quẢn trỊ khÍ hẬu Đa cẤp ĐỘ tẠi viỆt nam · dự án hội nhập theo chiều...

V-LE

D C

OU

NTR

Y ST

UD

Y VI

ETN

AM

QUẢN TRỊ KHÍ HẬU ĐA CẤP ĐỘ TẠI VIỆT NAM Kết nối lập kế hoạch quốc gia và hành động khí hậu ở địa phương

Kenya South Africa The Philippines Vietnam

QUẢN TRỊ KHÍ HẬU ĐA CẤP ĐỘ TẠI VIỆT NAM

Kết nối lập kế hoạch quốc gia và hành động khí hậu ở địa phương

www.localclimateaction.org

Dự ánHội nhập theo chiềudọc và chia sẻ kinhnghiệmphát triển cácbonthấpởChâuPhivàĐôngnamÁ(V-LED)đượcthựchiệntừnăm2015đến năm2019 tại Kenya, Philippines, NamPhi và ViệtNam.Dự án do AdelphichủtrìhợptácvớiViệnPhápluậtvàQuảntrịmôitrường(InstituteforLawandEnvironmentalGovernance),TổchứcĐịnhcưconngườiLiênHợpQuốc(UNHabitat),TổchứcĐầutưbềnvữngOneWorld(OneWorldSustainableInvestments)vàTổchứcNănglượngbềnvữngcủaChâuPhi(SustainableEnergyAfrica).

DựánvànghiêncứunàyđượcBộMôitrường,BảotồnthiênnhiênvàAntoànhạtnhân(BMU)củaCộnghòaLiênbangĐứchỗtrợtrongkhuônkhổcủaSángkiếnKhíhậuQuốctế.

adelphi Alt-Moabit91 10559Berlin www.adelphi.de

LisaStrauch,TS.YannRobiouduPont(adelphi), JuliaBalanowski(tưvấnđộclập).

Strauch, Lisa; Yann Robiou du Pont and Julia Balanowski 2018: Multi-levelclimategovernanceinVietnam.Bridgingnationalplanningandlocalclimateaction.Berlin:adelphi.

Ảnhbìa:Thoai-shutterstock.com

StudioGrafico,Berlin–www.studio-grafico.de Minhhọa(tr.1,5,15,67,76vàbìasau)bởiwww.mataimedia.com

Báocáonàycósựđónggópđángkểcủacácchuyêngiaràsoát.CáctácgiảxincảmơnTS.VũCảnhToàn,ISET-Vietnam;TS.NguyễnSỹLinh,ViệnChiếnlượcvàChínhsáchTàinguyênmôitrườngthuộcBộTàinguyênMôitrườngvàBàNguyễnThịQuỳnhTrang,ViệnKinhtếxãhộiĐànẵngđãcungcấpthôngtinphảnhồivàthôngtinđầuvàochonghiêncứu.

Berlin,tháng12năm2018

Cácphântích,kếtquảvàkhuyếnnghịtrongnghiêncứunàyđạidiệnchoýkiếncủacáctácgiảvàkhôngđạidiệnchoýkiếncủacáctổchứcnêutrên.

Nhà xuất bản:

Tác giả:

Trích dẫn gợi ý:

Ảnh:

Thiết kế:

Lời cảm ơn:

Ngày tháng và nơi xuất bản:

Tuyên bố:

Supportedby

basedonadecisionoftheParliament oftheFederalRepublicofGermany

Mục lục

1.

2.

3.

4.

Từ viết tắt .................................................................................................... 6

Tóm tắt .......................................................................................................... 9

Giới thiệu .................................................................................................... 13

1.1Cấutrúccủanghiêncứu....................................................................... 15

Lý luận và phương pháp nghiên cứu .................................. 17

2.1Quảntrịkhíhậuđacấpđộmangtínhchuyểnđổi:các xuhướngtoàncầu .................................................................................. 17 2.2 Thuậtngữvàđịnhnghĩa .................................................................... 20 2.3 Thuthậpdữliệuvàkhungphântích ............................................ 22

Cấu trúc quản trị biến đổi khí hậu tại Việt Nam ...... 25

Quảntrịchínhphủvàphânchiaquyềnlực.........................................26 3.1Khungchínhsáchkhíhậuquốcgia ................................................. 27 3.2Cơcấuthểchếđiềuphốibiếnđổikhíhậu .................... ...............32 3.3Quảntrịbiếnđổikhíhậutạiđịaphương.............................. ............35 3.4Tàitrợchocáchànhđộngkhíhậu..................................................... 36

Quản trị đa cấp độ trên thực tế ............................................39

4.1Hộinhậptheochiềudọctronglậpkếhoạchvàdựtoán ngânsách........................................................................................................ 40 Khuônkhổlậpkếhoạchchung......................................................... 40 Lậpkếhoạchbiếnđổikhíhậucấptỉnh........................................... 44 Luậtquyhoạchmớichophéphộinhậptốthơntheochiều dọcvàchiềungang............................................................................... 47 4.2Cơchếđiềuphốibiếnđổikhíhậutheochiềungangtrên thựctế ............................................................................................................. 48 Phốihợpyếugiữacácbộngành....................................................... 48

ỦybanQuốcgiavềBiếnđổikhíhậu................................................ 51 Phốihợptheochiềungangởcấptỉnh............................................. 52 Ủybanđiềuphốibiếnđổikhíhậucấptỉnh.................................... 53

4.3Cácyếutốthúcđẩyhànhđộngkhíhậuđịaphương củaViệtNam.................................................................................................. 54 Tiếpcậnhỗtrợcủanhàtàitrợvàđầutưtưnhân........................ 54 Lợiíchtổnghợplàđộnglựccủagiảmnhẹbiếnđổikhíhậu...... 56 Chiasẻkinhnghiệmtheochiềungangthôngquacácmạng lướivàquanhệđốitác......................................................................... 57 Thànhphốthôngminhlàđộngcơchopháttriểnbềnvững...... 59 Nângcaonănglựclãnhđạo............................................................... 60

Tổng hợp và thông tin đầu vào ............................................... 63

5.1Thôngtinđầuvàochophốihợpcáchànhđộngkhíhậutheo chiềudọcvàchiềungang............................................................................. 64 5.2Kếtluận..................................................................................................... 67

Danh sách phỏng vấn ........................................................................ 68

Tài liệu tham khảo ................................................................................ 69

5.

VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA6

DOC SởXâydựng

DONRE SởTàiNguyênMôitrường

DPI SởKếhoạchĐầutư

EU LiênminhChâuÂu

FDI Đầutưtrựctiếpnướcngoài

GDP Tổngsảnphẩmquốcnội

GHG Khínhàkính

GIZ DeutscheGesellschaftfürInternationaleZusammenarbeitGmbH

GreenID TrungtâmPháttriểnSángtạoxanh

HCMC ThànhphốHồChíMinh

ICB BanĐiềuphốiliênbộ

ISET Việnchuyểnđổixãhộivàmôitrường

LULUCF Sửdụngđất,ThayđổisửdụngđấtvàLâmnghiệp

MARD BộNôngnghiệpvàPháttriểnnôngthôn

MOC BộXâydựng

MOF Bộtàichính

MONRE BộTàinguyênMôitrường

MOST BộKhoahọcCôngnghệ

MOT BộGiaothôngVậntải

Từ viết tắt

7VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA

MPI BộKếhoạchĐầutư

NAZCA Khuvựcchủthểphinhànướcchohànhđộngkhíhậu

NAPCC Kếhoạchhànhđộngquốcgiavềbiếnđổikhíhậu

NAPGG Kếhoạchhànhđộngquốcgiavềtăngtrưởngxanh

NCCC Ủybanquốcgiavềbiếnđổikhíhậu

NDC Đónggópdoquốcgiatựxácđịnh

NGGS Chiếnlượctăngtrưởngxanhquốcgia

NGO Tổchứcphichínhphủ

NTP-RCC ChươngtrìnhmụctiêuquốcgiaỨngphóvớiBiếnđổikhíhậu

ODA Hỗtrợpháttriểnchínhthức

PIPA KếhoạchthựchiệnthỏathuậnParis

SEDP Kếhoạchpháttriểnkinhtếxãhội

SEDS Chiếnlượcpháttriểnkinhtếxãhội

SP-RCC ChươngtrìnhhỗtrợỨngphóvớiBiếnđổikhíhậu

UNDP ChươngtrìnhpháttriểncủaLiênHợpQuốc

UNFCCC CôngướckhungcủaLiênHợpQuốcvềBiếnđổikhíhậu

V-LED HộinhậptheochiềudọcvàChiasẻkinhnghiệmPháttriểncácbonthấp

VRC TổngcôngtyđườngsắtViệtNam

VUF DiễnđànĐôthịViệtNam


Tóm tắt

Quá trình tránh các tác động xấu của biến đổi khí hậu kêu gọi một sự chuyển đổi trên toàn cầu nhằm tăng cường khả năng chống chịu với khí hậu đang thay đổi và giảm phát thải khí nhà kính (KNK) toàn cầu xuống mức bằng không vào giữa thế kỷ này. Đây là một sự thay đổi cấu trúc với quy mô và tốc độ lớn đòi hỏi hành động phối hợp chung của tất cả các ngành trong xã hội và các cấp chính quyền. Quá trình phối hợp những nỗ lực này và đảm bảo sự gắn kết trong một hệ thống quản trị đa cấp độ là chìa khóa nhằm thúc đẩy các hành động khí hậu hiệu quả, hiệu lực và tham vọng.

NướcCộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNamđặcbiệtdễbịtổnthươngvớicáctácđộngcủabiếnđổikhíhậuvàđangphảiđốimặtvớinhữngtháchthứcmớikhitiếptụchànhtrìnhpháttriểncủamình.Sựtăngtrưởngnhanhchóngcủanềnkinhtếquốcgia,dânsốvàđôthịđòihỏinhiềunguồnlựcdẫnđếnnhucầunănglượngvàphátthảikhínhàkínhtănglên.Nhằmứngphóvớirủirobiếnđổikhíhậuvàhướngđấtnướctớităngtrưởngxanh,chínhphủtrungươngViệtNamđãthiếtkếcácchínhsáchbiếnđổikhíhậutoàndiện.Việckếtnốicáckếhoạchquốcgiavàhànhđộngkhíhậucấpđịaphươngsẽrấtcầnthiếttrongviệcduytrìlợiíchpháttriểncủađấtnướcvàthúcđẩyquátrìnhchuyểnđổisangphátthảithấptrongtươnglai.

NghiêncứunàyphântíchchínhsáchbiếnđổikhíhậuvàcấutrúcthểchếcủaViệtNamthôngqualăngkínhquảntrịđacấpđộ.NghiêncứudựatrêndựánbốnnămvớitêngọilàV-LED,HộinhậptheochiềudọcvàChiasẻkinhnghiệmphát triển cacbon thấpở châuPhi vàĐôngNamÁ. Từnăm2015đếnnăm2018,V-LEDnhằmmụctiêuthúcđẩyhànhđộngkhíhậucấpđịaphươngởViệtNambằngcáchtậphợpcácthamvọngvàkếtnốicácthểchếquốcgia,chínhquyềnđịaphương,cácđốitácpháttriểnvàdoanhnghiệp.Dựatrênnhữngkinhnghiệmthuđượctừdựánnàyvàcáccuộcphỏngvấnbổsung,nghiêncứunêubậtcácthựctiễnđángkhíchlệvàtiếptụcnhữngtháchthứcvềquảntrịkhíhậuđacấpđộhiệuquảtrongthựctế.


NghiêncứutómtắtnhữngtiếnbộquantrọngcủaViệtNamtrongviệc thiếtlậpmộtcấutrúcquảntrịBĐKHquốcgianhằmtăngcườngthíchứngvớibiếnđổikhíhậu,tăngtrưởngxanhvàthựchiệnThỏathuậnParis.ViệtNamđãtriểnkhainhữngnỗlựcđángkểđưachínhsáchquốcgiavàocáckếhoạchvàhànhđộngkhíhậutạiđịaphươngcũngnhưhuyđộngcácnguồnlựctàichínhtrongnướcvàquốctếđểtriểnkhaihoạtđộng.Tuynhiên,quátrìnhthựchiệnvẫncònnhiềukhoảngtrống.Phươngthứclồngghépcáckếhoạchvàthựctiễnvềkhíhậuvàohànhđộngởcấpđịaphươngchịuảnhhưởngmạnhmẽcủacácchínhsáchphâncấpvàcơchếtráchnhiệmgiảitrìnhhiệntại.Cáccảicáchvềphâncấpđãtraoquyềnlậpkếhoạchnhiềuhơnchocấptỉnh,nhưnghọvẫnphụthuộcnhiềuvàocơchếlậpquyhoạchởcấptrungươngvàchínhquyềnđôthịvẫncònthiếusựtựchủ-thườnglànănglựcvànguồnlực-đểthúcđẩycácquátrìnhthayđổitạiđịaphương.Mặcdùcáctỉnhthànhđãđápứngyêucầucủachínhquyềntrungươngsoạnthảohànhđộngkhíhậuđịaphươngvàcácchiếnlượctăngtrưởngxanh,nhưngquátrìnhthựchiệnvẫncònyếuvàcòntồntạinhữngkhoảngtrốngquantrọng liênquanđếnviệcgắnkếtbiếnđổikhíhậu, lậpkếhoạchpháttriểnvàđầutưcôngvàokhíhậu.Thêmvàođó,khôngcócơchếbổsungđảmbảotráchnhiệmgiảitrìnhcủacáccấpraquyếtđịnhliênquanđếncảcácquyếtđịnhvềkhíhậuvàpháttriển.

Cơchếphốihợpkhônghiệuquảgiữacácthểchếvàcáccấpchínhquyềnđãcảntrởsựthayđổimangtínhchuyểnđổi.ỦyBanQuốcgiavềbiếnđổikhíhậuliênBộcủaViệtNamcónhiệmvụđiềuphốihànhđộngkhíhậuliênngành.Tuynhiên,cáckếhoạchkhíhậuquốcgiahiệnnayđangchồngchéovàsựphốihợptheochiềungangvẫncònyếu.Việcthiếucơchếhaichiềutheongànhdọcđãgiảithíchchonhucầuvànănglựccủachínhquyềnđịaphươngtiếptụccảntrởcáchànhđộngkhíhậucóýnghĩaởđịaphương.Chínhquyềnđịaphươngđangphảiđốimặtvớinhữngtháchthứctrongviệcthựchiệnnhiềuyêucầucủaquốcgia,baogồmcácyêucầuvềtheodõi,báocáovàtàitrợ.

Mặcdùvẫncònkhoảngtrốngtrongkhuônkhổquảntrịnhằmtạothuậnlợi,cáctỉnhthànhvẫntriểnkhaicáchànhđộngbiếnđổikhíhậu,theođóđộnglựcápdụngcácchínhsáchgiảmnhẹbiếnđổikhíhậuxoayquanhcácyếutốliênquanđếncơhộikinhtế,lợiíchvềuytínvàquanhệđốitácquốctế.

DựatrênphântíchkhungquảntrịkhíhậuđacấpđộcủaViệtNamvàcáccơchếphốihợpcũngnhưcácxuhướnghiệntạinhằmthúcđẩyhànhđộngkhíhậutại

11

địaphương,nghiêncứunàyxác định ba đầu vào khả thichoviệctăngcườnghànhđộngkhíhậu:

• Kết nối lập kế hoạch với khả năng thực hiện.Cáckếhoạchquốcgiathốngnhấtgiaonhiệmvụrõràngchocácthểchếtrựcthuộcsẽlàmchocáckếhoạchhànhđộngtạiđịaphươngkhảthihơn.Mộtkhuyếnnghịquantrọng làphải tăngcườngnăng lực chínhsáchđịaphươngvớinhiệmvụpháplýrõràngchogiảmnhẹvàthíchứnglàmộtphầncủacơchếngânsáchhiệntại.Cácthướcđokhíhậucóthểđượcsửdụngđểbáocáovềkếhoạch,điềunàysẽlàmtăngtráchnhiệmgiảitrìnhvàgiảmkhốilượngcôngviệccủacácchủthểthuộcchínhquyềnđịaphương.

• Nhân rộng hành động địa phương. Nhằm thúc đẩy hành động địaphươngvàđạtđượcĐónggópdoQuốcgia tựXácđịnhđầy thamvọng(NDC),cácthựctiễntốtcủacácchủthểđịaphươngcóthểđượcnhânrộngvàkiếnthứccủahọđượcphổbiếnchocácchủthểđịaphươngkhác.Cấpquốcgiacóthểhỗtrợcácchủthểđịaphươngthôngquacácquyđịnhphùhợp,tạothuậnlợichocáckhuônkhổtàichínhvàđàotạocómụctiêu.Cácthểchếquốcgiacũngcóthểđóngvaitròlàmcơquanđầumốiđểtiếpcậnnguồntàichínhquốctếvàcamkếthỗtrợcácdựánhiệnnayvềlâudàiđểcácđịaphươngcóthểhìnhthànhcácdựáncókhảnăngvayvốnhấpdẫncácnhàđầutư.

• Phát triển đồng bộ khí hậu.Việcápdụngcáctiêuchuẩnkhíhậutrongđánhgiátácđộngmôitrườngtrongmọilĩnhvựcnêncóhiệulựcngaylậptứcđểtránhđitheokịchbảnthôngthườngvàbảovệcáctàisảndễbịhưhỏnghoặcdễbịtổnthương.Cáctiêuchuẩnvàquyđịnhchocảđầutưcôngvàtưsẽgópphầngắnkếtpháttriểnkinhtếvớibảovệmôitrường.Cácnhiệmvụrõràngliênquantớicáctiêuchuẩncóthểđượcápdụngđểtăngtráchnhiệmgiảitrình.


Các thông tin chính về Việt Nam:

∙ Dân số Việt Nam là 95,5 triệu người, 35% dân số sống ở khu vực thành thị - tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng lên 50% vào năm 2045.¹

∙ Khoảng 75% dân số đô thị ở Việt Nam sống tại các vùng ven biển đất trũng và có nguy cơ mực nước biển dâng.2

∙ Mười phần trăm dân số sống trong cảnh đói nghèo.¹

∙ Tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm được dự báo tăng 6,5% trong giai đoạn 2019-2025.¹

∙ Phát thải khí nhà kính là 3,5 tấn CO2tđ bình quân đầu người trong năm 2015, chưa tính đến phát thải từ sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (LULUCF) (mức trung bình thế giới là 6,5 tấn).3

Nguồn: 1) Ngân hàng Thế giới 2018; 2) VietnamNews 2014; 3) CIA 2017.

13

Giới thiệu

VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA

1.Nền kinh tế Việt Nam đã phát triển nhanh chóng trong mười lăm năm qua. Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập trung bình năm 2009 và hướng tới trở thành một nước công nghiệp tới năm 2020. Tăng trưởng kinh tế đi kèm với đô thị hoá nhanh chóng và xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng gây áp lực lên tài nguyên thiên nhiên và bị đe dọa bởi tác động của biến đổi khí hậu.

ViệtNamlàmộttrongmườiquốcgiadễbịtổnthươngnhấtđốivớibiếnđổikhíhậu(Ecksteinvàcộngsự,2018)vàhiệnđangngàycàngđónggópvàosựnónglêntoàncầu.CùngvớisựphêchuẩnnhanhchóngThỏathuậnParis(UNFCCC2015),ViệtNamđãxâydựngcácchiếnlượckhíhậuđểtăngkhảnăngchốngchịuvàgiảmphátthảikhínhàkính.Mộtxãhộidânsựngàycàngtíchcực,ngàycàngquantâmđếncáctácđộngmôitrườngcủamôhìnhtăngtrưởngkinhtếhiệntạivàphảnđốicácnhàmáyđiệnthanvàônhiễmmôitrường.Cũngcódấuhiệuchothấytruyềnthôngxãhộivàtruyềnthôngtruyềnthốngngàycàngcóvaitròtrongviệcyêucầucáccơquancóthẩmquyềnchịutráchnhiệmgiảitrìnhvềcácquyếtđịnhgâysuythoáimôitrườnghoặcthíchứngkhôngđúngcách.

CácnhàhoạchđịnhchínhsáchViệtNamđangngàycàngnhậnthứcđượcrằngviệcgiảiquyếtbiếnđổikhíhậusẽđòihỏimộthànhđộngtổnghợpởcáccấpquảntrịkhácnhau,giữacácngànhkinhtếvàvớicácbênliênquanphichínhphủ.Sựtrỗidậycủacácthànhphốlớnhơnlànhữngthànhphầnkinhtếquantrọngvàquátrìnhchuyểngiaocácchứcnăngdịchvụcôngtừquảnlýnhànướcsangcáccơquancấpthấphơnđãlàmnênmộtcấutrúcquảntrịkhíhậumới.Tuynhiên,trongkhihệthốngchínhsáchcủaViệtNamđãcónhữngcảicáchquan trọng,nhưngphương thứcquản trị vẫn theocấpbậc và tập trung.SựchuyểnđổicơcấuquảntrịcủaViệtNamkhôngthểxảyrasớmbấtchấpnhữnghạnchếmôitrườngđốivớităngtrưởngtheokịchbảnthôngthường.Tuynhiên,hệthốngquảntrịmanglạicơhộichoviệctíchhợptheochiềudọccáckếhoạchvàhànhđộngkhíhậu,doýchíchínhtrịmạnhmẽtừcấptrungươngcóthểhỗtrợviệclồngghépcácyếutốkhíhậumộtcáchnhấtquángiữacácngànhvàcáccấpchínhquyền(LêThịHồngvàcộngsự,2018;Araosvàcộngsự,2017).


LàmthếnàođểchínhphủtrungươngvàcácchínhquyềnđịaphươngphốihợpmộtcáchtốtnhấtnhằmđưaViệtNamđivàomộtquỹđạopháttriểnnhấtquánvớicácMụctiêuPháttriểnBềnvữngvàThỏathuậnParis?LàmthếnàođểchínhphủViệtNamcóthểchophépvàhỗtrợtốtnhấtcácchủthểtiềmnăngởcấpđịaphươngđểthựchiệnvàđiềuchỉnhcáccamkếtquốctếhiệnnaythôngquaNDCquốcgia?

Dự án V-LED –Hộinhập theochiềudọc vàChia sẻkinhnghiệmphát triểncácbonThấpởĐôngNamÁvàChâuPhi-đượcthiếtkếdựatrêncơsởgắnkếtvàphốihợptrongmộthệthốngquảntrịđacấplàchìakhóađểnângcaothamvọngvàtăngtínhhiệuquảtrongứngphóvớiBĐKHởcấpđịaphương.LàmviệcvớimộtliênminhcùngcácđốitácởNamPhi,Kenya,ViệtNam,PhilipinvàĐức,dựánđãtạođiềukiệnđốithoạicóýnghĩagiữacácbênliênquanởmọicấpchínhquyềnnhằmkếthợptốthơncácchínhsáchvàkhuônkhổthựchiệnởcấpquốcgiavàđịaphương,giatăngkhảnăngthíchứngvàgiảmnhẹcũngnhưhọchỏitừnhữngnỗlựctiênphonghiệncó.

ỞViệtNam,cáchoạtđộngchínhcủaV-LEDnhằmmụctiêuthúcđẩyđốithoạivềhànhđộngkhíhậutheochiềudọcgiữachínhphủvàcáccấpchínhquyềnđịaphương,vàtheochiềunganggiữacácchủthểtrongcấpchínhquyền.Đốithoạiđượcmởrộngbaogồmxãhộidânsựvàcácchủthểngoàinhànướcđểkhuyếnkhíchviệcthiếtkếvàthựchiệncáchànhđộngkhíhậugắnkếtvớicácưutiênpháttriểnđịaphương.

NghiêncứunàynhằmtómtắtkiếnthứcthuđượctừviệctriểnkhaidựánV-LEDtạiViệtNamcũngnhưphỏngvấncácbêncungcấpthôngtinchính.NghiêncứucũngxemxétviệcsắpxếpthểchếđacấpđộhiệnnayvàcácquytrìnhquảntrịkhíhậuởViệtNamvớimụcđíchnêubậtnhữngthànhcông,tháchthứcvàxácđịnhcácđầuvàochohànhđộngkhíhậu.Cáccâuhỏisauđâylànhữngcâuhỏimangtínhchấthướngdẫnchonghiêncứu:

ViệtNamđangxâydựngvàthựchiệncácchínhsáchbiếnđổikhíhậuquanhiềucấpđộquảntrịnhưthếnào?

Đâulàcáchìnhthứcvàcáchthứcphốihợpgiữacácchủthểcủachínhphủtrungươngvàchínhquyềnđịaphươngnhằmtạothuậnlợichohànhđộngkhíhậutạiđịaphương?

Nhữngyếutốnàokháchỗtrợchohànhđộngkhíhậuđịaphươngvàcáchthứchỗtrợ?


1.1 Cấu trúc của nghiên cứu

Nghiêncứunàyđượcchiathànhnămchươngchính.Chương 2sẽgiớithiệutớingườiđọcvềcơsởlýluậncủanghiêncứu,tầmquantrọngcủabiệnpháptiếpcậnquảntrịđacấpđộphốihợpvàgắnkếtchocáchànhđộngkhíhậumangtínhchuyểnđổi.Chươngnàycũngmôtảcácphươngphápnghiêncứuđượcápdụngtrongviệcthuthậpvàphântíchdữliệutrongquátrìnhviếtnghiêncứunày.

Chương 3đưaracáinhìntổngquanvềkiếntrúcquảntrịbiếnđổikhíhậucủaViệtNam,nêubậtcácchínhsách,thểchếvàcácchủthểchínhđịnhhướngchocácchiếnlượckhíhậucủaquốcgia.Chương 4khámphánhữnghoạtđộngxảyratrongthựctế,cáchmàhànhđộngkhíhậuđượchoạchđịnhvàtriểnkhaibởicáccấpchínhquyềnvàđượcthựchiệnởcấpđịaphươngbởimộtloạtcácyếutốthúcđẩy.Dựatrênthôngtinthuthậpđượctừcáccuộcphỏngvấn,kiếntrúcbiếnđổikhíhậuđượckiểmtratrênthựctếđacấpđộ.Cuốicùng,Chương 5 tổnghợpcácbàihọckinhnghiệmvànêubậtcácđiểmđầuvàochoviệccảithiệnquảntrịđacấpđộđốivớihànhđộngkhíhậuđịaphương.

V-LED cũng tin tưởng vào việc giúp các bên liên quan ngồi lại với nhau để thu hẹp khoảng cách đối thoại và gắn kết các dự định và hành động chung. Để quản lý vấn đề chung của biến đổi khí hậu, cần có sự tham gia của các bên liên quan và mỗi tiếng nói của họ đều có giá trị. Hãy bắt đầu cuộc trò chuyện!

15

Chapter highlights:0.→ Ut res quamustem fugitat ectempelent et

volorio maiorem quatem cor ad ex everia es volut exped quia eum ut fuga. Tectem audionsero doluptaest officto blabo. Hiliquo con reperfere porent il ipsunte liquaecte nis modi nones is iur am, aci ipsamus.

→ Nis dolupietur, eiundan tetur?

→ Tist, quissed quas audicab oribus aut duntiatempel exceria quidelia sit, ute simaxim quatem etur a dolum nonem fugitius vellign atectas itature vero vent quiatur.

16 VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA

→ Các chính quyền địa phương và các chủ thể ngoài nhà nước có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành ứng phó toàn cầu với biến đổi khí hậu cũng như đạt được các Đóng góp do quốc gia tự quyết định.

→ Sự gắn kết và phối hợp trong một hệ thống quản trị đa cấp độ là chìa khóa trong quá trình nâng cao tham vọng và tăng tính hiệu quả của các hành động ứng phó với biến đổi khí hậu.

→ Nghiên cứu này xem xét việc sắp xếp thể chế và quá trình quản trị đa cấp độ tạo thuận lợi hoặc cản trở việc lập kế hoạch, dự toán ngân sách và thực hiện hành động khí hậu địa phương ở Việt Nam.

Chương này nhấn mạnh:2.


2.Quá trình tránh các tác động xấu của biến đổi khí hậu kêu gọi một quá trình chuyển đổi trên toàn cầu hướng tới một xã hội các bon thấp, giảm phát thải khí nhà kính (KNK) toàn cầu xuống mức bằng không vào giữa thế kỷ này (UNFCCC 2015a). Đây là một sự thay đổi cấu trúc với quy mô và tốc độ lớn đòi hỏi hành động phối hợp chung của tất cả các ngành trong xã hội và các cấp chính quyền. Quá trình phối hợp những nỗ lực này và đảm bảo sự gắn kết trong một hệ thống quản trị đa cấp độ là chìa khóa nhằm thúc đẩy các hành động khí hậu hiệu quả, hiệu lực và tham vọng.

2.1 Quản trị khí hậu đa cấp độ mang tính chuyển đổi: xu hướng toàn cầu

Với việc thôngquaThỏa thuậnParis vàonăm2015,chếđộkhíhậu toàncầuchuyểnsangmộthệthốngquảntrịkhíhậubaotrùmhơn,ápdụngchotấtcảcácnướcnóichungtheocáctráchnhiệmchungnhưngcósựkhácbiệtcủahọvàcácnănglựctươngứng.KhônggiốngnhưbiệnpháptiếpcậncũcủaNghịđịnhthưKyoto(UNFCCC1998)–theođó,chỉmộtvàiquốcgia,chiếm14%lượngphátthảiCO2toàncầu,phảiápdụngcácmụctiêucắtgiảmphátthải(CácquốcgiathuộcPhụlụcI)-TheoThỏathuậnParis,tấtcảcácquốcgiacầnphảichiasẻtráchnhiệmứngphóvớikhíhậutoàncầu.ThỏathuậnPariscũngtạocơhộichochínhphủcácquốcgiađặtracácmụctiêugiảmphátthảivàthíchứngcủaquốcgiathôngquacácNDC.Trongvòngcamkếtđầutiên,176quốcgiađãđệtrìnhNDCchogiaiđoạntớinăm2025/2030.Cácquốcgiasẽcậpnhậtnhữngmụctiêunàysau5năm,từnăm2020trởđi,vớimụctiêulồngghépthêmthamvọngcủahọsaumỗilầnđệtrình.

Hiệnnay,khiThỏathuậnParisđãcóhiệulực,trọngtâmhànhđộngđangdịchchuyểntừđàmphánquốctếsangchínhphủtrungương,cácchínhquyềnkhuvựcvàđịaphươngvớinhiệmvụđưacácmụctiêucủaThỏathuậnParisvàohành

Lý luận và phương pháp nghiên cứu


độngkhíhậuđịaphương.Cơhộiđểthúcđẩyhànhđộngkhíhậungàycàngđượcđịnhhìnhrõnétbởimộtloạtcácchủthểtrongvàngoàinhànước.Trongsuốthaithậpkỷqua,cácnghiêncứuđãnhấnmạnhvaitròquantrọngcủachínhquyềnđịaphươngtrongviệcgiảmphátthảikhínhàkính.Nhiềulĩnhvựccótiềmnănggiảmnhẹcaonhưnhàở,giaothông,sửdụngđất,quyhoạchđôthị,pháttriểncơsởhạtầngvàchấtthảithườngnằmdướisựkiểmsoátcủacácthựcthểtrựcthuộcchínhquyềnđịaphương.Bằngcáchthúcđẩy“quyềnlựcchuyểnđổi”(UNHabitat2016;WBGU-HộiđồngCốvấncủaĐứcvềThayđổiToàncầunăm2016),nhiềuchủthểcủachínhquyềnđịaphươngđãđặtracácmụctiêugiảmphátthảiKNKđầythamvọngvàđãtiếnhànhtriểnkhaingaycảkhikhôngcósựlãnhđạoquốcgiahoặccáctiếnbộquốctếquantrọng(Chanvàcộngsự2015).Đồngthời,cáccôngtyvàcácchủthểthuộcxãhộidânsựđangđưaranhữngcamkếtkhíhậucủariênghọvàđangthựchiệnhànhđộngthôngquarấtnhiềumạnglướivàliênminhhànhđộngkhíhậutậpthể(xuyênquốcgia).Vìnhữnglýdotrên,chính quyền địa phương và các chủ thể ngoài nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các hành động khí hậu nhằm hỗ trợ các mục tiêu phát thải và thúc đẩy tham vọng KNK quốc gia.

Vớithựctếnày,nhữngquyếtđịnhtheoThỏathuậnParisrõràngđãkhuyếnkhíchcácchínhphủhợptácchặtchẽhơnvớicácbênliênquantrongđócócácthànhphốvàcáckhuvực(UNFCCC2015).Cùngvớitiếntrìnhđàmphán,cácchủthểtrongvàngoàinhànướcđượctuyênbốlà“trụcộtthứtư”củaHộinghịcácbênlầnthứ21(COP21)vàđượcxemlàđộngcơquantrọngchocáckếtquảthànhcông(Hale2016).SựthamgiacủacácchủthểđócũngđượcđẩymạnhbởisựramắtmộtChươngtrìnhHànhđộngKhíhậuToàncầuvàquátrìnhĐốithoạiTalanoanhằmthúcđẩyhợptácvềhànhđộngkhíhậugiữacáccấpchínhquyềnvàcácchủthểngoàinhànước.

MặcdùđãcókếhoạchchitiếtđầyhứahẹncủaThỏathuậnParis,nhưngcáccamkếttổngthểởcấpquốcgiachođếnnayvẫnkhôngđạtđượcmụctiêugiữnhiệtđộtoàncầutăngkhôngquá2°C,chưanóiđến1,5°C(RobiouduPontvàcộngsự2017;UNEP2017).Hơnnữa,mộtloạtcáctácnhânkhíhậuxuấthiệnnhiềuvàtrởnênphứctạphơn,dẫnđếnkết quả tổng quan quản trị khí hậu đa chiều tăng nguy cơ rạn nứt(vanAsselt2014;Biermannvàcộngsự2009).Ởmứcđộtoàncầu,cơchếphântánngàycàngtăngcủacácchủthểkhíhậuxuyênquốcgiangoàiCôngướckhungcủaLiênHợpQuốcvềBiếnđổiKhíhậu(UNFCCC)cóthểkhônghướngtớicùngmộtmụctiêuvàdođócóthểlàmsuyyếusựgắnkếtmàtheođó


cácthànhphầnkhácnhau"trởnêntươngthíchvàcủngcốlẫnnhau"(Keohane)vàVictorG.David2011).Nóicáchkhác:“Nếuchúngtakhôngcóđượcsựhiểubiếtchungxuyênbiêngiớivềcácbênliênquanvàcáclĩnhvựchoạtđộngliênquantrêncáckhíacạnhkhácnhauvềcơbảncùngmộtvấnđề,chúngtasẽvẫncònởtrongphạmvitáchrờivớibênngoài,trởnênyếukémhơnhoặcthậmchílàmsuyyếunỗlựccủanhau”(HemmativàRogers2015).

Ởcấpđộtrongnước,cácnỗlựckhíhậuvẫnthườngbịrờirạchoặckhôngđápứnglẫnnhau,kếtquảlàcósựchồngchéothiếuhiệuquả,bỏlỡcơhộihợptácvàthậmchílàkhônghợplý.NhiềuNDCđượcxâydựngnhanhchóng,khôngthamvấnmộtcáchđầyđủvàkhôngphảnánhcácưutiêntrongnước(LEDSGP2017).Chođếnnay,rấtítquốcgiacócáchoạtđộngliênkếtmộtcáchhệthốngvớicácưutiênvàchínhsáchquốcgia,vàngượclại.Trongkhichínhquyềnđịaphươngđãđónggóphoặcthậmchíđitiênphongtrênconđườngphátthảithấp,thìnhữngnỗlựccủahọkhôngthểthaythếcáchànhđộngquốcgiahoặcđạtđượcsựthayđổimangtínhchuyểnbiếnđộclậpvớicáccấpchínhquyềnkhác.Cácchủthểtrongnướclạiphụthuộcvàokhuônkhổpháplýtrongkhuvựcvàquốcgiamàđangmanglạiưuđãivànguồnlực(Corfee-Morlotvàcộngsự2009;UNEP2017).Ngượclại,cácsángkiếntạiđịaphươnglàchìakhóachonhữngýtưởngchuyểnđổicóthểđượcnhânrộngvàgiúpđịnhhìnhcáckhuônkhổtạothuậnlợiởcấpquốcgia(Fuhrvàcộngsự2018).Hơnnữa,trongnhiềutrườnghợp,vẫncònthiếusựgắnkếtgiữacáckếhoạchngành(đặcbiệtlàngànhnănglượng)vàcácNDC(LEDSGP2017).

Biệnpháptiếpcậnquảntrịkhíhậuđacấpđộcóthểđemlạisựgắnkếtlớnhơnhoặc“bảngiaohưởng”cáchànhđộngkhíhậu(Abbott2017;ZellivàvanAsselt2013;Chanvàcộngsự2015).Tầmquantrọngcủaquảntrịđacấpđộđốivớihànhđộngkhíhậumangtínhchuyểnđổingàycàngtăngtrêntoàncầu.BáocáođặcbiệtcủaIPCCgầnđâyvềsựnónglêntoàncầu1.5°Cnhấnmạnhrằng“hànhđộngkhíhậuđòihỏihệthốngquảntrịđacấpđộtừcấpđịaphươngvàcộngđồngđếncấpquốcgia,khuvựcvàquốctế”(IPCC2018)vàcôngnhậnkháiniệmnàynhưmộtyếutốquantrọngthúcđẩychuyểnđổimangtínhhệthống.Đểthuhẹpkhoảngcáchphátthảivàđạtđượccácmứcchuyểnđổicủahànhđộngkhíhậu,chúngtôicầnngaymộtbiệnpháptiếpcận“liênkếttấtcảcácthànhphần”(Hale2016)vớihànhđộngkhíhậuphốihợpgiữacáccấpchínhtrị,cácngànhvàcácbênthamgia.Quymôvàtốcđộchuyểnđổicầnthiếtđểbảovệhệthốnghỗtrợcuộcsốngcủachúngtađòihỏinhànướcphảikiểmtrathấuđáovànângcaocáckhuônkhổquảntrịđacấpđộhiệnnaynhằmtạothuậnlợichophéphànhđộng


phốihợptheochiềudọcvàchiềungang,đólàviệcphânchialaođộngtheocáchhợplựcvàsắpxếpthểchếhợptác.

2.2 Thuật ngữ và định nghĩa

Chúngtôicoihành động khí hậubaogồmcácbiệnphápvàsángkiếngiúp:

1.giảmnguồnphátthảikhínhàkính(giảmnhẹ)và

2.giảmmứcđộdễbịtổnthươngđốivớibiếnđổikhíhậu,tăngcườngkhảnăngphụchồivàquảnlýcáctácđộngcủabiếnđổikhíhậu(thíchứng)

Hình 1: Quản trị khí hậu đa cấp độ bao gồm sự phối hợp theo chiều dọc và ngang (dựa trên nghiên cứu của Jänicke 2013).

Các ngành

Các ngành: Môi trường, Giao thông, Xây dựng, Nông nghiệp, v.v

Các thành phần

Phối hợp ngành dọc Phối hợp ngành ngang

Các thành phần: Chính quyền, Doanh nghiệp, Dân sự xã hội v.v

Các cấp

Địa phương

Khu vực

Quốc gia

Quốc tế


Quản trị khí hậu đa cấp độ làsựtươngtáchợplựcgiữacáccấpchínhquyềnkhácnhau,cũngnhưgiữacácchủthểngoàinhànướctrongquátrìnhquảntrịhànhđộngkhíhậu(Hình1).KháiniệmvềquảntrịđacấpđộcónghĩalàgiảiquyếtvấnđềBĐKHđòihỏiquátrìnhcộngtácvàquátrìnhhoạtđộngcủacácchủthểởnhiềuquymôliênkếtvớinhau.Quátrìnhnàycũngtậptrungvàocảhìnhthứcphốihợptheochiềudọcvàngang.

Sựphốihợptheo chiều dọcdiễnraởcáccấpquảntrịkhácnhau,baogồmcácchínhquyềnđịaphương,khuvựcvàchínhphủ,trongcùngmộtquốcgianhưngởquymôquốctếvàkhuvựcnhưcơchếkhíhậuUNFCCC(Bulkeley2010;Corfee-Morlotvàcộngsự2009;HooghevàMarks2003;Jänicke2017).

Tươngtáctheochiềudọclàcácmốiquanhệhaichiềucóthểlàtừtrênxuốnghoặctừdướilên.Trongkhuônkhổquảntrịđacấptừtrênxuống,chínhphủtrungươngxácđịnhcáchcácchủthểtạiđịaphươngthamgiavàohànhđộngkhíhậuthôngquacácphươngphápnhưchínhsáchvàphápluậtkhíhậuquốcgiađiềuchỉnhcáclĩnhvựcliênquanđếnkhíhậu,hoặccáckếhoạchtàitrợkhuyếnkhíchcáchànhđộngđịaphươngcụthể(Adriázolavàcộngsự2018).Theokhuônkhổtừdướilên,cácnhàchứctráchđịaphươngcóquyềntựchủđángkểtrongviệcxâydựngcácchínhsáchvàhànhđộngcóthểđượcnhânrộngvàtácđộngđếncácchínhsáchkhíhậuquốcgia.Hầuhếtcáckhuônkhổquảntrịkhíhậuđềukếthợpcácyếutốcủacảhaiphươngpháptiếpcậntheochiềudọctrongmộthệthốnghỗnhợp.

Phối hợp theo chiều ngangđềcậpđếncáctươngtácgiữacácchủthểởcùngcấpquảntrị,chẳnghạnnhưcácdiễnđànquốcgia,cáccơquanquảnlýkhuvựcvàcácthỏathuậnhợptácsongphươnggiữacácthànhphố,cũngnhưmạnglướichínhquyềnđịaphươngrộngkhắp(xuyênquốcgia).

Các yếu tố tạo thuận lợi chohànhđộngkhíhậuđịaphươngbaogồm:

• cáckhuônkhổchínhsáchtạothuậnlợi,baogồmnhiệmvụrõràngphùhợpvớikhuônkhổquyhoạchvàcácchukỳngânsáchởcáccấpchínhquyềnvàbộngành;

• nănglựcthểchếmạnhmẽ;

• quyềntựchủcủađịaphương,baogồmkiểmsoáttàisản,chínhsáchvàchiếnlượcpháttriển;

• mứcđộnhậnthứcvàkiếnthứccao,kếthợpvớitrọngtâmkhíhậumạnhmẽ.

• tínhsẵncócủacácnguồnlựcvàcácưuđãitàichính,kếthợpvớicáclợiíchkinhtếxãhộihiệntạicủahànhđộngkhíhậu;

• mộtxãhộidânsựquantâmđếnmôitrường;

• thànhviêntrongmạnglướihànhđộngkhíhậuđôthịxuyênquốcgia;và,

• sựlãnhđạochínhtrị,chẳnghạnnhưcácgươngsangvềkhíhậu.

Xem,vídụ(Adriázolavàcộngsự2018;Bulkeley2010;C40vàArup2015;Charbit2011;CharbitvàMichalun2009;Fuhrvàcộngsự2018;Salonvàcộngsự2014).

2.3 Thu thập dữ liệu và khung phân tích

Nghiêncứunàysửdụngphươngphápđịnhtínhđể thuthậpdữ liệuvàbằngchứngthựcnghiệm.Chúngtôiđãtiếnhành29cuộcphỏngvấnbáncấutrúcvớicácbênliênquantừxãhộidânsự,chínhphủvàchínhquyềncấptỉnh,cácviệnnghiêncứuvàcáctổchứcquốctế.ChúngtôiđãthuthậpthêmcácthôngtinchitiếtthôngquaquátrìnhtriểnkhaidựánV-LEDtạiViệtNam,đặcbiệtthôngqualàmviệcvớicácbộ(BộTàinguyênvàMôitrườngvàBộXâydựng)vàchínhquyềnthànhphốCầnThơvàTamKỳ.CácsựkiệnvàhộithảodoDựánV-LEDtổchứcbaogồmcáchộithảotraođổivềthựchànhtốttạiđịaphương,cácsựkiệnđốithoạingànhdọctheochuyênđềcấpquốcgiavàcấpđịaphươngvàmộthộinghịtraođổicấpkhuvực.Thôngquacáccuộcphỏngvấnvàquansát,chúngtôiđãthuthậpthôngtinchitiếtvềsựphốihợpcácbênliênquantheochiềudọcvàchiềungang.Dođó,phântíchcủachúngtôidựatrênnhậnthứcvàýkiếncủacácbênđượcphỏngvấnvàcácđạibiểuthamdựhộithảo,kếthợpvớinhữngpháthiệntừquátrìnhxemxéttàiliệu.

Lăngkínhphântíchcủachúngtôiđượclấycảmhứngtừcáccuộcthảoluậnhọcthuậtvềquảntrịkhíhậuđacấpđộđượcmôtảởtrênvàbởibốn“khíacạnhsángkiếnhợptácvìmụctiêubềnvững”doHemmativàRodgers(2015)đưara:thể chế, văn hóa, cá nhân và mối quan hệ(Hình2).Cáckhíacạnhthểchếvàvănhóalàcácđiềukiệncấutrúcchophéphoặccảntrởsựphốihợphànhđộngkhíhậuđịaphương(vídụ,chếđộkhíhậuthểchế,khungchínhsáchvàhànhvi,thái

22 VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA

Hình 2: Bốn khía cạnh của các sáng kiến hợp tác (trích từ Hemmati và Rodgers 2015).

THỂ CHẾ

Cấu trúc, hệ thống, quy trình và khuôn

khổ

QUAN HỆ

Giữa các cá nhân, thể chế/tổ chức,

các bên tham gia, quốc gia, khu vực

và văn hóa

CÁ NHÂN

Nhận thức, cảm xúc và hành vi

VĂN HÓA

Mô hình tập thể trong suy nghĩ và

hành động


độvàchuẩnmựcảnhhưởngđếncácquyếtđịnhvềbiếnđổikhíhậuđượcđưaratạiquốcgiađó).Khíacạnhcánhânxemxétcácyếutốthúcđẩycácbênthamgia(đượchiểulàcáccánhân,nhóm,mạnglướivàtổchức-thuộcnhànướcvàngoàinhànước-ởcáccấpquảntrịkhácnhau)thamgiavàohànhđộngkhíhậu,chẳnghạnnhưnhậnthức,ýtưởngvàtầmnhìncủahọ.Khíacạnhthứtưxemxétcácmốiquanhệgiữacácchủthể,quymôvàcáckhuvựcchophéphoặccảntrởphốihợphànhđộngkhíhậu,chẳnghạnnhưsựtintưởngvàtôntrọng.

Bốnkhíacạnhảnhhưởngđếnthiếtkếcủacâuhỏiphỏngvấncũngnhưviệcphântíchcácyếutốtạothuậnlợichohànhđộngkhíhậuđịaphương,bốnkhíacạnhnàykhôngthểtáchrời.Cáctàiliệuvềquảntrịđacấpđộđưaraphươngphápđánhgiácấutrúcbiếnđổikhíhậucảtrongchínhsách(Chương3)vàtrongthựctế(Chương4).

→ Ut res quamustem fugitat ectempelent et volorio maiorem quatem cor ad ex everia es volut exped quia eum ut fuga. Tectem audionsero doluptaest officto blabo. Hiliquo con reperfere porent il ipsunte liquaecte nis modi nones is iur am, aci ipsamus.



→ Tính dễ bị tổn thương cao của Việt Nam trước biến đổi khí hậu và con đường phát triển kinh tế có phát thải cao đe dọa sự phát triển của đất nước.

→ Để ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam đã xây dựng kiến trúc quản trị biến đổi khí hậu toàn diện trong hai thập kỷ qua, với một số chính sách quốc gia, cấp tỉnh và ngành, và một ủy ban điều phối cấp cao.

→ Môi trường chính sách về biến đổi khí hậu hiện nay bao gồm nhiều chiến lược và kế hoạch hành động nhằm giải quyết các vấn đề tương tự với cùng khung thời gian và mục tiêu. Cần có sự hài hòa chính sách ở cấp quốc gia, cấp ngành và cấp địa phương để thực hiện có hiệu quả

Trọng tâm của chương:3.


3.Tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Việt Nam dẫn đến việc sử dụng nhiều carbon và quá trình phát triển của đất nước rất dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu. Để ứng phó với biến đổi khí hậu cấp quốc gia và chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, chính phủ đã xây dựng các chính sách và trách nhiệm tổ chức toàn diện giữa các ngành và cấp chính quyền.

Tronghaithậpkỷqua,nềnkinhtếnướcCộnghòaXãhộiChủnghĩaViệtNamđãtăngtrưởngvớitốcđộđángchúý.Tổngsảnphẩmquốcnội(GDP)bìnhquânđầungườitănggấp3lầntừnăm2004đếnnăm2015(theoADB2015).Cảicáchkinhtếxãhộidầndầnchuyểnđổinềnkinhtếkếhoạchhóatậptrungsangnềnkinhtếthịtrườngđịnhhướngxãhộichủnghĩa.Năm2009,ViệtNamlàquốcgiacómứcthunhậptrungbình,vàtheoKếhoạchpháttriểnkinhtếxãhội(2016-2020),ViệtNamnhằmmụctiêutrởthànhmộtnướccôngnghiệpvàonăm2020.Tuynhiên,ViệtNamvẫnphụthuộcrấtnhiềuvàonguồnhỗtrợpháttriểnchínhthức(ODA)(theoZimmervàcộngsự2015).

Dosựpháttriểnkinhtếmộtcáchnhanhchóng,hàngtriệungườiđangdicưlênthànhphố.Đếnnăm2045,mộtnửatrongsố95triệudâncủaViệtNamdựkiếnsẽsốngởcáckhuvựcđôthị,mộtsựgiatăngđángkểtừtỷlệ25%dânsốsốngởcáckhuvựcđôthịnăm2002.

MặcdùmứckhíthảituyệtđốivàbìnhquânđầungườicủaViệtNamvẫncònthấphơnnhiềusovớimứctrungbìnhtoàncầu,nhưngnềnkinhtếđangpháttriểnnhanhchóngngàycàngphụthuộcvàonhiênliệuhóathạch(NeefjesvàHoài 2017).Hệ thốngnăng lượng củaquốc giađãbị cácbonhóa thậmchínhanhhơncảTrungQuốc,đặcbiệtlàtronghaithậpkỷqua(Zimmervàcộngsự2015).Năm2013,mứcphátthảicủacảnướcđãcaohơn3,5lầnsovớinăm1991¹.Vớisựtăngtrưởngkinhtếliêntục, lượngphátthảiCO2củaViệtNam

Cấu trúc quản trị biến đổi khí hậu tại Việt Nam

¹ Ngoại trừ lĩnh vực LULUCF, được xem như một bể chứa carbon ròng ở Việt Nam, hấp thụ nhiều khí thải hơn so với lượng phát thải

(năm 2013: 18 triệu tấn CO2 tương đương).

đượcdựbáosẽtănggấpbalầntớinăm2030,sovớinăm2010.KếhoạchpháttriểnđiệncủaViệtNam²kêugọităngtỷtrọngđiệnthantừmộtphầnbavàonăm2015tớihơnmộtnửavàonăm2030.

ViệtNamcũnglàmộttrongmườiquốcgiadễbịtổnthươngnhấtvớibiếnđổikhíhậu(Ecksteinvàcộngsự2018).ViệtNamnằmtrongvànhđaibãoĐôngNamÁluônmangtheomưanhiềuvàgiólớn.ViệtNamcũngbịthiệthạitừ1-1,5%GDPhàngnămdothiêntai(UNISDR2015).Địahìnhđấttrũngcủacácđồngbằngvàbờbiểndài3.440kmlàmchokhuvựcnàydễbịtổnthươngdonướcbiểndâng;hầuhếtcáctàisảnkinhtếnằmởvùngđấtthấpvenbiển.

Trong50nămqua,cácnghiêncứuđãcho thấynhiệtđộ trungbìnhvàmựcnướcbiểntăngổnđịnhvàcácsựkiệnthờitiếtcựcđoandiễnrathườngxuyênvànghiêmtrọnghơn.Nhữngthayđổinàydẫnđếnhạnhánvàlũlụtcósứctànphálớn.Nướcbiểndângvàđộmặncủanướctăngđedọanhữngkhuvựcđấtnôngnghiệprộnglớnvàgâyảnhhưởngnghiêmtrọngđếnanninhlươngthực,đặcbiệtlàởđồngbằngsôngCửuLong,nơisảnxuấtgầnmộtnửasảnlượnglúagạocủađấtnước.Khibiếnđổikhíhậutrởnêntrầmtrọnghơnthìlượngmưavànhiệtđộcựcđoandựkiếnsẽtăngcaohơnnữa(MONRE2015).

TrọngtâmchínhcủachươngnàylàràsoátkhuônkhổquảntrịbiếnđổikhíhậucủaViệtNam,xemxétcácchínhsáchquốcgiacóliênquannhấtvàthiếtlậpthểchếliênquanởcấpquốcgiavàcấpđịaphương.Chươngnàyxemxétcáccơchếtàichínhkhíhậuchính.

Quản trị chính phủ và phân chia quyền lực

ViệtNamcóbốncấpchínhquyền:cấptrungươngvàbacấpđịaphương.Cấpđịaphươngđầutiênbaogồm58tỉnhvà5thànhphốtrựcthuộctrungương.Cácthànhphốnàycóđịavịngangbằngvớicáctỉnh.Cáctỉnhđượcchiathành710thànhphốvàthịtrấncấphuyện(ởkhuvựcđôthị)vàcáchuyện(ởkhuvựcnôngthôn)làcấpđịaphươngthứhaithuộcthẩmquyềncủacấptỉnh.Ởcấpthứba,cácthànhphốvàthịxãđượcchiathànhhơn11.000phườngvàthịtrấn(ởthànhthị)vàxã(ởkhuvựcnôngthôn) (MorganvàLong2016).Haicấpđịaphươngdướitỉnhkhôngđượcraquyếtđịnhtrongviệcthiếtlậpcácchínhsáchcấpquốcgiavàcấptỉnh(NguyễnSỹ2017),nhưnghọthamgiavàoquátrìnhthựchiện.


² Quyết định số 1208/QĐ-TTg 2011 về Quy hoạch tổng thể phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020, có xem xét đến năm 2030

(Quy hoạch điện VII).


QuyềnlựcđượctậptrungởcấpquốcgiatạiViệtNam.Quốc hội làcơquanlậpphápvàlàcơquanđạidiệncấpcaonhất.Đượcbầuratrongnhiệmkỳnămnăm,vàbổnhiệmChủtịchnướclàmngườiđứngđầunhànướcvàthủtướnglàngườiđứngđầuchínhphủ(Nachmanyvàcộngsự2015).Cáccơquanhànhphápcủaquốcgialàchínhphủvàcác bộ ngành.Cảhaiđơnvịhànhphápvàlậpphápđềuhoạtđộngdướimộtđảngduynhất:Đảng Cộng sản Việt NamcóảnhhưởngvàkiểmsoátchặtchẽquátrìnhhoạchđịnhchínhsáchthôngquaquyềnlựctốicaocủaĐảng,Uỷ ban Trung ương Đảng,vớitấtcảcácchứcvụcaocấpcủachínhphủđềulàđảngviên(Nachmanyvàcộngsự2015).

Ởcấpđịaphương, cơquan lậppháp làHội đồng Nhân dân,đượcbầubởingườidân.Quyềnhànhphápthuộcvềcác sởvàỦy ban Nhân dânđượcHộiđồngNhândânlựachọn.TấtcảcácnhiệmvụvàchứcnănghànhchínhcủacácsởbanngànhđượcỦybannhândângiámsát.HộiđồngnhândânđóngvaitròlàcơquangiámsátUỷbannhândân.ĐảngCộngsảnchỉđạocácquyếtđịnhhànhchính,vàtrongnhiềutrườnghợp,cáccơquanĐảngđềcửChủtịchỦybanNhândânvàHộiđồngNhândân.

ChínhsáchquantrọngnhấtnhằmhướngdẫnlậpkếhoạchpháttriểngiữacácngànhvàcáccấpchínhquyềnlàChiến lược phát triển kinh tế xã hội (SEDS),đượcxâydựngchogiaiđoạn10năm.Ngoàira,Kế hoạch Phát triển Kinh tế Xã hội5năm(SEDP)tậptrungvàoviệcthựchiệnSEDS.Hiệnnay,hệthốngchínhtrịvàkinhtếcủaViệtNambịchiphốibởiSEDSgiaiđoạn2011-2020vàSEDPgiaiđoạn2016-2020.

3.1 Khung chính sách khí hậu quốc gia

ViệtNamđãthamgiavàocáccuộcđàmphánbiếnđổikhíhậuquốctếtừnhữngnăm1990.ViệtNamlàthànhviêncủaUNFCCCvàđãphêchuẩncảNghịđịnhthưKyotovàThỏathuậnParis.Tuynhiên,biếnđổikhíhậumớichỉđượcthựcsựđưavàochương trìnhhoạchđịnhchínhsáchquốcgiavàonăm2008vớiChương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu³(NTP-RCC).Mặcdùđangxácđịnhnhucầudàihạnchuyểnsangnềnkinhtếcác-bonthấp,việcphânbổkinhphíchoNTP-RCCphảnánhtrọngtâmđặtvàothíchứng,trongkhicáchànhđộnggiảmnhẹchỉchiếm2%tổngnguồnlựcvàchothấynhữnghànhđộngnàycầnđượctàitrợbởicácnướccôngnghiệp(Zimmervàcộngsự

³ Quyết định của TTCP số 158/2008/QĐ-TTg ngày 02 tháng 12 năm 2008

2015).ChươngtrìnhNTP-RCCcầnlồngghépứngphóvớibiếnđổikhíhậutrongtấtcảcáclĩnhvựcvàcấpquảnlý(Nachmanyvàcộngsự2015).Tấtcảcácbộngànhvàchínhquyềncấptỉnhđềuphảichuẩnbịcáckếhoạchhànhđộngvềbiếnđổikhíhậu.

Banămsau,Chiến lược Biến đổi Khí hậu Quốc gia⁴(NCCS)năm2011đãxácđịnhmườinhiệmvụchiếnlượctrongứngphóvớibiếnđổikhíhậuquốcgia.Mặcdùchiếnlượcnàyđãđặtmụctiêupháttriểnkinhtếcarbonthấp,nhưngNCCSvẫn tập trungvào thíchứngvớibiếnđổi khíhậu (Nguyen2017). Trongnăm2012,Kế hoạch hành động quốc gia về biến đổi khí hậu(NAPCC2012-20),cũngnhưChiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường⁵ và Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh(NGGS)⁶đãđượcthôngqua.NGGStậptrungvàogiảmnhẹvớimụctiêuchuyểnđổisangquỹđạopháttriểnkinhtếxanh,cácbonthấp.NgượcvớiNCCS,NGGSxácđịnhmụctiêugiảmphátthảivôđiềukiện,chínhxácbaogồmgiảm20%KNKtừcáchoạtđộngnănglượngtớinăm2030sovớiBAU(và30%nếucóhỗtrợquốctế)vàcamkếtcungcấpnguồnlựctrongnướcđểhỗtrợthựchiện.Chiếnlượctiếptụcgiaonhiệmvụchotấtcảcácbộngành,cơquannhànướcvàchínhquyềnđịaphươngsửađổicácchiếnlượcpháttriểntheoNGGvàxâydựngcáckếhoạchhànhđộngtươngứng(Zimmervàcộngsự2015).Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh quốc gia⁷(NGGAP)đãđượcthôngquavàonăm2014.Kếhoạchnàyđưara66hoạtđộng,đượcphânnhómtheocácchủđề (1)Cải thiệnthểchếvàxâydựngkếhoạchhànhđộngtăngtrưởngxanhởcấpđịaphương;(2)Giảmcườngđộphátthảikhínhàkínhvàthúcđẩyviệcsửdụngcácnguồnnănglượngsạchvàtáitạo;(3)Sảnxuấtxanh;và(4)Lốisốngxanhvàthúcđẩytiêudùngbềnvững(CPEIR2015).Quantrọnghơn,NGGAPđãgiaonhiệmvụrõràngcho63tỉnhthiếtkếKếhoạchhànhđộngtăngtrưởngxanhriêngcấptỉnhvàtíchhợpvàocácSEDPnămnămvàhàngnămcủađịaphương,chophépchínhquyềnđịaphươnghuyđộngcácnguồntàichínhchohànhđộngkhíhậutừngânsáchnhànước(LEDSGP2017).

Vàotháng06năm2013,ĐảngCộngsảnViệtNamđãthôngquanghịquyếtvề"Ứng phó tích cực với biến đổi khí hậu, cải thiện quản lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường"⁸.Nghịquyếtnóirằngứngphóvớibiếnđổikhíhậulà“mộttrongnhữngnhiệmvụquantrọngnhấtcủatoànbộhệthốngchính


⁴ Quyết định của TT số 2139/QĐ-TTg ngày 05 tháng 12 năm 2011

⁵ Quyết định số 1216/QĐ-TTg ngày 05 tháng 09 năm 2012

⁶ Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25 tháng 09 năm 2012

⁷ Quyết định số 403/QĐ-TTg ngày 20 tháng 03 năm 2014

⁸ Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng số 24/NQ-TW vào tháng 06 năm 2013


trị”,chínhsáchnàythểhiệnsựquantâmcủaĐảngvàchínhphủvềbiếnđổikhíhậuvàđượcxemlàchínhsáchvềBĐKHởcấpcaonhấttạiViệtNam.Mộtnămsau,Luật về bảo vệ môi trườngsửađổiđãđượcthôngqua⁹(2014).Luậtkêugọigắnkếtbảovệmôitrườngvớicácứngphóvớibiếnđổikhíhậu,quảnlýphátthảiKNKvàthúcđẩynănglượngtáitạo.

NDCcủaViệtNamđặtmụctiêugiảmphátthảiKNK8%tớinăm2030(sovớikịchbảnthôngthường)sửdụngnguồn lựctrongnướcvà25%vớisựhỗtrợquốctế.NDCcũngliệtkêmộtloạtcácbiệnphápgiảmnhẹ,vớicácmụctiêucụthểcholĩnhvựcnănglượng,nôngnghiệp,giaothông,chấtthảivàLULUCF,cũngnhưxácđịnhmộtsốưutiênchungchocáchoạtđộngthíchứng.Kếhoạchnàycũngnêurõcácbiệnphápnhằmtăngcườngvaitròcủanhànướctrongứngphóvớibiếnđổikhíhậuvàtăngcườnghợptácquốctế;tuynhiênvaitròcủacácchủthểthuộcchínhquyềnđịaphươnglạikhôngđượcđềcập.

Năm2016,ThủtướngChínhphủphêchuẩnThỏathuậnParisvàthôngquaKế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris (PIPA).10KếhoạchnàychitiếthóacáchoạtđộnggiảmnhẹvàthíchứngvàđưaracácquiđịnhbổsungtheoThỏathuậnParis,nhưquiđịnhvềhuyđộngnguồnlực,nângcaotínhminhbạchvàkhungchínhsáchthểchếrõràng,baogồmxácđịnhtráchnhiệmhànhđộngkhíhậucủacácngànhvàcácđịaphương(tỉnh,thànhphố)vàđẩymạnhsựphốihợpởcấpkhuvựcvàliênngành(CộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNam2016b).

Tham vọng NDC của Việt Nam được cho là không đủ để đáp ứng mục tiêu 2°C, chứ chưa nói đến mục tiêu 1,5°C, khi xemxét tớinăng lực tài chính,dânsốvàtráchnhiệmcủaquốcgiatronggiaiđoạntrước(RobiouduPontvàMeinshausen2018).Vào tháng06năm2017,Thủ tướngChínhphủđãkhởiđộngmộtquátrìnhhainămràsoátvàcậpnhậtNDCcủaViệtNamdoBộTàinguyênvàMôitrường(MONRE)điềuphối11.MONREđãthànhlậpNhóm công tác liên ngành về Rà soát và cập nhật NDCbaogồmcácnhàkhoahọc,vàcácđạidiệnbộ,ngành,đượchỗtrợbởicácđốitácpháttriển.QuátrìnhnàysẽgiúphoànthànhbáocáoNDCsửađổicủaViệtNam,hoặcBáocáoNDClầnthứhaicủaViệtNam,sẽđệtrìnhchoUNFCCCvàomùathunăm2019.

Vàotháng10năm2017,Chương trình mục tiêu quốc gia về biến đổi khí

⁹ Nghị quyết Quốc hội số 55/2014/QH13 ngày 23 tháng 06 năm 2014

¹⁰ Quyết định số 2053/QĐ-TTg ngày 28 tháng 10 năm 2016

¹¹ So sánh Công văn số 199/TTg-QHQT ngày 08 tháng 02 năm 2017

VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA30 31VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA

Hình 3: Sắp xếp cấu trúc quản trị biến đổi khí hậu của Việt Nam theo thời gian

30 31

Chiến lược phát triển KTXH 2011-2020 (SEDS)

Chiến lược Quốc gia về BĐKH 2011-2020

Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH trong lĩnh vực NNPTNT giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn tới 2050

Chương trình hành động quốc gia REDD 2011-2020

Quyết định hỗ trợ các dự án điện gió

Kế hoạch hành động BĐKH trong giao thông (2011-2015)

Luật Bảo vệ Môi trường

Định hướng thực hiện Nghị định thư Kyoto

Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH (NTP-RCC) (Giai đoạn I)

Khuôn khổ kế hoạch hành động giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn 2008 - 2020

Chiến lược quốc gia tăng trưởng xanh đến 2020

Chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường đến 2020

Kế hoạch hành động quốc gia về BĐKH đến 2020

Chiến lược phát triển bền vững 2011-2020

Kế hoạch Quốc gia về phát triển và bảo vệ rừng từ 2011-2020

∙ Lập báo cáo quốc tế

∙ Các chương trình và chiến lược quốc gia

∙ Các qui định Quốc gia

∙ Các thể chế

∙ Những tác động khác

Kế hoạch phát triển KTXH 2016-2020 (SEDP).

Kế hoạch triển khai Thỏa thuận Paris (PIPA)

Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH và Tăng trưởng Xanh trong lĩnh vực Giao thông đến 2030

Kế hoạch quốc gia về phát triển năng lượng sửa đổi lần thứ VII đến 2030

INDC đến 2030 (INDC) to 2030

Luật bảo vệ MT sửa đổi

Nghị quyết 120 về ứng phó với BĐKH, bảo vệ tài nguy-ên và môi trường

Luật kiểm soát và bảo vệ thiên tai

Nghị quyết về Quản lý phát thải KNK; quản lý các hoạt động thương mại tín dụng các bon với thị trường quốc tế

Thành lập UBQG về BĐKH (NCCC)

1995

1986

2002

2002

2006

2003

2017

2017

2009

2010

2010

2010

2009

2006

2008

2016

2013

2014

2012

2012

2014

2014

2015

2011

2013

2012

2015

2015

2016

20172018

2020

2025

2030

2003

2004

2005

2007

1994

19981994

2004

Thành viên của Hiệp hội các Quốc gia ĐNA

Cải cách Đổi mới hướng đến nền kinh tế thị trường định hướng XHCN

Phê chuẩn Nghị định thư Kyoto

Thành lập MONRE

Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam

Chiến lược quốc gia về bảo vệ, ứng phó và giảm nhẹ thiên tai 2006-2020

Kế hoạch thực hiện Nghị định thư Kyoto 2007-2010

Kế hoạch mục tiêu quốc gia về Hiệu suất và chuyển đổi năng lượng 2006-2015

Chương trình Hiệu suất và chuyển đổi năng lượng 2006-2015

Chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường đến năm 2010 và định hướng tới nă m2030

Kế hoạch hành động Quốc gia nhằm triển khai Kế hoạch SDG 2030 (SDG NAP)

Chương trình hành động Quốci ga về quản lý và phát triển rừng tới năm 2030

Chương trình Mục tiêu Quốc gia về BĐKH và Tăng trưởng xanh đến 2020 (NT-RCC giai đoạn III)

Quyết định khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời

Luật Qui hoạch mới

Nghị quyết 120 về Phát triển bền vững cho tiểu vùng sông Mekong

Chiến lược Quốc gia nâng cấp đô thị và Kế hoạch Đầu tư chung để nâng cấp đô thị đến năm 2020

Chương trình hỗ trợ để ứng phó với BĐKH (SP-RCC), (Giai đoạn I 2009-2012)

Luật Hiệu suất Năng lượng và chuyển đổi năng lượng

Thành lập Ủy ban Quốc gia về BĐKH (NCCC)

Báo cáo Quốc gia lần thứ II cho UNFCCC

Việt Nam được công nhận là quốc gia có thu nhập trung bình thấp

Thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)

Kế hoạch Hành động Quốc gia tăng trưởng xanh đến 2020

Chiến lược phát triển dịch vụ giao thông đến 2020 và định hướng tới 2030

Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo

SP-RCC Giai đoạn II (2013-2015)

Chương trình: xây dựng nông thôn ứng phó với BĐKH tại Việt Nam từ 2013-2030

Báo cáo cập nhật hai năm một lần lần đầu cho UNFCCC

Báo cáo Quốc gia lần đầu cho UNFCCC

Chiến lược phát triển bền vững

Dự an Nâng cấp Đô thị Việt Nam (VUUP) 2004 -2014

Quỹ Tín dụng xanh Việt Nam (SECO)

Hoa Kỳ dỡ bỏ lệnh cấm vận sau 30 năm

Thành viên của tổ chức hợp tác kinh tế Châu Á TTBD

Phê chuẩn UNFCCC

Luật Bảo vệ và Phát triển Rừng

Phê chuẩn Thỏa huận Paris

Báo cáo cập nhật hai năm một lần lần hai cho UNFCCC

Tổng kết quá trình thực hiện Thỏa thuận Paris trên toàn cầu

Gia tăng số lượng NDC

Gia tăng số lượng NDC

Mục tiêu NDC

2013UN REDD-II

2017Tổ công tác liên ngành về Cập nhật và rà soát NDC

hậu và tăng trưởng xanh12giaiđoạn2016-2020đãđượcThủ tướngChínhphủphêduyệtvớidanhsáchcáchànhđộngthíchứngvàgiảmnhẹđượcưutiên.Chươngtrìnhnàycũngbaogồmviệcsửađổicáckếhoạchhànhđộngkhíhậuđịaphương.

Cácnỗlựctronglậpkếhoạchvàquảnlýđôthịngàycàngtậptrungvàobiếnđổikhíhậu(CộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNam2016a).MộtchiếnlượcpháttriểnđôthịquốcgiađãđượcBộXâydựnglênýtưởng(nhưngchưađượcbanhành).ChiếnlượcnàyđượccholàvượtrangoàiQuyhoạchtổngthểvềpháttriểnđôthịnăm2009củaViệtNamnhằmđưaramộtnềntảngchoviệclồngghépcáckhíacạnhbiếnđổikhíhậuvàopháttriểnđôthị(UDA2017).Thêmvàođó,vàotháng01năm2018,ThủtướngChínhphủđãphêduyệtKếhoạchpháttriểntăngtrưởngxanhđôthịtớinăm2030vàđãphâncôngnhiệmvụđiềuphốichoBộXâydựng.KếhoạchnàynhằmnỗlựcthúcđẩyviệcchuyểnđổimôhìnhkinhtếđôthịcủaViệtNamtheohướngtăngtrưởngxanhvàthíchứngvớibiếnđổikhíhậu.Theokếhoạchnày,23thànhphốvàthịtrấnsẽđượcchọnđểthíđiểmđôthịhóaxanh(Bizhub2018).

Thêmvàođó,mộtsốchínhsáchngànhbổsungliênquanđếnbiếnđổikhíhậuvàcáckếhoạchhànhđộngđãđượcthựchiệntrongsuốthaithậpkỷquaởcácbộngànhkhácnhau(Hình3).Nhìnchung,môitrườngchínhsáchvềbiếnđổikhíhậuhiệntạicủaViệtNambaogồmcácquiđịnh,chiếnlượcvàkếhoạchhànhđộngkhácnhaunhằmgiảiquyếtcácvấnđềtươngtựvớikhungthờigiantrùngnhau.

3.2 Cơ cấu thể chế điều phối biến đổi khí hậu

Ủy ban quốc gia về biến đổi khí hậu(NCCC)làcơquanthểchếcấpcaonhấtchịutráchnhiệmvềchínhsáchbiếnđổikhíhậu(Hình4).ỦybanliênBộnàyđượcthànhlậpvàonăm2012nhằmxâydựngvàthựchiệncácchínhsáchkhíhậutheoChiếnlượcBiếnđổiKhíhậuQuốcgia.Ủybangiúpviệcchochínhphủvềcácvấnđềbiếnđổikhíhậucónhiệmvụđiềuphốiquátrìnhxâydựngvàthựchiệncácchínhsáchkhíhậucủaquốcgia.Mặcdùkhôngphảilàyêucầuchínhthức,nhưngNCCCđượcchỉđạobởiThủtướngvàhaiPhóchủtịchlà:PhóThủtướngvàBộtrưởngBộTN&M.Cácthànhviênkháccủaủybanbaogồmbộtrưởngcácbộngànhkhác,thànhviêncủamộtsốcơquantrựcthuộcQuốc


¹² Quyết định số 1670/QĐ-TTg


hộivàcácchuyêngia.NCCCcóthẩmquyềnbanhànhcáchướngdẫnđốivớitấtcảcácbộngànhcóliênquanvàỦybannhândân63tỉnhthànhtrongcảnước(Nachmanyvàcộngsự2015;McKinleyvàcộngsự2015).

Bộ Tài nguyên và Môi trườngvàcụthểlàCục Biến đổi khí hậu,chủtrìVănphòngthườngtrựccủaNCCC.MONREđượcThủtướngChínhphủgiaolàmcơquanchỉđạovềBĐKH,đượcgiaonhiệmvụxâydựngchínhsáchvềbiếnđổikhíhậucấpquốcgiavàđiềuphốiquátrìnhthựchiệncáchànhđộngkhíhậugiữacácngànhvàchínhquyềnđịaphương(NguyễnSỹ2017).CơquannàyđóngvaitròlàcơquanđầumốiquốcgiachoUNFCCC.MONREcónhiệmvụràsoátvàlậpkếhoạchngânsáchkhíhậuvớiBộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI) và Bộ Tài chính (MOF),nhưngkhôngphảilàcơquanchỉđạophânbổkinhphíứngphóvớibiếnđổikhíhậu.

MPIđiềuphốicácchiếnlược,kếhoạchvàđầutưquốcgia,baogồmquátrìnhhuyđộngvàquảnlýODAcũngnhưtàichínhkhíhậu.MPIcũngchịutráchnhiệmvềChiếnlượctăngtrưởngxanhquốcgia,xâydựngchínhsáchliênquanvàgiámsátviệcthựchiện.MPIcũnglàCơquanđầumốiQuốcgiachoQuỹKhíhậuXanhvàđãthànhlậpNhómCôngtácTàichínhKhíhậuđểhướngdẫnviệcchuẩnbịcáccơchếtàichính.Ngoàira,MPIcònđiềuphốinhữngnỗlựccủaViệtNamtrongviệcthựchiệncácMụctiêuPháttriểnBềnvững.

KhungchínhsáchkhíhậucủaViệtNamyêucầutấtcảcácbộngànhlồngghépcácvấnđềbiếnđổikhíhậuvàocácchiếnlượcvàkếhoạchcủahọ.Vídụ,Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (MARD)giámsátcácvấnđềbiếnđổikhíhậuảnhhưởngđếnpháttriểnnôngthôn.ĐâycũnglàcơquanđầumốiquốcgiavềQuảnlýrủirothiêntai.Bộ Công thươngđiềuphốiviệcquảnlývàpháttriểncácngànhphátthảinhiềucácbonnhấtcủaViệtNam.Cơquannàycũngchịu tráchnhiệmthựchiệncácchương trìnhmục tiêuquốcgiavềhiệuquảnănglượngvàthiếtlậpmộtkhuônkhổchonănglượngtáitạo,cùngvớinhữngnỗ lựckhác (ADB2013).Bộ Xây dựngchịutráchnhiệmlậpkếhoạchvàxâydựngcơsởhạtầngđôthịvàkhuvực.CơquannàycũnghỗtrợBộTN&MTvàcácbộngànhliênquanxâydựngkếhoạchsửdụngđấtvàđiềuphốiquátrìnhthựchiệnChươngtrìnhPháttriểnĐôthịQuốcgiagiaiđoạn2012-2020giữacácbộvàchínhquyềntỉnh.Cácbộkhácchịutráchnhiệmvềcáchoạtđộngbiếnđổikhíhậudựatrêncácchứcnăngnhiệmvụchínhcủahọbaogồm:Bộ Giao thông vận tải (MOT), Bộ Ngoại giao, Bộ Khoa học và Công nghệ (MOST) và Bộ Giáo dục và Đào tạo.

34

Hình 4: Khuôn khổ thể chế cho quản trị khí hậu của Việt Nam (trích dẫn của tác giả Timmerman và cộng sự 2017)

THỦ TƯỚNG

Ủy ban Quốc gia về BĐKH

BỘ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Văn phòng thường trực UBQG về

BĐKH

Văn phòng các chương trình và dự

án cấp tỉnh TP

UBND CÁC TỈNH THÀNH PHỐ

Sở trực thuộc UBND các tỉnh TP

Văn phòng BĐKH trực thuộc các sở

CÁC BỘ TRỰC THUỘC CHÍNH PHỦ

Vụ BĐKH của các Bộ

Chương trình liên quan đến BĐKH

của các Bộ

34


3.3 Quản trị BĐKH tại địa phương

HànhđộngkhíhậuđôthịởViệtNamchịuảnhhưởngmạnhmẽbởitìnhtrạngcủacácthànhphốvàquyềntựchủcủahọ.Nămthànhphốtrựcthuộctrungươngcóđịavịngangmộttỉnh,còntấtcảcácthànhphốvàthịtrấnkháctrựcthuộcquyềnquảnlýcủatỉnh.HệthốngphânloạiđôthịcủaViệtNamchiarasáuloạithànhphố:“Đôthịđặcbiệt”(HàNộivàThànhphốHồChíMinh)vàcácđôthịtừ“LoạiI”đến“loạiV”tùytheodiệntích,quymôvàmậtđộdânsố,hoạtđộngkinhtếvàpháttriểncơsởhạtầng.Việcphânloạixácđịnhvaitròvàchứcnăngcủathànhphốvàquyềntựchủvềhànhchínhcũngnhưkhảnăngtiếpcậnnguồnvốn(CộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNam2016a).ViệcđầutưvàocơsởhạtầngđượcưutiênchocácThànhphốđặcbiệtvàcácđôthịloại1.

Chínhquyềntại63tỉnh,baogồmcácthànhphốlớn,chịutráchnhiệmlậpkếhoạchvàthựchiệnhàngloạtchínhsáchbiếnđổikhíhậuquốcgia.Vídụ,họ phải xây dựng các kế hoạch hành động biến đổi khí hậu, kế hoạch hành động tăng trưởng xanh và các kế hoạch quản lý và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.Hướngdẫnchỉđạolậpquyhoạchcấptỉnhđượccácbộngànhchủquảntươngứngbanhành,vídụhướngdẫndoBộTN&MTxâydựngđểthựchiệnkếhoạchhànhđộngkhíhậucấptỉnhđượcbanhànhnăm2009theoNTP-RCC.Theođó,tấtcảcáctỉnhvàthànhphốđãxâydựngkếhoạchhànhđộngkhíhậutronggiaiđoạnđầucủaNTP-RCC(2010-13).Cáckếhoạchnàyđangđượcsửađổivàcậpnhậttronggiaiđoạnsaucủachươngtrìnhmụctiêu.Ngoàira,theovídụcủaNCCC,mộtsốtỉnhđãthànhlậpbanđiềuphốiliênngànhcấptỉnhvà/hoặcvănphòngbiếnđổikhíhậuthuộcSởTàinguyênvàMôitrường(DONRE)đểđiềuphốicáchànhđộngbiếnđổikhíhậu.CáctỉnhkhácgiaochứcnăngbiếnđổikhíhậuchomộtbộphậnhiệncóthuộcDONRE,Phòngquảnlýtàinguyênnước.

Chươngtiếptheosẽchothấysự“tuânthủ”ởmứcđộcaotrongviệcđưachiếnlượcquốcgiavàocáccôngcụlậpkếhoạchcấptỉnh,dosựhỗtrợtàichínhchoquátrìnhlậpkếhoạchkhíhậucủacáctổchứcquốctếvàcácyếutốkhác.Tuynhiênchấtlượngcủacáckếhoạchnàyvàtiềmnăngđượctàitrợlàrấtmơhồ(Christoplosvàcộngsự2016;NguyenSy2017).Thêmvàođó,mặcdùđãcónhữngnỗlựccủaBộKH&ĐTtrongviệchướngdẫncáctỉnhlồngghépbiếnđổikhíhậuvàoquátrìnhlậpkếhoạchchitiêucông,nhưngcáckếhoạchkhíhậuthườngkhôngđược lồngghépvàoquá trình lậpkếhoạchSEDPthườngquy(Tylervàcộngsự2016).Nóichung,ítcóbằngchứngchothấycáckếhoạchnàythựcsựđangđượcthựchiệntrênthựctế.

36

3.4 Tài trợ cho các hành động khí hậu

TheoMPI,cầnkhoảng40tỷUSDđầutưđểgiảiquyếtvấnđềbiếnđổikhíhậuvàtăngtrưởngxanhtronggiaiđoạn2016-2020,dựatrêncácphươngánđượcxácđịnhtrongNDC,vàmứcđầutưvàothíchứngkhoảng4%GDP(PhạmHoàng2015;MOF2017).Mặcdùconsốchínhxáccóthểcònđangđượctranhluận(CPEIR2015;Hodes2017;Audinetvàcộngsự2016),nhưngconsốnàycũngchỉraquymôtàichínhcầnthiết.

Cácnguồn tài chínhđể thựchiệncáckếhoạchhànhđộngbiếnđổikhíhậuchínhkhôngđượcquyđịnhcụthểtrongcácchiến lượcquốcgiatươngứng.NCCSvàNGGSkhôngđượcxácđịnhrõràngtrongquátrìnhlậpkếhoạchvàdựtoánngânsách(CPEIR2015),vàkhôngcódòngngânsáchtronghệthốnglậpkếhoạchngânsáchnhànướcchocáchoạtđộngbiếnđổikhíhậu(NguyễnSỹ2017).NAPCCvàNGGAPchỉnóirằngnguồnvốnthựchiệnlàtừngânsáchnhànướcvàcácnguồnlựcquốctế(CPEIR2015).

CáchànhđộngkhíhậuchủyếuđượcthựchiệnthôngquaChương trình mục tiêu quốc gia,đặcbiệtlàChươngtrìnhmụctiêuquốcgia15nămứngphóvớibiếnđổikhíhậuNTP-RCC(GiaiđoạnI:2009-2010/GiaiđoạnII:2011-2015/GiaiđoạnIII:2016-2020–hiệnbaogồmcảTăngtrưởngxanh),ChươngtrìnhmụctiêuquốcgiavềHiệuquảvàChuyểnđổinănglượngvàChươngtrìnhhỗtrợứngphóvớibiếnđổikhíhậu(SP-RCC).CácChươngtrìnhMụctiêuQuốcgiađượcphânbổngânsáchtừcácnguồnlựctrongnướcvàcáckhoảnvayvàtàitrợquốctế.

SP-RCClàmộtcơchếtàichínhđượcthiếtlậpnhằmhuyđộngcácquỹquốctếhỗtrợcáchànhđộngkhíhậu,đặcbiệtlàcáchoạtđộngtrongNTP-RCC.Cơchếnàycũnghướngđónggópcủacácnhàtàitrợchongânsáchtrungươnghàngnăm.SP-RCCcũnglàcơchếphốihợpđượcthiếtlậpđểtăngcườnghợptácvàđốithoạivềcáchànhđộngkhíhậugiữachínhphủvàcácđốitácpháttriển.Thôngquacácchukỳhàngnăm,chínhphủViệtNamvàcácđốitácpháttriểnthốngnhấtvềcáchànhđộngchínhsáchkhíhậumàsaukhiđượcthựchiệnthìngânsáchsẽđượcchuyểnchoViệtNam(CPEIR2015).

MộtnguồnlựctiềmnăngkháctàitrợchocácdựánbiếnđổikhíhậulàQuỹBảovệmôitrườngViệtNam,đượcthànhlậpnăm2002,nhằmgiámsátkinhphíbảotồnthiênnhiênvàQuảnlýgiảmthiểurủirothiêntai(DRR)(Priambodovàcộngsự2013).



ViệtNamcóthểtiếpcậntàichínhkhíhậuquốctếthôngquacácthựcthểtriểnkhaiđaphương,chứchưatiếpcậnđượctrựctiếpthôngquaviệccôngnhậnmộtThựcthểtriểnkhaiquốcgiachoQuỹkhíhậuxanh.

Các cơ quan quản trị khí hậu chính

• NỦy ban Quốc gia về Biến đổi khí hậu, do Thủ tướng Chính phủ đứng đầu.

• MONRE đóng vai trò là cơ quan đầu mối của UNFCCC, nơi có văn phòng thường trực của NCCC và chỉ đạo Nhóm công tác liên ngành rà soát và cập nhật NDC;

• MPI là cơ quan đầu mối về tăng trưởng xanh.

• Bộ NN & PTNT là cơ quan đầu mối quản lý giảm thiểu rủi ro thiên tai (DRRM).

• Một số tỉnh đã thành lập ủy ban điều phối biến đổi khí hậu liên ngành và/hoặc văn phòng biến đổi khí hậu trực thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường

Các cơ chế tài chính khí hậu chính

• Bộ KH & ĐT chịu trách nhiệm quản lý nguồn vốn ODA và tài chính khí hậu và chỉ đạo Nhóm công tác tài chính khí hậu.

• Nguồn vốn trong nước và quốc tế tài trợ cho khí hậu chủ yếu thông qua Chương trình hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu và Chương trình mục tiêu quốc gia về biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh.

Các chính sách khí hậu chính

• Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu, (2008-2020)

• Chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường đến năm 2020 (2012)

• Chiến lược Quốc gia về Biến đổi Khí hậu đến năm 2020, (2011) và Kế hoạch Hành động về Biến đổi Khí hậu Quốc gia (2012-2020)

• Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến năm 2020, (2012) và Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh quốc gia, (2014-2020)

• Giải pháp: Ứng phó chủ động với biến đổi khí hậu, cải thiện quản lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường (2013)

• Luật bảo vệ môi trường sửa đổi (2014)

• Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris (2016)

Hộp 1: Tổng quan về cấu trúc quản trị khí hậu của Việt Nam.

→ Ut res quamustem fugitat ectempelent et volorio maiorem quatem cor ad ex everia es volut exped quia eum ut fuga. Tectem audionsero doluptaest officto blabo. Hiliquo con reperfere porent il ipsunte liquaecte nis modi nones is iur am, aci ipsamus.



→ Các chính sách khí hậu của Việt Nam hiện được xác định ở cấp quốc gia và có ít tác động đến các nhu cầu và cơ hội đa dạng của các cộng đồng và thể chế địa phương.

→ Các kế hoạch khí hậu khác nhau được điều phối bởi các bộ ngành khác nhau. Điều này dẫn đến các biện pháp tiếp cận manh mún đối với quy hoạch, hành động và báo cáo biến đổi khí hậu ở địa phương.

→ Ủy ban biến đổi khí hậu ở cấp quốc gia và cấp tỉnh nhằm mục tiêu tăng cường hợp tác liên ngành, tuy nhiên họ gặp khó khăn trong thực tế do bị hạn chế đòn bẩy chính trị.

→ Mặc dù có những thách thức về thể chế, các chủ thể cấp tỉnh và đặc biệt là các thành phố lớn hơn đã triển khai các chiến lược khí hậu sáng tạo. Đồng lợi ích tăng trưởng xanh, nhu cầu giảm nhẹ tính dễ bị tổn thương và cơ hội từ các đối tác quốc gia và quốc tế là những động lực mạnh mẽ của hành động khí hậu.

Trọng tâm của chương:4.


4. Quản trị đa cấp độ trong thực tế

Sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ Việt Nam đối với hành động khí hậu cùng với nhu cầu hiện nay trong việc mở rộng và hiện đại hóa các thành phố, tạo cơ hội kịp thời để đạt được phát triển các bon thấp và chống chịu với khí hậu. Tuy nhiên, nhiều kế hoạch biến đổi khí hậu tại địa phương chỉ là bản thu nhỏ các chiến lược quốc gia từ trên xuống, thường tách rời khỏi thực tế địa phương và không được thực hiện. Ngoài ra, các hành động khí hậu chủ yếu được giải quyết thông qua các chiến lược cụ thể, trong khi các kế hoạch phát triển khác lại được triển khai độc lập. Mặc dù vẫn còn các vấn đề quản trị về hội nhập theo chiều dọc và chiều ngang này, các thành phố và đô thị tìm được các động cơ khác để triển khai các hành động khí hậu.

KhuônkhổquảntrịkhíhậucủaViệtNambaogồmmộtnhómchínhsáchtoàndiệnchothíchứngvớibiếnđổikhíhậu,quảnlýrủirothiêntaivàtăngtrưởngxanh.Cácchiếnlượcquốcgianàycầnphảiđượcđưavàocáckếhoạchhànhđộngkhảthichocácbộngànhchủquản,Uỷbannhândântỉnhvàcácsở.Cáckếhoạchnàysauđócầnphảiđượclồngghépvàochukỳlậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchhàngnăm,cùngvớinhiềuưutiênkhác.Chương4tìmhiểucáchthứchoạtđộngcủakhuônkhổthểchếcủaViệtNamchoứngphóvớibiếnđổikhíhậutrênthựctế.Baphầncủachươngnàythảoluậnvềquátrìnhlồngghéptheochiềudọcvàchiềungangcũngnhưtìmhiểuvềcácđộngcơhànhđộngkhíhậutạiđịaphương.

Phần 4.1xemxétviệcthựchiệncácchínhsáchkhíhậuquốcgiatạiđịaphương,tìmhiểucáccơchếxâydựng,lậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchchoBĐKHởcáccấpchínhquyền.PhầnnàycũngnêubậtcáccơhộiđạtđượcsựgắnkếtchínhsáchtốthơnthôngquatăngcườngcácquátrìnhphốihợphaichiềutheochiềudọcvàthôngquagắnkếtcáccôngcụlậpkếhoạchpháttriểnvàBĐKH.Phần 4.2kiểmtrathựctếvềsựphốihợpthểchếtrongbiếnđổikhíhậu,lưuý

rằngvấnđềtồntạilâudàivàsựmanhmúntheochiềudọcvàchiềungangđangtháchthứcquátrìnhứngphóliênngànhhiệuquảvớiBĐKH.Cơchếđiềuphốibiếnđổikhíhậuởcấpquốcgiavàcấptỉnhtạocơhộiđểtăngcườnghộinhậpcácchínhsáchvàhànhđộng.Tuynhiên,trongthựctế,cơchếnàyvẫnphảiđốimặtvớicáckhókhăn.

Cuốicùng,Phần 4.3xemxétcácđộngcơcủahànhđộngkhíhậuđịaphươngởcấptỉnhvàthànhphố.Mốiđedọacủacáctácđộngkhíhậuđóngmộtvaitròquantrọngtrongviệcđưabiếnđổikhíhậuvàochươngtrìnhnghịsựchínhtrịvàtrongviệcthúcđẩycácnỗlựcthíchứng.Tuynhiên,độngcơgiảmphátthảivẫnxoayquanhcácyếutốliênquanđếncơhộikinhtế,lợiíchuytínvàquanhệđốitácquốctế.

4.1 Hội nhập theo chiều dọc trong quy hoạch và dự toán ngân sách

HệthốnglậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchtạicấpTrungươngởViệtNamảnhhưởngmạnhmẽđếnviệcđưacácmụctiêukhíhậuquốcgiavàocáchoạtđộngtạiđịaphương.Giốngnhưnhiềunướctrênthếgiới,camkếtkhíhậucủaViệtNam(NDC)đượcxâydựngdựatrêncácđánhgiácấpquốcgiamàkhôngcósựthamvấnđầyđủtạiđịaphươngvàkhôngphảnánhcácưutiêncủađịaphương(LEDSGP2017).Tuynhiên,đểđạtđượccáchànhđộngkhíhậuđầythamvọngđòihỏicácchínhsáchtổnghợpphảnánhnhucầuvànănglựccủađịaphươngvàmanglạiđồnglợiíchchocácưutiênpháttriểnhiệntại.

Khuôn khổ lập kế hoạch chung

CốtlõicủahệthốnglậpkếhoạchtạiViệtNam,SEDP5nămlàcơsởchoviệcxâydựngcáckếhoạchvàngânsáchhàngnăm(ĐặngvàSuiPheng2015).Cáckếhoạchnàyđượcxâydựngởcấpquốcgia,cấpngành,tỉnhvàxã/phường,theocácchiếnlượcquốcgia.KếhoạchSEDPquốcgia5nămvớiChươngtrìnhđầutưcôngdoMPIvàBộTàichínhđiềuphối,làmcơsởchoviệcphânbổvốn(ĐặngvàSuiPheng2015).Tấtcảbốncấphànhchính(xemChương3)đềuquacómộtchukỳlậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchhàngnăm.Ởmỗicấpđịaphương,cáckếhoạchSEDPđượcsoạnthảobởicáccánbộcủaSởKếhoạchvàĐầutư(DPI)vớisựđónggópcủacácsởcóliênquankhácvàphòngkỹthuậttươngứng.KếhoạchđượcphêduyệtbởiỦybanNhândân,trướckhiđượcđệtrìnhlênHội


đồngNhândânđểphêduyệtvàyêucầungânsáchđượcchuyểnđếncáccấpcaohơnởchínhphủ(deWit2007).

“Hệthốngngânsáchlồngghép”(Hình5)đượcđịnhnghĩabởiLuậtNgânsáchNhànướcnăm2002.Quốchộiphânbổngânsáchnhànướcchocácchínhquyềnđịaphương (PhạmHoàng2015).Ngânsáchcủacáccấpchínhquyềncấpthấphơnđượcxemxétvàphêduyệtởcấpchínhquyềncaohơntươngứng,đượctíchhợpvàongânsáchnhànướcởcấptrungương(MorganvàLong2016).Saukhiđánhgiávàthamvấnvớimộtsốcơquan,Quốchộiphêduyệttổngngânsáchướctính(ĐặngvàSuiPheng2015:129).¹³NgânsáchvàsốtiềndànhriêngchohànhđộngkhíhậuphảiđượccảHộiđồngnhândâncùngcấpvàcũngnhưcácbộcấpcaohơn(OECD2016)phêduyệt.

QuytrìnhlậpkếhoạchvàbáocáotheochiềudọctừtrênxuốngcủaViệtNamvớitínhchấtđặctrưnglàthôngtinđượcchuyểntừcấpdưới lêncáccấpcaohơnvàsauđócấpcaohơnsẽchuyểnyêucầucũngnhưquyếtđịnhxuốngcáccấpdưới,điềunàyhạnchếquyềntựchủcủacácchínhquyềncấpdưới.Ngânsáchđượcphêduyệtthườngchịusựđiềuchỉnhcủacáccơquancấpcaohơn(MorganvàLong2016).Hệthốngcấpbậcnàydẫnđếnhạnchếsựđộclậptrongviệcraquyếtđịnhvàlậpkếhoạchởcấpđịaphương.Điềunàycóthểảnhhưởngxấuđếnnỗ lực lậpkếhoạchchốngchịukhíhậucủađịaphương.Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcxãhộidânsựgiảithíchrằng:“Mỗicấpđềuđượcgiaochỉtiêuvàđượchướngdẫnbởicấpchínhquyềncaohơn.Khảnăngchốngchịuđạtđượcthôngquacáchoạtđộngtạiđịaphươngkhôngthểđượcthựchiệntrongdàihạnhoặcđượclậpkếhoạchtạiđịaphương,bởivìmọithứđượcchỉđạotừtrênxuống.Vídụtronglĩnhvựcnôngnghiệp,trồngcâygìđềutheoquyđịnhcủacấptrungươngmàkhôngxemxétđếncácnghiêncứuvềtínhdễbịtổnthươngtrongđóđãxácđịnhđượccácloạicâytrồngphùhợphơnvàcókhảnăngchốngchịuvớikhíhậutốthơn”(2016).

Ngoàira,quytrìnhphêduyệtngânsáchlồngghépđãlàmgiảmđángkểchukỳngânsách,làmchoHộiđồngnhândânkhôngcónhiềuthờigianđểxemxétbảndựthảongânsách(NgânhàngThếgiới2015a).Thờihạnđệtrìnhhàngnămchobacấpđịaphươnglàchưađầybảythángđểhoàntấtquátrìnhlồngghép.CácđạidiệncủaỦybannhândâncấpđịaphươngđãphátbiểutrongcuộcphỏngvấn(2017)rằngkhungthờigianngắnnàykhôngđủđểthựchiệncácyêucầulậpkếhoạchphứctạpvàthiếusựsẵnsàngcủacácbênliênquan.


¹³ Căn cứ vào Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phân bổ ngân sách đầu tư và phân bổ ngân sách chi thường xuyên (Lê Thị Mai

2015)..


Hình 5: Hệ thống ngân sách lồng ghép ở Việt Nam (được điều chỉnh từ (Ngân hàng Thế giới 2015a)).

Các cơ quan cấp huyện Các cơ quan cấp xã

Hội đồng nhân dân huyện

Các cơ quan cấp huyện

Ngân sách xã

Huyện = Huyện +

xẵ

Địa phương =Tỉnh+ Huyện +

xẵ

Quốc hội Các cơ quan trung ương

Nhà nước = Trung ương + Địa phương

Hội đồng nhân dân tỉnh

Các cơ quan cấp tỉnh

Phê duyệt Chuẩn bị

Chuẩn bịPhê duyệt

Chính sách quốc gia

Chính sách địa phương

Chính sách địa phương




MộtngườiđượcphỏngvấnởcấpBộđãlưuý:“gầnnhưkhôngcóthờigianởcấpđịaphương,đặcbiệtlàđốivớicấpxãvàhuyệnđểtriểnkhaicáchoạtđộnglậpkếhoạch.[…]Vìvậy,hộinhậptheochiềudọctrongquytrìnhlậpkếhoạchvànănglựclậpkếhoạchởcáccấpkhácnhaulàrấtyếu”(2016).

QuátrìnhchuyểnthôngtinlêncấptrênđểđónggópvàràsoátchoviệcxâydựngSEDPquốcgiabaogồmmộtquytrìnhthamvấnchínhthứcvàsựthamgiacủacácbênliênquan.Thôngquaquátrìnhnày,vềmặtlýthuyết,cácchủthểởđịaphươngcóthểđónggópvàochínhsáchtrungươngbằngcáchđưaracácđềxuấtliênquanđếnmốiquantâmcủahọ.Tuynhiên,chỉmộtsốchủthểđượclựachọnthamgiavàoquátrìnhlậpkếhoạchnhưngkhôngrõlàcácýkiếnthamvấnnàycóđượcđưavàocácchínhsáchcuốicùnghaykhôngvàđưavàonhưthếnào(DangvàSuiPheng2015),dokhôngcóquátrìnhkiểmtrachéoxemcácýkiếnthamvấncóđượccânnhắcđếnhaykhông.Cuốicùng,côngchúngcũngkhôngthểđónggópvàoquátrìnhlậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchvìngânsáchchỉđượccôngbốsaukhiđượccơquanlậpphápphêchuẩn(ĐặngvàSuiPheng2015).

QuátrìnhràsoátvàcậpnhậtNDChiệnnaytạiViệtNamlàmộtvídụvềbảnchấtcủaquátrìnhthamvấn.Mộtsốhộithảothamvấncácbênliênquanchínhvànhiềusựkiệnbổsungnhỏhơnđãđượctổchứccóđạidiệntừcáctỉnh,cácbộngànhchủquản,đốitácpháttriển,tưvấn,cácnhàkhoahọc,cácNGOvàđôikhicảkhuvựctưnhân.Mặcdùđượcgọilàhộithảo"thamvấncácbênliênquan",nhưngmụcđíchchínhcủanhữngsựkiệnnàylàđểthôngbáochocácbênvềtiếnđộbáocáokỹthuậtcủaNDCcậpnhật,vớithờigiannhậnxétcủangườithamgiarấthạnchế.Việcnhữngphảnhồinàycóđượcphảnánhtrongcáctàiliệucuốicùnghaykhôngkhôngđượctheodõimộtcáchchínhthức.Mộtchuyêngiavềhànhđộngkhíhậutạiđịaphươngnhậnxét:“Sự tham gia thường chỉ mang tính hình thức”.

Ngoàira,mộtsốngườiđượcphỏngvấnchorằngcáccơquanĐảngtácđộngđếncácquyếtđịnhvềlậpkếhoạchvàdựtoánngânsách.

Trách nhiệm chồng chéo của các cấp chính quyền khác nhau và việc phân chia chức năng nhiệm vụ không rõ ràngcũngảnhhưởngđếnquátrìnhtriểnkhaicáchànhđộngkhíhậu(xemHộp2).Ởcấpthànhphố,quátrìnhđôthịhoánhanhchóngvàkhôngkiểmsoátđượcđang làmtrầmtrọngthêmcácrủirokhíhậu.“Thiếuthẩmquyềnrõràngcủacácchínhquyềnthànhphốtrongquy

hoạchđôthị”(Nguyen2018),dẫnđếnsựyếukémvềnănglựcđịaphươngđểgiảiquyếtcácvấnđềtàichínhhạtầngđôthịvàquảnlýmôitrường.

Mặc dù các đô thị (loại 1) có nhiềuthuận lợi hơn các thành phố và thịtrấnkhác,nhưngcấptrungươngvẫngiữcácchứcnăngchínhđingược lạivớiquyềntựchủcủacácchínhquyềnđịaphương.Nhìnchung,cácnhàchứctrách địa phương trong một cuộcphỏngvấnđãnóirằnghọphụthuộcđángkểvàocấptrên,đồngthờiphụthuộcvàocácluồngthôngtinvàquytrình ra quyết định cồng kềnh phứctạpkhi thựchiệnhànhđộngkhíhậuđịaphương(2017).

Lập kế hoạch BĐKH cấp tỉnh

Chương trìnhmục tiêuquốcgiaứngphó với biến đổi khí hậu là chươngtrìnhđầutiênyêucầucácBộngành,thành phố và các tỉnh xây dựng cáckế hoạch hành động khí hậu. TheohướngdẫncủaBộTàinguyênvàMôitrường, tất cả các tỉnh và thànhphốđã xây dựng xong kế hoạch hành động khí hậutronggiaiđoạnđầucủachươngtrìnhNTP-RCC.Chođếnnay,

cả10bộngànhvà63tỉnhthànhđãbanhànhKếhoạchHànhđộngBiếnđổiKhíhậu(Tylervàcộngsự2016).ChươngtrìnhNTP-RCCđóngvaitròquantrọngthôngquahỗtrợchiđầutưthườngxuyênchoứngphóvớibiếnđổikhíhậu(CPEIR2015)vàgópphầnxâydựngnănglựcđịaphương.

Vớicấutrúctậptrungmạnhmẽtừtrênxuống,hệthốnglậpkếhoạchtậptrung


Hộp 2: Ví dụ thực tế về tầm quan trọng của việc lồng ghép theo chiều

dọc trong quy hoạch đô thị.

Hội đồng Nhân dân TP Hà Nội đã đồng ý mở rộng đầu tư vào giao thông công cộng, bao gồm cả hệ thống xe buýt nhanh, đường sắt trên cao và tàu điện ngầm nhằm giảm bớt ách tắc và ô nhiễm không khí. Về lý thuyết, Ủy ban nhân dân là cơ quan duy nhất chịu trách nhiệm về quy hoạch, điều tiết và bảo trì cơ sở hạ tầng và dịch vụ giao thông vận tải. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều cơ quan chính phủ cùng chịu trách nhiệm đối với một số cơ sở hạ tầng nhất định. Ví dụ, hai trong số các tuyến đường sắt đô thị được phê duyệt trong Quy hoạch Tổng thể Giao thông Hà Nội năm 2008 được quản lý bởi Ban Đường sắt Hà Nội, một tuyến khác bởi Bộ GTVT và một tuyến khác của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VRC) trực thuộc chính phủ. Tuy nhiên, Sở Giao thông vận tải Hà Nội không có thẩm quyền đối với các hoạt động của VRC tại Hà Nội. Theo quy định quốc gia, Ủy ban nhân dân thành phố chịu trách nhiệm về đường sắt đô thị và về lý thuyết nên giám sát các dịch vụ đường sắt ngoại thành mà VRC muốn đảm nhận ở ngoại thành Hà Nội (Phin và Dotson 2011).

tạiViệtNamkhuyếnkhíchcáctỉnhtuânthủhướngdẫnquốcgiavàxâydựngcáckếhoạchhànhđộngkhíhậuđịaphương,tuynhiênvẫncònkhoảng trống trong quá trình thực hiện.Theonhữngngườiđượcphỏngvấn,cósựkhácbiệtđángkểliênquanđếnquyền sở hữu và chất lượng của các kế hoạch hành động khí hậu địa phương."Cáctỉnhvenbiểncókếhoạchgiốnghệtnhưcáctỉnhmiềnnúi",mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcxãhộidânsựnhấnmạnhrằngcáckếhoạchnộp lầnđầutạicáctỉnhcóchất lượngkém.Cáckếhoạchnàythườngtheosátcácquyđịnhcủatrungươngmàkhôngđượcđiềuchỉnhtheođiềukiệnđịaphương.Tìnhtrạngnàytạoramộtkhoảngtrốngtrênthựctếgâycảntrởcácnỗlựcgiảiquyếtvấnđềtạiđịaphươngbằngcácgiảiphápvàbiệnpháptiếpcậnđổimớisángtạo.Nhiềutỉnhkhôngxâydựngkếhoạchhànhđộngkhíhậumộtcáchchiếnlược.Cáctàiliệuchínhsáchthườngđượcsoạnthảomàkhôngđánhgiátìnhtrạnghiệntạicủađơnvị,haymứcđộdễbịtổnthươnghoặccáctácđộngcủakhíhậu.Ngaycảkhicôngviệcchuẩnbịđượctiếnhành,côngtácnàythườngdựatrêncơsởdữliệukhôngphùhợp.Dođó,nhữngđánhgiánàyđôikhidẫnđếnnhữnggiảđịnhvàkếtluậnsailệch(NguyễnSỹ2017).Thiếusựphùhợplàmchocácnỗlựccủachínhphủkhôngbềnvữngvìkhôngcócamkếttuânthủtrongquátrìnhthựchiện.

QuátrìnhlậpkếhoạchbiếnđổikhíhậutạiđịaphươngthườngđượcđiềuphốibởiSởTNMTvớisựthamgiahạnchếcủacácbênliênquanvàcácphòngkỹthuậtkháctạiđịaphương,kếtquảlànhững“kỳvọng”củacácdựánkhônggắnkếtvớicácưutiênpháttriểnngànhhoặckhôngkhảthivềmặttàichính.QuátrìnhđiềuphốicácchiếnlượcđógiữacácsởbanngànhđanglàmộttháchthứcvìDONREkhôngthểcanthiệpvàoviệclậpkếhoạchvàlựachọnđầutưcủacáccơquankhác(Nguyenvàcộngsự2015).Hơnnữa,vớinhânlựcvànănglựchạnchế,cáckếhoạchthườngđượccácchuyêngiatưvấn(quốctế)xâydựngbằngcáchsửdụngcácmôhìnhchungvàxácđịnhcáchoạtđộngkhôngkhảthivềmặttàichính;cácchuyêngiacũngkhôngtheodõiquátrìnhtriểnkhai.Cáchoạtđộnglậpkếhoạchthuêtưvấnbênngoàidẫnđếnnănglựclậpkếhoạchtrongcơcấuthểchếởđịaphươngkhôngđượcpháttriển(phỏngvấntổchứcxãhộidânsự,2016).

Chínhquyềncấptỉnhchịutráchnhiệmlậpkếhoạchvàthựchiệncácchínhsáchbiếnđổikhíhậuquốcgia.Ngoàikếhoạchhànhđộngkhíhậu,họđượcyêucầuxâydựngkếhoạchhànhđộngđịaphươngphùhợpvớiKếhoạchhànhđộngvàChiếnlượctăngtrưởngxanhquốcgia,KếhoạchthựchiệnThỏathuậnParis


vàNghịquyếtsố24củaBCHTWĐảng,mặcdùcáckếhoạchnàyíttráchnhiệmràngbuộchơn(NguyenSy2017).Đểxâydựngcáckếhoạchbổsungnày,mộtsốtỉnhđãcậpnhậtkếhoạchhànhđộngkhíhậuhiệntạicủamìnhtrongkhinhữngtỉnhkháccôngbốcáckếhoạchriêngrẽ.Cáctỉnhkhácthậmchíkhôngtriểnkhaiquátrìnhxâydựnghoặccậpnhậtkếhoạch.Đángchúý,tấtcảcácchínhsáchquốcgiađềuđòihỏicácbáocáonăm,nhưngkhông có quy định chung vể báo cáochocácchínhquyềnđịaphươngvàcáchướngdẫnlậpbáocáovẫncònmơhồ.CácbáocáovềNCCAPphảiđượcđệtrìnhchoMONRE;báocáovềPIPAđệ trìnhchoVănphòng thường trựccủaNCCCtạiMONRE;NGGAPbáocáovớiBộKHĐTvàbáocáovềviệcthựchiệnNghịquyếtcủaĐảngchoỦybanTrungươngĐảng.Nhìn chung, sự chồng chéo trong quá trình thực hiện và báo cáo về các chiến lược quốc gia đang là thách thức đối với chính quyền địa phương.

Ngoàira,mộtyếutốthenchốtcảntrởviệcđưacáckếhoạchvàothựctếcóhiệuquảchínhlàviệcthiếucơchếđảmbảotráchnhiệmvàquantrọnghơnlàthiếutráchnhiệmgiảitrìnhcủacácbênraquyếtđịnhliênquanđếncácquyếtđịnhvềkhíhậuvàpháttriển.Thựctế,nhữngthiếusótnàyđãđượcnhiềubênphỏngvấncholàràocảnchínhtrongviệcthựchiệnchínhsáchcóhiệuquảởđịaphương.

MộtngườiđượcphỏngvấnđếntừỦybanNhândântỉnhchobiếthọđang“đốimặtvớinhữngtháchthứctrongviệchuyđộngcácnguồnlựcđểthựchiệncácmụctiêu,hoạtđộnghoặcdựán”(2017).Cácnguồntàichínhđểthựchiệncáckếhoạchhànhđộngbiếnđổikhíhậuchỉđượcxácđịnhmộtcáchmơhồtrongcácchiếnlượcquốcgiatươngứng,cáckếhoạchnàychỉghirằngnguồnvốnđểthựchiệnphảitừngânsáchnhànướcvàcácnguồnlựcquốctế(CPEIR2015).NTP-RCCcũngkhôngnêurõngânsáchsẽđượchuyđộngvàphânbổnhưthếnàođểthựchiệncáchoạtđộngưutiên(NguyễnSỹ2017).CáckhoảnvayvàtàitrợcủacácđốitácpháttriểntrongkhuônkhổSP-RCCcaohơnnhiềusovớingânsáchNTP-RCCyêucầu(NguyễnSỹ2017).Dođó,vềlýthuyết,tàitrợchohànhđộngkhíhậuluôncósẵn.Tuynhiên,mộtsốngườiđượcphỏngvấnxácnhậnrằngtiềmnăngtàitrợchocáckếhoạchlàkhôngrõràng.

Điểmyếunhấttrongviệclậpkếhoạchbiếnđổikhíhậuởtuyếntỉnhlàcác kế hoạch hành động khí hậu địa phương ít được lồng ghép vào quá trình lập kế hoạch và dự toán ngân sách địa phương (Tylervàcộngsự2016).Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcđaphươngđãmôtảmộtcáchmỉamai


cáchtiếpcậnhiệnnayđốivớilậpkếhoạchbiếnđổikhíhậugiốngnhưmộtcỗmáykiếmtiềnchocáctưvấnvàhầunhưkhônglàmthayđổicácphươngánđầutư,“vấnđềlàcộngđộngchịutácđộngcủabiếnđổikhíhậumuốntựlậpkếhoạch.Cònởđây,tấtcảcáclựachọnđượccácngànhđưara”.Mộtchuyêngiahànhđộngkhíhậuđịaphươngcũngnhấnmạnhrằngcáckhuyếnnghịlậpkếhoạchkhíhậucầnđượclồngghépvàoquyhoạchpháttriểnkinhtếxãhộicủađịaphươngđểtácđộngđếnđầutưvàchitiêucông:“Biếnđổikhíhậuhiệnchưađượclồngghépvàocáckếhoạchpháttriển.Điềunàyphầnnàogiảithíchviệcthựchiệnyếukémcáckếhoạchhànhđộngbiếnđổikhíhậudomọingườiluônmongđợicácdựánmớihoàntoànbằngnguồntàitrợriêngchobiếnđổikhíhậu.Khôngnhiềunhàhoạchđịnhvàraquyếtđịnhtạiđịaphươngxemxétnghiêm túcvềbiếnđổi khíhậunhưmộtmốiđedọachocácmục tiêu tăngtrưởngvàchorằnghọcóthểsửdụngngânsáchngànhhiệncóđểgiảiquyếtbiếnđổikhíhậu”(2018).

Vẫncònkhoảngtrốngvềchínhsách.Vídụ,mặcdùcórấtnhiềuchínhsáchvềbiếnđổikhíhậu,nhưngcácchínhsáchnàykhôngyêucầuchínhthứcvàkhôngđủmạnhmẽđểlồngghépbiếnđổikhíhậuvàoquyhoạchpháttriển.Ngànhnôngnghiệpvới thôngtư¹⁴củaBộNN&PTNT làmộtngoại lệ.Tuynhiên,vănbảnpháplýnàyđượcápdụngvàtriểnkhaimộtcáchyếukém.Ngoàira,ngaycảkhicáckếhoạchkhíhậukêugọilồngghépbiếnđổikhíhậuvàocáckếhoạchpháttriển,hầuhếtcácdựánvàchươngtrìnhpháttriểnvẫnphảiápdụngcáctiêuchuẩnkỹthuậtcứngnhắchiệncó(vídụ:tiêuchuẩnliênquanđếnhệthốngthoátnước,đêđiều,hồchứa,v.v ...).Cáctiêuchuẩnnàythườngkhôngđượcđiềuchỉnhđểgiảiquyếtcácvấnđềbấtổncủacáctácđộngkhíhậu.

Luật quy hoạch mới cho phép hội nhập tốt hơn theo chiều dọc và chiều ngang

Luật Quy hoạchmớigâytranhcãiởViệtNamsẽcóhiệulựctừngày01tháng01năm2019vàtạocơhộithúcđẩysựgắnkếtchặtchẽhơnnữagiữacáckếhoạchkhácnhau(VLLF2018).Luậtbãibỏcácquyhoạchtổngthểcụthểchocácngànhcôngnghiệpvàsảnphẩmcũngnhưgiới thiệumộthệ thốngquyhoạchtổngthểquốcgiamới.Quyhoạchtổngthểquốcgiađượcchiathànhbốnloại:quyhoạchtổngthể,quyhoạchngành,quyhoạchsửdụngđấtvàkhônggianbiển.Hệthốngquyhoạchbaogồmcấpchínhphủtrungương,chínhquyềnkhuvực,tỉnhvàthànhthị/nôngthôn,baogồmcácđặckhukinhtếhànhchính.


¹⁴ Thông tư số 809/CT-BNN-KHCN


Cácquyhoạchtổngthểphảibaogồmtầmnhìndàihạntrong30-50nămởcấpquốcgiavà20-30nămđốivớicấpkhuvựcvàcấptỉnh.

Luậtduytrìmộthệthốnglậpkếhoạchtừtrênxuốngmạnhmẽ,trongđóquyhoạchtổngthểcấpquốcgiađượccoilàcơsởchotấtcảcácquihoạchngànhvàđịaphương.Tuynhiên,mộtsốcấpchínhquyềnđượctraoquyềntựchủnhiềuhơntrongthẩmquyềncủahọmiễnlàviệclậpkếhoạchởcấpcaohơnkhôngbịảnhhưởng(VietnamNews2018b).Luậtcũngdựkiếnmộtcơchếphảnhồitheođócáccơquan,tổchức,cộngđồngvàcánhâncóquyềnđónggópýkiếnvàgiámsátcáchoạtđộngquyhoạch.Luậtcũngthúcđẩyquyhoạchlồngghépbằngcáchphốihợpgiữacácbộ,cơquan,địaphươngvàcácchuyêngiacóliênquan.

Việc thôngqua luật nàyđãđượcmột chuyêngia vềhànhđộng khí hậuđịaphươngcoilàcơhộiđểlậpkếhoạchtổngthểvàtíchhợphơn.Tuynhiên,"việcthựchiệnlạinằmtrongtaynhữngngườithiếuhiểubiếtvềnhữngtháchthứckhíhậu".Vídụ,nhiềuyêucầupháplýnhưyêucầubắtbuộcápdụngĐánhgiátácđộngmôitrườngvàĐánhgiámôitrườngchiếnlượctrongcácdựán/chươngtrìnhquantrọngđãđượcđưaranhưngcácyêucầunàychưađượcthựcthihiệuquả.

Việcphêduyệtluậtquyhoạchmớidẫnđếncácluậtliênquanđếnquyhoạchkhácsẽcầnđượcsửađổi,baogồmcảmộtsốquihoạchđiệnlực(VietnamNews2018a).Nhữngsửađổivàthayđổinàylàcơhộiđểlàmrõquảntrịđacấpđộvàđểđónggópchoviệclồngghéphànhđộngkhíhậuvàolậpkếhoạchpháttriển.

4.2 Cơ chế điều phối biến đổi khí hậu theo chiều ngang trên thực tế

Phối hợp yếu giữa các bộ ngành

TạiViệtNam,tráchnhiệmvềBĐKHthuộcvềcácbộkhácnhau:MONRElàcơquanđầumốiđiềuphốivềbiếnđổikhíhậu;MPIđiềuphốivềtăngtrưởngxanhvàMARDđiềuphốigiảmnhẹvàquảnlýrủirothiêntai.Cácvấnđềliênquanđếnkhíhậukhácnhưhạtầngđôthị,nănglượngvàgiaothôngđượcđiềuphốibởicácbộngànhtươngứng;tàichínhkhíhậudoMPIđiềuphốivàMOSTthamgiavàodựbáokhíhậu.

Việcgiaotráchnhiệmbiếnđổikhíhậuchocácbộkhácnhauđòihỏisựphối


hợpliênbộchặtchẽnhằmthúcđẩyứngphóvớiBĐKHmộtcáchhiệuquả.Tuynhiên,nhiềunghiêncứuđãchothấyhệthốngchínhquyềntạiViệtNambịphântánmạnhvàviệcphốihợptheochiềungangyếu.MộtbáocáocủaNgânhàngThếgiớichỉrarằng"phântántrongquátrìnhraquyếtđịnhvànguồnlựctàichính,kếthợpvớimứcđộcạnhtranhvàtínhđịaphươngcụcbộcaocủamỗicơquantrongngànhcóthểlàmchoviệcquảnlýđôthịtrởnênkémhiệuquả"(NgânhàngThếgiới2015b).Sựphântánnàyảnhhưởngtrựctiếpđếnquátrìnhđiềuphối.MộtngườiđượcphỏngvấntừmộtBộgiảithíchrằng"vềmặtlậpkếhoạchvàxâydựngchínhsách,sựphốihợpởcấptrungươngrấtyếu.Tìnhhìnhởcấptỉnhcũngtươngtựnhưvậy.Aicũngmuốnchủtrì,nhưngkhôngaimuốnthamgiavàoquátrìnhthựchiện”(2016).

Cũngnhưởnhiềuquốcgiakhác,cácbộngànhởcùngcấpquảntrịkhôngcócơchếđểchỉđạolẫnnhau:“chúngtathiếumộtcơquanđầumốicóquyềnlựccaohơn;bởivìtấtcảcácbộcóquyềnlựcnhưnhaunênsựphốihợprấtyếu.Thiếumộtcơquanđứngđầuđểdẫndắtquátrìnhnày”(2016).Ngườiđượcphỏngvấnởtrêncũngchỉrarằngsựphốihợpliênbộthườngđượccoilàhànhviviphạmquyềnlựcvàvănhóachínhtrịthườngđượcđịnhhìnhbởicạnhtranhhơnlàhợptác.Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcxãhộidânsựcònchobiếtthêm:“sựphốihợpvềcácvấnđềbiếnđổikhíhậuđôikhikhôngđượcnhưmongmuốnbởivìvềviệcsửdụngngânsách,cácbộđềumuốnđưacácnguồnvốnvàonồicơmriêngcủamình”(2016).Sựphốihợpliênbộthườngđượcbáocáolàchậmvàkhônghiệuquảvàtheođườngcôngvănchínhthứcphảimấttớibatháng.

Việcthiếusựphốihợpliênbộcóthểtáchrờihànhđộngkhíhậurakhỏiquyhoạchngànhvàdođótácđộngđếnviệcgiảiquyếtvấnđềkhíhậubằngđầutưcông.Việcpháttriểnđôthịđặcbiệtchịurủiro.CácthànhphốcủaViệtNamđangcótốcđộđôthịhóanhanhchóng,cácquyếtđịnhvềcơsởhạtầngcóthểlàmchocácđôthịphảiđitheoconđườngsửdụngnhiềucácbontrongnhiềuthậpkỷ.BộXâydựnglàcơquanthenchốttrongviệcảnhhưởngđếnquátrìnhpháttriểnđôthịtrongviệcđưaracáchướngdẫn,địnhhướngchínhsáchvàcácquyđịnhnhưLuậtxâydựng.Bộđãbanhànhmộtchínhsáchyêucầucácthànhphốlồngghépbiếnđổikhíhậuvàocácquyhoạchtổngthểvàquyhoạchpháttriểnđôthị(Nguyenvàcộngsự2017a).MặcdùBộ Xây dựng có ảnh hưởng đối với ngành công nghiệp có mức phát thải cao, nhưng Bộ vẫn chưa đóng một vai trò quan trọng trong các chiến lược về biến đổi khí hậu quốc gia.

TrongmộtcuộchọpthamvấncácbênliênquanvềRàsoátvàCậpnhậtNDC,

mộtđạidiệncủaBộXâydựngđãchorằngBộđãthamgiaxâydựnghợpphầnthíchứngcủaBáocáoNDCcậpnhật,nhưngkhôngthamgiahợpphầngiảmnhẹ.KếhoạchPIPAvàNGGAPđềugiaonăm(trongsố68)nhiệmvụchoBộXâydựng,vàKếhoạchNCCAPgiaosáu(trongsố66)nhiệmvụchoBộ.Đángchúýlàhầuhếtcácnhiệmvụđượcgiaođềutronglĩnhvựcxâydựng.Cácnhiệmvụvềquyhoạchcơsởhạtầngđượckếtnốivớithíchứngchứkhôngkếtnốivớigiảmnhẹ.Phạmvihẹpnàykhôngbaogồmrủirocủaviệcđầutưđôthịvàocáchoạtđộngcóphátthảicao;vídụsảnxuấtximăng,làmmátcáctòanhàthươngmạivàchấtthảirắn.KhiđượchỏivềsựhợptácgiữaMONREvàMOCvềquátrìnhthựchiệnNDC,mộtđạidiệnkháccủachínhphủchobiếtVụKhoahọc,CôngnghệvàMôitrườngthuộcMOCkhôngcóđủnhânlựcđểgiảiquyếtnhiệmvụnày.Nhìnchung,rõràngmặc dù có nhiều biện pháp chính sách quốc gia nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và phát triển đô thị nhưng hầu như chưa có sự phối hợp và lồng ghép(Nguyenvàcộngsự2017b).Hơnnữa,“khôngcóchínhsáchquốcgiatậptrungvàocácđôthịvàvaitròcủacácđôthịtrongpháttriểnkinhtếquốcdân”(NgânhàngThếgiới2015b).

NhữngnỗlựclồngghépbiếnđổikhíhậuvàpháttriểncácbonthấpvàochínhsáchđôthịnhằmtăngkhảnăngchốngchịucủacácthànhphốViệtNamđượcthựchiệnbởicáccơquanquốctế(NgânhàngpháttriểnChâuÁ,Ngânhàngthếgiới,UNHabitat)trựctiếptạicácthànhphố(vídụTP.HCMvàHộiAn).Ngoàira,LuậtPháttriểnĐôthịmớihiệnđangđượcxâydựngvàsẽbaogồmvấnđềbiếnđổikhíhậu.

Nhưđãchỉratrongphầntrước,sựphốihợphạnchếởcấpquốcgiadẫnđếncácbiệnpháptiếpcậnphântántrongquyhoạchkhíhậuởcấpđịaphương,cáctỉnhđượcgiaochứcnăngnhiệmvụthựchiệncácchiếnlượcquốcgiachồngchéo.LàmhàihoàquátrìnhthựchiệncácchiếnlượcBĐKHvàtăngtrưởngxanhquốcgiasẽlàmtăngsựrõràngvàtínhhiệuquảcủalậpkếhoạchkhíhậu,dựtoánngânsáchvàbáocáoởcấpngànhvàcấpđịaphương.ViệchàihòahóanàycũngcầndiễnratrongbốicảnhquátrìnhlậpkếhoạchvàdựtoánngânsáchSEDP(CPEIR2015).

BướcđầutiênhướngtớitíchhợpgiảmnhẹvàthíchứngvớibiếnđổikhíhậugầnđâyđượcthựchiệnbằngcáchđưaChiếnlượctăngtrưởngxanhvàogiaiđoạn3(2016-2020)củaChươngtrìnhNTP-RCC.Hai chiến lược trong NCCC là tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu hiện nay đều được thực hiện với sự hỗ trợ của Chương trình NTP-RCC 2016-2020.Mộtngườiđượcphỏngvấntừtỉnh


QuảngNamchobiết,hiệntrungươngđãphêduyệtquyếtđịnhnày:“Chúngtôihoàntoànđồngývớisựlồngghépnày.Điềunàychophépchúngtôisửdụngngânsáchhiệuquảhơnnhằmđápứngnhữngtháchthứctrên”(2017).

Ủy ban Quốc gia về BĐKH

ỦybanQuốcgiavềBiếnđổikhíhậu(NCCC)đượcthànhlậpởcấpchínhtrịcaonhấtnhằmtạothuậnlợichosựphốihợptheochiềudọcvàchiềungangtrongứngphóvớikhíhậutạiViệtNam.VănphòngthườngtrựccủaNCCC,trựcthuộcMONRE,làliênkếtdọcgiữacấpthựchiệnvàỦyban.Vănphòngthườngtrựccóthểphốihợpcácbộ,ngànhliênquanvàcácbênliênquankhácbằngcáchgửicôngvănyêucầuhợptác.Thôngquacơchếnày,vănphòngcũngcóthểchỉđịnhcácnhómlàmviệcvàtổcôngtác.ĐượcchủtrìbởiThủtướngChínhphủ,NCCClàcơquanquảnlýliênbộcaonhấtvềbiếnđổikhíhậuvàdođó,vềmặtlýthuyếtcơquannàycóquyềnlựcchínhtrịđểđiềuphốigiữacácngànhvàhàihòahóacácchiếnlược.Tuynhiên,nhữngngườiđượcphỏngvấnchorằngvaitròcủaủybanbịhạnchếvìmớichỉtổchứcđượcchíncuộchọpchínhthứckểtừkhithànhlậpvàonăm2012.

Mộtngườiđượcphỏngvấn từmộtbộcho rằngquyền triệu tậpcủaủybankhôngđượccôngnhậnbởimộtsốBộngành(2018);BộTàichínhchẳnghạndườngnhưkhôngchútrọngđếnủybannàyvàcóthểkhôngđếndựcáccuộchọpkhiđượcmời.Ngườiđượcphỏngvấntiếptụclưuýrằng“cóhơn400ủybanđiềuphối liênbộởViệtNam,quánhiềuvàkhôngcócáccuộchọpđịnhkỳ”(2018).Cácbộthíchlàmviệcvớinhautrựctiếphơnlàthôngquaquánhiềuủyban.NCCCđượccoilàmộtcơquanđạidiệnmangtínhbiểutượng,tạođiềukiệnchothảoluậnvàbắtđầuđiềuphối,nhưngkhôngchủđộngchỉđạocácquytrình.

Mộtcơchếđiềuphốicấpquốcgiakhác,BanĐiềuphốiLiênBộ(ICB)đượcgiaonhiệmvụđiềuphốiChiếnlượcTăngtrưởngXanhQuốcgia.CơquannàychínhthứctrựcthuộcNCCCvàBộKH&ĐTcónhiệmvụtổchứcvănphòngthườngtrựcđểhỗtrợ.Tuynhiên,tạithờiđiểmviếtbáocáonày(2018),Banđiềuphốinàyvẫnchưahoạtđộng.Cơcấuđiềuphốinàymộtlầnnữaphảnánhsựtáchbiệtvềkháiniệmvàchứcnăngcủathíchứngvàgiảmnhẹbiếnđổikhíhậutrongcácbộkhácnhau.


Nhìnchung,vaitròcủaNCCCvẫnchưađượckhaitháchếttiềmnăngđểtíchhợpBĐKHquốcgiavàchiếnlượctăngtrưởngxanh.CơquannàychínhthứccóchỗđứngvềthểchếvàquyềnlựcchínhtrịđểthúcđẩysựgắnkếttrongứngphókhíhậucủaViệtNam,nhưngỦybanvẫnchưathựcsựhiệuquảtrongvaitrònày.Ủybancũngcóvaitròquantrọngtrongviệcthiết lậpmộthệthốnggiámsátvàđánhgiáhiệuquảnhằmgiảiquyếtviệcthiếuliênkếttrongquátrìnhbáocáovàcáccơchếhợptáckháctrongứngphóvớibiếnđổikhíhậugiữacácngànhvàcác thànhphố.Quả thực,việc thiếucơchế theodõihoạtđộngvàthiếutráchnhiệmgiảitrìnhliênquanđếnquátrìnhtriểnkhaicáckếhoạchvềbiếnđổikhíhậuvàtăngtrưởngxanh(vàcảkếhoạchpháttriển)đãđượcnhiềungườiđượcphỏngvấncholàràocảnchínhđốivớiviệcthựchiệnchínhsáchcóhiệuquảởđịaphương.

Phối hợp theo chiều ngang ở cấp tỉnh

Trongkhimộtsốtỉnhđãthànhlậpcáccơquanliênngànhđiềuphốibiếnđổikhíhậu(xembêndưới),cáchoạtđộngbiếnđổikhíhậuvẫnthườngdoDONREchỉđạo.Năm2014,BộNộivụvàBộTàinguyênvàMôitrườngđãthôngquamộtthôngtưliênbộ¹⁵bổsungbiếnđổikhíhậuvàotráchnhiệmcủaSởTNMTcấptỉnh(Tyler2017).Quychếnàyđãtạoramộtthểchếchínhthứcquantrọngchobiếnđổikhíhậuởcấptỉnh,cóthểđượccấpbiênchếvàvốntừngânsáchtrungương(Tyler2017).Tuynhiên,việcgiaonhiệmvụnàychomộtsởduynhấtdẫnđếnnhữnghạnchếlớntrongviệclậpkếhoạchvàhànhđộngkhíhậucủanhiềubênliênquan.DONREkhôngcócơchếcanthiệpvàolựachọnkếhoạchvàđầutưcủacáccơquankhác.Theomộtchuyêngiahànhđộngkhíhậutạiđịaphương(2018),quyhoạchbiếnđổikhíhậuthựcsựđượccoilàmộtnhiệmvụliênquanđếnDONREvàđượctáchrakhỏicácngànhkhác,dẫnđếnphốihợpyếukémcácvấnđềvềbiếnđổikhíhậutrongcáckếhoạchpháttriểnvàưutiênđầutưcủangành.

Trongmộtcuộcphỏngvấngầnđây,mộtquanchứccủaMPIđãgiảithíchtráingượcvớiDPIrằngKếhoạchhànhđộngtăngtrưởngxanhcấptỉnhkhócóthểđượckếtnốivớiSEDPnếuđượcmộtDONREyếukémthựchiện.KhảnăngcủaDONREtrongviệcphốihợpcáckếhoạchhànhđộngkhíhậugiữacácngànhbịhạnchếdosở“khôngcóđủnănglựcđểphốihợpvớicácsởbanngànhkhác”(Nguyen2017).TuyênbốnàynênđượchiểutrongbốicảnhViệtNam,nơimà"cáccơquanchínhphủhoạtđộngtrêncơsởchỉhuyvàkiểmsoát" (Tylervà


¹⁵ Thông tư số 50/2014/TTLT BTNMT-BNV

cộngsự2016).Cáctổchứcchínhphủthườngxuyênhiểusaithuậtngữ'điềuphối'cónghĩalà'kiểmsoát',đâylàvấnđềvìcáccơquanởcùngcấpchínhquyềnkhôngcóthẩmquyềnkiểmsoátđốivớinhau(Tylervàcộngsự2016).

Ủy ban điều phối BĐKH cấp tỉnh

Mộtsốtỉnhthànhcũngđãthànhlậpcácủybanđểđiềuphốiviệclậpkếhoạchvàhànhđộngkhíhậuđangành.Năm2009,ThànhphốHồChíMinhlàthànhphốđầutiêncủaViệtNamthànhlậpBanchỉđạoBiếnđổikhíhậuđểđiềuphốipháttriểnđôthịcác-bonthấp(NguyễnSỹ2017).MộtVănphòngBiếnđổikhíhậu(CCB)đượcthànhlậptrựcthuộcBanchỉđạocủaSởTNMT,đượccoilàvănphòngthườngtrựccủaỦyban.MộtyếutốquantrọnggiúpVănphònghoạtđộnghiệuquảlàcơquannàycótàikhoảnngânhàngvàcondấuchínhthứcriêngđểcóthểtựkýhợpđồngvớicácbênliênquan,baogồmcảviệcxâydựngkếhoạchhànhđộngkhíhậucủathànhphố(NguyenSy2017).Ngượclại,VănphòngThườngtrựcBiếnđổiKhíhậucủatỉnhQuảngNamhoạtđộngnhưmộtđơnvịnhỏtrựcthuộcSởTNMTvàkhôngcócondấuhoặctàikhoảnngânhàngriêng,điềunàycảntrởsựphốihợpcóhiệuquả(NguyễnSỹ2017).Hơnnữa,cácvănphòngthuộcSởTNMTlạithiếuquyềnhạnđểtổchứcđiềuphốiliênngành.

MộtsốvídụkhácbaogồmVăn phòng Điều phối Biến đổi khí hậu (CCCO)đượcthànhlậpởcácthànhphốởcáccấpkhácnhaunhưĐà Nẵng, Cần Thơ và Quy NhơnvớisựhỗtrợcủaMạnglướiChốngchịuBiếnđổiKhíhậucủacácthànhphốAsian thuộcQuỹRockefellerFoundation (ACCCRN).Bàihọcrút ratừdựánACCCRNchothấynhữngthànhcôngcủaCCCOtrongviệcxâydựngnănglực,quảnlýdữliệu,lậpkếhoạchvàpháttriểndựán;nhưngcũngthểhiệnnhữngtháchthứclớntrongviệcthểchếhóasựphốihợpđangànhtrongkhungquảntrịtạiViệtNam(Tyler2017).

Mộtyếutốquantrọngcủngcốvịtríthểchếcủacácvănphòngnàylàhìnhthứclãnhđạocấpcao.ViệcbổnhiệmmộtđạidiệncủaỦybanNhândântỉnhlàmlãnhđạovănphònglàrấtquantrọng,tuynhiênngaycảkhithựchiệnđượcđiềunày,cácCCCOvẫncầnđấutranhđểcóđượcđịavịpháplý(Tyler2017).TấtcảcáccơcấuchínhphủởcáccấpđềudoBộNộivụquyđịnh.NếukhôngđượcBộNộivụtraoquyềnpháplý,cácCCCOsẽrấtkhóđượccáccơquankỹthuậtkháccôngnhậnvànhiệmvụđiềuphốicóthểkhôngthựchiệnđược (Tyler2017).Ngaycảkhicósựủnghộmạnhmẽcủalãnhđạocấptỉnh,nhưngchứcnănglập


kếhoạchvàraquyếtđịnhcủavănphòngnàyởđịaphươngvẫnbịhạnchếdophụthuộcvàosựhỗtrợvàngânsáchcủachínhphủtrungương.

4.3 Các yếu tố thúc đẩy hành động khí hậu địa phương ở Việt Nam

ỞcácphầntrướcchúngtôiđãlưuýrằngcấutrúcquảntrịkhíhậuđacấpđộcủaViệtNamvẫnphảiđốimặtvớinhiềutháchthứctrênthựctế.Mặcdùcónhữngkhoảngtrốngtrongviệctạothuậnlợichokhuônkhổquảntrị,nhưngcáctỉnhthànhđãthựchiệncáchànhđộngbiếnđổikhíhậuvàthamgiavàocácgiaolưutraođổiquốctếgiữacácđôthị.Phầnnàykhámphácácyếutốthúcđẩycácthànhphốthamgiavàohànhđộngkhíhậu.Tínhdễbịtổnthươngđãđóngmộtvaitròquantrọngtrongviệcđưabiếnđổikhíhậuvàochươngtrìnhnghịsựchínhtrị(Zimmervàcộngsự2015)vàtrongviệcthúcđẩycácnỗlựcthíchứngởcấpquốcgiavàcấptỉnh.Ởcấpthànhphố,độngcơthựchiệncácchínhsáchgiảmnhẹbiếnđổikhíhậuxoayquanhcácyếutốliênquanđếncơhộikinhtế,lợiíchuytínvàquanhệđốitácquốctế.

Tiếp cận hỗ trợ của nhà tài trợ và đầu tư tư nhân

Cũngnhưnhiềunướcđangpháttriểnkhác,tínhdễbịtổnthươngcaocủaViệtNamtrướccáctácđộngkhíhậuhiệntạivàtrongtươnglaigầndẫnđếntrọngtâmmạnhmẽđặtvàothíchứngkhíhậu.Ngượclại,cáchànhđộnggiảmnhẹbiếnđổikhíhậutrongdàihạnkhôngđượccấpngânsáchđầyđủtừcácnguồntàichínhquốcgia.88%cácnguồntàitrợchobiếnđổikhíhậuquốcgiahướngtớithíchứng(CPEIR2015).ChitiêuởtuyếntỉnhphảnánhcácưutiênquốcgiavàphầnlớnđượcchichocơsởhạtầngthíchứngvớiBĐKH,baogồmđêsông,kè,hệthốngtướitiêucókhảnăngchốngchịu,quảnlýchấtthảivàcảithiệnchấtlượngnước(CPEIR2015).Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộtviệnnghiêncứuquốcgia(2017)chobiết"Chúngtôiưutiêntrướchếtchogiảmthiểucácthiệthạidobiếnđổikhíhậuhoặcthiêntaigâyra,trướckhichúngtacóthểnghĩtớigiảmnhẹ".Ởcấpđịaphươngcáchànhđộnggiảmnhẹnóichungvẫncònchưađủ,vàchủyếutậptrungvàocácbiệnphápbảotồnnănglượngvàcácdựánpháttriểnrừng(CPEIR2015).Đángchúý,chỉmộtphầnnhỏnguồnlựcđượcphânbổchocáchoạtđộnglậpquyhoạchchínhsáchhoặccáchoạtđộngxâydựngnănglựccủatỉnh(CPEIR2015).


Vớisựhỗtrợcủacácnhàtài trợquốctếcónăng lựchơnvàđôikhicótráchnhiệmhơntrongviệcgiảiquyếtbiếnđổikhíhậu,cácchínhquyềnđịaphươngcóthểgặtháiđượcnhữngđồnglợiíchquantrọngtừpháttriểncácbonthấp.Khinhữngnỗlựcgiảmnhẹcóxuhướngđượctàitrợtừbênngoài(Zimmervàcộngsự2015),cácthànhphốcầnthuhútnguổnlựcquốctếnhằmtrangtrảichiphíchocáchànhđộnggiảmnhẹkhôngtrựctiếpmanglạilợiíchchiphí.Nhữngngườiđượcphỏngvấntrongcáccơquanhànhchínhnhànướcđềuđềcậpđếnviệc“tìmkiếmcáccơhộikinhdoanh”nhưlàmộtđộnglựcchohànhđộngkhíhậu.

ÔngLêHạnh,GiámđốcchươngtrìnhSángkiếntăngtrưởngxanhtoàncầutạiViệtNam(Le2018)nhấnmạnh“Dườngnhưkhôngthiếuvốnđầutư;vấnđềởchỗthiếucácdựánkhảthicóthểđápứngđượccáckỳvọngvềrủirocủacácnhàđầutưvàkhaithôngdòngvốn”.Tuynhiên,mộtđạidiệncủachínhquyềnđịaphươnglạichorằng“mộtsốthànhphốvẫnengạitrongviệclồngghépbiếnđổikhíhậuvàoquyhoạchđãđượcphêduyệtvìđiềunàycóthểlàmthayđổikếhoạchpháttriểnđầutưhiệntạihoặccóthểdẫnđếnkhókhăntrongviệckêugọiđầutư”(2018).

Cácthànhphốcóthểnângcaouytínbằngcáchđầutưvàocáchoạtđộngmôitrường,giúpthuhútĐầutưTrựctiếpNướcngoài(FDI),dukháchvàcưdânmới.Vídụ,ĐàNẵngphấnđấuđểtrởthành“tấmgươngsáng”bằngcáchcùngmộtlúcđạtđượccácdanhhiệu“Thànhphốmôitrường”thânthiệnvớimôitrường,“Thànhphốcókhảnăngchốngchịu”và“Chínhphủđiệntử”(nằmtrongdanhsách100Thànhphốcókhảnăngchốngchịuvớikhíhậunăm2017).Tuynhiên,theomộtchuyêngiavềkhíhậuđịaphương,thôngthường,cácnhàđầutưvàcácnhàtàitrợtrướctiênthườngxemxétcácyếutốnhưcơhộiđểtạoralợinhuận,cácưuđãitàichínhvàchấtlượngquảntrịcông.Vídụ,ĐàNẵngđãnhậnđượcsựchúýnhiềuhơnnhờvịtrídẫnđầutrongbảngxếphạngcủahệthốngPAPIvàPCIhơnlàdonhữngtiếnbộvềhànhđộngkhíhậu.

Mộtsốyếutốhạnchếviệctiếpcậncácquỹtàichínhquốctếquantrọng.Chẳnghạnnhưsựbấtổnvềcácchínhsáchphápluậtvàchínhsáchthuếtácđộngđếnđầutưcơsởhạtầngcácbonthấpcóthểđượcgiảiquyếtđượcởcấpquốcgia.Ởcấpđịaphương,sựđộclậptươngđốicủacácđôthịcóthểgiúpthuhútđầutưdễdànghơncáccấptươngđươngkhôngphảiđôthị.Cácthànhphốnhỏhơncómứcđộtựchủvànănglựctàichínhthấphơngặpnhiềukhókhănhơntrongviệctìmkiếmnguồnvốnđầutưquantrọng.Cácdựánnhỏhơnkhônghấpdẫncácngânhàngthươngmại.Ngoàira,nguồntàichínhxanhquốctếthườngkhó


tiếpcậnđốivớicácthànhphốdonhânlựcvànănglựchạnchếcũngnhưyêucầucầncósựphêduyệtcủachínhphủvớicáckhoảnđầutưtrênhaitriệuUSD.Đểgiảiquyếtvấnđềnày,ôngLêHạnhgợiýrằngcácthànhphốcóthểxâydựngquanhệđốitácđể“thu hút dự ánvàtạoratácđộngmàcáctổchứctàichínhđangtìmkiếm”(UNHabitatvàcộngsự2018).Cơchếtàichínhsángtạocóthểsửdụnglà“sẽđầutưlớnhơntừnhiềunhàđầutư(cảtưnhânvànhànước)bằngcáchgiảmchiphívốn”(Le2018).Đểthựchiệnđượcđiềunày,cầncócáccôngcụđadạng,chẳnghạnnhưtàitrợ,bảolãnhvàbảohiểmnhằmgiảmthiểurủiro.Theophươngpháptiếpcậnnày,tàichínhcôngcóthểđóngvaitròlàchấtxúctácvàmộthệthống‘TheodõiBáocáoThẩmđịnhMRV’mạnhmẽđảmbảosựminhbạchđểthuhútcáckhoảnđầutưkhác.

TrongkhiĐầutưtrựctiếpnướcngoàicóthểmanglạicáccơhộipháttriểnlớnthìcáctácđộngxãhội,kinhtếvàmôitrườngcủađầutưcầnđượctheodõikỹlưỡng.Vídụ,chínhquyềnthànhphốĐàNẵngđãtừchốimộtsốdựánFDI–xâydựngnhàmáythépvànhàmáybộtgiấy,vàhainhàmáydệt-docácnhàmáynàycó thểcó tácđộng tiêucựcđếnmôi trườngđịaphương (DanangToday2018).Thayvàođó,cáckếhoạchpháttriểnvớicáchtiếpcậntổngthểhơncóthểmanglạilợiíchliênngànhlâudàivượtrangoàinhữnglợiíchkinhtếtrướcmắt.

Lợi ích tổng hợp là động lực của giảm nhẹ biến đổi khí hậu

Giảmônhiễmkhôngkhílàmộtđồnglợiíchquantrọngkhiếncácnhàraquyếtđịnhcấpthànhphốhỗtrợcáchànhđộnggiảmnhẹởnhiềunướctrênthếgiới.Vídụ,HàNộigầnđâyđãbắtđầugiảiquyếtcácvấnđềchấtlượngkhôngkhívớihaichươngtrìnhChínhphủPhápvàĐứchỗtrợ.Chínhquyềnthànhphốđặtmụctiêucấmcácloạixehaibánhtrongnhữngkhuvựcbịtắcnghẽnnghiêmtrọngnhấttớinăm2030.LệnhcấmbanngàyđốivớixetảiđãcóhiệulựcvàkhôngđượcphéplưuthôngxemáyquanhkhuvựcphốcổgầnHồHoànKiếmvàocuốituần.Ngoàiviệckiểmsoátlưuthôngxecơgiới,cácthànhphốnhưĐàNẵngvàHàNộiđangthựchiệnkếhoạchcảithiệnhệthốnggiaothôngcôngcộng.

Tuynhiên,quátrìnhtheođuổicácđồnglợiíchkhíhậugắnliềnvớicácdựánpháttriểncóthểsẽkhôngđảmbảocáchànhđộnggiảmnhẹbổsungsovớikịchbảnthôngthường.Theodanhmụcđầutưbiếnđổikhíhậu,BộNN&PTNTvàBộGTVTcấpkinhphíchocácdựáncơsởhạtầngcóđồnglợiíchliênquan


đếnkhíhậu.Tuynhiên,gầnmộtnửacáckhoảnchiliênquanđếnkhíhậucủaBộNN&PTNTvàhầuhếtcáckhoảnchiliênquanđếnkhíhậucủaBộGTVTđượcphânloạilàcó“liênquanítđếnbiếnđổikhíhậu”(CPEIR2015:62).

Cónhiềuhoạtđộngvớicácđồnglợiíchgiảmnhẹhơnnhưgiảiquyếttắcnghẽngiaothông,độbềntrongxâydựng,sảnxuấtnănglượngđộclậpvớinhậpkhẩuvàđơngiảnlàcảithiệnchấtlượngsốngđôthị(Hộp3).Cácthànhphốcóthểtrựctiếphọchỏikinhnghiệmlẫnnhauvàgặtháinhữnglợiíchtừviệcthựchiệncácthựchànhtốt.

Chia sẻ kinh nghiệm theo chiều ngang thông qua các mạng lưới và quan hệ đối tác

Khichưacókhungchínhsáchquốcgiamangtínhgắnkếtchophépcácthànhphố thực hiện các hành động khí hậu,mạng lưới các thành phố tự nguyệnkhuyếnkhíchvàhỗtrợhànhđộngởcấpthànhphố.MộtsốngườiđượcphỏngvấnbàytỏsựquantâmrõràngcủahọtrongviệchọchỏinhữngvídụthựchànhtốtnhấtliênquanchặtchẽvớithựctiễnởViệtNamvàdođócóthểdễdàngđượcápdụng.Cónhiềucơhộiđểcácthànhphốcùngcấpđangphảiđốimặtvớinhữngrủirokhíhậutươngtựhọchỏilẫnnhau.Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcpháttriểnđaphươngđãnêubậtlợiíchcủamạnglướicácthànhphốtrêntoànquốc:“DođặcthùthểchếởViệtNamvàsựhạnchếcủachínhquyềnđịaphương,mạnglướihọctậptheochiềungangtrêntoànquốclàrấtquantrọngđểthúcđẩycácthànhphốkháchànhđộng.[...]Đôikhichúngtôiđưaramộtgiảipháp,thậmchílàmộtkinhnghiệmrấttốttừChâuPhivàgiảithíchkinhnghiệmđótạiViệtNam,mọingườisẽphảnứngnhư'tôinghĩđólàmộtbốicảnhrấtxa,rấtkhácvớichúngta,ởchâuPhihọcónhiềutiềnhơn,vàsựphốihợptốthơn,kinhnghiệmnàysẽkhôngdụngđượcởViệtNam.Họcónhữngthànhkiếnnàytrongtâmtrí”(2017).

DiễnđànĐôthịViệtNam(VUF,thànhlậpnăm2003),CộngđồngChốngchịuKhíhậuĐôthị(thànhlậpnăm2011dướisựgiámsátcủaVUF)vàNhómcôngtácvềBiếnđổiKhíhậu(CCWGthànhlậpnăm2008)lànhữngvídụvềcácnềntảnghỗtrợtraođổikinhnghiệmtheochiềunganggiữacácthànhphố.Nhữngngườiđượcphỏngvấnđãchiasẻcácquanđiểmtíchcựcvềtácđộngcủacácdiễnđànvàmạnglướinày,baogồmviệcchiasẻcácthựctiễntốtnhấtliênquanđếncácbiệnpháptiếpcậnthựctế,ýtưởngdựánvàtàichính(2017).


SựvắngmặtcủacảHàNộivàThànhphố Hồ Chí Minh trong VUF có thểđược coi làmột hạn chế đối với cácthành phố nhỏ, một người đượcphỏngvấnmô tả: “Cảhai thànhphốlớnnàyđều không thamgia vào cácnềntảngchiasẻkiếnthứcvàhợptácgiữa các thành phố trên toàn quốc,những thành phố lớn hơn cảm thấyhọkhônghọchỏiđượcgìtừcácthànhphốnhỏhơn,nghèohơnvàkémpháttriểnhơn.Họquantâmhơnđếncácnền tảng hợp tác quốc tế”(2018). Vídụ,TPHàNộivàTPHồChíMinhlàcácthành viên củamạng lướiC40 vàdựán'Cácthànhphốtoàncầu',mộtnềntảngtraođổikiếnthứcgiữacácthànhphốthuộcEUvàkhôngthuộcEU.

Sự phối hợp liên vùngtạoracáccơhội cộng tác trong một không gianđượcxácđịnhbởihệsinhtháivàcácđặc điểm xã hội chứ không phải bởiranhgiớihànhchính.Mộtbiệnpháp

tiếpcậndựatrênhệsinhtháixuyênbiêngiớiđốivớiquyhoạchkhíhậuvàpháttriển là rấtquan trọngvì khảnăngphụchồicủamộtkhuvựccó thểbịảnhhưởngtrựctiếpbởisựpháttriểnởmộtkhuvựckhác.Vídụ,cáctỉnhởđồngbằngsôngCửuLongđangphụthuộclẫnnhauvàđượckếtnốithôngquahệthốngsôngngòivàhệsinhthái.Trongnăm2017,chínhphủđãthôngquamộtnghịquyết¹⁶nhằmthựchiệncácgiảipháptrongkhuvựcđểtăngcườngkhảnăngchốngchịuvàsựbềnvữngchosựpháttriểncủađồngbằngsôngCửuLong.Nghịquyếtnàynhậnđượcsựhỗtrợcủacácđốitácpháttriểnvàđượccoilàmộtchiếnlượcpháttriểnhiệuquả(Nguyen2017).

Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcpháttriểnđaphươngnhấnmạnhrằnghợptácliênvùngsẽmanglạinhiềulợiíchchopháttriểnbềnvữngvàsẽđưaramộtgiảiphápthaythếhiệuquảchomôhìnhcạnhtranhhiệntạidohệthốngphânloạithànhphố:“cácthànhphốhiệnnayphảicạnhtranhvớinhau.


Hộp 3: Nghệ thuật cộng đồng cho một thành phố tốt hơn ở Tam Kỳ

Từ năm 2015, Ủy ban nhân dân TP. Tam Kỳ đã làm việc chặt chẽ với UN-Habitat, Liên minh các Đô thị và Trung tâm đào tạo đô thị quốc tế để xây dựng chiến lược phát triển du lịch văn hóa sinh thái dựa vào cộng đồng cho thành phố Tam Kỳ. Coi sự tham gia của cộng đồng là yếu tố quan trọng cho phát triển du lịch bền vững, thành phố đã áp dụng một biện pháp tiếp cận độc đáo: nghệ thuật cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về giá trị không gian công cộng. Ý tưởng đằng sau biện pháp tiếp cận này đến từ việc giao lưu với các thành phố tại Hàn Quốc để nâng cao nhận thức của các thành viên cộng đồng về môi trường sống và mối quan tâm của họ trong việc lập kế hoạch đô thị có sự tham gia của cộng đồng.

¹⁶ Nghị quyết số 120/NQ-CP, Tháng 11 năm 2017

Khibạntrởthànhmộtthànhphốloại1,bạnsẽtậptrunghơnvàopháttriểnkinh tế xã hội và nhận được nhiềuđầutưquốcgiavàquốctếhơn.Đặcbiệtlàởkhuvựcmiềntrung,cónămthành phố cạnh tranh với nhau. TạiĐàNẵngchúngtôicócảngbiển,đâylàmộttrongnhữnglợithếcủachúngtôi. Huế và Quảng Nam cũngmuốnphát triển cảng biển. Họ cạnh tranhlẫnnhauvìlợiíchkinhtếvàtrởthànhthành phố cấp I. [...]Mỗi thành phốhoặctỉnhđềucónhữnglợithếriêng.Nếu Đà Nẵng phát triển cảng biển,QuảngNamcũngcómộtlợithếkhácmàhọcóthểkhaithác.Cácthànhphốnênhợptácthìtốthơnlàcạnhtranhvớinhau”(2017).

Thành phố thông minh là động cơ cho phát triển bền vững

Triểnvọng trở thànhmột thànhphốthôngminhcôngnghệcaocóthểkếthợpcácmụctiêutăngtrưởngkinhtếvớinhucầu và sựhấpdẫncủapháttriểnbềnvững.Cácthànhphốthôngminhđượckếtnốitốttrongnộiđôvàkếtnốivớinhau,tạorahệthốnggiámsátđápứng.CáctínhnăngnhưvậycóthểlàcôngcụhữuíchđểvừathuhútFDI vừa nhanh chóng thực hiện cácthựchànhquản lý tốtnhấtnhằmtốiđa hóa các lợi íchmôi trường và xãhội. Xu hướng toàn cầuđối với pháttriển 'thành phố thông minh' được


Hộp 4: Sáng kiến thành phố thông minh được thúc đẩy bởi sự hợp tác quốc tế

Vào tháng 11 năm 2017, Hội nghị quốc tế các thành phố thông minh đã được đồng tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh bởi Ủy ban nhân dân TP Hồ Chí Minh và Hiệp hội phần mềm và dịch vụ CNTT Việt Nam phối hợp với CP Nhật Bản tổ chức. Trong sự kiện này, chính quyền thành phố đã công bố kế hoạch nhằm phát triển TP.HCM thành một thành phố thông minh tới năm 2025, với sự nhấn mạnh đặc biệt vào bảo vệ môi trường, bằng cách đưa ra các giải pháp thông minh để phòng chống lũ lụt và cải thiện giao thông cùng một số biện pháp khác.

Hà Nội cũng có kế hoạch trở thành một thành phố thông minh (Sai-goneer 2018b). Chính phủ Nhật Bản đang có kế hoạch xây dựng mới một quận thông minh hoàn toàn dựa trên công nghệ Nhật Bản, bao gồm cả xe buýt tự lái, trạm sạc cho xe chạy điện và kết nối tàu điện ngầm (Saigoneer 2018b).

Vào tháng 04 năm 2018, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng đã công bố Biên bản ghi nhớ với Công ty công nghệ Việt Nam FPT để biến Đà Nẵng thành một thành phố thông minh tới năm 2020 và thành phố xanh tới năm 2025. Đầu tư ban đầu sẽ hỗ trợ các dự án thí điểm hệ thống giao thông thông minh, hệ thống quản lý thiên tai tiên tiến và cơ sở dữ liệu bệnh nhân của bệnh viện (Saigoneer 2018a).


phảnánhởViệtNamvàđượccoilàcơhộiđểthúcđẩyquanhệđốitácquốctếvàtiếpcậnđầutư(xemHộp4).

Mặcdùviệcxâydựng‘thànhphốthôngminh’manglạicơhộituyệtvờichoviệctriểnkhainhanhchóngvàhiệuquảcáccôngnghệvàbiệnphápmới,nhưngviệcđánhđổicóthểlàmgiảmđángkểtiếnđộhướngtớipháttriểnbềnvững.Trongmộtsốtrườnghợp,tiếnbộvềhiệuquảnănglượngvàsựgiàucócóthểdẫnđếnnhucầuvàmứctiêuthụdùnghơncácdịchvụkhíthảinhiềunhưđiềuhòakhôngkhí,phươngtiệngiaothôngcánhângâyônhiễmvàtiêuthụđiệnnóichung.

Nâng cao năng lực lãnh đạo

Cácbướcsángtạonhấtđểtrìnhdiễnvàtriểnkhaihànhđộngkhíhậuthôngthườnglàkếtquảcủasựlãnhđạođịaphươngvàxãhộidânsự.Nhữngngườiđượcphỏngvấnchorằngsựlãnhđạovàsựthamgiabềnvữngcủacácchủthểtạiđịaphươngrấtquantrọngchoquátrìnhtriểnkhaihànhđộngtạiđịaphương.Mặcdùrấtkhóđểhệthốnghóalãnhđạo,đàotạonănglựcvànângcaonhậnthứcvềcáctháchthứccủabiếnđổikhíhậuvàcơhộicungcấpnhữngthôngtintốtnhấtvàphươngtiệnhànhđộngchocácnhàlãnhđạonhằmthúcđẩy sự thay đổi. Tuy nhiên, theomột chuyên gia về hành động khí hậu địaphương,hầuhếtcáccánbộphụtráchứngphóvớibiếnđổikhíhậuchưađượcđàotạochuyênmôntronglĩnhvựcbiếnđổikhíhậu(2018).

Cácnhàhoạchđịnhchínhsáchcoiviệcthiếunguồnlựctàichínhvànhânlựccókiếnthứclànhữnghạnchếquảntrịchính(LêThịHồngvàcộngsự,2018).Điềunàymộtphầnlàdoquátrìnhthiếtlậpthểchếkhôngxácđịnhnhiệmvụcủacôngchứcmộtcáchhợppháp.

Việcđàotạobắtbuộccủacácchủthểcấpđịaphươngvàtrungươngcóthểlàyếutốthuậnlợiquantrọng,vìnănglựcphântíchởcấphuyệnvàxãrấthạnchế(LêThịHồngvàcáccộngsự,2018).Nhữngngườiđượcphỏngvấnchỉrarằngquátrìnhđàotạonhưvậyphảiphùhợpvàthíchnghivớithựctếcủangườihọc.Giảngviên,lýtưởngphảilàngườiđịaphương,cầnphảihọchỏicácđiềukiệnđịaphươngđểphổbiếnvàđiềuchỉnhthôngtinmộtcáchtốtnhất.Quátrìnhđàotạobềnvững,đượcđiềuchỉnhphùhợpvớicôngviệchàngngàycủacánbộchínhquyềnđịaphươngthườngthànhcônghơncácđàotạongắnhạn.Điều


quantrọnglàcáccôngchứcđượcđàotạovàcókỹnăngsẽkhôngđượcluânchuyểnthườngxuyêntronghệthốnghànhchínhvàhọcóthểthamgialâudàivàoquátrìnhtriểnkhaihànhđộngkhíhậu(LêThịHồngvàcộngsự,2018).

Xãhộidânsựcóthểđóngmộtvaitròquantrọngtrongviệcphổbiếncácquyếtđịnhcủachínhphủvàthúcđẩypháttriểnbềnvững.Mặcdùgầnnhưthiếuvắngtựdobáochí(theotổchứcPhóngviênkhôngbiêngiớinăm2018)vàsựkhốngchếcủachínhphủđốivớicáccuộcbiểutìnhcủacôngchúng,xãhộidânsựViệtNamngàycàngcótiếngnóivàsựthamgiavàocácvấnđềmôitrườngkhácnhau.Vídụ,đãcócáccuộcbiểutìnhcôngkhaiphảnđốicácnhàmáynhiệtđiệnthan,ônhiễmmôitrườngvàchấtlượngkhôngkhí.Mộtngườiđượcphỏngvấntừmộttổchứcxãhộidânsựchobiết"cácvụbêbốimôitrườngngàycànglàmtổnhạiđếnvịthếcủahệthốngchínhtrị,cácvấnđềmôitrườnggâyrakhánhiềuáplựcvềchínhtrị"(2016).CácnhàraquyếtđịnhcủaViệtNamcóthểtậndụngsựthamgiacủaxãhộidânsựđốivớihànhđộngmôitrườngvàđápứngnhữnglongạicủahọvềtiêuchuẩnmôitrường.Vídụ,cáccuộcbiểutìnhchốnglạicácnhàmáynhiệtđiệnthanđãgiúpcácnhàđầutưvàcácnhàraquyếtđịnhápdụngcácbiệnphápgiảmônhiễm(VietnamNews2015;ThanhNienNews2015).

Hànhđộngđịaphươngcũngcóthểđượcdẫndắtbởimộtxãhộidânsựngàycàngnhậnranhữnglợiíchcủasựpháttriểnbềnvững.Vídụ,tổchứcphíchínhphủGreenIDđãtổchứccáchộithảovềPhươngpháplậpkếhoạchnănglượngtại địa phương (LEP) để đưa xãNamCường (có 3500người) thành xã nănglượngsạchđầutiên(GreenID2016).LEPkhuyếnkhíchcácbênliênquantrongxãxácđịnhcácgiảiphápnănglượngtáitạophùhợpvàtựcungtựcấp.TạixãNamCường,biệnpháptiếpcậnLEPchothấyrằnghầuhếtnhucầunănglượngcủamộtxã(chiếm96%trongnăm2011)cóthểđượcđápứngnếumộtnửasốhộgiađìnhtạiđịaphươngsảnxuấtbiogas.LEPcũnghỗtrợchuyểndịchnhucầunănglượngcủamộtđơnvịhànhchínhkhuvựcthànhcácgiảiphápnănglượngsạch,phitậptrungvớicácđồnglợiíchnhưgiảmchiphínănglượng.Nhờsựthamgiacủacácthànhviêncộngđồngtrongquátrìnhlậpkếhoạch,LEPđãnângcaohiểubiếtvànhậnthứcvềviệcsửdụngnănglượnghiệuquả(GreenID2016).


5. Tổng hợp và thông tin đầu vào

Những thách thức phức tạp do biến đổi khí hậu đòi hỏi các hành động và quy hoạch mang tính chuyển đổi toàn hệ thống. Trọng tâm của quá trình chuyển đổi này là hệ thống quản trị đa cấp độ có sự hợp tác và mạch lạc hơn, nhằm đảm bảo bổ sung hành động cho các cấp chính quyền và địa phương.

NềnkinhtếViệtNamđãduytrìđượctốcđộtăngtrưởngkinhtếđángkểvàđãnângcaomứcsốngngườidâncũngnhưđưanhiềungườithoátkhỏiđóinghèo.Tuynhiênquátrìnhđôthịhóanhanhchóngvànhucầunănglượngngàycàngtăngdẫnđếnrủirovềtínhbềnvữngxãhội,kinhtếvàmôitrườngcủacáclợiíchpháttriểncủaViệtNam.ĐâylàcơhộikịpthờiđểlồngghépkhíhậuvàoquátrìnhpháttriểncủaViệtNam,chophépcácchủthểởđịaphươnglậpkếhoạchvàthựchiệncácchiếnlượctăngtrưởngxanhdàihạncũngnhưkhuyếnkhíchsựhợptáccủacácngànhvàcáccấpliênquannhằmhỗtrợquátrìnhchuyểnđổihướngtớikhảnăngchốngchịukhíhậu,conđườngpháttriểncácbonthấpđảmbảokhảnăngchốngchịuvàphúclợicủangườidânViệtNam.

ĐểđápứngcácmụctiêutheoThỏathuậnParis,điềuquantrọnglàViệtNamphảiđiềuphốiđượccáchànhđộngởcấptrungươngvàđịaphương.Chínhsáchkhíhậutoàndiệncủachínhphủtrungươngcầnhànhđộngtừcácchủthểcấpđịaphương,nhưngviệcthựchiệnrấtđadạng.Cầncósựhướngdẫnchặtchẽhơncủacấptrungươngđểđảmbảochấtlượngvàtínhkhảthicủacáckếhoạchkhíhậuđịaphương.

Trongkhicácchínhsáchphâncấpđãmanglạiquyềntựchủnhiềuhơnchocáccấpchínhquyềnđịaphương,thìcácbộngànhvẫngiữlạimộtsốlượngđángkểcácchứcnăngquantrọngliênquanđếnkhíhậu,đặcbiệtlàđốivớicơsởhạtầng.Cácchínhquyềnđịaphươngcótráchnhiệmlậpquihoạchvàthựchiệncácưutiênquốcgia,nhưngcóthểhọkhôngcónhiệmvụhoặcnănglựcđểchỉđạosựpháttriểnđịaphương.Sựphốihợphaichiềutheochiềudọcgiữacáccấpchínhquyềnđịaphươngvàchínhphủtrungươngcònyếu.Ngoàira,hệ


thốngquảntrịcònphântántheocácngànhdọc.Việcthiếucáccơchếphốihợphiệuquảcóthểdẫnđếntìnhtrạngtêliệtchínhsáchvìtráchnhiệmcóthểbịbỏquakhimỗicơquanphảixemxétmộtvấnđềnằmngoàichứcnăngnhiệmvụcủamình(Petersvàcộngsự2017).

5.1 Thông tin đầu vào cho phối hợp các hành động khí hậu theo chiều dọc và chiều ngang

PhầnnàytrìnhbàymộtloạtđềxuấtnhẳmcảithiệnhệthốngquảntrịkhíhậuđacấpđộvàchuyểnđổitheohướngconđườngpháttriểncácbonthấpchốngchịuvớikhíhậuởViệtNam.

Kết nối qui hoạch vớinăng lực thực hiện

↓

ChínhphủViệtNamđãxâydựngnhiềuchiến lượcbiếnđổi khíhậuvà tăngtrưởngxanhđượcđưaxuốngcáccấpđịaphươngthôngquamộtcơcấuquảntrịtậptrungtừtrênxuống.Tuynhiên,hầuhếtcáckếhoạchởtỉnhkhôngđượcthựchiện(xemPhần4.1)vàcáchànhđộngkhíhậucủathànhphốthườngđượcthúcđẩybởicáccơhộikhác,điềunàyphảnánhcáchạnchếđốivớiphốihợptheochiềudọchiệuquả(xemPhần4.3).

Việclàmhàihòacáckếhoạchcóphạmvivàcácyêucầubáocáogiốngnhaucóthểmanglạisựsángtỏhơnchocácchủthểởcấpđịaphương.Việctriểnkhaicóthểcảithiệncáckếhoạchquốcgiahiệuquảnhằmhỗtrợsựgắnkết,tránhtrùnglặpvớicáckếhoạchhiệncóvàđưaracácchứcnăngnhiệmvụrõràngchocácthểchếtrựcthuộc.Hơnnữa,quátrìnhchuyểncácchiếnlượcquốcgiathànhcáchướngdẫnhànhđộngchocáccấpđịaphươngcóthểđơngiảnhóavàđẩynhanhquátrìnhthựchiện.Sauđó,việcxácđịnhcácchỉsốrõràngchophépbáocáokếthợpcáckếhoạchcóphạmvitươngtự(vídụPIPA,ChiếnlượcbiếnđổikhíhậuvàKếhoạchhànhđộng,ChiếnlượctăngtrưởngxanhvàKếhoạchhànhđộng)cóthểgiảmkhốilượngcôngviệcbáocáocủacácchủthểcấpđịaphươngcũngnhưlàmtăngtráchnhiệmgiảitrìnhchohànhđộngkhí

64


hậu.Tuynhiên,cácchỉsốchỉlànhữngcôngcụchứkhôngphảilàmụctiêucuốicùng;Nhữngchỉsốnàycầnphảiđầyđủđểđánhgiátiếnđộ,nhưngđủlinhhoạtđểthấyđượccáckếtquảvàquytrìnhtiếnđộ.CácchỉsốnàycóthểgiúpkếtnốihànhđộngđịaphươngvớitiếntrìnhhướngtớiviệcđạtđượcThỏathuậnParisvàMụctiêupháttriểnbềnvững.CácSEDPlàmộtnềntảngtốtđểlồngghépcácmụctiêukhácnhauvàoquyhoạchtạiđịaphương,tăngtráchnhiệmgiảitrìnhvàtăngcườngsựphốihợpbằngcáchnângcaonănglựcchínhsáchđịaphươngvànhiệmvụpháplýrõràngđốivớicáchànhđộnggiảmnhẹvàthíchứng(LêThịHồngvàcộngsự,2018).

Mở rộng hành động địa phương

↓

Theotruyềnthống,ngườidânViệtNamvẫnluônđầutưthờigianvànănglượngvàonhiềusángkiếnnhằm thúcđẩy lợi íchchung.Điềunàycũnghoàn toànđúngđốivớiviệcquảnlýkhônggiancôngcộng,nângcaonhậnthức,giaothôngcôngcộng,thugomrácthảivàcáchànhđộngđịaphươngkháctrựctiếphoặcgiántiếpthúcđẩykhảnăngchốngchịukhíhậu.Nhiềusángkiến,vídụnhưởHộiAn,HàNộivàCầnThơcóthểđượcquảngbámộtcáchrộngrãi.Nguồnvốnxãhộiphongphúnàylàmộttàisảnquantrọngcủakhảnăngchốngchịuvà,nếucóthểtậndụngđược,nguồnvốnnàycóthểhỗtrợviệclậpbáocáotừdướilênvềcácnỗlựcgiảmnhẹkhínhàkính.Đểứngphóvớibiếnđổikhíhậu,hệthốngquảntrịtừtrênxuốngcủaViệtNamcóthểnhờvàocácchủthểởđịaphương,họ thườngđiđầu trong cáchànhđộngkhíhậumặcdùnguồn lựchạnchế.Thôngtinchitiếtvàphảnhồitừđịaphươngcóthểgiúpgắnkếtcácchiếnlượcloạibỏcácbonvớicácưutiênpháttriểnđịaphươngvàthựctếtriểnkhaitạiđịaphương.Vídụ,mộtsốtiêuchuẩncóthểvôtìnhcảntrởhànhđộng.Cấpquốcgiacóthểtạothuậnlợichocácchủthểcấpđịaphươngbằngcáchtạoracáckhuônkhổpháplývàcácbiệnphápkhuyếnkhíchhànhđộng,nhânrộngthànhcôngvàmởrộngquymôthànhcôngcủađịaphương.Mạnglướicácthànhphốcóthểchiasẻcácthựctiễn,thôngtincụthể(nhưkiểmkêKNK),phổbiếncácbàihọckinhnghiệmgiữacácchủthểcấpđịaphương,xâydựngnănglựcvàhỗtrợhànhđộng.Lưuýrằngcáccơchếphốihợphiệnnaycònyếuhoặckhônghoạtđộng,

65


nhữnggìcáctỉnhthànhcầnlàcơchếphốihợpvớisựhỗtrợchínhtrịmạnhmẽtừcácnhàlãnhđạocủaĐảngvàỦybannhândân.Cáccơchếtraođổitheochiềungangởđịaphươngđãchứngtỏlàcácđộngcơhiệuquảchohànhđộngvàcóthểđượckếtnốivớicácthểchếquốcgianhằmtiếpcậnnguồntàichínhquốctếvàkếthợplạiđểhìnhthànhcácdựánkhảthithuhútcácnhàđầutư.

Phát triển lồng ghép khí hậu

↓

Cácvấnđềmôitrường,baogồmbiếnđổikhíhậu,thườngđượcgiảiquyếtbằngcáckếhoạchcụthểtrongkhicáckếhoạchpháttriểnkháctheođuổicácmụctiêuriêngmàkhôngnhấtthiếtphảitínhđếncáctácđộngmôitrường.ỞViệtNam,cáckếhoạchphát triển (SEDP)có thểtrực tiếpbaogồmcácmụctiêugiảmnhẹvàthíchứngvớikhíhậuvàtránhcáctácđộngmôitrườngcủakịchbảnthôngthường,màsẽgâytổnhại,thậmchítệhơnlàlàmđảongượccácthànhtựukinhtếvàpháttriểnmàrấtvấtvảmớiđạtđược.

Cácchínhsáchkhíhậugắnkếtvàhiệuquảđòihỏihànhđộngtậpthểliênngànhvớisựtraođổithôngtinmộtcáchcóhệthốngvềquihoạchvàquátrìnhthựchiệncácchínhsáchvềbiếnđổikhíhậu,tăngtrưởngvàpháttriểnxanh.CấutrúcquảntrịtậptrungcủaViệtNammangtớicơhộiduynhấtchocácchiếnlượcpháttriểnlồngghépkhíhậu.Việchỗtrợcácnhàraquyếtđịnhtrongcácngànhvớimộtbứctranhrõràngvềcơhộitrongngắnhạnvàdàihạncủacácgiảiphápthaythếphátthảithấpvàrủirokhíhậucóthểcungcấpthôngtinđầuvàochođầutưlồngghépkhíhậu.Sauđócácyếutốkhíhậucóthểđượclồngghéptrựctiếpvàoquátrìnhxâydựngvàphêduyệtcáckếhoạchtrongtấtcảcáclĩnhvực.ViệcxâydựngvàthựcthicáctiêuchuẩnkhíhậusauĐánhgiátácđộngmôitrườngtrongtấtcảcáclĩnhvựccóthểtácđộngtrựctiếpđếnđịnhhướngpháttriểnkhácvớikịchbảnthôngthườngvàtránhtổnthấttàisảnhoặclàmchotàisảndễbịtổnthương.Cáctiêuchuẩnvàquyđịnhchotấtcảcácnhàđầutư,baogồmcảkhuvựctưnhân,làcácbướccầnthiếttrongviệcgắnkếtpháttriểnkinhtếvớithamvọng1,5°C.Trongkhiquánhiềucáctiêuchuẩnkhôngđượcđiềuphốitốtcóthểcảntrởsựpháttriểnđôthịhiệuquả(NgânhàngThếgiới2015b),

6767

vớicáctiêuchuẩnhàihòa,cácchươngtrìnhtraogiảivànhãnhiệucóthểmởranhữngthịtrườngngáchthúvịchocácsảnphẩmvàcácthịtrườngmới.CácgiảithưởnghiệuquảnănglượngchâuÁvàquốctế,mạnglướicácthànhphố,kiếntrúcsángtạo,thiếtkếkhônggiancôngcộngvàdiđộngcóthểthúcđẩynềnkinhtếđịaphươngtrongkhivẫnđảmbảoansinhxãhộimôitrường

5.2 Kết luận

Việccôngnhậntầmquantrọngcủamốiliênquangiữapháttriểncácbonthấp,nângcaonănglựcthíchứngvàpháttriểnđôthịlàcơsởquantrọngđểtăngcườnghànhđộngkhíhậuởViệtNam,nhưngđòihỏimộtsốbướcđichiếnlược.

Chínhphủ trungươngcó thểđạtđược và tăngcườngcamkếtđối với ThỏathuậnParisbằngcáchđẩymạnhviệcthựchiệncáckếhoạchhiệntạithôngquatráchnhiệmgiảitrìnhmạnhmẽhơn,cácchứcnăngnhiệmvụrõrànghơnvàsựphốihợpgiữacáctổchứcnhiềuhơn.Nềntảngchosựtraođổitheochiềungang-cóthểgiúpkếtnốicácthànhphố,nhữngngườiủnghộvàcácnhàkhoahọc-làmộtcôngcụrấtquantrọngđểchiasẻkiếnthức,dữliệuvàthựchànhtốtnhất.Thôngquanhữngđiểmnàyvàcácđiểmđầuvàokhác,ViệtNamcóthểtậndụngnềntảngchínhsáchkhíhậumạnhmẽđểtrởthànhquốcgiađiđầutronglĩnhvựcquảntrịkhíhậuđangành,đacấpđộvàđảmbảomộttươnglaiantoànchomọicôngdânViệtNam.


Địa phương

Trường đào tạo cán bộ ngành xây dựng và đô thị (MOC);

Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (MPI);

Vụ Cơ sở hạ tầng và quy hoạch;

Viện Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu Việt Nam (MONRE).

Khu vực công

Tổ chức Xã hội dân sự

Các đối tác phát triển

Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam;

GIZ;

Đại sứ quán Đức;

Viện Nghiên cứu Phát triển;

Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản;

UNDP;

UN-Habitat Việt Nam.

Nhóm công tác biến đổi khí hậu;

GreenID; ISET-Việt Nam;

Friedrich Ebert Stiftung;

Rosa Luxemburg Stiftung Đông Nam Á.

Quốc gia

Trung tâm Giám sát môi trường, CCCO (DONRE), Uỷ ban nhân dân và DOC thành phố Cần Thơ;

Viện Phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng;

Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Nam.

68

Danh sách phỏng vấn


100ResilientCities2017:ResilientDaNang.ResilienceStaretgyforDaNangCity,Vietnam:100ResilientCities.

Abbott,KennethW.2017:Orchestratingexperimentationinnon-stateenvironmental commitments.In:EnvironmentalPolitics2017:26:4,pp738–763.

ADB2013:Vietnam:Environmentandclimatechangeassessment.MandaluyongCity, Philippines:AsianDevelopmentBank(ADB).

ADB2015:Energysectorassessment,strategy,androadmap.MandaluyongCity,Philippines:AsianDevelopmentBank(ADB).

Adriázola,Paola;EleniDellasandDennisTänzler2018:SupportingLocalClimateAction:Multi-LevelGovernance Instruments forClimateChangeMitigationandAdaptationattheLocalLevel:adelphi.

Araos, M.; J. Ford; L. Berrang-Ford; R. Biesbroek and S. Moser 2017: ClimatechangeadaptationplanningforGlobalSouthmegacities:thecaseofDhakaIn:JournalofEnvironmentalPolicy&Planning19:6,pp682–696.

Audinet, Pierre; Bipul Singh; Duane T. Kexel; Suphachalasai Suphachol; Pedzi Makumbe and Kristy Mayer 2016: Exploring a Low-Carbon DevelopmentPathforVietnam:TheWorldBank.

Biermann,F.;P.Pattberg;H.vanAsseltandF.Zelli2009:TheFragmentationofGlobal GovernanceArchitectures:AFrameworkforAnalysis.In:GlobalEnvironmen-talPolitics2009,pp14–40.

Bizhub2018:VNcitiesplanforurbangreengrowth.Retrieved26Jun2018,from http://bizhub.vn/news/vn-cities-plan-for-urban-green-growth_292156.html.

Bulkeley,Harriet 2010:Cities and theGoverningofClimateChange. In: AnnualReviewofEnvironmentandResources2010,pp229–253.

C40 and Arup 2015: Powering Climate Action: Cities as Global Changemakers:C40,ARUP.

Chan, Sander; Harro van Asselt; Thomas Hale; Kenneth W. Abbott; Matthew Hoffmann; Brendan Guy; Niklas Höhne; Angel Hsu; Philipp Pattberg; Pieter Pauw; Céline Ramstein; Oscar Widerberg and Marianne Beisheim2015:Reinvigorating InternationalClimatePolicy:AComprensive Framework for Effective Nonstate Action // Reinvigorating International ClimatePolicy.AComprehensiveFrameworkforEffectiveNonstateAction.In:GlobalPolicy6:4,pp466–473.

Tài liệu tham khảo


Charbit,Claire2011:GovernanceofPublicPoliciesinDecentralisedContexts.TheMulti-levelApproach:OECD.

Charbit,ClaireandMariaMichalun2009:Mindthegaps:ManagingMutualDepen-denceinRelationsamongLevelsofGovernment.OECDWorkingPapersonPublicGovernance:OECD.

Christoplos, Ian;CharlesAben;BernardBashaasha;HariDhungana;EsbernFri-is-Hansen;MikkelOrcid logoFunder;Orcid logoHuong,Nguyen T. T.;Dil B.Khatri;LilyLindegaard;CarolE.Orcid logoMweemba;D.LeNgoan; ImasikuNyambe;HermantOjha; John J.Okiror;AdamPainandT.H. LeSen2016:UnderstandingSub-NationalClimateGovernance.DanishInstituteforInter-nationalStudies.

CIA2017:TheWorldFactbook.Retrieved11.2018,fromhttps://www.cia.gov/libra-ry/publications/the-world-factbook/fields/2048.html.

Corfee-Morlot,Jan;LamiaKamal-Chaoui;MichaelG.Donovan;IanCochran;AlexisRobertandPierreJonathanTeasdale2009:Cities,ClimateChangeandMulti-levelGovernanceEnvironmentalWorkingPapers,14:OECD.

CPEIR2015:FinancingVietnam'sResponsetoClimateChange:SmartInvestmentforaSustainableFuture:ClimatePublicExpenditureandInvestmentReview;MinistryofPlanningandInvestment;TheWorldBank;UNDP.

DanangToday2018:Forthesakeofenvironmentally-friendlycity.Retrieved26Jun2018, from http://www.baodanang.vn/english/business/201803/for-the-sa-ke-of-environmentally-friendly-city-2591628/.

Dang,GiangandLowSuiPheng2015:InfrastructureInvestmentsinDevelopingEconomies.Singapore:SpringerSingapore.

deWit, Joop 2007:Decentralisation, LocalGovernance andCommunity Partici-pationinVietnam.ResearchReportonmissionsinprovincesofVietnamaspartoftheVASS-ISSproject ‘UpgradingtheCapacityofLocalAuthorities inPlanningandManagingSocial – EconomicDevelopment inRuralVietnam’.TheHague,TheNetherlands:InstituteofSocialStudies.

Eckstein,David;VeraKünzelandLauraSchäfer2018:GlobalClimateRisk Index2018.Retrieved2018,fromwww.germanwatch.org/en/cri.

Fuhr,H.;T.HickmannandKristineKern2018:Theroleofcitiesinmulti-levelcli-mate governance: local climate policies and the 1.5 °C target. In: CurrentOpinioninEnvironmentalSustainability30,pp1–6.

VERTICAL INTEGRATION AND LEARNING FOR LOW-EMISSION DEVELOPMENT IN AFRICA AND SOUTHEAST ASIA 71

GreenID2016:LocalEnergyPlanning(LEP).Retrieved2018,fromhttp://en.gree-nidvietnam.org.vn/evaluation-of-local-energy-planning-approach-implemen-ted-by-greenid-in-nam-dinh-thai-binh-and-ca-mau.html.

Gütschow, Johannes;Louise Jeffery;RobertGiesekeandRonjaGebel2018:ThePRIMAP-histnationalhistoricalemissionstimeseries(1850-2015).V.1.2.Re-trieved11.2018,fromhttp://doi.org/10.5880/PIK.2018.003.

Hale,Thomas2016:“AllHandsonDeck”:TheParisAgreementandNonstateCli-mateAction.In:GlobalEnvironmentalPolitics2016,pp12–22.

Hemmati,Minu and François Rogers 2015:Multi-stakeholder engagement andcommunicationforsustainability:BeyondSweet-TalkandBlanketCriticism–TowardsSuccessfulImplementation.

Hodes,Glenn2017:VietNamexperiencewithCPEIRandclimatechangefinancetracking.Retrieved11.2018,fromhttps://www.slideshare.net/UNDP-Adapta-tion/viet-nam-experience-with-cpeir-and-climate-change-finance-tracking.

Hooghe, LiesbetandGaryMarks2003:Unraveling theCentral State,butHow?TypesofMulti-levelGovernance.In:AmericanPoliticalScienceReview2003,pp233–243.

IPCC2018:GlobalWarmingof1.5°C.AnIPCCSpecialReportontheimpactsofglobalwarmingof1.5°Cabovepre-industriallevelsandrelatedglobalgreen-housegasemissionpathways,inthecontextofstrengtheningtheglobalres-ponsetothethreatofclimatechange,sustainabledevelopment,andeffortstoeradicatepoverty:IPCC.

Jänicke,Martin2017:TheMulti-levelSystemofGlobalClimateGovernance–theModelanditsCurrentState.In:EnvironmentalPolicyandGovernance2017,pp108–121.

Keohane,RobertO.andVictorG.David2011:TheRegimeComplexforClimateChange.In:PerspectivesonPolitics2011,pp7–23.

Le,Hanh2018:JointV-LEDAsiaandUN-developmentaccountregionalworkshop.Retrieved11.2018,fromhttps://www.localclimateaction.org/sites/localclima-teaction.org/files/documents/session_5_climate_finance.pdf.

LeThiHong,Phuong;G.RobbertBiesbroekandArjenE.Wals2018:Barriersandenablerstoclimatechangeadaptation inhierarchicalgovernancesystems:the case of Vietnam. In: Journal of Environmental Policy & Planning 20:4, pp518–532.

LeThiMai, Lien2015: Fiscaldecentralizationand localbudgetmanagement inVietnam.PresentationheldonMay7/8,2015.Lombok,Indonesia:


LEDSGP2017:Multi-levelGovernanceandtheNDCsinAsia.AcceleratingSubna-tionalImplementation&RaisingNationalAmbitions:LEDSGP.

McKinley,Justin;CatharineAdaro;ValerienO.Pede;TriSetiyono;TranCongThang;DoLienHuong;NguyenTrungKien;EmmaQuicho;MichaelSheinkmanandReinerWassman2015:TheCurrentStateofClimateChangePerceptionsandPoliciesinVietnam:2014Report.Copenhagen:CGIARResearchProgramonClimateChange,AgricultureandFoodSecurity(CCAFS).

MOF2017:Overviewofpublicexpenditure forclimatechange inVietnam.Pre-sentationheldbytheDepartmentofPublicExpenditure,MinistryofFinance(MOF),duringahigh-levelinter-ministerialworkshophostedbytheMinistryof Agricultural Development (MARD) of Vietnamand supported under theIntegrating Agriculture in National Adaptation Plans (NAP-Ag) Programme.Hanoi,Vietnam:

MONRE 2015: Vietnam´s IntendedNationally Determined Contribution (INDC).TechnicalReport:MinistryofNaturalResourcesandtheEnvironment(MONRE).

Morgan,PeterJ.andQ.TrinhLong2016:FiscalDecentralizationandLocalBudgetDeficitsinVietnam:AnEmpiricalAnalysis:AsianDevelopmentBankInstitute.

Nachmany;SamFankhauser; JanaDavidová;NickKingsmill; TuckerLandesman;Hitomi Roppongi; Philip Schleifer; Joana Setzer; Amelia Sharman; C. StolleSingleton; JayarajSundaresanandTerryTownshend2015:ClimateChangeLegislationinVietnam–AnExcerptfromThe2015GlobalClimateLegislationStudy. A Review of Climate Change Legislation in 99 Countries: GranthamResearchInstituteonClimateChangeandtheEnvironment,GLOBEandIn-ter-ParliamentaryUnion.

Neefjes,KoosandDangThiHoai2017:TowardsaSociallyJustEnergyTransitioninVietnam:ChallengesandOpportunities:Friedrich-Ebert-StiftungVietnam.

Nguyen,NamPhuong;TranThiTrang;StephenTyler;AnhQuynhNguyen;SinhTanBach;HuyNgocNguyen;KhanhPhamandHuongThiDang2015:Localplanning forclimateadaptation:Vietnam’sexperience.AsianCitiesClimateResilienceWorkingPaperSeries24:IIED.

Nguyen,NgocH.;GiaiPhonvanTranandAnhThoNguyen2017a:UrbanDisasterRiskReductioninVietnam:GapsandChallenges.Retrieved11.2018,fromhttps://docs.wixstatic.com/ugd/558f8a_34b44f313a1648d29246201a5cd4851d.pdf.

Nguyen,NgocHuy;GiaiPhongvanTranandAnhThoNguyen2017b:UrbanDisas-terRiskReductioninVietnam:GapsandChallenges.Hanoi,Vietnam:

Nguyen,Quang2018:CaseStudyofVietNam:Promotelocalactionsforclimate- resilientandlowemissiondevelopment:UN-HabitatVietnam.


Nguyen,ThiD.2017:AligningNear-andLong-TermPlanninginVietnamtoMeettheGoalsoftheParisAgreement.Retrieved11.2018,fromhttps://www.wri.org/climate/expert-perspective/aligning-near-and-long-term-planning-viet-nam-meet-goals-paris-agreement.

NguyenSy,Linh2017:RespondingtoClimateChangeinVietnam.AStudyofCli-mateActionPlanningatProvincialLevel.AthesissubmittedinfulfilmentoftherequirementsforthedegreeofDoctorofPhilosophy:RMITUniversity.

OECD2016: Profile Vietnam. Retrieved 11.2018, fromhttps://www.oecd.org/re-gional/regional-policy/profile-Vietnam.pdf.

Peters,Guy;AndrewJordanandJaleTosun2017:Over-reactionandunder-reac-tion inclimatepolicy:an institutionalanalysis. In: JournalofEnvironmentalPolicy&Planning19:6,pp612–624.

PhamHoang,Mai 2015:Mobilizing Finance for the Implementation of ClimateChangeandGreenGrowthStrategies:ACaseStudyofVietnam:MinistryofPlanningandInvestmentofVietnam.

Phin,DoanThiandEdwardDotson2011:UrbanTransportInstitutionsandGover-nanceandIntegratedLandUseandTransport,Hanoi,Vietnam.CasestudypreparedforGlobalReportonHumanSettlements2013.:UN-Habitat.

Priambodo, Chitra; Verena Streiferdt; Dennis Tänzler and Elsa Semmling 2013:StatusofClimateFinanceinVietnam.CountryAssessmentReport:CastlerockConsulting;adelphi.

Reporter Without Borders 2018: 2018 World Press Freedom Index. Retrieved11.2018,fromhttps://rsf.org/en/ranking.

RobiouduPont,Yann;M.LouiseJeffery; JohannesGütschow; JoeriRogelj;PeterChristoffandMalteMeinshausen2017:EquitablemitigationtoachievetheParisAgreementgoals.In:NatureClimateChange7:1,pp38–43.

RobiouduPont,YannandMalteMeinshausen2018:Warmingassessmentofthebottom-upParisAgreementemissionspledges.In:NatureCommunications9:4810,pp1–10.

Saigoneer2018a:DaNang,FPTAgreeonPlansfor‘SmartCity’by2020.Retrieved11.2018, from https://saigoneer.com/vietnam-news/13205-da-nang,-fpt-ag-ree-on-plans-for-%E2%80%98smart-city%E2%80%99-by-2020.

Saigoneer2018b:What’sInsideHanoi’sUpcomingEntirelyMade-in-JapanSmartTown? Retrieved 11.2018, from https://saigoneer.com/saigon-develop-ment/12688-what%E2%80%99s-inside-hanoi%E2%80%99s-upcoming-ent-irely-made-in-japan-smart-town.


Salon,Deborah;SinnottMurphyandGian-ClaudiaSciara2014:Localclimateac-tion:Motives,enablingfactorsandbarriers.In:CarbonManagement5:1,pp67–79.

Socialist Republic of Vietnam2016a:National Report forUnitedNation Confe-renceonHousingandSustainableUrbanDevelopment(HABITATIII):Socia-listRepublicofVietnam.

SocialistRepublicofVietnam2016b:PlanforImplementationoftheParisAgree-ment(PIPA).Hanoi,Vietnam:

ThanhNienNews2015:SocietyVietnamorderscoalpowerplanttoreducepollu-tionfollowing30-hourprotest.Retrieved11.2018,fromhttp://www.thanhn-iennews.com/society/vietnam-orders-coal-power-plant-to-reduce-polluti-on-following-30hour-protest-42524.html.

TheWorldBank2015a:MakingTheWholeGreaterThanTheSumOfTheParts:AReviewofFiscalDecentralizationinVietnam:TheWorldBank,AustralianAid,UKaid.

TheWorldBank2015b:VietnamUrbanGreenGrowth: aStrategicReview: TheWorldBank.

TheWorldBank2018:WorldBankOpenData-Vietnam.Retrieved11.2018,fromhttps://data.worldbank.org/country/vietnam.

Tyler,Stephen2017:TheRoleofClimateChangeCoordinationOfficesinBuildingResilience.LessonsfromtheAsianCitiesClimateChangeResilienceNetwork(ACCCRN):ISET-International.

Tyler,Stephen;QuynhAnhNguyenandThiKimNguyen2016:IntegratingClimateChange intoSocio-EconomicDevelopmentPlans. ISETWorkingPaperCaseStudy–DaNang:ISET.

UN-Habitat2016:WorldCitiesReport2016:UN-Habitat.

UN-Habitat; adelphi andUNESCAP2018:RegionalWorkshopAsia.WrittenRe-port.KualaLumpur:UN-Habitat;adelphi;UNESCAP.

UNEP2017:TheEmissionsGapReport2017.AUNEnvironmentSynthesisReport.

UNFCCC1998:KyotoProtocol:UNFCCC.

UNFCCC2015:AdoptionoftheParisAgreement(Decision1/CP.21).


UNISDR2015:MakingDevelopmentSustainable:TheFutureofDisasterRiskMa-nagement.GlobalAssessmentReportonDisasterRiskReduction.Geneva,Switzerland:UnitedNationsOfficeforDisasterRiskReduction(UNISDR).

vanAsselt,Harro2014:TheFragmentationofGlobalClimateGovernanceConse-quencesandManagementofRegimeInteractions. In:NewHorizons inEn-vironmentalandEnergyLawseries2014,pp1–360.

VietnamNews2014:Expertsdiscussclimatechange,September22,2014.Retrie-ved11.2018,fromhttps://vietnamnews.vn/environment/260423/experts-di-scuss-climate-change.html.

VietnamNews2015:Peopleprotestagainstairpollutionbypowerplant.Retrie-ved 11.2018, from https://vietnamnews.vn/society/269099/people-protest-against-air-pollution-by-power-plant.html.

VietnamNews2018a:13planninglawstobeamended.Retrieved11.2018,fromhttps://vietnamnews.vn/politics-laws/428103/13-planning-laws-to-be-amen-ded.html.

VietnamNews 2018b: NA passes Planning law, HCMC resolution. Retrieved11.2018,fromhttps://vietnamnews.vn/politics-laws/418220/na-passes-plan-ning-law-hcmc-resolution.html.

VLLF2018:PlanningLaw.Retrieved11.2018,fromhttp://vietnamlawmagazine.vn/planning-law-6255.html.

WBGU–GermanAdvisoryCouncilonGlobalChange2016:Humanityonthemove:Unlockingthetransformativepowerofcities:WBGU.

Zelli,FariborzandHarrovanAsselt2013:Introduction:TheInstitutionalFragmen-tationofGlobalEnvironmentalGovernance:Causes,Consequences,andRe-sponses.In:GlobalEnvironmentalPolitics2013,pp1–13.

Zimmer, Anne;Michael Jakob and Jan Christoph Steckel 2015:WhatmotivatesVietnam to strive for a low-carboneconomy?—On thedriversof climatepolicy inadevelopingcountry. In:Energy forSustainableDevelopment24,pp19–32.

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đặc biệt dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu và đang phải đối mặt với những thách thức mới khi tiếp tục hành trình phát triển của mình. Sự tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế, dân số và đô thị quốc gia tốn kém nguồn lực dẫn đến tăng nhu cầu năng lượng và phát thải khí nhà kính. Nhằm đối phó với rủi ro biến đổi khí hậu và hướng đất nước tới tăng trưởng xanh, chính phủ Việt Nam đã thiết kế một bộ chính sách biến đổi khí hậu toàn diện. Việc kết nối các kế hoạch quốc gia và hành động khí hậu tại địa phương sẽ vô cùng cần thiết trong việc duy trì lợi ích phát triển của đất nước và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang một tương lai phát thải thấp.

Khung chính sách khí hậu của Việt Nam có thể tạo thuận lợi cho hành động khí hậu mang tính chuyển đổi như thế nào? Làm thế nào để sự phối hợp mạnh mẽ hơn theo chiều dọc và chiều ngang có thể gắn kết chính sách và thực tiễn?

Báo cáo này rà soát các chính sách và hành động biến đổi khí hậu của Việt Nam thông qua lăng kính quản trị đa cấp độ. Đây là một phần của một loạt bốn nghiên cứu quốc gia và một báo cáo tổng hợp nhằm tìm hiểu xem hệ thống quản trị khí hậu đa cấp độ tạo thuận lợi như thế nào cho các hành động khí hậu địa phương ở Kenya, Philippines, Nam Phi và Việt Nam. Các nghiên cứu dựa trên dự án V-LED bốn năm – Hội nhập theo chiều dọc và chia sẻ kinh nghiệm phát triển các bon thấp - được Bộ Môi trường Đức (BMU) tài trợ là một phần của Sáng kiến Biến đổi Khí hậu Quốc tế (IKI).

www.localclimateaction.org

quẢn trỊ khÍ hẬu Đa cẤp ĐỘ tẠi viỆt nam · dự án hội nhập theo chiều...

Documents