga bölgesinde iltihap

48

Blindtext

Spondiloartropatiçoğu zaman omurgada da değişikliklere tol açan iltihaplı-romatizmal hastalık

Steroidbkz. Kortikosteroidler

Steroid içermeyen antiromatizmal (NSAR veya İngilizce NSAID)kortizondan (steroid) türetilmeyen, ağrı ve iltihap önleyici etkisi olan ve prostaglandin üretimine dayanan bir etkin madde

Subkutan (s. c.)deri altı, deri altına

TTNF-α-inhibitörüTNF-α-antagonisti (karşıt)

Tümör nekroz faktörü (TNF) alfa (α)bağışıklık sisteminde çok farklı etkilere sahip olan ve pek çok iltihap sürecinde merkezi bir rol oynayan doğal bir haberci madde (sitokin)

Sözlük

5050

İnternet adresleri www.psoaktuell.comSedef hastalığı ile ilgili tavsiyeler, hastalıkla baş etme konulu tavsiyeler, “PSO aktuell” dergisini sipariş etme olanağı

www.rheumanet.orgDas Deutsche Rheumahaus (Alman Romatizma Evi) romatizmal hastalıklar hakkında çeşitli bilgi ve linkler

www.rheuma-online.deRomatizma hakkında A’dan Z’ye bilgiler. Hastalık ve tedavi imkânları üzerine güncel bilgiler. Hastalar arasında deneyim alışverişi olanağı.

www.rhzmev.deRheumazentrum München (Münih Romatizma Merkezi): A’dan Z’ye romatizma, psoriasis artriti ile ilgili sayısız resim, doktor bulma olanağı

www.wegweiser-psoriasis.deOffering information on psoriasis

www.wegweiser-rheuma.deRomatizmal hastalıklarla ilgili tavsiye edilebilir nitelikteki web sitelerinin bir listesi

Özyardım grupları Deutsche Rheuma-Liga Bundesverband e. V.Maximilianstr. 14 | 53111 BonnTel.: 02 28 / 7 66 70 80 | Fax: 02 28 / 7 66 06 20

www.rheuma-liga.deDeutsche Rheuma-Liga Bundesverband e. V. (Federal Alman Romatizma Birliği) yaklaşık 250.000 üyeyle sağlık alanındaki en büyük özyardım kuruluşudur. Sunulan hizmetler arasında hastalar için yardım ve özyardım, bedensel hareket olanakları, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve romatizma hastalarının çıkarlarının temsil edilmesi bulunmaktadır.

Deutscher Psoriasis Bund (DPB) e. V.Seewartenstr. 10 | 20459 HamburgTel.: 0 40 / 22 33 99 - 0 | Fax: 0 40 / 22 33 99 - 22

www.psoriasis-bund.de Almanya’da “Deutsche Psoriasis Bund e. V.” (DPB) (Alman Psoriasis Birliği) sedef ve psoriasis artriti hastalarının çıkarlarını temsil etmektedir. www.psoriasis-bund.de adresi altında yerel yardımlaşma gruplarını ve bağlantı kurabileceğiniz kişileri bulabilirsiniz.

Daha fazla bilgiBilgi güçtür. Hastalığınızla akıllı ve güçlü olarak yüzleşin WWWWWW

Daha fazla bilgi

Kitap önerileriArthritis psoriatica.Wolfgang Miehle Rheumamed-Verlag, 2006 ISBN-13: 978-3717701262

Psoriasis und Gelenkerkrankungen. (Psoriasis and joint disorders.)Uwe Wollina, Gert Hein and Burkhard Knopf Urban & Fischer Verlag, 2002 ISBN-13: 978-3334609859

Vers.

6/0

5-17

Pfizer Pharma GmbH+49 (0) 30 / 55 00 55 - [email protected]

www.wegweiser-rheuma-psoriasis.de

psoriasis artriti. hayatı aktif yaşamak · süreci, özellikle sigara içme gibi ek faktörler de...

Documents