Qarpız sahəsi

4.2 Bioloji mübarizə üsulu

Xəstəlik törədicilərinin məhv edilməsində

antaqonistlərdən istifadə

Torpaqda mikrob-antaqo-nistlərin toplanması

üçün əlverişli şəraitin yaradılması

Antaqonist kulturaların

tətbiqi

Antibiotiklərin tətbiqi

Bağın zəhərsiz mühafizəsi

Ladybirds – yeddi nöqtəli parabüzən böcəyi

Chrysgidae – Qızılgöz bğcəyi

Earwig – Adi qulaqbükən

Heteropthera - Bağacıq

Dragonfly - Strekoza

Pestisidlər

Qeyri - üzvi mənşəlilər

Mis kuporosu

Dəmir kuporosu

Misxloroksidi

Bitki, bakteriya, göbələk mənşəlilər

Trixodermin

Trixotetsin

Fitobakteriomitsin

Üzvi mənşəlilər

Xlorüzvi birləşmələr

Fosforüzvi birləşmələr

Sintetik piretroidlər

Karbamin, tio və ditio-karbamin turşusu4.3 Kimyəvi mübarizə üsulu

Mis kuporosu

Üzvi mənşəli fungisidlər

Üzvi mənşəli fungisidlər

Üzvi mənşəli fungisidlər

Bakterisidlər

İnsektisid

Ovisidlər

Larvisidlər

Akarasidlər

Afisidlər

Nematasidlər

Fungisidlər

Herbisidlər

Arbarosidlər

Vermisidlər

Tətbiq olunma obyektinə görə

pestisidlərin bölünməsi

29%

25%17%

13%

10%4% 2%

Şimali AmerikaQərbi AvropaLatın AmerikasıAsiyaYaponiyaŞərqi AvropaAfrika

Regionlar üzrə bitkiləri kimyəvi mühafizə vasitələrinin dünya bazarı

Dünya üzrə bitki mühafizə vasitələrinin istehsalı

İllər üzrə mlrd. ABŞ dolları hesabı ilə

1960 1,7

1970 2,4

1980 14,6

1993 22,9

1996 31,3

2000 32,0

2005 27,0

2008 30,7

2012 40,0

Ölkələr Ekoloji əkinçiliyin payı , %

Avstriya 19,6İtaliya 8,7Finlandiya 7,4Danimarka 6,1İsveçrə 11,4Böyük Britaniya 4,3Almaniya 5,9Hollandiya 2,4Portuqaliya 5,8İspaniya 5,8Belçika 3,6Fransa 3,8Lüksemburq 2,8Yunanıstan 3,7

Avropa İttifaqı ölkələrində kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlarda ekoloji əkinçiliyin payı (yanvar, 2010-cu il), %

MDB respublikaları və bəzi başqa ölkələrdə ekoloji əkinçiliyin payı, 2010-cu il

Ölkələr %-lə Ölkələr %-lə

Azərbaycan 0,45 Tacikistan 0,01

Belarus 0,00 Türkmənistan 0,00

Ermənistan 0,04 Ukrayna 0,65

Gürcüstan 0,06 İran 0,01

Qazaxıstan 0, 06 Türkiyə 1,58

Qırğızıstan 0,14 Estoniya 12,46

Moldova 1,30 Latviya 9,38

Özbəkistan 0,00 Litva 5,42Rusiya

Federasiyası 0,02

Qitələr üzrə ümumi torpaq sahəsində ekoloji əkinçiliyin payı, %-lə

M Ə N B Ə:

Willer, Helga and Kilcher, Lukas (Eds.) (2012), The World of Organic Agriculture - Statistics and Emerging Trends 2012, Research Institute of Organic Agriculture (FiBL), Frick, and International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM), Bonn V 2.0 10/02/2012

Fiziki - mexaniki mübarizə üsulu

Səpin və əkin materialının termiki zərərləşdirilməsi

Torpağın qızdırılması

Dənin qurudulması

Buğda və arpa toxumlarının toz sürmədən qorunmasında termiki zərərsizləşdirilmənin variantları

Variant Əlavə işləmə Termiki işləmə Sonrakı işləmə

İsti su ilə zərərsizləşdirmə

İslatma (20ºC, 48 saat)

45ºC (2-3 saat)

Nazik qat sərmək, tez-tez

qarışdırmaq

Qaynar su ilə zərərsizləşdirmə

Suda isitmək (54ºC, 1-2 dəqiqə)

51-52ºC (10 dəqiqə)

Tez soyutmaq, qurutmaq

Qaynar su ilə islatmaqla ərərsizləşdirmək

Toxumun kütləsinin

5-6%-i qədər su ilə islatmaq (56-

58ºC-yə qədər qızdırmaq)

56-58ºC 1 saat

45ºC 30 dəqiqə qurutmaq

Mumyalaşmış meyvə infeksiya mənbəyidir

4.5 Seleksiya toxumçuluq üsulu

Bitkilərin xəstəliklərdən qorunmasında ən səmərəli mühafizə üsullarından biri də seleksiya- toxumçuluqdur. Digər üsullarla müqayisədə bu müasirdir və günümüzün tələbləri əsasında yara-dılmışdır. Bütün dünyada vüsət alan ekoloji təmiz məhsul prob-leminin həllində kimyəvi dərmanların tətbiqinə əsaslanmayan seleksiya işlərinin, davamlı sortların yaradılmasının və toxum-çuluğun inkişaf etdirilməsinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Təsadüfi deyildir ki, ölkəmizdə torpaq islahatları aparılarkən toxumçuluq təsərrüfatlarına toxunulmamış, əksinə həmin təsərrüfatların maddi texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün dövlət səviyyəsində işlər görülmüşdür və görülməkdədir.

Ölkəmiz üçün xarici karantin obyektləri hesab edilən bitki xəstəlikləri aşağıdakılardır:

4.6 Bitki karantini

1. Buğdada hind sürməsi (Neovossia indica Mundcur);2. Buğdada sarı (selikli) bakterioz (Corynebacterium tritici (Hutch.) Burkh.);3. Qarğıdalıda bakterioz soluxma (Bacterium stewarti (Smith.) Bergey);4. Qarğıdalıda cənub helminthosporiozu (Cochliobolus heterostrophus Drechsl.);5. Pambıqda antraknoz (Glomerella gossypii Edg.);6. Kartofda xərçəng (Syhchytrium endobioticum (Schibb.) Pers.);7. Meyvə ağaclarında yanıq (Erwinia amylovora (Burill.) Com. S.A.B.);8. Sitruslarda xərçəng (Xanthomonas citri (Hasse.) Dowson);9. Sünbülçiçəyi bitkisində sarılıq, qərənfildə bakterial (vilt) soluxma (Pseudomonas caryophylli Starr. and Burkholder);10. Payızgülüdə askoxitoz (Didymella chrysanthemi (Tossi) Gar. et Gull.);11. Payızgülündə ağ pas (Puccinia horiana Henn.).

Buğdada hind sürməsi - Neovossia indica Mundcur

Buğdada sarı (selikli) bakterioz - Corynebacterium tritici (Hutch.) Burkh.