puls naukowy nr 1-2012.pdf

Kwartalnik, Styczeń-Marzec 2012, Vol. 6, No 1

ISSN 2080-2021PULSPULS UCZELNIUCZELNI

Nowy Komitet Redakcyjny i Rada Naukowa Pulsu Uczelni/-str. 2/

Publikacje naukowe,wyniki badań/- str. 4/

Warunki rekrutacji na rok akademicki 2012/2013

Z życia Uczelni...Konferencje naukowe i sprawozdania /- str. 22 /

High School's PulseHigh School's Pulse

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu

Public Higher Medical Professional School in Opole

www.wsm.opole.pl

Pielęgniarstwo Położnictwo Fizjoterapia Zdrowie Publiczne Kosmetologia

45-060 Opole, ul. Katowicka 68, Tel. 77 44 23 882, fax 77 44 23 525

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w OpoluPaństwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu

Puls Uczelni 2012, 6, 1

Szanowni Państwo, Pracownicy, Absolwenci i Studenci

Wyższych Szkół Medycznych,

Kolejny zeszyt Kwartalnika „Puls Uczelni” otwiera szósty rok wydawania naszego periodyku. Od aktualnego zeszytu Kwartalnik „Puls Uczelni” zostaje jednak przekształ-cony w recenzowane czasopismo naukowo-informacyjne, adresowane do studentów, absolwentów oraz pracowników wyższych szkół medycznych. Redakcja przyjmuje do druku prace w języku polskim lub angielskim. Publikowane będą one w następujących działach kwartalnika: Artykuły redakcyjne (Editorials), Prace poglądowe (Reviews), Prace oryginalne (Original papers), Prace kazuistyczne (Case reports/studies), Sprawozdania (Reports) – ze zjazdów, kongresów, stażów krajowych i zagranicznych itp., Komunikaty (Announcements). Priorytet w druku mają prace oryginalne oraz publikacje w języku angielskim. Artykuły powinny spełniać standardy i wymagania określone przez International Committee of Medical Journal Editors.

Naszą misją jest stworzenie platformy współpracy oraz wymiany informacji, myśli i doświadczeń z zakresu pielęgniarstwa, położnictwa, fi zjoterapii, kosmetologii i zdro-wia publicznego pomiędzy pracownikami, absolwentami i studentami wyższych szkół medycznym – zachęcamy więc Państwa do nadsyłania manuskryptów przedstawiających założenia teoretyczne i wyniki aktualnie prowadzonych prac badawczych.

Już w tym zeszycie przedstawiamy wyniki badań dotyczących wiedzy pielęgniarek na temat naturalnego karmienia niemowląt, oraz prace poglądowe, których autorami są pracownicy i absolwenci Państwowej Me-dycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu omawia-jące rolę metaloproteinaz w powstawaniu tętniaków aorty brzusznej, wpływ osocza bogatopłytkowego na proces starzenia się skóry, historię cięcia cesarskiego, czy psychologiczne mechanizmy radzenia sobie pacjentów z chorobą przewlekłą.

Zeszyt 1/2012 zawiera tradycyjnie już część infor-macyjną ze sprawozdaniami z konferencji naukowych naszej Uczelni organizowanych przez Instytuty: Fizjoterapii, Kosmetologii i Zdrowia Publicznego, z wyjazdu studentów do Plastynarium w Guben, jak również prezentację dzia-łalności klubu Honorowych Dawców Krwi. W części tej znajdziecie Państwo również informację na temat Nordic Walking, wypowiedzi studentów Instytutu Położnictwa i Kosmetologii o studiowaniu w naszej Uczelni, informację na temat naszej uczelni partnerskiej Afyon Kocatepe University w Turcji (opracowaną przez dr Pakize Özyürek, wizytującą naszą Uczelnię w maju 2012r.), kalejdoskop foto-grafi czny z ważnych wydarzeń, m.in. z rozdania dyplomów studentkom Instytutu Pielęgniarstwa, a także informacje na temat systemu Plagiat.

Mamy nadzieję, że zeszyt ten spełni Państwa oczeki-wania, a zawarte w nim artykuły zachęcą do nawiązania kontaktu z Zespołem Redakcyjnym!

mgr Bożena Ratajczak-Olszewska Z-ca Redaktora Naczelnego

dr n. med. Donata KurpasRedaktor Naczelny

„Puls Uczelni” staje się recenzowanym czasopismem

naukowo-informacyjnym


Komitet Redakcyjny: Redaktor Naczelny: dr n. med. Donata Kurpas Z-ca Redaktora Naczelnego: mgr Bożena Ratajczak-Olszewska Sekretarz Redakcji: mgr Natalia Ptak Członkowie: mgr Barbara Nogajska

Rada Naukowa: Doc. Jean Bauwens (Brussel, Belgium) Dr hab. n. med. Jerzy Błaszczuk (Wrocław, Opole)

Dr n. med. Wojciech Guzikowski (Opole) Dr n. o k.f. Tomasz Halski (Opole) Prof. Hans-Joachim Hannich MD, PhD (Greifswald, Germany) Assoc. Prof. Wolfgang Hannöver (Greifswald, Germany) Dr n. med. Andrzej Kucharski (Opole) Dr hab. n. med Roman Kurzbauer (Opole) Dr n. med. Zbigniew Kuzyszyn (Opole) Prof. Marc Nyssen, MD, PhD (Brussel, Belgium) Patricia Owens MD, PhD (Liverpool, Great Britain) Prof. Zbigniew Rudkowski (Wrocław) Hogne Sandvik MD, PhD (Bergen, Norway) dr n. med. Lucyna Sochocka (Opole) Jaime Correia de Sousa MD, PhD (Matosinhos, Portugal) Loreta Strumylaite MD, PhD (Kaunas, Lithuania) Andrzej Szpakow MD, PhD (Grodno, Belarus) Assoc. Prof. Ulrich Wiesmann, MD, PhD (Greifswald, Germany) Dr n. med. Izabela Wróblewska (Opole) Redaktorzy językowi: Joseph Church, Roanoke County, VA, USA Mgr Mirosława Grabowska Mgr Małgorzata Kochanowska

Redaktor statystyczny: Dr Dominik M. Marciniak (Wrocław)

Redaktorzy tematyczni: Pielęgniarstwo - dr n. med. Lucyna Sochocka Położnictwo - dr n. med. Wojciech Guzikowski Fizjoterapia - dr n. o k.f. Tomasz Halski Zdrowie Publiczne - dr n. med. Zbigniew Kuzyszyn Kosmetologia - dr n. med. Izabela Wróblewska Historia medycyny – dr hab. n. med. Janusz Kubicki

PULS UCZELNICzasopismo naukowo-informacyjne dla pracowników i studentów wyższych szkół medycznych.Kwartalnik, Styczeń-Marzec 2012, Vol. 6, No 1ISSN 2080-2021Wydawca: Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu

Źródła fi nansowania: działalność statutowa PMWSZ w Opolu

Adres redakcji:ul. Katowicka 68, 45-060 Opole tel. 77 442 35 13, fax 77 442 35 25e-mail: [email protected]

Nakład: 200 egz.

Osoba kontaktowa – Sekretarz Redakcji– Natalia Ptak, Tel. 77 442 35 13, e-mail: [email protected] zastrzega sobie prawo do skracania i opracowywania redakcyjnego nadesłanych tekstów.Numer zamknięto: 31.03.2012

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment tego wydania, ani w całości, ani w części, nie może być powielany lub zapisywany w formie odtwarzalnej bez uzyskania wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszcza-nych reklam i ogłoszeń.

Wydawca nie prowadzi subskrypcji.

Kwartalnik dostępny jest on-line.

Skład i druk:Drukarnia LITAR, 45-601 Opole, ul. Popiełuszki 26, www.litar.pl

Na okładkach: Katarzyna Rajfur, studentka III roku fizjotera-pii PMWSZ w Opolu, laureatka tytułu Prymus Opolszczyzny, przyznanego przez marszałka Województwa OpolskiegoAutorka zdjęć: Katarzyna Krauze: www.katarzynakrauze.pl

PULSPULS UCZELNIUCZELNIHigh School's PulseHigh School's Pulse


CZĘŚĆ INFORMACYJNA

WSTĘP ___________________________________________________ 1CZĘŚĆ NAUKOWA

Konferencje naukowe - sprawozdania __________________________ 22Studenci o Uczelni __________________________________________ 25Współpraca międzynarodowa _________________________________ 26Warto wiedzieć, warto znać ___________________________________ 29Polityka antyplagiatowa w PMWSZ w Opolu _____________________ 30W fotografi cznym skrócie ____________________________________ 30

Harmonogram wyborów _____________________________________ 32

Ewa Kopitza, Izabela Wróblewska WIEDZA STUDENTEK INSTYTUTU PIELĘGNIARSTWA PAŃSTWOWEJ MEDYCZNEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W OPOLU DOTYCZĄCA NATURALNEGO KARMIENIA NIEMOWLĄT _____________ 4 Jan Skóra, Artur Pupka, Piotr Barć, Tomasz DawiskibaAKTYWNOŚĆ METALOPROTEINAZ W ŚCIANIE TĘTNIAKA AORTY BRZUSZNEJ ________________________ 7Monika KurekOSOCZE BOGATOPŁYTKOWE A PROCES STARZENIA SIĘ SKÓRY ______________________________ 11Joanna KuszCHOROBA JAKO SYTUACJA STRESOWA I SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z NIĄ _____________________________ 14Janusz KubickiHISTORIA CIĘCIA CESARSKIEGO _______________________________ 17

Puls Uczelni 2012, 6, 1: 4-6

Prace oryginalne - Original papers

WIEDZA STUDENTEK INSTYTUTU PIELĘGNIARSTWA

PAŃSTWOWEJ MEDYCZNEJ WYŻSZEJ

SZKOŁY ZAWODOWEJ W OPOLU DOTYCZĄCA

NATURALNEGO KARMIENIA NIEMOWLĄT

Knowledge of students from the Institute of nursery at the Public Higher Medical Professional School in Opole regarding natural feeding of infants

EWA KOPITZA 1 A-F

IZABELA WRÓBLEWSKA 1 A-F

1 Instytut Pielęgniarstwa, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Dyrektor Instytutu: dr n. med. Lucyna Sochocka

A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection)

Streszczenie

Wstęp. W Polsce w 2011 r. weszły w życie nowe standardy opieki okołoporodowej. Zawarte tam wytyczne dotyczą postępowania okołoporodowego, w tym postępowania w laktacji. Z dokumentu wynika, że promocja karmienia piersią stała się obowiązkiem uregulowanym prawnie, który musi być udokumentowany, analizowany i rozliczany. W związku z powyższym bardzo ważna okazuje się kompetencja personelu medycznego i wyczerpująca wiedza na temat naturalnego żywienia niemowląt. Cel pracy. Zbadanie stanu wiedzy dotyczącej naturalnego karmienia niemowląt, posiadanej i rozpowszechnianej przez pielęgniarki - studentki PMWSZ w Opolu.Materiał i metody. Badanie przeprowadzono metodą ankietową w grudniu 2011 r. wśród 136 pielęgniarek studiujących w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu. Wyniki. Większość grupy badawczej miała 31-40 lat (54%). Wśród nich największy odsetek stanowiły osoby z 10– 19. letnim stażem pracy (46%), pochodzące z miast (61%). Większość respondentek karmiła swoje dzieci piersią (85%), miała na ten temat wyczerpującą wiedzę (42%) i propagowała ten sposób żywienia wśród znajomych (99%). Wnioski. 1. Ankietowane niezależnie od wieku, miejsca zamieszkania oraz stażu pracy karmiły swoje dzieci piersią. 2. Badane zdecydowanie zalecają karmienie piersią swoim podopiecznym. 3. Ankietowane pielęgniarki oceniają swoją wiedzę na temat laktacji na bardzo wysokim poziomie.Słowa kluczowe: karmienie piersią, pielęgniarki, laktacja

Summary

Introduction. From the year 2011 novel standards of perinatal care came in force in Poland. The guidelines involve perina-tal procedures, including those that refer to the period of lactation. It follows that promoting breast-feeding has become compulsory, is controlled by law and must be documented, analysed and reported back. In this connection, competences of medical workers appear to be of great importance, similarly as thorough knowledge regarding the subject of natural breast-feeding of infants. Aim of research. Analysis of knowledge of average medical staff regarding natural breast-feeding of infants and dissemination of that knowledge. Data and methods. The research was conducted in December of 2011 and based on a specially designed questionnaire created by the authors. Interviewees were 136 nurses studying at the Public Higher Medical Professional School in Opole.Results. The majority of respondents were 31-40 years old (54%), among them the highest percentage comprised of people having 10-19 years of work experience (46%), born in cities (61%). The majority of interviewees breast-fed their children (85%), was thoroughly knowledgeable with respect to this subject and promoted such feeding method amongst their acquaintances. Conclusions. 1. Regardless of age, place of residence and work experience, the interviewees breast-fed their infants. 2. The respondents promote breast-feeding to people whom they take care of. 3. The nurses interviewed consider their own know-ledge regarding the period of lactation as being on a very high level. Key words: breast-feeding, nurses, lactation

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu © Copyright by PHMPS in Opole ISSN 2080-2021

Ewa Kopitza - Wiedza studentek wydziału pielęgniarstwa PMWSZ w Opolu dotycząca naturalnego karmienia niemowląt 5


Wstęp

Specyficzność gatunkowa naturalnego pokarmu decyduje o tym, że mleko kobiece jest najlepszym pożywieniem dla ludzkiego noworodka [1]. Jeszcze do niedawna karmienie piersią było powszechną metodą odżywiania niemowląt, która zakodowana była w społeczeństwach i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wraz ze wzrostem uprzemysłowienia i zaangażowania kobiet w życie społeczne oraz koniecznością podjęcia przez nie pracy sytuacja ta zaczęła się zmieniać i procent karmiących piersią kobiet malał. Brak odpowiedniej oświaty zdrowot-nej i szybko rozwijający się przemysł sztucznych mieszanek mlekozastępczych doprowadziły do powstania „mody” na karmienie sztuczne, co nie jest korzystne dla populacji [2,3].

Aby przywrócić prawidłowy sposób żywienia dzieci Światowa Organizacja Zdrowia ( WHO) i Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF) stworzyły inicjatywę „Szpitala Przyjaznego Dziecku”, której podstawę stanowi tzw. 10 kroków do udanego karmienia piersią. Obowiązująca od 2002 r. na całym świecie Globalna Strategia Żywienia Niemowląt i Małych Dzieci zaleca wszystkim krajom reorganizację placówek ochrony zdrowia, które sprawują opiekę nad matką i dzieckiem tak, aby ich przedstawiciele stworzyli sprzyjające warunki dla promowania wiedzy o prawidłowym, naturalnym żywieniu dzieci [2,4].

Powodem coraz mniejszej liczby kobiet decy-dujących się na naturalne karmienie może być zbyt mała wiedza jaką posiadają przyszłe matki. Dlatego personel medyczny, który obejmuje swoją opieką kobietę powinien edukować rodziców o korzyściach wynikających z karmienia piersią i pokierować całym procesem nauki.

Cel pracy

Zbadanie stanu wiedzy dotyczącej naturalnego karmienia niemowląt posiadanej i rozpowszechnianej przez pielęgniarki - studentki PMWSZ w Opolu.

Materiał i metody

Badanie zostało przeprowadzone w grudniu 2011 r., na podstawie autorskiej ankiety, wśród 136 pielęgniarek studiujących w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu. Większość grupy badawczej mieściła się w przedziale wieko-wym 31-40 lat (54%), osoby w przedziale wiekowym 41-50 lat stanowiły 36%, osoby powyżej 51 roku życia - 7%, a zaledwie 3% to osoby przed 30 rokiem życia. Wśród ankietowanych największy odsetek stanowiły pielęgniarki ze stażem pracy w przedziale 10–19 lat (46%) oraz 20–29 lat (39%). Były to osoby pochodzące głównie z miast (61%). Tereny wiejskie zamieszkiwało 39% ankietowanych.

Wyniki

Zdecydowana większość (85%) respondentek karmiła swoje dzieci piersią, średni czas karmienia wynosił do 6 miesięcy (22%). Badane uważały, że słusznie zrobiły karmiąc swoje dziecko naturalnie (83%), tylko 6 osób (4%) miało odmienne zdanie w tej kwestii.

Spośród ankietowanych 134 osoby (99%) polecają karmienie piersią swoim znajomym, a 42% deklaruje, że ma wystarczającą wiedzę na ten temat (Ryc.1).

Spośród 136 ankietowanych 126 osób (93%) odpowie-działo, że naturalne karmienie jest najwłaściwszą metodą karmienia, 114 (84%) podało, że ten sposób odżywiania nie-mowląt pozwala nawiązać więź pomiędzy matką a dzieckiem, 111 (82%) zaznaczyło jednocześnie odpowiedź, że jest

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

29,43%

41,91%

27,20%

0,73% 0,73%

Bardzo dobra

Dobra

Wystarczająca

Znikoma

Brak odpowiedzi

Ryc. 1. Ocena własnej wiedzy ankietowanych na temat laktacji

6 Ewa Kopitza - Wiedza studentek wydziału pielęgniarstwa PMWSZ w Opolu dotycząca naturalnego karmienia niemowląt


to zachowanie sprzyjające zdrowiu dziecka, dla 106 (78%) jest to praktyczna i wygodna metoda, dla 57 (42%) ankietowanych znaczenie miał czynnik ekono-miczny, 50 (37%) kobiet traktowało karmienie piersią jako profi laktykę przeciwnowotworową, a według 17 (12%) studentek naturalne karmienie miało wpłynąć na poprawienie ich sylwetki (Ryc.2).

Dyskusja

Zdecydowana większość ankietowanych pielę-gniarek karmiła swoje dzieci piersią. Wydaje się, że ten fakt oraz zdobyte w pracy zawodowej doświadczenie uzupełniają wiedzę teoretyczną i pozwalają tej grupie zawodowej uczestniczyć w promowaniu naturalnego żywienia niemowląt. Potwierdzają to badania, które wykazują, że wiek i długość stażu zawodowego mogą mieć wpływ na wyrobienie prawidłowych postaw sprzyjających propagowaniu karmienia piersią [2]. Natomiast miejsce zamieszkania nie miało wpływu na stan wiedzy respondentek. Największa statystycz-nie część z nich karmiła swoje dzieci co najmniej pół roku, co jest zgodne z zaleceniami WHO oraz UNICEF. Ankietowane panie w zdecydowanej większości były przekonane o słuszności wyboru tego sposobu żywienia niemowląt. Takiej wiedzy może brakować młodym matkom, które w okresie przedporodowym nie miały możliwości poznania zalet karmienia piersią. Być może dlatego dosyć łatwo poddają się w momencie pojawienia się najmniejszych problemów laktacyjnych i szybko przechodzą z naturalnego żywienia na sztuczne. Ze względu na wagę problemu edukacja dotycząca karmienia piersią powinna rozpoczynać się już wśród młodzieży gimnazjalnej i być kontynuowana w dalszym toku kształcenia [1,3].

Przeważająca grupa badanych korzystała z urlopu wychowawczego, a analiza danych potwierdza do-niesienia literatury, że kobiety przebywające na tym urlopie karmią swoje dzieci dłużej, ponieważ mają możliwość spokojnego wypełniania obowiązków macierzyńskich [2,3].

Ankietowane pielęgniarki oceniły poziom swojej wiedzy dotyczącej laktacji jako dobry i bardzo dobry. Mają one zatem świadomość, że karmienie piersią to najwłaściwszy sposób odżywiania niemowląt, który wpływa przede wszystkim na zwiększenie odporności dziecka, a także - co istotne - na wzmocnienie więzi pomiędzy matką a dzieckiem. Wiedza ta pozwala ankietowanym zalecać karmienie piersią swoim podopiecznym.

Wnioski

1. Ankietowane niezależnie od wieku, miejsca za-mieszkania oraz stażu pracy karmiły swoje dzieci piersią.

2. Respondentki zdecydowanie zalecają karmienie piersią swoim podopiecznym.

3. Ankietowane pielęgniarki oceniają poziom swojej wiedzy na temat laktacji jako bardzo wysoki.

Piśmiennictwo

1. Nehring-Gugulska M. Warto karmić piersią. Warszawa: Wydawnictwo Optima; 2008: 111-128.

2. Muss K. Karmienie piersią-poradnictwo i promocja. Wrocław Wydawnictwo Med.-Pharm Polska; 2008: 130-133.

3. Ćwiek D. Szkoła rodzenia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2010: 231-232.

4. Palmer G. Polityka karmienia piersią Warszawa. Wydaw-nictwo Mamania; 2011: 28-60.

Adres do korespondencji:dr n. med. Izabela WróblewskaPaństwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opoluul. Katowicka 68,45-060 Opoletel. 601556629e-mail: [email protected]

Praca wpłynęła do Redakcji: 01.03.2012 Po recenzji: 12.03.2012 Zaakceptowano do druku: 15.03.2012

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%92,65%

77,94%83,82%

81,62%

36,76% 41,91%

12,50%

Pierś jest najwłaściwszą metodą karmienia

Karmienie jest bardzo praktyczne i wygodne

naturalnie pozwala nawiązać więź między matką a dzieckiem

Dla zdrowia dziecka

Chroni przed możliwością wystąpienia nowotworów

Ze względów ekonomicznych

Sprzyja utrzymaniu zgrabnej sylwetki

Ryc. 2. Zalety naturalnego karmienia niemowląt

Puls Uczelni 2012, 6, 1: 7-10

Prace poglądowe - Reviews

AKTYWNOŚĆ METALOPROTEINAZ W ŚCIANIE

TĘTNIAKA AORTY BRZUSZNEJ

The activity of metalloproteinases in the wall of abdominal aortic aneurysm

SKÓRA JAN 1,2 A,E PUPKA ARTUR2 B

BARĆ PIOTR2 D

DAWISKIBA TOMASZ2 F

1Instytut Pielęgniarstwa, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w OpoluDyrektor Instytutu: dr n. med. Lucyna Sochocka2 Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Trans-plantacyjnej AM Wrocław Kierownik: Prof. dr. hab. Piotr Szyber


Streszczenie

Tętniaki aorty brzusznej (AAA, abdominal aortica neurysm) stanowią jedną z głównych przyczyn wykonywania zabiegów naczyniowych. W procesie destrukcji ściany naczynia i powstania tętniaka istotną rolę spełniają metaloproteinazy. Metalopro-teazy macierzy posiadają zdolność trawienia kolagenu, fi bronektyny, elastyny, lamininy. Wzrost aktywności metaloproteinaz powoduje destrukcję macierzy pozakomórkowej. W następstwie oddziaływania ciśnienia tętniczego na osłabioną ścianę aorty brzusznej dochodzi do jej dylatacji i powstania tętniaka. W wielu pracach doświadczalnych i klinicznych wykazano wzrost ekspresji genów dotyczących metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej w ścianie tętniaków aorty brzusznej. Uzyskane wyniki służą do porównania z wynikami ekspresji genów metaloproteinaz w innych tkankach lub zdrowej aorty. Dokładne poznanie roli metaloproteinaz w patogenezie tętniaków aorty brzusznej może zostać wykorzystane w profi laktyce i leczeniu tętniaków aorty Słowa kluczowe: tętniak, aorta, kolagen, metaloproteinazy

Summary

The abdominal aortic aneurysms (AAA) constitute one of the main reasons for performing a vascular surgery. The metal-loproteinases play an important role in the process of the aorta wall destruction and the aneurysm formation. The matrix metalloproteinases posses the ability to digest collagen, elastin, fi bronectin and laminin. The increased activity of the matrix metalloproteinases causes the destruction of the extracellular matrix. In consequence of the blood pressure on the damaged wall of the abdominal aorta, it becomes dilated and the formation of the aneurysm occurs. In a series of experimental and clinical works an increased expression of genes for matrix metalloproteinases in the wall of abdominal aortic aneurysms has been demonstrated.. These results are used to compare with the results of metalloproteinase gene expression in other tissues or the healthy aorta. The precise knowledge of the role of MMPs in the pathogenesis of abdominal aortic aneurysms can be used in the prevention and treatment of aortic aneurysms.Key words: aneurysm, aorta, collagen, metalloproteinases


Tętniaki aorty brzusznej (AAA, abdominal aortica neurysm) stanowią jedną z głównych przyczyn wy-konywania zabiegów naczyniowych na poziomie aorty i tętnic biodrowych.

Na podstawie dotychczasowych badań epidemiolo-gicznych wykazano częstość występowania tętniaków aorty brzusznej od 4 do 10% w przypadku populacji osób w wieku powyżej 75 lat [1-3].

W obrazie histologicznym ściana tętniaka aorty brzusznej charakteryzuje się oznakami przewlekłe-go zapalenia, zmniejszeniem liczby komórek mięśni gładkich,destrukcją włókien elastyny i przebudową

macierzy zewnątrzkomórkowej przez komórki zapalne: granulocyty, makrofagi [4-6].

Efektem tych procesów jest znaczna redukcja gru-bości warstwy środkowej ściany naczynia. Uwalniane przez granulocyty i makrofagi mediatory zapalenia, aktywne rodniki tlenowe, enzymy proteolityczne powodują stałe niszczenie ściany naczynia, skutkiem czego jest osłabienie na działanie sił związanych z ci-śnieniem panującym w świetle aorty [7-9]. Wzmożonej produkcji cytokin zapalnych w tym VEGF towarzyszą procesy wytwórcze w postaci neowaskularyzacji warstwy zewnętrznej [8,9].

8 Jan Skóra - Aktywność metaloproteinaz w ścianie tętniaka aorty brzusznej


specyfi czne tkankowe inhibitory metaloproteinaz. Inhibitory produkowane są przez komórki tkanki łącznej. Tkankowe inhibitory proteinaz obecne są w przestrzeniach międzykomórkowych, w osoczu krwi i w płynach ustrojowych [15,16,23,24].

Głównym inhibitorem MMPs jest glikoproteina - TIMP-l. Drugim jest nieglikozylowana proteina, wytwarzana przez fi broblasty i komórki endotelialne - TIMP-2 [13,15,24]. Ekspresja TIMP-1 jest regulowana przez interleukinę i czynnik martwicy nowotworów (TNF-α). Nie wykazano wpływu cytokin na TIMP-2 [13,14,24].

Zmiany ekspresji lub aktywności poszczególnych metaloproteinaz oraz ich inhibitorów powodują za-chwianie równowagi pomiędzy degradacją a syntezą składników macierzy zewnątrzkomórkowej. Metalo-proteinazy macierzy są enzymami, które uczestniczą w rozkładzie białek strukturalnych tkanki łącznej (macierzy) [13,14,24].

W przypadku niskiej aktywności inhibitorów a wzmożonej aktywności metaloproteaz dochodzi do niekontrolowanej destrukcji macierzy pozakomór-kowej przez proteolizę kolagenu i elastyny w obrębie błony wewnętrznej, prowadząc do osłabienia ściany naczynia i jej ścieńczenia [7,25]. W następstwie działania sił mechanicznych na osłabioną ścianę dochodzi do jej dylatacji uwypuklenia. W konsekwencji prowadzi to do powstania tętniaka [24,26,27 ].

Badania ostatnich lat wskazują na udział przed-stawionych enzymów i ich inhibitorów w etiopato-genezie tętniaków aorty brzusznej [24-28]. W szeregu pracach doświadczalnych i klinicznych analizuje się ekspresję genów dotyczących metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej w ścianie tętniaków aorty brzusznej.Uzyskane wyniki służą do porównania z wynikami ekspresji genów metaloproteinaz w innych tkankach lub zdrowej aorty uzyskanej od dawców narządów [24-28].

Integralność strukturalna aorty oparta jest się na równowadze między syntezą i degradacją białek macierzy pozakomórkowej. Procesy enzymatyczne zachodzące w macierzy pozakomórkowej są wykładnią ścisłego oddziaływania pomiędzy metaloproteinazami a ich tkankowymi inhibitorami [10,11]. W patogenezie tętniaków aorty brzusznej (AAA) bardzo ważną rolę odgrywają metaloproteinazy macierzy pozakomórko-wej, których aktywność powoduje osłabienie ściany naczynia .

W wielu badaniach wykazano, że w degradacji cząsteczek protein znaczącą rolę odgrywa MMP-2 i MMP-9. Podwyższone stężenia MMP-2 i MMP-9 zaobserwowano w tętniakach, zarówno na poziomie mRNA, jak i białka [22-25]. W badaniach stwierdzono wielokrotny wzrost mRNA dla MMP-2 i MMP-9 w tęt-niakach w porównaniu do zdrowej aorty [16,17].

W pracach doświadczalnych wykazano, że wzmożona ekspresja genu MMP-2 i MMP-9 jest bez-względnym warunkiem do wywołania tętniaka aorty u zwierząt doświadczalnych [27,28]. Dodatkowo do zwiększanej ekspresji MMP-2 i MMP-9 wykazano wzrost aktywności innych metaloproteinaz.

Wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach wskazują, że w procesie destrukcji ściany naczynia istotną rolę spełniają enzymy proteolityczne, takie jak metaloproteinazy macierzy – MMP (ang. Matrix Metalloproteinases) [10-12]. Wiele badań wskazuje na zwiększoną ekspresję MMP w pierwotnych układowych zapaleniach naczyń i tętniakach, zarówno o małej, średniej, jak i dużej średnicy tętnic [12-14].

Celem pracy jest przedstawienie roli metalo-proteinaz oraz ich inhibitorów w patogenezie tęt-niaków aorty brzusznej. W wielu pracach wykazano wzrost ekspresji genów dla metaloproteinaz oraz ich wzmożoną aktywność enzymatyczną w macierzy zewnątrzkomórkowej tkanki łącznej, która jest tkanką podporową dla tętnic [12-15].

Efektem tego procesu jest znaczne zmniejszenie odporności tkanki łącznej na działanie sił fi zycznych, jakim jest w przepadku tętnic ciśnienie krwi tętniczej . Stałe oddziaływanie ciśnienia tętniczego na zmienioną tkankę ściany aorty sprzyja jej dylatacji i stopniowemu zwiększaniu średnicy aorty brzusznej [12-15].

Metaloproteinazy (Metalloproteinases-MMPs) stanowią rodzinę metalozależych endopeptydaz degradujących macierz zewnątrzkomórkową. Me-taloproteinazy uczestniczą w wielu fi zjologicznych i patologicznych procesach dotyczących reakcji zapal-nej w macierzy zewnątrzkomórkowej tkanki łącznej. Zwiększona aktywność metaloproteinaz zanotowana została w rozrostach nowotworów i ich przerzutach, w zawale serca oraz w tętniakach aorty [12-15].

W warunkach fi zjolo gicznych odpowiedzialne są za prawidłowy skład tkanki łącznej. Ich stężenie wzrasta w chorobach związanych z zaburzenia mi w tworzeniu i degradacji macierzy tkanki łącznej, ta-kich jak: reumatoidalne zapalenie stawów, miażdżyca, tętniaki, choro by skóry [12-14 ].

Macierz pozakomórkowa (ECM) tworzy rusz-towanie dla komórek i stabilizuje struktury tkanek budujących narządy. Jej składowe uczestniczą w pro-cesach proliferacji komórek, różnicowaniu i migracji. Spełnianie tych funkcji umożliwia stan dynamicznej równowagi między syntezą a degradacją zawartych w ECM cząsteczek.

Metaloproteinazy macierzy posiadają zdolność trawienia kolagenu, fi bronektyny elastyny, lamininy i innych proteoglikanów, odpowiadających za prawi-dłowy skład macierzy [15-20].

Ekspresja genów metaloproteinaz występuje w wielu komórkach: fi broblastach, miofi broblastach, makrofagach, komórkach endotelialnych. Wykazano, że komórki mięśni gładkich naczyń, monocyty oraz komórki śródbłonka naczyń produkują metaloproteinazy (MMPs), które uczestniczą w przebudowie macierzy pozakomórkowej ułatwiając w ten sposób migrację i infi ltracje przez komórki żerne ściany aorty [21-23].W szeregu pracach doświadczalnych i klinicznych wykazano, że dominującą rolę w patogenezie tętniaka aorty pełni metaloproteinaza – 2 i 9 [23,24].

W warunkach fi zjologicznych stężenie MMPs jest regulowane przez naturalne niespecyfi czne inhibitory protez: alfa2- makroglobulina i alfa1-antyproteaza oraz

Jan Skóra - Aktywność metaloproteinaz w ścianie tętniaka aorty brzusznej 9


W wielu pracach obserwowano także wzrost ekspresji tkankowych inhibitorów metaloproteinaz w ścianie tętniaka [15-18]. Dane z piśmiennictwa przedstawiają znamienny znaczny wzrost ekspresji i aktywności proteolitycznej metaloproteinaz MMP9 w ścianie tętniaka w porównaniu do wyników uzy-skanych w przypadkach zdrowej aorty brzusznej, obserwowanych w grupie dawców narządów .

Należy podkreślić, że procesowi wzmożonej aktywności MMP-2 i MMP-9 nie towarzyszy wzrost ekspresji ich biologicznego inhibitora TIMP-1 w ścianie tętniaków aorty .

Naszym zdaniem ta zaobserwowana i obecna we wszystkich przypadkach dysproporcja w ekspresji genów doprowadza do degradacji macierzy [21,25,27].

Efektem klinicznym zaobserwowanego zjawiska nierównowagi w ekspresji genów pomiędzy metalo-proteinazami a ich inhibitorami jest osłabienie ściany aorty i stworzenie warunków do powstania tętniaka [14,24,25,27].

Rola MMP i ich inhibitorów w patogenezie tętnia-ków aorty nie jest jeszcze do końca określona.Z tego powodu prace doświadczalne i kliniczne dotyczące zmian aktywności MMP w macierzy pozakomórkowej stanowią poważny krok w wyjaśnianiu natury wielu procesów leżących u podstaw destrukcji i zmian zapalnych tętnic [10,13,14,20].

Przedstawione wyniki i teorie wymagają dal-szych badań. Wynika to z faktu, że ekspresji genów metaloproteinaz występującej w warunkach in vitro, niekoniecznie towarzyszą analogiczne procesy za-chodzących in vivo.

Badania jednoznacznie dowodzą, że destrukcja składników macierzy pozakomórkowej w warunkach in vivo nie wynika z aktywności proteolitycznej poje-dynczego enzymu [10,22,25,28].

Dlatego ustalenie roli i udziału MMP w poszczegól-nych etapach powstawania tętniaka aorty sprawia wiele trudności. Wydaje się jednak, że współoddziaływanie następujących czynników, takich jak: predyspozycje genetyczne, infekcje śródbłonka, miejscowe zaburzenia hemodynamiczne, fragmentacja białek ściany tętnicy sprzyja nadmiernej adhezji komórek zapalnych do ściany aorty [18-21,25,28].

Komórki zapalne uwalniając cytokiny aktywują proteazy, w tym metaloproteinazy [8-10]. Wynikiem zmian aktywności enzymatycznej w macierzy po-zakomórkowej jest przebudowa i osłabienie ściany aorty.

Z tego względu układ MMP /TIMP należy traktować jako mechanizm nie tylko efektorowy, ale również regulujący odpowiedź komórek na reakcję zapalną w obrębie naczyń tętniczych..

Wykazany w pracach klinicznych udział metalo-proteinaz w patogenezie tętniaka aorty brzusznej stanowi przesłankę do prób farmakologicznego leczenia tętniaków aorty brzusznej o małej średnicy (poniżej 45mm) [28-30].

W tym celu wykorzystuję się antybiotyki z grupy tetracyklin, które wykazują bardzo duże właściwości hamujące aktywność metaloproteinaz w tkance łącz-

nej. Dotychczasowe wyniki zastosowana tetracykin w ograniczeniu ekspansji tętniaka aorty brzusznej są pozytywne, ale wymagają dalszych badań klinicznych [28-30].

Piśmiennictwo

1. Jamrozik K, Norman PE, Spencer CA, et al. Screening for abdominal aortic aneurysm: lessons from a population-based study. Med J Aust 2000: 173: 345-350.

2. Blanchard JF. Epidemiology of abdominal aortic aneu-rysms. Epidemiol Rev 1999: 21: 207-221

3. Gillum RF. Epidemiology of aortic aneurysm in the United States. J Clin Epidemiol 1995: 48: 1289-1298.

4. Wasseff M, Baxter BT, Chisholm RL, Dalman RL, Fillinger MF, Heinecke J. Pathogenesis of abdominal aortic aneu-rysm: a multidisciplinary research program supported by the National Heart,Lung and Blood Institute. J Vasc Surg 2001: 34: 730–738.

5. Ailawadi G, Eliason JL, Upchurch GR Jr, Arbor A. Current concepts in the pathogenesis of abdominal aortic aneurysm. J Vasc Surg 2003: 38: 584–588.

6. Sandrord RM, Bown MJ, London NJ, Sayers RD. The genetic basis of abdominal aortic aneurysms: a review. Eur J Vasc Endovasc Surg 2007: 33(4): 381-390.

7. Thompson RW, Geraghty PJ, Lee JK. Abdominal aortic aneurysms:basic mechanisms and clinical implications. Curr Probl Surg 2002: 39: 110-230.

8. Charo IF, Ransohoff RM. The role of chemokines and chemokinesreceptors in infl ammation. N Engl J Med 2006: 354: 610–621.

9. Yajima N, Masuda M, Miyazaki M, Nakajima N, Chien S, Shyy J. Oxidative stress is involved in the development of experimental abdominal aortic aneurysm: a study of the transcription profi le with complementary DNA microarray. J Vasc Surg 2002: 36: 379–385.

10. Thompson AR, Drenos F, Hafez H, Humphries SE. Candidate gene association studies in abdominal aortic aneurysm disease: a review and meta-analysis. Eur J Vasc Endovasc Surg 2008 Jan: 35(1): 19-30.

11. Kadaoglou NP, Lapis CD. Matrix metalloproteinases: contribution to pathogenesis, diagnosis, survelliance and treatment of abdominal aortic aneurysms. Curr Med Res Opin 2004: 20: 419–432.

12. Knox JB, Sukhova GK, Whittemore AD, Libby P. Evidence for altered balance between matrix metalloproteinases and their inhibitors in human aortic diseases. Circulation 1997: 95: 205-212.

13. Bogaczewicz J, Dudek W, Zubilewicz T, Wroński J, Przywara S, Chodorowska G, Krasowska D. Rola metaloproteaz macierzy i ich tkankowych inhibitorów w angiogenezie. Pol Merkuriusz Lek 2006 Jul: 21(121): 80-85.

14. Bogaczewicz J, Sysa-Jędrzejowska A, Woźniacka A. Rola metaloproteinaz macierzy w pierwotnych układowych zapaleniach naczyń. Pol Merkuriusz Lek 2008 Feb: 24(140): 85-89.

15. Tamarina NA, McMillan WD, Shively VP, Pearce WH. Expression of matrix metalloproteinases and their in-hibitors in aneurysm and normal aorta. Surgery 1997: 122: 264–271.

16. Elmore JR, Keister BF, Franklin DP, Youkey JR, Carey DJ. Expression of matrix metalloproteinases and TIMPs in human abdominal aortic aneurysms. Ann Vasc Surg 1998: 12: 221–228.

10 Jan Skóra - Aktywność metaloproteinaz w ścianie tętniaka aorty brzusznej


17. Tung WS, Lee JK, Thompson RW. Simultaneous analysis of 1176 gene products in normal human aorta and abdominal aortic aneurysms using a membrane-based complementary DNA expression array. J Vasc Surg 2000: 34: 143-150.

18. Pan JH, Lindholt JS, Sukhova GK, Baugh JA, Henneberg EW, Bucala R, et al. Macrophage migration inhibitory factor is associated with aneurysmal expansion. J Vasc Surg 2003 Mar: 37(3): 628-635.

19. Skóra J, Janczak D, Barć P, Stępiński P, Pawłowski S, Szyber P. Examination of elastase concentration in the wall of abdominal aortic aneurysms. Pol Merkuriusz Lek 2000 Aug: 9(50):552-553.

20. Pupka A, Skóra J, Kałuza G, Szyber P. The detection of Chlamydia pneumoniae in aneurysm of abdominal aorta and in normal aortic wall of organ donors. Folia Microbiol (Praha) 2004: 49(1): 79-82.

21. Galis ZS, Khatri JJ. Matrix metalloproteinases in vascular remodeling and atherogenesis: the good, the bad, and the ugly. Circ Res 2002: 90(3): 251-262.

22. Keeling WB, Armstrong PA, Stone PA, Bandyk DF, Sha-mes ML. An overview of matrix metalloproteinases in the pathogenesis and treatment of abdominal aortic aneurysms. J Vasc Endovascular Surg 2005: 39(6): 457-464.

23. Jones GT, Phillips VL, Harris EL, Rossaak JI, VanRij AM. Functional matrix metalloproteinase-9 polymorphism (C-1562T) associated with abdominal aortic aneurysm. J Vasc Surg 2003: 38(6): 1363-1367.

24. Wang X, Trompt G, Cole CW, Verloes A, SakalihasanN, Yoons S et al. Analysis of coding sequences for tissue inhibitor of metalloproteinases 1 (TIMP1) and 2 (TIMP2) in patients with aneurysms. Matrix Biol 1999: 18(2): 121-124.

25. CHoke E, Cockerill G, Wilson WR, Sayed S, Dawson J, Loftus I et al. A review of biological factors implicated in abdominal aortic aneurysm rupture. Eur J Vasc Endovasc Surg 2005: 30(3): 227-244.

26. Urbonavicius S, Urbonaviciene G, Honoré B, Henneberg EW, Vorum H, Lindholt JS. Potential circulating biomarkers for abdominal aortic aneurysm expansion and rupture--a systematic review. Eur J Vasc Endovasc Surg 2008 Sep: 36(3): 273-280: discussion 281-282.

27. Lesauskaite V, Epistolato MC, Castagnini M, Urbonavicius S, Tanganelli P. Expression of matrix metalloproteinases, their tissue inhibitors, and osteopontin in the wall of thoracic and abdominal aortas with dilatative pathology. Hum Pathol 2006 Aug: 37(8): 1076-1084.

28. Liao S, Miralles M, Kelley BJ, Curci JA, Borhani M, Thompson RW. Suppression of experimental abdominal aorticaneu-rysms in the rat by treatment with angiotensin-converting enzyme inhibitors. J Vasc Surg 2001: 33: 1057-1064.

29. Dodd BR, Spence RA. Doxycycline inhibition of abdo-minal aortic aneurysm growth: a systematic review of the literature. Curr Vasc Pharmacol 2011: 9(4): 471-8.

30. Golledge J, Norman PE.. Current status of medical management for abdominal aortic aneurysm. Atherosclerosis 2011 Jul: 217(1):57-63.

Adres do korespondencji:Dr hab. n. med. Jan SkóraPaństwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opoluul. Katowicka 68, 45-060 OpoleTel. 774423540e-mail: [email protected]


Puls Uczelni 2012, 6, 1: 11-13

Wprowadzenie

Celem niniejszej pracy jest analiza zastosowania osocza bogatopłytkowego, pozyskanego z naszej krwi i podanego w formie iniekcji badź zabiegu mezoterpaii igłowej lub standardowej maski, do uruchomienia kaskady zjawisk regeneracyjnych zachodzacych w tkance skórnej oraz bezpośrednio wpływających na spowolnienie procesu starzenia się.

Aktualny stan wiedzy

Proces starzenia się jest nieodzownym elementem naszego życia. Stąd ze względu na zmiany zachodzące w skórze oraz skutki działania czynników zewnętrznych

bardzo ważna jest codzienna, prawidłowo dobrana pielęgnacja.

Wraz z upływem lat struktura naszej skóry ulega ciągłym zmianom. Zachodzące w niej procesy po-legają głównie na zmianach w strukturze warstwy brodawkowej skóry. Następują zmiany degeneracyjne i dochodzi do zaniku elastycznych włókien odpo-wiedzialnych za elastolizę. Jednocześnie w wyniku metaloproteinazy-1, będącej efektem nadmiernego działania promieni słonecznych oraz palenia tytoniu, następuje degradacja w postaci niszczenia włókien kolagenowych [1].

O procesie starzenia się decydują: czynniki genetycz-ne, ogólny stan zdrowia, status hormonalny, czynniki środowiskowe, zwłaszcza promieniowanie słoneczne oraz styl życia, na który składa się: dieta, stres i niko-


OSOCZE BOGATOPŁYTKOWE, A PROCES

STARZENIA SIĘ SKÓRY

A rich plasma vs. the aging process

MONIKA KUREK1 B,D,E,F 1Instytut Kosmetologii, zastępca Dyrektora Instytutu Kosmetologii, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Dyrektor Instytutu: dr n. med. Izabela Wróblewska


Streszczenie

Organizm człowieka ma ogromne zdolności regeneracyjne, dlatego od kilku lat w medycynie estetycznej trwają intensywne badania nad zastosowaniem przeszczepów własnych komórek w celu „odmłodzenia skóry“.Własny materiał jest zawsze najbezpieczniejszy, a elementy składowe stanowiące o właściwościach skóry,takie jak: kolagen, elastyna czy kwas hialuronowy tworzą bardzo skomplikowane wzajemnie łączące się struktury.PRP - to zabieg z grupy zabiegów biostymulacyjnych. Biostymulacja w ostrzykiwaniu krwią opiera się głównie na wykorzystaniu czynników wzrostu uwalnianych z trombocytów, a wpływających bezpośrednio na procesy regeneracyjne skóry.Dzięki zastosowaniu osocza bogatopłytkowego możemy uniknąć powikłań powstających podczas używania innych wolume-trycznch wypełniaczy syntetycznych, a dzięki wykorzystaniu czynników wzrostu z własnej krwi dłużej cieszyć się młodością.Słowa kluczowe: starzenie się skóry, PRP, osocze bogatopłytkowe, białka krwi, czynnik wzrostu, biostymulacja

Summary

The human body has enormous regenerative abilities. Therefore, for the last several years, there has been an intensive research going on in the fi eld of esthetic medicine on the use of our own cell transplantations in order to rejuvenate the skin.The material is always the safest and the components forming the properties of the skin, such as collagen, elastin and hyalu-ronic acid, form very complicated and mutualy connected structures.PRP is a procedure which belongs to a group of biostimulating treatments. Biostimulation in injecting the blood is mainly based on the use of growth factors released from thrombocytes and aff ecting the skin regeneration process directly.By the use of rich plasma and the growth factors from our own blood, we can avoid complications arising during the process of using other synthetic and volumetric fi llers and enjoy longer youth. Keywords: skin aging process, PRP, rich plasma, blood proteins , growth factor, biostimulation


12 Monika Kurek - Osocze bogatopłytkowe, a proces starzenia się skóry


tynizm. Starzenie się skóry to głównie zespół zmian zachodzących w skórze każdego z nas w miarę upływu czasu oraz wskutek działania czynników zewnętrznych. Dotyczy to skóry całego ciała, ze zróżnicowaniem zmian w obrębie twarzy i reszty ciała.

Wyróżniamy dwa główne czynniki sprawcze - ze-wnątrzpochodne i wewnątrzpochodne – powodujące starzenie się skóry.

Starzenie wewnątrzpochodne to proces fi zjologicz-ny, który rozpoczyna się już po 25 r.ż. Uwarunkowane jest rodzajem skóry, fototypem i mimiką. Może być uwarunkowane również hormonalnie i wtedy mó-wimy o starzeniu się po 50 roku życia. Związane jest ono przede wszystkim ze zmiejszonym stężeniem estrogenów, hormonu wzrostu oraz DHEA.

Starzenie zewnątrzpochodne głównie predyspo-nowane jest przez promniowanie UV, warunki klima-tyczne, zanieczyszczenie powietrza, styl życia (alkohol, papierosy, chroniczne przemęcznie) [2,3].

Prawdziwie rewolucyjny trend w medycynie es-tetycznej to PRP (platelet-rich-plasma) czyli osocze bogatopłytkowe zawierające czynniki wzrostu z krwi, dzięki którym można stworzyć indywidualny eliksir młodości. Czynniki wzrostu zawarte w osoczu po-budzają komórki skóry do odbudowy, dzięki czemu odzyskuje ona młodzieńczą witalność. Skóra staje się gładsza, bardziej elastyczna, widocznie młodsza.

Regeneracja z użyciem komórek autologicznych (ACR) to biostymulacja komórek skóry właściwej po-przez zastosowanie techniki iniekcji, wykorzystującej bioaktywne osocze bogatopłytkowe (PRP) pacjenta, które zawiera także leukocyty. Celem iniekcji jest sty-mulacja, regeneracja starzejących się i uszkodzonych komórek tkanki skórnej i podskórnej oraz wytwarzanie nowej tkanki skóry [4].

Osocze bogatopłytkowe to koncentrat autologicz-nych płytek ludzkiej krwi w niewielkiej ilości osocza, w którym stężenie wynosi 1 000 000 płytek na mm3. Oznacza to dwu- lub trzykrotność normalnego stężenia w pełnej krwi przy pH 6,5-6,7 (pH krwi pełnej =7,0-7,2). Osocze to nazywa się także autologicznym żelem płytkowym, osoczem bogatym w czynniki wzrostu (PRGF) lub autologicznym koncentratem płytkowym. PRP to także koncentrat podstawowych białkowych czynników wzrostu, które - jak już udowodniono - są aktywnie wydzielane przez płytki podczas procesu gojenia ran. PRP zawiera trzy białka krwi, znane jako cząsteczki adhezyjne: fi brynę, fi bronektynę i witro-nektynę. Ponieważ wszystkie elementy składowe otrzymywane w PRP charakteryzują się pochodzeniem autologicznym, ryzyko miejscowej reakcji immunolo-gicznej zostało wykluczone.

Leukocyty i aktywowane płytki krwi zaczynają wydzielać białka sygnalizacyjne (chemokiny), które stymulują migrację makrofagów z tkanki łącznej. Makrofagi muszą „oczyścić teren”, co umożliwia rozpoczęcie procesu odbudowy tkanki. Rozpad alfa-ziarnistości aktywowanych trombocytów powoduje uwalnianie czynników wzrostu. Stymulują one migrację i proliferację niezróżnicowanych komórek mezenchy-malnych. Następnie te komórki macierzyste stają się

komórkami czynnościowymi, pełniącymi określone funkcje. Leukocyty także wydzielają czynnik wzrostu (VEGF), który stymuluje tworzenie się nowych naczyń krwionośnych (angiogenezę). Cząsteczki adhezyjne, polipeptydy, enzymy, witaminy, a także oligoele-menty wyizolowane w osoczu pełnią kluczową rolę w aktywacji i różnicowaniu komórek macierzystych. Cząsteczki te są niezbędne do utrzymania wysokiego poziomu metabolizmu w związku z aktywowanymi komórkami [5].

Reakcją organizmu na proces starzenia się są dzia-łania regenerujące. Kaskada gojenia, obserwowana w przypadku każdego uszkodzenia skóry, wskazuje, że określone składniki osocza krwi, takie jak: trombo-cyty i leukocyty, odgrywają istotną rolę we wszystkich fazach regeneracji tkanki.

Zabieg jest wykonywany w Polsce od grudnia 2008. Jednakże od 10 lat metoda ta funkcjonuje w medycynie, m.in. w chirurgii plastycznej, ortopedii, kardiologii, okulistyce, stomatologii. Stosowana była i jest powszechnie w przypadku ciężkich oparzeń. W medycynie estetycznej obecna jest od 3 lat, głów-nie w Europie - w krajach takich jak Francja, Włochy, Wielka Brytania, a także w Japonii.

Regeneris, bo pod taką nazwą wystepuje zestaw do wykonania zabiegu z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego, jest produktem w 100% biokom-patybilnym. Działa poprzez aktywację płytek krwi zawartych w osoczu bogatopłytkowym i przyczynia się do produkcji specyfi cznych czynników wzrostu, które pobudzają procesy regeneracji tkanek, wspomagają proces angiogenezy, aktywują mezenchymalne ko-mórki macierzyste, pobudzają fi broblasty do tworzenia nowego kolagenu.

Przystępując do wykonywania zabiegu pobiera się jest krew od pacjenta. W zależności od celu zabiegu (mezoterapia, maska, wypełnienie) - od 1 do 3 probówek (każda ok. 7 ml). Krew pobierana jest próżniowo, tj. z zastosowaniem specjalnego zestawu z igłą motylkową, lekarz nie ma bezpośredniego kontaktu z krwią. Następnie krew zostaje odwirowa-na w probówce laboratoryjnej, w której znajduje się specjalny żel separujący czerwone krwinki od osocza bogatopłytkowego. Osocze jest zagęszczane 2-4 krot-nie, w efekcie otrzymujemy od 3-4 ml osocza. Zabieg występuje w 3 wersjach, tzn. otrzymana „krew" może mieć 3 procedury przygotowania i podania, w zależno-ści od tego, jakie są cele terapeutyczne: mezoterapia, wypełnienie, maska. Gotowy produkt wstrzykuje się pacjentowi na zasadzie klasycznej mezoterapii, bądź liniowo wzdłuż fałdu lub zmarszczki. Preparat przygotowuje się podobnie jak do mezoterapii, lecz wylewa się go na papierową maskę, którą następnie aplikuje się na skórę. Po zabiegu osiągamy przyspie-szony proces gojenia, idealny po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, peelingach wysokostężonych czy laseroterapii.

Zabieg Regeneris znajduje zastosowanie w przypad-ku skór wymagających rewitalizacji (skóra zmęczona, z brakiem napięcia skóry, niejednolitym kolorytem, skóra wysuszona), a także z oznakami starzenia się

Monika Kurek - Osocze bogatopłytkowe, a proces starzenia się skóry 13


(fałdy, zmarszczki, zapadnięta skóra, zmniejszona gęstość skóry), po zabiegach medycyny estetycznej (regeneracja skóry, przyspieszenie gojenia), z łysieniem typu męskiego, dla osób poszukujących produktów naturalnych oraz z ryzykiem wystąpienia alergii.

Regeneris nie daje tylko prostego wypełnienia, ale pobudza komórki własnego organizmu do regeneracji i rekonstrukcji tkanek [6].

W wyniku zabiegu następują: rewitalizacja skóry, wygładzenie i ujednolicenie kolorytu skóry, poprawa elastyczności, napięcia i gęstości skóry, remodeling włókien kolagenowych, poprawa ukrwienia skóry, wygładzenie zmarszczek i fałd – wolumetryczna terapia biostymulująca komórki skóry, przyspieszenie procesów gojenia po zabiegach medycyny estetycznej.

Jak każdy zabieg w medycynie estetycznej posiada on przeciwwskazania, a są nimi: zespoły dysfunkcji płytek, krytyczna małopłytkowość, niedobór fi bryno-genu, niestabilność hemodynamiczna, posocznica, zakażenia ostre i przewlekłe ,przewlekłe schorzenia wątroby, terapia antykoagulacyjna (w odniesieniu do wypełniaczy), zażywanie aspiryny.

Możliwe powikłania po zabiegu najcześciej zwią-zane są z iniekcją i sprowadzają się do: możliwości powstawania zakrzepów, urazów (uszkodzenia) ner-wów, powstawania krwiaków/ siniaków oraz zakażeń wtórnych.

Zakończenie

Podawanie osocza bogato płytkowego w skórę uruchamia proces, którego zadaniem jest stymulo-wanie komórek macierzystych do namnażania oraz pobudzanie fi broblastów do wytwarzania nowego kolagenu, co ma doprowadzić do regeneracji i odnowy skóry, jej nawilżenia i odmłodzenia [7].

Proces starzenia się naszej skóry związany jest bowiem ze spowolnieniem odnowy komórek naszego ciała i ich zmniejszoną zdolnością do regeneracji skóry.

Zabieg z użyciem osocza bogatopłytkowego przeprowadzany w gabinecie medycyny estetycznej to proces szybki i prosty.

Iniekcje PRP+ Trombiny w ramach terapii wypeł-niaczami działają inaczej niż znane wypełniacze farma-ceutyczne ze stabilizowanego kwasu hialuronowego (pochodzącego z fermentacji bakteryjnej). Wstrzykiwanie PRP w zmarszczki uruchamia inne procesy. Nie chodzi tu o wypełnienie zmarszczek, ale o stymulowanie fi broblastów do wytwarzania nowego kolagenu (3 i 4) . Biostymulacja ma doprowadzić do regeneracji naskórka, nawilżenia i odmłodzenia skóry [8].

Osocze bogatopłytkowe daje nową, przełomową szansę dla medycyny estetycznej, wykorzystującą autologiczne komórki krwi. Istnieje wiele dowodów skuteczności tej metody. Zabieg daje dobry stosunek ceny do jakości wykonanego zabiegu, co sprzyja dużemu zaufaniu pacjenta. Zwiększona prolioferacja komórek skóry oraz migracja mezynchemalnych komórek ma-cierzytych powoduje wzrost syntezy kolagenu oraz powstanie nowych naczyń krwionośnych.

Najbardziej spektakulanym efektem terapii osoczem bogatopłytkowym w walce z naturalnym procesem starzenia się skóry jest wprost proporcjonalna zależność między koncentracją czynników wzrostu a dynamiką procesu regeneracji tkanek.

Piśmiennictwo

1. Marie-Claude M. Kosmetologia i farmakologia skóry. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie; 2006.

2. Adamski Z, Kaszuba A, editors. Dermatologia dla kosme-tologów. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2010.

3. Callan A. Zdrowa skóra. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna; 1999.

4. Lown JA, Ivey JG. Evaluation of a solid phase red cell adherence technique for platelet antibody screening. Transfus Med 1991; 1(3): 163-7.

5. Bielecki T , Gazdzik TS, Arendt J et al. Antbacterial eff ect of autologous platelet gel enrich with growth factors and other active substances. In vitro study. J Bo Surg Br 2007; 89: 417-420.

6. Regeneris. Osocze bogatopłytkowe [cyt. 27.02.2012]. Dostępny na URL: http:// regeneris.pl

7. Kłak R. Osocze bogatopłytkowe – nowe możliwości terapii autologicznej w medycynie estetycznej. VI Kon-ferencja Naukowo-Szkoleniowa Sekcji Dermatologów Estetycznych, 9-11 grudnia 2010 Łódź. Dermatol Estet 2010; 11/12: 438-439.

8. Surowiak P, Olszański R. Osocze bogatopłytkowe – im-munohistochemiczna analiza wpływu na fi broblasty i analiza skuteczności klinicznej. VI Konferencja Nauko-wo-Szkoleniowa Sekcji Dermatologów Estetycznych, 9-11 grudnia 2010 Łódź. Dermatol Estet 2010; 11/12: 438-439.

Adres do korespondencji:Mgr Monika KurekPaństwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opoluul. Katowicka 6845-060 Opoletel. kom. 501 781 729tel. +48 77 44 23 591secretariat: +48 77 44 23 540e-mail: [email protected]

Praca wpłynęła do Redakcji: 08.03.2012Po recenzji: 12.03.2012Zaakceptowano do druku: 15.03.2012

Puls Uczelni 2012, 6, 1: 15-16


CHOROBA JAKO SYTUACJA STRESOWA I SPOSOBY

RADZENIA SOBIE Z NIĄ

A disease as a stressful situation and the ways how people cope with it

JOANNA KUSZ1 B,D, E,F 1Studentka studiów magisterskich na kierunku Pielę-gniarstwo, Wydział Nauk o Zdrowiu; Dziekan: prof. dr hab. Bernard Panaszek, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu


Streszczenie

Wstęp. Choroba stanowi źródło silnego stresu psychologicznego. Przewlekłe działanie stresora może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, m.in.: zaburzeniami rytmu serca, czy wahaniami poziomu cukru. Wiele chorób cywilizacyjnych, takich jak: astma oskrzelowa lub POChP jest bezpośrednio związanych z działaniem stresu. Dlatego konieczne jest poszerzenie wśród personelu medycznego świadomości dotyczącej tego istotnego problemu zdrowotnego oraz umiejętności w zakresie modyfi kowania wadliwych postaw pacjentów.Stan wiedzy. Radzenie sobie w sytuacji pojawienia się zaburzenia jest formą aktywności wobec zaistniałego zagrożenia. Szczególnym wyzwaniem dla pacjenta jest umiejętność poradzenia sobie z konsekwencjami strat wynikających z pogorszenia stanu zdrowia. Osoby, u których zdiagnozowano schorzenie przyjmują dwie odmienne postawy: sprzyjającą leczeniu albo niekorzystną dla niego. W pierwszej z nich dominuje chęć walki z chorobą i ogólna mobilizacja pacjenta. Natomiast w postawie niesprzyjającej leczeniu pojawia się złe nastawienie do procesu terapeutycznego oraz lęk.Wnioski. Istotny jest fakt, że na skutek oddziaływania na wiedzę, postawy i umiejętności pacjenta możliwa jest modyfi kacja przyjętej przez niego postawy.Słowa kluczowe: choroba, przewlekły stres, radzenie sobie, postawa wobec choroby

Summary

Introduction. A disease constitutes a source of severe and psychological stress. Chronic stressor’s activity might result in se-rious health consequences, namely cardiac arrhythmias or blood sugar levels’ fl uctuations. Many diseases of today’s civilization such as bronchial asthma or POChP are directly related to stress. Therefore, the hospital staff should be aware of this health problem, and be able to modify unfavorable patients’ attitudes. State of knowledge. Coping with the disorder is a form of an activity towards the imminent danger. A particular challenge for the patients is the ability to deal with the consequences of the loss related to the worsening state of their health. People, in whom the disorder has been diagnosed, take either a favorable or unfavorable attitude towards the treatment. The former is dominated by the desire to fi ght the disease and general mobilization of the patient. The latter is related to a negative attitude towards the therapeutic process and fear itself.Conclusions. It is important to remember that due to the impact on the patients’ knowledge, attitudes and skills, it is fairly possible to modify their condition.Key words: disease, chronic stress, coping with , attitude towards the illness/disease.


Zdrowie to nie tylko brak choroby, ale przede wszystkim dobrostan psychiczny, fizyczny i spo-łeczny. Przejawia się ono umiejętnością adaptacji do zmian zachodzących pod wpływem bodźców zewnętrznych oraz zdolnością do pełnienia ról spo-łecznych [1, 2]. Znalezienie się w sytuacji choroby i konieczność podjęcia roli pacjenta jest związana z dużym stresem psychologicznym [1].

Selye określił sytuację stresową jako zespół niespecyficznych zmian zachodzących w organi-zmie na skutek zadziałania określonych bodźców.

Opracował także określenie „zespołu adaptacyjnego” i wyróżnił trzy jego fazy: reakcję alarmową, stadium odporności i wyczerpania.

Strelau w swojej definicji stresu podaje, że jest to stan, podczas którego jednostka doświadcza silnych negatywnych emocji, a biochemiczne i fizjo-logiczne reakcje organizmu przekraczają potencjał spoczynkowy [2, 3].

Czynnikami stresującymi mogą być obiektywne lub subiektywne zdarzenia i okoliczności. Wystąpienie stresu jest związane z pojawieniem się rozdźwięku

Joanna Kusz - Choroba jako sytuacja stresowa i sposoby radzenia sobie z nią 15


pomiędzy stawianymi wymaganiami a możliwo-ściami sprostania im [3]. Stresory podzielono na trzy rodzaje: te występujące w codziennym życiu, rzadziej spotykane oraz - zdarzające się najrzadziej - o rozmiarach katastrof [2,3].

Jednak nie tylko choroba jest stresorem, ale rów-nież przewlekle występujący stres może wywołać chorobę. Istnieje ryzyko załamania zdrowia w wyniku wyczerpania zasobów odpornościowych, które or-ganizm będzie długotrwale wydatkował na radzenie sobie. Stres jest połączony przyczynowo-skutkowo z sytuacjami chorobowymi w 80-90% [3].

Nawet po zaprzestaniu działania bodźca organizm przez pewien czas pozostaje w stanie mobilizacji. Jeżeli kolejny stresor pojawi się przed osiągnięciem stanu równowagi, może dojść do wyczerpania rezerw hormonalnych, immunologicznych, zapasów wita-min oraz tłumienia działania neuroprzekaźników. Taka sytuacja skutkuje rozpoczęciem procesu cho-robowego [2,3]. Fizjologiczne skutki przewlekłego stresu to: wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca, wahania poziomu cukru, czy owrzodzenia błon śluzowych[3].Wśród chorób cywilizacyjnych bezpośrednio związanych ze stresem wymienia się m.in.: nadciśnienie, cukrzycę, astmę oskrzelową oraz POChP [2,3].

Radzenie sobie to specyficzna forma aktywności wobec choroby, jako źródła stresu. Definicja Lazarusa i Folkman opisująca to zagadnienie brzmi: „to stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu uporanie się z określonymi zewnętrz-nymi i wewnętrznymi wymaganiami, ocenianymi przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby”[2].

Z kolei nieefektywne radzenie sobie jest określa-ne jako stan niedostatecznej skuteczności strategii i niemożności sprostania wymaganiom [4].

W zależności od rodzaju nabytych przez jednostkę doświadczeń w sytuacji choroby dochodzi do ak-ceptacji i wejścia w rolę chorego, albo zaprzeczenia i odrzucenia roli pacjenta.

Przystosowanie do sytuacji chorobowej jest wieloetapowe. Rozpoczyna się od doświadcza-nia oraz interpretowania objawów w kontekście własnych ograniczeń i potrzeb. Później następuje poszukiwanie pomocy wśród bliskich oraz poprzez dostępne źródła, a w końcu kontakt z personelem medycznym i wejście w rolę pacjenta. Wtedy też zaczyna się etap zdrowienia i rehabilitacji [1].

Głównym problemem jest radzenie sobie z kon-sekwencjami strat, zmianami z tym związanymi i zagrożeniami, jakie mogą pojawić się w przyszłości. Podstawowe aspekty to: utrata zdolności do prawi-dłowego funkcjonowania ( związana z osłabieniem fizycznym); utrata roli społecznej (powiązana z wycofaniem się z dotychczas pełnionych funkcji w życiu zawodowym i rodzinnym); utrata kontaktów interpersonalnych, powodowana objawami, terapią lub unikaniem przez innych widoku bólu [1, 4].

Choroba będąca zawsze sytuacją stresową wywołuje różne reakcje. Każdy z nas wypracowuje sobie pewne mechanizmy służące mu do radzenia sobie w trudnych okolicznościach. To jak szybko i w jakim stopniu uporamy się z nieprzyjemnym zdarzeniem, zależy w dużym stopniu od posiadanych przez nas zasobów osobistych i zewnętrznych. Do zasobów wewnętrznych zaliczamy: cechy osobo-wości, temperament i wiedzę. Zasoby zewnętrzne to: wsparcie innych osób oraz materialne zasoby chorego [2,3,5].

Ludzie przyjmują odmienne postawy wobec choroby w zależności od stopnia udziału w tym procesie czynników poznawczych, przeżywanych emocji oraz prezentowanych zachowań.

Definicja zaczerpnięta z koncepcji Wrześniow-skiego określa postawę wobec choroby jako sto-sunek pacjenta do faktu zachorowania, leczenia i rehabilitacji. Zgodnie z nią istnieją dwie odmienne reakcje: sprzyjająca leczeniu oraz niekorzystna dla niego [5].

Postawę sprzyjającą leczeniu przyjmują osoby posiadające rzetelne informacje na temat swojego stanu zdrowia, a jednocześnie akceptujące diagnozę i sposób leczenia. Pacjenci tacy posiadają silną mo-tywację do walki z procesem chorobowym i chętnie współpracują z personelem medycznym. Mimo zróżnicowania doznań emocjonalnych nie obserwuje się u nich lęku uniemożliwiającego działanie.

Drugim rodzajem reakcji jest postawa niekorzystna dla procesu leczenia. Wyróżniamy tutaj dwa podty-py. W pierwszym z nich dominuje lęk, powodujący złe nastawienie do rozpoznania i pesymistyczne podejście do leczenia. Pacjenci reagujący w ten sposób domagają się szczególnej opieki ze strony swojej rodziny i zespołu terapeutycznego. Chorzy prezentujący drugi podtyp selekcjonują docierające do nich informacje w taki sposób, aby zmniejszyć lęk. Próbują zminimalizować znaczenie choroby, a ich oczekiwania względem przyszłości są wygó-rowane. Nadmiernie optymistycznie oceniają swoją sytuację i możliwości. Często podejmują ryzykowne działania, aby utwierdzić się w przekonaniu o małej szkodliwości choroby jaką u nich rozpoznano. Pa-cjenci zaliczający się do tej grupy osób niechętnie i w małym stopniu podejmują współpracę z perso-nelem medycznym [2,5].

Zgodnie z przytaczaną koncepcją podejście pa-cjenta do choroby oraz leczenia może ulec modyfikacji poprzez oddziaływanie na jeden z komponentów postawy: wiedzę, emocje lub zachowanie [5].

16 Joanna Kusz - Choroba jako sytuacja stresowa i sposoby radzenia sobie z nią


Piśmiennictwo

1. Talarska D, Wieczorkowska – Tobis K, Szałkiewicz E. Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w wieku po-deszłym i niesamodzielnymi. Podręcznik dla opiekunów medycznych. Warszawa: PZWL; 2009.

2. Heszen I, Sęk H. Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydaw-nictwo Naukowe PWN; 2007.

3. Huber L. Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych, a choroby cywilizacyjne XXI wieku. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(2): 268-275.

4. Kózka M, Płaszewska- Żywko L, editors. Diagnozy i inter-wencje pielęgniarskie. Podręcznik dla studiów medycznych. Warszawa: PZWL; 2009.

5. Jakubowska–Winiecka A, Włodarczyk D. Psychologia w praktyce medycznej. Warszawa PZWL; 2007.

Adres do korespondencji: Joanna Kuszul. Powstańców Śl.14844-178 Przyszowicetel. 696-614-729e-mail: [email protected]

Praca wpłynęła do Redakcji: 07.03.2012Po recenzji: 12.03.2012Zaakceptowano do druku: 15.03.2012

Puls Uczelni 2012, 6, 1: 17-19

Przedstawiając historię cięcia cesarskiego już na wstępie należy podkreślić, że najwięcej kontrowersji budzi sama nazwa cięcia cesarskiego [1]. Według historyków (Historia naturalna) nazwa ta pochodzi podobnież jeszcze z czasów rzymskich, kiedy to pierwszy z cezarów rzymskich został wydobyty z łona matki cięciem cesarskim. Natomiast wg Pliniusza łaciński wyraz „caesar” pochodzi od słowa „caedere”, tzn. ciąć, pruć, stąd dzieci w ten sposób urodzone często nazywano wyprutkami [2,3].

Według mitologii greckiej bóg Apollo miał wy-dobyć cięciem cesarskim brzusznym swego boga lekarza Asklepiosa z łona swej zmarłej kochanki Koronis.W słynnych baśniach braci Grimm hrabia Burghard otrzymał przydomek „Ingenitus” ponieważ został wydobyty cięciem brzusznym ze zwłok swojej matki. Również w Makbecie William Szekspir uczynił rozwiązanie cięciem brzusznym elementem dramatu. Otóż Makbet zdaje się na przepowiednię trzech cza-rownic, że „.. nikt zrodzony przez kobietę nie może go

zabić…” Tymczasem Macduf zabija Makbeta ponieważ „ przedwcześnie z łona matki był wydobyty”.

Wracając do historii, to cięcie cesarskie wg papirusów wykonywane było już w starożytnym Egipcie o czym świadczą: „papirus ginekologiczny” z Kahun (2000 lat p.n.e.) oraz papirus Ebersa z XVI wieku p.n.e. Formal-ne zapisy znajdujemy w wielu innych dokumentach świata starożytnego, np. w Kodeksie Hammurabiego z Babilonu (1795-1750 p.n.e.), czy w jednym z podsta-wowych tekstów rabinicznych Miszna, zawierającym prawne reguły postępowania oparte na Torze (II w. p.n.e.-VI w. n.e.) [4]

Do historii przeszło tzw. Lex Regia (prawo królewskie) króla rzymskiego Numy Pompiliusa (715-673 p.n.e.), które zabraniało pochowania kobiety zmarłej podczas porodu bez wydobycia z jej łona dziecka (sectio post mortem). Lex Regia przekształciło się z czasem w „Lex Cesarea”, w którym używano już medycznego pojęcia – cięcie cesarskie [5].


HISTORIA CIĘCIA CESARSKIEGO

History of cesarean section

JANUSZ KUBICKI1 B,D, E,F 1 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, Instytut Położnictwa Dyrektor Instytutu: dr n. med. Wojciech Guzikowski


Streszczenie

W artykule przedstawiono historię cięcia cesarskiego od czasów starożytnych do XXI w. Zwrócono uwagę na ewolucję technik operacyjnych i postępowania okołoporodowego na przestrzeni dziejów, co spowodowało obniżenie śmiertelności z 100 % do minimum. Omówiono pierwsze udokumentowane cięcie cesarskie wykonane w Polsce. Na zakończenie zestawiono aktualne wskazania do cięcia cesarskiego rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Rozszerzenie tych wskazań spowodowało, że cięcie cesarskie jest najczęściej wykonywanym zabiegiem położniczym w Europie i na świecie (około 30 % wszystkim porodów).Słowa kluczowe: cięcie cesarskie, historia, wskazania, śmiertelność

Summary

This study contains the cesarean section history since the ancient times until the 21st century. The consideration was taken into the evolution of the surgical techniques and the perinatal procedures within the centuries, which led to the mortality reduction from 100 per cent to a minimum. The presentation discusses the fi rst evidence of the cesarean section performed and documented in Poland. Finally, the article presents current indications for the cesarean section recommended by the Polish Gynecological Society. Expanding the indications has resulted in the fact that the procedure is now the most commonly used among other obstetrical ones performed in Europe and the rest of the world (approximately 30% of all child-births).Key words: cesarean section, history, indications, child–birth mortality.


18 Janusz Kubicki - Historia cięcia cesarskiego


W tym miejscu należy podkreślić, że jedno z naj-słynniejszych cieć cesarskich „post mortem” dotyczy polskiej królowej Anny Austriaczki, pierwszej żony króla Zygmunta III Wazy [6]. Była ona kobietą wątłej budowy, garbatą i kulejącą. Po czterech porodach siłami natury (w tym przyszłego króla Władysława IV Wazy) podczas kolejnej, piątej ciąży wystąpiły u niej burzliwe objawy zatrucia ciążowego ze znacznymi obrzękami całego ciałai dusznościami. Opiekujący się nią przybyły z Wenecji medyk Jan Chrzciciel Gemma, kiedy stwierdził zgon królowej 10 lutego 1598 roku na Zamku Królewskim w Warszawie, rozciął brzuch zmarłej i wydobył żywego noworodka płci męskiej (królewicza Krzysztofa, który zmarł po 30 minutach).

Wiele wybitnych postaci dziejowych zostało uro-dzonych drogą cięcia cesarskiego. Jednym z pierwszych miał być wielki wódz rzymski Scypion Afrykański wydobyty z łona matki Aurelii w 234 r. p.n.e. Cięciem cesarskim urodzić się miał również Juliusz Cezar w 102 r. p.n.e. Jest to jednak mało prawdopodobnie, ponieważ jego matka zmarła w roku 54 p.n.e., dziesięć lat przed śmiercią syna (a w tamtych czasach cięcie cesarskie było śmiertelne dla matek).

Kolejni urodzeni w ten sposób to podobno:- Manius Manillus - wódz rzymski, zdobywca Karta-

giny; - admirał z Genui, Andrea Doria; - Edward VI, król angielski, syn króla Henryka VIII

Tudora i jego trzeciej żony Joanny Seymour (1537). Rzekomo cięcie cesarskie wykonano u niej jeszcze za życia, tuż przed jej śmiercią.

W naukowym piśmiennictwie [1,6] przyjmuje się, że pierwsze cięcie cesarskie na żywej kobiecie, swojej żonie, dokonał w 1500 r. niejaki Jakub Nufer, szwajcarski weterynarz. Ponieważ później ta kobieta rodziła jeszcze pięć razy - bez żadnych komplikacji - prawdziwość tej operacji jest wątpliwa.

Natomiast nie udokumentowane w piśmiennictwie pierwsze rozwiązanie cięciem cesarskim na żywej kobiecie przypisać należy chirurgowi Jeremiaszowi Trautmannowi w Wittenberdze ( 1610 r.) [7].

Śmiertelność matek poddanych cesarskiemu cięciu wynosiła w owych czasach 100 %. W roku 1876 włoski po-łożnik Eduardo Porro (1842 -1902) z Pawii koło Mediolanu wykonał po raz pierwszy cięcie cesarskie z następowym usunięciem trzonu macicy i wszyciem kikuta szyjki macicy w powłoki brzuszne (słynne cięcie cesarskie metodą Porro).Ten pionierski zabieg operacyjny, który wpraw-dzie pozbawiał kobiety możliwości dalszych porodów i powodował powstawanie przetok w powłokach brzusznych zmniejszył jednak umieralność okołopo-rodową po cięciach cesarskich o połowę.

Kolejne etapy rozwoju technik operacyjnych to wprowadzenie cięcia cesarskiego pozaotrzewnowego przez Fritza Franka z Kolonii (1901) i Wilhelma Latzko z Wiednia (1908). Cięcie cesarskie pozaotrzewnowe w dobie dzisiejszej stosuje się zwłaszcza w przypad-kach porodów septycznych.

Wreszcie A. Duhrsen (1862–1933) z Berlina za-proponował cięcie cesarskie, tzw. pochwowe, wyko-

nywane obecnie w przypadkach zwłaszcza małych obumarłych płodów.

W Polsce, to pierwsze cięcie cesarskie na żywej kobiecie miał wykonać w Krakowie w 1870 r. Mau-rycy Madurowicz u 26-letniej pierwiastki, u której stwierdził przeszkodę porodową z powodu duże-go guza miednicy mniejszej. Operowana zmarła w trzeciej dobie pooperacyjnej z powodu rozlanego zapalenia otrzewnej.

Według Waszyńskiego [6] jednak pierwsze cięcie cesarskie w Polsce na żywej kobiecie wykonał Franciszek Dybek w Warszawie w 1821 r. u 22-letniej ciężarnej z krzywicą kręgosłupa. Operację tę wykonał na łóżku, bez znieczulenia i bez zastosowania zasad antyseptyki. Było to przed wprowadzeniem do chirurgii chloroformu przez Jamesa Simpsona (1847) oraz mgły karbolowej przez Józefa Listera (1867). Położnica zmarła w szóstej dobie pooperacyjnej również z powodu rozlanego zapalenia otrzewnej. W tym miejscu należy podkre-ślić, że zarówno Maurycy Madurowicz, jak również Franciszek Dybek, po wydobyciu dziecka nie zszywali macicy, zamykając tylko powłoki brzuszne.

Obniżenie w dobie współczesnej śmiertelności po cięciach cesarskich do minimum możemy zawdzięczać kolejnym „kamieniom milowym”, wybitnym luminarzom położnictwa, ginekologii i chirurgii, których działania spowodowały:- przesunięcie cięcia cesarskiego z części skurczo-

wej macicy (trzonu macicy) do dolnego odcinka, tj. zaniechanie tzw. cięcia klasycznego, co groziło często pęknięciem macicy przy kolejnych ciążach (Max Singer z Lipska - 1882 r.);

- ulepszenie techniki szycia mięśnia macicy po cię-ciu cesarskim (Ferdynand Kehrer z Heidelbergu – 1887r.);

- wprowadzenie zasad aseptyki przez Ignacego Sem-melweisa (1847) i antyseptyki przez Józefa Listera (1867);

- zastosowanie nowoczesnego znieczulenia do cięcia cesarskiego (zewnątrzoponowego). W tym miejscu należy przypomnieć, że pionierem znieczulenia okołoporodowego był James Simpsonz Edynbur-ga (1811–1870), który jako pierwszy zastosował chloroform. Po znieczuleniu chloroformem ósmego porodu długowiecznej angielskiej królowej Victorii otrzymał tytuł lordowski z sentencją „Victor Dolores” (zwycięzca bólu);

- profilaktyczną okołooperacyjną antybiotykote-rapię.

Według aktualnych rekomendacji Polskiego To-warzystwa Ginekologicznego istnieją następujące wskazania do cięcia cesarskiego [8]:I. Wskazania położnicze:

- nieprawidłowa budowa miednicy kostnej;- nieprawidłowe wstawianie się główki płodu do

wchodu macicy;- położenia miednicowe u pierwiastek;- położenia poprzeczne i skośne;- zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna pło-

du;- brak postępu porodowego;

Janusz Kubicki - Historia cięcia cesarskiego 19


- poród przedłużający się;- makrosomia płodu (grożąca dystocją barkową);- przedwczesne odklejanie się łożyska;- łożysko przodujące;- wypadnięcie pępowiny;- dystocja szyjkowa.

II. Wskazania ciążowe:- zatrucie ciążowe (EPH – gestoza);- nadciśnienie indukowane ciążą;- hypotrofi a płodowa;- cukrzyca z makrosomią płodu.

Coraz częściej wskazaniami do cięcia cesarskiego są obecnie tzw. wskazania pozapołożnicze:- okulistyczne (głównie choroby siatkówki);- kardiologiczne (III i IV stopień niewydolności wg

NYHA);- ortopedyczne (wrodzone zwichnięcie stawu bio-

drowego, stan po urazach miednicy kostnej);- neurologiczne (padaczka);- endokrynologiczne (choroby tarczycy);- pulmonologiczne (astma oskrzelowa);- gastrologiczne (żylaki przełyku, wrzodziejące za-

palenie jelit);- onkologiczne (rak sutka);- nefrologiczne (ostra niewydolność nerek);- psychiatryczne i in.

W związku z tak znacznym rozszerzeniem wska-zań do cięcia cesarskiego wskaźnik wykonania tego zabiegu w Stanach Zjednoczonych, w krajach euro-pejskich, w tym również w Polsce, a co za tym idzie i w Szpitalu Ginekologiczno–Położniczym w Opolu, przekracza ponad 30% i jest najczęstszym zabiegiem położniczym [9].

Piśmiennictwo

Brzeziński T. 1. Historia medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1995.Martius H. 2. Położnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Lekar-skie PZWL; 1960.Martius H. 3. Operacje położnicze. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1960.Lurie S, Glezerman M. The history of cesarean technique. 4. Am J Obstet Gynecol 2003; 189: 1803-1806.Lurie S. Evidence- based surgery for cesarean delivery 5. – the historic perspective. Am J Obstet Gynecol 2006; 195(4): 1186.Waszyński E. 6. Historia położnictwa i ginekologii w Polsce. Wrocław: Wydawnictwo Volumed; 2000.Nowacki R. Od mitologii do współczesności – z historii 7. cięcia cesarskiego. Perinatol Neonatol Ginekol 2008; 1(1): 5-7.Poręba R, Brązert J, Chazan B et al. Cięcie cesarskie. Re-8. komendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Ginekol Dypl 2009; 11, wyd. spec.: 9-12.Guzikowski W, Motak-Pochrzęst H, Kudaś D. Opinie kobiet 9. rodzących na temat możliwości wyboru cięcia cesarskiego bez wskazań medycznych – na życzenie/żądanie. Ginekol Pol 2010; 3(17): 53-58.

Adres do korespondencji:Dr hab. n. med. Janusz KubickiPaństwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opoluul. Katowicka 68, 45-060 OpoleTel. 774423540e-mail: [email protected]


20


Regulamin ogłaszania prac w KwartalnikuPULS UCZELNI

Kwartalnik PULS UCZELNI jest recenzowanym czasopismem naukowo-in-formacyjnym, adresowanym do studentów, absolwentów oraz pracowników wyższych szkół medycznych.Naszą misją jest stworzenie międzynarodowej platformy współpracy oraz wymiany informacji, myśli i doświadczeń z zakresu pielęgniarstwa, położ-nictwa, fi zjoterapii, kosmetologii i zdrowia publicznego.

Redakcja przyjmuje do druku prace w języku polskim i/lub angielskim (UK English). Publikowane są onew następujących działach kwartalnika:

• Artykuły redakcyjne (Editorials)• Prace poglądowe (Reviews)• Prace oryginalne (Original papers)• Prace kazuistyczne (Case reports/studies)• Sprawozdania (Reports) – ze zjazdów, kongresów, stażów krajowych

i zagranicznych itp.• Komunikaty (Announcements)

Priorytet w druku mają prace oryginalne oraz publikacje w języku angiel-skim. Artykuły powinny spełniać standardy i wymagania określone przez International Committee of Medical Journal Editors, znane jako „Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals: Writing and Editing for Biomedical Publication” (zob. Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals [editorial]. N Engl J Med 1997; 336: 309–915; uaktualniona wersja z października 2004 roku dostępna jest na stronie WWW – http://www.icmje.org/icmje.pdf). Obowiązują również zasady Dobrej Praktyki Edytorskiej („Consensus Statement on Good Edito-rial Practice 2004”), sformułowane przez Index Copernicus International Scientifi c Committee.

Każda praca jest recenzowana przez członków Kolegium Redakcyjnego oraz dwóch niezależnych Recenzentów, wytypowanych przez Redakcję – najczę-ściej z grona samodzielnych pracowników naukowych. Redakcja zapoznaje Autorów z tekstem recenzji, bez ujawniania nazwisk recenzentów.Recenzent może uznać pracę za:

• nadającą się do druku bez dokonywania poprawek,• nadającą się do druku po dokonaniu poprawek według wskazówek

Recenzenta, bez konieczności ponownej recenzji,• nadającą się do druku po jej przeredagowaniu zgodnie z uwagami

Recenzenta i po ponownej recenzji pracy,• nie nadającą się do druku.

Praca może być również odesłana Autorom z prośbą o dostosowanie do wymogów redakcyjnych. Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania koniecznych poprawek i skrótów bez porozumienia z Autorami.

Prawa autorskie (copyright). Praca zakwalifi kowana do druku w kwartal-niku staje się własnością PULSU UCZELNI. Praca nie może więc być m.in. publikowana (w całości lub w częściach) w innych wydawnictwach w kraju ani za granicą bez uzyskania pisemnej zgody Zespołu Redakcyjnego.

Zasady etyki. Publikowane prace nie mogą ujawniać danych osobowych pacjentów, chyba że wyrazili oni na to pisemną zgodę (wówczas należy dołączyć ją do manuskryptu). Prace dotyczące badań, których przedmiotem jest człowiek i które mogą nieść w sobie element ryzyka, muszą zawierać oświadczenie, że uzyskano akceptację odpowiedniej komisji bioetycznej. Również publikacje dotyczące badań doświadczalnych na zwierzętach muszą zawierać oświadczenie, że badania były zaakceptowane przez taką komisję. Fakt akceptacji powinien być zaznaczony w pracy w opisie metodyki badań.

Autor ma obowiązek wykazania (w ramach Piśmiennictwa przesyłanej pracy), że zna dorobek czasopisma, do którego kieruje swój artykuł. Ma także obowiązek cytowania przyjętej do druku pracy w innych czasopi-smach, zgodnie z podejmowaną tematyką. Artykuły Autorów, którzy nie dostosują się do tych wymagań, nie będą przyjmowane do postępowania redakcyjnego.

Źródła fi nansowania pracy i sprzeczność interesów. Autor lub autorzy powinni podać źródła wsparcia fi nansowego – nazwę sponsora/instytucji i numer grantu – jeśli z takiego korzystali. Możliwe jest użycie następu-jących sformułowań: „Praca wykonana w ramach projektu badawczego (grantu itp.) nr ..., fi nansowanego przez ... w latach ...”, „Praca zrealizowana ze środków uczelnianych (badania własne, działalność statutowa itp.)” lub „Praca sfi nansowana ze środków własnych autora(ów)”. Autor lub autorzy muszą również ujawnić swoje związki ze sponsorem, wymienionym w pracy podmiotem (osobą, instytucją, fi rmą) lub produktem, które mogą wywołać sprzeczność interesów.

Prosimy o przygotowanie tekstu w Wordzie, czcionka 12 pkt. według następujących wskazówek: 1. Tytuł pracy w języku polskim i angielskim, imię i nazwisko Autora (-ów),

miejsce zatrudnienia oraz kierownik placówki – do 600 znaków (ze spacjami). Należy ustalić rolę i udział każdego współautora w przygo-towaniu pracy według załączonego klucza:A - przygotowanie projektu badania (study design)B - zbieranie danych (data collection)

C - analiza statystyczna (statistical analysis)D - interpretacja danych (data interpretation)E - przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation)F - opracowanie piśmiennictwa (literature search)G - pozyskanie funduszy (funds collection)

2. Streszczenia w języku polskim i angielskim wraz ze słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim (3-6) – do 2000 znaków (ze spacjami). Struktura streszczeń powinna pokrywać się ze strukturą tekstu głównego (z wyjątkiem dyskusji). W streszczeniu (Summary) należy więc wyodrębnić cztery części (dotyczy również opisów przypadków): Wstęp (Background), Materiał i metody (Material and methods), Wyniki (Results) i Wnioski (Conclusions).

3. Tekst pracy bez streszczeń wraz z Piśmiennictwem i podanym na końcu adresem do korespondencji, telefonem, adresem e-mail – do 6600 znaków (ze spacjami). Ryciny, fotografi e, wykresy do wmontowania w tekst należy nadsyłać oddzielnie, poza tekstem, w którym muszą być zacytowane. Wszystkie powinny być ponumerowane i opisane, zgodnie z kolejnością występo-wania w pracy, sygnowane nazwiskiem i tytułem pracy.

Piśmiennictwo powinno zawierać wyłącznie pozycje cytowane w tekście pracy, w którym oznacza się je kolejnymi liczbami w nawiasach klamro-wych, np. [1], [6,13]. To samo dotyczy cytowań umieszczanych w tabelach lub opisach rycin – nadaje się im kolejne numery, zachowując ciągłość z numeracją w tekście pracy.Piśmiennictwo należy ograniczyć do niezbędnego minimum. Należy unikać cytowania abstraktów zjazdowych, a informacje niepublikowane (tzw. in-formacje własne, doniesienia ustne itp.) nie mogą służyć jako źródło cytatu. Spis piśmiennictwa umieszcza się na końcu pracy w kolejności zgodnej z pojawianiem się cytowanych prac w tekście. Jeśli liczba autorów publikacji nie przekracza 6, podaje się wszystkie nazwiska oraz inicjały (bez kropek). Jeśli autorów jest 7 lub więcej, wymienia się nazwiska pierwszych trzech, a po nich zamieszcza skrót „i wsp.” lub „et al.”. Skróty tytułów czasopism muszą odpowiadać skrótom podawanym w Index Medicus; pisze się je kursywą, bez kropek. Po podaniu roku wydania stawiamy średnik, po podaniu tomu – dwukropek, po podaniu stron (od-do) – kropkę. W przypadku wydawnictw zwartych podaje się: nazwisko redaktora (-ów), inicjały imienia lub imion, tytuł publikacji pisany kursywą, miejsce wydania, nazwę wydawnictwa, rok wydania, ewentualnie numery stron. Poniżej znajdują się przykłady, które należy naśladować:a) artykuł w czasopiśmie

• Stroup DF, Berlin JA, Morton S.C., et al. Meta-analysis of observational studies in epidemiology: a proposal for reporting. JAMA 2000; 283: 2008-2012.

b) artykuł bez podanych autorów lub organizacja występująca jako autor• Cancer in South Africa [editorial]. S Afr Med J 1994; 84:15.• 21st century heart solution may have a sting in the tail. BMJ 2002; 325

(7357):184.• Diabetes Prevention Program Research Group. Hypertension, insulin, and

proinsulin in participants with impaired glucose tolerance. Hypertension 2002;40(5): 679-686.

c) artykuł z Internetu (np. z czasopisma w wersji elektronicznej online)• Thomas S. A comparative study of the properties of twelve hydrocolloid

dressings. World Wide Wounds [serial online] 1997 Jul [cyt. 3.07.1998]. Dostępny na URL: http://www.smtl.co.uk/World-Wide-Wounds/

d) książka/podręcznik autorstwa jednej lub kilku osób• Juszczyk J, Gładysz A. Diagnostyka różnicowa chorób zakaźnych. Wyd

2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1996: strona od - do.• Milner AD, Hull D. Hospital paediatrics. 3rd ed. Edinburgh: Churchill

Livingstone; 1997.e) rozdział w książce/podręczniku

• Krotochwil-Skrzypkowa M. Odczyny i powikłania poszczepienne. W: Dębiec B, Magdzik W, red. Szczepienia ochronne. Wyd 2. Warszawa: PZWL;1991:76-81.

• Weinstein L, Swartz MN. Pathogenic properties of invading micro-organisms. In: Sodeman WA jun, Sodeman WA, editors. Pathologic Physiology: Mechanisms of Disease. Philadelphia: WB Saunders, 1974: 457-472.

f) praca w materiałach konferencyjnych/zjazdowych• Harnden P, Joffe JK, Jones WG, editors. Germ cell tumours V. Proceed-

ings of the 5th Germ Cell Tumour Conference; 2001 Sep 13-15; Leeds, UK. New York: Springer; 2002.

• Christensen S, Oppacher F. An analysis of Koza's computational effort statistic for genetic programming. In: Foster JA, Lutton E, Miller J, Ryan C, Tettamanzi AG, editors. Genetic programming. EuroGP 2002: Proceedings of the 5th European Conference on Genetic Programming; 2002 Apr 3-5; Kinsdale, Ireland. Berlin: Springer; 2002: 182-191.

Do pracy przesyłanej do Redakcji należy dołączyć pisemną zgodę kie-rownika jednostki (Instytutu/Zakładu) na druk oraz oświadczenie Autora, że praca nie była uprzednio publikowana i nie została złożona do druku w innym czasopiśmie.

Autorzy otrzymują bezpłatnie jeden egzemplarz czasopisma z wydruko-wanym artykułem, nie otrzymują natomiast honorariów autorskich.

Prace należy przesyłać WYŁĄCZNIE drogą internetową na adres e-mail: [email protected]

21


The instruction for the Authors submit-ting papers to the quarterly

HIGH SCHOOL’S PULSEThe quarterly journal HIGH SCHOOL’S PULSE is a peer-reviewed scientifi c and informational journal, addressed to the students, graduates and staff of medical high schools.Our mission is to lay the foundations for the international cooperation and the exchange of ideas, information and experience in nursing, midwifery, physiotherapy, cosmetology and public health.The Editorial Board accepts manuscripts written in Polish and/or English (preferably UK English). They may be considered for publication in the fol-lowing sections of the quarterly:

• Editorials• Reviews• Original papers • Case reports/studies • Reports • Announcements

The priority will be given to the original papers and/or articles written in English. The manuscripts submitted should meet the general standards and requirements agreed upon by the International Committee of Medical Journal Editors, known as Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals: Writing and Editing for Biomedical Publication (see Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals [editorial]. N Engl J Med 1997; 336:309-915; an updated version from October 2004 is available online: http://www.icmje.org/icmje.pdf). They should also conform to the high quality editorial procedures and practice (formulated by the Index Copernicus International Scientifi c Committee as Consensus Statement on Good Editorial Practice 2004).

Submitted manuscripts are fi rst examined by the Editorial Board members, and then, if generally accepted, sent to two independent experts for the scientifi c evaluation. The authors will receive the reviews within several weeks after submission of the manuscript. The reviewers, whose names are undisclosed to the author, may qualify the paper for:

• immediate publication,• returning to the authors with suggestions for modifi cation and im-

provement, and then publishing without a necessity for a repeated review,

• returning to the authors for rewriting (according to the reviewer’s instructions or requests), and then for publishing after a repeated review,

• rejection as unsuitable for publication.The Editorial Board reserves the right to adjust the format of the article or to shorten the text, if necessary. The authors of the accepted papers will be notifi ed in writing. The manuscripts requiring modifi cation and improve-ment or rewriting will be returned to the authors.

The copyright transfer. After the acceptance of the paper to be printed, the authors transfer the copyright to the HIGH SCHOOL’S PULSE, and all pub-lished manuscripts become the permanent property of the Publisher.Thus no part of these documents may be reproduced or transmitted in any form or by any means and for anypurpose in other publishing agencies locally or abroad, without a written permission expressed by the Editorial Board.

The ethical issues. The authors are obliged to respect patients’ confi dential-ity. Do not publish patients’ names, initials, or hospital numbers unless the patients have expressed their agreement to. A written permission to use patients’ pictures and their informed consent must accompany such materi-als. In the reports on the experiments performed on the human subjects, it should be clearly indicated whether the procedures were approved by a local ethical committee. The information on this approval should be provided in the “Material and methods” section of the manuscript.The author is obliged to prove (in References section) that he is acknowledged with the achievements of the journal, which he submitted his manuscript to. The author ought to accept the obligation to quote the approved paper in other journals in accordance with their subject. The manuscripts of the authors who do not adapt to these requirements will not be accepted for the editorial proceedings.

The sources of financial support and the conflict of interests. The authors should give the name of the supporting institution(s) and a grant number, if applicable. They should also disclose any relationships (especially fi nancial arrangements) they may have with the sponsor, other subjects, institutions, commercial companies, or a product-understudy that could be construed as causing a confl ict of interest with regard to the manuscript under review.

We would be pleased to receive the materials prepared in Microsoft Word, 12 points, according to the following guidelines:1. The title in Polish and English, fi rst names and family names of all the

authors, the institutional affi liation of each author with names of the departments heads– till 600 characters (with spaces). The role and the participation of every co-author in preparing the manuscript should be

established according to the enclosed key: A – study design, B – data collection, C – statistical analysis, D – data interpretation,E – manuscript preparation, F – literature search, G – funds collection.

2. The summary in Polish and English and key words in Polish and English (3-6) – till 2000 characters (with spaces).The structure of the summary should follow the main text structure (excepting Discussion). In the summary four parts should be distinguished (also in case reports): Background, Material and methods, Results and Conclusions.

3. The main text without summaries but with references and the full name and address (including telephone, fax and e-mail) of the corresponding author – till 6600 characters (with spaces). Drawings, photographs, charts in a traditional format (e.g. profes-sionally drawn figures, colour or B&W photographic prints, etc.) to be included into the text should be sent separately. Ensure that each illustration is properly labelled and numbered consecutively in order of citation in the text.

References should be indicated in the text by Arabic numerals in square brackets (e.g. [1], [6,13]), numbered consecutively, including references fi rst cited in tables or fi gure legends. Only the most essential publications should be cited. Avoid using abstracts as references. Unpublished observations or personal communications cannot be used. The list of references should appear at the end of the text in numerical order. Titles of journals should be abbreviated according to the format used in Index Medicus, and written in italics, without punctuation marks.The style of references should strictly follow the one established by the Vancouver System of Bibliographic referencing.Please note the examples for the format and punctuation which should be followed:a) Journal article (list all authors; if more than 6 authors, list the fi rst three,

followed by et al.)• Stroup DF, Berlin JA, Morton S.C., et al. Meta-analysis of observational

studies in epidemiology: a proposal for reporting. JAMA 2000; 283: 2008–2012.

b) No author• Cancer in South Africa [editorial]. S Afr Med J 1994; 84:15.• 21st century heart solution may have a sting in the tail. BMJ 2002;

325(7357): 184.• Diabetes Prevention Program Research Group. Hypertension, insulin,

and proinsulin in participants with impaired glucose tolerance. Hy-pertension 2002; 40(5): 679–686.

c) Electronic journal/WWW page• Thomas S. A comparative study of the properties of twelve hydrocolloid

dressings. World Wide Wounds [serial online] 1997 Jul [cited 3.07.1998]. Available from URL: http://www.smtl.co.uk/World-Wide-Wounds/

d) Books/Monographs/Dissertations• Milner AD, Hull D. Hospital paediatrics. 3rd ed. Edinburgh: Churchill

Livingstone; 1997.• Norman IJ, Redfern SJ, editors. Mental health care for elderly people.

New York: Churchill Livingstone; 1996.• NHS Management Executive. Purchasing intelligence. London: NHS

Management Executive; 1991.• Borkowski MM. Infant sleep and feeding: a telephone survey of His-

panic Americans [dissertation]. Mount Pleasant (MI): Central Michigan University; 2002.

e) Chapter within a book• Weinstein L, Swartz MN. Pathogenic properties of invading microorgan-

isms. In: Sodeman WA jun, Sodeman WA, editors. Pathologic physiology: mechanisms of disease. Philadelphia: WB Saunders, 1974: 457-472.

f) Conference proceedings• Harnden P, Joff e JK, Jones WG, editors. Germ cell tumours V. Proceedings

of the 5th Germ Cell Tumour Conference; 2001 Sep 13–15; Leeds, UK. New York: Springer; 2002.

• Christensen S, Oppacher F. An analysis of Koza’s computational eff ort statistic for genetic programming. In: Foster JA, Lutton E, Miller J, Ryan C, Tettamanzi AG, editors. Genetic programming. EuroGP 2002: Pro-ceedings of the 5th European Conference on Genetic Programming; 2002 Apr 3–5; Kinsdale, Ireland. Berlin: Springer; 2002: 182–191.

Each submitted manuscript must be accompanied with the consent for the printing of the manuscript from the head of the unit (Institute/Department) and a covering letter signed by all the authors confi rming that they consent for the publication, and that the paper has not been published before in any form, and is not under the consideration for publication elsewhere.

Off prints. Each author will receive one copy of the journal issue free of charge; however, the authors are not paid any royalties.

The papers should be sent ONLY via e-mail: [email protected]

22


Z życia PMWSZ w Opolu KONFERENCJE NAUKOWE SPRAWOZDANIA

Substancje czynne w walceze starzeniem się skóry

24.01.2012 odbyła się II Konferencja Naukowo–Szkoleniowa organizowana przez Instytut Kosme-tologii PMWSZ w Opolu oraz Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu. Spotkanie nosiło tytuł „Substancje czynne w walce ze starzeniem się skóry“. Patronat nad nim objął JM Rektor Uczelni, dr hab. n. med. Roman Kurzbauer oraz Prezes PTMR, prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko, a uczestnicy spotkania otrzymali 4 punkty edukacyjne.

Swoją obecnością zaszczycił nas również Prorektor ds. studenckich PMWSZ w Opolu dr n. med. Andrzej Kucharski.

W ramach konferencji spotkali się przedstwiciele środowiska medycznego i kosmetycznego, a także studenci naszej Uczelni. Uczestników przywitał rektor PMWSZ, a następnie dyrektor Instytutu Ko-smetologii dr n. med. Izabela Wróblewska przedsta-wiła wykład inauguracyjny „Rytuały pielęgnacyjne dla wszystkich zmysłów“. Prezentacja zawierała wiele ciekawych informacji, w tym zdjęć i grafi k, a także była wzbogacona dodatkowymi efektami w postaci podkładu muzycznego. Następnie wybitne grono zaproszonych wykładowców przedstawiło w dwóch sesjach prezentacje dotyczące szerokiego zakresu problematyki związanej z procesem starzenia się skóry. Jako pierwsza wystąpiła dr hab. Joanna Maj z bardzo ciekawym wykładem dotyczącym medycyny estetycznej XXI wieku i jej możliwości. W prezentacji znalazły się zdjęcia, na których uczestnicy spotkania mogli obserwować zmiany, jakie zachodzą w wyniku zastosowania najnowszych technik dermatologii este-

tycznej. Pani Profesor mówiła o stale rosnącej liczbie osób dbających o swój wizerunek zewnętrzny, jak też zainteresowanych zatrzymaniem jak najdłużej dobrego wyglądu, co skutkuje rozkwitem medycyny estetycz-nej, wprowadzaniem na rynek nowych preparatów i nowoczesnych urządzeń skutecznych w zwalczaniu niedoskonałości skóry, ale także wykorzystywanych w terapii wielu schorzeń dermatologicznych.

Ogromnym zainteresowaniem cieszył się wykład dr n. biol. Ewy Bernackiej-Boniewskiej dotyczący wpływu telomerów na starzenie się komórek. Wykładowczyni poruszyła między innymi temat chorób dających efekty przedwczesnego starzenia się, takich jak zespół Wernera czy progeria oraz możliwości wykorzystania w przyszłości związków działających na telomerazę w terapii nowotworów.

Kolejnym prelegentem była dr n. chem. Teresa Farbiszewska, która omówiła temat zastosowania feromonów w kosmetologii. Z kolei dr n. biol. Elżbieta Dudek, gość z Uniwersytetu Opolskiego, przedstawiła referat dotyczący syntezy nowych włókien kolageno-wych w skórze. W trakcie wystąpienia były prezento-wane kolorowe zdjęcia z diagnostyki mikroskopowej włókien.

Zastępca dyrektora Instytutu, mgr Monika Kurek omówiła zastosowanie osocza bogatopłytkowego w zabiegach przeciwstarzeniowych oferowanych w gabinetach medycyny estetycznej, a mgr Karolina Chilicka-Jasionowska referowała temat „Przeciwutleniacze jako czynnik opóźniający proces starzenia się skóry“. Obie prezentacje wzbudziły żywe zainteresowanie uczestników spotkania tym bardziej, że przedstawiały praktyczne aspekty omawianych problemów.

W konferencji wzięły udział też fi rmy kosmetyczne. Pierwsza z nich: Abocosun zaprezentowała swoją ofertę nie tylko w trakcie wykładu poświęconego nowoczesnym produktom opartym na nanotechno-logii, ale także zaoferowała uczestnikom spotkania możliwość praktycznego wypróbowania swoich produktów w trakcie konkretnego zabiegu. Czynny udział w prezentacji zgromadził we foyer dużą rzeszę zainteresowanych. Organizatorzy spotkania zaofe-rowali uczestnikom dodatkową atrakcję w postaci prezentacji multimedialnej przeprowadzanego na żywo zabiegu odmładzającego. Dzieki zainstalowa-niu kamery, umieszczeniu na sali wykładowej fotela kosmetycznego i użyciu bezprzewodowych mikrofo-nów wszyscy uczestnicy konferencji mieli możliwość obejrzenia na dużym ekranie i w znacznym zbliżeniu przebiegu całego zabiegu przeprowadzonego przez przedstawicielki fi rmy Abocosun. Taka forma prezentacji miała pierwszy raz miejsce w historii naszej Uczelni, a dzięki pozytywnemu odzewowi publiczności mamy nadzieję, że stanie się standardowym postępowaniem na kolejnych spotkaniach.

Swoim udziałem w konferencji zaszczyciła nas też fi rma Clinique, której przedstawicielka, Pani Wanda

23


Zarzycka omówiła historię prezentowanej marki, a także nowości, jakie oferuje fi rma w walce ze starzeniem się skóry.

Swoje stoisko utworzyła także fi rma Cabines, która zaszczyciła nas swoją obecnością w osobie Pani Doroty Bury - redaktor naczelnej pisma oraz wydawcy czaso-pisma, Pana Leszka Kryniewskiego. Firma oferowała czasopisma branżowe dla kosmetologów.

Zwieńczeniem II Konferencji Szkoleniowo–Naukowej oraz jej ważnym elementem był czynny udział studentek Instytutu Kosmetologii. Trzy z nich, panie Beata Łowkis, Małgorzata Mróz i Magdalena Mikołajczyk zaprezento-wały swoje wykłady poświęcone zastosowaniu kolagenu w preparatach kosmetycznych, działaniu i zastosowa-niu kwasu hialuronowego i mocznika w produktach kosmetycznych. Prezentacje były wykonane na bardzo wysokim poziomie, a referujące je słuchaczki wykazały się dużą wiedzą merytoryczną dotyczącą omawianych kwestii, co znalazło odzwierciedlenie w żywiołowej reakcji uczestników spotkania.

W trakcie konferencji prowadzono dyskusje i roz-mowy nie tylko w przeznaczonym na ten cel czasie, ale przeniosły się one także do foyer i trwały w przerwach przy aromacie parzonej kawy i herbat ziołowych ofe-rowanych przez fi rmę cateringową.

Spotkanie zostało zakończone przez dr Wróblewską krótkim podsumowaniem konferencji i zaproszeniem na kolejną, która jest planowana już na kwiecień bieżącego roku, a ma być poświęcona pielęgnacji i opiece, jaką gabinety kosmetyczne mogą zaoferować kobietom ciężarnym.

Mamy nadzieję, że druga prezentacja Instytutu Ko-smetologii spełniła oczekiwania wszystkich uczestników i była dobrym prognostykiem dla kolejnych spotkań środowiska związanego z kosmetologią

Serdecznie dziękujemy wszystkim gościom, pre-legentom i studentom, którzy zaszczycili nas swoją obecnością.

mgr Monika Kurek

Instytut Kosmetologii PMWSZ w Opolu

Współczesne aspekty ratownictwa medycznego

16.03.2012 roku w Auli A2 Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu odbyła się II Konferencja Naukowa ‘’Prawo w Medycynie”. Konfe-rencja została zorganizowana przez Instytut Zdrowia Publicznego PMWSZ w Opolu, SKN Menedżerów Zdrowia. Uczestnikami byli: studenci PMWSZ w Opo-lu, pracownicy placówek zdrowotnych (m.in. WCM Opole, Szpitala Wojewódzkiego w Opolu, Opolskiego Centrum Ratownictwa Medycznego), przedstawiciele Państwowej Straży Pożarnej oraz Narodowego Fun-duszu Zdrowia.

Patronat honorowy nad konferencją objęło Opolskie Centrum Ratownictwa Medycznego.

Ideą konferencji było poszerzenie wiedzy studentów i pracowników ochrony zdrowia z zakresu ratownictwa medycznego, nawiązanie współpracy z instytucjami zajmującymi się ratownictwem medycznym oraz wy-miana doświadczeń związanych z funkcjonowaniem Systemu Ratownictwa Medycznego.Skład Komitetu Naukowego był następujący:

Przewodniczący: dr n. med. Andrzej Kucharskidr n. med. Zbigniew Kuzyszyn Członkowie: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Rudkowskiprof. dr hab. n. med. Jerzy Jabłeckidr n. med. Tomasz Czarnikdr n. med. Wojciech Derkowskidr n. med. Jarosław Drobnikdr n. med. Mariusz SzczerbowskiKomitet Organizacyjny:Przewodniczący: mgr Justyna HasijCzłonkowie :mgr Jolanta Żurakowskamgr Sabina Wiatkowska SKN Menedżerów Zdrowia

Tematy wystąpień okazały się być bardzo intere-sujące dla uczestników i organizatorów spotkania, co ujawniło się podczas dyskusji przewidzianych w programie konferencji.

Program konferencji :• System ratownictwa medycznego w Polsce

mgr inż. Grażyna Kowcun /zastępca dyrektora Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowe-go Funduszu Zdrowia ds. Służb Mundurowych/

• Stres wśród pracowników służb ratunkowych i policji Aneta Wojczyk /studentka PMWSZ w Opolu- In-stytut Pielęgniarstwa, SUM- Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu – studia II stopnia /

• Zdarzenie masowe – triage i co dalej? mgr Michał Sajkowski /Opolskie Centrum Ratow-nictwa Medycznego/

• Ramię w ramię ze strażakami – elementy ratownic-twa medycznego w Państwowej Straży Pożarnej, współpraca z zespołami podczas wypadków drogo-wych

24


mgr Artur Maj /SOR WCM Opole, KM PSP Opole JRG nr 1/

• Postępowanie zespołów ratownictwa medycznego w wypadkach masowych mgr Marcin Bulak /Opolskie Centrum Ratownic-twa Medycznego/

• Wypadki występujące na terenie działania Karko-noskiej Grupy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w sezonie zimowym, w latach 2006 – 2009 Alicja Mielczarek /Szpital Powiatowy im. dr Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, studentka SUM Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu – studia II stopnia /

• Organizacja i struktura Systemu Ratownictwa w Polsce na przykładzie wybranych elementów województwa opolskiego lek. specjalista medycyny ratunkowej Jarosław Kostyła /zastępca ordynatora Oddziału Ratun-kowego Wojewódzkiego Centrum Medycznego w Opolu/

• Intensywna terapia pacjenta po nagłym zatrzymaniu krążenia jako czwarte ogniwo łańcucha przeżycia dr n. med. Tomasz Czarnik / WCM Opole, Instytut Zdrowia Publicznego PMWSZ w Opolu /

Konferencja zakończyła się rozdaniem certyfi katów z punktami edukacyjnymi dla ratowników medycznych. Powodzenie przedsięwzięcia, jakim było zorganizowa-nie pierwszej konferencji o tej tematyce przez Instytut Zdrowia Publicznego PMWSZ w Opolu skutkowało podjęciem decyzji o jego kontynuacji w przyszłym roku akademickim.

mgr Jolanta Żurakowska Instytut Zdrowia Publicznego PMWSZ w Opolu

Wspieranie rozwoju dziecka - działania edukacyjne i terapeu-tyczne w niwelowaniu zaburzeń psychoruchowych.

23 lutego 2012 roku odbyło się w sali wykładowej Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu Międzyuczelniane Sympozjum nt. „Wspieranie rozwoju dziecka - działania edukacyjne i terapeu-tyczne w niwelowaniu zaburzeń psychoruchowych”, zorganizowane przez Instytut Fizjoterapii Państwo-wej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu oraz Instytut Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu Opolskiego.

Celem Sympozjum było przybliżenie zagadnień zwią-zanych z psychoruchowym rozwojem dzieci. Sympozjum uroczyście otworzyli: prof. dr hab. Ewa Smak i dr Tomasz Halski. W części plenarnej zostały wygłoszone trzy refe-raty. Jako pierwsza wystąpiła dr Magdalena Warzechaz PMWSZ w Opolu z prezentacją na temat: „Poskromienie

złośnicy” - czyli jak postępować z trudnym pacjentem. Następnie dr Małgorzata Fuchs z Politechniki Opol-skiej wygłosiła referat na temat: „Rehabilitacja dzieci metodą V. Vojty”. Temat ostatniej prezentacji brzmiał: „Wolontariat za granicą - bezinteresowna pomoc dzieciom w Gruzji”. Przedstawiła ją mgr Katarzyna Krzempek z Fundacji Dom Rodzinnej Rehabilitacji Dzieci z Porażeniem Mózgowym w Opolu. Wzbudził on ogromne zainteresowanie i wiele sympatii wśród obecnych na sali. Po przedstawionych referatach odbyła się ciekawa dyskusja.

W drugiej części Sympozjum odbyły się warszta-ty dla chętnych studentów z obu uczelni, w pięciu grupach. Oto tematyka warsztatów: „Elementy baśnio- i bajkoterapii w rehabilitacji dzieci” (pro-wadzenie: dr Iwona Konopnicka, UO); „Wybrane formy muzykoterapii czynnej w rehabilitacji dzieci” (prowadzenie: dr Marian Biliński, UO); „Dogoterapia w rehabilitacji dzieci” (prowadzenie: Ewa Dziekan, Na-ukowe Koło Terapeutów ISE UO; opieka merytoryczna: dr Małgorzata Ganczarska); „Poskromienie złośnicy” - czyli jak postępować z trudnym pacjentem (prowadzenie: Magdalena Warzecha, PMWSZ w Opolu); „Stabilografi a- metoda stabilności układu równowagi” (prowadzenie: dr Anna Kołcz-Trzęsicka, mgr Ewe-lina Lepsy, PMWSZ w Opolu). W sympozjum wzięli udział nie tylko studenci UO i PMWSZ w Opolu, ale również studenci Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu. Wśród gości znaleźli się m.in.: p. Kazimierz Jednoróg z Fundacji Dom Rodzinnej Re-habilitacji Dzieci z Porażeniem Mózgowym w Opolu, pedagodzy z Przedszkola Specjalnego nr 53 w Opolu.

25


Zarówno część planarna, jak i część warsztatowa była owocna i bogata w treści, a także cieszyła się dużym uznaniem uczestników.

W imieniu organizatorów dziękuję Gościom, Prele-gentom i wszystkim Uczestnikom, którzy wzięli udział w I Międzyuczelnianym Sympozjum.

mgr Ewa DrygasInstytut Fizjoterapii

STUDENCI O UCZELNI

Pracownia Wizażu

Jestem studentką pierwszego roku kosmetologii w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawo-dowej w Opolu i nie żałuję decyzji o wyborze tego kierunku, mimo że jeszcze rok temu nawet o tym nie myślałam.

Wcześniej studiowałam chemię kosmetyczną na innej uczelni, ale szybko zorientowałam się, że mija się to z moim powołaniem. Dzięki temu doświadczeniu mam jednak porównanie jeśli chodzi o szkolnictwo w dwóch różnych placówkach i mogę śmiało wyznać, że jestem zachwycona nauką w PMWSZ. Postanowiłam kształcić się jako kosmetolog, ponieważ chcę w przy-szłości wykonywać ten zawód i prowadzić swój własny gabinet. Zdobyta na Uczelni wiedza na pewno pomoże mi w osiągnięciu obranego przeze mnie celu, ale także sprawi, że stanę się wykwalifi kowanym pracownikiem, który będzie w stanie skutecznie pomóc swoim klien-tom. Kosmetolog powinien posiąść wiedzę związaną bezpośrednio z jego zawodem, ale również z zakresu dermatologii, medycyny estetycznej, anatomii itd. Sądzę, że są nam przekazywane najpotrzebniejsze informacje, które przydadzą się w życiu zawodowym, ale też ułatwią podjęcie działań związanych z kierun-kami pokrewnymi, np. jako masażysta. Atmosfera na Uczelni także jest godna pochwalenia, ponieważ widać wyraźnie, że szkoła jest „dla studenta”. Jeśli chodzi o zajęcia praktyczne to odbywają się one w małych grupach, a zatem prowadzący jest w stanie każdej osobie poświęcić dostatecznie dużo uwagi. Zabiegi

wykonujemy na swoich koleżankach, ale my również jesteśmy nim poddawane, co jest bardzo przyjemną formą nauki. Do naszej dyspozycji mamy kosmetyki bardzo dobrych fi rm- Charmine Rose, Abacosun, a pra-cownie posiadają wszystkie niezbędne sprzęty, tak aby komfort naszej pracy był jak najlepszy. Na Uczelni są także organizowane różnego rodzaju szkolenia oraz konferencje naukowe, które wzbogacą nie tylko na-szą wiedzę, ale również CV pomagając w znalezieniu lepszej pracy.

Podsumowując chciałam zachęcić wszystkich zain-teresowanych do studiowania kosmetologii w PMWSZ w Opolu i zapewnić, że jeżeli chce się pracować w tym zawodzie to nauka tutaj będzie samą przyjemnością. Dodam tylko, że podczas przerwy międzysemestral-nej nie mogłam się doczekać kiedy znowu wrócę na zajęcia (ostatni raz miałam taką potrzebę powrotu do szkoły w podstawówce) i myślę, że to jest najlepszy dowód na to, iż warto właśnie na tej Uczelni zdobywać wiedzę i się rozwijać.

Ewa Radlakstudentka I roku kosmetologii

Pracownia Położnictwa

Wybierając kierunek studiów nie wiedziałam co chcę robić. Jedynie czego byłam pewna to tego, że chcę pracować z ludźmi, nieść im pomoc i rozwijać się. Słysząc propozycję, abym była położną śmiałam się, ale zaintrygowała mnie ta myśl i zaczęłam szukać informacji na ten temat. Szczerze mówiąc, to nawet nie wiedziałam, że istnieją wyższe studia kształcące w tym kierunku. Kiedy podjęłam kroki w poszukiwaniu uczelni, „trafi łam” na Państwową Medyczną Wyższą Szkołę Zawodową w Opolu. Zdumiona byłam ilością

26


zajęć praktycznych w tej szkole, choć byłam świadoma, że w tym zawodzie teoria musi być poparta praktyką, która ma ogromne znaczenie. Praktyk było tu znacz-nie więcej niż na innych uczelniach. To był też jeden z głównych czynników, który wpłynął na moją decyzje wyboru uczelni wyższej.

Teraz mogę powiedzieć, że moje oczekiwania spełniły się. Zajęć praktycznych jest mnóstwo, co od początku kształtuje w studentach/tkach dyscyplinę i odpowiednie podejście do zawodu. Państwowa Me-dyczna Wyższa Szkoła w Opolu jest uczelnią o wysokim poziomie, z wykwalifi kowaną kadrą i odpowiednim sprzętem do kształcenia.

Położnictwo to nie jest zwykły kierunek studiów, na którym „wystarczy być”, aby zdobyć zawód. Wy-kształcenie w tym zakresie wymaga zaangażowania, ciągłego zdobywania i kształtowania wiedzy, a przede wszystkim serca i empatii w codziennych działaniach zawodowych. Uczelnia ta doskonale przygotowuje do tego swoich studentów. Stwarza możliwości ciągłego uaktualniania wiedzy poprzez wiele konferencji nauko-wych, których organizatorem bądź współorganizatorem jest Instytut Położnictwa. Dzięki temu mogłam brać w nich udział nie tylko jako bierny słuchacz, ale także pomagać przy ich organizacji. Dzięki Kołu Nauko-wemu, które czynnie działa przy naszym Instytucie rozwijamy się naukowo, poprzez prowadzenie badań naukowych i prezentowanie ich na konferencjach. Szkoła umożliwia również uprawianie wolontariatu, co dało mi wiele radości.

Serdecznie zapraszam do studiowania położnictwa i do działania na naszej Uczelni.

Agata Gardziejewska

Studentka III Roku Położnictwa

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

AFYON KOCATEPE UNIVERSITYAFYON HEALTH HIGH SCHOOL Pakize OZYUREK PhDNursing Department

Afyon Kocatepe University was founded in 1992, and started its educational activities in the academic year of 1992-1993. The Department of Nursing was established as the School of Nursing in 1999 in Afyon Kocatepe University. Our school is located in Ali Cetin-kaya Campus (Figure 3).

Health is a matter of total physical, spiritual and social well-being. It is the non-existence of any illnesses or disabilities. The most valuable wealth of the popu-lation is health as well as well-trained human power.

The quality, availability and distribution of public health services are the most signifi cant indicators of welfare in all countries. We aim to contribute to the develop-ment of health services with four Departments in our School (Figure 2):

The Department of Nursing aims to educate pro-fessional nurses who are sensitive to risky changes or developments aff ecting human health, who can determine the kind of nursing needs of healthy or sick people, who can plan, apply and evaluate the necessary nursing care intervention to meet the needs at vocational standards. Additionally, the department attaches equal importance to the training of acade-mics who would play a significant role in education, administration and nursing research, taking the ethical principles into account. In 2001, the Council of Higher Education established eight specialty divisions within the nursing program.

The undergraduate and graduate programs are off ered in 8 diff erent divisions within the Department of Nursing, namely;

1. Division of Fundamentals of Nursing 2. Division of Medical Nursing3. Division of Surgical Nursing4. Division of Obstetric-Women’s Diseases Nursing5. Division of Child Health and Illness Nursing6. Division of Psychiatric Nursing7. Division of Public Health Nursing8. Division of Nursing Services Administration

The Department of Nursing off ers both undergra-duate and graduate programs. After the Bachelor’s of Science degree in Nursing (BSc), in 2001, the Surgical Nursing Master’s degree program was off ered for the fi rst time, but the others division and PhD program in nursing hasn’t been started.

The Department of Physiotherapy and Rehabi-litation and The Department of Nutrition and Die-tetics has been the fi rst department in this fi eld in Afyonkarahisar which has been off ering education since 2009. Physiotherapy is a signifi cant branch that helps to develop the quality of life and health. Also, it uses distinctive assessment methods in any kind of injuries which might lead to the movement disability, in an illness and old age and in pain and functional disabilities. The Department of Nutrition and Dietetics, carrying out studies in interaction with many fi elds and disciplines, off ers high-quality theoretical and practical courses in consideration of both health and disease conditions.

The Department of Health İnstitution Management was founded in 2009, and started its educational activities in the academic year of 2009-2010. The Department of Health İnstitution Management aims to improve the knowledge of the administration of health services and institutions by educating, training and researching at undergraduate. The Department of Health İnstitution Management aims to educate highly qualifi ed health management professionals for the health sector with both undergraduate and postgraduate education programmes. The gradu-ates are expected to have developed a professional

27


identity and personality by all means. They are also expected to be the ones who know the world and their country well, are able to adopt contemporary and universal values, are curious and willing to learn for more; have self-confi dence the knowledge, ability and the potential to administer health care institutions as well as use foreign languages very well and have the spirit of entrepreneurship directed to production and developed communication and leadership skills necessary for their profession. The students who graduate from The Department of Health İnstitution Management with success, have an opportunity to be employed at a wide range of service areas, at fi rst at the hospitals and in various health institutions and foundations in public and private sector as mid- and high level managers responsible for administrative, fi nancial and technical tasks.

Afyon Health Hıgh School has young and dynamic academic staff that are active in education and research activities and who are productive and constantly inno-vative. This young academic staff includes instructors who completed their postgraduate education at well-established universities in our country. The lecturers of Afyon Health Hıgh School conduct many projects with high budgets, which are supported by diff erent institutions, as well as national and conference work. The last project was carried out in December 23rd-30th 2011 entitled: “Training Project for Children with Mental Retardation with families “. it was conducted by Afyon Health High School with the support of Zafer Development Agency wich is a national institution.

INFORMATION FOR FULL DEGREE STUDENTS

Academic YearThe academic year in Afyon Health Hıgh School of

Kocatepe University is divided into two semesters: the autumn and the spring one. The autumn semester runs from September to January, and the spring semester from February to June. The examination sessions are held after each semester.

Study Processİn Afyon Health School, the main forms of education

processes during semesters are lectures, seminars, laboratory works and pratical classes. The attendance for lectures, seminars, laboratory and practical classess as well as tests and knowledge controls at the classes is compulsory. In case of any missed classes, a student has to fulfil the appropriate tasks regardless of the reason why the classes were missed. The time for performing the missing tasks is settled by the lecturer.

Examination SessionThere are two exam periods for each semester

as midterm exams and fi nal exams. A student has to take part in both of these exams in order to get an average score.

Grading Scheme and GradesThe achievement grade includes the averages of

the examination grades within and at the end of the semester. Most generally 40% of midterm exams and 60% of fi nal exams are taken into consideration for each lecture to calculate the student’s average grade for that specifi c lecture. The fi nal evaluation taking into account a student’s general achievement level of the same course is determined by the course teachers with one of the grades presented below.

Course Grade

Grade Po-ints Percentage Meaning

AA 4.0 90-100 Very good

BA 3.5 85-89 Better than good

BB 3.0 75-84 Good

CB 2.5 70-74 Better than satisfactory

CC 2.0 60-69 Satisfactory

DC 1.5 50-59 Failure (Re-sponsible)

FF 0.0 49 and below Failure

Students ClubAfyon Health School has The Health Club. The pre-

sident of The Health club is a student. Members of The Health Club are engaged in many conference works. Such events organised by Afyon Health Hıgh School and The Health Club were held on 2.nd “Healthcare Executives Student Workshops” on 5th March, 2011 and ‘Healthy Nutrition and Physical Activity Conference’ on 14th December 2011.

LibraryThere is a small library in our school. Students use

often the Central Library. The Central Library is located in Ahmet Necdet Sezer campus.

The Central Library is a three-storey building con-structed according to the universal standards. On the ground fl oor, there are seven seminar rooms and three internet training rooms. On the fi rst fl oor, there are re-ading rooms, one music room, an online searching room, an audiovisual materials room and the archive of local and national newspapers. On the second fl oor, there are 90.000 books, reference sources thesis, photocopying machines, a reception, and a reading room. The library is open from 8:30 a.m. to 8.00 p.m.on weekdays and from 10:00a.m. to 5.00 p.m. at the weekends.

CateringAt the campus, there is a canteen. The canteen, where

fast food and drinks are sold not only at reasonable prices but in regards to health standards, is open to serve the students during the course hours. At the restaurants academic staff , lecturers and students can choose various meals which are on the menu determined by experts on the basis of a daily needed calorie intake.

LLP- ERASMUS ActivitiesIn accordance to its strategic aim of being a univer-

sally recognised and well-known school, our school has been actively participating in Erasmus Program since 2010.

28


Afyon Health Hıgh School (Contact Infromation)Tel: + 90 (272) 246 28 34 Fax: +90 (272) 246 28 69 E-mail: [email protected] Website: www.aku.edu.tr (Then please click Afyon Saglik Yuksek Okulu)Address: Afyon Health Hıgh School Ali Cetinkaya Campus Izmir karayolu 8.km 03200 Afyonkarahisar TURKIYE

Figure 1: The Graduation Ceremony

Figure 2: Afyon Health Hıgh School

Figure 3: Afyon Health Hıgh School is located in Ali Cetinkaya Campüs.

Fıgure 4: Students of Afyon Health Hıgh School.

WARTO WIEDZIEĆ, WARTO ZNAĆWycieczka do Guben

21 marca 2012 r. w tradycyjny dzień wagarowicza studenci Koła Kinezyterapii oraz grupa studentów fi zjoterapii z opiekunami postanowili odbyć nieco-dzienną lekcję anatomii. Naszym celem było oddalone od Opola o 317 km niemieckie miasto Guben gdzie znajduje się otwarte w maju 2010 roku Plastynarium. Jest to jedyna w swoim rodzaju instytucja na świecie, która umożliwia obszerny wgląd w procesy plastynacji, oraz różne techniki preparacyjne ciała ludzkiego. Na powierzchni 3 km2 stworzono centrum kompetencji anatomicznej, w którym można odbyć fascynującą podróż począwszy od historii do powstania nowo-czesnej anatomii. Studenci naszej Uczelni mieli moż-liwość zobaczenia i praktycznego doświadczenia jak

29


złożona jest anatomia ludzkiego ciała. Pod nadzorem pracowników placówki uczestniczyli w plastynacji jako obserwatorzy i asystenci. Widzieli również plastry plastynatów, preparaty i modele dydaktyczne poka-zujące budowę wewnętrzną ciała odzwierciedlającą dokładne położenie organów względem siebie.

Wielu z nas zadaje pytanie dotyczące sposobów pozyskiwania ciał do plastynacji i granic, w ramach których mówimy o humanitaryzmie. Idee głoszone przez dr Gunther von Hagensa, który był założycielem plastynarium są przejrzyste, a pozyskiwanie ciał okre-ślają zasady etyki. Obecnie liczba osób deklarujących przekazanie swojego ciała na potrzeby nauki waha się granicach 13000 i znacznie przekracza zapotrzebowanie i możliwości plastynacji instytutu.

Mam nadzieję, że obecność na wystawie w Guben było niecodziennym doświadczeniem, które w każdym z uczestników wycieczki wzbudziło przemyślenia i re-fl eksje dotyczące fenomenu budowy ludzkiego ciała. Dylematy moralności dotyczące plastynacji niech będą początkiem dyskusji na zajęciach etyki.

mgr Iwona Dobrowolska Instytut Fizjoterapii

Nordic Walking to sposób na zdrowie i kondycję

Nordic Walking pochodzi ze Skandynawii i stanowi jedną z najpopularniejszych form rekreacji polegającą na marszu ze specjalnymi kijkami. Nie jest to sport nowy, ponieważ jego początki datuje się na lata 20 XX wieku, była to forma treningu dla narciarzy biegowych. Ten sposób aktywności pozwala angażować w wysiłek więcej partii mięśni, aniżeli ma to miejsce w tradycyj-nym marszu. Zalety Nordic Walking to:− niemal wszędzie można go uprawiać,− wszechstronne korzyści dla zdrowia, małe ryzyko

urazu,− niewielkie obciążenie stawów, jeśli stosowana jest

prawidłowa technika chodu,− serce i układ krążenia podlegają efektywnej sty-

mulacji (o 20-50% większy pobór tlenu),

− spalane jest więcej kalorii, a wysiłek dostosowany jest do możliwości organizmu,

− łagodzone jest napięcie barków, karku, wzmacniane są mięśnie gorsetu, obręczy barkowej i ramion,

− równomierne zaangażowanie poszczególnych części ciała poprawia koordynację ruchową, ru-chy stają się sprężyste i harmonijne, a sylwetka wyprostowana,

− pozwala zwalczać stres, odpręża, poprawia nastrój i humor (wydzielanie endorfi n podczas wysiłku),

− sprzyja nawiązywaniu kontaktów i pozwala na aktywne spędzanie czasu w grupie.Ważne jest, aby aktywność ruchowa Nordic Walking

odbywała się w korzystnych warunkach. Miejscem do tego idealnym będzie np. las, gdzie obcowanie z przyrodą będzie dla nas kolejnym rodzajem terapii (sylwo-terapia czyli terapia z wykorzystaniem energii drzew). Według tej formy terapii pole, które zostaje wytworzone przez drzewa, kojąco oddziałuje na ludzi. Drzewa i rośliny wpływają na nasze emocje i uczucia, uspokajając i wyciszając nasz organizm. Oprócz same-go marszu z kijkami, warto podczas pobytu w lesie zatrzymać się wykorzystując naturalne środowisko, wykonać rozciągające ćwiczenia i poprawić elastyczność mięśni i połączeń stawowych. Warto skupić się także na świadomym i pogłębionym oddechu.

Nordic Walking jest formą aktywności niewyma-gającą dużych nakładów fi nansowych. Kije powinny być dostosowane do wysokości naszego ciała, koszt zakupu to kilkanaście do kilkudziesięciu złotych. Potrzebne są też wygodne buty sportowe i niekrępu-jące ruchów ubranie. Dobrze jest zaczerpnąć wiedzy instruktora dotyczącej techniki marszu, rozgrzewki przed nim i ćwiczeniach rozciągających po treningu. Więcej dowiedzieć można się na zajęciach wychowania fi zycznego, zapraszamy.

mgr Iwona Dobrowolskamgr Ewa Drygas

Instytut Fizjoterapii

Działalność Klubu Honorowych Dawców Krwi

Rok akademicki 2011/2012 rozpoczęliśmy od akcji informacyjnej o działalności Klubu HDK i warunkach oddawania krwi. Akcja ta skierowana była głównie do studentów pierwszych lat. Rozprowadzane były ulotki i broszury informacyjne, a także odbyło się spotkanie opiekuna Klubu z zainteresowanymi stu-dentami – głównie I roku pielęgniarstwa. Na spotkaniu organizacyjnym przestawione zostały cele działania Klubu. Wybrano także członków Zarządu.

8 grudnia 2011 r. grupa studentów wraz z opie-kunem Koła uczestniczyła w uroczystym przyjęciu mobilnego punktu do poboru krwi, przekazanego przez Ministerstwo Zdrowia w ramach Narodowego Programu „zapewnienie samowystarczalności Rze-czypospolitej Polskiej w zakresie krwi, jej składników

30


i produktów krwiopochodnych”. Uroczystość odbyła się na terenie naszej Uczelni.

10 grudnia 2011 r., w ramach obchodów Dni Hono-rowego Krwiodawstwa oraz 90. rocznicy działalności młodzieżowego ruchu PCK odbyła się w Brzegu uro-czysta akademia .

Studentka II roku pielęgniarstwa naszej Uczelni, Sylwia Machwicka złożyła uroczyste ślubowanie i otrzymała tytuł ratownika PCK.

Nasza Uczelnia, podobnie jak w ubiegłym roku, bierze udział w konkursie „Młoda krew ratuje życie”. Krew można oddawać codziennie w godz. 8-15 w Re-gionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Opolu przy ul. Kośnego 51.

18 stycznia 2012 r. odbyła się na terenie naszej Uczelni kolejna już Wampiriada. Po raz pierwszy stu-denci oddawali krew w podstawionym przez RCKiK krwiobusie. Wynik akcji to ponad 9 litrów krwi.

mgr Teresa Niechwiadowicz-Czapka

Opiekun Klubu HDK

POLITYKA ANTYPLAGIATOWA W PMWSZ W OPOLU

Z przyjemnością informujemy, że nasza Uczelnia dołączyła do grona instytucji edukacyjnych i nauko-wych, które planują wdrożyć procedurę kontroli prac dyplomowych poprzez system Plagiat.pl.

Współpraca z warszawską fi rmą Plagiat.pl powinna przeciwdziałać szeroko opisywanemu i komentowa-nemu zjawisku korzystania z internetowych ofert sprzedaży prac dyplomowych, ma również za zadanie usprawnić kontrolę prac dyplomowych przez dydak-tyków. System powinien także chronić naszą Uczelnię przed ponownym wykorzystaniem prac studentów już wcześniej zaliczonych i obronionych.

Od dnia 27. 04. 2012 r. obowiązywać będzie zarządzenie JM Rektora wprowadzające Regulamin antyplagiatowy określający zasady funkcjonowania w Uczelni systemu antyplagiatowego Plagiat.pl oraz procedur weryfi kacji prac licencjackich przez studen-tów i promotorów.

mgr Bożena Ratajczak-OlszewskaKoordynator wdrażania systemu Plagiat.pl

w PMWSZ w Opolu

W FOTOGRAFICZNYM SKRÓCIE

Promocja Uczelni w II LO w Opolu w dniu 15.02.2012 r.

Konferencja Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w Opolu w dniu 24.02.2012 r.

Konferencja Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w Opolu w dniu 24.02.2012 r.

Konferencja Szkoleniowa - Leczenie Krwią w dniu 20.03.2012 r.

31


Szkolenie Młodych Kosmetologów 30.03.2012 r.

Rozdanie dyplomów studentkom Pielęgniarstwa Studiów Niestacjonarnych

29.03.2012 r.

Szkolenie Młodych Kosmetologów 27.03.2012 r.

32


Kalendarium wyborcze organów jednoosobowych, przedstawicieli do organów kolegialnych oraz osób pełniących funkcje z wyboru w Państwowej Medycznej

Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu w roku 2012

Termin Cel Organizator

19.01.2012 powołanie Uczelnianej Komisji Wyborczej przez Rektora na podstawie uchwały Senatu

Senat

29.03.2012 wybory elektorów do Uczelnianego Kolegium Elektorów i Instytutowych Kolegiów Elektorów

UKW, a w stosunku do studentów – Samorząd Studencki

do 18.04.2012

zgłaszanie przez elektorów Uczelnianego Kolegium Elektorów kandydatów na Rektora do przewodniczącego Uczelnianej Komisji Wyborczej

UKW

19.04.2012 wywieszenie listy kandydatów na Rektora na tablicach informacyjnych

UKW

26.04.2012 wybory Rektora przez Uczelniane Kolegium Elektorów UKW

do 09.05.2012

zgłoszenie przewodniczącemu Uczelnianej Komisji Wyborczej przez rektora-elekta kandydatów na prorektorów ze wskazaniem funkcji, jaką zamierza im powierzyć

UKW

10.05.2012 wywieszenie listy kandydatów na prorektorów na tablicach informacyjnych

UKW

15.05.2012 wybory prorektorów przez Uczelniane Kolegium Elektorów UKW

do 16.05.2012

zgłaszanie przez elektorów Instytutowych Kolegiów Elektorów kandydatów na dyrektora instytutu do przewodniczącego Uczelnianej Komisji Wyborczej

UKW

17.05.2012 wywieszenie listy kandydatów na dyrektorów instytutów na tablicach informacyjnych

UKW

28.05.2012 wybory dyrektorów instytutów – przez Instytutowe Kolegia Elektorów

UKW

31.05.2012 wybory przedstawicieli do Senatu i Rad Instytutów UKW, a w stosunku do studentów – Samorząd Studencki

31.05.2012 wybory uczelnianej komisji dyscyplinarnej ds. nauczycieli akademickich

UKW, a w stosunku do studentów – Samorząd Studencki

29.05.2012 zgłoszenie przewodniczącemu Uczelnianej Komisji Wyborczej przez dyrektorów instytutów-elektów kandydatów na zastępców dyrektorów instytutów

UKW

30.05.2012 wywieszenie listy kandydatów na zastępców dyrektorów instytutów na tablicach informacyjnych

UKW

5.06.2012 wybory zastępców dyrektorów instytutów – przez Instytutowe Kolegia Elektorów

UKW

UKW – Uczelniana Komisja Wyborcza

Warunki rekrutacji Warunki i tryb rekrutacji na studia pierwszego stopnia na poszczególnych kierunkach, w formie studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, na rok akademicki 2012/2013 w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu

Kandydaci powinni złożyć w terminie do 13 lipca 2012 r. następujące dokumenty (w wiązanej teczce tekturowej opisanej wg wzoru podanego na stronie Uczelni):

1. Podanie na ustalonym formularzu.2. Świadectwo Dojrzałości w oryginale („stara”/„nowa” matura).3. Świadectwo ukończenia szkoły średniej w oryginale (dotyczy „nowej” matury).4. Dyplom Uzyskania Tytułu Zawodowego w oryginale (niestacjonarne - „pomostowe” na kierunkach: Pielęgniarstwo i Położ-

nictwo – obowiązkowo oraz na studia niestacjonarne – na kierunkach: Fizjoterapia, Kosmetologia – nieobowiązkowo)5. Kserokopia dowodu osobistego (oryginał do wglądu).6. Cztery aktualne fotografi e legitymacyjne ( 35x45mm).7. Orzeczenie lekarskie (w dwóch egzemplarzach) stwierdzające przydatność kandydata na wybrany kierunek wydane przez

lekarza medycyny pracy (skierowanie do lekarza wydawane przez uczelnię, z wyjątkiem kandydatów na kierunek Zdrowie Publiczne).

8. Jedna koperta z adresem. 9. Udokumentowanie przebiegu pracy zawodowej, z uwzględnieniem oddziałów, odbytych specjalizacji, kursów kwalifi ka-

cyjnych i specjalistycznych (studia niestacjonarne - „pomostowe” na kierunkach: Pielęgniarstwo i Położnictwo – obowiąz-kowo, oraz na studia niestacjonarne na kierunkach: Fizjoterapia, Kosmetologia– nieobowiązkowo).

10. Kopia wniesionej opłaty rekrutacyjnej w kwocie zgodnej z aktualnym Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyż-szego na konto Uczelni: 96116022020000000036384649

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu45-060 Opole, ul. Katowicka 68, Tel. 77 44 23 882, fax 77 44 23 525 www.wsm.opole.pl

rok akademicki 2012/2013

Rekrutacja obejmować będzie:dla kierunków studiów stacjonarnych oraz dla kierunków studiów niestacjonarnych: Fizjoterapia, Zdrowie Publiczne, Kosmetologia.

1. „Nowa matura” - średnia ze świadectwa dojrzałości - procenty przeliczone na oceny.2. „Stara matura” – średnia ocen z egzaminu dojrzałości.3. „Międzynarodowa matura” – punkty przeliczone na oceny.4. Osiągnięcia fi nalistów i laureatów olimpiad szczebla centralnego.

W przypadku uzyskania przez kandydatów na kierunkach niestacjonarnych „pomostowych” jednakowej ilości punktów przyjmuje się dodatkowe kryteria oceny według kolejności:

1) Ocena z dyplomu ukończonej medycznej szkoły zawodowej lub liceum medycznego (ocena oznacza liczbę punktów; celujący - 6 pkt, bardzo dobry - 5 pkt, dobry - 4 pkt, dostateczny - 3 pkt, mierny – 2 pkt).2) średnia z trzech przedmiotów – z biologii, chemii, fi zyki,3) ukończone specjalizacje (za każdą specjalizację 3 pkt),4) liczba ukończonych kursów kwalifi kacyjnych (za każdy kurs -2 pkt) i specjalistycznych (za każdy kurs -1 pkt),5) staż pracy – (za każdy rok pracy - 0,1pkt).

Niezaliczenie jednego z etapów procesu rekrutacji wyklucza przyjęcie na studia do Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu.

Plan rekrutacji na I rok studiów na rok akademicki 2012/2013 Składanie dokumentów przez kandydatów – do 13.07.2012 r.

Posiedzenie Instytutowych Komisji Rekrutacyjnych – od 23.07.2012 r. do 25.07.2012 r.Ogłoszenie wyników rekrutacji na wszystkich kierunkach – 30.07.2012 r. Wysyłanie kandydatom na studia decyzji dotyczącej wyniku rekrutacji.Termin składania odwołań do Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej – do 14.08.2012 r. Podstawą odwołań od decyzji Komisji Rekrutacyjnej jest naruszenie warunków i trybu rekrutacji na studia.Wpisy na listę studentów – do 14.08.2012 r.

Nabór uzupełniający: (w przypadku niewypełnienia planowanych limitów przyjęć)Składanie dokumentów przez kandydatów – do 24.08.2012 r.Posiedzenie Instytutowych Komisji Rekrutacyjnych – od 27.08.2012 do 29.08.2012 r.Ogłoszenie wyników rekrutacji na wszystkich kierunkach – 03.09.2012 r.Wysyłanie kandydatom na studia decyzji dotyczącej wyniku rekrutacji.Termin składania odwołań do Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej – do 18.09.2012 r. Podstawą odwołań od decyzji Komisji Rekrutacyjnej jest naruszenie warunków i trybu rekrutacji na studia.Wpisy na listę studentów – do 10.09.2012 r.

www.wsm.opole.pl

Studiuj z nami!

Rekrutacja na I rok studiów na rok akademicki 2012/2013

puls naukowy nr 1-2012.pdf

Documents