r broiler sevk ve İdare l rehberi i o r b · 2017-10-04 · sevk ve idare, broilerin sadece temel...

cobb-vantress.com

Broiler Sevk ve İdareRehberi

broi

ler

COBB Broiler Sevk ve İdare rehberi

GirişÜrün yelpazemizde sağladığımız genetik ilerlemelerle, broiler ve broiler damızlıklarının tümalanlarındaki potansiyel performanslar, sürekli olarak artmaya devam etmektedir. Ancak, hemgenetik potansiyelin yakalanması, hem de istikrarlı bir sürü verimine ulaşmak için, çiftliksorumlularının öncelikle iyi bir sevk ve idare programına sahip olması gerekmektedir. Cobbbroilerlerinin başarısını mümkün kılan en önemli unsur, sıcak veya soğuk iklimler, kapalı veyaaçık sistem kümesler gibi dünya çapındaki geniş değişim aralıklarinda ırkımıza ait sahipolduğumuz önemli tecrübelerdir. Bu broiler sevk ve idare rehberi, sizin kendi sevk-idareprogramınızı oluşturmanıza yardımcı olmak üzere tasarlanmıştır.

Sevk ve idare, broilerin sadece temel ihtiyaçlarını esas almamalı ayrıca genetik potansiyelindende sonuna kadar yararlanmayı hedeflemelidir. Önerilen bazı uygulamaların, sizintecrübelerinizle uyumlu hale getirilmesi gerekebilir. Bu gibi zamanlarda teknik ekiplerimiz, sizeher konuda yardımcı olacaklardir.

Teknik bilgi servisi tarafından hazırlanan Cobb broiler sevk ve idare rehberinde, özellikle sürüperformanslarını etkilemesi muhtemel, kritik faktörler üzerinde durulmuştur. Önerilerimiz,mevcut bilimsel bilgilere ve dünya çapındaki pratik deneyimlerimize dayanmaktadır. Bununlaberaber, uygulamayı uygun gördüğünüz sevk idare pratiğini etkileyebilecek yerel mevzuatıdikkate almanızın, oldukça önemli olduğunu unutmayınız.

Cobb damızlık sevk ve idare rehberi, sizin sürü yönetimi yeteneklerinize referans ve yardımcıolmak üzere tasarlanmıştır. Bu şekilde oluşturacağınız bilgi birikiminiz ve yeteneklerinizle, Cobbürün ailesinden istikrarli bir sekilde, iyi sonuçlar alacağınızı temenni etmekteyiz.

2010’ da revize edilmistir.

COBB


COBB

İÇİNDEKİLErSayfa

1. Kümes Tasarımı 1-81.1 Yerleşim Sıklığı 11.2 Perdeli sistem kurulumunda dikkat edilmesi gereken anahtar noktalar 21.3 Yalıtım 21.4 Başlangıç dönemi bölmeleri 31.5 Ekipman 4

1.5.1 Suluk Sistemleri 41.5.2 Su Ölçerler 51.5.3 Su Depoları 61.5.4 Yemlik Sistemleri 71.5.5 isıtma Sistemleri 81.5.6 Havalandırma Sistemleri 8

2. Kümes Hazırlığı-Yerleşim Öncesi 9-132.1 Tüm Kümes Civciv Karşılama 92.2 Kümesin Bir Kısmının Kullanıldığı Karşılama Sistemi 92.3 Dikkat Çekici işıklar 92.4 Altlık İdaresi 9

2.4.1 Altlığın Önemli Fonksiyonları 102.4.2 Altlık Alternatifleri 102.4.3 Altlık Değerlendirme Kriterleri 102.4.4 Minimum Altlık Gereksinimleri 10

2.5 Civciv Yerleşimi Öncesi Kontrol Listesi 11

3. Civciv Yerleşimi 14-163.1 Sevk ve İdarede Anahtar Gereksinimler 143.2 Civciv Kalitesi 143.3 Başlangıç Dönemi Sevk ve İdare 153.4 Civciv Vücut Sıcaklığı 163.5 Baslangıç Dönemi Havalandırma 16

4. Civciv Yerleşim Sonrası Dönem 17-184.1 Civciv Yerleşim Sonrası Kontrol Listesi 174.2 Yerleşim Sonrasında Kümes Hazırlık Döneminin Değerlendirilmesi 18

5. Büyütme Dönemi 19-245.1 Üniformite 195.2 Sıcaklık 205.3 işık Programları 21

5.3.1 işık Programında Dikkate Alınması Gereken Anahtar Noktalar 215.3.2 Üç işık Programı 23

1) Standart işık Programı – Seçenek 1: <2.0 kg (4.4 lb) 232) Standart işık Programı – Seçenek 2: 2.0-3.0 kg (4.4-6.6 lb) 233) Standart işık Programı – Seçenek 3: >3.0 (6.6 lb) 24

5.4 işık Programlarının Getirileri 24


COBB

İÇİNDEKİLErSayfa

6. Yakalama İşlemleri 25-26

7. Havalandırma 27-437.1 Minimum Havalandırma 277.2 Negatif Basınç – Minimum Havalandırmada Anahtar Koşul 297.3 Hava Giriş Açıklıkları (İnletler) 307.4 Geçiş Dönemi Havalandırma 327.5 Tünel Havalandırma 337.6 Hissedilen Sıcaklık 347.7 Evaporatif Soğutma 36

7.7.1 Pompaların İdaresi 377.7.2 Evaporatif Ped Tasarımı 377.7.3 Evaporatif Pedlerin İdaresi 387.7.4 Evaporatif Ped Alanı Hesabı 387.7.5 islak Altlık ve Yüksek Nemin Ortak Nedenleri 39

7.8 Sisleme Sistemleri 397.9 Doğal Havalandırma 41

7.9.1 Sıcak Koşullarda Sevk ve İdare Teknikleri 417.9.2 Perde İdare Teknikleri 427.9.3 Perdeli Havalandırma Teknikleri 43

8. Su İdaresi 44-488.1 Mineral İçeriği 448.2 Mikrobiyal Kontaminasyon 448.3 Su Sanitasyonu ve Sistem Temizliği 44

8.3.1 Hattın temizliği - Flushing 458.3.2 Oksidasyon-Azaltma Potansiyeli (OrP) 458.3.3 pH 46

8.4 Toplam Çözülmüş Katılar 468.5 Dönem Arasında Suluk Sistemi Temizliği 478.6 Su Analizleri 48

9. Besleme 49-52

10. Biyogüvenlik - Çiftlik Temizlik ve Dezenfeksiyonu 53-5610.1 Biyogüvenlik 5310.2 Çiftlik Temizlik ve dezenfeksiyonu 54

11. Kanatlı Sağlığı 57-6011.1 Aşılama 57

12. Kayıtların tutulması 61-62

13. Ekler 63-64

14. Notlar 65


COBB 1

1. KÜMES TASAriMiGeleneksel & Kontrollü çevreEn uygun broiler kümes ve ekipmanlarının seçiminde dikkate alınması gereken bir çok unsurbulunmaktadır. Ekonomik sınırlamalar genellikle daha öncelikli olsa da,ekipmanların uygunluğu,satış sonrası servis ve ürünlerin ömürleri de kritik kabul edilen faktörler arasında bulunmaktadır.Kümesler maliyeti açısından hesaplı, dayanıklı ve denetlenebilir bir ortam sağlamalıdır.Bir broiler kümes inşaatınının planlamasında, öncelikle iyi drene edilebilecek ve doğal havahareketlerince zengin bir arazi seçilmelidir. Kümes, günün en sıcak saatlerinde yan duvarlaravuracak doğrudan gün ışığı miktarının azaltılması için doğu-batı ekseni doğrultusunda inşaedilmelidir. Asıl amaç, özellikle geceleri dikkat gerektirmekle beraber, günün 24 saatindeki ısıdalgalanmalarını mümkün olduğunca en aza indirmektir. İyi bir sıcaklık kontrolü size, iyi bir yemdönüşümü ve iyi bir büyüme oranı olarak geri dönecektir.

Doğru bir yerleşim sıklığı, beklenen performansların tutturulması ve başarıya ulaşabilmenin ilkanahtarıdır. Hayvan refahı açısından da yerleşim sıklığının çok önemli olduğu unutulmamalıdır.Yerleşim sıklığının belirlenmesinde kesinlikle iklim, kümes tipleri, kesim ağırlığı ve hayvan refahıgibi faktörler dikkate alınmalıdır. Yanlış ayarlanacak yerleşim sıklığı, ayak problemlerine,yaralanmalara ve yüksek ölüm oranına neden olmanın yanında, altlık kalitesinden de ödün vermeyikaçınılmaz kılacaktır.Sürünün bir kısmının, belirli bir yaşta kesime gönderilmesi yoluyla sürünün seyreltilmesi, optimumhayvan yoğunluğuna ulaşılmasını sağlamaktadır. Bazı ülkelerde yüksek sayıda hayvan kümeslereyerleştirilmekte ve iki farkli canlı ağırlık hedefine göre yetiştirilmektedir. Seyreltme ile, piyasanınbelirli bir segmentinin isteklerini karşılamak üzere sürünün %20-50`si kesime gönderilmektedir.Kalan hayvanlar ise hayvan başına düşen daha fazla alanda, daha yüksek bir canlı ağırlık hedefineulaşacak şekilde yetiştirilmeye devam edilmektedir.

Dünya çapında, farklı pek çok yerleşim sıklığı kriteri bulunmaktadır. Ilıman iklimler için30 kg/m²`lik yerleşim sıklığı ideale yakındır. Genel tavsiyeler;

Çatı materyali, güneş ışınlarının yaydığı ısının düşürülmesine yardımcı olacak, yansıtıcı biryüzeye sahip olmalı ve ayrıca iyi izole edilmiş olmalıdır.Isıtma sistemlerinin, mevcut iklime uygun ısıtma kapasiteleri bulunmalıdır.Havalandırma sistemleri, yeterli oksijenin sağlanmasına ve hayvanlar icin optimum sıcaklıkşartlarını yerine getirecek şekilde tasarlanmalıdır.Aydınlatma sistemleri, zemin seviyesinde eşit ışık yoğunluğu sağlayacak şekildedüzenlenmelidir.

•

••

•

1.1 YErLEşİM SiKLiĞi

Kümes tipi

Açık KümeslerAçık Kümesler

Kapalı KümeslerKapalı KümeslerKapalı Kümesler

Havalandırma sistemi

DoğalPozitif Basınç

Çapraz HavalandırmaTünel HavalandırmaTünel Havalandırma

Ekipman

Karıştırıcı Fanlar60 Derece yan duvar fanları

Avrupa’daki uygulamaSisleme

Pedlerle Soğutma

Yerleşim SıklığıMAKSİMUM

30 kg / m2

35 kg / m2

35 kg / m2

39 kg / m2

42 kg / m2


COBB2

1.2 PErDELİ SİSTEM KUrULUMUNDA DİKKAT EDİLMESİ GErEKEN ANAHTAr NOKTALAr•

•

•

••

••

••

1.3 YALiTiM

Perdenin baş ve son kısımlarda içindehareket ettiği dikey çerçeveler

Perdenin üst kısmı, en az 15 cm, kaçakların olmaması için pencere üst noktasından fazlatutulmalıdır.Kümesin dış kısmında, boyuna ekzende yapılacak 25 cm kadarlık mini perdeler, anaperdenin üst tarafından gerçekleşebilecek sızıntılardan koruyacaktır.25 cm lik mini perde, ana perdenin duvar baş ve son kısmında içinde hareket ettiği dikeyçerceve içine sığacak biçimde olmalıdır.Perdeler açıldığında üç kat halinde üst kısımda toplanıyor olmalıdır.Taban kısmının, zemin seviyesinde, hava kaçaklarından koruyacak şekilde kapatılmasıgerekmektedir.Yan duvarlardaki ve/veya inlet perdelerindeki bütün çatlak ve delikler mutlaka onarılmalıdır.Perdelerin kapatılması ve açılması, otomatik olarak hem sıcaklık hem de rüzgar hızı esasalınarak yapılıyorsa, istenilen ölçüde açılıp kapanıyor olmalarına olanak sağlayacak şekildetasarlanmalıdır.Saçak ile pencere üst kenarı arasındaki mesafe en az 0,50 m. olmalıdır.Saçak uzantısı 1.25 m. olmalıdır.

Kanatlı performansının artırılmasındaki anahtar faktör,özellikle başlatma dönemi olmak üzere,düzenli bir kümes ortamının sağlanmasında yatar. Kümesteki geniş aralıklı sıcaklık değişimleri,civcivlerde strese yol açacak, bunun sonucunda da yem tüketimi düşecektir. Bunun ötesinde budalgalanmalar vücut ısısının tutturulması için fazladan enerji harcanmasına da yol açacaktır.En önemli yalıtım gereksinimi çatı kısmındadır. İyi yalıtılmış bir çatı,sıcak günlerde kümese sızandış ortam sıcaklığından kaynaklanacak ısıyı azaltacak, hayvanlardaki ısı yüklemesini deönleyecektir. Soğuk havalarda iyi yalıtılmış bir çatı, ısı kaybını düşürecek ve civciv gelişiminin enönemli zamanı olan ilk 14 günlük süreçte, civciv için en uygun koşulların yakalanması amacıylakullanılacak enerji tüketimi de azalacaktır.


COBB 3

Çatı Malzemelerinin yalıtım kabiliyetleri R-değerleri ile ölçülür. R değerinin artması,materyalin daha yüksek yalıtım özellikleri olduğunu göstermektedir. Yalıtım materyaliniseçerken R değeri başına maliyet, malzemenin kalınlığı başına maliyetten daha önemlidir.Aşağıda bazı yalıtım malzemelerini ve R değerleri verilmiştir.

U değeri-ısı iletimi katsayısıdır ve yansıma olmaksızın bir materyalin ısı kayıp veyakazançlarını gösteren bir ölçüdür. U değerleri bir materyalin, ısının ne kadarını geçirdiğinigösterir. U değerleri genellikle 0,20 ve 1,20 arasında değişir. Düşük U değeri ürünün ısıgeçişine direncinin yüksekliğini ve daha iyi bir yalıtım değerine sahip olduğunu gösterir.U değerinin tersi R değeridir.

Önerilen çatı R değeri 20 (metrik olarak 3,5) & U değeri 0,05’dir. Bu, ısıtma maliyetlerinindüşürülmesinde, ısı kaçaklarının düşürülmesinde ve yoğunlaşmanın önlenmesinde roloynamaktadır.

Yalıtımı iyi olmayan binalarda, içeride mini bir çadır kurulumuyla, ısı dalgalanmalarınınazaltılması söz konusu olabilmektedir. Bu mini branda, saçaktan saçağa bir yalancı tavanoluşturacaktır. Yalancı tavan, ısı kaybını önemli ölçüde azaltıp sıcaklık kontrolünükolaylaştıracaktır. İkinci bir iç perdenin, dış perdeye 1 metre kadar bir mesafede kurulmasıgereklidir. İç perde tabanı zemin kısmını, üst tarafı ise yalancı tavanın saçak kısmını tamamenörtmelidir. Bu perde, alt taraftan olmamakla beraber sadece üst tarafından açılabilmelidir. Zeminseviyesinde gerçekleşenen hafif hava hareketleri bile, civcivlerin üşümesine yol açacaktır. Buikinci perde erken dönem havalandırmasında kullanılabilmektedir.

1.4 BAşLANGiÇ DÖNEMİ BÖLMELErİ

MALZEME

Polisitren doldurulmuş örtüler

Talaş doldurulmuş örtüler

Fiberglas - cam yünü plakalar

Düz Polisitren

Sadece polistren köpük

2.5 cm (1’’) için R-DEĞERİ

2,5 cm için Ortalama-R-3

2,5 cm için Ortalama-R-3,2

2,5 cm için Ortalama-R-3,2




COBB4

Yalancı tavan ve perdeler

İyi bir kanatlı üretiminde uygun akış hızına sahip, serin ve temiz su sağlanması oldukçaönemlidir. Yeterli su içilmemesi durumunda yem tüketimi de azalacak ve bundan dolayı kanatlıperformansları da baskılanacaktır. Genellikle açık ve kapalı suluk sistemleri kullanılmaktadır.

ÇAN VEYA KAP TİPİ SULUKLAR (AÇIK SİSTEMLER)Açık sistem sulukların kurulum maliyeti açısından avantajları bulunsa da, altlık kalitesine ve suhijyenine ilişkin problemler, kapalı sistemlere nazaran daha yaygın görülmektedir. Hayvanlarınsulukları kontamine etmeleri nedeniyle, su saflığını muhafaza etmek oldukça güçtür ve bunedenden ötürü sulukların günlük temizlenmeleri gerekmektedir. Bu sadece işgücü gereksiniminiarttırmakla kalmamakla beraber ayrıca su israfına da neden olmaktadır.Su basınç ayarlarınızın doğruluğu, altlığınızın yapısından anlaşılacaktır. Suluklarınızın altındakiıslak altlık, suluklarınızın yere çok yakın olduğunu, su basıncınızın aşırı bir seviyede olduğunuveya suluklarınızda regülatörlerin yetersiz olduğunu işaret edebilmektedir. Eğer altlık fazlasıylakuru ise muhtemelen su basıncınız düşüktür.

Kurulum tavsiyeleri: • Çan tipi suluklarda hayvan başına en az 0,6 cm suluk alanı bulunmalıdır.• Bütün suluklarda su saçılma miktarının azaltılması için dengeleyici ağırlıkların bulunması

gerekmektedir.

Suluklara ilişkin öneriler

1.5 EKİPMAN

1.5.1 SULUK SİSTEMLErİ

Çan veya kap tipi suluklarda, kenar seviyelerinin hayvanların normal duruş pozisyonlarında,sırt kısmına denk gelecek yükseklikte bulunması hedeflenmelidir.Kontaminasyonun azaltılması için suluk hat yüksekliği, broilerlerin büyüme oranlarına göredüzenli olarak arttırılmalıdır.Günlük civcivlerde su seviyesi 0,5 cm yüksekliğinde iken bu yükseklik kademeli olarakbirinci hafta sonunda bir baş parmak tırnağının yüksekliği kadar, yaklaşık 1,25 cm civarınagetirilmelidir.

•

•

•

Üstkısımdakiaçıklık

YalancıTavan

DışPerde

İç Perde


COBB 5

NİPEL SİSTEMLERİ (KAPALI SİSTEMLER)Genellikle kullanılan iki tip nipel sistemi bulunmaktadır:

Nipellere ilişkin kurulum tavsiyeleri

Diğer öneriler

Su ölçerler yoluyla su tüketiminin izlenmesi, aralarındaki yüksek ilişkiden dolayı, yem tüketimininde en güzel şekilde takibine olanak tanır. Su tüketimi hayvanların genel performans çizgilerinive sağlık durumlarının takibi için, günün aynı saatinde, her gün olacak şekilde takip edilmelidir.Su tüketim miktarında beklenmedik bir değişim, herhangi bir su kaçağı,sağlık problemi veyayem sorunu olabileceği nedeniyle derhal araştırılmalıdır. Su tükemindeki düşüş, sürünün birproblem yaşadığına ilişkin ilk uyarı sinyali olabilmektedir.

1.5.2 SU ÖLÇErLEr

•

•

•

••

•

•

•

•

Yüksek debili nipel sulukları 80-90 ml/dakika debiye sahiptirler. Nipel memelerininuçlarında damlalar gözükür ve suyun altlığa akmaması için altlarında nipel tasları bulunur.Genellikle yüksek debili nipellerde nipel başına 12 hayvan önerilmektedir.Düşük debili nipel sulukları 50-60 ml/dakika) debiye sahiptirler. Tipik olarak nipel taslarıbulunmaz ve su basıncı ancak broylerlerin ihtiyacına yeterli olacak şekilde ayarlanır.Genellikle düşük debili nipellerde, nipel başına 10 hayvan önerilmektedir.

Nipel sistemlerinin, bir tank veya pompa kurulumu vasıtasıyla belirli bir basınca sahip olmasısağlanmalıdır.Eğimli zemine sahip kümeslerde, su basıncının kümesin her yerine ulaşmasını sağlamakamacıyla regülatörlerin, satıcı firma önerilerine göre kurulumunun yapılmış olmasıgerekmektedir.Hayvanlar suya ulaşmak için 3 m den fazla yol katetmemelidirler. Nipeller merkezleremaksimum 35 cm uzağa yerleştirilmelidirler.

Nipel sistemleri, açık sistemlere göre daha az kontamine olmaktadırlar.Nipel sistemleri, civciv yüksekliği ve su basıncı göz önüne alınarak ayarlanmalıdırlar. Genelbir kural olarak hayvanlar nipellere hafifçe uzanmalı ancak asla parmaklarının üzerindeyükselecek duruma gelmemelidirler. Ayaklar yerde her zaman düz durumda bulunmalıdır.Nipel sonunda basıncın görülebildiği şeffaf boru bulunan sistemlerde basınç, satıcı firmanınönerilerine göre 5 cm’lik arttırmalarla yapılmalıdır. Nipel taslı sistemlerde, yükseklikler,hayvanların nipel taslarından su içmek durumunda kalmayacağı şekilde ayarlanmalıdır.Eğer nipel taslarında su bulunuyorsa bu sistemdeki basıncın fazla olduğuna dair birgöstergedir.Optimum broiler performansı için, kapalı sistem suluklar önerilmektedir. Kapalı sistemlerdekikontaminasyon açık sistemlerdeki kontaminasyona göre oldukça düşüktür. İsraf olan su,ayrıca bir problem teşkil etmektedir. Ek olarak, kapalı sistemler, açık sistemler gibi günlüktemizlik gerektirmemektedir. Ancak bütün nipellerin çalışır halde olduğundan emin olmakiçin düzenli şekilde akış oranlarının test edilmesi ve kayıt altına alınması gerekmektedir.


Su tüketimi yaklaşık olarak yem tüketiminin 1,6-2 katı olmalıdır, ancak unutulmamalıdır ki bu,çevre sıcaklığı, yem kalitesi ve kanatlı sağlığı durumlarına göre değişebilmektedir.

Singleton (2004)

Ana sistem arızalarına karşı, çiftliklerde yeterli miktarda su depolaması sağlanmalıdır. Bir çiftlikte48 saat yetecek miktarda su bulundurulması yeterlidir. Depolama kapasitesi, hayvan sayısına vesoğutma pedlerinin ihtiyacı için gerekli olan miktara dayanmaktadır.

Aşağıdaki örnek, çiftliklerin su ihtiyaçlarını hesaplamada bir rehber olarak kullanılabilir:• Her 2.300 m² için pompa kapasitesi:• 40 lt/dakika içme suyu• 30 lt/dakika sisleyiciler• 15 lt/dakika x 2 soğutma hücreleri

Eğer su, bir taşıma tankından geliyorsa, besleme pompası kapasitesi hayvanların maksimum susarfiyatları ve ayrıca sisleyici ve/veya soğutma ped sistemlerinin maksimum gereksinimlerineeşit olmak durumundadır.Dönem aralarında depolar temizlenmelidir. Sıcak iklimlerde depolar, yüksek su sıcaklıklarındatüketim azalacağından dolayı gölgelendirilmiş alanlarda bulunmalıdır. Yeterli su tüketimineulaşmak için ideal su sıcaklığı 10-14 °C dir.

Ortam sıcaklığı ve su tüketim oranı arasındaki ilişki

COBB6

•

•

•

Su tüketimi, 20-32 derece ortam sıcaklığı arasındaki her 1°C derecelik artışta %6artmaktadır.Su tüketimi, 32-38 derece ortam sıcaklığı arasındaki her 1°C derecelik artışta %5artmaktadır.Su tüketimi, 20 derecenin altındaki ortam sıcaklığındaki her 1°C derecelik düşüşte %1,23azalmaktadır.

1.5.3 SU DEPOLAri

} TOPLAMDA = 100 lt/dakika

Sıcaklık °C / °F.

4 / 39

20 / 68

26 / 79

37 / 99

Su ve Yem oranı

1,7 : 1

2 : 1

2,5 : 1

5 : 1


COBB 7

Hangi yemlik sistemi kullanırsa kullanılsın, yemlik alanı kesinlikle kritiktir. Eger yemlik alanıyetersiz ise, büyüme oranları düşecek ve üniformite ciddi bir şekilde tehlikeye girecektir. Yemdağıtımı ve yemliklerin hayvanlara yakınlığı, yem tüketim oranlarının yakalanmasında anahtarfaktörlerdir. Bütün yemlik sistemleri, yem kaybını en aza indirecek şekilde düzenli ayaryapılmalıdır.

A. Otomatik tava tipi yemlikler• 33 cm çapındaki tava yemliklerin herbirine 60-70 hayvan önerilmektedir.• Civciv başlangıcında, yüksek akış oranının sağlanması için ayarlamalar yapılmalıdır.

Tava yemlikler genelde, kümes içerisindeki hayvan hareketlerini kısıtlamaması, yem dökülmeoranının azlığı ve iyi bir yem dönüşüm oranına imkan verdiği için önerilmektedir.Sistemi dolu tutmak için tava yemlikler, her sürü girişinde kurulmalıdır.Eğer hayvanlar tavalara gagalarıyla vuruyorlarsa bu hattın çok yükseğe ayarlandığınıgöstermektedir.

B. Otomatik kanal tipi Yemlikler:

C. Yem Siloları:Yem siloları toplam olarak 5 günlük bir ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmalıdır.Küflenme ve bakteriyel üreme riskinden kaçınmak için, siloların su geçirmez olmasıgerekmektedir.Her kümes için iki adet silo kullanılması önerilmektedir. Bu, tedavi gerektiği veya yemçekme durumlarında yemde seri bir değişiklik yapmaya imkan tanımaktadır.Silolar dönem arasında iyice temizlenmelidirler.

•

•••

••

•

•

1.5.4 YEMLİK SİSTEMLErİ

Hayvan başına en az 2,5 cm yemlik alanı bulunmalıdır – yemlik alanı hesaplanırkenkanalın her iki yanı da dahil tutulmalıdır.Yemliğin kenar yüksekliği hayvanın sırt yüksekliğine denk olmalıdır.Yemlik hattının bakımına, köşelere ve palet-zincir gerginliğine ayrıca dikkat etmek gerekir.Yemin saçılmasını önlemek için, kazanların içindeki ayar plakalarının düzenli kontroledilmesi gerekmektedir.

Kümes Genişliği

12,8 metreye kadar 13-15 metre arası 16-20 metre arası 21-25 metre arası

Yemlik hattı sayısı

2 Hat3 Hat4 Hat5 Hat


COBB8

Broylerden beklenen sonuçların elde ediledilmesinin anahtarlarından biri de iyi kümes şartlarınısürekli ve kalıcı bir şekilde tutmaktan geçmektedir. Daha genç hayvanlar için tutarlı bir ortam vezemin sıcaklığı oldukça önemlidir. Isıtma kapasitesi ihtiyacı, ortam sıcaklığına, çatı izolasyonunave kümes yalıtımının derecesine bağlıdır.Öneri: Çatı izolasyonunun R değerine 20 dersek (iyi izole edilmiş bir çatı), toplam ısıtmakapasitesi ihtiyacı ılıman iklimde 0,05 kwh/m³ olan, dış sıcaklığın 0 derecenin altına düştüğüsoğuk dönemlerde ise 0,10 kwh/m³ ısıtma kapasitesine ihtiyaç duyan bir kümesi ele alalım. Şuısıtma sistemleri uygun olacaktır:

1.5.5 iSiTMA SİSTEMLErİ

Öneri: Radyan ısıtıcılar, hava ısıtıcı sistemlerle kordineli olarak çalışmalıdır. Radyan ısıtıcılar,soğuk havalarda hava ısıtan sistemler ek ısı sağlarken, civcivin ilk döneminde ana ısı kaynağıolarak kullanılmalıdır. Sürü yaşı ilerledikçe, hayvanlar kendi iç ısılarını ayarlayabilecek düzeyegelirler. Yaklaşık 14 günlük yaşta hava üflemeli ısıtıcılar ana ısıtma sistemi haline gelebilirler.Genelde iyi izole edilmiş kapalı kümeslerde ana ısıtıcı olarak hava üflemeli sistemlerkullanılırken, kötü izolasyona sahip kümeslerde radyan ısıtıcılar kullanılmalıdır.

Hava kalitesinin önemi:Minimum havalandırmanın ana amacı iyi kalitede hava elde etmektir.Kümes ortamındaherzaman yeterli oksijen, minimum miktarlarda karbon dioksit (CO2), karbon monoksit (CO),amonyak (NH3) ve toz olmalıdır-hava kalitesi tablosuna bakınız.Yetersiz yapılan minimum havalandırma ve sonucunda kümeste ortaya çıkan kötü hava kalitesi,NH3, CO2 ve nemin artmasıyla, asites gibi sendromların ortaya çıkmasına neden olabilir.NH3 her zaman hayvan seviyesinde ölçülmelidir. Amonyağın olumsuz etkileri: Ayak tabanyanıkları, gözlerde yangı, göğüste su toplama/deride tahrişler, düşük canlı ağırlıklar, düşüküniformite, hastalıklara yatkınlık ve körlük.

Hava üflemeli ısıtıcılar: İyi bir ısıtma için, bu tip ısıtıcılar hava hareketinin çok yavaş olduğu,kümesin orta kısmına yakın yerlere kurulmalı ve yerden yüksekliği 1,4-1,5 metre olmalıdır.Üflemeli ısıtıcılar, asla inletlerin önüne yerleştirilmemelidir çünkü bu durumda buısıtıcıların,hızla giden havayı ısıtmaya fırsatları olmayacaktır. Bu şekilde yerleştirilmişısıtıcılar enerji tüketimini ve dolayısıyla maliyeti oldukça arttıracaktır.Radyant ısıtıcılar: İster yassı tip, ister klasik tipte radyant ısıtıcıları olsun, bunlar kümestekialtlık materyalini ısıtırlar. Bu tip sistemler, civcivlerin rahat edeceği bölgeleri, kendilerininbulmalarına izin verirler. Su ve yem yakınlarda olmalıdır.Tabandan ısıtma: Bu sistem, sıcak suyun beton içindeki borulardan geçirilmesiyle yapılır.Zemin, talaşı ısıtarak civcivlerin bulunduğu alan ısınmış olur.

•

•

•

1.5.6 HAVALANDirMA SİSTEMLErİ

Havalandırmadadetaylar için,7 numaralı

konu başlığınıokuyunuz

Oksijen %Karbon dioksit

Karbon monoksitAmonyakBağıl nem

Solunabilir toz

Hava Kalitesi Rehber Değerleri

> 19,6 %< 0.3 % / 3,000 ppm

< 10 ppm< 10 ppm45-65 %

< 3,4 mg /m3


COBB 9

2. KÜMESİN HAZirLANMASi – YErLEşİM ÖNCESİ

Kümes Yapılandırması:İlk 14 günlük başlatma aşamasında farklı yaklaşımlar döz konusu olabilir. Kümes tasarımı,çevresel şartlar, su yem ve ısıtma ile ilgili durumlar, o kümese uygun farklı işlemler yapmayıgerektirebilir.

2.1 CİVCİVLErİN TÜM KÜMES ALANiNA YErLEşTİrİLMESİ

2.2 KÜMESİN Bİr KiSMiNiN KULLANiLDiĞi YErLEşTİrME SİSTEMİ

2.3 DİKKAT ÇEKİCİ işiKLAr

2.4 ALTLiK İDArESİ

Tüm kümes sistemi, civcivin genelde kapalı kümeslere veya ılıman iklim bölgelerinde karşılandığısistemdir. Tüm kümese civciv karşılarken önemli olan şey, kümes içinde büyük ölçekte ısıdalgalanmalarına izin vermeyen koşullar yaratabilmektir.

Bu uygulamayla ısıtma masraflarının düşürülmesi amaçlanmaktadır. Bu şekilde ilk yerleştirmealanının düşürülmesiyle, gerekli ısı ihtiyacını ve enerji maliyetini düşürmek mümkündür. Ekolarak, küçük alanlarda, doğru ısı düzeylerini tutturmak daha kolay olmaktadır.Bu sistemde amaç, yerel hava koşullarına göre istenen kümes sıcaklığını tuttururken, ısıtmakapasitesi ve kümes izolasyonunun izin verdiği ölçüde, civcivlere ayrılan alanın mümkünolduğunca geniş tutulmaya çalışılmasıdır. Bu alanın arttırılması, ısıtma kapasitesine, kümesizolasyonuna ve dış ortam sıcaklığına bağlıdır. Hedef, istenen kümes ısısının yakalandığındanitibaren en kısa sürede bu alanın genişletilmesi olmalıdır. Açılmadan en az 24 saat öncesinde,kullanılmamış alanın ısı ve havalandırma koşulları istenen düzeye getirilmiş olmalıdır. Aşağıdakiörneği inceleyiniz.

7 güne kadar – Kümesin 1/2'si 8 günden 10 güne kadar – Kümesin 1/2 ile, 3/4’ü arası11 günden 14 güne kadar – Kümesin 3/4’ü

Dünya çapında, kümeslerin bölünmesine ilişkin bir çok strateji bulunmaktadır. Kümesi bölmekte,genelde yerden tavana kadar olan perdeler kullanılır. Civcivlerin hava akımından rahatsızolmaması için, tabanda, perdenin önüne 20 cm’lik sert bir bariyer yerleştirilmelidir. Bölünmüşkümes yerleşimi, merkeze yerleştirilmiş ısı kaynağı ve civcivlerin dikkatini çekmeye yarayanışıklar yardımıyla, tüm kümes büyütmeye benzer bir şekilde idare edilebilir.

Radyan tipi ısıtıcılarla birlikte kullanılacak bu ışıklar büyütme alanının ortasında ısı kaynağıdoğrultusunda civcivleri yem ve suya teşvik etmek üzere kullanılabilmektedir. Bahsi geçenışıklar, en iyi olarak, civciv karşılamayı takiben ilk 5 gün için kullanılmaktadır. Geri plandaki ışıklar,beşinci günden itibaren, onuncu günde normal ışık düzenine kavuşuncaya kadar kademeli olarakazaltılmalıdır. Bu ışıklar ilk 14 gün yemleme sistemine alıştırmada istenen tablaların üzerineasılarak kullanılabilir.

Altlık, çok önemsenmeyen, fakat yetiştiricilikte sonucu etkileyen en önemli unsurlardan birisidir.Doğru altlık idaresi broiler sağlığı, performansı ve karkas kalitesinde esastır ve doğrudanüreticilerin ve entegrelerin karını etkilemektedir.


2.4.3 ALTLiK DEĞErLENDİrME KrİTErLErİ

2.4.2 ALTLiK ALTErNATİFLErİÇam talaşı-mükemmel emici özelliği bulunmaktadır.Parke talaşı-toksiteye neden olabilecek tanen içerir ve kıymıklar taşlık hasarına nedenolabilir.Testere talaşı-genelde yüksek nem içerir, kekleşmeye açıktır. Civcivlerin tüketmesihalinde aspergilloz’a neden olabilir.Kıyılmış saman-abzorbe yeteneğinden dolayı buğday samanı arpa samanına göre dahafazla tercih edilebilir. Kaba kıyılmış saman ilk birkaç haftada kekleşmeye açıktır.Kağıt-ıslandığında idaresi oldukça güçtür, kekleşmeye açıktır. Parlak kağıtlar da buamaçla pek kullanışlı değildir.Pirinç kavuzu-pahalı olmadığı bölgelerde iyi bir altlık alternatifidir.Fıstık kabukları-kekleşmeye açık, ancak idare edilebilir bir yapıdadır.Parçalanmış sazlık, hasır vs otlar-bazı yerler için ucuz bir çözümdür.

••

•

•

•

•••

Altlığın nem içeriğini değerlendirmek için en iyi yol, bir avuç dolusu altlığı nazikçe sıkmaktır. Altlıkhafifçe yapışmalı ve yere düştüğünde ise parçalanmalıdır. Eğer nem fazla ise altlık yere düştüğündebile parçalanmayacaktır. Eğer altlık çok kuru ise elinizle sıktığınızda bir arada kalmayacaktır. Aşırınemli altlık (>% 35 ), hayvan refahında ve/veya sağlık koşullarında zorluklara neden olabilmektedir.Göğüste su toplamaları, deride yangılar ve kalite bozuklukları oluşabilmektedir. Yüksek nem düzeylialtlık, ayrıca yüksek amonyak seviyelerinin oluşmasına da katkıda bulunabilmektedir.Eğer, suluklar altındaki altlık ıslaksa, nipel basıncı değerlendirilmeli ve akabinde gerekli önlemleralınmalıdır. Problemin kaynağı çözüldüğü taktirde taze, veya kümesin bir başka tarafından alınacakkuru talaş, problemli bölgeye serilmelidir. Bu işlem hayvanları yeniden bu bölgeleri kullanmaya teşvikedecektir. Yeniden talaş sermede ıslak ve kekleşmiş talaşın çıkarılmış olması gerekmektedir.

2.4.4 MİNİMUM ALTLiK GErEKSİNİMLErİ

2.4.1 ALTLiĞiN ÖNEMLİ İşLEVLErİAltlık;• Nemi emmeye yarar.• Dışkıyı katılaştırarak, hayvanların gübre ile bulaşmasını en aza indirir.• Soğuk kümes betonu üzerinde bir yalıtım sağlar.Altlık materyalinde bazı kriterlere dikkat edilmek koşuluyla bir çok alternatif bulunmaktadır. Altlık,emici, hafif, pahalı olmayan ve toksik olmayan bir yapıda olmalıdır. Altlık materyali ayrıca, ileridönemde gübre veya yakıt olarak kullanılmaya uygun yapıda olmalıdır.

COBB10

Altlık TipiOdun talaşı

Kuru testere talaşıKıyılmış samanPirinç kavuzu

Ay çiçeği kabuğu

Minimum Derinlik veya Hacim2,5 cm2,5 cm

1 kg / m2

5 cm5 cm


COBB 11

2.5 CİVCİV YErLEşİMİ ÖNCESİ KONTrOL LİSTESİBaşarılı broyler yetiştirmenin anahtarı, yerleşimde sistemli ve etkili bir sevk idare programınınoluşturulmasıyla başlar. Bu program, daha civciv kümeslere yerleştirilmeden önce başlar. Sevkve idare programının parçası olarak karşılama öncesi kümes hazırlığı, etkili ve karlı broilersürülerinin sağlanması için temel oluşturmaktadır.

I. Ekipman Kontrolü:Ekipman kapasitelerinin, yerleştirilecek civcivlerin sayılarına hitap edebileceğinden eminolduktan sonra, gerekli civciv karşılama ekipmanlarını kurun ve bütün bu ekipmanların çalışmayahazır durumda olduğunu kontrol edin. Tüm su, yem, ısıtma ve havalandırma sistemlerinindüzgün ayarlandığından emin olun.

II. Isıtıcı Kontrolü:Tüm ısıtıcıların tavsiye edilen yüksekliklerde kurulduğuna ve maksimum düzeyde çalıştığında,sorun olmadığından emin olun. Isıtıcıların kontrolü ve bakımı ön ısıtmadan yeterli bir süreÖNCE yapılmış olmalıdır.

III. Termostad ve Sensörlerin Kontrolü

IV. Zemin sıcaklığı kontrolü

•••

•

Kümesler, hem sıcaklık (yer&ortam) hem de nem bakımından, yerleşimden 24 saatöncesinde, hazır hale gelebilmesi için önceden ısıtılmalıdır.Hedefe ulaşmak için, ön ısıtmaya civciv yerleşiminden en az 24 saat önce başlanmalıdır.Ön ısıtma zamanı, iklim koşullarına göre değişiklik göstermektedir, ayrıca kümes izolasyonuve ısıtma kapasitesi kümesten kümese değişecektir.Civcivler kendi vücut sıcaklıklarını ilk 5 gün ayarlama yeteneğinden yoksundurlar ve termoregulasyon, yani sıcaklıklarını ayarlayabilme yeteneklerinin gelişmesi, ilk 14 güne kadartamamlanmayacaktır.Yerleşimde altlık sıcaklığı olarak, hava üflemeli ısıtıcılar kullanılıyorsa en az 32 °C, eğerradyan ısıtıcılar kullanılıyorsa ısı kaynağının altına denk gelen altlıkta 40,5 °C ölçülmesigerekmektedir.

•

••

•

•

Civciv yerleşim alanının ortasında, civciv yüksekliğinde yerleştirilmelidir.Minimum ve maksimum termometreler, termostada bitişik yerleştirilmelidir.Sıcaklık değişimleri, günlük kayıt altına alınmalı ve bu, 24 saatlik bir periyotta 2 °C’den fazlaolmamalıdır.Bu cihazlar, eğer doğruluğundan şüphe ediliyorsa, yıllık veya daha erken periyotlarla kalibreedilmelidir.


COBB12

Altlık sıcaklığı her yerleşimden önce kayıt altına alınmalıdır. Bu ön ısıtmanın etkinliğinideğerlendirmede size yardımcı olacaktır.

Minimum havalandırma, ön ısıtmayı takiben, birikmiş gazların ve nemin atılması içinmümkün olduğunca kısa zamanda aktive edilmelidir.Civciv üzerindeki esinti-hava ceryanını bertaraf etmek için hava kaçaklarını kapatın.

•

•

V. Minimum Havalandırma Kontrolü:

Her 1000 civciv için 14-16 civciv suluğu (nipel kullanılmıyorsa) hesaplanmalı ilave olarak ta8-10 askılı çan tipi suluk bulundurulmalıdır.Bütün suluklar temizlik maddesi kalıntılarından ari olması için iyice durulanmış olmalıdır.Damlaların akmasına fırsat vermeden, her nipel memesi ucunda su damlası görünecekşekilde, basınç ayarlanmalıdır.Nipel suluklarının civciv göz hizasında olduğuna emin olun.Su mutlaka temiz ve taze olmalıdır.İlave suluklar öyle yerleştirilmelidir ki civcivler, ilave suluklar ile ana sistem arasındaki ilişkiyianlayabilmelidirler.

•

••

•••

VI. Sulukların Kontrolü:


COBB 13

Yem doldurmadan önce temizlik döneminden kalan bütün suyu boşaltın.Ek yemlikler, ilk 7-10’lük dönemde, kağıt, tepsi veya kapaklar şeklinde sağlanmalıdır.Ek yemlikler, ana yemlik ve sulukların ortasında, ısıtıcılara bitişik şekilde yerleştirilmelidir.Tepsilerin her biri için 50 adet civciv hesaplanmalıdır.En önemli nokta, ilave yemlik sistemi kesinlikle boş kalmamalıdır. Bu durumdacivcivlerde oldukça büyük stress oluşacak ve buna bağlı olarak yumurta sarısıemilimi oldukça düşecektir.İlave yemliklerin tabanı asla gözükmemelidir. Her zaman yemle dolu olmasına özengösterin.Civcivler ana yemlik sistemine ulaşabilecek hale gelene kadar ek yemlikler günde 3 keztazelenmelidir. Bu geçiş, genellikle ilk haftanın sonlarında gerçekleşir.Yem iyi kalitede, granül formda olmalıdır.Yemi veya suyu asla direk ısıtıcı altına koymayın keza bu, su ve yem tüketiminidüşürebilmektedir.Otomatik yemlik sistemi, civcivlerin ulaşımını kolaylaştırmak üzere yere oturtulmalıdır.Mümkünse otomatik yemlik sistemini yem ile iyice doldurmak gerekir.Eğer kağıt kullanıyorsanız, yemlik alanı, civciv yerleşim alanının en az %50’lik bir kısmınıkaplamalıdır. Civciv başına 50-65 gr yemin kağıt üzerine serilmesi önerilmektedir. Kağıt,otomatik suluk sisteminin yanına yerleştirilmeli böylece civcivler, kolayca hem yeme hem desuya ulaşabilmelidirler.

•••••

•

•

••

•

•

VII. Yemlik Kontrolü


COBB14

3. CİVCİV YErLEşİMİ

•

•

••

•••

•

Aynı sürü kaynağı ve yaştan civcivleri aynı kümese yerleştiriniz. Her kümeste yerleşim“hepsi içeri-hepsi dışarı” şeklinde yapılmalıdır.Yerleşimdeki gecikmeler, civcivlerde dehidrasyona yol açabilir ve bu da civcivlerde yüksekmortaliteye ve daha düşük büyüme oranına neden olabilmektedir.Civciv karşılamada stresi azaltmak için ışıkları kısın.Civcivler dikkatle indirilmelidir ve su ile yemi en yakında bulabilecekleri alanlaradağıtılmalıdırlar. İlave olarak kağıt kullanılıyorsa civcivleri kağıt üzerine dağıtmakgerekmektedir.Kutu sayısının %5’ini tartarak ortalama civciv ağırlığını bulun.Tüm civcivlerin yerleşimi tamamlandıktan sonra ışıkları tamamen açık konuma getirin.1-2 saatlik ortama alışma sürecinden sonra, bütün sistemleri kontrol edin ve gerekiyorsaayarlamalarınızı yapın.İlk birkaç gün civcivlerin dağılımını kontrol edin. Bu, yemlik, suluk, havalandırma ve ısıtmasistemlerinde bir sorun olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı olacaktır.

Kuluçkaların, broiler performans başarısı üzerine muazzam etkileri bulunmaktadır. Yumurtadançiftliğe olan kuluçka evresi oldukça stresli olabilmektedir. İyi civciv kalitesine ulaşmakta, stresiminimize etme çalışmaları son derece önemlidir.

İyi kalite bir civciv’in özellikleri• Tüyler kuru, kabarmış bir görünümde olmalı.• Parlak, yuvarlak ve aktif gözlere sahip olmalı.• Hareketli ve canlı gözükmeli.• Göbekleri tamamen kapanmış olmalı.• Bacaklar dokunulduğunda parlak ve nemli gibi gözükmeli.• Dizlerinde kızarıklık bulunmamalı.• Civcivlerde anormallik bulunmamalı (ör: çarpık, bükülmüş bacaklar ve çapraz gaga).

3.1 SEVK VE İDArEDE ANAHTAr GErEKSİNİMLEr

3.2 CİVCİV KALİTESİ


COBB 15

Uygun Dağılım

TamamiyleDoğruİyi dağılmış vesürekli cıvıltılı

Çok soğukIsıtıcının altınatoplanmış, gürültülücivcivler

Çok esintiliEsintiden kaçmaya

çalışan gürültülücivcivler

Parlak ışıketkisi

Esinti şekliveya gürültü

Civcivler

Isıtıcı

Anahtar

Başlatma döneminin önemi yadsınamaz. Civciv’in ilk 14 günü, ilerideki iyi performansın dabelirleyicisi olacaktır. Bu dönemde yapılan her ekstra çaba sonuçta başarı ve karlılığıetkileyecektir.Civcivleri yerleşimden iki saat sonra kontrol edin. Rahat olduklarından emin olun. Aşağıdakiörnekleri inceleyiniz.

3.3 BAşLANGiÇ DÖNEMİ SEVK VE İDArE

Çok sıcakKenarlara

kaçmış uyuşukcivcivler


COBB16

3.4 CİVCİV VÜCUT SiCAKLiĞi

3.5 BAşLANGiÇ DÖNEMİ HAVALANDirMA

Doğru sıcaklığa ek olarak havalandırmanın da dikkate alınmış olması gerekmektedir. Doğruhavalandırma, ısının bütün kümes boyunca dağılmasını ve kümeste iyi bir hava kalitesisağlamaya fırsat verir. Civcivler hava kalitesini belirleyen öğelere, daha yaşlı hayvanlara görefazlaca hassaslardır. Amonyak seviyesinin etkileri, 7 haftalık yaştaki hayvanlarda sınırlıyken, 7günlük yaştaki civcivlerde canlı ağırlık alımlarında %20’ye varan zararlar verebilmektedir.Amonyak seviyeleri her zaman 10 ppm’in altında bulunmalıdır.Ayrıca genç civcivler, hava akımlarına da oldukça hassaslardır. Hava hızı 0,5 m/saniye olanyavaş bir esinti bile civcivlerde önemli bir üşüme etkisi yaratabilmektedir. Eğer karıştırıcı fanlardevrede ise civciv seviyesindeki hava akımını minimize etmek için tavana yönlendirilmelilerdir.

Hayvan yaşına göre maksimum hava hızları:

14 güne kadar, minimum havalandırma pratikleri, civcivlerin üşümesine olanak vermeyecekşekilde ayarlanmalı ve bu konu da dikkatli olunmalıdır.

1.

2.3.4.5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Civciv vücut sıcaklığı, daha çok çocuklarda kullandığımız tipteki basit bir kulaktermometresiyle ölçülebilir.Kuluçkadan çıkmış civcivlerin vücut sıcaklıkları 40-41 °C’dir (104-106 °F).İlk 5 günde bu sıcaklık, 41-42 °C’ye (106-108 °F) çıkar.Civciv vücut sıcaklığı, 41 °C’nin (106 °F) üstüne çıktığında hızlı soluma başlamaktadır.Civciv vücut sıcaklığı, 40 °C’nin (104 °F) altına düştüğünde civcivin üşümekte olduğubilinmelidir.Rahat bir civciv burun deliklerinden nefes alıp verir ve ilk 24 saatte yaklaşık 1-2 gr nemkaybeder.Ayrıca yumurta sarısı 1-2 gr nem ihtiva ettiği için civciv ağırlık kaybetmesine rağmen dehidreolmaz.Eğer civciv çok hızlı nefes alıp vermeye başlarsa ilk 24 saatlik süreçte 5-10 gr nemkaybetmesi ve sonucunda dehidre olması söz konusu olabilmektedir.Yüksek nem seviyeleri, civcivin kaybettiği nem miktarını düşürebilir ancak civcivin ısı verişmekanizmasına da zarar verecektir. Bu nedenle doğru sıcaklık hayatidir.Daha genç yumurtalardan çıkan civcivler (daha genç anaçlardan gelen civcivler) taha az ısıürettikleri için ortamda daha fazla sıcaklığa ihtiyaç duyarlar.Yumurta sarısında enerji kaynağı olarak 2/3 kadar yağ, büyümede kullanılmak üzere, 1/3kadar protein bulunmaktadır.Eğer civcivin yeme hızla ulaştırılması mümkün olmaz ise, yumurta sarısında bulunan vebüyümede kullanılacak olan protein, yine yumurta sarısında bulunan yağ ile birlikte civciveenerji sağlamak için yakılır ve büyüme olumsuz etkilenir.

Hayvan Yaşı

0-14 gün15-21 gün22-28 gün28 gün +

Metre /Saniye

0,3 0,5

0,8751,75 - 2,5


COBB 17

Yemlik ve sulukların,yerleşim sıklığı göz önüne alınarak yeterli olduğuna ve düzgünyerleştirildiğine emin olun. Yemlik ve suluklar “termal rahatlık alanında” birbirlerine yakın olarakyerleştirilmelidir.

I. Mini sulukların kontrolü (İlave suluklar):

II. Çan tipi sulukların kontrolü

III. Nipel sulukların kontrolü:

IV. Yemliklerin kontrolü

••••••

1000 civcive 6 suluk oranı hesaplanmalıdır.Asla boşalmalarına izin verilmemelidir.Temizlenmiş ve yeniden doldurulmuş olmalıdırlar.Su saçılıp-dökülmesine yol açmadığı sürece suluktaki su seviyesini yüksek tutun.Mini suluklar, yerleşimi takiben yaklaşık 48 saat sonra kaldırılabilir.Su kalitesinin korunması için sulukları mümkünse altlıktan az bir miktar yükseğe yerleştirin.Ancak civcivlerin suya ulaşmalarını engelleyecek bir yüksekliğe getirilmediğinden de eminolun.

••••

•

Suluğun kenar noktası hayvanın sırt yüksekliğine gelecek şekilde ayarlanmalıdır.Sık bir biçimde kontroller ve ayarlamalar yapılmalıdır.Kontamine edici faktörlerin birikmesinden uzak tutmak için günlük olarak temizlenmelidir.Günlük civcivlerde su seviyesi 0,5 cm yüksekliğinde iken bu yükseklik, kademeli olarakbirinci hafta sonunda bir baş parmak tırnağının yüksekliği kadar, yaklaşık 1,25 cm civarınagetirilmelidir.Bütün suluklar mutlaka su saçılımının engellenmesi açısından dengeleyici aparata sahipolmalıdır.

•

•

•

••

•

•

Krambıl formunda yem sağlanmalı, tepsi,kapak veya kağıdın üzerine serilmelidir.Yemlikler büyüme sürecine orantılı olarak kademeli olarak yükseltilmeli, her zaman olukveya tava yemlikler hayvanın sırt yüksekliğinde olmalıdır.Yemliklerdeki yem seviyesi, saçılımın minimize edildiği, ancak hayvanın kolaycatüketebileceği en uygun yüksekliğe ayarlanmalıdır.Hiçbir zaman yemliklerin boş çalışmasına izin vermeyin.

4. CİVCİV YErLEşİM SONrASi DÖNEM

4.1 CİVCİV YErLEşİM SONrASi KONTrOL LİSTESİ

Yükseklik ilk 2-3 saat kadar civcivin göz seviyesinde olmalı, bunu takiben hafifçe civcivinkafa hizasına getirilmelidir.Basınç, damlanın akmasına müsaade etmeyecek, ancak damlaların nipel memesindengözükmesini sağlayacak ölçüde olmalıdır.Hayvanların ayakları her zaman için altlık üzerinde düz konumda omalı, asla parmaklarınınüzerinde yükselmeye çalışmamalıdırlar.


COBB18

V. Gün canlı ağırlık kontrolü:7.gün canlı ağırlıkları bu dönemin ne kadar başarılı geçtiğine dair mükemmel bir ölçüdür.Bu dönemde optimum canlı ağırlıklara ulaşmadaki başarısızlık, zayıf broiler performansı olarakgeri gelecektir.

İki çok önemli “Civciv Testi” yerleşim sonrasındaki ilk 24 saatte yapılmalıdır. Bu iki test, yerleşimsonrası sevk ve idarenin değerlendirilmesinin basit & etkili yollarıdır.

“CİVCİV TESTİ 1” – Yerleşimden 4 ile 6 saat sonrası• Her bölmeden rastgele 100 civciv seçiniz.• Boyun veya yanağınıza koyarak civcivlerin ayak ısılarını kontrol edin.• Eğer ayaklar soğuksa, ön ısıtma ısısını yeniden değerlendirin.• Soğuk altlığın nedenleri:

1. İlk yeme ulaşmada gecikme2. Büyümede zayıflık3. Düşük üniformite

Zemin sıcaklığının en önemli göstergesi civcivin ayaklarıdır. Eğer ayaklar soğuksa civcivin içsıcaklığı da düşüktür. Üşümüş civcivler, hareketsizlik gösterirler ve toplanmış bir şekilde dururlar.Bunun sonucunda da daha az yem ve su tüketirler. Nihai olarak büyüme oranlarındaki düşüşkaçınılmaz olacaktır. Civcivlerin ayaklarını boynunuza veya yanağınıza koyarak bir civcivin nekadar üşüdüğünü kolayca anlayabilirsiniz. Ayakları ılık civcivler, yerleşim alanında gayet hareketlive aktif görüneceklerdir.

“CİVCİV TESTİ 2” – Yerleşimden 24 saat sonrasıCivcivlerin kursakları, yerleşimin ertesi sabahı, yeterli su ve yeme ulaşabildiklerini anlamak içinkontrol edilmelidir. Bu dönemde civcivlerin minimum %95’inin kursağının yem ve su karışımınıhissedecek şekilde yumuşak ve esnek oluşu, civcivlerin başarıyla su ve yeme ulaştıklarınıngöstergesidir. Sert kursaklar, hayvanların suya yeterince ulamadıklarını gösterir ve su alımınıetkileyen faktörler bir an önce kontrol edilmelidir. Şiş ve gergin kursaklar hayvanların suyaulaştıklarını ancak yeterince yeme ulaşamadıklarını gösterir ki bu durumda da yem alımınıetkileyen faktörler gözden geçirilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.• Her bölmeden rastgele 100 civciv seçiniz.• İstenen, kursakların %95’inde yem ve su bulunmasıdır.• Kursak doluluk sonuçlarını, aşağıdaki gibi bir formda doldurup değerlendirin.

4.2 YErLEşİM SONrASi KÜMES HAZirLiK DÖNEMİNİN DEĞErLENDİrİLMESİ

Değerlendirme %95 ? ? ?

Kursak Doluluğu Dolu-Esnek (Su&Yem)

Dolu-Sert (Sadece Yem)

Dolu-Yumuşak(Sadece Su)

Boş


COBB 19

5. BÜYÜTME DÖNEMİBroiler üreticileri, müşterilerinin özelliklerine uyacak ürünler için kullanılan yeme de ayrıca önemvermelidirler. Büyütme dönemi sevk idare programları, sürü üniformitesi, yem dönüşümü,ortalama günlük ağırlık alımı ve yaşam gücü gibi özellikleri optimize ederek, karlılığı maksimumdüzeye getirmeyi hedefler. Bu programlar, ışık veya rasyon da değişiklik yapmayı gerektirebilir.

Üniformite, sürüde ağırlık açısından irilik-küçüklükteki değişkenliği -dalgalanmayı ifade eden birölçüdür.

Sürünün ortalama ağırlığını ve üniformitesini bulmak için, kümesi 3 eşit parçaya ayırın. Herbölgeden rastgele 100 adet ya da populasyonun %1’i tartılmalı ve kayıt altına alınmalıdır.Yakalama panosu içindeki ıskarta hayvanlar hariç tüm hayvanları tartmak önemlidir. Ortalamacanlı ağırlığın %10 ağır ve %10 hafif çizgileri arasında kalan hayvanların tüm tartılanların yüzdeoranına üniformite yüzdesi denir.

Varyasyon katsayısı (CV)Varyasyon katsayısı (CV), çoğunlukla populasyondaki farklılığı ortalamanın etkisini gidererekifade etmek için kullanılır.Düşük CV üniform bir sürüyü ifade eder.Yüksek CV ise bir örneklilikten uzak bir sürüyü ifade eder.

Varyasyon ayrıca aşağıdaki terimler içinde de ifade edilir:• Ortalama Canlı ağırlık• Canlı ağırlığın standart sapması• Canlı ağırlık varyasyon katsayısı

Varyasyon katsayısı, sürünün büyümesi esnasındaki kontrolünde, varyasyon değişikliğine izinveren varyasyonun kıyaslamalı ölçüsüdür. Standart sapma,değerlerin ne kadarının, ortalamadeğerden uzaklaştığının, dağıldığının bir ölçüsüdür. Normal bir sürüde yaklaşık %95’lik bir kısım,ortalama vücut ağırlığının +/- iki standart sapmasının ortasında kalan bantda bulunmasıgerekmektedir.

5.1 ÜNİFOrMİTE

CV

8

10

12

Üniformite

%80

%70

%60

Değişim

Üniform

Ortalama

Kötü Üniformite


COBB20

CV% = [Standart sapma (gr) / ortalama canlı ağırlık (gr)]x100Aşağıdaki örnekte üniformite-CV İlişkisi bulunmaktadır.

Herşeyin yolunda gittiği sağlıklı bir kümese girildiğinde her zaman için aşağıdaki hareketlergörülmelidir.• Hayvanların bir kısmı yem yiyordur • Hayvanların bir kısmı koşturuyordur• Hayvanların bir kısmı su içiyordur • Hayvanların bir kısmı ötüyordur• Hayvanların bir kısmı dinleniyordur • Hayvanlar uyuşuk durumda değildirler.

Sıcaklık/nem rehberi:

5.2 SiCAKLiK

•

•

Eğer nem, yukarıdaki değerlerin altında ise kümes sıcaklığnı 0,5 ila 1 °C arttırın.Eğer nem, yukardaki değerlerin üzerinde ise kümes sıcaklığnı 0,5 ila 1 °C düşürün.Her zaman hayvanların davranışlarını gözlemleyin. Nihayetinde etkili olan sıcaklık,hayvanlar için en doğru sıcaklıktır. Daha küçük yumurtalardan çıkan civcivler (genç anaçlardan gelen civcivler) daha yüksekortam sıcaklığına ihtiyaç duyarlar çünkü ilk yedi gün, 1 °C kadar daha az ısı üretirler.

95,490,484,778,873,368,363,758,255,852,049,546,8

Üniformite % CV (%)

56789

10111213141516

07

1421283542

30-5040-6040-6040-6050-7050-7050-70

Yaş-gün Bağıl nem % 30 hafta veya daha genç anaçlardan gelencivcivler için sıcaklık

°C (°F)

30 haftadan daha yaşlıanaçlardan gelen

civcivler için sıcaklık °C (°F)

33 (91)30 (86)27 (81)24 (75)21 (70)19 (66)18 (64)

34 (93)31 (88)27 (81)24 (75)21 (70)19 (66)18 (64)

COBB 21


5.3 işiK PrOGrAMLAri

Işık programı, iyi bir broiler performansı ve sürü refahının sağlanmasındaki kritik faktörlerdenbirisidir. Işık programları tipik olarak, önceden, belirli yaşlardaki değişikliklere ve broilerlerinpiyasa koşullarındaki nihai hedef ağırlıkları doğrultusunda tasarlanmalıdır. Işık programları,asitez ani ölümler ve bacak problemlerinin yol açtığı ölümlerin görüldüğü, 7-21 gün arasındarastlanan aşırı büyüme eğiliminden korumak için dizayn edilirler. Araştırmalar göstermektedirki, 6 saatlik kesintisiz karanlık içeren ışık programları bağışıklık sisteminin gelişmesinde büyükrol oynamaktadır.Standart bir ışık programı, dünyanın her tarafında işe yaramayacaktır. Bu nedenle, bu rehberdelistelenen ışık programları, çevresel etmenler, kümes tipi ve hedeflerin tümü doğrultusundaözelleştirilmelidir. Uygun olmayan ışık programları, günlük ağırlık artışı (ADG) ve beklenen sürüperformansının bozulmasına yol açabilir. Ayrıca, sürü performansına ilişkin dikkatli gözlemler,besin maddelerinin yoğunluğu ve alımı, ışık programının tasarlanmasındaki önemli faktörlerdir.Eğer günlük ağırlık artışı bilgileri doğru olarak elde edilebiliyorsa,oralama canlı ağırlığı baz alanbir program tercih edilebilir.Işık miktar ve yoğunluğu, broiler hareketliliğini etkilemektedir. İlk 5-7 günlük dönemde, optimumyem tüketiminin sağlanması, sindirim ve bağışıklık sisteminin istenen düzeyde gelişimesi doğruışık uyarımının yapılmasını gerektirmektedir. Büyüme periyodunun ortalarında, aktiviteler içingerekli enerjinin düşürülmesi üretim etkinliğini arttıracaktır. Herhangi bir ışık programında,kümesin her yerinde ışığın eşit olarak dağılımı çok önemlidir.İlk 14 günlük periyotta, civciv seviyesinde 25 lüks’lük ışığın, erken dönem canlı ağırlık artışlarınıteşvik ettiği belirtilmektedir. Zemin seviyesinde optimum ışık yoğunluğu %20’den daha fazlaoynamamalıdır. 7 günlük veya tercihen 175 gr’lık canlı ağırlıktan sonra, ışık yoğunluklarıkademeli olarak 5-10 lükse düşürülmelidir.

Radyan ısıtıcılarla sıcaklık

07

142128

33 (91)30 (86)28 (82)26 (79)23 (77)

31 (88)28 (82)26 (79)25 (77)23 (73)

29 (84)26 (79)25 (77)25 (77)23 (73)

YaşGün

Radyan altı sıcaklık°C (°F)

Radyan kenarı altısıcaklık °C (°F)

Radyan kenarından 2mt uzaklıkta sıcaklık

°C (°F)

Bağıl Nem %

55-6555-6560-7060-7060-70


COBB22

5.3.1 işiK PrOGrAMiNDA DİKKATE ALiNMASi GErEKEN ANAHTAr NOKTALAr••

•

•••

•

•

•

•

•

•

••

•

••

•

Firma politikası olarak belirlemeden önce uygulanacak ışık programı test edilmelidir.Yeterli miktarda yem ve su tüketiminin yapıldığından emin olmak için yerleşimin ilk günü 24saat ışık sağlayın.Ertesi gece ışığı kapatın ve ilk uygulamadan itibaren hayvanların tüm hayatı boyunca,günün aynı saatinde kümes ışıklarının kapanmasını sağlayın.24 saatlik periyotta, karartma için aynı zaman dilimini kullanın. Hayvanlar 175 grama geldiğinde karanlık periyot uzunluğunu arttırmaya başlayın.Eğer kümesin bir bölümüne civciv kabulü yapılmışsa, ışığın kısılması için tüm kümessistemine geçiş zamanını bekleyin.Hayvanların serbest yemlenmesine izin verin ve karanlık süresi başlamadan önce yemlik vesuluklarının dolu olduğuna emin olun böylece ışık açıldığında yem ve su bulmada gecikmeyaşanmayacaktır. Bu işlem stresin düşürülmesini ve dehidrasyon riskinden korunmayısağlamaktadır.Mümkün olduğunca karanlık periyodun geceye gelmesini sağlayın böylece bu periyodungerçekten karanlık olmasını ve gün içinde zaman kazanarak, sürünün yeterli miktarlardakontrolünün yapılabilmesini mümkün kılmış olursunuz.Hayvanlar en az haftada bir olmak üzere tartılmalıdırlar ve planlanmış günler programdaayarlanmalıdır. Işık programı hayvanların ortalama canlı ağırlıklarına göre ayarlanmalıdır.Benzer kümes performansları açısından eski tecrübeler ayrıca dikkate alınmalıdır. Karanlık periyottaki artışlar kademeli olmalı, tek seferde yapılmamalıdır. (programlarabakınız)Yakalamadan önce karanlık dönemin kademeli olarak düşürülmesi, bu esnadaki çırpınmayıazaltacaktır.Eğer seyreltme yapılıyorsa, ertesi gecesi, karanlık periyodunun yeniden 6 saat olarakbelirlenmesi iyi bir politikadır.Eğer sıcak günlerde stres nedeniyle yem ve su tüketimi düştüyse karanlık periyotu kısaltınız.Kışın, piliçlerin günün en soğuk saatleri olan sabaha karşı uyanık halde olmaları için, ışığınkapanma saatini akşam karanlığına denk getirilmesi gerekmektedir. Yazın ise ışığın açılmasaatini gün doğumuna denk getirin.Yemliğin otomatik çalışmasını sağlayan tavaların bulunduğu, kümesin arka tarafında, esintiveya ıslak altlık bulunmamasına dikkat edin. Bu, yemlik sisteminin boş kalmasına dolayısıylapanik ve yaralanmalara neden olabilmektedir.Karanlık dönemde yemliklerin yemsiz kalmamamasını sağlayın.Açık sistem kümeslere sahip broiler üreticilerinin daha az alternatifi bulunmaktadır. Buüreticilerin, ışık programlarını gün uzunluğuna göre yapmaları gerekmektedir.Eğer gün ışığında yakalama gerçekleştirilecek ise, yakalamadan 48 saat önce hayvanlarınyakalamaya hazırlanması için ışık şiddetini 10/20 lükse arttırılması gerekir.

COBB 23


1. STANDART IŞIK PROGRAMI – SEÇENEK 1• Yerleşim sıklığı: >18 hayvan/m²• Günlük ağırlık artışı: <50 gr/gün• Kesim ağırlığı: <2,0 kg

5.3.2 ÜÇ işiK PrOGrAMi

2. STANDART IŞIK PROGRAMI – SEÇENEK 2 • Yerleşim sıklığı: 14-18 hayvan/m²• Günlük ağırlık artışı: 50-60 gr/gün• Kesim ağırlığı: 2,0-3,0 kg

01

160-175 grKesimden 5 gün önceKesimden 4 gün önceKesimden 3 gün önceKesimden 2 gün önceKesimden 1 gün önce

01654321

Günlük yaş Karanlık saati Saat bazında değişim miktarı

01511111

01

160-175 gr222324

Kesimden 5 gün önceKesimden 4 gün önceKesimden 3 gün önceKesimden 2 gün önceKesimden 1 gün önce

01987654321


01811111111


COBB24

3. STANDART IŞIK PROGRAMI – SEÇENEK 3 • Yerleşim sıklığı: <14 hayvan/m²• Günlük ağırlık artışı: >60 gr/gün• Kesim ağırlığı: >3,0 kg

5.4 işiK PrOGrAMLAriNiN GETİrİLErİ

••••

••

•

Karanlıkta kalma, bütün hayvanların doğal gereksinimidir.Dinlenme sırasında korunmuş enerji, yem değerlendirmede iyileşme sağlar.Ölümler ve iskelet kusurları azalır.Aydınlık/karanlık periyotlar bağışıklık sisteminin gelişmesinde büyük rol oynayanmelatoninin salgılanmasını arttırır.Hayvanların üniformitesi olumlu etkilenir.Büyüme oranı, telafi edici ağırlık artışı elde edilerek, sürekli aydınlığa maruz bırakılanhayvanlara göre ya eşit yada daha iyi bir seviyede olacaktır.Yerel devlet mevzuatı uygulanabilecek ışık programını etkileyebilir. Bütün yapılacakuygulamalar yerel hayvan refahı düzenlemeleriyle uyumlu olmak durumundadır.

01

160-175 gr222324293031

Kesimden 5 gün önceKesimden 4 gün önceKesimden 3 gün önceKesimden 2 gün önceKesimden 1 gün önce

01

121110987654321


011111111111111

COBB 25


6. YAKALAMA PrOSEDÜrLErİKarkas kontaminasyonunu azaltmak için, kesimden 8-12 saat öncesinde yem kesilmelidir. Yemçekişinin nedeni, sindirim sistemini boşaltmak, bağırsakların boşaltımı esnasında sindirilmiş yemve dışkının karkası kontamine etmesini önlemektir. Kesimden 8-12 saat önce yem çekişiyapılırsa, bağırsak neredeyse tamamen boşalmış olacak ancak kopmayacak ölçüde de sağlamkalabilecektir. Bu yem çekişinin canlı ağırlığa bir etkisi bulunmamaktadır. Yem çekişi kısıtlamalarıile ilgili yerel mevzuatı baz almak önemlidir.

Yakalamaya hazırlık

Yakalama esnasında hayvan refahı uygulamalarına uymak en önemli konudur. Özel önemgöstermek, yaralanma ve morarmaların minimize olmasını sağlayacaktır. Sürü sahibi, yakalamaesnasında doğru prosedürlerin takip edildiğinden emin olmak için kümeste bulunmalıdır. Gündüzyakalama yapılıyorsa, kapılara asılacak koyu renk perdeler, girecek ışığı bloke edecektir.Bu, hayvanların daha sakin durmasını ve daha iyi bir havalandırma yapılmasınıkolaylaştıracaktır. Sonuçta stres ve yol açacağı sonuçlar oldukça indirgenebilecektir. Hayvanlar,üretici firmanın önerdiği yoğunluklardaki, temiz kasa veya modüllere konulmalıdır. Bu yoğunluklaryaz aylarında düşürülmelidir.

••

••

•

•

Yakalamanın başlamasına kadar hayvanlar su alabilmelidirler.Yakalama esnasında ışıklar kısılmış olmalıdır. Eğer ışıkların kısılması mümkün değilse maviveya yeşil ışıklar hayvanları sakinleştirecek ve aktivitelerini düşürecektir.Yakalama ekibine engel olabilecek ekipmanlar çıkartılmalı veya kaldırılmalıdır.Kesim programı uygunsa, hayvanların aktivitelerinin en az olduğu, akşam saatlerindeyakalamanın yapılması önerilmektedir.Yeterli kümes havalandırmasının yapılabilmesi için yakalama zamanı, havalandırmasisteminin idaresinin iyi yapılması gerekir.Eğer yüklemeler arasında zaman varsa, ışıkları açın, suyu değiştirin ve hayvanlarınarasında yavaşça yürüyün.

COBB26


Kesimhanedeki karkas kusurlarının muhtemel nedenleri

Morarma renginin kontrolü, ne zaman olduğu ve problemin nasıl çözüleceğine dair ipucu verebilmektedir

Diz/göğüstekabarcıklar

••••• • •• •• • •

• ••

•

• •

• • •

•

•

Çizilmeler

Morarmanın rengiKırmızıKoyu kırmızı ve morAçık yeşil ve morSarı, yeşil ve turuncuSarı ve turuncuHafif sarıSiyah ve mavi

Morarma zamanı2 dakika12 saat36 saat48 saat72 saat96 saat120 saat

Morarmalar Kırılmış uzuvlar

Nedenler

Çok yüksek yerleşimsıklığı

Yemlik sistemindekiarızalar

Yanlış ışık programı

Yüksek ışık yoğunluğu

Sürü sahibinin agresifuygulamaları

Zayıf tüylenme

Yakalamada sertlik

Kötü altlık

Yanlış beslenme

Koparma makinaları

Havalandırma

Suluk idaresi


COBB 27

7. HAVALANDirMA

Tanım:Minimum miktardaki havalandırma, genetik potansiyelden tümüyle yararlanmayı sağlamak için,ortamdaki yanma ve büyüme esnasındaki atık gazları uzaklaştırırken, yeterli oksijeninsağlanmasını amaçlar. Düzgün işleyen bir minimum havalandırma sistemi gereksinimleri:• Hayvanların metabolik ihtiyaçlarını karşılayabilecek oksijen miktarı• Bağıl nem kontrolü• İyi altlık koşullarının sağlanması

Bu sistem, sıcaklık kontrol sistemlerinden bağımsız olarak çalışmalı ve bir zaman saati ile kontroledilmelidir.

Zaman Saati:

Minimum havalandırma sistemi iki aşamada hesaplanır: birinci aşama ve ikinci aşamahavalandırma.

A. BİRİNCİ AŞAMA HAVALANDIRMA:

••

•

•••

•

Fanlar termostada değil zamanlayıcıya bağlı çalışmalıdır.Bu fanlar hacme göre hesaplanmalıdır ve sabit hızla çalışmalıdır.Zamanlayıcıya bağlı fanların kapasitesi, her sekiz dakikada bir kere, toplam havanındeğişimini sağlayabilecek şekilde ayarlanmalıdır.Toplam hava değişimini 8 dakikada yapabilecek fan sayısı aşağıdaki biçimde hesaplanır.Kümes Hacmi (m³)/mevcut Fan Kapasitesi (m³/dakika)

Sıcak iklimlerde minimum havalandırmaya gerek olmadığına dair yanlış bir fikir bulunmaktadır.Yaz havalandırması (Tünel havalandırma) prosedürleri minimum havalandırma yerinekullanılabilecek şekilde ayarlanabilir.

7.1 MİNİMUM HAVALANDirMA

5 dakikalık döngü periyodu önerilmektedir; bu periyot 10 dakikayı aşmamalıdır.Sistemdeki minimum çalışma zamanı en az %20 olmalıdır.• 10 dakikalık döngüde: 2 dakika çalışır, 8 dakika çalışmaz.• 5 dakikalık döngüde: 1 dakika çalışır,4 dakika çalışmaz.Hava kalitesi bozulmaya başlıyorsa, toplam döngü süresi sabit kalmak üzere çalışma süresiarttırılmalıdır.

COBB28


Kümes Hacim Hesabı:

Kullanılacak fan sayısı:• 900 mm çalışma kapasitesi 345 m³/dakika • 1.200 mm çalışma kapasitesi 600 m³

Örnek Ölçüleri:• Kümes ölçüleri: 120 m uzunluk, 12 m genişlik & 4 m ortalama yükseklik

Not: Takip eden bütün örnekler metrik sistemdedir,ancak aşağıdaki kümes ölçülerine eşitolarak uygulamanızı yapınız.

Hesaplama – Birinci aşama minimum havalandırma:• Kümes hacmi = 120 m x 12 m x 4 m = 5.760 m³• 900 mm’lik direk havalandırma fanı kapasitesi = 345 m³/dakika• Kümeste 8 dakikada bir hava değişimi• 5,760 m³÷8 = 720 m³/dakika• 720 m³/dakika ÷ 345 m³/dakika = 2,08 fan veya 2 fan (900 mm fan)

••

Kümes Hacmi: uzunluk (m) x genişlik (m) x ortalama yükseklik (m) = Kümes hacmi (m³)Not: Ortalama yükseklik = yan duvar yüksekliği + saçaktan çatının tepe noktası arasındakiyüksekliğin yarısı

}12 m

120 m

Ortalama Yükseklik =3 m + (0,5 x 2 m) = 4 m

}}

2 m

3 m


COBB 29

B. İKİNCİ AŞAMA HAVALANDIRMAİkinci aşama havalandırmada, hava değişimi her 5 dakikada bir yapılır, bir zamanlayıcıya bağlıolmaksızın, ısı kontrolüne bağlı olarak çalıştırılır. Bu fanlar 900 mm olup, hacime ayarlı ve sabithızda çalışmalıdır. İkinci aşama havalandırmada ihtiyaç duyulan fan sayısı aşağıdaki gibi hesaplanır:

Hesaplama – İkinci aşama minimum havalandırma:• Kümes hacmi: 120 m x 12 m x 4 m = 5.760 m³• 900 mm’lik direk fankapasitesi = 345 m³/dakika• Kümes hava değişimi her 5 dakikada bir.• 5.760 m³ ÷ 5 = 1,152 m³/dakika• 1.152 m³/dakika ÷ 345 m³/dakika = 3,3 veya 4 fan (900 mm fan)

Bir tavuk kümesindeki maksimum CO2 seviyesi en fazla 3,000 ppm olmak zorundadır. Eğerkümes ortamının CO2 seviyesi 3.000 ppm’i geçiyorsa havalandırma oranı mutlakaarttırılmalıdır.

Not: Minimum havalandırma sisteminde kullanılan en etkili fanlar,kapasitesi 20.700 m³/saat veya345 m³/dakika ve statik basıncı 50 paskal olan 900 mm’lik direk fanlardır. Direk fanlar operasyonhızlarına çabuk ulaşırlar ve başlatıldıklarından sonra neredeyse hemen, sabit bir hava dağılımımodeli oluştururlar.

Minimum havalandırmada doğru hava dağılımına ulaşmada en etkili yol, negatif basınç etkilihavalandırma sistemini kullanmaktır. Bu sistem, giren havayı mahyaya yönlendirmelidir. İçerigiren havanın, tüm sıcaklığın biriktiği yer olan mahyaya ulaştığından emin olmak için, inletlerdekibasınç düşmeleri ayarlanmalıdır. Basınç düşmesi, kümesin genişliğine veya havanın içerigirdikten sonra ne kadar mesafe kat edeceğine bağlıdır. Doğru hava basıncı, inlet alanıyla fankapasitesinin uyumuna bağlıdır.İnlet alanında kısıtlamaya giderek, basınç farkının arttırılmasıyla kümese giren hava hacminiartacağı gibi yanlış bir yargı bulunmaktadır. Aslında tam tersi gerçekleşir. Negatif basınç arttıkça,giriş noktasında, içeri giren havanın hızı artar,daha büyük olan negatif basınç, fan kapasitesinidüşürür ve sonuç olarak kümese giren toplam hava hacmide azalır. Bu hava hacmindeki azalmagenelde direk ekzost fanlarının çalıştırıldığında görülür. Öncelikle,etkili bir negatif basınç sistemini oluşturmak için, kontrollü bir ortam sağlanmalıdır. Havaen az direncin olduğu noktayı arar ve kaçaklar yanlış bir hava akışı dağılımı oluşmasına nedenolur. Kümes, mümkün olduğu kadar hava kaçaklarına mahal vermeyecek şekilde yalıtılmışolmalıdır. Kaçaklar tipik olarak genelde çıkıntılarda, fanlara yakın yerlerde veya zemine yakınyerlerde lokalize olurlar. Fanlar, kurulumu esnasında, performanslarının en üst seviyede olmasıiçin iyice yalıtılmalıdırlar. Arkadan gelecek esintilerden korunmak için fan panjurları kurulmalı, fanetkinliğini maksimize etmek için fan kayışlarının da düzgün gerginlikte olmaları gerekmektedir.Bunu sağlamak için kayışların bakımları düzenli olarak yapılmalıdır.

7.2 NEGATİF BASiNÇ – MİNİMUM HAVALANDirMADA ANAHTAr KOşUL

İyi yalıtılmış bir kümeste inletler kapalıyken, 1,2 mt’lik tek bir fan çalıştığında en az 37,5 paskallıkstatik basınca ulaşmak gerekmektedir. Eğer statik basınç 25 paskaldan az ise kaçaklar derhalbulunmalı ve kümes yalıtılmalıdır.

COBB30


İnletler, havalandırma aşamalarının her birinde, sabit hava hızının sağlanması için basınçkontrollü olmalıdır. Bu inletler, havayı kümesin mahyasına yönlendirmeli ve fanlar durduğundada kapanmalıdır. Minimum havalandırma inletleri kapandığında, hava kaçağına izin vermeyecekşekilde tamamen izole hale gelmelidir. Açıldığında, hava sadece üst kısmından girmeli yan veyaalt tarafından girmemelidir. Yanlarından ve altından hava kaçıran inletler, soğuk havanın yereyönelmesine, dolayısıyla hayvanların üşümesine ve altlıkta yoğunlaşmalar oluşmasına nedenolmaktadır.Makasların açıktan geçtiği kümeslerde, inlet açısı havayı çatı sırt kirişlerine yönlendirmemelidir.Çatı sırt kirişi veya elektrik kanalları gibi engeller, hava akışını bozarak, havanın yönünü zemineçevirirler. İnletler, ihtiyaç duyulan statik basınç ve hava akışını sağlayacak ölçüde açılmalıdırlar. İnletlerinminimum açılma ölçüsü ise 5 cm’dir. İnletlerin açılmaları arasındaki farklılıkları en aza indirmek için inlet motorları, kümes yanduvarının orta kısmına yerleştirilmelidir. İnletlerin kontrol edilmesinde görev alan kablolar kimizaman esnerler ve bu ise inletlerin açılmaları arasında farklılığa ve havanın dağılımının kötüolmasına yol açar. Uzun kümesler için en iyi seçenek 8 mm’lik çelik halatlardır.

7.3 İNLETLEr


COBB 31

İnletler, yan duvar saçaklarının 60 cm altında ve dış tarafında rüzgar korumaları olacak şekildekurulmalıdır. Hakim rüzgarlar kümes içerisinde önemli basınç düşüklükleri meydana getirirler veiçeri giren soğuk havanın direk olarak yere düşmesine yol açarlar. Hava sınırlamasını minimizeetmek için, inlet koruyucusu, çapraz parçalı alanın %30’u kadar olmalıdır. Kümesin rüzgar altı tarafı,dışarıda her zaman negatif basınç oluşturacaktır. Kümesin rüzgar üstü kısmı ise dışarıda her zamanpozitif basınç oluşturacaktır. Rüzgar koruması, sıcak havanın, kümesin rüzgar altı tarafından dışarıkaçmasını engelleyecektir. Rüzgar koruması olmadan,kümesin mekanik basınç kontrol sistemi, basıncı veya inlet açıklıklarınıdüzgün ayarlayamayarak inletlerden geçen havanın doğru bir hızda geçmemesine neden olacaktır.Sonuç olarak ise duvarlarda yoğunlaşma, hayvan seviyesinde ise üşüme ile karşılaşmak oldukçamuhtemel olacaktır.İçeri giren soğuk hava,mahyadaki daha sıcak hava ile karışır. Soğuk hava ısınır ve genişler,nemtutma kapasitesi artar ve bağıl nemi düşer.Aşağıdaki çizimler doğru inlet idaresinin önemini resimlemektedirler.

Çapraz Havalandırma

Çapraz havalandırmada inletler arası düşük basınç

X

BN-%25,27 °C

BN-%50,16 °C

BN-%75,10 °C

Dışarıdakisoğuk hava

Isınmış hava Isınmışhava

XDışarıdakisoğuk hava

Kaybedilen enerji

Sıcaklık

Yanlış

Soğukhava

COBB32


Aşağıdaki tablo, farklı kümes genişliklerine göre ihtiyaç duyulan inlet hava hızını, basınç farkını veinlet alanını belirten bir refarans olacaktır. İnlet alanı, fan kapasitesine bağımlıdır.

•

•

•••

•

•

•

Amaç: Hayvanların üzerinde yüksek hava hızı yaratmadan kümesteki hava değişiminisağlamaktır. Mini ve tünel havalandırma arasındaki geçişi ifade eder.Geçiş dönemi havalandırma, minimum havalandırma fanları ile bir miktar çalışma kapasitesi10 m³/saniye 600 m³/dakika veya 36.000 m³/saat olan 1,2 mt’lik fanların birlikte çalışmasınıgerektirir.Bu fanlar termostada bağlı olarak çalışmalıdır.Bu fanların kapasitesi, kümes hava değişimini 2 dakikada yapabilecek durumda olmalıdır.Bu fanlar, kümes boyuna yan duvarlarda, eşit olarak dağılmış inletleri kullanır. İnletler negatifbasınca bağlı olduklarında en etkin çalışırlar.İnletler soğuk havanın yere ve dolayısıyla civcivlere çarpmaması için havayı çatı mahyasınadoğru yönlendirmelidir.Kümesin bir ucundaki fanlar ve kümesin her iki yanında eşit olarak yerleştirilmiş inletleraçıkken, hayvanların üzerinden geçen maksimum hava hızı tünel havalandırmanın en sonaşamasının %25’ini bulmalıdır.Bu sistem mükemmel bir sıcaklık kontrolü sağlar ve hayvanların üşüme riskini düşürür.Havalandırma sisteminin önemli bir kısmıdır.

7.4 GEÇİş DÖNEMİ HAVALANDirMA

Kümes genişliği (mt)101215182124

Negatif basınç (Pa)

81015

21.52537

İnletlerden geçen havahızı mt/saniye

3,504,005,006,357,508,00

Düşüşten öncekatedilen mesafe (mt)

5,006,007,509,0010,512,0

Hesaplamalar hava yoğunluğu metre küp için 1,2 kg alınarak yapılmıştır


COBB 33

Hesaplama – Geçiş dönemi havalandırma:• Kümes hacmi = 120 m x 12 m x 4 m = 5.760 m³• 1,2 m’lik fan kapasitesi = 600 m³/dakika• Kümes havası 2 dakikada değişecek• 5.760 m³ ÷ 2 = 2.880 m³/dakika• 2.880 m³/dakika – (4 x 345 m³/dakika) = 1500 m³/dakika (900 mm minimum direk fan

kapasitesi (345 m³/dakika))• 1.500 m³/dakika ÷ 600 m³/dakika = 2,5 veya 2 fan (1,2 m’lik fanlardan)

Tünel havalandırma sistemleri, mevsimsel sıcaklık dalgalanmalarının etkilerini hafifletmektekullanılır ve özellikle sıcak mevsimlerde etkilidirler. Tünel havalandırma sistemlerinde, tüm ekzostfanlar kümesin sonuna yerleştirilir ve hava girişi de tam aksi istikametten olur. Genel bir ilkeolarak, kümes boyunca, hızı 2,5 m/saniye olan hava akımı, sıcaklık, nem ve tozu atmayayetmektedir.Hava akışı, hissedilen sıcaklığı 5-7 °C düşürecek olan, rüzgar soğutması etkisi yaratacaktır.Kümes hissedilen sıcaklıkları, 30 °C’nin altında olmalı ve toplam hava değişimi ise 1 dakikadagerçekleşmelidir.

Hesaplama – Tünel havalandırma:1: BASAMAK : TEMEL KÜMES ÖLÇÜLERİNİ BELİRLEYİN• Kümes kapasitesi : 120 m uzunluk x 12 m genişlik x 4 m ort.yükseklik = 5.760 m³• Kesit alanı : 12 m genişlik x 4 m ort.yükseklik = 48 m²• İstenen hava hızı : 2,50 m/saniye• İstenen hava değişimi : 1 dakikadan az

2.BASAMAK : 2.50 M/SN MAKSİMUM HAVA HIZI İÇİN GEREKLİ FAN KAPASİTESİ• İstenen fan kapasitesi : 48 m² x 2,50 m/sn = 120 m³/sn• 1,2 mt’lik fan sayısı : 120 m³/sn ÷ 10 m³/sn = 12 fan

3.BASAMAK : HAVA DEĞİŞİMİ < 1 DAKİKA ?• Hava değişimi : Kümes hacmi ÷ Toplam fan kapasitesi

5.760 m³ ÷ (12 x (10 m³/sn x 60 sn))= 5.760 m³ ÷ (12 x 600 m³/dak)= 0,80 dak

7.5 TÜNEL HAVALANDirMA

Not: Tünel havalandırma için en uygun fanlar, yüksek kapasiteli, kayışlı, 1,2 mt’lik fanlardır.Çalışma kapasitesi : 30 paskal statik basınçta 10 m³/sn

COBB34


4.BASAMAK : HAVA HIZI 2.5 M/SANİYE Mİ?• Hava Hızı : Toplam fan kapasitesi (m³/sn) ÷ Kesit alanı (m²)

(13 x 10 m³/sn) ÷ 48 m² = 2,71 m/snAşağıdaki iki çizim, doğru hava hızının ve pedlerdeki negatif basınç düşüşünün öneminivurgulamaktadır. Pedlerden geçen düşük hava hızı, ölü noktalar oluşturacaktır.

Hissedilen sıcaklık, aşağıdaki faktörlere bağlıdır.• Ortam sıcaklığı• Bağıl nem %• Hava hızı m/sn• Yerleşim sıklığı• Tüylenme

Sıcaklıkların yüksek olduğu zamanlarda, çevre ile hayvan arasındaki sıcaklık farkı azaldıkça,evaporatif olmayan soğutma ile ilişkili ısı kaybı da düşer. Buharlaşma ile ısı kaybı, sıcaklık stresisırasında önemli bir ısı kaybetme yöntemidir. Yüksek bağıl nem, suyun buharlaşma miktarınıdüşürür. Eğer bağıl nem %70’in altına düşürülemiyorsa, tek çözüm hava hızını en az2,5 m/sn’ye olacak şekilde ayarlamaktır.

7.6 HİSSEDİLEN SiCAKLiK

Tünel havalandırma

Düşük İnlet Hava Hızı<2,5 m/sn veya 500 ft/dak

Eşit hava dağılımı

İdeal basıç

Düşük basınç

Düşük basınç

Ölü noktalar

Eşitsiz hava dağılımı

İdeal basınç

Havayok

Havayok

Havayok Yüksek hava hızı


COBB 35

Aşağıdaki tablo, ortam sıcaklığı, bağıl nem ve hava hızının değişik kombinasyonlarında,hissedilen sıcaklık düşüşünü göstermektedir.Not: Tablo, 28 günün üzerinde ve tüylenmesini tamamlamış hayvanlar için geçerlidir.

32 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda hava hızı etkisi daha az verimli olmaktadır. 2 kg veya daha ağırcanlı ağırlık veya 38 °C’yi aşan sıcaklıklarda hayvanları soğutmanın tek yolu evaporatif (soğutmapedleri ile) soğutma yapmaktır.

Sıcaklık°C

Bağıl nem % Hava hızı mt/sn30% 50% 70% 80% 2,5 mt/sn2,0 mt/sn1,5 mt/sn0 mt/sn 1,0 mt/sn0,5 mt/sn

35

35

35

35

32,2

32,2

32,2

32,2

29,4

29,4

29,4

29,4

26,6

26,6

26,6

26,6

23,9

23,9

23,9

23,9

21,1

21,1

21,1

21,1

30%

30%

30%

30%

30%

30%

50%

50%

50%

50%

50%

50%

70%

70%

70%

70%

70%

70%

80%

80%

80%

80%

80%

80%

35

35

38,3

40

32,2

32,2

35

37,2

29,4

29,4

31,6

33,3

26,6

26,6

28,3

29,4

23,8

23,9

25,5

26,1

21,1

21,1

23,3

24,4

31,6

32,2

35,5

37,2

28,8

29,4

32,7

35

26,1

26,6

30

31,6

23,8

24,4

26,1

27,2

22,2

22,8

24,4

25

18,9

18,9

20,5

21,6

26,1

26,6

30,5

31,1

25

25,5

28,8

30

23,8

24,4

27,2

28,8

21,6

22,2

24,4

25,5

20,5

21,1

23,3

23,8

17,7

18,3

19,4

20

23,8

24,4

28,8

30

22,7

23,8

27,2

27,7

22,2

22,8

25,5

26,1

20,5

21,1

23,3

23,8

19,4

20

22,2

22,7

17,2

17,7

18,8

18,8

22,7

23,3

26,1

27,2

21,6

22,7

25,5

27,2

20,5

21,1

24,4

25

17,7

18,9

20,5

21,1

16,6

17,7

20,0

20,5

16,6

16,6

18,3

18,8

22,2

22,2

25

25,2

20

21,1

23,3

26,1

19,4

20

23,3

23,8

17,7

18,3

19,4

20,5

16,6

16,6

18,8

20

15,5

16,1

17,2

18,3

COBB36


7.7 EVAPOrATİF SOĞUTMAEvaporatif soğutma pedleri, havanın kümese girişi esnasında bir kısıtlama meydana getirip, pedyüzeyindeki nemin buharlaştırılması için tasarlanmıştır. Buharlaşma, sıcaklık ve hava hızı ile eldeedilir. Bir molekülün kinetik enerjisi onun sıcaklığı ile orantılıdır; daha yüksek sıcaklıklardabuharlaşma daha hızlı olur. Hareketli moleküllerin kaçışı hızlandıkça, kalan, daha düşük ortalamakinetik enerjili moleküllerin ve böylece sıvının da ısısı düşer. Bu fenomene buharlaşarak soğumadenir. Buharlaşma esnasındaki enerji salımı hava sıcaklığını düşürür. Bu, düşük bağıl nemdeoldukça etkilidir.Tünel havalandırma ile evaporatif soğutma pedlerinin ve/veya sisleme sistemlerinin bu birleşimi ile,kümes sıcaklığını müşterek olarak düşürürler.Bir sonraki tablo,geniş bir yelpazedeki sıcaklık ve nem aralıklarında, evaporatif soğutmakullanıldığında, potansiyel soğutma etkisine dair bir rehber olarak kullanılabilir.

Örnek: 30 °C’de & %36 bağıl nemde, kümes sıcaklığındaki potansiyel düşme 10,6 °C’dir.

Bağıl Nem %

°C olarak düşüş

Verilen sıcaklık ve bağıl nem için soğutma potansiyeli

Kurutermometre

Sıcaklığı°C

2,0 m/s


COBB 37

Maksimum buharlaşma suyun, pedlere sürekli olarak pompalanmasıyla elde edilmemelidir.Pompalar sadece maksimum su buharlaşmasının sağlanacağı, yeterli ped ıslaklığınınsağlanacağı kadar çalışmalıdır. Bu, nem ilavesini ve yüksek nemin birikmesine kumanda edenpompaların, ısı ve nem ölçerlere bağlı çalışmasıyla sağlanılır. Eğer kümes ortamınahavalandırma sisteminin atabileceğinden daha fazla su eklenirse, ıslak altlık problemleri,yüksekbağıl nem ve daha yüksek seviyelerde hissedilen sıcaklık dereceleri oluşacaktır.Sıcaklık sensörü, kümesin son dörtte üçlük kısmında,hayvan seviyesinde bulunmalıdır. Nemsensörü ise ilk dörtte birlik kısımda (pedlerin sonu), yerden 1,3 m yüksekte olmalıdır.Çok düşük nem içeren ortamlar, buharlaşma ve böylece soğutma için çok elverişlidir. Pompalarhiçbir zaman %100 olarak çalışmamalıdırlar. Dış hava nemi yüksekse, pompalar sadece kısa birsüre pedi ıslatmaya yetecek kadar çalışmalıdır. Pedler kurumaya başlayıncaya kadar pompalarkapalı pozisyonda kalmalıdırlar. Bu döngü mutlaka tekrarlanmalıdır. Nem düştüğünde, pompalarartık daha sık ve daha uzun periyotlarla çalıştırılabilirler.

Pad yüzey alanı ve kalınlığı, doğru hava debisi ve buharlaşmadan emin olmak için, fankapasitesiyle uyumlu olmalıdır. Genel olarak, 3 tip evaporatif ped bulunmaktadır.• 5 cm’lik sisleme pedleri• 10 cm’lik devirdaim pedleri (genellikle sisleme sistemlerinde kullanılırlar)• 15 cm’lik devirdaim pedleri

Aşağıdaki çizim optimum bir pad odasını resmetmektedir. İnletten giren hava hızı için, 12 mgenişliğindeki bir kümes baz alınmıştır (hava hızı kümesin enine göre değişmektedir-negatifbasınç skalası tablosuna bakınız).

7.7.1 POMPALAriN İDArESİ

7.7.2 EVAPOrATİF PED TASAriMi

Not: Bağıl nem %70’in üzerindeyse evaporatif pedler çalıştırılmamalıdırlar.

Evaporatif ped odası dizaynı

Otomatik inlet mekanizması

Üç sarımlı inlet perdesi

15 cm evaporatifsoğutma pedleri

4,5 m/s

COBB38


7.7.4 EVAPOrATİF PED ALANi HESABi

Ped yerleşim ve tasarımına dair önemli hatırlatmalar:•

••

••

•

Üç sarımlı perde gerekmektedir. Perdenin yalıtılması gerekmektedir-perde tasarımı içinbölüm 1,2’ye bakınız.Ped ile kümes duvarı arasındaki soğutma odasının tavanı yalıtılmış olmalıdır.Soğutma odası minimum 0,6-1 mt genişlikte olmalıdır. Soğutma pedleri, kümes içine havagirişini kontrol eden perdeden en az 30 cm) uzaklıkta olmalıdır.Su devirdaim sistemi, suyun ılık olabilmesi için yer seviyesinin üstünde olmalıdır.Yosun gelişiminin önlenmesi için bekleme tankının direk güneş ışığından uzak tutulmasıgerekmektedir.Yeterli basınç ve pedlerin tamamının ıslanması için, pompa pedlerin orta hizasına monteedilmelidir.

7.7.3 EVAPOrATİF PEDLErİN İDArESİ•

•••••

Doğru buharlaşma ve hava dağılımını garantiye alacak olan bütün tünel fanlar çalışmadan,evaporatif sistemin çalışmasına izin vermeyin.Evaporatif soğutma, sadece 28 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda kullanılmalıdır.Evaporatif soğutma, sürü 28 günlük yaşa gelmeden kullanılmamalıdır.Perdeler asla tam olarak açılmamalıdırlar-maksimum inlet açıklığı: 0,75 m-1 m.Ped sistemine, haftalık olarak su basılarak mevcut su yenilenmelidir.Dönem arasında mutlaka ped temizliği yapılmalıdır.

Örnek:SOĞUTMA PED HAVA HIZI İHTİYACI:• 15 cm ped - <2,0 m/sn • 10 cm ped - <1,25 m/sn • 5 cm ped - <0,75 m/sn

1.BASAMAK : TEMEL KÜMES ÖLÇÜLERİNİ BELİRLEYİN• Kümes kapasitesi : 120 m uzunluk x 12 m genişlik x 4 m ort.yükseklik = 5.760 m³• Kesit alanı : 12 m genişlik x 4 m ort.yükseklik = 48 m²• İstenen hava hızı : 2,50 m/saniye• İstenen hava değişimi : 1 dakikadan az

2.BASAMAK : GEREKLİ TOPLAM FAN KAPASİTESİ İHTİYACI NEDİR?• İstenen fan kapasitesi : 48 m² x 2,50 m/sn = 120 m³/sn


COBB 39

3. BASAMAK : TOPLAM PED ALANI İHTİYACI NEDİR?• 120 m³/sn ÷ 2,0 m/sn = 60 m² pet alanı• 60 m² ÷ 1,5 mt (standart ped yüksekliği) = 40 m ped• VEYA 20 m her iki tarafa

7.8 SİSLEME SİSTEMLErİ

7.7.5 iSLAK ALTLiK VE YÜKSEK NEMİN OrTAK NEDENLErİ•

••••••

•

Pedlerden giren havanın hızının çok az veya çok fazla olması. Kümes içine giren hava hızınıayarlayan perde açıklık ayarı gerekmektedir.Fan kapasitesine karşılık yeterli ped alanı yoktur.Pedler kirlenmiş ve tıkanmıştır.Pompaların çok düşük hava hızında çalıştırılması.Pompaların 28 °C’nin altında çalıştırılması.Bağıl nem %70’in üzerindeyken pompaların çalıştırılması.Pedlerin alta gelmesi gereken tarafları, üste gelecek şekilde yerleştirilmiştir – Kümesindışında, en dik açılı kanallar zemine bakmalıdır.Pompa ayarsız çalışmaktadır – pedler tamamen doymuştur.

•

••

••

•

••••

•

Genişliği 14 m’den az olan kümeslerde, kümes boyunca, her yan duvarın 1/3’lükmesafelerine denk gelecek şekilde 2 sıra püskürtme başlıkları bulunmalıdır.Düşük basınçlı sisleme sistemleri 7,6 lt/saat su tüketirler.Sisleme başlıkları (nozzle) her hattın merkezinde 3,1 mt’den, doğruca aşağıyı gösterecekşekilde kurulmalıdırlar. Kümesin bir ucundan diğerine çakışmayacak şekildedüzenlenmelidirler.Sisleme hatları, kümes boyunca bir döngü sistemiyle birlikte kurulmalıdırlar.Her hatta, pompa çalışmazken içindeki suyu kümes dışına atmaya yarıyacak bir otomatikboşaltma valfi konulmalıdır. Boşaltma valfleri sistem çalışmazken, damlamalardankoruyacaktır.Tünel havalandırmalı kümeslerde, iki ana hattan tünel inletinin önüne gelen kısmlarda pedhava giriş açıklığından 1,2 m içeride yerden 1,5 m yüksekliğe konumlandırılmış saatte 7,6litre suyu sisleyerek ortama veren ilave sisleme hatları yerleştirilmelidir.Pompa ile ana sisleme hattı arasında 2 cm’lik su hattı bulunmalıdır.Pompa, hem sıcaklık hem de nem bağlantılı kumanda edilmelidir.Sisleyiciler 28 °C’nin üzerinde çalışmaya başlamalıdırlar.Düşük basınçlı sisleme sistemleri, 7-14 bar basınçta, damlacık büyüklüğü 30 mikrondanbüyük olarak çalışırlar.Yüksek basınçlı sisleme sistemleri 28-41 bar basınçta, damlacık büyüklüğü 10-15 mikronolarak çalışırlar.

COBB40


Hava hızı 2,5 m/sn’den hızlıyken, inlet açıklığından sisin direk verilmemesini sağlamak gerekir-inletalanı nozzle’ları zemin ve hayvanların ıslanmasını önlemek amacıyla, hava hızının 2,5 mt/sn’dendüşük olduğu yerlere konumlandırılmalıdır. Eğer bir nozzle’dan çıkan sis bir sonraki nozzle’dançıkan sis ile çakışıyorsa, gereğinden fazla nozzle bulunmaktadır veya sistem çalıştırılmamasıgereken bir zamanda çalıştırılıyordur. Bu durum, yüksek neme ve kümesin sonundaki fanlarınolduğu bölgelerde, ölümlere sebep olabilir.

•••

Pompa – anahat: 2 cm boru.Döngü içi – 1,25 cm (1/2 in.) boruDöngü yapılandırması, çalışma esnasında damlamanın engellenmesini, boşaltma valfleri isesistemin çalışmadığı zamanlarda damlamadan korunmak içindir.

Tavsiye edilen kurulum özelikleri:

Kümes: 12 mt genişlik (40 ft)

Otomatikboşaltma valfi

Otomatikboşaltma valfi

Kümes: 15 mt genişlik (49 ft)

Solenoit valf: >30 °C


COBB 41

Doğal havalandırma, iklim koşullarının hayvanların ihtiyaçlarıyla benzerlik gösterdiği, ılmanbölgelerde yaygındır. Ekstrem iklim koşullarının yaşandığı bölgelerde bu sistem önerilmez. Başarılı bir doğal havalandırma kümesin konumuna bağlıdır. Kümesler günün en sıcak saatlerindeyan duvarlarından, direk güneş ışığı ve dolayısıyla ısısından kaçınmak için, doğu-batıdoğrultusunda inşa edilmelidir. Hakim rüzgarlardan yararlanılmalıdır. Minimum R katsayısı 20-25olan (yalıtım katsayılarına bakınız) yansıtıcı bir çatı yüzeyi ve nitelikli bir saçak çıkıntısı dikkatedilmesi gereken konulardır.

Doğal havalandırmalı kümeslerde, soğutma fanlarının kurumundaki anahtar noktalar:

Doğal havalandırmada,etkinlik sırasına göre genel fan yerleşimleri: 1=en iyi, 3=en kötü

7.9 DOĞAL HAVALANDirMA

7.9.1 SiCAK KOşULLArDA SEVK İDArE TEKNİKLErİ 1.

2.

Hayvanlar arasında yavaşça yürüyün ve bu aradaki hava sirkülasyonunu ve su tüketiminiteşvik edin . Günün en sıcak zamanından 6 saat önce yemlikleri kaldırarak hayvanların yeme ulaşmasınıengelleyin. Bu hava hareketinin önündeki potansiyel bariyeri ortadan kaldırır ve hayvanlarınyem metobolizmasına bağlı ısı üretimlerini azaltır.

Minimum boyut: Çalışma kapasitesi 50 paskalda, 5,75 m³/saniye veya 345 m³/dakika olan900 mm’den az olmayacak direk fanlar.Bir 900 mm’lik fan, havayı sadece 1 m’den çekebilir ve havayı 12 m kadar hareket ettirebilir.900 mm’lik fan, maksimum dağılımda havayı 2.2 m dağıtabilir. Fan yerden en az 1 myüksekte olmalıdır.2,2 m’nin üzerinde, sıcak hava cebi oluşur.Fanlar yan duvara 60 derecelik bir açıyla durmalıdır. Fanlar, kısa duvar yüksekliğinde monteedilmelidir.Yan duvardan maksimum 1 m uzaklıkta olmalıdır.Fanlar dik asılmış olmalı ve yerden 1 mt yüksekte olmalıdır.

•

•

••

••

•

•

•

•

Fanlar havayı hakim rüzgardoğrultusundan içeriüflemektedir.Mükemmel hava değişimoranıDuvara 60 derecelik biraçıyla asılma.Hayvanlar,toplam kapsamaeşit bir yüksek hava hızınamaruz kalmaktadırlar.

1.

Hakim rüzgar yönü

COBB42


•

•

•

•

•

•

••

•

Fanlar havayı kümesinortasından üflemektedirler.Temiz ava değişiminigarantiye almak için ilk fanMUTLAKA kapıdan 1 mt(3,3 ft) uzakta olmalıdır.1 numaralı konfigürasyonagöre daha az hava değişimoranıFanlar 12 mt (40 ft) ayrıolmak zorundadır.Hayvanlar,toplam kapsamaeşit bir yüksek hava hızınamaruz kalmaktadırlar.

Fanlar “zigzag” modelasılmalıdır.HAVA DEĞİŞİMİ YOK.Hayvanlar çok sıcak vebayat havaya maruz kalır.Çok zayıf hava hızı kapsamı

2.

3.

Açık kümeslerde, bütün üretim periyodu boyunca sürünün sağlık durumunu korumak için perdeidaresinin iyi yapılması şarttır. İyi havalandırma idaresi, sıcaklık dalgalanmalarının az miktardaolmasına bağlıdır.

7.9.2 PErDE İDArE TEKNİKLErİ

Kümesin farklı yerlerinde sıcaklık farklılıklarınız olabilir.Bütün yaşlarda havalandırma, aşırı sıcaklığı, su buharını ve/veya CO2’i atmayı hedefler.Kümes iyi yalıtıldığında, özellikle CO2 çok önemlidir. CO2 seviyesi asla 3000 ppm’in üzerineçıkmamalıdır. Hava kalitesi kurallarına bakınız.İyi perde idaresi, soğuk iklim koşullarında solunum sorunlarından ve asitezden kaçınmakiçin hayatidir.Özellikle geceleri olmak üzere, 24 saat boyunca sıcaklık dalgalanmalarını minimize etmekgerekir. Daha iyi bir ısı kontrolü, yem dönüşümünde ilerleme ve büyüme oranında artışaneden olacaktır.

1.2.

3.

4.


COBB 43

7.9.3 PErDELİ HAVALANDirMA TEKNİKLErİ

Sabahları rüzgar yönünü hesaba katın, ve perdenin rüzgaraltı tarafını ilk olarak açın.Hava değişimini iyileştirmek ve kümese giren hava hızını arttırmak için, rüzgarın içeri girdiğitaraf açıklığı, çıktığı tarafın %25’i kadar olmalıdır.Kümes hava değişim miktarını azaltmak, ve kümese giren hava hızını düşürmek içinrüzgarın girdiği taraf açıklığı, rüzgar çıkış tarafındaki perde açıklığının, dört katı olmalıdır.Hayvanlar üzerinde maksimum hava hızı elde etmek için, perdeler her iki tarafta mümkünolduğunca alçak şekilde ve eşit açılmalıdır.14 günlük yaşa kadar, perdeler, civcivler üzerinde esintiye yol açmayacak kadar, ancakkümesteki yeterli hava değişimini sağlayacak kadar açılmalıdır.

1.2.

3.

4.

5.

Zemin seviyesinde, hayvanlar üzerinden geçen daha iyi hava hızı

Gelişmiş kümes dizaynıSaçakların altındaki düşük yan duvarlar

İzolatör görevi yapan ısı Pozitif

Negatif

1,50m2,40m

COBB44


Su,bütün fizyolojik fonksiyonların gerçekleşmesinde yaşamsal bir besin maddesidir. Su, yaşabağlı olmakla beraber, hayvanın vücut kompozisyonunun %65-78’ini oluşturur. Sıcaklık, bağılnem, rasyon içeriği ve vücut ağırlık artış oranının da içinde olduğu faktörler su tüketiminietkilerler. Verimli bir broiler üretimi için, iyi su kalitesi yaşamsaldır. Su kalitesini belirleyen ölçütler,PH, mineral seviyeleri ve mikrobiyal kontaminasyon seviyesidir. Su tüketiminin zamanla artmasıgerekmektedir. Eğer su tüketimi her hangi bir zamanda düşerse, kanatlı sağlığı, çevre ve/veyaidare teknikleri tekrar gözden geçirilmelidir.

Broilerler kimi minerallerin fazlalığına karşı oldukça toleransa sahip olsalar da bazı mineraller içinise oldukça hassaslardır. Demir ve manganez, suya acı bir tat verdiği için su tüketiminidüşürebilmektedirler. Ek olarak bu mineraller bakteri gelişimine de destek olmaktadırlar. Eğerdemir sorun teşkil ediyorsa filtreleme sistemleri ve klorlama, etkili koruma yöntemleridir. Sukaynağından alınan suyu 40-50 mikronluk filtreler yardımıyla filtrelemek önerilmektedir. Filtre enaz haftada bir defa olmak üzere kontrol edilip temizlenmelidir.Sudaki kalsiyum ve magnezyum sertliğe yol açmaktadır. Bu minerallerin kombinasyonu tortularaneden olarak suluk sisteminin verimliliğini etkileyebilmektedirler. Bu, genellikle kapalı sistemlerdegözlenen bir durumdur. Su yumuşatıcılar, kalsiyum ve magnezyumun olumsuz etkilerini ortadankaldırmak üzere sisteme girilebilir ancak sodyum seviyeleri tuz bazlı ürünler kullanılmadan öncebelirlenmelidir.Broiler performansı, 10 ppm kadar az olsa da nitratların varlığından olumsuz etkilenebilmektedir.Ne yazık ki, nitratları azaltmanın etkili ucuz bir yolu bulunmamaktadır. Su, nitratlar yönündentest edilmelidir çünkü yüksek seviyeler, bir kanalizasyon veya gübre nedenli kontaminasyonunhabercisi olabilmektedir.

Kronik seyreden düşük performanslar, kontamine olmuş sudan kaynaklanabilmektedir ve bu gibidurumlarda suyun acilen test edilmesi gerekmektedir. Su test edilirken, toplam koliform bakterisayısını değerlendirmek önemlidir,yüksek seviyeler hastalıklara neden olabilmektedir. Toplambakteri sayısı, mevcut su sanitasyon programının etkinliğini de yansıtacaktır. Mikrobiyalkontaminasyon, su kaynağı nedenli olabilmektedir. Eğer etkili bir su sanitasyon programıuygulanmıyorsa, bakteri üremesi kolaylıkla gerçekleşecektir.

Düzenli bir su sanitasyonu ve su hattı temizlik programı, mikrobiyal kontaminasyon ve suhatlarında biyofilm tabakalarının oluşmasına karşı koruma sağlamaktadır. Hayvanlar için biyofilmtabakaları problem olarak görülmezken, su hatlarına bir kez yerleştiğinde, bu tabakalar zararlıbakteri ve virüslerin dezenfektanlardan saklanacağı bir yer haline gelmekte ve ayrıca zararlıbakteriler için de besin kaynağı olmaktadır. Su hatlarındaki biyofilm tabakalarının ortadankaldırılmasında hidrojen peroksit içerikli ürünlerin üstün olduğu kanıtlanmıştır.

8. SU İDArESİ

8.1 MİNErAL İÇErİĞİ

8.2 MİKrOBİYAL KONTAMİNASYON

8.3 SU SANİTASYONU VE SİSTEM TEMİZLİĞİ


COBB 45

Bütün modern kanatlı suluk sistemlerinin, yüksek basınçlı su ile temizlenmesi gereklidir. Biyofilmtabakasını ortadan kaldırmak için en iyisi günlük olarak uygulanmak olsa da haftada en az üç kereyapılmalıdır. Yüksek basınçlı su basmada yeterli miktar suya ve basınca ihtiyaç duyulur. 1 ila 2 barsu basıncı, hattın içindeki biyofilm tabakasını çıkartacak hız ve türbülansı oluştumaya yetecektir.

Bir başka önemli faktör ise suyun ORP değeridir. ORP kısaltması,oksidasyon-azaltma potansiyeliiçin kullanılır ve basitçe klor gibi güçlü oksitleyici sanitizerlerin özelliklerini belirtir. Güçlü biroksitleyici, virüs, bakteri ve diğer organik materyali yakarak, suyu mikrobiyolojik açıdan güvenlihale getirir.650 mV (Mili volt) veya daha yüksek ORP değeri iyi kalitede bir suyu işaret etmektedir. 250 mVgibi daha düşük değerler, suyun düzgün dezenfeksiyonu için kullanılacak klorun işlevselliğinibaskılayacak yüksek bir organik yükü belirtmektedir.ORP metre, klorun aşırı kullanımından kaçılarak,uygun miktarda klorun belirlenmesi vesağlanması için yararlı bir gereçtir.Dikkat: Yüzme havuzları testleri, serbest veya bağlı kloru ayırt edememektedir. Bu testler 4-6ppm civarı bir değer verselerde, bağlı klorun yüksek oranda bulunması zayıf bir sanitasyona veağır bir organik yükün oluşmasına neden olabilir.Klor, suda 6,0-7,0 pH değerlerinde kullanıldığında en etkili olmaktadır. Bu seviye, güçlü birtemizleyici olan aktif hipoklor iyonları oranının artmasını sağlamaktadır.Sodyum bisülfat gibi inorganik asitler suyun pH’ını, herhangi bir zarar vermedendüşürmektedirler.Serbest klor kalıntı seviyeleri %85 hipoklorik asit içermiyorsa diğer kullanılan temizleyicilereoranla dikkate alınmayabilir. Klor ihtiva eden en yaygın maddeler:

8.3.1 HATTiN TEMİZLİĞİ-FLUSHiNG

8.3.2 OKSİDASYON-AZALTMA POTANSİYELİ (OrP)

•

•

•

Sodyum hipoklorit (NaOCI, çamaşır suyu) suyun pH’ını arttırdığı için su sanitasyonunda iyibir seçenek değildir.Triklor (trichoro-s triazinetrione) %90 oranında yarayışlı klor içermektedir ve kloru bir zamanperiyotunda yavaşça salan tabletler formundadır. Suyun pH’ını düşürdüğü için su sanitizeriolarak iyi bir seçenektir.Klor gazı %100 oranında yarayışlı klor içerir ve klorun en saf halidir, ancak tehlikeliolabilmektedir ve kullanımı sınırlandırılmıştır.

COBB46


8.4 TOPLAM ÇÖZÜLMÜş TUZ MİKTAri

8.3.3 pH

•

•••

••

pH solüsyondaki hidrojen iyonlarının miktarını 1,0 ila 14,0 arasındaki değerlerle belirten birölçüdür. 7,0, nötr değerini ifade eder.7,0 değerinin altı asidi,bu değerin üstü ise alkali ifade eder.8,0 değerinin üzerindeki pH acı bir tada neden olur ve böylece su tüketimini azaltır.Yüksek seviyedeki pH, organik asitlerin kullanımıyla düşürülebilir. Ancak organik asitlerde,su tüketimini olumsuz etkileyebildikleri için pek tercih edilmemektedirler.pH, su kalitesini ve klor gibi dezenfektanların verimliliklerini düşürmektedir.8,0’in üzerindeki pH seviyelerinde, klor çok az bir sanitize etkisi bulunan klorik iyonlarhalinde bulunmaktadır.

pH’ın, Hipoklorun (HOCL), Klorik İyon şeklinde bulunma yüzdesine etkisi

Toplam çözülmüş TUZLARIN (TDS) veya tuzluluğun ölçüsü, suda çözünmüş inorganik iyonlarınseviyesine bağlıdır. Kalsiyum,magnezyum ve sodyum tuzları TDS’ye katkıda bulunan önceliklibileşenlerdir. TDS’nin yüksek seviyelerinde, kanatlı üretiminde zararlı etkilerden sorumlukontaminantlar bulunabilmektedir. Aşağıdaki tabloda, Ulusal Araştırma Konseyinin (1974),toplam çözülmüş tuzların farklı konsantrasyonlarında, kanatlılarda su kullanımına dairuygunluklar, anahatlarıyla göstermektedir. Bütün çözülmüş elementlerin sudaki toplamkonsantrasyonu olarak belirtilmiştir.

pH

8,58,07,57,06,56,05,0

Hipoklorit İon - OCl

907952281040

Hipoklorik Asit – HOCl %

102148729096

100

COBB 47


8.5 DÖNEM ArASiNDA SULUK SİSTEMİ TEMİZLİĞİ••••••

•••

•

Suluk sistemini ve bağlı olduğu tankları boşaltın.Suluk sisteminin kapasitesini bulun.Üretici firmanın önerileri doğrultusunda temizlik solüsyonunu hazırlayın.Genellikle su tankından olmak üzere, suluk sistemine, hazırlanan solüsyonu boşaltın.Kimyasallarla çalışırken koruyucu kıyafet ve gözlük kullanın.Suluk hattının sonundaki tıpayı çıkartıp solüsyon gelinceye kadar suyun akmasına izinverin. Solüsyonu gördüğünüzde tıpayı tekrar yerine takın. Her suluk hattı için aynı şeyi yapın. Solüsyonun suluk hattı boyunca sirküle olmasına izin verin.Eğer sirkülasyon yapılması mümkün değilse, solüsyonun en az 12 saat beklemesine izinverin.Sistemden suyu boşalttıktan sonra,kullanılan kimyasalı ve biyofilm tabakasını ortadankaldırmak için hatta basınçlı su verin.

Toplam çözülmüş Tuzların değişik konsantrasyonlarındaki suyun, uygunluk durumu

Kaynak: Çiftlik hayvanları ve kanatlıların kullanımındaki sularda besin maddeleri ve toksikmaddeler, Ulusal Bilim Akademisi, Washington, DC. Ulusal Araştırma Konseyi (1974).

TDS - ppm

1.000’den az

1.000 ile 2.999arası



7.000 ille 10.000arası

10.000’den fazla

Kanatlı sektöründeki her aşama için uygun

Kanatlı sektöründeki her aşama için uygun. Su tüketimlerindedüşmelere neden olabilir ancak sağlık veya performans üstünde etkisiyoktur.

Kanatlı sektörünün hiçbir aşaması için uygun değil. Su tüketimlerindedüşmelere neden olabilir, mortalitede artma ve büyümede gerileme ilekarşılaşılabilir.

Kanatlı sektörünün hiçbir aşaması için uygun değil. Özellikle üstlimitlerde olmak üzere, her zaman, büyüme ve üretimde gerilemeayrıca mortalite de artma gözlenecektir.

Kanatlı sektörü için uygun değil ancak başka canlı üretim sektörleriiçin uygun olabilir

Su,hiçbir canlı üretim faaliyeti veya kanatlı için kullanılmamalı.

Değerlendirmeler

COBB48


8.6 SU ANALİZLErİSuların test edilmesi en az yıllık olmak üzere, periyodik sıklıklarla yapılmalıdır. Örnekler hem anasu deposundan hem de suluk hatlarının sonundan,steril kaplarla alınmalı ve akredite birlabaratuvarda analizi yapılmalıdır. Su numunesini alırken önemli olan suyu kontamineetmemektir.

Kanatlı üretimi için su kalite standartları

1.

2.

Musluğun veya nipelin uç tarafını ateş yardımıyla 10 saniye kadar sterilize edin. Buaşamada numuneyi etkileyebileceği için asla kimyasal madde kullanmayın.Ateşin olmadığı durumda, numuneyi almadan önce suyun bir kaç dakika akmasına izinverin.

Su Örnekleme Tekniği:

Kanatlılar için kullanılacak suyun aynı zamanda insanların kullanımına da elverişli olmasıgereklidir.

100 CFU/ml50 CFU/ml

6,0 – 8,0110 ppm

250 mg/lt0,6 mg/lt0,3 mg/lt

0,02 mg/lt125 mg/lt25 mg/lt

250 mg/lt1,5 mg/lt50 mg/lt

0 CFU/ml0 CFU/ml

6,8 – 7,560 – 180 ppm

60 mg/lt14 mg/lt

0,002 mg/lt0,2 mg/lt

014 mg/lt10 mg/lt

125 mg/lt

32 mg/lt

Kontaminant, mineral veyaiyonlar

Ortalama kabul edilen seviye

Kabul edilen maksimum seviye

BakteriToplam bakteriKoliform bakteri

Asitlik ve sertlik pHToplam sertlik

Doğal bulunun elementlerKalsiyum (Ca)Klorid (Cl)Bakır (Cu)Demir (Fe)Kurşun (Pb)Magnezyum (Mg)NitratSulfatÇinkoSodyum (Na)

Kaynak: Muirhead, Sarah, Kanatlı üretiminde kritik bileşen, iyi ve temiz su. Yem maddeleri, 1995.

COBB 49


9. BESLEME Broyler rasyonları, hayvanların sağlık durumlarının korunması ve verimli bir broyler üretimi içingerekli enerji ve besin maddelerini sağlamak üzere formüle edilir. Piliçlerin ihtiyaç duyduklarıtemel besin maddeleri: su, amino asitler, enerji, vitaminler ve minerallerdir. Bu bileşenler doğruiskelet ve kas gelişiminin sağlanması için birbirleriyle uyum halinde olmalıdırlar. Yem içeriğininkalitesi, yemin fiziksel yapısı ve hijyen, bu temel besin maddelerinin yapacakları katkıyı doğrudanetkilemektedir. Eğer hammaddelerden veya öğütme işleminden taviz verilirse veya yemin besinmadde profilinde bir dengesizlik varsa verimler kolaylıkla düşebilmektedir. Çünkü broylerler farklıkesim yaşı, canlı ağırlık, vücut kompozisyonu ve farklı üretim stratejileri doğrultusundayetiştirilmektedirler. Bundan dolayı sabit bir yem önermek, mümkün olmamaktadır. Yemlerdebesin madde içeriklerini belirten ifadeler sadece çalışmada kolaylık sağlayacak rehber kurallarolarak görülmelidir. Bu önerilerin bir üreticiden diğerine, farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır. Optimum rasyonların seçiminde, aşağıdaki anahtar noktalara dikkat etmek gerekmektedir:

Yemin yapısı toz, krambıl, pelet veya yüksek ısı ve basınç altında elde edilmesine bağlı olarakdeğişebilmektedir. Dünyanın çoğu bölgesinde fabrika yeminin, yemlemeden önce tahıllarlaharmanlanarak verilmesi, yaygın bir uygulamadır. Yemin ileri işlemeye tabi tutulması hembesinsel hem de idari açıdan bazı avantajlar sağladığı için genellikle tercih edilmektedir. Peletveya sıkıştırılmış yemlerin kullanımında toz yemlere nazaran daha büyük kolaylık bulunmaktadır.Besin değeri açısından, granül-pelet yemlerin sürü verimliliği ve büyüme oranları açısından tozyemlere kıyasla belirgin bir üstünlüğü bulunmaktadır.

Ham Protein:Broilerlerin ham protein ihtiyacı aslında proteinlerin yapı taşları olan amino asitlere olan ihtiyacınıifade eder. Proteinler dokuların yapısal bileşenleri olarak tüylerden kaslara kadar bir çok yerdebulunur.

Enerji:Enerji,bir besin maddesi olmamakla beraber besinlerin değerlendirilmesindeki enerjimetabolizmasını ifade eder. Enerji, hayvanların temel metabolik fonksiyonlarının ve vücutgelişimlerinin sağlanması için gereklidir. Geneleksel olarak, metabolik enerji, rasyonların enerjiiçeriğini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Metabolik enerji (ME), tüketilen yemdeki toplamenerjiden, atılan toplam enerjinin çıkarılmasıyla bulunur.

•••••

•••

Ham madde bulunabilirliği ve maliyetiCinsiyet ayrımının yapılıp yapılmadığıPazarın ihtiyaç duyduğu canlı ağırlıklarEtin değeri ve karkas randımanıPişmeye hazır, pişmiş veya ileri işleme ürünleri gibi pazar ihtiyacına yönelik yağlanmaseviyeleriDeri rengiEtin yapısı ve lezzetiYem fabrikasının yapabilme durumu

COBB50


Mikro besin maddeleri:Vitaminler, yağda eriyenler ve suda eriyenler olmak üzere sınıflandırılırlar ve çoğu kanatlırasyonuna rutin olarak eklenirler. Suda eriyen vitaminlere B-komleks vitaminleri dahildir. Yağdaeriyen vitaminler ise A, D, E ve K vitaminlerinden oluşur. Yağda eriyen vitaminler, karaciğerdeve vücudun diğer bölümlerinde depolanabilir.Mineraller, inorganik besin maddeleridir ve makro ve iz elementler olmak üzere ikiye ayrılırlar.Kalsiyum, fosfor, potasyum, sodyum, klor, sülfür ve magnezyum makro minerallerdir. Demir, iyot,bakır, manganez, çinko ve selenyum ise iz minerallerdir.

Yemin Analizi:Çiftlikte yapılacak sistematik bir yem örneklemesi en pratik uygulamadır. İyi bir yem örneklemetekniği, analiz sonucunda yemin gerçek besin içeriğini yansıtılabilmesi açısından oldukçaönemlidir. Numune, alındığı yemi iyi temsil eder halde olmalıdır. Bu, tava veya tepsiden bir parçayemin alınmasıyla sağlanamaz. Bütün yemi iyi bir şekilde temsil edecek olan paçal numuneyialmak için öncelikle bir çok yerden, fazla sayıda alt numunelerin toplanması ve bunlarınkarışımından bir numune oluşturulması gerekir. Her yem sevkiyatından beşer adet alt numunealıp karıştırıldıktan sonra tek bir örneğe dönüştürülmesi önerilmektedir. Yem hatlarından numunealmak önerilmez çünkü yemin elenmesi sonuçları etkileyecek, besin madde yoğunluklarındadeğişimler olabilecektir. Numuneler sürü çıkışına kadar buzdolabında saklanmalıdır. Her örnek,tarih, yem tipi ve sevkiyat numarası ile kayıt altına alınmalıdır. Eğer üretim sürecinde problemlerartarsa ve yemden şüpheleniliyorsa, numuneler analize gönderilmelidir. Labaratuvar sonuçlarırasyonların olması gereken besin özellikleriyle kıyaslanmalıdır.

COBB 51


Fazlı besleme:Genellikle broiler yaşının artmasıyla, besin maddesi gereksinimleri düşme gösterir. Genel olarak,broilerlerin büyütme programlarına paralel olarak başlangıç, büyütme ve bitirme rasyonlarıkullanılmaktadır. Bununla birlikte, piliçlerin besin madde ihtiyaçları belli günlere gelindiğindeaniden değişmez, zamanla, bir süreklilik içinde bu değişim gerçekleşir. Çoğu şirket, piliçlerindönemsel ihtiyaçlarını karşılamak için birden fazla yem tipi kullanmaktadır. Yem tipinin sayısıarttıkça üretici hayvanlarının ihtiyaçlarına en uygun şekilde besleme yapma olanağınıbulmaktadır. Yem tipinin sayısı, yem fabrikası kapasitesi, ulaşım masrafları ve çiftlikkaynaklarının yer aldığı ekonomik ve lojistik faktörler tarafından belirlenir.Rasyonların besin madde içeriği, üreticinin hedeflerine göre düzenlenmelidir. Broilerlerinbeslenmesinde üç ana hedef vardır ve çoğu üretici bunların bir kombinasyonunu kullanır.

Rasyon tipi 1:Canlı ağırlık artışını ve yem dönüşüm oranını optimize edecek besin maddelerince zengin içerik.Bu hedef karkasta fazla yağlanma ve metabolik bozukluklara yol açabilir. Ek olarak rasyonmaliyeti yüksek olacaktır.

Rasyon tipi 2:Düşürülmüş enerji içeriğine karşın optimal ham protein ve amino asit içeriği. Bu hedef, daha azyağlanma ile birlikte yağsız karkas üretimini arttıracaktır. Canlı ağırlık ve yem dönüşüm oranıolumsuz etkilenmekle beraber, Yağsız karkas maliyeti açısından optimal bir maliyetgerçekleşecektir.

Rasyon tipi 3:Düşük besin içeriği. Bu hedef düşük canlı ağırlık ve yüksek yem dönüşüm oranıylasonuçlanacaktır ancak canlı ağırlık başına maliyet optimum olabilmektedir.

Yem Kısıtlaması:Bu periyot esnasında, kesimhanede karkas üzerinde kalıntı kalmaması için aşı veya tedavilerinsona erme tarihlerine özel dikkat göstermek gerekir. Bu dönemde kayıtların dikkatli tutulmasıönem arz etmektedir.


İlave olarak tam buğday kullanılması:Dünyanın bir çok ülkesinde ilave olarak tam buğday kullanılması oldukça yaygın bir uygulamadır.Yem maliyetinde düşmeye bağlı olarak, canlı ağırlıkta kilogram başına maliyetin düşmesi, taşlıkgelişimindeki ilerleme sonucunda sindirim etkinliğinin artması ve eğer gerekliyse, günlük bazda,yemin besin içeriği ile oynama şansı yaratması gibi faydaları bulunmaktadır. Eğer ana yemdekiayarlamalar yapılmaz ise, büyümede gerileme, yağsız karkas ta azalma ve düşük üniformitegibi sorunlarla karşılaşmak mümkün olmaktadır.İlave buğday, yem fabrikasında da çiftlikte de katılabilir. Kullanımda sağladığı esneklik nedeniyle,tam buğdayın çiftlikte katılması tercih edilebilmektedir. Bu, çiftlikte bir yem oranlama sistemininyanı sıra, ilave dökme yem kovalarının da bulunmasını gerekli kılar. Yem fabrikasında, tambuğday, miksere veya yemin kamyona yüklenmesi esnasında katılabilir. Tam buğdayın, yemfabrikasında ezilerek katılması bazı avantajlar sağlar. Tipik olarak 7. gün veya civcivlerin canlı ağırlığı 175 gr oluncaya kadar ilave buğday yeme%1-%5 civarında katılmalıdır. Bu miktar %1 ile %5 arasındaki kademeli artışlarla %30’a kadarçıkarılabilir. Kullanılacak maksimum oranı, fabrika yemininin kalitesine ve besin yoğunluğuna,buğday kalitesine, önceki sürülerin verimlerine ve buna karşın yeni sürüden beklenen verimebağlıdır.İlave olarak rasyona tam buğday katılmasının, besin madde içeriğini azaltacağı etkisi hesabakatılmalıdır. Yemlere katılan ilaçların doğru seviyelerde olduğundan emin olmak için ayarlamalaryapılmalıdır. Belirli bir sürüye tam buğday ilavesi yapıldığında etkilerini gözlemlemek için canlıağırlık tartılarının düzenli olarak yapılması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Kesimhanedekiiç çıkarma bölümünde karkasların kontamine olmaması için ilave buğday, kesimden 48 saatönce kesilmelidir.

COBB52

COBB 53


10. BİYOGÜVENLİK -ÇİFTLİK TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYONU

Biyogüvenlik terimi, üretimin yapıldığı yeri tüm bulaşıcı hastalıklardan ari tutmak için izlenentüm stratejileri ve davranışları ifade eder. Etkili bir biyogivenlik programına ulaşmak,hijyenuygulamalarının iyi uygulanmasına ve hastalıklardan korunmada hayati öneme sahip olanaşılamalara bağlıdır. Etkili bir biyogüvenlik programı, planlama, uygulama ve kontrolaşamalarından oluşur. Unutulmamalıdır ki kümesleri veya araziyi tamamen sterilize etmekimkansızdır. Burada anahtar, patojenlerin sayısını düşürmek ve yeniden yerleşmeleriniönlemektir.

Başarılı bir biyogüvenlik programında anahtar noktalar özetle aşağıdaki gibidir:

10.1 BİYOGÜVENLİK

•

•

•

•

•

•••

••

••

•

•••••

•

Çiftliğe zaruri olmayan ziyaretçilerin girişini sınırlayın. Tüm ziyaretçileri ve önceki çiftlikziyaretlerini kayıt altına alın.Çiftlik yetkilileri, günün başında en genç sürüden başlayarak, daha sonralar da, daha yaşlısürülere doğru ziyaretlerini yapmalıdırlar.Özellikle ev-bahçe de kanatlı olmak üzere, şirket dışı tavukçuluk faaliyetleriyle temastankaçının.Eğer bir ekipman başka bir çiftlikten gelecekse,çiftliğe gelmeden önce iyicetemizlendiğinden ve dezenfekte olduğundan emin olun.Çiftlik girişine tekerlek havuzları veya tekerleklerin spreylenebileceği ekipmanlar kurun vegirişinin zorunlu olduğu araçların çiftliğe girmesine izin verin.Çiftlikler çit ile çevrilmiş olmalıdır.Kapıları ve girişleri her zaman kilitli tutun.Broyler ünitenizin olduğu çiftlikte kesinlikle başka bir kanatlı faaliyeti bulunmamalıdır. Broilerüretimi dışında kalan diğer çiftlik hayvanlarınız çitle ayrılmalı ve broiler çiftliği girişi haricindeözel bir girişi bulunmalıdır.Kümes içinde veya etrafında evcil hayvanların bulunmasına izin vermeyin.Bütün çiftliklerin, düzenli olarak kemirgen aktivitesi kontrolünü de içeren bir zararlı kontrolprogramı bulunmalıdır. Yeterli miktarlarda kemirgen yemi temin edilmelidir.Bütün kümesler haşere geçirmez durumda olmalıdır.Kümes etrafındaki alan, haşerelere yaşam alanı sağlayacak, bitki örtüsü, atıklar vekullanılmayan ekipmanlardan ari tutulmalıdır.Dökülen yemleri mümkün olduğunca çabuk temizleyin ve yemin döküldüğü noktaları acilenonarın.Kümeslerden ayrı olarak, çiftliğin mutlaka tuvaleti ve el yıkama yeri bulunmalıdır.Çiftlik girişinde, koruyucu kıyafet ve ayakkabıların değişimi için bir bölüm ayrılmalıdır.Her kümesin girişinde el dezenfeksiyonu bulunmasını sağlayın.Her kümesin girişinde iyi hazırlanmış ayak banyolarının bulunmasını sağlayın.Dezenfektanın inaktif olmasına neden olabilecek organik materyalin uzaklaştırılması içinayak havuzundan önce çizmelerin temizlenmesini sağlayın.Kısıtlı temas süresi nedeniyle, ayak havuzunda kullanacağınız dezenfektanın seçiminde,geniş spektrumlu ve hızlı etki gösteren bir dezenfektanı seçmeye özen gösterin.

COBB54


•

•

••

•

••

•

•

Her kümese girişte çizme değişimini veya çizmelerin naylon bir koruyucu yardımıyladışarıyla temasının kesilmesini sağlayın.Patojen döngüsünü ve/veya aşı etmenlerinin mevcudiyetlerinin düşürülmesi için broilerçiftliğinin tek yaş grubundan oluşması tavsiye edilmektedir.Aynı aşılama durumundaki benzer yaşlı anaçlardan gelen broilerler yerleştirilmelidir.Yeni civciv girişinden önce eski sürünün gönderilmesi işlemi mutlaka tamamlanmışolmalıdır.Yakalama ekipleri mutlaka koruyucu elbiselerini giymiş olmalıdırlar. Özellikle sürününgönderilmesi farklı zamanlarda, parçalı olarak yapılıyorsa, kafesler, kasalar ve forkliftler gibiekipmanlar çiftliğe girmeden önce yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.Sürüler arasında yeterli süre sağlandığına emin olun.Eğer yeni sürüde, eski altlık kullanılacaksa, bütün nemli ve kekleşmiş altlık çıkarılmalıdır.Yerleşik amonyağın buharlaşması ve altlığın iyice kurumasını sağlamak için yeni sürügelişinden önce ısıtma yapılmalıdır. Isıtma süresi olarak en az 48 saat önerilmektedir.Sürü yerleşiminden önce suluk sistemi boşaltıldıktan sonra, sisteme su basmak vedenenerek onaylanmış bir dezenfektan solüsyonu bekletmek gerekmektedir. Yerleşimöncesi hiçbir kalıntı kalmadığından emin olmak için sistemi temiz su basarak iyice durulayın.Mevcut kullanılan suyu, en az yılda bir kez olmak üzere mineral seviyeleri ve mikrobiyalkalitesi açısından test ettirin.

Broiler sağlığını korumada en önemli faktör hijyenin iyi sağlanmasından geçmektedir. Sağlıklıanaçlar ve hijyenik kuluçka koşulları hastalıklardan ari civcivlerin sağlanması açısındanyaşamsaldır. İyi hijyen şartları hastalık şansını azaltmaktadır.Çiftlik dezenfeksiyonu demek, sadece doğru dezenfektanın seçimi demek değildir. Çiftliksanitasyonunda anahtar faktör etkili temizliktir. Dezenfektanlar organik maddelerin varlığındainaktive olurlar. Aşağıdaki noktalar etkili bir çiftlik dezenfeksiyonu için gerekli temel aşamalarıortaya koymaktadırlar. Ancak, bu basamaklar altlığın yeniden kullanılacağı durumlardauygulanabilir değildirler.

Başarılı bir çiftlik sanitasyon programının püf noktaları:

10.2 ÇİFTLİK TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYONU

Her sezon sonunda, son sürünün, çiftlikte hiç hayvan kalmayacak şekilde gönderildiğineemin olun.İnsektisitlerin uygulanmasını sağlayın. Bu, en iyi olarak, hayvanların gönderilmesindenhemen sonra, altlık ve yapının soğumaya başlamasından önce yapılmalıdır. Aşırı haşereistilalarında, dezenfeksiyon işlemini takiben bir ilave insektisit uygulaması dahayapılabilmektedir.Sürü çıkışından sonra da kemirgen kontrol programını devam ettirin.Kazan ve helezonlarda dahil olmak üzere yemlik sistemindeki bütün kullanılmamış yemiortadan kaldırın.Kalan yemi bir başka sürüye nakletmeden önce geçmiş sürünün sağlık durumunu dikkatlicedeğerlendirin.Her kümesteki altlığı temizletin ve dökülüp saçılmayacağı şekilde uyarlanmış araçlarlanakillerini sağlayın.Yapıdaki bütün toz ve kiri temizletin. Göz önünde olmayan,hava inletleri, fan muhafazaları,duvarların üst tarafları ve kirişler gibi yerlere özel dikkat gösterin.

•

•

••

•

•

•

COBB 55


Direkt olarak yıkanamayacak ekipmanlara, kuru temizleme uygulayın ve yıkamaişleminden etkilenmemeleri için tamamiyle kaplayın.İçerideki bütün gider kapaklarını açın ve kümesin tüm iç yüzeyiyle birlikte tüm sabitekipmanları deterjan bazlı ürünler kullanarak, basınçlı yıkama makineleri vasıtasıylayıkanmasını sağlayın. Eğer köpük veya jel kullanıyorsanız, ürünün iyi çalışması içinönerilen temas zamanının dolmasına kadar beklemesine izin verin. Yıkama işlemlerikümes, yukarıdan aşağıya (tavandan zemine) olacak şekilde takip edilmelidir. Eğer çatıdafan bulunuyorsa, zeminden önce bu fanların yıkaması yapılmalıdır.Perdeli açık tip kümeslerde, perdelerin hem iç hem de dış taraflarının yıkanmasına özeldikkat gösterilmelidir.Kümesler girişten sona doğru yıkanmalı (fanlar ve hava inletlerine özel olarak dikkatedilerek) ve sonunda su, iyi drene edilmelidir. Kümes etrafında hiç su bulunmamalı, yasalmevzuata uygun yeterlilikte drenaj şartlarına sahip olunmalıdır.Kümes kontrol odaları, suyun elektrik panosuna zarar vermemesi için dikkatliceyıkanmalıdır. Kompresörler yardımı ile basınçlı hava kullanımı, vakum yaratacak cihazlarve silme işlemleri, (güvenlik düşünülerek, mümkün olan yerlerde) bu tip alanlarıntemizliğinde kullanılabilmektedir.Eğer su deposu veya su tankları bulunuyorsa, mümkünse açılmalı ve deterjan ilefırçalanarak temizlenmelidir.Temizleme solüsyonunu eklemeden önce suluk sistemini ve buna bağlı su tankınıtamamen boşaltın.En iyisi, mümkünse, sanitize edici solüsyonu suluk sisteminde sirküle olmasını sağlayın.Eğer böyle bir şansınız yoksa, sisteme tamamiyle temiz su basıp durulamadan önce,solüsyonun minimum 12 saat sistemde beklemesini sağlayın.

•

•

•

•

•

•

•

•

COBB56


Sanitasyon programının etkinliğini test etmek için, görsel muayene ve mikrobiyal kontrollerönerilmektedir. Sanitasyon programının etkinliği, nicel labaratuvar testleri kullanılarakölçülebilmektedir. İşletmeleri tamamen sterilize etmek gerçekçi olmamakla birlikte mikrobiyolojikkontroller, salmonella gibi istenmeyen organizmaların elimine edilebildiğini göstermektedir.Mikrobiyal kontrol programları ve sonraki sürülerin performanslarına dikkat edecek, belgelenmişbir denetim, sanitasyon programının etkinliğini ve değerini saptamaya yardımcı olacaktır.

Çıkarılan ekipman ilk olarak deterjan kullanılarak yıkanmalı, daha sonra dezenfekteedilmelidir.Duralit ve benzeri yıkanamayacak tipteki tek kullanımlık ekipmanlar bir sonraki sürüdekullanılmamalıdır ve güvenlice imha edilmelidir.Oluklar, fan muhafazaları, patika ve beton alanlar gibi dış alanlar yıkanmalı ve bakımlarıyapılmalıdır. Altlık artığı ve organik materyali çiftlik alanından uzaklaştırın. Kullanılmayan vegereksiz ekipman da aynı şekilde çiftlikten uzaklaştırılmalıdır.Ekipman ve yapılarla ilgili tamiratları bu aşamada yapın ve yıkama öncesi drenaj delikleriniaçın.Dış beton alanlar ve kümes sonları tamamiyle yıkanmalıdır.Kuruma işleminin hızlandırılması gerekiyorsa, ısıtma veya havalandırma sistemlerindenyararlanılabilir.Personel ile ilgili alanlar, yemekhane, soyunma odaları ve ofisler ayrıca temizlenmelidirler.Çiftlikte kullanılan bütün ayakkabı ve giysiler yıkanmalı ve dezenfeksiyona tabi tutulmalıdır.Etkili ve geniş spektrumlu bir dezenfektanın, basınçlı yıkama makineleriyle uygulamasınıyapın. Bütün iç yüzeylerin ve ekipmanların tavandan zemine olacak şekilde dezenfektan iletemas etmesini sağlayın. Fan muhafazalar, inletler, kiriş ve kolonlara özel dikkat sarfetmekgerekmektedir.Dezenfeksiyonun bitişini takiben, kümes girişlerindeki biyogüvenlik kontrolleri yenidenkurulmalıdır.Sürüler arasında yeterli bir bekleme zamanı vermek, hijyen programının etkinliğiniartıracaktır.

•

•

•

•

••

•

•

•

•

COBB 57


11.1 AşiLAMA

11. KANATLi SAĞLiĞiHastalıkların kontrol altında tutulmasında uzak ara en etkili ve en ekonomik yol korunmadır.Korunma en iyi şekilde, etkili bir biyogüvenlik programı ile birlikte uygun bir aşılama programınınyürütülmesiyle başarılabilir. Ancak, hastalıklar bu koşullar altında da gerçekleşebilir ve buolduğunda profesyonel veteriner hekimlerden tavsiye almak önemlidir. Bakıcılar ve diğerpersoneller, hastalıklara atfedilen problemleri farkedebilmeleri açısından eğitilmelidirler. Bunlarsu ve yem tüketim durumları, altlık durumu, mortalitede fazlalık, hayvan aktivite ve davranışlarınıkapsamaktadır. Problemin kaynağını bulmak için acilen harekete geçmek çok önemlidir.

Damızlık sürüler, kimi hastalıklar için maternal antikorları broiler civcivlere etkin bir şekildegeçirecek şekilde aşılanmaktadırlar. Bu antikorlar, broiler civcivlerini, özellikle büyümenin erkenevrelerinde korumaktadırlar. Bununla beraber, bu antikorlar broylerleri, kesim yaşına kadarkoruyamazlar. Bundan dolayı broilerlerin belli bazı hastalıklardan korunması için kuluçkahaneyada sahada ayrıca aşılanmaları gerekmektedir. Aşıların zamanlaması, beklenen maternalantikor seviyesine, şüphelenilen hastalığa ve sahadaki mevcut sorunlara karşı değişebilmektedir. Bir broiler aşı programının başarısına, aşılama işleminin en doğru şekilde uygulanmasıylaulaşılabilir. Aşağıdakiler hem içme suyu hem de spray aşılamalarda dikkat edilmesi gerekenönemli başlıklardır. Kimi aşı uygulamaları için, bazı tavsiyeler, aşı firmaları tarafındanyapılmalıdır. Çünkü bazı tedarikçi firma önerileri, aşağıdaki kurallarla kimi zamançelişebilmektedir.

A. İÇME SUYU AŞISI TEMEL KURALLARISürüler bütün aşıyı 1-2 saat içinde tüketmiş olmalılardır.Aşının, satıcı firmanın tavsiyesi doğrultusunda, doğru sıcaklıkta depolandığından emin olun.Özellikle sıcak günlerde, stresi düşürmek için aşılamayı sabah erken saatlerde yapın.Metal iyonlarınca (demir ve bakır,v.b.) zengin suları kullanmaktan kaçının. Eğer böyle birdurumun varlığından haberdar iseniz, başka bir kaynaktan daha iyi kalitedeki bir suyukullanmak daha uygun olacaktır.Suyun pH seviyesi 5,5 ile 7,5 arasında olmalıdır. Yüksek pH seviyesindeki suyun tadı dahaacı olacaktır ve böylece su ve aşı tüketimi azalabilecektir.Aşı başlamadan önce en az 1 saat susuz kalmış hayvanların, su verilmeye başladığındanitibaren aşıyı ivedilikle tükettiğine emin olun.Aşı ve stabilizatör karışımını, kimyasallardan, dezenfektanlardan, temizlik maddelerindenveya organik materyaller açısından temiz kap veya kovalarda hazırlayın.Aşı firmasının onayladığı bir renklendirici veya renkli stabilizatör kullanın. Bu sayede suhatlarının nezaman aşı ile dolduğunu anlayabilmenize ve kaç hayvanın aşıyı alabildiğinibelirlemeniz mümkün olabilecektir.Aşı uygulamasından 72 saat önce klor cihazını kapatın.Aşı başlangıcından 72 saat önce, her hangi bir deterjan artığı kalmadığından emin olmakiçin su filtrelerini temizleyin. Filtreleri temiz su ile temizleyin.Su sanitasyonunda, eğer ultra viyole ışık kullanılıyorsa aşının inaktive olmasının önünegeçmek için bu ışığı kapatın.

••••

•

•

•

•

••

•

COBB58


Aşı uygulamasının, eğer sürüde başka bir hastalık için tedavi de yapılıyorsa, başarısızolması mümkündür.Gerekli su miktarını, bir önceki günün toplam tüketiminin %30’unu alarak bulabilirsiniz.Eğer suyun ölçümü mümkün değilse şu hesaplamayı kullanabilirsiniz: Binler olarakhayvan sayısını gün olarak yaş ile çarptıktan sonra bir kez daha 2 ile çarpın. Bu miktar,2 saatlik bir periyotta yapılacak aşı için gerekli su miktarını verecektir.Litreye 2,5 gr (2 çay kaşığı) yağsız süt tozu ekleyin. Alternatif olarak aşı firmasınınönerileri doğrultusunda ticari stabilizatörlerde kullanılabilir.Yağsız süt tozunun sudaki mevcut kloru stabilize ettiğinden emin olmak için, aşınınkatımından 20 dakika önce su ve süt tozu karışımını hazırlayın.Aşı ürün tipini, seri numarasını ve son kullanım tarihini, kümes kayıtlarına işleyin.Her aşı şişesini, su-stabilizatör karışımının içinde daldırarak açın.Her aşı şişesini, aşı içeriği tamamen suda eriyinceye kadar çalkalayın.Su hatlarını kaldırın.Hazırlanmış aşı, stabilizatör ve renklendirici karışımını su tankına dökün.Hatların sonundan stabilizatör yada boyalı su gelene kadar hatların içindeki suyuboşaltın.Hatları indirerek hayvanların aşıyı tüketmesini sağlayın. Su tankı tam olarak boşalmadanhemen önce, hattın hava yapmasına engel olmak için, tanka gelen suyu açıp deponunyeniden doldurulmaya başladığından emin olun.Hayvanları su içmeye teşvik etmek ve uygulamanın üniform bir şekilde uygulanmasınısağlamak için hayvanların arasında yavaşça gezinin.Bir sonraki aynı yaştaki hayvanların aşısında ideal zaman olan 1-2 saatlik süreyi tekrartutturabilmeyi yada ayarlayabilmeyi sağlamak için, aşı tüketim zamanını mutlaka not alın.

•

•

•

•

••••••

•

•

•

COBB 59


B. AÇIK-ÇAN TİPİ SULUK SİSTEMİAşılama prosedürünü takip etmek için iki kişi gerekmektedir. Bir kişi aşı solüsyonunukarıştırmak için, diğeri ise aşının uygulanmasını sağlamak için bulunmalıdır.Her suluğu, içindeki altlık ve suyu boşaltarak temizleyin. Sulukları temizlerken dezenfektankullanmayın.Her suluğu, önceden belirlenmiş biçimde, fazla doldurmamaya ve aşı solüsyonunudökmemeye çalışarak dikkatle doldurun.

•

•

•

İçme suyu aşısının alımınının kontrol edilmesi:

Aşı süresince veya sonrasında sıra dışı durumlarla karşılaşırsanız zaman kaybetmedendanışman veteriner hekiminize başvurun.

Hayvanlar aşıyı alır almaz kontrole başlayın.Kümes başına rastgele 100 adet hayvan alın ve kaçının dilinin, gagasının ve kursağınınboyalı olduğunu kontrol edin.Kümesi 4 parçaya bölün ve her parçadan 25’er hayvan alarak kontrolünüzü yapın.Boyanma oranına göre tüm kümeste aşıyı almış hayvan sayısını hesaplayın.Hayvanların %95’i boya izi taşıyorsa, aşının başarılı olduğu düşünülebilmektedir.

••

•••

Aşı uygulamasından itibaren geçen süre

1 Saat2 Saat

Mavi leke bulunan hayvanların yüzdesi

%75%95

COBB60


Sprey aşılama kuralları:•

•

•

•

•

•

•

••

•••••

•

•

••••

•

Sprey aşılama, dikkatli bir aşı yönetimi ister. Spreyin bir kısmı, buharlaşma ve akma gibinedenlerle hayvana ulaşmadan kaybedilebilir.Aşı ekipmanlarının, satıcı firmanın önerileri doğrultusunda, düzgün çalıştığına ve doğrupartikül büyüklüğünde dağılım meydana getirdiğine emin olunmalıdır.Çiftlikte, kutularındaki günlük civcivlerin sprey aşıyla aşılanması, özel tipte bir sprey cihazıgerektirir (Aşı tedarikçinize danışın).Tamirata gerek duyulabileceği nedeniyle aşıdan en az bir hafta önce aşı makinelerinizindüzgün çalıştığını kontrol edin.Spesifik kümes koşulları ve ekipmanlar konusunda deneyimsiz aşıcılar, yürüyüş hızını iyiayarlayabilmeleri için mutlaka daha önceden su kullanarak pratik yapmalılardır.Sprey makinasını sadece aşılamada kullanın. İçine asla dezenfektan veya insektisitler gibikimyasallar koymayın.Özellikle sıcak havalarda stresi düşürmek için aşı uygulamasını günün erken saatlerindeyapın.Aşının, satıcı firmanın tavsiye ettiği sıcaklık aralığında saklandığına emin olun (2-8 °C).Aşı ürün tipini, seri numarasını ve son kullanım tarih, dezenfektan, temizlik maddesi veyaorganik maddenin olmadığı temiz yüzeylerde ve temiz kaplarda hazırlayın (Bu uygulamametodunda stabilizatörü, ekipman veya aşı tedarikçi firmasının önerisi doğrultusundakullanın).Taze, serin distile su kullanın.Her aşı şişesini suyun içinde açın.Her aşı şişesini, aşı içeriği tamamen suda eriyinceye kadar çalkalayın.Aşı makinasını, aşıyı katmadan önce az bir miktar distile su ile çalkalayın.Büyük mikron boyutlarındaki damlacıkların istendiği kaba sprey aşılarında, tipik olaraktoplam 30.000 hayvan için 15-30 lt su yeterli olmaktadır (Aşı ve aşı makinası tedarikçifirmalarının önerdiği miktarlar bundan farklı ise bahsi geçen firmaların önerdiği miktarlargeçerlidir).Aşılamadan önce tüm fanları kapatın. Aşıcının kümes boyunca rahatça yürümesine fırsatvermek ve daha önemlisi stresi düşürmek için ışıkları kısın.Kaba sprey aşılarında,kümesi boylu boyunca seyyar çevirme panoları yardımıylabölmelendirin. Aşıcıyla yan duvar arasındaki mesafe 4 mt’den fazla olmamalıdır.Kaba sprey, hayvan yüksekliğinden 1 mt kadar yüksekte olmalıdır.Spreyin nozzle kısmını aşağıya doğru bakacak şekilde tutun.Hayvanlar arasında yavaş ve dikkatlice yürüyün.Hayvanların ihmal edilip sıcaklık stresine maruz kalmalarına mahal vermeden, spreybitiminden itibaren 20 dakika kadar fanları kapalı tutun. Aşılamadan sonra aşı makinasını distile su ile çalkalayın ve tozsuz, temiz bir ortamdakurumaya bırakın. Bu değerli ekipman ile doğru şekilde ilgilenin.

COBB 61


12. KAYiTLAriN TUTULMASiKayıtların doğru olarak tutulması, sürünün performansının ve karlılığının takibi ile programlamave nakit akış projeksiyonlarının yapılabilmesi için gerekli tahminlerin yapılması açısından oldukçaönemlidir. Ayrıca potansiyel problemlerin önceden öngörülmesine de olanak sağlar. Günlükraporlar mutlaka her kümes için ayrı ayrı tutulmalıdır. Bazı ülkelerde aşağıdaki verilerin kesimdenönce, ilgili makamlar için hazırlanmaları gerekmektedir.

Günlük raporlar:• Her Kümes için cinsiyetlere göre ölümler ve ayıklamalar• Günlük yem tüketimi• Günlük su tüketimi• Su-Yem oranı• İçme suyu ile yapılan tedaviler• Günlük maksimum ve minimum sıcaklıklar• Günlük maksimum ve minimum nem• Kesime giden toplam hayvan sayısı• Kümes içinde yapılan değişiklikler

COBB62


Sürü kayıtları:• Yem sevkiyatları (tedarikçi/miktar/tip/tüketim tarihi)• Her sevkiyata ait yem numunesi• Canlı ağırlık (günlük/haftalık/günlük artış)• Tedavi (tip/grup/miktar/uygulama tarihi/bitiş tarihi)• Işık programı• Altlık (tip/sevkiyat tarihi/sevk edilen miktar/görsel değerlendirme)• Civciv sevkiyatı (sayı/tarih/saat/kutu içi sayılar/kamyon sıcaklık ve nemi)• Yerleşim sıklığı• Civciv geliş yeri (kuluçka/ırk/anaç kodu/civciv ağırlığı)• Kesimhanedeki her yüklemenin ağırlıkları• Iskartalar• Yem çekiş tarih ve saati• Yakalamanın başlangıç – bitiş, tarih ve saati• Dönem arası (toplam bakteri sayıları/görsel değerlendirme)• Otopsi bulguları• Tamir ve bakımlar• Haftalık jeneratör testleri• Haftalık alarm testleri• Sensör ve termostadların kontrolleri (güncel kalibrasyonlu)

Yıllık kontroller:• Su (kaynak ve suluktan test edilmeli)

COBB 63


13. EKLEr

Metrik çeviriler

Uzunluk:1 metre (m) 3,281 feet (ft)1 santimetre (cm) 0,394 inç (in.)

Alan:1 metre kare (m²) 10,76 feet kare (ft.²)1 santimetre kare (cm²) 0,155 inç kare (in.²)

Hacim:1 litre (lt) 0,22 emperyal galon (IG)1 litre (lt) 0,262 US galon (gal)1 metre küp (m³) 35,31 feet küp (ft.³)

Ağırlık:1 kilogram (kg) 2,205 pounds (lb.)1 gram (gr) 0,035 ons (oz.)

Enerji:1 kalori (kal) 4,184 jul (J)1 jul (J) 0,735 foot pound1 jul (J) 0,00095 Britanya termal ünitesi (BTU)1 Britanya termal ünitesi (BTU) 252 kalori (cal)1 Britanya termal ünitesi (BTU) 0,3 saat başına watt (kWh)

Basınç:1 bar İnç kare başına 14,504 pound (psi) 1 bar 100.000 paskal1 Paskal (Pa) 0,000145 psi

Akış hızı hacmi: 1 metre küp saat (m³/saat) dakika başına 0,5886 feet küp (ft³/dak)Yerleşim sıklığı:Hayvan başına 1 foot kare (ft²/hayvan) metre kare başına 10,76 hayvan (hayvan/m²)Metrekare başına 1 kilogram (kg/m²) foot kare başına 0,205 pound (lbs/ft²)

Sıcaklık:Santigrat'tan fahrenheit'a (Santigrat x 9/5) + 32Fahrenayt'dan santigrat'a (Fahrenayt - 32) x 5/9

Işık:1 foot-mum (fc) 10,76 lüks1 lüks 0,0929 foot - mum

COBB64


Broiler Civcivlerinde Kanattan Cinsiyet Ayrımı

Yavaş tüylenen formattaki broiler civcivlerinde, kanattan cinsiyet ayrımı yapmak mümkündür veaşağıda gösterildiği şekilde yapılabilmektedir.Hızlı tüylenen formattaki broiler civcivlerinin her iki cinsiyetinde de aşağıdaki tablodaki dişilerintüylenmesine benzer bir tüy gelişimine sahip olunacağı için, kanattan cinsiyet ayrımı yapmakmümkün değildir.

A - Brincil tüylerB - İkincil tüyler

Çıkımda bütüntüyler kısadırancak ikinciltüyler birincil tüylerinuzunluğunun ancak½ ile ¾’ü kadarolmaktadırlar

Birkaç saat sonratüyler uzar ancakhalen ikinciltüyler birincil tüylerinuzunluğunun ancak½ ile ¾’ü kadarolmaktadırlar

1. Kanadı bir yelpaze gibi açın 2. Dış taraftaki birleşme yerindeki tüylere bakın-alt sıra tüyler birincil tüyler, üst sıra tüyler

ikincil tüylerdir.3. Alt sıra tüyler (birinciller), üst sıra tüylerden (ikinciller) uzunsa civciv dişidir.4. Alt sıra tüyler (birinciller), üst sıra tüylerle (ikinciller) aynı uzunlukta yada daha kısa ise

civciv erkektir.

Birincil ve ikinciltüyler aynıuzunluktadırlar

İkincil tüyleryavaşça birinciltüyleri geçer

İkincil tüyler birinciltüylerden oldukçauzun Hale gelirler

DİŞİLERİkincil tüyler herzaman birincil

tüylerden daha kısadır

ERKEKLERİkincil tüyler her zaman birincil tüylerle

ya aynı boydadır yada daha uzundur

KANADIN ÜSTÜ

AB B

B BB B

A A A AA

A

COBB 65


14. NOTLAr

L-1020-02 TUAugust 15, 2010

cobb-vantress.com

r broiler sevk ve İdare l rehberi i o r b · 2017-10-04 · sevk ve idare, broilerin sadece temel...

Documents