r c g m bilten viibilten ministarstva finansija crne ge/januaor r-mart 2007. k reditni rejting...

Republika CRna GoRa

MinistaRstvo finansija bilten vii

januaR - MaRt 2007.

UPRAVE

Poreska uPrava: www.poreskauprava.vlada.cg.yu

uPrava carina: www.upravacarina.vlada.cg.yu

uPrava za antikoruPcijsku inicijativu: www.antikorup.vlada.cg.yu

uPrava za sPrečavanje Pranja novca: www.gom.cg.yu/aspn

uPrava za nekretnine: www.nekretnine.cg.yu

www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu

Bilten Ministarstva finansija Crne Gore/januar-mart 2007.

�

sadrŽaj

UVODNIK - Ministar finansija dr Igor Lukšić

KREDITNI REJTING CRNE GORE POBOLJŠAN NA BB+- Odsjek za međunarodnu saradnju i EU integracije,

samostalni savjetnik, Nataša Kovačević

SUZBIJANJE NELEGALNE TRGOVINE CIGARETAMA- Savjetnik ministra finansija, Predrag Stamatović,

- Direktor Agencije za duvan, Branislava Božović,

- Direktor Uprave policije, Veselin Veljović,

- Načelnik Komunalne policije, Miomir M. Mugoša

IMPLEMENTACIJA AKCIONOG PLANA ZA SPROVOĐENJE PROGRAMA BORBE PROTIV KORUPCIJE I ORGANIZOVANOG KRIMINALA- Direktor Uprave za antikorupcijsku inicijativu, Vesna Ratković

SARADNJA REPUBLIKE CRNE GORE SA KfW BANKOM- Koordinator Odsjeka za međunarodnu saradnju i EU integracije,

Jadranka Radunović

TRŽIŠTE NEKRETNINA U CRNOJ GORISektor za korporativne i imovinsko-pravne poslove, viši savjetnik, Maja Mitrović

DEVIZNA ŠTEDNJASektor trezora, samostalni savjetnik, Marina Popović,

samostalni savjetnik, Nataša Novaković

6-7

8-9

10-13

14-15

16-18

19-20

21


�

Bilten Ministarstva finansija januar-mart 2007. godine

Broj: 7

izlazi: kvartalno

izdavač: Ministarstvo finansija

Crne Gore

za izdavača: dr igor lukšić

Urednik: ana Miljanić

asistent Urednik:Biljana Bataković

Uređivački odBor: koviljka Mihailović,

Milorad katnić,krsto racković

PrevodilaC: jelena čađenović

dizajn: adil tuzović

kontakt: Pr slUŽBa

Ministarstva Finansijatel:

+381 81 224 581Fax:

+381 81 224 450e-Mail:

[email protected]:

www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuadresa:

stanka dragojevića br 2, Podgorica

štaMPa: Grafotisak

tiraŽ: 400

OSTVARENJE PRIMITAKA BUDŽETA REPUBLIKE CRNE GORE U PERIODU JANUAR – MART 2007. GODINE- Sektor trezora, samostalni savjetnik, Dušanka Rudović

PRIHODI OPŠTINA – 2006.Sektor za poreski i carinski sistem, samostalni savjetnik, Gordana

Radović, Sektor budžeta, samostalni savjetnik, Vladislav Karadžić

PAUŠALNO OPOREZIVANJE – KARAKTERISTIKE, PREDNOSTI Vukica Kaluđerović, pomoćnik direktora Poreske uprave

PORESKE PRIJAVEPoreski inspektor I , Vesna Ćalović

ZAKONSKI OKVIRI SISTEMA OSIGURANJA U CRNOJ GORI (UZ KRATAK OSVRT NA POSLOVANJE DRUŠTAVA NA TERITORIJI CRNE GORE)- Koordinator Odsjeka za osiguranje, Milanka Obradović, viši savjetnik, Biljana Doderović

PREGLED KLJUČNIH AKTIVNOSTI MINISTRA fINANSIJA U PERIODU JANUAR – MART 2007. GODINE- Portparol, Ana Miljanić, Asistent portparola, Biljana Bataković

PROJEKATI OD INfRASTRUKTURNOG I EKOLOŠKOG ZNAČAJA- Odsjek za međunarodnu saradnju i EU integracije, viši savjetnik,

Dragan Darmanović

JAVNI DUG CRNE GORE – 31. MART 2007. GODINE- Koordinator Odsjeka za upravljanje javnim dugom, Nemanja Pavličić

KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA U CRNOJ GORI – I KVARTAL- Koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i saradnju sa

međunarodnim instirucijama, Stanko Jeknić,

- Samostalni savjetnik, Radovan Živković,

- Samostalni savjetnik , Vladislav Karadžić

KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA U CRNOJ GORI – 2006. GODINA- Koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i saradnju sa

međunarodnim instirucijama, Stanko Jeknić,

- Samostalni savjetnik, Radovan Živković,

- Samostalni savjetnik , Vladislav Karadžić

22

23-26

27-29

36-37

38-41

41-44

45-47

48-56

57-58

Republika Crna GoraMinistarstvo finansija

30-35


�

Očigledno je da je crnogorska ekonomija u usponu i ritmu u kojem nikada u svojoj istoriji nije bila. O tome svjedoči najbolje trend priliva stranih direktnih investicija koje su dostigle prošle godine nivo od 30 % BDP. Kako nema nijednog razloga da se takva aktivnost uspori, može se očekivati da prosječni trogodišnji realni rast uključujući 2007 godinu bude oko 6%. Istovremeno, nastavlja se trend rasta zarada uz smanjenje nezaposljenosti.

Iz ugla javnih finansija najvažniji poslovi u naredna tri mjeseca biće rješavanje pitanja restitucije kroz izm-jene zakona koji se nalazi u Skupštini RCG. Radi smanjenja tereta budućim

generacijama bilo bi neophodno dodatno naglasiti povraćaj vlasničkih prava. Na taj način bi se ne samo smanjio potencijalni javni dug već bi se dodatno naglasio značaj svojinskih prava. Nastavlja se rad na Zakonu o doprinosima za socijalno osiguranje, čijim donošenjem bi trebalo da se stvore uslovi za nastavak rasterećenja privrede, u cilju povećanja njene dugoročne konkurentnosti. Novi zakon bi trebalo da omogući da poresko opterećenje na rad poste-peno opadne na ispod 60 centi u odnosu na 1 euro neto zarade, što će učiniti našu ekonomiju jednom od poreski najkonkurentnijih u Evropi. Važan dio tog mozaika je izmjena

Ministar finansija Crne Gore dr igor lukšić

kontakt:

telefon: +381 81 242-835Fax: +381 81 224 450e-mail: [email protected]:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu

UVODNIK

Prvi kvartal 2007. godine protekao je uz puno ispunjavanje ciljeva budžetske politike. Usljed odlične realizacije prihodne strane ostvaren je značajan suficit, koji na odgovorajući način djeluje kontraciklično na sveu-kupna ekonomska kretanja. Premašivanje plana prihoda za oko 20 mil-iona u prva tri mjeseca omogućilo je dalje povećanje državnih depozita.

Vrijeme pokazuje da je bila pametna odluka da se privatizacioni prihodi iskoriste za smanjivanje unutrašnjeg duga, jer današnja ekonomska aktivnost odbacuje poreske prihode koji omogućavaju da nastavimo razmišljati o daljem poreskom rasterećenju, dok se istovremeno povećavaju državne rezerve. Ukoliko se takav trend nastavi potpuno je realno očekivati da dođe tokom trećeg kvartala do prijevremene otplate dijela spoljnjeg duga.


�

Zakona o finansiranju lokalnih samou-prava kojim bi trebalo predvidjeti uki-danje prireza porezu na dohodak, dok bi se lokalnim samoupravama ustu-pio veći procenat poreza na dohodak. Strukturno pitanje koje je u odnosu na promjenu toga Zakona od poseb-nog značaja jeste veća kontrola nad potrošnjom privatizacionih prihoda, jer se takvom vrstom deficitarnog finansiranja mogu ugroziti ciljevi mak-roekonomske politike. Nadam se da će lokalne samouprave imati razumi-jevanja za ove promjene.

Na strani strukturnih reformi potrebno je nastaviti politiku sman-jivanja barijera preduzećima, prije svega iz domena malih i srednjih, što uključuje i nepovoljne tarife za snabdi-jevanje električnom energijom i tele-fonskih usluga. Takve neporeske bari-jere sprečavaju novo zapošljavanje, odnosno rast zarada. Više je nego očigledno da se mora ući u temeljitije restrukturiranje preostalih državnih preduzeća u cilju pripreme za njihovu privatizaciju. Samo na taj način se može obezbijediti dugoročno zdrav-lje crnogorskog ekonomskog sistema. Prva na tom spisku je svakako EPCG. Razmatranje privatizacije termoelek-trane u Pljevljima ne može biti izgovor za usporavanje pravnog razdvajanja te

kompanije na 4 dijela u skladu sa evrop-skim standardima. Takođe, takva vrsta restrukturiranja treba da omogući da se obezbijedi 100% vlasništvo države nad transmisijom električne energije uz odgovarajuće korigovanje u korist manjinskih akcionara vlasničke struk-ture u preostala tri dijela. Prethodno treba sprovesti zamjenu duga u nove akcije države čime će bilansi ove kompanije izgledati mnogo bolje. Na sličan način treba treba voditi postu-pak i u Željeznici i Luci Bar. Kada se govori o reformi energetskog sektora ne smije se ispustiti iz vida neophod-nost promjene tarifne strukture cijena električne energije. Njihovo postupno dovođenje na nivo pokrivanja oper-ativnih troškova za domaćinstva i smanjivanje cijena za pravna lica je, pored elementarne ekonomske logike i međunarodna obaveza naše države

Vremena za čekanje nema!

Dr Igor LukšićMinistar finansija


�

Kreditni rejting predstavlja ocjenu kreditne sposobnosti države. Proces dodjele rejtinga zasniva se na detaljnoj kvalitativnoj i kvantita-tivnoj analizi kreditne sposobnosti države, što uključuje: politički rizik, prihode i privrednu strukturu, izglede za budući rast ekonomije, fiskalnu i monetarnu fleksibilnost, generalnu zaduženost države, spoljnu likvidnost i spoljni dug javnog i privatnog sektora.

Imajući u vidu značaj posjedovanja i poboljšanja kreditnog rejtinga za Crnu Goru, kao i važnost stranih direktnih investicija za uspješan završetak reformskih procesa, Vlada Republike Crne Gore, prihvatila je predlog za angažovanje agencija kao što su Moody’s i Fitch, koje zajedno sa Standard and Poor’s predstavljaju tri najrenomiranije institucije u svijetu za ocjenu kreditnog rejtinga.

U periodu od 13. do 15. marta 2007. godine, analitičari agencije „S&P” iz Londona, posjetili su Republiku Crnu Goru, kako bi izvršili drugu godišnju reviziju kreditnog rejtinga zemlje, i tom prilikom se sastali sa predstavnicima Vladinih i drugih institucija, kao što su: Ministarstvo finansija, Centralna banka, Agencija za promociju stranih investicija, Institut za strateške studije i prognoze i Hypo Alpe Adria banke i pred-stavnicima međunarodnih institucija, odnosno EAR-a i USAID-a.

Revizija je obavljena uspješno, Crna Gora je poboljšala svoj kreditni rejting sa BB na BB+, za dugoročno investiranje, dok je istovremeno kratkoročni rejting Crne Gore, B, potvrđen. Cjelokupno stanje u zemlji ocijenjeno je stabilnim.

Kako je navedeno u izvještaju analitičara S&P, poboljšanje rejtinga Crne Gore je zasnovano na činjenici da je zemlja značajno popravila izglede za rast zahvaljujući snažnoj investcionoj potrošnji i poboljšanju javnih finansija. Rast stvarnog BDP je prevazišao stopu od 8% u 2006. godini, prema procjeni „S&P”, zahvaljujući snažnoj domaćoj tražnji, i rastu u bankarskom i industrijskom sektoru, kao i u sektoru turizma. Poboljšanju rejtinga uticalo je značajno i smanjenje političkog rizika zahvaljujući postignutoj nezavisnosti, 21.maja 2006. godine, pa je na taj način, Crna Gora privukla značajan nivo direktnih stranih investicija, u nekretnine, turizam, kao i u ostale sektore. Imajući u vidu planirane reforme u oblasti socijalnog osiguranja, nastavak procesa privatizacije, snažan rast direktnih stranih investicija, kao i ulaganja u infrastruk-turu, očekuje se održivi godišnji rast BDP na nivou od 6%, u srednjeročnom periodu.

Poboljšani rejting je rezultat i fiskalne strategije Vlade Republike Crne Gore, koja je rezultirala budžetskim suficitom od 4% BDP u 2006. godini, (isključujući plaćanja usmjerena na otplatu ranijih zaostalih budžetskih obaveza i registrovanje obaveza po pitanju restitucije iz „prvog talasa”-drugi talas će biti nakon usvajanja novog predloga zakona). U srednjeročnom roku očekuje pad na otprilike 2% BDP. Mada će iznos javnog duga u odnosu na BDP rasti, u 2007. godini, (na kraju prethodne godine učešće javnog duga u odnosu na BDP je bio 38,2%), očekuje se značajan pad učešća javnog duga u BDP, na iznos od 36%, u 2009. godini.

Sledeća tabela predstavlja određene makroekonomske pokazatelje Republike Crne Gore u prethodnom periodu, kao i predviđanja za naredni vremenski period:

Republic of Montenegro Selected Indicators2010f 2009f 2008f 2007f 2006 2005 2004 2003

BDP po stanovniku ($) 5,207 5,049 4,977 4,246 3,590 3,200 2,926 2,373Stvarni BDP (% promjena) 5.0 5.5 6.5 7.0 8.5 5.5 4.2 2.4Stvarni BDP/stan.(% promjena)(% promjena) 4.7 5.2 6.2 6.6 8.2 5.2 3.9 2.1Konsolidovana javna potrošnja (%BDP) 1.0 1.3 1.8 3.0 3.7 2.9 2.8 4.2Javni dug (%BDP) 33.1 36.0 39.7 43.9 39.4 43.3 48.6 55.2Neto javni dug (%BDP) 5.2 10.0 12.4 14.6 29.7 34.4 41.2 50.1Plaćene kamate (% u odnosu na prihode) 3.0 2.9 2.9 2.7 2.5 2.2 3.9 2.8Domaći krediti privatnim sektorima i ne-finansijska javna preduzeća (% u odnosu na prihode) 78.9 73.8 66.7 56.5 42.1 20.1 16.8 12.9Index cijena na malo (prosjek; %promjena) 2.3 2.8 3.0 3.7 2.8 3.8 4.3 6.7Spoljno finansiranje -ukupne potrebe (% od primitaka tekućeg računa)

121.7 123.3 126.4 132.9 142.4 118.2 117.9 112.1

Bilans tekućeg računa (% BDP) 9.4 13.1 16.0 21.3 29.7 9.0 7.6 7.3 Neto spoljni dug, u užem smislu (% od primitaka tekućeg računa)

15.7 15.3 17.5 20.8 24.9 27.8 53.9 75.6

Izvor: Izvještaj Standard and Poor’s, 20.april, 2007.godinef - prognoza

Kreditni rejting Crne Gorepoboljšan na BB+


�

Značajan doprinos poboljšanju kreditnog rejtinga dala je i završna faza pregovora sa Evropskom unijom i parafiranje Sporazuma o sta-bilizaciji i pridruživanju, čime je napravljen snažan podsticaj za dalje ekonomske i političke reforme. Dalja integracija Crne Gore u evropske institucije svojevrsna je garancija njenog daljeg napretka i pune reafirmacije u regionu u kojem zauzima važan strategijski položaj.

Nadalje je istaknuto da se sveukupna stabilnost Crne Gore odražava u očekivanjima da će se nastaviti ekonomske reforme, fiskalna konsolidacija i snažan rast investicija, dok će nastavak poreskih reformi, kao i reformi u oblasti tržišta rada voditi snažnom ekonomskom rastu i daljem poboljšanju kreditnog rejtinga. Povećana ocjena iziskuje održivost direktnih stranih investicija, naročito u oblasti turizma i energetskog sektora, ali se potencira i značajno smanjenje javnog duga.

U sledećoj tabeli dat je prikaz kreditnog rejtinga zemalja u okruženju, ocjenu rejtinga za dugoročno investiranje, kratkoročno investi-ranje, kao i cjelokupni izgledi ulaganja.

Zemlja Long-term Outlook Short-term

Bugarska BBB positive A-3

Hrvatska BBB stable A-3

Rumunija BBB- stable A-3

Crna Gora BB+ stable B

Makedonija BB+ stable B

Turska BB- positive B

Srbija BB- stable B

Ukrajna BB- stable B

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

BBB BBB BBB- BB+ BB+ BB- BB- BB-

Bugarska Hrvatska Rumunija Crna Gora Makedonija Turska Srbija Ukrajna

Bugarska BBBHrvatska BBBRumunija BBB-Crna Gora BB+Makedonija BB+Turska BB-Srbija BB-Ukrajna BB-

Na ljestvici Standard and Poor’s zemalja u okruženju, Crna Gora zauzima mjesto odmah iza Hrvatske, koja ima rejting BBB, dok su neke zemlje u regionu, kao što su Bugarska i Rumunija, dobile u relativno kratkom roku bolji rejting zbog činjenice da su pristupile Evropskoj uniji.

Ovogodišnje poboljšanje kreditnog rejtinga samo je najava trenda poboljšanja pozicioniranja Crne Gore na međunarodnom finansi-jskom tržištu, s obzirom na činjenicu da je poslije dobijanja inicijalne ocjene, i u prvoj godini revizije poboljšala svoj kreditni status. Mada se Crna Gora još uvjek nalazi u tzv. „špekulativnom nivou” ocjene kreditne sposobnosti, značajno je ukazati da je ovogodišnja ocjena samo stepen niže ispod nivoa dobijanja tzv. „investicione ocjene”, što znači sigurno ulaganje.

Ocjena dodijeljena Crnoj Gori govori da je država sposobna da servisira i isplaćuje dugove, makar i uz visoku kamatu. Kreditni rejting, dodijeljen od strane jedne od najrenomiranijih i najkredibilnijih institucija u svijetu za procjenu ekonomskog dostignuća u jednoj zemlji, samo je potvrda atraktivnosti zemlje za priliv dugoročnog kapitala, a ujedno pruža i objektivnu informaciju investitorima o kreditnom riziku.

Poboljšava se pozicija zemlje za priliv stranih investicija i povećava mogućnost jeftinijeg zaduživanja. Na ovaj način, Crna Gora je dobila potvrdu o uspješnosti zalaganja na implementaciji reformi, kao i stvaranju osnova za dalji ekonomski prosperitet.

Odsjek za međunarodnu saradnju i EU integracije

Nataša Kovačević,Samostalni savjetnik


10

Nelegalna trgovina cigare-tama u poslednjih nekoliko godina u velikoj mjeri privlači

pažnju javnosti i predstavlja jedan od najčešćih povoda za kritikovanje rada Vlade Crne Gore. I pored objektivnih razloga koji su doveli do te pojave i činjenice da nelegalna trgovina ciga-retama nije iskorijenjena nigdje u svi-jetu, realno sagledavanje problema ukazuje na štetu koja se može predvi-djeti u najmanje dva pravca.

Prvi je uticaj koji sivo tržište ima na ukupan ugled Crne Gore i na privredni ambijent zemlje koja pretenduje da se sve aktivnije uključuje u međunarodne trgovinske tokove.

Druga važna okolnost je direktna šteta koju trpi budžet Republike kroz umanjenje prihoda od akciza, carina i poreza. Imajući sve to u vidu, na nivou Vlade RCG je odlučeno da se formira Operativni tim za suzbijanje nelegalne trgovine cigaretama kojim rukovodi Ministar finansija. Članovi Operativnog tima su i rukovodioci: Uprave carina, Uprave policije, Poreske uprave, Agencije za duvan, Republičke tržišne inspekcije i Komunalne policije Glavnog grada. Svaki organ dužan je da preduzima pojačane mjere i aktivnosti iz okvira svoje nadležnosti u kontinuitetu, sve dok se tržište ciga-reta ne dovede u red. Od nadležnih

organa, takođe se traži da ostvare punu međusobnu saradnju i sinhro-nizuju djelovanje. Da bi sadržaj mjera bio sveobuhvatan i integrisan na svim nivoima, u ovu akciju biće uključene i sve lokalne samouprave.

Osnovni pravci rada tima su definisani kroz sledeće aktivnosti:

- početak rada komunalne policije, sa posebnim osvrtom na Podgoricu. U tom smislu treba nas-taviti pojačane kontrole prodaje na javnim površinama i oduzimati sve nelegalne količine cigareta.

- pojačanu aktivnost Poreske inspecije i Republičke tržišne inspe-kcije u smislu kontrole prodajnih i uslužnih objekata uključujući i mjeru zatvaranja objekata u kojima budu pronadjene nepravilnosti.

- pojačanu saradnju Uprave policije i Uprave Carina u zoni zajedničke odgovornosti, kao i pojačanu aktivnost uprave policije u kontrolama po dubini državne teritori-je. Posebne kontrole slobodnih carin-skih prodavnica uključujući i mjeru privremenog oduzimanja licence.

- Medijska kampanja za pro-mociju legalnih kanala distribucije

Kroz realizaciju ovih mjera bi tre-balo da se postigne potpuna, brza i efikasna koordinacija svih organa koji su uključeni u rad.

PORESKA UPRAVAPoreska uprava je preduzimajući

mjere iz svoje nadležnosti u skladu sa Akcionim planom Vlade RCG za suzbijanje sive ekonomije u gore navedenom periodu izvršila ins-pekcijski nadzor kod 619 poreskih obveznika. Od ukupnog broja kon-trolisanih obveznika nepravilnosti su utvrđene kod njih 65, a kod 554 nijesu utvrđene nepravilnosti. Podneseno je 65 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka, izrečeno je 11 zabrana obavljanja djelatnosti, oduzeto 272 paklice cigareta i robe u vrijednosti od 331,80 €. U strukturi utvrđenih nepravilnosti najviše je prekršaja iz člana 50 Zakona o akcizama (prodaja cigareta po maloprodajnim cijenama koj su veće od prijavljenih).

UPRAVA CARINA- Službenici Uprave carina su

u toku rada Operativnog tima izvršili ukupno oko 2000 kontrola (teretna motorna vozila,putnička vozila, konte-jneri, carinska skladišta...).

- U izvještajnom periodu orga-nizacione jedinice Uprave carina su otkrile 12 prekršaja. Predmet carinskih prekršaja su bile sakrivene cigarete u 4 slučaja.

- Pojačana aktivnost na kon-trole rada Posebnih carinskih prodavni-

Suzbijanje nelegalne trgovine cigaretama

Predrag Stamatović


11

ca je rezultirala otkrivanjem nepravil-nosti zbog kojih je Ministarstvu finan-sija predloženo oduzimanje licence za rad u 2 slučaja. U jednom slučaju je licenca oduzeta, a u drugom je postu-pak u toku.

- U vezi sa nadležnošću Uprave carina po pitanju zaštite prava intelek-tualne svojine, pred ovim organom u toku su dva postupka pokrenuta po službenoj dužnosti i po zahtjevu stranke za zaštitu prava intelektualne svojine, prekid carinskog postupka i zadržavanje robe – cigareta marki »Memphis, Marlboro, Parlament i Eve«.

REPUBLIČKA TRŽIŠNA INSPEKCIJA- Pored kontinuiranog nad-

zora i obaveze svih inspektora da u redovnim kontroloma naročito pos-vete pažnju prometu duvanskih proiz-voda, posebnim uputstvom odred-jena je dinamika i način ostvarivanja aktivnosti sa ciljem pojačanog nad-zora.

- Shodno tome, u prvom peri-odu primjene Akcionog programa do 28.02.2007 god., TI je vršila pojačani nadzor u šest opština odabranih

- na osnovu analize podataka iz nadzora prometa duvanskih proiz-

voda sprovedenog u predhodna tri mjeseca. Kontrola je vršena u malo-prodajnim objektima, a obuhvaćeni su trgovci kod kojih su u predhod-nom periodu utvrđene nepravilnosti u pogledu odobrenja za rad i porijekla robe-akcizne markice, kao i jedan broj trgovaca po sistemu uzorka ili po pri-javi građana.

- Izvršeno je 577 kontrola, pri čemu je u 412 slučajeva utvrdjena nepravilnost, donijeto je 13 rešenja o zabrani rada, u 184 slučaja je oduze-to ukupno 10.657 paklica cigareta. Izrečeno je 196 mandatnih kazni u ukupnoj vrijednosti od 32.722 €, i podnešeni zahtjevi za pokretanje prekršajnog postupka u 64 slučaja.

- Izvještaji inspektora ukazuju da je ilegalne prodaje cigareta u malo-prodajnim objektima sve manje, da su te pojave prisutne u manjim pro-dajnim objektima na gradskim per-iferijama i seoskim područjima, a sve manje u gradskim centrima i velikim prodajnim objektima. Takođe, rijetki su slučajevi ponavljanja ovih prekršaja od strane trgovaca.

ZAKLJUČAK• Efekte dosadašnje kampanje

najbolje pokazuju sljedeći parametri,

i to: obim legalnog prometa cigareta na domaćem tržištu; budžetski pri-hodi po osnovu akciza, carina i PDV; broj subjekata koji su dobili licen-cu Agencije za duvan za obavljanje trgovine na veliko i trgovine na malo duvanskim proizvodima.

• Obim legalne prodaje uvoznih cigareta u prvom kvartalu o.g. iznosi 139 tona, dok je u uporednom periodu prošle godine iznosio 46,6 tona. Uključujući i cigarete iz domaće proizvodnje, promet je povećan sa 161 tonu na 271 tonu, odnosno za 65,2% više.

• Budžetski prihodi (akciza, carina i PDV) po osnovu uvoznih ciga-reta u prva tri mjeseca iznose 2,0 mil. eura, a u istom periodu prošle godine 765.626,0 eura (više je 2,6 puta).

Savjetnik ministra finansijaPredarag Stamatović

Programom ekonomskih reformi koje sprovodi Vlada, uspostavljena je infrastruktura za razvoj tržišta duvan-skih proizvoda, tj. zaokružen pravni okvir i konstituisana Agencija za duvan. U Agenciji za duvan, kao novoosnova-nom organu uprave, sa iskustvom nešto dužim od jedne godine, sprovedene su potrebne procedure za legalizaciju prometa duvanskih proizvoda na veliko i na malo u skladu sa novim Zakonom o duvanu i podzakonskim aktima.

Po prvi put imamo registre trgovaca

na veliko i na malo, odnosno licencirane subjekte na tržištu duvanskih proizvoda u Crnoj Gori. Trgovaca na veliko koji su dobili licencu od Agencije za duvan ima devet, dok je broj trgovaca na malo, koji su takođe dobili od Agencije odobrenje, preko 1.700. Agencija je, takođe, formi-rala Registar o markama za duvanske proizvode koji se nalaze u prometu na domaćem tržištu.

Obezbijeđeni su i zakonski preduslo-vi da nadležni organi nadzora – kontrolni organi izvršavaju svoj dio obaveza.

Stanje na tržištu duvanskih proizvoda u Crnoj Gori


12

Ukratko, kroz proces licenciranja u lancu duvanskih proizvoda i njihovo uvođenje u propisane registre, ustrojena je, mreža kanala legalne trgovine duvan-skim proizvodima, prije svega, cigare-tama i siguran uvid u obim prometa koji se kroz te kanale distribuira. Sada se, naravno, može sa mnogo većim ste-penom sigurnosti procijeniti i veličina crnog tržišta cigareta.

Predmet posebne analize u Agenciji za duvan su samo cigarete, budući da na tržištu duvanskih proizvoda Crne Gore upravo cigarete imaju najveće učešće, dok je učešće cigara i cigarilosa gotovo zanemarljivo.

Siva ekonomija na tržištu cigare-ta se može definisati na više načina. Generalno, bilo koja nezakonita radnja u fazi proizvodnje ili fazi prometa cigareta čini da takve cigarete budu označene kao dio crnog tržišta, tj. sive ekonomije. U užem smislu, sivu ekonomiju na tržištu cigareta čine neregistrovani proizvođači, trgovci na veliko i na malo cigaretama, tj. subjekti koji nemaju firmu i/ili nisu dobili dozvolu za obavljanje ovih djelantosti.

Siva ekonomija cigareta (svugdje u svijetu) uključuje jednog ili više trgovca na veliko i jednog ili više trgovca na malo, a često uključuje i same proizvođače; kako ilegalne (uobičajen slučaj), tako i legalne (ređi slučaj). Ukoliko se radi o ile-galnim proizvođačima – onda su takve cigarete, pored toga što su krijumčarene – i tzv. falsifikati.

Krajnji učesnici na crnom tržištu cig-areta u Crnoj Gori su uglavnom ulični prodavci. Preciznije rečeno, ulični pro-davci predstavljaju najvidljivije krajnje učesnike na crnom tržištu cigareta. Osim ulica (uključujući prodaju na pijacama), kao krajnji punktovi maloprodaje nele-galnih cigareta u Crnoj Gori, u sličnoj mjeri javljaju se i kafići, kafane, restorani, trafike, kiosci, piljare, marketi, supermar-keti, benzinske pumpe, tj. sva mjesta povećanog prometa ljudi – među koji-ma nerijetko ima i subjekata koji su od Agencije za duvan dobili rješenje za obavljanje trgovine na malo cigaretama, ali pored legalnih prodaju i nelegalne cigarete.

Da bi se procijenio udio crnog tržišta cigareta, upoređuju se podaci o potrošnji

cigareta i o legalnoj proizvodnji/prome-tu cigareta. Razlika između potrošnje i legalne proizvodnje/prometa cigareta predstavlja veličinu crnog tržišta cigare-

ta. Shodno tome, prema analizama koje se rade u Agenciji za duvan, evidentno je da se na crnom tržištu u Crnoj Gori godišnje proda određena kolicina ciga-

Veselin Veljović:

Uprava policije je i u prethodnom periodu posebnu pažnju i aktivnosti operativnih struktura usmjeravala na suzbijanje krijumčarenja i nelegalnog prometa cigaretama.

Realizujući operativne i druge aktivnosti, policija je presjekla više kanala krijumčarenja cigareta i protiv lica koja su se bavila tim nezakonitim radnjama nadležnim organima podnijela prijave, a tokom tih akcija, zaplijenjena je značajna količina cigareta. Ilustracije radi, podsjetiću da je u toku 2006. godine policija pronašla i zaplijenila 34.088 šteka raznih vrsta cigareta.

Od formiranja Operativnog tima za suzbijanje ilegalne trgovine cigare-tama, policija je, na osnovu operativnih podataka i saradnje sa drugim sub-jektima u sistemu bezbjednosti, pronašla i zaplijenila 17.578 šteka i 6 kutija cigareta raznih marki i proizvođača.

Očekujem da će Uprava policije, kroz intenzivnu dinamiku i u sarad-nji sa drugim organima i institucijama koji su, na osnovu svojih nadležnosti, angažovani u realizaciju Akcionog programa mjera na suzbijanju nezakonite trgovine cigaretama, dati adekvatan doprinos na otkrivanju i suzbijanju svih oblika krijumčarenja i nelegalnog prometa cigaretama.

U tom pravcu, već je ostvaren potreban nivo saradnje, a u realizaciju tih aktivnosti uključene su sve operativne strukture Uprave policije.


13

reta, tj. cigareta koje su ilegalnim putem dospjele na crnogorsko tržište.

Postoji više različitih slučajeva krijumčarenja cigareta, ali je najopasnii

slučaj kada se na paklicama cigareta ne nalazi nikakva akcizna markica, što znači ili da je paklica proizvedena od ilegalnog proizvođača, i kao takva, falsifikovana; ili

da je proizvedena od strane legalnog proizvođača – onda je vjerovatno i sam proizvođač bio na neki način uključen u krijumčerenje cigareta.

Prisustvo crnog tržišta cigareta prouzrokuje štete ekonomskom siste-mu Crne Gore i narušava njen ugled. Takođe, stvara se prostor za nelojalnu konkurenciju na tržištu cigareta i, što je najgore, ukoliko su ilegalne cigarete i fal-sifikovane, što nije rijedak slučaj u Crnoj Gori, onda se tek ne može znati šta čini sadržaj cigareta, i kako će takve cigarete uticati na zdravlje potrošača.

Polazeći, upavo od navedenih infor-macija i analiza, Agencija za duvan, je u saradnji sa ostalim nadležnim organima uradila Akcioni program mjera za suzbi-janju ilegalne trgovine cigaretama, koji je usvojila Vlada sredinom februara o.g.

Vlada je nakon toga formirala Operativni tim za suzbijanje ilegalne trgovine cigaretama, čijim radom rukovo-di ministar finansija. U Operativnom timu su rukovorioci: Uprave carina, Uprave policije, Poreske uprave, Republičke tržišne inspekcije i Komunalne policije Glavnog grada. Suzbijanje krijumčarenja cigareta, naime, zahtijeva sinhronizova-no i koordinirano djelovanje navedenih organa, sve dok se tržište cigareta ne dovede u red.

Početni rezultati Operativnog tima su pozitivni, a o efektima mjera iz Akcionog programa tek je moguće dati realnu i pouzdanu analizu po isteku godine dana. Do tada, aktivnosti nadležnih organa treba da teku u kontinuitetu.

Konačno, za efikasnu borbu pro-tiv ilegalne trgovine cigaretama, neo-phodno je stvaranje sigurne i distribu-tivne mreže, kroz koju bi cigarete bile proizvođene, skladištene, transpor-tovane i prodavane potrošačima u skla-du sa svim fiskalnim i drugim propisima. Da bi bili sigurni da potrošači kupuju cigarete od prodavaca u skladu sa pro-pisima, država treba da štiti legitimne kanale i da obezbijedi da to bude jedini kanal perko koga potrošači mogu da kupuju cigarete.

Mr Branislava Božović,Direktor Agencije za duvan

Rad komunalne policije na suzbijanju nelegalne prodaje cigareta(za period od 15.02. - do 03.04.2007. godine)

U cilju sprečavanja nelegalne prodaje cigareta na javnim površinama, na teritoriji Glavnog grada, komunalni policajci - inspektori su u ovom periodu sva-kodnevnim dežurstvima i organizovanim akcijama, uz stalnu asistenciju policije preduzimali preventivne mjere, mjere privremenog oduzimanja cigareta nami-jenjenih prodaji, izricali mandatne kazne na licu mjesta i podnosili prekršajne prijave.

Komunalna policija, u navedenom periodu, preduzela je sljedeće mjere i radnje :

- Podnijeto je 39 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka protiv subjekata koji su vršili prodaju cigareta na javnim površinama.

- Naplaćene su 23 mandatne kazne- Uklonjena su sa javnih površina i odvezena na deponiju JK «Komunalne

usluge», na Vrelima Ribničkim 14 havarisanih i ostavljenih putničkih motornih vozila, koja su služila za nelegalnu prodaju cigareta.

- Oduzeto je 981 paklica raznih cigareta.- Zajedničkim inspekcijskim nadzorom Komunalne policije, Tržišne ins-

pekcije i službenika MUP-a, dana 24.03. i 30.03.2007. godine zaplijenjeno je 258 paklica raznih cigareta.

- Zajedničkim inspekcijskim nadzorom Komunalne policije , Turističke inspekcije , uz asistenciju službenika MUP-a je , dana 30.03.2007. godine, izvršena kontrola ugostiteljskih objekata – noćnih klubova i tom prilikom je utvrđeno da se u kontrolisanim objektima nije vršila prodaja cigareta.

Svakodnevnim aktivnostima Komunalne policije, u velikoj mjeri je suzbijena nelegalna trgovina cigareta na javnim površinama.

Načelnik Komunalne policijeMiomir M. Mugoša


1�

U okviru demokratskih procesa u Crnoj Gori, uključujući reform-ske aktivnosti u političkom, eko-

nomskom i zakonodavnom sistemu, borba protiv korupcije zauzima veoma značajno mjesto. Republika Crna Gora je prepoznala problem fenom-ena korupcije i preduzela, u skladu sa nadležnostima državnih organa i institucija, preduzela brojne aktivnosti usmjerene na prevenciju i suzbijanje korupcije.

Sadržajno i vremenski, te aktivnos-ti mogu se podijeliti u dva perioda. Prva faza obuhvata period od 2000. godine do polovine 2006. godine, koji je bio posvećen zakonodavnoj reformi i izgradnji institucionalnih kapaciteta. Usvojeni su brojni zakoni kojima je pravni sistem unaprijeđen i usklađen sa međunarodnim prin-cipima i standardima za borbu pro-tiv korupcije, posebno kroz uvođenje

Implementacija Akcionog plana za sprovođenje programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala

Vesna Ratković


1�

novih antikorupcijskih instrumenata i mehanizama, kao i kroz osnivanje posebnih državnih organa (Uprava za antikorupcijsku inicijativu, Uprava za sprječavanje pranja novca, Komisija za kontrolu postupka javnih nabav-ki, Odjeljenje Specijalnog tužioca za borbu protiv organizovanog krimi-nala, Zaštitnik ljudskih prava i slobo-da, Komisija za utvrđivanje konflikta interesa, Državna revizorska institucija i dr). Taj proces pratila je sveobuh-vatna obuka državnih službenika i namještenika, kao i sudija i tužilaca, u cilju njihovog stručnog i profesion-alnog osposobljavanja za primjenu novih zakonskih rješenja.

Period koji slijedi obilježen je punopravnim članstvom Republike Crne Gore u GRECO-u (Grupa zemalja Savjeta Evrope za borbu protiv korup-cije) i usvajanjem Vladinog Akcionog plana za sprovođenje Programa borbe protiv korupcije i organizovanog krim-inala, kao dokumenta od strateškog značaja za borbu protiv korupcije. Usvajajući Akcioni plan, Vlada je označila borbu protiv korupcije kao jedan od prioriteta u njenom radu. Istovremeno, donošenje i uspješna realizacija Akcionog plana, predstavl-jaju ispunjenje obaveza koje proizilaze iz članstva Republike Crne Gore u Antikorupcijskoj incijativi Pakta sta-bilnosti za jugoistočnu Evropu (SPAI) i Grupe zemalja Savjeta Evrope za borbu protiv korupcije (GRECO), a od izvanrednog su značaja za ubrzavan-je integrativnih procesa u Evropsku uniju.

Dakle, radi se o ključnom plan-skom dokumentu za borbu protiv korupcije i koruptivnih aktivnosti, ali istovremeno i o dokumentu koji omogućava kontrolu stepena final-izacije planiranih aktivnosti i blagov-remenog djelovanja državnih organa u borbi protiv korupcije. Usvajanje Akcionog plana početak je snažnijeg implementacionog perioda, kontinu-iranog i koordinisanog djelovanja svih

državnih organa - uz primjenu pot-puno novog ili inoviranog zakono-davstva, kao i intenzivnije povezanosti sa civilnim društvom u cilju antikorup-tivnog djelovanja.

Ovakav sistemski pristup djelovan-ja protiv korupcije uslovljen je raznolikošću pojavnih oblika korup-tivnih radnji, a specifičnost problema je naglašena činjenicom da nijedan seg-ment društva nije apsolutno otporan na takvu vrstu nezakonitog ponašanja. Obostrana uključenost i odgovornost lica koja aktivno i pasivno doprinose izvršenju srodnih krivičnih djela čije posljedice, na žalost, imaju mnogo negativniji i širi efekat, doprinosi težini otkrivanja i procesuiranja ovih krivičnih djela, uz potrebu uvođenja savremenih antikorupcijskih instrume-nata.

Akcioni plan predstavlja srednjoročni dokument, sa periodom implementacije od tri godine i pre-cizno definisanim ciljevima, mjerama, rokovima, indikatorima uspjeha, fak-torima rizika i izvorima finansiranja, koga će implementirati više od 30 državnih organa kroz 300 planiranih mjera i aktivnosti koje uključuju opšte i pojedinačne ciljeve za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala.

Takođe, veoma je značajno da su u Akcioni plan inkorporirane sve obavezujuće preporuke za Crnu Goru u skladu sa međunarodnim dokumen-tima i instrumentima značajnim za suzbijanje navedenih krivičnih djela, kao što su Odluka Savjeta Evropske unije o principima, prioritetima i uslovima sadržanim u Evropskom partnerstvu, Konvencija Ujedinjenih nacija protiv korupcije, Krivičnopravna konvencija Savjeta Evrope pro-tiv korupcije i dr. S obzirom da je ispunjavanje obavezujućih preporuka međunarodnih organizacija jedna od mjera predviđenih Akcionim planom, njegova implementacija predstavljaće mogućnost adekvatnog monitoringa

primjene navedenih regionalnih i glo-balnih instrumenata.

Kako bi se obezbijedila efikasna realizacija Akcionog plana i nedvos-misleno naglasila njegova obaveznost i značaj, Vlada Republike Crne Gore je osnovala Nacionalnu komisiju za monitoring implementacije Akcionog plana, u čijem sastavu su najodgov-orniji predstavnici zakonodavne, izvršne i sudske vlasti, kao i nevladi-nog sektora. Značaj implementacije Akcionog plana naglašen je i struk-turom članova Nacionalne komisije, kojima će nadležni organi mjesečno dostavljati podatke i informacije o pre-duzetim aktivnostima.

Nacionalna komisija je ovih dana primila prvi izvještaj državnih organa o ispunjenju obaveza predviđenih Akcionim planom, koji će zajedno sa dva naredna biti prezentiran Vladi i Skupštini Crne Gore, a time i sveukup-noj javnosti i međunarodnoj zajednici. Uspješna realizacija Programa borbe protiv korupcije i organizovanog krim-inala biće snažan podsticaj ukupnim reformskim naporima Vlade Republike Crne Gore.

DIREKTOR Uprave za

antikorupcijsku inicijativu Vesna Ratković


1�

UVOD

Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW) je jedna od deset najvećih banaka u Njemačkoj. Istorija njenog osnivanja usko je povezana sa pregovorima između američkih i britanskih vladinih vojnih eksperata o budućoj strukturi bankarskog sistema u Njemačkoj, poslije Drugog svjetskog rata. SAD je predlagala decentralizaciju velikih banaka i osnivanje centralnih banaka na nivou pojedinačnih njemačkih država (Länder), uporedo sa radom Federalne Banke (“Bank Deutscher Länder” – prethodnica današnje Bundesbanke). Zbog britanskog protivljenja ovom planu, konačni kompromis postignut je tek 1947. godine kada je dogovoreno osnivanje centralne “kreditne korporacije”, sa ciljem finansiranja projekata za rekonstrukciju. Njemačka Federalna Banka za Obnovu (KfW) počela je sa radom 12. juna 1948. godine.

Najveći dio kapitala KfW-a (80%) je u vlasništvu Federalne Republike Njemačke, dok ostalih 20% posjeduju Federalne Države (Länder). KfW je prvobitno bila odgovorna samo za upravljanje fondovima Američkog programa za oporavak Evrope (ERP). Danas je KfW jedan od vodećih aktera u procesu strukturnih promjena u zemljama srednje i istočne Evrope. Pored finansiranja investicija u sektoru srednjih i malih preduzeća, ostali važni sektori u portfoliju Banke su finansiranje stambenih projekata i programa za zastitu prirodne okoline.

KfW NA BALKANU

Regionalno Odjeljenje koje je nadležno za investicije na Balkanu nalazi se u Frankfurtu, a lokalne kancelarije u Sarajevu, Beogradu, Podgorici, Skoplju, Prištini i Tirani. Ključni sektori u ovoj saradnji su podrška ekonomskim reformama, promovisanje energetskog sektora i zaštite životne sredine, i finansiranje projekata vodosnabdijevanja u naseljenim zonama.

KfW podržava stabilne finansijske institucije koje su ekonomski dugoročno održive, što predstavlja odgovarajući način suprotstavljanja strukturnim slabostima finansijskog sektora u jugoistočnoj Evropi. Sektor mikro, kao i malih i srednjih preduzeća je najvažniji pokretački faktor za ekonomski oporavak koji KfW regionalno podržava, zbog čega je Banka razvila dvostruku strategiju u pružanju finansijskih mogućnosti u ovoj oblasti. KfW, s jedne strane, osniva takozvane mikrobanke ili SME banke zajedno sa ostalih razvojnim institucijama, koje su dizajnirane specijalno da zadovolje finansijske potrebe nisko-dohodovnog stanovništva (kao na Kosovu, Srbiji, Albaniji, Bosni, Bugarskoj i Rumuniji). S druge strane, KfW sarađuje sa već postojećim lokalnim bankama koje postaju kvalifikovane da ovom sloju klijenata izdaju kredite.

KfW ULAGANJA U CRNU GORU

U skladu sa svojom politikom KfW je Crnoj Gori pružila značajnu finansijsku podršku, putem dodijeljenih grantova i kreditnih sredstava, namijenjenih realizaciji značajnih projekata, što je dato u narednoj tabeli:

Saradnja Republike Crne Gore sa Bankom Kreditanstalt für Wiederaufbau –


1�

U mil.€

PRIJEKAT KORISNIK KREDITADATUM POTPISIVANJA

IZNOS KREDITA

1

PEW- I FAZA Rehabilitacija,Rehabilitacija, pospješivanje i širenje sektora za vodosnabdijevanje i tretiranje otpadnih voda obalskog regiona Crne Gore i opštine Cetinje

JP za vodosnabdijevanje, sakupljanje i tretman otpadnih voda i odlaganje čvrstog otpada »Crnogorsko primorje« (PEW)

19.12.2000. 1.14

1.aPEW-I FAZA Odvođenje otpadnih voda i odlaganje čvrstog otpada

Ugovor o prenosu kredita na RCG, odnosno Ministarstvo finansija

8.02.2005. 3.94

2 Rekonstrukcija HE ”Perućica”Elektroprivreda Crne Gore, AD Nikšić

18.12.2003. 3.58

3.

PEW-II FAZA Rehabilitacija, pospješivanje i širenje sektora za vodosnabdijevanje i tretiranje otpadnih voda obalskog regiona Crne Gore i opštine Cetinje

Vlada Republike Crne Gore, Vodacom-Agencija za realizaciju projekta

13.02.2006. 10.0

Izvor: Ministarstvo finansija

Predstavnici KfW-a sklopili su 2000. godine Ugovor o zajmu sa Javnim preduzećem za vodosnabdijevanje, sakupljanje i tretman otpadnih voda i odlaganje čvrstog otpada »Crnogorsko primorje« (PEW) i Republikom Crnom Gorom, koju zastupa Ministarstvo finansija, u iznosu od 10,00 mil. DEM, odnosno 5,11 mil.€. Sredstva kredita bila su namijenjena za realizaciju projekta Rehabilitacija, pospješivanje i širenje sektora za vodosnabdijevanje i tretiranje otpadnih voda obalskog regiona Crne Gore i opštine Cetinje.

Usljed problema i kašnjenja kod otplate kredita dogovoreno je da se potpiše Ugovor o proslijeđivanju kredita za fazu I, shodno kojem je zajmoprimac, umjesto Javnog preduzeća Regionalni vodovod Crnogorsko primorje, postala Republika Crna Gora, odnosno Ministarstvo finansija. Visina transferisanog kredita iznosila je 3,94 mil.€ (1,14 mil.€ bilo je utrošeno), što je i realizovano 8.02.2005. godine.

KfW je za realizaciju Faze II- Projekat vodosnadbijevanja i sanacije u primorskom regionu odobrila kredit u iznosu od 10 mil. €, što je potpisano 13.02.2006. godine. KfW je uz navedena sredstva Republici odobrila i dva granta, i to grant, u iznosu od 2,55 mil.€, za realizaciju Ugovora za finansiranje projekta- za rješavanje kanalizacionog sistema u tivatskoj opštini, i grant, u iznosu od 1,50 mil.€, namijenjen za troškove konsultanata u realizaciji navedenog projekta.

Za realizaciju Projekta Rekonstrukcije hidroelektrane Perućica, KfW je Elektroprivredi Crne Gore, AD Nikšić, dodijelila kreditna sredstva u iznosu od 3,58 mil.€, uz koju je dodijeljena i finansijska dotacija, u iznosu od 5,00 mil.€. Ugovor je 18.12.2003. potpisan između predstavnika Banke, Republike Crne Gore, koju je zastupalo Ministarstvo finansija, i Elektroprivrede Crne Gore.

Nakon obnove državnosti Crne Gore, KfW je iskazala zainteresovanost za nastavak saradnje i u tom smislu zainteresovana je da putem obezbjeđenja i dodjele finansijskih sredstava podrži realizaciju projekata, posebno onih koji se odnose na elektroprivredu, vodosnabdijevanje i odvođenje otpadnih voda u primorskom regionu.

U cilju nastavka prethodne saradnje, u Podgorici su, dana 15. novembra 2006. godine, održani razgovori o koordinaciji eko-nomske saradnje u 2006. godini, između Vlade Savezne Republike Njemačke, koju zastupa Savezno ministarstvo za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ), i Vlade Republike Crne Gore.

U vezi sa političkim uslovima, koji predstavljaju osnov za ekonomsku saradnju, obije strane su potvrdile svoju opredijeljenost za ciljeve Pakta za stabilnost Jugoistočne Evrope. Usaglasili su se i o potrebi da se nastavi sa davanjem podrške zemljama i regionima Jugoistične Evrope u njihovom nastojanju da unapređuju mir, demokratiju i ljudska prava, vladavinu prava, društveno i ekološki odgovoran tržišni sistem i participativno civilno društvo. Države jugoistočne Evrope moraju biti podržane u procesu uvođenja


1�

sposobnih administracija, proširivanja regionalne saradnje i rada na posti-zanju većeg ekonomskom prosperiteta. Njemačka delegacija je izjavila da želi da dokaže svoju opredijeljenost na taj način što će obezbijediti značajan bilateralni doprinos. Crnogorska delegacija je, sa svoje strane, izrazila čvrstu odlučnost da nastavi sa reformama i spremnost da ulaže stalne napore ka postizanju pomenutih ciljeva.

Na tom sastanku obije strane su izrazile zadovoljstvo pozitivnim rezultati-ma dosadašnje saradnje, a naročito razvojem finansijskog sektora, podrškom malim i srednjim preduzećima, sistemima vodovoda i kanalizacije i energets-kom sektoru. Projekti finansijske i tehničke saradnje koji se uspješno odvijaju u ovim sektorima već nekoliko godina dali su značajan doprinos razvoju efikas-nog privatnog sektora kao i cjelokupnog ekonomskog razvoja u Crnoj Gori.

U pogledu buduće saradnje dogovoreno je da projekti pod bilateralnom saradnjom Njemačke i Crne Gore treba da budu izabrani i strukturirani u skladu sa kriterijumima razvojne politike i da uspostavljena saradnja podstiče unapređenje političke, društvene i ekološke situacije u cilju održivog razvoja.

Nakon razgovora, 15. novembra 2006. godine, potpisan je protokol između Vlada Republike Crne Gore i SR Njemačke, posle čega je u Podgorici, dana 2. aprila 2007. godine, održan sastanak predstavnika Vlade Republike Crne Gore i Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW)- Entwicklungsbank, na kojem su razgovarali o budućoj saradnji i načinu implementacije projekata koji bi se realizovali u okviru “Finansijske saradnje” izmedju Republike Crne Gore i Savezne Republike Njemačke.

Predlogom Memoranduma o razumijevanju, između Vlade Republike Crne Gore i Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW)- Entwicklungsbank definisano je finansiranje budućih projekata ( u skladu sa utvrđenom dinamikom i proceduri), i to:

1. Vodosnabdijevanja i tretmana otpadnih voda na primorju, vrijednosti 28,0 milliona €, 2. Trafostanice Ribarevine i Podgorica 5, vrijednosti 8,5 milliona € i3. Rehabilitacija Hidroelektrane PIVA, faza I, vrijednosti 16,0 milliona €,

Značajno je ukazati da bi KfW i, shodno navedenom memorandumu, podržala inicijativu Vlade Republike Crne Gore da sa izvrši konverzija duga prema Vladi SR Njemačke, koji proističe iz ugovora u okviru Pariskog kluba. Reprogram spoljnjeg duga veoma je značajan za Crnu Goru, kako sa aspekta upravljanja javnim dugom, tako i dobijanja mogućnosti da se što više planiranih projekata

u infrastrukturu finansira iz budžetskih sred-stava Republike i opština.

Realno je očekivati da će se i u budućem periodu, kroz planiranu saradnju Republike i KfW-a, nastaviti ostvarenje pozitivnih rezultata u oblasti vodosnabdijevanja i odvođenja otpad-nih voda, energetskom i transportnom sektoru, kao i u sektoru malih i srednjih preduzeća.

Jadranka RadunovićKoordinator Odsjeka za međunarodnu

saradnju i EU integracije


1�

Tržište nekretnina u Crnoj Gori je u posljednjih nekoliko godina, a posebno u 2005. i 2006. godini

doživjelo veliku ekspanziju. Značajno interesovanje inostranih i domaćih investitora za nepokretnosti najbolje ukazuje na činjenicu da je Crna Gora dostigla sveukupnu, političku i eko-nomsku stabilnost, i postala vrlo atrak-tivna i poželjna destinacija.

Kupci nekretnina su kako strana, tako i domaća fizička i pravna lica, a tražnja za nekretninama naročito je izražena u primorskom dije-lu Republike, zatim u središnjem i turističkim mjestima na sjeveru. Interesovanje, u najvećoj mjeri, poka-zuju stanovnici evropskih zemalja.

Materija sticanja prava svojine stra-nih pravnih i fizičkih lica regulisana je još uvijek važećim saveznim Zakonom o osnovama svojinsko - pravnih odno-sa, kojim je, između ostalog, propi-sano da strana fizička i pravna lica, koja obavljaju djelatnost u Saveznoj Republici Jugoslaviji, mogu, pod uslovima uzajamnosti, sticati pravo svojine na nepokretnostima na teri-toriji Savezne Republike Jugoslavije, koje su im neophodne za obavljanje te djelatnosti.

Ovaj zakon je još uvijek u primjeni u Crnoj Gori do donošenja republičkog zakona koji bi regulisao ovu materiju.

Predlog Zakona o svojinsko - pravnim odnosima je urađen i prava

stranih pravnih i fizičkih lica u sticanju nekretnina u Crnoj Gori, izjednačena su sa pravima fizičkih i pravnih lica iz Crne Gore.

Vrlo atraktivne lokacije u Crnoj Gori za razvoj privrednih i turističkih djelat-nosti, kako u središnjem i sjevernom dijelu Republike, tako posebno na Crnogorskom primorju, dobiće na svo-joj daljoj ekskluzivnosti donošenjem odgovarajućih planskih dokumenata o njihovom prostornom uređenju. Novi prostorni plan Republike, MASTER-PLAN razvoja turizma, te generalni i detaljni urbanistički planovi jedinica lokalne samouprave, na mnogo savre-meniji i izazovniji način nude sadašnjim i budućim investitorima mogućnosti da svoj kapital ulažu u sadržaje koji im garantuju profit u iznosima i vremenu planiranih investicija.

Veliki broj i značajne površine koje nijesu “pokrivene” prostorno-plans-kom dokumentacijom i za koje ne postoje detaljne planske razrade, bile su određeni hendikep u privlačenju stranih investicija. Država Crna Gora i lokalne samouprave ulažu značajne napore da mnoge lokacije državne imovine, bivše vojne imovine, turistički i drugi sadržaji privrednih društava dobiju atraktivne projektne uslove, izazovne kako za domaće, tako i za zahtjevne inostrane investitore. Lokalne samouprave, u saradnji sa nadležnim republičkim organima za

planiranje i uređenje prostora, vrlo su kooperativne i spremne da izađu u susret i najsuptilnijim zahtjevima investitora u planiranju i privođenju namjeni mnogih, do sada sačuvanih lokacija, ili prekompoziciji i rekon-strukciji postojećih turističkih i drugih poslovnih sadržaja. Naravno, sve to u skladu sa sve izraženijim zahtjevima urbanista da se novi sadržaji uklope i sa njima unaprijede zadati ambi-jentalni urbanistički uslovi pojedinih lokaliteta i gradova.

U tom smislu, prilikom prodaje državne imovine, kriterijumi kod odabira najpovoljnijeg ponuđača, u svim instrukcijama su, pored kupo-prodajne cijene, investicioni program i bonitet ponuđača.

Na zadnjem tenderu za prodaju 11 lokacija nekretnina koje nijesu neophodne za dalje potrebe Vojske Crne Gore, Tenderska komisija Vlade RCG je odobrila samo jednu prodaju, i to tzv. “Donji Klinci” kod Herceg Novog. Naime, od ukupno 18 ponuda, koliko je pristiglo na ovaj tender, 3 su odbačene kao nepotpune, a 14 je odbijeno kao finansijski neprihvatljive. To dovoljno govori da se ne može gov-oriti o bilo kakvoj rasprodaji imovine, već samo o prodaji na transparentan način po tržišnim cijenama prethod-no verifikovanim od strane nadležne institucije za procjenu vrijednosti.

Inače, od ukupno 342 vojne lokaci-

Tržište nekretnina u Crnoj Gori


20

je na teritoriji Crne Gore (bez poslovnih prostora i dr.), ukupno je privatizova-no 16 lokacija. Od toga broja u režiji bivšeg Fonda za refeormu sistema odbrane, a za potrebe Vojske u Crnoj Gori, prodato je 12 lokacija, a od formi-ranja Crne Gore kao nezavisne države 3 lokacije i Remontni zavod u Tivtu sa pratećim sadržajem (Odrina površine 5.122 m2, Iznad Ubojnog površine 9.141 m2 i Donji Klinci površine 14.448 m2).

Ukupno planirane investicije na prethodne 3 lokacije (bez Remontnog zavoda) iznose 17.000.000,00 €, i biće realizovane u naredne tri godine. Za realizaciju navedenih investicija ugov-orima su predviđene bankarske garan-cije kao instrumenti za obezbjeđenje njihove realizacije. Ukupne inves-ticije na lokaciji Remontnog zavoda u nautički turizam i druge sadržaje iznose 106.000.000,00 €.

Dvije lokacije bivše vojne imovine

(sada državne imovine Crne Gore), shodno zaključcima Vlade RCG, uni-jete su kao akcijski kapital države u kapital A.D:”Plantaže” Podgorica, a takođe, prema zaključcima Vlade RCG, dio Aerodroma “Golubovci”, površine oko 2,8 miliona m2 dat je na upravl-janje i korišćenje JP Aerodromi Crne Gore.

Nesporno je da je prisutna značajna prodaja nekretnina od strane fizičkih lica o čemu ne postoje pre-cizni podaci, osim onih koji su, shodno kupoprodajnim ugovorima, evidenti-rani kod nadležnih Uprava za nekret-nine.Prodaja državne imovine sa nivoa Republike je zaista vrlo ograničena, što bi se moglo reći i za prodaju u režiji lokalne uprave. Posebno je to daleko ispod nivoa i utiska koji bi se mogao steći u ocjenama učestalim u medi-jima o navodnoj rasprodaji državne imovine.

Dalja privatizacija nekretnina

u Crnoj Gori biće dinamički plani-rana (bez elemenata stihije uzro-kovane visokom tražnjom). Obzirom da privatizacija nekretnina za koje ne postoje detaljni urabanistički planovi nije poželjna, najveća pažnja se sada poklanja i usredsređena je na stvaranje potrebnih prostorno - planskih doku-menata za gradnju na određenim lokacijama, a tek onda privatizacija ili drugi oblici privlačenja stranih inves-ticija (zakup, zajednička ulaganja i dr.).

Maja Mitrović, viši savjetnikSektor za imovinsko

pravne i korporativne poslove


21

Ministarstvo finansija je, shodno usvojenom Zako�nom o isplati devizne štednje

građana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van Republike Crne Gore, donijelo Upustvo na osn-ovu kojeg će se vršiti isplata devizne štednje građana.

Pravo na isplata devizne štednje imaju svi građani sa prebivalištem u Crnoj Gori a koji nijesu to pravo ost-varili po zakonima države kod koje je sjedište ovlašćene banke. To se odnosi na vlasnike devizne štednje položene u organizacionim djelovi-ma banaka, koje su poslovale u Republici a koju su te banke depon-ovale kod bivše Narodne banke Jugoslavije(BB Temeljna banka - PJ Podgorica, Jugobanka AD Beo-grad sa ekspoziturama u H.Novom, Kotoru i Tivtu, Invest banka AD Beograd – PJ Podgorica, ekspozi-ture Golibovci, Virpazar, Bar i Ulcinj, JIK Banka ad Beograd – PJ Bar, Vir-pazar i ekspozitura Ulcinj, Šabačka banka AD Šabac – Budva i Kotor), kao i devizna štednja položena kod banaka i njihovih organizacionih djelova van Republike a koju su banke deponovale kod bivše Nar-odne banke Jugoslavije(Jugobanka

AD Beograd, Kontinental banka AD N.Sad, Riadria banka DD Rijeka, Jugobanka AD K.Mitrovica, BB Slavi-ja banka Beograd, Ljubljanska banka AD Ljubljana sa filijalama u BiH, Privredna banka N.Sad, Alpha banka Srbije AD Beograd, Vojvođanska banka N.Sad-Glavna filijala Beo-grad, Dubrovačka banka, Novosad-ska banka, Zagrebačka banka, Jugo-banka ad BIH i Privredna banka Sara-jevo).

Kako je rok za prijem zahtjeva do 6.januara 2008.godine, tako posto-ji mogućnost za evidentiranje i dru-gih banaka kod kojih je položena devizna štednja, a koju građani nije-su u predviđenom terminu prijavili.

Isplata će se vršiti onim vlasnici-ma devizne štednje, koji uz zahtjev za isplatu dostave potrebnu doku-mentaciju( deviznu štednu knjižicu, devizni račun i dokaz o prebivalištu), čija će se verodostojnost provjera-vati.

Ovo pravo se odnosi i na vlasnike devizne štednje koji su istu ostvari-li po osnovu pravosnažnog rješenja o nasljeđivanju i ugovoru o poklonu. Osnov za isplatu devizne štednje je prebivalište vlasnika odnosno ostavi-oca devizne štednje i poklonodavca.

Isplata prve rate iznosi 380,00€, po jednom štednom ulogu i počeće danom prijema urednog zahtjeva sa validnom dokumentacijom. Pre-ostali dio devizne štednje konver-tovane u obveznice isplaćivaće se u skladu sa Zakonom.

Ministarstvo finansija je zaključilo Ugovor o isplati devizne štednje sa Crnogorskom komercijalnom bank-om AD, koja će vršiti isplatu devizne štednje preko svojih poslovnih jed-inica.

Navedenim zakonom nije-su obuhvaćena devizna sredst-va položena kod privatnih banaka (Banka privatne privrede-Jugoskan-dik, Dafiment banka, Inos banka-štedionica, Crnogorka-štedionica).

Marina Popovićsamostalni savjetnik

Nataša Novakovićsamostalni savjetnik

Isplata devizne štednje građana položene kod banaka van Crne Gore


22

Primici Budžeta Republike za period januar - mart 2007. godine ostvare-ni su u iznosu od 141.761.455,00 €.

Ostvarenje primitaka Budžeta Republike za prva tri mjeseca 2007. godine veće je za 15,95% u odnosu na planirane, a u odnosu na isti period prethodne godine za 35,34%.

Tekući prihodi Budžeta Republike za januar - mart 2007. godine ostvareni su u iznosu od 137.587.217,39 €, što je 20,78% više u odnosu na plan, a u odnosu na mart 2006.godine 33,47%.

U strukturi tekućih prihoda Budžeta Republike za prva tri mjeseca 2007. godine učešće pojedinih prihoda je: pore-za 89,71%, taksa 2,79%, naknada 3,24% i

ostalih republičkih prihoda 4,26%.Ostvarenje tekućih prihoda Budžeta

Republike u ovom periodu je sledeće:- prihodi po osnovu poreza iznose

123.425.106,91 € i veći su 19,68% u odno-su na planirane. Veće ostvarenje u odno-su na plan evidentno je kod svih vrsta poreza, a najveći rast je kod prihoda od poreza na promet nepokretnosti i poreza na dobit preduzeća (preko 2,5 puta);

- prihodi po osnovu taksi ostvar-eni su u iznosu od 3.841.151,90 €, što je 95,88% plana. Najniže ostvarenje prihoda je kod administrativnih taksa (46,85% od planiranih), dok su prihodi od boravišnih i sudskih taksa znatno više ostvareni od planiranih;

- prihodi po osnovu naknada iznose 4.456.352,75 €, što je 32,46% više u odnosu na planirani iznos. Niže ost-varenje u odnosu na plan evidentno je kod naknada za korišćenje prirod-nih dobara i kod naknada za puteve, a najveće ostvarenje u odnosu na plan je kod naknada za korišćenje dobara od opšteg interesa;

- ostali republički prihodi iznose 5.864.605,83 € ili za 71,63% više u odnosu na planirane. Veće ostvarenje u odnosu na plan je kod novčanih kazni i oduzete imovinske koristi (50,36%) i kod ostalih prihoda (36,74%), a prihodi koje organi ostvare vršenjem svoje djelatnosti ostva-reni su nešto niže od plana (za 0,43%).

Ostvarenje primitaka Budžeta Republike za period 1. Januar - 31. Mart 2007. godine

P R E G L E D - planiranih i ostvarenih primitaka Budžeta Republike za period 01.01-31.03.2007. godine u poređenju sa istim periodom 2006. godine

(u €)

Ekonom.klasifik.

Ekonom.klasifik. Vrsta primitka

Ostvareno01.01. -

31.03.2006.g.

Planirano01.01. -

31.03.2007.g.

Ostvareno 01.01. -

31.03.2007.g.Index 6/4

Index 6/5

1 2 3 4 5 6 7 8711 P O R E Z I 94.589.318,74 103.129.153,25 123.425.106,91 130,49 119,68

7111 Porez na zarade zaposlenih 13.773.436,80 13.147.133,75 13.638.980,68 99,02 103,747112 Porez na dobit preduzeća 3.771.558,73 4.129.856,81 10.581.578,70 280,56 256,227113 Porez na promet nepokretnosti 884.750,47 1.269.681,99 3.420.652,28 386,62 269,417114 Porez na dodatu vrijednost 51.283.226,59 56.963.113,16 67.302.454,10 131,24 118,157115 Akcize 13.951.472,15 15.379.434,13 15.737.532,91 112,80 102,337116 Porez na međunarodnu trgovinu i trans. 10.012.890,78 11.241.311,78 11.556.491,46 115,42 102,807118 Ostali republički porezi 911.983,22 998.621,63 1.187.416,78 130,20 118,91

713 T A K S E 2.648.781,63 4.006.297,88 3.841.151,90 145,02 95,887131 Administrativne takse 1.521.372,31 2.717.861,74 1.762.629,03 115,86 64,857132 Sudske takse 1.119.465,39 1.276.496,97 2.054.228,80 183,50 160,937133 Boravišne takse 7.943,93 11.939,17 24.294,07 305,82 203,487136 Ostale takse

714 N A K N A D E 2.478.284,46 3.364.332,67 4.456.352,75 179,82 132,467141 Naknade za korišć.dobara od opš.inter. -211.057,88 135.761,08 777.643,66 0,00 572,807142 Naknade za korišćenje prirodnih dobara 252.403,60 372.914,78 329.943,76 130,72 88,487143 Ekološke naknade 260.765,23 222.742,67 386.381,33 148,17 173,477144 Naknade za priređivanja igara na sreću 781.411,05 855.645,10 1.112.493,63 142,37 130,027148 Naknada za puteve 1.107.404,04 1.377.294,65 1.233.883,73 111,42 89,597149 Ostale naknade 287.358,42 399.974,39 616.006,64 214,37 154,01

715 OSTALI REPUBLIČKI PRIHODI 3.369.472,53 3.416.928,96 5.864.605,83 174,05 171,637151 Prihodi od kapitala 213.919,00 1.369.000,00 639,96 0,007152 Novčane kazne i oduzete imovin.koristi 1.296.732,17 1.352.550,68 2.033.696,76 156,83 150,36

7153 Prihodi koje organi ostv.vrš.svoje djelat. 860.276,88 970.972,07 966.753,54 112,38 99,577155 Ostali prihodi 998.544,48 1.093.406,21 1.495.155,53 149,73 136,74

71 UKUPNO TEKUĆI PRIHODI 103.085.857,36 113.916.712,75 137.587.217,39 133,47 120,7872 PRIMICI OD PRODAJE IMOVINE 648.272,41 2.849.443,13 3.435.755,00 529,99 120,58

73

PRIMICI OD OTPLATE KREDITA I SREDSTVA PRENEŠENA IZ PREDHODNE GODINE 734.125,63 1.376.841,31 586.860,93 79,94 42,62

7311 Primici od otplate kredita 734.125,63 1.376.841,31 586.860,93 79,94 42,627321 Sredstva prenešena iz predhod. godine

74 DONACIJE I TRANSFERI 3.798,78 150.000,00 4.251,41 111,92 2,837411 Tekuće donacije 3.798,78 150.000,00 4.251,41 111,92 2,83

75 POZAJMICE I KREDITI 275.849,98 3.967.500,00 147.370,27 53,42 3,717511 Pozajmice i krediti od domaćih izvora7512 Pozajmice i krediti od inostranih izvora 275.849,98 3.967.500,00 147.370,27 53,42 3,71

UKUPNO PRIMICI 104.747.904,16 122.260.497,19 141.761.455,00 135,34 115,95

- Sektor trezora, samostalni savjetnik,

Dušanka Rudović


23

Ukupno ostvareni budžetski prihodi opština (21) za 2006. godinu iznose 164.7 mil. € (pros. mjes. 13,7 mil. €) i ovi prihodi čine 8,52% procijenjenog BDP za tu godinu (1.932,00 €). U strukturi ostvarenih prihoda, prihodi lokalnog karaktera učestvuju sa 79,82%, ustupljeni republički prihodi 13,02 %, sredstva Egalizacionog fonda 6,08 %, uslovne dotacije iz Budžeta Republike

0,67 % i subvencije budžetskih korisnika 0,41 %. U narednoj tabeli daje se pregled ostvarenih budžetskih prihoda opština za 2006. godinu, po izvorima:

u hilj. €

R.B OpštineLokalni prihodi

Ustupljeni prihodi

Egalizacioni fond

Uslovne dotacije

Subven.Ukupno(3 do 7)

%

1 2 3 4 5 6 7 8 91. Andrijevica 247,16 87,11 329,08 41,00 5,81 710,17 0,432. Bar 12.977,58 1.166,20 100,50 14.244,27 8,653. Berane 2.097,28 380,34 1.685,77 85,00 37,65 4.286,04 2,604. Bijelo Polje 3.382,08 520,65 1.645,62 5.548,34 3,375. Budva 27.302,23 3.314,98 491,92 31.109,12 18,886. Danilovgrad 978,62 287,24 868,40 269,00 2.403,27 1,467. Žabljak 375,30 179,88 189,13 45,00 789,31 0,488. Kolašin 2.654,03 218,21 228,65 80,00 3.180,89 1,939. Kotor 12.337,56 1.377,48 193,82 212,64 14.121,50 8,57

10. Mojkovac 381,41 110,29 526,39 70,00 1.088,08 0,6611. Nikšić 11.808,78 1.440,82 812,84 14.062,43 8,5412. Plav 536,31 156,18 442,58 60,00 10,64 1.205,71 0,7313. Plužine 759,71 194,27 128,20 1.082,18 0,6614. Pljevlja 5.162,38 938,36 271,67 50,00 50,00 6.472,41 3,9315. Podgorica 34.133,70 7.590,05 141,52 41.865,27 25,4116. Rožaje 1.339,34 657,34 808,02 2.804,70 1,7017. Tivat 2.721,52 674,41 28,29 3.424,22 2,0818. Ulcinj 1.764,75 301,77 399,75 13,58 2.479,85 1,5019. Herceg Novi 7.826,61 1.441,58 69,80 295,76 9.633,74 5,8520. Cetinje 2.330,55 384,76 454,31 225,00 9,87 3.404,49 2,0721. Šavnik 379,32 27,80 206,57 220,00 833,69 0,50

UKUPNO 131.496,20 21.449,71 10.022,80 1.100,00 680,94 164.749,66 100,00% 79,82 13,02 6,08 0,67 0,41 100,00

1. LOKALNI (IZVORNI) BUDŽETSKI PRIHODI OPŠTINA Ukupno ostvareni lokalni (izvorni) budžetski prihodi opština za 2006. godinu iznose 131,5 mil. €, od čega se na fiskalne pri-

hode (poreze, takse, naknade i dr.) odnosi 58,53 %, a na ostale lokalne prihode (prihode od prodate imovine, prihode koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi i službe, donacije, pozajmice i prenesena sredstva iz prethodne godine) 41,47 %.

Ostvareni lokalni fiskalni prihodi opština za 2006. godinu iznose 77,0 mil.€ (pros. mjes. 6,4 mil. €). U strukturi prihoda po ovom osnovu, najveće učešće se odnosi na naknadu za uređivanje građevinskog zemljišta (32,52 %), prirez porezu na dohodak fizičkih lica (18,45 %) i porez na nepokretnosti (12,88 %), koji čine 63,85% lokalnih prihoda fiskalnog karaktera.

Opštine su po osnovu ostalih lokalnih prihoda (prihoda od prodate imovine, prihoda koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi i službe, donacija, pozajmica i prenesenih sredstava iz prethodne godine) za 2006. godinu ostvarile 54,5 mil. € (pros. mjes. 4,5 mil. €). U strukturi prihoda po ovom osnovu, najveće učešće se odnosi na prihode od prodate imovine(71,30 %) .U narednoj tabeli daje se pregled ostvarenih lokalnih (izvornih) budžetskih prihoda opština za 2006. godinu, po izvorima :

OSTVARenJe pRIhOdA OpšTInA - 2006


2�

u €Redni broj Opština Fiskalni prihodi Ostali lokalni prihodi Ukupno (2+3) %

1 1 2 3 4 51 Andrijevica 201.061 46.099 247.160 0,192 Bar 8.051.809 4.925.771 12.977.580 9,873 Berane 1.170.977 926.305 2.097.282 1,594 Bijelo Polje 2.730.907 651.176 3.382.083 2,575 Budva 14.962.371 12.339.858 27.302.229 20,766 Danilovgrad 620.282 358.340 978.622 0,747 Žabljak 302.788 72.515 375.303 0,298 Kolašin 1.440.933 1.213.098 2.654.031 2,029 Kotor 3.823.870 8.513.686 12.337.556 9,38

10 Mojkovac 299.265 82.145 381.410 0,2911 Nikšić 6.032.699 5.776.083 11.808.782 8,9812 Plav 441.702 94.607 536.309 0,4113 Plužine 719.511 40.198 759.709 0,5814 Pljevlja 4.127.214 1.035.165 5.162.379 3,9315 Podgorica 19.640.317 14.493.380 34.133.697 25,9616 Rožaje 942.402 396.936 1.339.338 1,0217 Tivat 2.296.348 425.169 2.721.517 2,0718 Ulcinj 1.617.775 146.973 1.764.748 1,3419 Herceg Novi 6.356.081 1.470.525 7.826.606 5,9520 Cetinje 1.009.593 1.320.952 2.330.545 1,7721 Šavnik 180.065 199.253 379.318 0,29

UKUPNO 76.967.970 54.528.234 131.496.204 100,00 % 58,53 41,47 100,00

2. USTUPLJENI REPUBLIČKI PRIHODIBudžetima opština (21) je od zajedničkih prihoda za 2006. godinu ustupljeno 21,4 mil. € (pros. mjes. 1,8 mil. €). U strukturi ustupljenih

prihoda, porez na dohodak fizičkih lica učestvuje sa 48,26 %, porez na promet nepokretnosti 33,04 %, koncesiona naknada za korišćenje prirodnih dobara 11,74 % i godišnja naknada pri registraciji drumskih motornih vozila, traktora i priključnih vozila sa 6,96 %.

U narednoj tabeli daje se pregled ustupljenih republičkih prihoda budžetima opština za 2006. godinu , po vrstama prihoda:u €

Red. broj OpštinaPor. na doh.

fiz.lica

Porez na promet nepokr.

Konces. nak. za kor.prir.dob.

God. nak.pri reg.mot.voz.

Ukupno(3 do &)

%

1 2 3 4 5 6 7 81 Andrijevica 40.170 3.318 28.134 15.492 87.114 0,412 Bar 492.721 612.540 60.935 1.166.196 5,443 Berane 199.549 46.199 114.609 19.986 380.343 1,774 Bijelo Polje 273.775 30.814 162.108 53.948 520.645 2,435 Budva 515.398 2.755.855 43.724 3.314.977 15,456 Danilovgrad 130.390 79.374 57.104 20.373 287.241 1,347 Žabljak 36.195 81.579 62.106 179.880 0,848 Kolašin 93.079 36.749 71.683 16.702 218.213 1,029 Kotor 672.095 696.854 8.531 1.377.480 6,42

10 Mojkovac 74.089 1.234 28.456 6.507 110.286 0,5111 Nikšić 1.058.344 91.386 192.559 98.528 1.440.817 6,7212 Plav 73.028 3.633 59.181 20.339 156.181 0,7313 Plužine 83.785 109.046 1.441 194.272 0,9114 Pljevlja 472.233 40.500 383.728 41.895 938.356 4,3715 Podgorica 4.718.494 1.156.500 663.356 1.051.700 7.590.050 35,3916 Rožaje 93.637 89.469 422.821 51.411 657.338 3,0617 Tivat 251.492 400.470 22.448 674.410 3,1418 Ulcinj 185.042 116.731 301.773 1,4119 Herceg Novi 571.181 800.988 9.173 60.236 1.441.578 6,7220 Cetinje 291.560 43.346 16.960 32.895 384.761 1,7921 Šavnik 26.011 300 300 1.190 27.801 0,13

UKUPNO 10.352.268 7.087.839 2.516.962 1.492.643 21.449.712 100,00% 48,26 33,04 11,73 6,96 100,00


2�

3. EGALIZACIONI fONDOpštinama je u toku 2006. godine iz sredstava Egalizacionog fonda doznačeno 10,0 mil. € (po osnovu egalizacionih dotacija 9,0 mil.

€ i po osnovu stimulativnih dotacije 1,0 mil. €). Najveće učešće u raspoređenim sredstvima po navedenom osnovu odnosi se na opštine: Berane, Bijelo Polje, Danilovgrad, Nikšić i Rožaje. Na ove opštine odnosi se 58,07% ukupno raspoređenih sredstava iz ovog fonda.

4. USLOVNE DOTACIJE IZ BUDŽETA REPUBLIKEZa realizaciju prioritetnih investicionih projekata iz oblasti komunalne djelatnosti u 2006. godini, pojedinim opštinama je iz

Budžeta Republike, po osnovu uslovnih dotacija, opredijeljeno 1,1 mil. €. Sredstva po ovom osnovu koristile su opštine: Andrijevica , Berane , Danilovgrad , Kolašin , Mojkovac , Plav, Pljevlja, Cetinje i Šavnik .

5. SUBVENCIJE OD BUDŽETSKIH KORISNIKAZa realizaciju različitih projekata iz oblasti poljoprivrede, vodoprivrede, šumarstva, turizma i drugih djelatnosti, opštinama je, po

osnovu subvencija sa centralnog nivoa ( od budžetskih korisnika), u 2006. godini opredijeljeno 0,7 mil. €. Subvencije od pojedinih ministarstava dobile su opštine: Andrijevica, Berane, Žabljak, Kotor, Plav, Pljevlja, Ulcinj, Herceg Novi i Cetinje.

II - izvršenje rashoda Ukupni izdaci budžeta svih opština za 2006. godinu iznosili su 146,9 mil € što čini 91,82 % planiranih izdataka (159,98 mil €). U uku-

pnim izdacima, najveće ućešće odnosi se na Opštinu Podgorica (27,5 %) , a najmanje na Opštinu Andrijevica (0,47 %). Učešće izdataka opština: Andrijevice, Mojkovca, Plava, Plužina, Šavnika i Žabljaka u ukupnim izdacima, manje je od 1 % ukupnih izdataka svih opština.

Konsolidovana javna potrošnja opština za 2006. godinu iznosila je 129,67 mil € ili 6,7 % procijenjenog BDP-a. U strukturi javne potrošnje, najveće učešće se odnosi na kapitalne izdatke (56,9 mil €) što čini 2,95 % BDP-a i izdatke za zarade zaposlenih (22,5 mil €), što čini 1,19 % BDP-a. Opština Podgorica ima najveće učešće u lokalnoj javnoj potrošnji opština (1,98 % BDP-a), a najmanje opština Andrijevica (0,03 % BDP-a).

OpštinaKonsolidovani izdaci Kons. javna

potrošnja%

BDP-aOtplata dugova

Ukupni izdaciTekući

rashodiKapitalni

izdaciTransferi

Ostali izdaci

Andrijevica 0,28 0,19 0,18 0,01 0,66 0,03 0,00 0,66Bar 2,45 7,44 1,75 0,23 11,87 0,61 0,66 12,54Berane 1,51 1,04 0,24 0,38 3,17 0,16 1,10 4,27Bijelo Polje 1,66 1,83 1,12 0,20 4,81 0,25 0,67 5,48Budva 7,09 10,10 2,29 0,38 19,86 1,03 6,42 26,29Danilovgrad 1,07 0,17 0,36 0,07 1,67 0,09 0,05 1,72Herceg Novi 2,74 4,02 0,70 0,35 7,81 0,40 0,37 8,19Kolašin 1,45 0,98 0,30 0,01 2,74 0,14 0,26 2,99Kotor 2,80 2,03 0,64 0,29 5,75 0,30 1,08 6,84Mojkovac 0,59 0,30 0,09 0,04 1,03 0,05 0,09 1,12Nikšić 5,13 2,37 2,45 1,90 11,85 0,61 2,21 14,06Plav 0,72 0,15 0,21 0,00 1,08 0,06 0,12 1,20Plužine 0,54 0,26 0,12 0,04 0,96 0,05 0,06 1,03Pljevlja 4,77 0,99 0,33 0,10 6,18 0,32 0,33 6,51Podgorica 10,04 22,19 4,91 1,17 38,31 1,98 2,68 40,99Rožaje 0,87 1,12 0,62 0,03 2,64 0,14 0,17 2,80Tivat 1,56 0,63 0,47 0,08 2,74 0,14 0,08 2,83Ulcinj 1,42 0,55 0,35 0,14 2,46 0,13 0,10 2,56Cetinje 1,74 0,12 0,20 0,56 2,62 0,14 0,75 3,37Šavnik 0,33 0,31 0,04 0,04 0,72 0,04 0,02 0,73Žabljak 0,49 0,12 0,08 0,02 0,71 0,04 0,00 0,72

UKUPNO 49,26 56,91 17,45 6,05 129,67 6,71 17,23 146,90

% 33,53 38,74 11,88 4,12 88,27 11,73 100,00


2�

Posmatrano po ekonomskoj klasifikaciji, najveće učešće u ukupnim izdacima imaju kapitalni izdaci (38,74 %). Opštine Podgorica i Budva najviše su izdvojile za kapitalne izdatke (Podgorica 22,2 mil €, Budva 10,1 mil €), a najmanje opštine Cetinje i Žabljak, koje su izdvojile svega 0,12 mil €. Izdaci po osnovu otplate dugova i neizmirenih obaveza iz prethodnog perioda iznosili su 17,23 mil € ili 12,28 % ukupnih izdataka. Otplata dugova iznosila je 11 mil €, a otplata neizmirenih obaveza 6,2 mil€. Transferi (institucijama, pojedincima, NVO i javnim preduzećima) su izvršeni u iznosu od 17,45 mil €, što čini 11,88 % od ukupnih izdataka. Ostali izdaci (pozajmice, rezerve i ostali izdaci) izvršeni su u iznosu od 6,05 mil € i čine 4,12 % ukupnih izdataka.

U narednoj tabeli daje se pregled izvršenih rashoda opština po ekonomskoj klasifikaciji:

Redni broj Vrsta izdataka mil € % učešća % BDP-a

I Tekući rashodi 49,26 33,53 2,55411 Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 22,91 15,60 1,19

4111 Neto zarade 12,84 8,74 0,664112 Porez iz zarada 2,84 1,94 0,154113 Doprinosi na teret zaposlenog 3,66 2,49 0,194114 Doprinosi na teret poslodavca 3,19 2,17 0,164115 Opštinski prirez 0,38 0,26 0,02

412 Ostala lična primanja 4,37 2,97 0,23413 Rashodi za materijal i usluge 14,68 9,99 0,76414 Tekuće održavanje 4,64 3,16 0,24415 Kamate 0,46 0,31 0,02416 Renta 0,42 0,29 0,02417 Subvencije 0,54 0,36 0,03418 Ostali izdaci 1,24 0,84 0,06

II Transferi za socijalnu zaštitu 0,29 0,19 0,01421 Prava iz oblasti socijalne zaštite 0,25 0,17 0,01

4222 Otpremnine za tehnološke viškove 0,00 0,00 0,00III Transferi inst., pojedincima, NVO i javnom sektoru 17,17 11,69 0,89

431 Transferi inst., ,pojedincima,nevladinom i javnom sektoru 17,17 11,69 0,894311 Transferi javnim institucijama 4,59 3,13 0,244312 Transferi NVO, pol. partijama,strankama i udruženjima 3,25 2,21 0,174313 Transferi pojedincima 1,81 1,23 0,094317 Transferi opštinama 0,68 0,46 0,044319 Transferi javnim preduzećima 6,84 4,65 0,35

IV Kapitalni izdaci 56,91 38,74 2,95441 Kapitalni izdaci 56,91 38,74 2,95

V Pozajmice i krediti 1,17 0,79 0,06451 Pozajmice i krediti 1,17 0,79 0,06

VI Otplata dugova 17,23 11,73 0,89461 Otplata duga 11,02 7,50 0,57462 Otplata garancija 0,00 0,00 0,00463 Otplata obaveza iz predhodnih godina 6,20 4,22 0,32

VII Rezerve 4,88 3,32 0,25471 Tekuća budžetska rezerva 2,61 1,77 0,13472 Stalna budžetska rezerva 1,67 1,14 0,09473 Ostale rezerve 0,60 0,41 0,03

UKUPNI IZDACI ( I+II+III+IV+V+VI+VII ) 146,90 100,00 7,60

Sektor za poreski i carinski sistem, samostalni savjetnik, Gordana Radović,

Sektor budžeta, samostalni savjetnik, Vladislav Karadžić


2�

Obvezniku poreza na prihod od samostalne djelatnosti, čiji je ukupan prihod u godini koja pre-

thodi godini za koju se utvrđuje porez, odnosno čiji je planirani promet kada počinje da obavlja djelatnost, niži od 18 000 €, može se na njegov zahtjev, priznati da porez plaća u godišnjem paušalnom iznosu.

Navedeni uslov, u smislu visine pri-kazanog planiranog prometa, shodno odredbama Zakona o porezu na doho-dak fizičkih lica, je osnovni ograničavajući faktor za ulazak u kategoriju paušalnog oporezivanja. Ukoliko poreski obveznik ostvari veći ukupan promet od 18000 € u godini koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez, odnosno ukoliko je njegov planirani promet kada započinje sa obavljanjem djelatnosti veći od nave-denog limita, izostao je osnovni uslov za primjenu paušalnog načina oporezivan-ja i poreski obveznik prelazi u kategoriju plaćanja poreza ‘’po stvarnom dohotku’’.

Paušalno oporezivanje prihoda je shodno odredbama Zakona o por-ezu na dohodak fizičkih lica, vezano za poreske obveznike koji ostvaruju prihode od samostalne djelatnosti. Samostalna djelatnost je jedan od izvora prihoda na koji se plaća porez na ostvareni doho-dak. Kategoriji poreskih obveznika koji se mogu paušalno oporezovati shodno vrsti djelatnosti koju obavljaju, pripadaju uglavnom poreski obveznici koji se bave određenim vrstama zanatstva. To su: umjetničko zanatstvo, časovničari, ber-beri, stolari, cvjećari, fotografi itd. Takođe, ovaj način oporezivanja mogu koris-titi i poreski obveznici čija je osnovna djelatnost ‘’uslužno zanatstvo’’ kao što su: keramičari, moleri, automehaničari,

vodoinstalateri, elektroinstalateri i druge slične djelatnosti. Riječ je o poreskim obveznicima, kojima se s obzirom na prirodu njihove djelatnosti, omogućava jednostavno vođenje poslovne eviden-cije, što je jedna od najvažnijih pred-nosti ovog načina oporezivanja. Takođe, koristeći ovaj način oporezivanja, poreski obveznik već početkom godine za koju je podnio zahtjev za paušalno oporezivanje, biva obaviješten o svojim godišnjim fiksno utvrđenim poreskim obavezama kao i samom načinu njihovog plaćanja.. Ovo je druga pogodnost koju poreski obveznik koristi, opredjeljujući se za paušalno oporezivanje. Takođe, shodno vrsti djelat-nosti koju obavlja, poreski obveznik unaprijed raspolaže podatkom o visini troškova koji će mu se za fiskalnu godinu, u ukupno prikazanom prometu priznati.

Budući da su paušalnim oporezivan-jem zahvaćeni poreski obveznici koji vrše promet roba i usluga u manjem obimu ili su početnici, to su i iznosi poreskih obaveza za ove poreske obveznike rela-tivno niski i uglavnom ne predstavljaju fiskalno opterećenje u ukupno ostvare-nom prometu.

U cjelokupnom fiskalnom sistemu Crne Gore, koji je zasnovan na principu samooporezivanja, paušalno oporezivan-je ima svoje posebno mjesto. Poreski obveznici koji su uključeni u ovaj sistem oporezivanja, samo jednom godišnje imaju obavezu da kontaktiraju sa pores-kim organom, a to je prilikom podnošenja zahtjeva za paušalno oporezivanje. U svom zahtjevu, procjenjujući promet koji mogu ostvariti u narednoj godini i uz navođenje ostvarenog prometa u pre-thodnoj godini, završavaju svoju obav-ezu, a sve ostalo za njih odrađuje poreski

organ. Dakle, administrativni postupci su minimizirani – svedeni na najman-ju moguću mjeru i uz niske fiskalne obaveze koje prate ovaj vid oporezivanja, paušalni obveznici imaju idealne uslove da postupno razvijaju svoj biznis, bez administrativnih ograničenja. Naravno, prilikom započinjanja obavljanja djelat-nosti, ‘’paušalci’’ moraju dobiti odobrenje od lokalne samouprave za obavljanje djelatnosti. Svi administrativni postupci od lokalne samouprave do poreskog organa, praktično se završavaju prilikom započinjanja djelatnosti.

U rješenju kojim se utvrđuju godišnje poreske obaveze, navodi se obaveza mjesečnog plaćanja poreza i doprinosa u visini 1/12 godišnje obaveze. Porez se plaća do kraja tekućeg mjeseca za prethodni mjesec.

Činjenica da poreski obveznik unaprijed zna svoju mjesečnu obavezu i rok za njenu uplatu, uvodi red i kon-tinuiranu dinamiku izmirenja obaveza. Ovo povećava stepen fiskalne discipline kod poreskih obveznika, budući da su u saznanju da Poreska uprava prati njihove uplate i da će ih upozoriti u slučaju neblagovremenog izmirenja obave-za. Međutim, relativno nisko poresko zaduženje uz unaprijed poznati pro-cenat priznatih troškova poslovanja, daje mogućnost poreskom obvezniku da u većini slučajeva svoje poreske obaveze izmiri i unaprijed.

Činjenica je da paušalni poreski obveznici imaju primjedbe na visoku stopu doprinosa za PIO ( 21,6%) i da uglavnom ova okolnost, narušava idea-lan sklop ove vrste oporezivanja.

Međutim isto tako u kontaktima sa Poreskom upravom, ovi poreski obvezni-

paušalno oporezivanje - karakteristike, prednosti

Vukica Kaluđerović


2�

ci ‘’ priznaju’’ da im je putem paušalnog oporezivanja obezbijeđeno zdravstveno osiguranje i sigurnost za kasnije, koju dobijaju uplatom doprinosa za PIO.

S druge strane, paušalni vid oporezivanja predstavlja administrativ-no rasterećenje i za sam poreski organ. Putem zahtjeva za paušalno oporezivan-je, koji u stvari predstavlja poresku pri-javu paušalnog obveznika, poreski organ dobija sve potrebne podatke. To su kako lični podaci poreskog obveznika koji ga uvode u dalju registracionu eviden-ciju, tako i podaci o njegovoj imovini (poslovnom prostoru) i opremi sa kojom poreski obveznik raspolaže, bankovnom računu, kao i podaci o broju zaposlen-ih. Na ovaj način, poreski organ uvodi poreskog obveznika u svoju registra-cionu evidenciju, i u mogućnosti je da prati i njegov rad.

Postupkom uvođenja u evidenciju, poreski obveznik postaje legalan sticalac prihoda, što omogućava i eventualno preduzimanje odgovarajućih zakonskih postupaka u slučaju njegove nekoop-erativnosti tj, izbjegavanje plaćanja nje-govih poreskih obaveza.

Cijeneći opredjeljenje prema paušalnom oporezivanju, kao prvom koraku za početak porodičnog biznisa u uslovima tranzicije sistema, fiskalna normativa, pravilno je usmjerena. Naime, bez velikih poreskih opterećenja i administrativnih postupaka tj, pojed-nostavljenom procedurom, omogućava se postepeni prelaz iz paušalne djelat-nosti tj, djelatnosti sa manjim obimom poslovanja u djelatnosti čiji obimi pro-meta prelaze PDV limit od 18 000 € na godišnjem nivou.

Dugogodišnje posmatranje obveznika koji su pripadali kategoriji paušalaca, argumentuje naprijed nave-dene činjenice, budući da je većina ovih poreskih obveznika, započinjući svoju djelatnost u manjem obimu, već odavno prešla u kategoriju PDV obveznika, tako da se napr.od jednostavnih ugostiteljskih usluga, razvila djelatnost motela, hotela, a od sitnog zanatstva (servisnih usluga), prešlo na izradu unikatnih predmeta velikih vrijednosti.

Dakle, prisutna tendencija postupnos-ti, mora i dalje naći svoje mjesto i pogod-nosti u fiskalnoj normativi, na obostranu korist i poreskih obveznika i Budžeta

Republike.

UTVRĐIVANJE PORESKIH OBAVEZA

Bliži kriterijumi za paušalno

oporezivanje prihoda od samostalne djelatnosti, predviđeni su Pravilnikom o paušalnom oporezivanju prihoda od samostalne djelatnosti, donijetim od strane Ministarstva finansija, januara 2005. godine. To su:

- vrsta djelatnosti koju obveznik obavlja,

- visina planiranog prometa,- učešće troškova poslovanja u ukup-

nom prometu i- visina planiranog oporezivog pri-

hoda.U zavisnosti od vrste djelatnosti,

poreski obveznici se razvrstavaju u četiri grupe. Pripadnost jednoj od četiri grupe, određuje i visinu troškova poslovanja koji se priznaju u ukupnom prometu. Visina troškova poslovanja koji se priznaje u ukupnom prometu kreće se u rasponu od 35 % do 75 % .

Najniži troškovi poslovanja priznaju se poreskim obveznicima kao što su: trgovci, ugostitelji, poslastičari, s obzirom na prirodu same djelatnosti.

Zahtjev za paušalno oporezivanje podnosi se do kraja prethodne godine za narednu godinu. U slučaju da poreski obveznik otpočne sa obavljanjem djelat-nosti u toku godine, zahtjev se podnosi u roku od pet dana od dana registracije za obavljanje djelatnosti.

Poreske obaveze utvrđuju se pores-kim rješenjem koje je Poreska uprava u obavezi da donese u roku od petnaest dana, od dana podnošenja zahtjeva. Visina obaveza određuje se na osnovu poreske skale predviđene Pravilnikom o paušalnom oporezivanju prihoda od samostalne djelatnosti. Poreska skala je prilagođena iznijetim kriterijumima za paušalno oporezivanje.

U zavisnosti od visine planiranog – prikazanog prometa, poreski obvezni-ci se razvrstavaju u četiri podgrupe. Planirani oporezivi prihod predstav-lja razliku između planiranog prometa i priznatih troškova poslovanja.

Fiksno utvrđeni porez kreće se u rasponu od 70 do 2290 € na godišnjem

nivou. Naravno, poreskim obveznicma se pored poreza, obračunavaju dopri-nosi za obavezno socijalno osiguranje. Stope doprinosa (doprinos za PIO, dopri-nos za zdravstvo i doprinos za osiguranje od nezaposlenosti) iznose 21,6%; 13,5% i 1 %. Paušalno određeni porez plaća se mjesečno, do kraja tekućeg mjeseca za prethodni mjesec u visini 1/12 godišnje poreske obaveze.

POSLOVNA EVIDENCIJA KOJU SU DUŽNI DA VODE PORESKI OBVEZNICI KOJI SE PAUŠALNO OPOREZUJU

Poreski obveznici koji se paušalno oporezuju u obavezi su da vode evi-denciju o ostvarenom prometu. Ovo iz razloga što od visine ostvarenog pro-meta i zavisi da li će poreski obveznik ući u kategoriju paušalnog oporezivanja. Evidencija o ostvarenom prometu, vodi se u knjizi prometa na Obrascu ‘’KPP’’. Riječ je o veoma jednostavnoj poslovnoj evidenciji (raspolaže sa samo pet kolona koje treba popunit). U suštini, ‘’paušalac’’ u Knjigu prometa unosi podatke o svom ostvarenom prometu.

Naravno, evidencija prometa vrši se na osnovu podataka sadržanih u dnevnom izvještaju iz poreske registar kase.

Jednostavnost vođenja poslovne evidencije je još jedan od kriterijuma koji opredjeljuje poreskog obveznika da pod-nese zahtjev za paušalno oporezivanje.

AKTIVNOSTI NA INfORMISANJU PORESKIH OBVEZNIKA

Paušalno oporezovani poreski obveznici, iako sa manjim izvorima prihoda, kao i ostali poreski obveznici, predmet su nadzora koji u okviru svo-jih nadležnosti Poreska uprava realizuje. Međutim, veliki dio aktivnosti Poreske uprave prema ovim poreskim obveznic-ima, preduzima se u cilju njihove dobre informisanosti. Krajem poslovne godine tj. od početka decembra, na web sajtu Poreske uprave, putem kratkih infor-macija paušalni poreski obveznici,


2�

Tabelarni i grafički prikaz broja paušalnih poreskih obveznika za 2007. godinu, svih područnih jedinica Poreske uprave:

Tabelarni i grafički prikaz broja poreskih obveznika - paušalaca po područnim jedini-cama Poreske uprave

Vukica Kaluđerović, Pomoćnik direktora Poreske uprave

upozoravaju se o obavezi podnošenja paušalne prijave – zahtjeva za paušalno oporezivanje. Takođe, u cilju dobre obaviještenosti, iznose se podaci odnos-no uslovi sa kojima poreski opbveznici moraju biti upoznati, ukoliko žele da se opredijele za ovaj način oporezivanja.

Ovo iz razloga što je paušalno oporezivanje fakultativni način oporezivanja, i što je osnovni predus-lov za ovu fiskalnu kategoriju, upravo opredjeljenje poreskog obveznika tj, njegova saglasnost koja se realizu-je podnošenjem zahtjeva za paušalno oporezivanje.

Svjesni činjenice, da na ovom ste-penu razvoja našeg poreskog sistema i dalje postoji određeni broj lica koji žele izbjeći sve legalne forme rada, svojom medijskom kampanjom Poreska uprava informativnim tj, edukativnim putem, želi postići što veću obuhvatnost poreskih obveznika tj, usmjeriti ih u legalne tok-ove poslovanja.

U tom smislu, poreski obvezni-ci se detaljno informišu: o postupku podnošenja zahtjeva za paušalno oporezivanje; kriterijumima koje treba po tom osnovu ispuniti; obavezama i rokovima plaćanja; poslovnoj evidenciji kao i eventualnim kaznenim odredbama u slučaju nevođenja poslovne eviden-cije ili ne izmirivanja paušalnih poreskih obaveza u propisanom roku. Akcenat se stavlja na prednosti dobrovoljnog izmirivanja poreskih obaveza.

Pravovremeno informisanje poreskih obveznika o njihovim pravima i obaveza-ma, daje mogućnosti za ravnopravne uslove poslovanja što stvara pozitivan poslovni ambijent.

Takođe, važno je ukazati na činjenicu da se sve veći broj poreskih obveznika koji djelatnost obavljaju u manjem obimu i ispunjavaju zakonom predviđene uslove, opredjeljuje za paušalno oporezivanje.

Uzimajući u obzir, da je u martu 2007. godine, prema podacima područnih jedinica Poreske uprave, broj registrovanih PDV obveznika na nivou Poreske uprave iznosio 13.139, a da broj registrovanih paušalnih obveznika za fiskalnu 2007. godinu, na nivou Poreske uprave, iznosi 4177 – dovoljno ilustruje da potencijal ovih takozvanih ‘’malih’’ poreskih obveznika, ne smije biti mar-ginalizovan.

Red. Organizaciona jedinica Broj obveznika - paušal broj Poreske uprave za 2007.godinu1.1. Podgorica 7401.2. Cetinje 581.3. Danilovgrad 85

1. U k u p n o Podgorica 8832.1. Bar 6382.2. Ulcinj 204

2. U k u p n o Bar 8423.1. Budva 2463.2. Tivat 160

3. U k u p n o Budva 4064.1. Herceg Novi 2534.2. Kotor 167

4. U k u p n o Herceg Novi 4205.1. Nikšić 3725.2. Šavnik 45.3. Plužine 7

5. U k u p n o Nikšić 3836.1. Bijelo Polje 2246.2. Mojkovac 856.3. Kolašin 115

6. U k u p n o Bijelo Polje 4247.1. Berane 3077.2. Andrijevica 307.3. Plav 467.4. Rožaje 171

7. U k u p n o Berane 5548.1. Pljevlja 2478.2. Žabljak 18

8. U k u p n o Pljevlja 265 U k u p n o 4.177


30

Rad Poreske uprave je veoma kompleksan i podrazumijeva registraciju obveznika, evidentira-

nje, utvrđivanje i naplatu obaveza, i inspekcijski nadzor nad prijavljanim poreskim obavezama što iziskuje veliki broj aktivnosti. Cilj Poreske uprave je Cilj Poreske uprave jeCilj Poreske uprave je da oporezivanjem obuhvati sva lica koja obavljaju djelatnost, i da naplati poreske obaveze od što većeg broja obveznika. U tom pravcu usmjerene su i aktivnosti Poreske uprave kako bi se utvrdio početak obavljanja djelatnosti, utvrdila poreska obaveza od dana kada je poreski obveznik stvarno otpočeo sa obavljanjem djelatnosti i ujedno preduzele sve mjere da se eliminišu eventualni pokušaji skraćivanja perioda oporezivanja. Kroz postupak opšte reg-Kroz postupak opšte reg- postupak opšte reg-postupak opšte reg- opšte reg-opšte reg-šte reg-te reg- reg-reg-istracije ostvaruje se, najčešće, prvi kon- ostvaruje se, najčešće, prvi kon-ostvaruje se, najčešće, prvi kon- se, najčešće, prvi kon-se, najčešće, prvi kon-, najčešće, prvi kon-najčešće, prvi kon-češće, prvi kon-ešće, prvi kon-šće, prvi kon-e, prvi kon-, prvi kon-prvi kon- kon-kon-takt poreskih obveznika sa Poreskom poreskih obveznika sa Poreskomporeskih obveznika sa Poreskom obveznika sa Poreskomobveznika sa Poreskom sa Poreskomsa Poreskom PoreskomPoreskom upravom i zbog toga nastoji da pro- i zbog toga nastoji da pro-zbog toga nastoji da pro- toga nastoji da pro-toga nastoji da pro- nastoji da pro-nastoji da proda pro-da pro- pro-pro-fesionalnim odnosom i kvalitetnom odnosom i kvalitetnomodnosom i kvalitetnom i kvalitetnomi kvalitetnom kvalitetnomkvalitetnom uslugom podstakne dobru komunikac- podstakne dobru komunikac-podstakne dobru komunikac- dobru komunikac-dobru komunikac- komunikac-komunikac-iju i saradnju. i saradnju.i saradnju. saradnju.saradnju..

Nadležnosti Poreske uprave prop-isane su Zakonom o poreskoj admin-istraciji. Poreski organ, u ostvarivanjuPoreski organ, u ostvarivanju nadležnosti utvrđenih zakonom ima ovlašćenje da obavlja inspekcijski nad-zor, preduzima mjere naplate, druge radnje i aktivnosti za koje je nadležan

po ovom ili drugim zakonima. Za Poresku upravu je značajno

pitanje registracije obveznika, utvrđivanje perioda obavljanja djelatnosti i utvrđivanje perioda oporezivanja. Lica koja obavljaju djelatnost u cilju ostvarivanja prihoda imaju obavezu da izvrše opštu poresku registraciju. U dosadašnjem peri-U dosadašnjem peri-odu postignuti su značajni rezultati u pogledu utvrđivanja neprijavljenih prihoda, i ostvareni indirektni efekti u pogledu uvođenja poštovanja zakona u djelatnostima u kojima se prihodi prikazuju u manjem iznosu od ost-varenih. Rukovodeći se činjenicom da je veoma bitno postići što veći obuh-vat poreskih obveznika, što za efekat ima ravnomjerno raspoređivanje poreskih obaveza na veći broj pore-skih obveznika, to Poreska uprava to Poreska uprava svoje aktivnosti usmjerava ka procjeni kritičnih djelatnosti i kritičnih grupa obveznika, koji ne prijavljuju ostvarene prihode u stvarnom iznosu, te shodno tome, postavlja i svoje strateške ciljeve tokom godine.

Poreska uprava je kroz saradnju i edukaciju poreskih obveznika postigla cilj da se obveznici podstaknu na do-brovoljnu registraciju i dobrovoljno plaćanje poreskih obaveza.

Zakonom o poreskoj adminis-traciji propisan je postupak registracije propisan je postupak registracije poreskih obveznika, i utvrđeni rokovi u kojima su pravna i fizička lica koja obavljaju oporezivu djelatnost dužna da podnesu prijavu za opštu registrac-iju. Pravna lica prijavu za registraciju podnose u roku od pet radnih dana od dana upisa u sudski ili drugi registar, dok fizička lica prijavu za registraciju, podnose u roku od pet radnih dana od dana ostvarivanja oporezivog prihoda, upisa u odgovarajući registar, odnos-no sticanja imovine koja podliježe oporezivanju. Ukoliko navedena lica ne podnesu prijavu za registraciju u pro-pisanom roku, poreski organ podnosi prijavu na osnovu podataka kojima raspolaže. Nakon podnošenja prijave za registraciju vrši se upis obveznika u poreski registar i dodjeljuje poreski identifikacioni broj. U poreski registar Poreske uprave na dan 01.01.2007. godine ukupno je upisano 27.449 poreskih obveznika, od čega 17.557 pravnih lica i 9892 preduzetnika. O trendu rasta poreskih obveznika koji vrše dobrovoljnu registraciju posebno pravnih lica, govori podatak da je na 01.01.2005. godne registrovano 21.568 poreskih obveznika od čega 12.291 pravno lice i 9277 preduzetnika, dok

podnošenje prijave za registraciju i registracija poreskih obveznika


31

je na 01.01.2006. godine upisano je 24.407 poreskih obveznika, i to 14.600 pravnih lica i 9807 preduzetnika.

Pored opšte registracije pravna i fizička lica koja ostvare prihod od obavljanja oporezive djelatnosti veći od 18.000,00 € u poslednjih 12 mjese-ci dužna su da izvrše i registraciju za PDV, a poreski organ će izdati rješenje o upisu u poreski registar za PDV. Lice koje prvi put postaje, odnosno može postati poreski obveznik dužno je poreskom organu podnijeti prijavu za registraciju, najkasnije do 20 dana kalendarskog mjeseca koji slijedi mje-sec u kojem je izvršilo, odnosno post-oji vjerovatnoća da će izvršiti promet proizvoda, odnosno usluga u visini koja prelazi iznos od 18.000,00€. Svojstvo poreskog obveznika se stiče danom koji poreski organ utvrdi u rješenju o registraciji za PDV, koje izdaje u roku od 15 dana od dana prijema prijave. Ako pravno i fizičko lice koje je obavezno da izvrši registraciju za PDV ne podnese prijavu za registraciju u propisanom roku, poreski organ će izvršiti registrac-iju po službenoj dužnosti. U registar PDV obveznika Poreske uprave upisano je ukupno 14.567 poreskih obveznika. Podatak da je u 2005. godini upisano je 1569 PDV obveznika a u 2006. godini 1771 PDV obveznik, navodi na zaključak da je evidenatan rast u broju novih PDV obveznika.

Poreski obveznici koji se bave prome�prome�tom akciznih proizvoda odnosno nji�hovim uvozom i izvozom dužna su da izvrše i registraciju za akcize. Svako liceSvako lice koje postaje akcizni obveznik dužno je da poreskom organu podnese prijavu za reg�istraciju, najkasnije 15 dana prije početka proizvodnje, uskladištavanja, prijema, odnosno otpremanja akciznih proizvo�da. Akcizni obveznik je dužan da poreski organ obavijesti o danu otpočinjanja, promjeni ili prestanku obavljanja djelat�nosti zbog koje je dužan da obračunava i plaća akcizu.

Poreski organ ustanovljava i vodi registar imalaca akciznih dozvola i akciznih skladišta, a akciznim obveznic-ima se dodjeljuje identifikacioni broj. U registar akciznih obveznika Poreske uprave upisano je ukupno 184 poreska obveznika.

NAČIN UTVRĐIVANJA OBAVEZA I PODNOŠENJA PORESKIH PRIJAVA ZA RAZLIČITE PORESKE OBLIKE

Reforma poreskog sistema Crne Gore izvršena je 2001. godine kada je donijet set poreskih zakona i to: Za-kon o poreskoj administraciji, Zakon o porezu na dohodak fizičkih lica, Zakon o porezu na dobit pravnih lica, Zakon o porezu na dodatu vrijednost, Zakon o akcizama i Zakon o porezu na nep-okretnosti a 2003. godine i Zakon o po-rezu na promet nepokretnosti. Svaki od ovih zakona definiše pojam poreskog obveznika, predmet oporezivanja, rok za podnošenje prijave i rok za plaćanja poreske obaveze.

Poreski zakoni Crne Gore afirmišu princip samooporezivanja, što znači da su poreski obveznici dužni da sami utvrđuju svoje poreske obaveze, sačinjavaju i podnose poreske prijave i u zakonom propisanim rokovima vrše uplatu obaveza. Postupak samoopo-rezivanja podrazumijava, prije svega do-brovoljno učešće poreskog obvaznika u postupku oporezivanja, u skladu sa za-konskim propisima koji regulišu tu ob-last. Za uspješno sprovođenje postupka samooporezivanja neophodno je prije svega aktivno učešće kako poreskog obveznika tako i poreskog organa, odnosno jednako učešće u smislu is-punjavanja potrebnih i zakonom prop-isanih uslova. To prije svega podrazumi-java sprovođenje postupka registracije poreskih obveznika, dodjelu poreskog identifikacionog broja koji je osnov za prepoznavanje poreskog obveznika za sve učesnike u postupku, prije svega za poreski organ. Aktivnosti Poreske up-rave usmjerene su na edukaciju pore-skih obveznika u smislu blagovremene i tačne informisanosti poreskog ob-veznika o obavezi podnošenja poreskih prijava, zatim da su obrasci poreskih prijava besplatni i dostupni poreskim obveznicima kao i uputstvo za njihovo popunjavanje. Poreska uprava nastoji da prema svim poreskim obveznicima postupa na istovjetan način, afirmišući načela zakonitosti, ekonomičnosti i iznad svega ravnopravnosti poreskih obveznika.

Takođe, obezbjeđuje se nepris-trasan odnos prema svim poreskim ob-veznicima, odnoseći se prema podaci-ma iz poreskih prijava sa maksimalnim povjerenjem. Iskazane podatke u pri-javi evidentira bez prethodne provjere kao i sve promjene koje nastanu na-knadno, bilo po predlogu poreskog obveznika ili na osnovu nalaza na-kon inspekcijskog nadzora. S druge strane, učešće poreskog obveznika se ogleda u tačnom, urednom i ažurnom vođenju poslovne evidencije, blagovre-menom podnošenju poreskih prijava i poštovanju rokova za uplatu iskazanog iznosa poreskih obaveza.

Kada se, u postupku inspekcijskog nadzora kojim se vrši provjera činjenica bitnih za oporezivanje, utvrdi da ob-veznik nije tačno obračunao i uplatio poresku obavezu, po jednoj ili više vr-sta poreza, inspektor nakon utvrđivanja tačne obaveze donosi rješenje o utvrđivanju poreske obaveze, i na os-novu utvrđenog činjeničnog stanja poreski organ podnosi izmijenjene poreske prijave. Bitno je istaći da tako utvrđena obaveza ne predstavlja ka-znu već korekciju obaveze koju poreski obveznik nije tačno utvrdio. Mjerama inspekcijskog nadzora Poreska uprava je postigla uvođenje veće discipline u evidentiranju prihoda, a samim tim i utvrđivanju poreskih obaveza. U zavis-nosti od vrste ostvarenog prihoda pod-nose se i odgovarajuće poreske prijave.

U smislu Zakona o porezu na doho-dak fizičkih lica, poresku prijavu pod-nose rezidentna i nerezidentna fizička lica koja ostvare dohodak po osnovu samostalne djelatnosti, osim samo-stalne djelatnosti koja se oporezuje u paušalnom iznosu.

Fizičko lice koje obavlja samostalnu djelatnost podnosi poresku prijavu poreskom organu bez obzira da li ima ostvarenu dobit ili gubitak. Poreska prijava se podnosi poreskom organu u roku od četiri mjeseca od isteka perioda za koji se obračunava porez.

Porez se obračunava za finansijsku godinu koja se poklapa sa kalendar-skom godinom, osim u slučaju likvidaci-je ili otpočinjanja obavljanja djelatnosti u toku godine. To znači da se poreska prijava za finansijsku godinu dostavlja


32

poreskom organu do 30. aprila tekuće godine za prošlu godinu.Poreski obveznik po osnovu samostalne djelatnosti, koji tokom godine otpočne sa obavljanjem djelatnosti, akontaciju poreza

na prihod od samostalne djelatnosti određuje na osnovu procjene ostvarivanja prihoda za tu godinu. Poreska prijava se podnosi nadležnom poreskom organu kod kojeg je upisan u registar poreskih obveznika, u skladu sa Zakonom o poreskoj administraciji.

Poreska prijava se podnosi u jednom primjerku neposredno nadležnom poreskom organu ili putem pošte, a može se pod-nijeti i na disketi ili drugom obliku koji omogućava kompjutersku obradu podataka. Uz poresku prijavu poreski obveznik dostav-lja i bilans uspjeha i bilans stanja, koji su pripremljeni u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji. Dakle, porez na dohodak seDakle, porez na dohodak se obračunava godišnje, obračunava ga sam poreski obveznik u poreskoj prijavi, i plaća se istovremeno sa podnošenjem poreske prijave.

Obaveze nastale po osnovu ličnih primanja, utvrđuje, obustavlja i uplaćuje isplatilac tih primanja i o tome Poreskoj upravi podnosi na ovjeru prilikom isplate mjesečni izvještaj o isplaćenim ličnim primanjima za zaposlene, kao i godišnji izvještaj o uplaćenim porezima i doprinosima iz ličnih primanja zaposlenih.

Slična situacija je i sa primanjima po osnovu povremenog obavljanja djelatnosti (ugovori o djelu i autorski honorari) i prihoda od imovine (zakup), gdje isplatilac tih primanja obračunava, obustavlja i uplaćuje porez i doprinos za PIO i o istom Poreskoj upravi podnosi izvještaj o plaćanju poreza i doprinosa po odbitku. Zakupac (pravno ili preduzetnik), nakon izvršene isplate i obustave poreza, dužan je da sačini i dostavi poreskom organu i zakupodavcu (fizičkom licu) izvještaje i to mjesečni do 10. u mjesecu za prethodni mjesec i godišnji do 31. januara tekuće godine za prethodnu godinu. Godišnji izvještaj o plaćanju poreza i doprinosa po odbitku uz godišnju poresku prijavu na dohodak fizičkih lica, dostavlja poreskom organu i fizičko lice koje je ostvarilo prihode po osnovu davanja imovine u zakup.

Zakonom o porezu na dobit pravnih lica propisano je da je obveznik poreza na dobit dužan, da za period za koji se obračunava porez na dobit, nadležnom poreskom organu podnese poresku prijavu. Prijava se podnosi najkasnije u roku od tri mjeseca od isteka perioda za koji se obračunava porez. U istom roku vrši se i uplata poreza iskazanog u prijavi.

Tabelarni prikaz podnesenih prijava poreza na dobit 2004/2005.

2004.godina 2005. godina

Broj obveznikaBroj podnijetih

prijavaProcenat podnoš.

prijavaBroj obveznika

Broj podnijetih prijava

Procenat podnoš.prijava

10.582 8.904 84% 11.830 10.277 87%

Uporedni pregled podnesenih prijava poreza na dobit pravnih lica 2004/05

10.58211.830

8.904

10.277

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

Broj obveznika Broj podnijetih prijava

2004. Godina2005. Godina

Poreski obveznik uz prijavu dostavlja bilans uspjeha i bilans stanja, pripremljene u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.

Poreski obveznik, tokom godine, porez na dobit plaća u vidu mjesečnih akontacija, čiju visinu određuje na osnovu prijave poreza na dobit za prethodnu godinu. Akontacija se plaća do kraja tekućeg mjeseca za prethodni mjesec u visini 1/12 poreske obaveze za prethodnu godinu.


33

Shodno Zakonu o porezu na dodatu vrijednost obveznik PDV je svako pravno i fizičko lice koje na bilo kom mjestu samostalno obavlja bilo koju poslovnu djelatnost, koja podliježe oporezivanju u smislu Zakona o porezu na dodatu vrijednost i koje je ispunilo zakonom propisane uslove.

Poreski obveznik je dužan poresku obavezu iskazati u mjesečnoj prijavi za obračun PDV. Poreski obveznik PDV prijavu podnosi Poreski obveznik PDV prijavu podnosi nadležnom poreskom organu do 15. dana narednog mjeseca po isteku poreskog perioda, kada i dospijeva obaveza za plaćanje. kada i dospijeva obaveza za plaćanje.

PDV obveznik podnosi prijavu bez obzira da li je u periodu za koji se prijava podnosi ostvario oporezivi prihod, odnosno iska-zao obavezu za uplatu ili pak poreski kredit. Prijava mora da sadrži sve podatke potrebne za obračun poreske obaveze.

Ako poreski obveznik u propisanom roku ne podnese prijavu za obračun PDV ili nema propisanu dokumentaciju i poreske evidencije, poreski organ može procijeniti poresku obavezu na osnovu obavljene kontrole, upoređivanjem sa poreskim obveznikom koji obavlja sličnu djelatnost ili na osnovu drugih podataka o poslovanju poreskog obveznika.

Prikaz broja podnesenih prijava za PDV - period decembar2005/novembar2006 Broj registrov. Broj podnijetih Procenat

Period obveznika prijava podnoš.prijava1 2 3 4 (3/2)

Decembar 2005. 11.976 10.211 85%

Januar 2006. 11.976 10.011 84%

Februar 2006. 12.206 10.235 84%

Mart 2006. 12.173 10.309 85%

April 2006. 12.137 10.387 86%

Maj 2006. 12.202 10.465 86%

Jun 2006. 12.281 10.624 87%

Jul 2006. 12.448 10.786 87%

Avgust 2006. 12.489 10.941 88%

Septembar 2006. 12.535 11.021 88%

Oktobar 2006. 12.680 11.195 88%

Novembar 2006. 12.771 11.270 88%

U k u p n o 147.874 127.455 86%

Uporedni pregled podnesenih PDV prijava decembar 2005/ novembar 2006

010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.00090.000

100.000110.000120.000130.000140.000150.000

Dec

emba

r 200

5.

Janu

ar 2

006.

Febr

uar 2

006.

Mar

t 200

6.

Apr

il 2

006.

Maj

200

6.

Jun

2006

.

Jul 2

006.

Avg

ust 2

006.

Sep

tem

bar 2

006.

Okt

obar

200

6.

Nov

emba

r 200

6.

U k

u p

n o

Broj registrovanihobveznikaBroj podnijetihprijava


3�

Slijedi da je u 2006.godini, prisutna tendencija porasta broja poreskih obveznika, koji u zakonom predvi]enom roku podnose poresku prijavu, što navodi na zaključak da se poreski obveznici sve više opredjeljuju za dobrovoljno poštovanje poreskih propisa.

Upoređivanjem broja podnijetih PDV prijava u toku 2006.godine, sa brojem podnijetih prijava u toku 2005.godine, evidentan je značajan porast broja podnesenih prijava. To se može ilustrovati primjerom:

U toku 2005.godine, u prosjeku, mjesečno, podnijeto je 8.882 PDV prijava (106.587/12=8.882), odnosno 79% od prosječnog broja obveznika registrovanih za PDV, prema podacima područnih jedinica ( 135.364 /12=11.280).

U toku 2006.godine, u prosjeku, mjesečno, podnijeto je 10.621 PDV prijava (127.455/12=10.621), odnosno 86% od prosječnog broja obveznika registrovanih za PDV, prema podacima područnih jedinica (147.874 /12=12.322).

Trend iskazan u toku 2006.godine, nastavljen je i u 2007.godini, o čemu govori sljedeći tabelarni prakaz : iskazan u toku 2006.godine, nastavljen je i u 2007.godini, o čemu govori sljedeći tabelarni prakaz :PDV prijave januar2006/decembar2007.godine

2007. godina

Broj registrov. Broj podnijetih Procenat

Period Obveznika prijava podnoš.prijava

1 2 3 4 (3/2)

Decembar 2006. 13.104 11.702 89%

Januar 2007. 13.030 11.584 89%

Uporedni pregled podnesenih PDV prijava decembar 2006/ januar 2007

10.500

11.000

11.500

12.000

12.500

13.000

13.500

Broj registrovanih obveznika Broj podnijetih prijava

Decembar 2006.

Januar 2007.

U skladu sa Zakonom o akcizama, obveznik akcize sam obračunava akcizu. Obveznik akcize dužan je da obračunatu akcizu iskaže u mjesečnom obračunu akciza. Obračun se podnosi poreskom organu do 15.dana narednog mjeseca nakon isteka obračunskog perioda.

Obveznik akcize dužan je da podnese obračun akcize, nezavisno od toga da li je u propisanom periodu bio dužan plaćati akcizu ili ne.


3�

Ako imalac akcizne dozvole ima više od jednog akciznog skladišta, može podnijeti zajedniči obračun akcize za sva akcizna skladišta, pod uslovom da u svom knjigovodstvu obezbijedi posebnu evidenciju o obračunatoj akcizi po akciznim skladištima.

Ako oslobođeni korisnik akciznih proizvoda uskladištava akcizne proizvode u više pogona, može takođe podnijeti zajednički obračun akcize za sve pogone pod uslovom da u svom knjigovodstvu obezbijedi posebnu evidenciju o obračunatoj akcizi po pogonima.

Prijave za akcize decembar 2005/novembar 2006

2006. godina

Područna Broj registrov. Broj podnijetih Procenat

jedinica obveznika prijava podnoš.prijava

1 2 3 4 (3/2)

Decembar 2005. 141 129 91%

Januar 2006. 142 174 122%

Februar 2006. 141 134 95%

Mart 2006. 147 137 93%

April 141 145 103%

Maj 150 142 95%

Jun 144 148 103%

Jul 151 153 101%

Avgust 153 144 94%

Septembar 155 147 95%

Oktobar 157 148 94%

Novembar 157 155 99%

U k u p n o 1.779 1.756 99%

Upoređivanjem broja podnijetih prijava za akcize u toku 2006.godine, sa brojem podnijetih prijava u toku 2005.godine, eviden-Upoređivanjem broja podnijetih prijava za akcize u toku 2006.godine, sa brojem podnijetih prijava u toku 2005.godine, eviden-tan je porast broja podnesenih prijava. To se može ilustrovati primjerom:

U toku 2005.godine, u prosjeku, mjesečno, podnijeto je 100 akciznih prijava (1.204/12=100), odnosno 79% od prosječnog reg-istrovanih akciznih obveznika, prema podacima područnih jedinica ( 1.528/12=127).

U toku 2006.godine, u prosjeku, mjesečno, podnijeto je 146 akciznih prijava (1.756/12=146), odnosno 99% od prosječnog broja registrovanih akciznih obveznika, prema podacima područnih jedinica (1.779/12=148).

Namjera Poreske uprave je da kroz javnost i transparentnost rada, poreskim obveznicima približi suštinu svog djelovanja, da kroz njihovu edukaciju pojednostavi primjenu poreskih propisa u praksi.

Uvođenjem finansijske discipline, povećanjem broja registrovanih poreskih obveznika i smanjenjem sive ekonomije, stvaraju se i uslovi za povećanje budžetskih prihoda.

Poreski inspektor I Vesna Ćalović


3�

ZAKONSKA REGULATIVA

Skupština Republike Crne Gore je na sjednici održanoj 11. decembra 2006. godine usvojila Zakon o osigu-ranju, koji je (objavljen u Službenom listu RCG broj 78/06 od 22. 12. 2006. godine) stupio na snagu 30. 12. 2006. godine. Tim zakonom su uređeni uslo-vi i način obavljanja djelatnosti osigu-ranja, kao i nadzor nad obavljanjem djelatnosti osiguranja u Crnoj Gori.

U skladu sa Zakonom o osiguran-ju, Ministarstvo finansija je pokrenulo niz aktivnosti na izradi podzakonskih akata, kojima će se detaljnije razraditi i precizirati pojedine zakonske odred-be. U tom smislu usvojen je Pravilnik o bližim uslovima za izdavanje doz-vola za obavljanje poslova osiguranja, posredovanja, zastupanja i pružanja drugih usluga u osiguranju i načinu dokazivanja ispunjenosti tih uslova (“Službeni list RCG”, broj 08/07 od 09. 02. 2007. godine), dok je Upustvo o načinu utvrđivanja visine margine solventnosti dostavljeno Sekretarijatu za zakonodavstvo na objavljivanje. U toku su aktivnosti na pripremi ostalih podzakonskih akata koji bi trebali da budu završeni i objavljeni najkasnije do jula mjeseca 2007. godine.

Usvojeni Zakon o osiguranju pred-stavlja samo jedan od seta zakona koji bi trebali da budu usvojeni, kako bi se zaokružila zakonska regulativa u oblasti osiguranja. Na taj način bi bio sačinjen kvalitetan okvir za regu-

latorni organ koji će, sa jedne strane, vršiti nadzor u cilju podsticanja razvoja tržišta osiguranja, a sa druge obezbi-jediti adekvatnu zaštitu osiguranika.

Obavezna osiguranja u saobraćaju do sada su bila uređena jedinstvenim Zakonom o osiguranju imovine i lica („Službeni list SRJ“, br. 30/96 i 55/99), dok se sada predlaže poseban zakon koji će urediti tu oblast. Na donošenje posebnog Zakona o obaveznom osiguranju u saobraćaju upućuju i direktive Evropske unije, koje poseban značaj daju obaveznim osiguranjima, koja su predmet i mnogih konven-cija međunarodnih organizacija u saobraćaju. Uređivanjem obaveznih osiguranja posebnim zakonom, uka-zuje se na značaj tog osiguranja, omogućava njegova lakša primjena, tako da je u skladu sa svim tim, pri-premljen tekst Predloga Zakona o obaveznom osiguranju u saobraćaju, koji je upućen vladinim komisijama na razmatranje i usvajanje.

Pripremljen je i tekst Predloga zako-na o stečaju i likvidaciji osiguravajućih društava i u toku je proces usklađivanja sa Sekretarijatom za zakonodavstvo, Ministarstvom pravde i Ministarstvom unutrašnjih poslova.

U dijelu primjene Zakona o osigu-ranju, na osnovu člana 194 Zakona o osiguranju društva za osiguranje koja se bave poslovima obaveznih osiguranja formirala su Udruženje osiguravača - Nacionalni biro Crne Gore. Udruženje je registrovano u

Podgorici i u toku je konstituisan-je službi i drugih organa Udruženja. Novoformirano Udruženje će preuzeti sve obaveze navedene u Sporazumu zaključenom između Ministarstva finansija RCG i Udruženja osiguravača Srbije (broj 06/03-19/1 od 02.11.2006. god i naš br. 02-7635/1 od 15.11.06,), a koje se odnose na:

- regulisanje međusobnih prava i obaveza između pravnog prethodnika Udruženja i osiguravača koji obavljaju poslove osiguranja autoodgovornosti na teritoriji Crne Gore, nastalih do 03.06.2006. godine, a koji se odnose na upravljanje i korišćenje Garantnog fonda;

- regulisanje obavljanja poslova u međunarodnom sistemu zelene karte autoodgovornosti od strane Udruženja kao predstavnika osiguravača registro-vanih za obavljanja poslova autood-govornosti u Crnoj Gori, i

- proširivanje međusobnog terito-rijalnog važenja ugovora o osiguranju prema propisima koji važe u Crnoj Gori.

Na taj način bi se stekli uslovi za preuzimanje šteta iz potpisanog Sporazuma od strane Udruženja osiguravača Crne Gore, nakon čega bi počela obrada i isplata predmetnih zahtjeva. Na taj način će jedno od „gorućih“ pitanja iz djelokruga prava osiguranika i praktično biti rješeno.

Osnovni pokazatelji o poslovan-ju osiguravajućih kompanija u Crnoj Gori - preliminarni podaci

Zaokruživanje zakonskog okvira sistema osiguranja u Crnoj Goriuz kratak osvrt na poslovanje društava za osiguranje na teritoriji Crne Gore


3�

Tokom 2006. godine poslovalo je 5 organizacija za osiguranje i 1 organizacija za reosiguranje i to: »Lovćen osiguranje«, »Montenegro osiguranje«, »Swiss osiguranje«, »Zepter osiguranje«, »Grawe osiguranje« i »Lovćen – re«, dok je u decembru mjese-cu 2006. godine dozvolu za rad dobilo “Magnat osiguranje”, koje je počelo sa radom 1. 01. 2007. godine.

U narednim tabelama daje se prikaz stanja kapitala i rezervi sigurnosti, ostvarena bruto premiju i ostvarena bruto premiju po grupama osiguranja za period 2004-2006. godine:

Tabela 1: Stanje kapitala i rezervi sigurnosti, 2004-2006 (u 000 €)

Društvo za osiguranje 2004 2005 2006

“Lovćen” 14.682 21.176 18.679“Montenegro” 4.107 3.798 4.799“Swiss” 1.965 1.922 2.138“Zepter” 132 211 251“Grawe” 940 1.327 1.925 “Lovćen-Re” 2.674 2.799 2.005

Tabela 2: Ostvarena bruto premija, 2004-2006, (u 000 €)

Društvo za osiguranje 2004 2005 2006

„Lovćen“ 20.075 24.455 2.,256

„Montenegro“ 4.909 6.109 8.587

„ Swiss“ 1.062 1.048 1.094 „Zepter“ 42 54 61

„Grawe“ 29 357 816

Ukupno: 26.117 32.023 37.814

Tabela 3: Ostvarena bruto premija po grupama osiguranja, 2004-2006,(u 000 €)

Vrsta osiguranja 2004 2005 2006

Životna osiguranja 444821

1,808

Neživotna osiguranja 25.673 31.201 36.006

Ukupno: 26.117 32.023 37.814

Podaci za 2006. su preliminarni iz razloga što su društva za osiguranje dužna da dostave finansijske izvještaje najkasnije do 30. juna tekuće godine za prethodnu godinu, pa je iz tog razloga u toku davanje mišljenja ovlašćenih revizora i aktuara.

Iz podataka je primjetno da ukupna bruto premija ima blagu tendenciju rasta. Povećanje ukupne bruto premije osiguranja u 2006. godini iznosilo je 15,3 %, što je nešto manje nego u 2005. godini, kad je iznosilo 18,4%. Ukupno bruto premija dostigla je 37,8 miliona eura, dok je u 2005. godini iznosila 32,02 miliona €. Ukoliko se posmatra učešće bruto premije kao procenat GDP-a, može se uočiti blagi rast. Tako da je bruto premija kao procenat GDP-a u 2006. godini iznosila 2,02%, dok je u 2005. godini iznosila 1,94%.

Karakteristično za tržište Crne Gore je mali procenat ostvarenih osiguranja života. Međutim, ako se posmatra 2006 u odnosu na 2005. godinu možemo vidjeti da je osiguranje života u porastu i da ono u ukupnoj premiji učestvuje sa 4,78%, dok je 2005. godine učestvovalo svega sa 2,5%. Za očekivati je da će se ova situacija u narednom periodu popraviti, imajući u vidu nova zakonska rješenja, kao i sveukupni ekonomski razvoj Crne Gore.

Koordinator Odsjeka za osiguranje, Milanka Obradović

Viši savjetnik, Biljana Doderović


3�

15. april 2007. godine: Ministar finansija Igor Lukšić na Proljećnom zasijedanju Svjetske banke i MMF-a - … Na sastanku sa potpredsjednikom Svjetske banke Shigeo Katsuom i direk-torom za Jugoistočnu Evropu Orsaliom Kalantzopoulos razmatrana je real-izacija tekućih projekata koji se imple-mentiraju uz podršku Svjetske banke. Posebna pažnja posvećena je novom četvorogodišnjem okviru saradnje (Country Partnership Strategy) kojim će biti definisani projekti koje će Svjetska banka finansijski podržati u narednom periodu u iznosu od 40 miliona dol-ara. Projekti će prvenstveno biti foku-sirani na: nastavak dosadašnje saradnje u izgradnji regionalnog vodovoda, raz-voj energetskog sektora kroz projekte unapređenja energetske efikasnosti, jačanje kapaciteta za pripreme Crne Gore za članstvo u Evropskoj uniji i druge. Na sastanku sa gospodinom Majklom Depplerom, pomoćnikom izvršnog direk-tora Međunarodnog monetarnog fonda i gospodinom Grejemom Džastisem, šefom misije Međunarodnog monetar-nog fonda za Crnu Goru razmatrana je mogućnost definisanja i sadržaj eventu-alnog budućeg programa. Fokus razgov-ora odnosio se na oblast javnih finansija, strukturne reforme, posebno u oblasti tržišta rada i podršku nastavku procesa privatizacije. Ministar Lukšić je razgovarao i sa gospodinom Hermanom Wijffelsom, izvršnim direktorom u Svjetskoj banci holandske konstituence koja zastupa interese Crne Gore. Tom prilikom razgov-arano je o trenutnoj političkoj i ekonom-skoj situaciji u Crnoj Gori, kao i o daljim budućim oblicima saradnje Crne Gore sa Svjetskom bankom i Međunarodnim monetarnim fondom.

27. mart 2007. godine: Konferencija za novinare ministra finansija dr Igora Lukšić povodom odluke kreditne agencije „Standard

and Poors” da unaprijedi kreditni rejting Crne Gore – Kreditna agencija Standard & Poor’s povećala je kreditni rejting Crne Gore sa dosadašnjeg BB pozitivnog na BB plus (BB+). “…To je snažan zamah investicione aktivnosti,

poboljšanje u javnim finansijama, kao i njihova procjena da smo u prošloj godi-ni premašili realni rast bruto domaćeg proizvoda (BDP), odnosno da je on iznad osam odsto…”. “…Oni očekuju da će planirane reforme socijalnog osig-uranja, nastavak procesa privatizacije, strane direktne investicije i ulaganje u infrastrukturu uticati da u narednom srednjoročnom periodu rast BDP-a bude u prosjeku oko šest odsto…”. Analitičari te agencije su istakli da nedavno parafi-ranje Sporazuma o stabilizaciji i prijem u Partnerstvo za mir generalno utiču na poboljšanje investicionog ambijenta u Crnoj Gori. Kao značajan faktor ocjenjuju i snažan priliv stranih direktnih investici-ja koje utiču na pokrivanje trgovinskog debalansa. Povećanje kreditnog rejtinga je samo korak ispod investicionog rangi-

ranja, što vjerujem da ćemo, uz nastavak ovakve politike, vrlo brzo dostići…”.

15. mart 2007. godine: Ministar finansija Igor Lukšić razgovarao sa zamjenikom specijalnog predstavni-ka generalnog sekretara UN i šefom Četvrtog stuba UNMIK-a Paulom Acdeom, šefom Kancelarije UNMIK-a u Beogradu Fayezom Rishegom i generalnim direktorom Kosovske carinske službe Naimom Hurgulicom. Ministar Lukšić je ukazao na značaj region-alne ekonomske saradnje, pogotovo u oblasti carinske politike, imajući u vidu izuzetan značaj te oblasti u eliminisanju sive ekonomije, obezbjeđivanju pri-liva prihoda Republičkog budžeta, kao i obezbjeđivanju različitih mehanizama sigurnosti. On je informisao sagovornike o sveukupnim rezultatima na tom planu i iskazao spremnost Vlade Crne Gore za unapređenjem saradnje sa zemljama u susjedstvu u okviru sprečavanja ile-

galne trgovine i kriminala na graničnim prelazima. U cilju daljeg jačanja institu-cionalne i posebno ekonomske saradnje između Kosova i Crne Gore, sagovor-nici su dogovorili intenzivniju razmjenu informacija i podataka povodom svih razmatranih pitanja, sa akcentom na mogućnost definisanja Protokola o saradnji sa Upravom carina i Poreskom upravom.

7. mart 2007. godine: Delegacija Vlade RCG boravila u radnoj pos-

pregled ključnih aktivnosti ministra finansijaperiod januar – mart 2007. godine


3�

jeti Opštini Bar – “…Uprava carina i Ministarstvo finansija obezbijediće novac za nabavku prvog fiksnog sken-era u Crnoj Gori za lučki robni terminal. To će pojačati administrativne kapa-citete Vlade i Uprave carina u daljoj efikasnoj kontroli robnog prometa…” “…Dogovorili smo se i oko određenih zakonskih zahvata koje treba da spro-vedemo. Kako se vrlo brzo mornarica iz Boke seli u Bar, naćićemo prvo privre-meno rješenje za njen smještaj, a u narednih nekoliko dana biće priče kako obezbijediti njen trajni smještaj u okviru Luke Bar po svim neophodnim stan-dardima…”.

5. mart 2007. godine: Saopštenje za javnost Vladinog Operativnog tima za suzbijanje ilegalne trgovine cigaretama - Formiran je Operativni tim za suzbijanje ilegalne trgovine ciga-retama, čijim radom rukovodi ministar finansija. Članovi su rukovodioci: Uprave carina, Uprave policije, Poreske uprave, Agencije za duvan, Republičke tržišne inspekcije i Komunalne policije Glavnog grada. Svaki od navedenih organa dužan je da preduzima pojačane mjere i aktivnosti iz okvira svoje nadležnosti u kontinuitetu, sve dok se tržište cigareta ne dovede u red. Da bi sadržaj mjera bio sveobuhvatan i integrisan na svim nivoima, u ovu akciju biće uključene i sve lokalne samouprave.

2. mart 2007. godine: Crna Gora zvanično postala članica holandske konstituence u Grupi Svjetske banke i Međunarodnom monetranom fondu... Ministar finansija dr Igor Lukšić primio je pozdravno pismo ministra finansija Holandije g-dina Gerrit Zalm-a i guvernera Centralne banke Holandije g-dina Nout Wellink-a, kojim je Crna Gora zvanično postala članica hol-andske konstituence u Grupi Svjetske banke i Međunarodnom monetranom fondu. Kako se u pismu navodi izvršni direktori holandske konstituence iska-zali su spremnost da zastupaju interese Crne Gore prilikom kreiranja politika saradnje sa Bankom i Fondom, uvjere-

ni da će Crna Gora svojim prisustvom obogatiti sastav konstituence i unapri-jediti regionalnu saradnju obzirom da su članice i Bosna i Hercegovina, Hrvatska i Republika Makedonija. Pored zemalja iz neposrednog okruženja članice hol-andske konstituence su i Bugarska, Kipar, Izrael, Rumunija, Ukrajina, Moldavija...

8. februar 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora Lukšića povodom usvajanja Informacije o uslovima buduće saradnje Republike Crne Gore i Evropske investicione banke, s predlogom okvirnog spora-zuma – “…Crnogorska Vlada usvojila je danas okvirni sporazum o uslovima buduće saradnje Crne Gore i Evropske investicione banke (EIB), na infrastruk-turnim i projektima iz drugih oblasti. Okvirni sporazum je početni korak u cilju nastavka saradnje sa EIB, koja je i do sada bila jedan od najznačajnijih Vladinih partnera u realizaciji infra-strukturnih i projekata iz drugih oblasti. Interes Vlade je da se nastavi realizacija projekata iz oblasti rješavanja sistema otpadnih voda, unaprjeđenja putne i modernizacije željezničke infrastrukture. Sa EIB je do sada Vlada potpisala osam aranžmana, vrijedna 95 miliona EUR, koji se, između ostalog, odnose na mod-ernizaciju Luke Bar, aerodroma, putne i željezničke infrastrukture, energetskog sektora, izgradnju tunela Sozina, sanaci-ju puteva i mostova, vodovoda i kanali-zacije"...

6. februar 2007. godine: Ministar finansija Igor Lukšić razgovarao sa

ambasadorom Holandije Ronom van Dartelom... Ministar Lukšić je uka-zao na već nekoliko godina prisutnu makroekonomsku stabilnost u Crnoj Gori, smanjenje javnog duga i javne potrošnje, suficit budžeta u protek-loj godini, obaranje poreskih stopa i veoma povoljan fiskalni balans. On je naglasio da je potrebno dalje djelo-vati u pravcu smanjenja javnog duga

i javne potrošnje, graditi mehanizme za implementaciju penzionih i zdravst-venih reformi, investirati u infrastrukturu, podići kvalitet usluge u turizmu i nas-taviti proces privatizacije. Ambasador Dartel je ocijenio da je za Crnu Goru u predstojećem periodu veoma važan proces evropskih integracija, povezivan-je sa susjednim zemljama u regionu, kao i privlačenje stranih investicija. U okviru razgovora o nedavnom prijemu Crne Gore u MMF i Svjetsku banku, a u kon-tekstu članstva u SB unutar holandske konstituence, razmatrana je mogućnost daljeg unapredjenja bilateralne saradn-je, organizovanja sastanaka i intenzivnije komunikacije sa Ministarstvom finansija Holandije.

2. februar 2007. godine: Ministar finansija Igor Lukšić razgovarao sa direktorom Misije USAID-a za Crnu Goru i Srbiju Kitom Simonsom i šefom Kancelarije USAID-a u Crnoj Gori Džoom Tagartom... - Tokom razgovora razmijenjena su mišljenja o

dosadašnjim projektima u Crnoj Gori, sa akcentom na saradnju sa BearingPoint-om u okviru programa ekonomskih reformi koji se, prema obostranoj ocije-ni, uspješno realizuje zajedničkom koor-dinacijom aktivnosti. U tom kontekstu, direktor Misije USAID-a, g-din Simons izrazio je interesovanje povodom prior-itetnih programa Ministarstva finansija za 2007 godinu, kao i tekućih aktivnosti i projekata, posebno u dijelu realizacije ekspertske pomoći u Sektoru za trezor i budžet. Ministar Lukšić je kazao da je USAID jedan od ključnih partnera Vlade RCG, pogotovo na planu sprovođenja ekonomskog programa i izrazio uvjeren-je da će u narednom periodu, prilikom rješavanja i revidiranja određenog broja preostalih važnih pitanja u zakono-davnoj oblasti, kao što je oblast osig-uranja i restitucije, pomoć i podrška USAID-a biti veoma dragocjena. On je istakao da je članstvo Crne Gore u MMF-u i Svjetskoj banci od velikog značaja za


�0

imidž države i najavio da će u narednom periodu pažnja biti fokusirana na pri-premne aktivnosti u smislu pregovora o narednom aranžmanu sa MMF-om i intenzivniju komunikaciju sa Svjetskom bankom, kroz izradu četvorogodišnje Strategije te institucije za Crnu Gore, koja treba da bude usvojena do sredine ove godine.

31. januar 2007. godine: Ministar finansija Igor Lukšić razgovarao sa nacionalnim direktorom i regional-nim koordinatorom Svjetske banke za zemlje Jugoistočne Evrope, Orsalijom Kalancopulos, šefa odjeljenja za Crnu Goru u sektoru za Jugoistočnu Evropu i Zapadni Balkan, Roberta Jauncey-a i stalnog predstavnika Svjetske banke u Crnoj Gori, Silviju Mauri. Ministar Lukšić je informisao sagovornike o sveukupnim aktivnos-

tima Vlade RCG na planu realizacije pro-jekata i postavljanja novih programa, sa akcentom na proces izrade revidirane Agende ekonomskih reformi, koja bi mogla biti postavljena kao Agenda raz-voja do 2010 godine, u smislu obuh-vatanja i koordinacije Strategija mnogih segmenata, kao što je upravna reforma, obrazovanje i ostale. On je ukazao da Vlada RCG u završnoj fazi razmatranja modela finansiranja ključnih projekata kao što su Sistem regionalnog vodos-nadbijevanja i energetske efikasnosti, i istakao da je među prioritetima nas-tavak procesa dalje reforme u oblasti obrazovanja i zdravstva. Pored finan-sijske i pomoći u smislu istraživanja koje su Vladi Crne Gore obezbijedile IDA i IBRD, grupa SB će posredstvom IFC-a i MIGA nastaviti podršku u cilju pospješivanja investicija u privatnom sektoru u Crnoj Gori. Fokus strategije SB, najvjerovatnije će biti na pružanju podrške Crnoj Gori na putu učlanjenja u Evropsku uniju, promovisanju razvoja i otvaranja novih radnih mjesta, kroz investicije u turističku infrastrukturu, u skladu sa principima održivog razvoja i zaštite životne sredine...

29. januar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor Lukšić primio zam-jenika asistenta Direktora USAID-a u Vašingtonu Thomasa Fleetwood Melforda i direktora odjeljenja za

evropske poslove pri Birou za Evropu i Evroaziju, Marilynn Schmidt. Predstavnici USAID-A su istakli da je u narednom periodu potrebno zajednički definisati prioritete, kako u dijelu insti-tucionalne saradnje, tako i u segmentu obezbjedjenja ekspertske pomoći, u cilju daljeg jačanja partnestva izmendju USAID-a i Vlade RCG. Takođe, oni su izra-zili zadovoljstvo povodom regulisanja članstva Crne Gore u MMF-u i Svjetskoj banci i uputiili čestitke ministru Lukšiću, ocjenjujući da je to svojevrsna potvrda vodjenja stabilne makroekonomske politike i uopšte, svih pozitivnih prom-jena koje su implementirane u protek-lih nekoliko godina. Ministar Lukšić je ocijenio da je USAID bio veoma važan partner Vlade RCG u procesu sprovod-jenja reformi i izrazio uvjerenje da će u narednom periodu, prilikom rješavanja i revidiranja određenog broja preostalih važnih pitanja, pomoć i podrška USID-a biti veoma dragocjena...

26. januar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor Lukšić razgovarao sa novoimenovanim ambasadorom NR Kine Li Manchangom... Ambasador Manchang je kazao da je politička sarad-nja NR Kine i Crne Gore uvijek bila na jako visokom nivou, da će ubuduće imati maksimalan doprinos u razvijanju i jačanju prijateljskih odnosa sa Crnom Gorom u svim segmentima, i izrazio uvjerenje da postoji puno mogućnosti u

smislu unapređenja bilateralne saradnje. On je ocijenio da je Ministarstvo finan-sija veoma važna institucija u tom pro-cesu i da će pomoć i podrška u nared-nom periodu biti veoma dragocjena. Ministar Lukšić je ocijenio uspješnom dosadašnju saradnju sa NR Kinom i pod-sjetio na nedavnu ratifikaciju Sporazuma o ekonomskoj saradnji u crnogorskom Parlamentu, što predstavlja dobru osn-ovu za intenziviranje aktivnosti u toj oblasti. On je ukazao na činjenicu da Crna Gora bilježi konstantan ekonom-ski rast, sa akcentom na suficit budžeta prošle godine, dalje smanjenje javnog duga, pad nezaposlenosti i rast bruto domaćeg proizvoda. Zajednički je kon-statovano da je Crna Gora postigla evi-dentan napredak, kako na unutrašnjem, tako i na međunarodnom planu, i izražen obostrani interes za intenziviranje eko-nomske saradnje između dvije zemlje u smislu što boljeg korišćenja postojećih resursa, na bazi pokretanja inicijativa i koncipiranja zajedničkih projekata...

25. januar 2005. godine: Izjava ministra finansija Igora Lukšića nakon sjednice Vlade RCG povodom Analize finansiranja lokalne samouprave... Crnogorska Vlada i Zajednica opština radiće ove godine na izmjeni i dopuni Zakona o finansiranju lokalnih samou-

prava, najprije dijela u vezi sa distribu-cijom novca iz legalizacionog fonda. Egalizacioni fond pomaže siromašnijim opštinama da ujednače fisklanu snagu sa bogatijim, a dio njih od ranije ima prim-jedbe na sadašnji sistem preraspodjele prihoda koje dijele sa centralnom vlašću i traže da se preispita Zakon koji se primjenjuje skoro tri godine godine... »U svjetlu dogovora sa Savezom sin-dikata Crne Gore i Unijom poslodava-ca pokušaćemo da vidimo postoje li rješenja da se prirez, koji predstavlja dio poreskog opetrećenja na plate, zamijeni nekim drugim izdvajanjem i time dopri-nese daljem popravljanju konkurentnos-ti crnogorske ekonomije... On je kazao


�1

da će Vlada u februaru imati prelimi-narne podatke o potrošnji, zaduživanju i obavezama opština u prošloj godini, U 2005. godini opštine su potrošile 95,4 miliona EUR, 26 odsto više nego 2004., što je činilo 5,8 odsto procijenjenog bruto domaćeg proizvoda. Pozitivno to što je za 2005. godinu udio kapitalnih u ukupnim izdacima opština porastao za 11 procentnih poena na 44 odsto. Ministar Lukšić je najavio i izmjenu pro-pisa koji definišu usvajanje opštinskih budžeta i njihovih završnih računa, kao i adekvatnu reviziju tih dokumenata, za koju, prema sadašnjim propisima, nije nadležna Državna revizorska institucija.

24. januar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor Lukšić razgovarao sa Klaudijom Viezzolijem, direktorom Evropske banke za obnovu i razvoj za zemlje Zapadnog balkana i novoi-menovanim šefom kancelarije EBRD za Crnu Goru, Marekom Lorincom...

Predstavnici EBRD-a izrazili su najprije zadovoljstvo povodom regulisanja članstva Crne Gore u EBRD-u oktobru prošle godine i imenovanja ministra Lukšića za Guvernera u toj instituciji, i ukazali na interes Banke za intenzi-viranjem saradnje, radi sagledavanja prioriteta Vlade Crne Gore i definisan-ja dvogodišnje strategije na nivou Republike. G-din Viezzoli je naglasio da EBRD želi da pojača prisustvo u Crnoj Gori, najprije kroz sagledavanje stanja u različitim oblastima, kao što je turizam, energetski sektor, infrastruktura, vodos-nadbijevanje i dr., i ukazao da je Banka posebno fokusirana na saradnju sa privat-nim sektorom, imajući u vidu veoma značajne dosadašnje rezultate u real-izaciji te vrste podrške i projekata ostalim manjim zemljama u regionu. Ministar Lukšić je ocijenio uspješnom realizaciju dosadašnjih projekata sa EBRD-om, kao što su Rekonstrukcija Aerodroma CG i rehabilitacija dijela putne mreže i kazao da je u interesu Crne Gore da, nakon real-izacije članstva u EBRD-u, intenzivira pro-

ces definisanja ključnih projekata, koji bi se mogli najprije odnositi na Regionalni sistem vodosnadbijevanja i željezničku infrastrukturu. Pored toga, ministar Lukšić je ukazao i na potrebu podrške i prisustva EBRD-a u oblasti unaprijedjenja turizma, podizanja energetske efikasnosti, kao i finansijskog sektora. Novoimenovani šef kancelarije za Crnu Goru Marek Lorinc je kazao da je interes EBRD-a da poboljša investicije u 2007.godini, podsjetio da je do sada uloženo 40 miliona eura i izrazio namjeru Banke da u narednom periodu djeluje u širokom spektru, što podrazu-mijeva otvorenost za sve predloge pri-likom sastavljanja dvogodišnje strategije.

19. januar 2007. godine: Susret ministra Lukšića sa direktorom MMF-a i predsjednikom Svjetske banke... - U okviru programa učlanjenja u MMF i Svjetsku banku, ministar finansija u Vladi Crne Gore dr Igor Lukšić imao je susrete sa direktorom MMF-a Rodrigom de Ratom, zamjenikom direktora Fonda, Muriljom Portugalom i predstavnici-ma menadžmenta. Razgovarano je o

vidovima buduće saradnje i sadržini novog aranzmana kojim MMF zeli da podrži ekonomsku politiku Vlade. Ministar finansija imao je i kraći sus-ret sa predsjednikom Svjetske banke Polom Volfovicem i menadžmentom Banke radi dogovora o aktivnostima u cilju izrade novog paketa podrške crnogorskim reformama. Ministar Lukšić danas je uputio pismo ministru finansija Holandije Geritu Zalmu sa zahtjevom za prijem u članstvo konstituence kojom predsjedava Holandija. Pored Holandije članovi ove konstituence su još i Armenija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Gruzija, Hrvatska, Izrael, Kipar, Makedonija, Moldova i Ukrajina.

18. januar 2007. godine: Crna Gora postala članica Svjetske banke i Međunarodnog monetarnog fonda - Crna Gora je postala članica grupe Svjetske banke, nakon što je ministar finansija Igor

Lukšić potpisao Statut Međunarodne banke za obnovu i razvoj (IBRD). Osim članstva u toj finansijskoj instituciji, Crna Gora je pristupila i Međunarodnom udruženju za razvoj (IDA), Međunarodnoj finansijskoj korporaciji (IFC) i Agenciji za osiguranje multilateralnih investicija (MIGA). Ministar finansija u Vladi RCG dr Igor Lukšić potpisao je original statuta Međunarodne banke za obnovu i raz-voj i deponovao kod Vlade Sjedinjenih Američkih država Instrument Prihvatanja Statuta Međunarodne banke za obnovu i razvoj, na svečanosti održanoj 18.janu-ara 2007 godine, u Vašingtonu. Ministar Lukšić potpisao je istog dana i originale statuta Međunarodne finansijske kor-poracije i Međunarodnog udruženja za razvoj, original Konvencije o osnivanju Multilateralne agencije za garantovanje investicija u sjedištu Svjetske banke i deponovao Instrumente Prihvatanja stat-uta Korporacije i Udruženja i Instrument ratifikacije Konvencije Agencije kod Međunarodne banke za obnovu i raz-voj. Ministar Lukšić je nakon potpisiv-anja ocijenio da je pristupanje Crne Gore u članstvo Svjetske banke istorijski dan za državu i građane. «Prema našem ubjeđenju, saradnja sa ovim institucijama doprinijeće, izmedu ostalog da Crna Gora u svijetu bude prepoznata kao država koja vodi politiku koja u srednjem i dužem roku treba da uz uspješnu realizaciju poveća životni standard građana. To je ono što je u interesu svake politike, pa i one koju vodi naša vlada... Pristupanjem Crne Gore IBRD ima 185 clanica, IDA 166, IFC 179, a MIGA 170 članica. Prema saopštenju SB «Pored finansijske i pomoći u smislu istraživanja koje su Vladi Crne Gore obezbijedile IDA i IBRD, grupa SB ce posredstvom IFC-a i MIGA nastaviti podršku u cilju pospješivanja investicija u privatnom sektoru u Crnoj Gori». Fokus strategije SB, najvjerovatnije će biti na pružanju podrške Crnoj Gori na putu učlanjenja u Evropsku uniju, promov-isanju razvoja i otvaranja novih radnih mjesta, kroz investicije u turističku infra-strukturu u skladu sa principima održivog razvoja i zaštite životne sredine. Ministar finansija dr Igor Lukšic imenovan je za guvernera Crne Gore u članicama grupa-cije Svjetske banke

PR SLUŽBAPortparol,

Ana MiljanićAsistent portparola,

Biljana Bataković


�2

Vlada Republike Crne Gore, lokalne samouprave, javna preduzeća i Fond za razvoj Republike Crne Gore su, u cilju razvoja lokalne i regionalne infrastrukture i rješavanja ekoloških problema, pokrenuli projekat sufinansiranja projekata infrastrukturnog i ekološkog značaja.

Shodno tome, Ministarstvo finansija dostavilo je Vladi Republike Crne Gore, Informaciju o mogućnostima finansiranja infrastruk-turnih, ekoloških i projekata – reciklaža otpada, koja je usvojena na sjednici Vlade, održanoj 02. marta 2006. godine

Vlada RCG i Fond za razvoj CG su, nakon toga - u martu 2006. godine, raspisali Konkurs za finansiranje infrastrukturnih i ekoloških pro-jekata. Konkursom je definisano da su sredstva namijenjena za projekte izgradnje i saniranja infrastrukture, ekološke i projekte reciklaže otpada. Zahtjeve za navedenim sredstvima mogu podnositi jedinice lokalne samouprave, javna i privatna preduzeća.

Konkursom su definisane kreditne linije za različite vrste projekata, kao i uslovi kreditiranja navedenih projekata, kako je dato u narednoj tabeli:

r.b. Kreditna linijaMaksimalan iznos

kredita u €

Rok otplate (godine)Godišnja

kamata (%)UkupnoGrejs

periodOtplata

1.Manji infrastrukturni projekti od

lokalnog značaja1.000.000 do 10 do 3 do 7 3

2. Veći infrastrukturni projekti 1.500.000 do 10 do 3 do 7 3

3. Projekti od ekološkog značaja 300.000 do 10 do 3 do 7 3

4. Projekti iz oblasti reciklaže otpada 400.000 do 10 do 3 do 7 3

Sredstva za finansiranje projekata, mogu se obezbijediti na jedan od sljedeća dva načina:• Kreditnim aranžmanom uz garanciju poslovne banke; ili• Emisijom obveznica od strane korisnika kredita

U slučaju kada se kao model obezbjeđenja sredstava koristi kreditni aranžman, kamatna stopa prema krajnjem korisniku biće veća za 1%. Javnim preduzećima i lokalnim samoupravama iz manje razvijenih regiona, moguće je smanjiti kamatnu stopu do 1%, ili povećati rok otplate kredita.

Konkursom je predviđeno da jedinice lokalne samouprave mogu za period jedne kalendarske godine kandidovati tri projekta, dok javna preuzeća, u istom periodu, mogu kandidovati jedan projekat. Takođe, ukoliko se radi o projektima iz oblasti ekologije i reciklaže otpada, pored jedinica lokalne samouprave i javnih preduzeća, za sredstva predviđena Konkursom, mogu se javiti i privatna preduzeća.

Prilikom podnošenja zahtjeva za neku od navedenih kreditnih linija, zainteresovani subjekti su obavezi da dostave Fondu za razvoj Republike Crne Gore popunjeni formular, koji sadrži osnovne podatke o projektu, nosiocu investicije i modelu obezbjeđenja sredstava.

Finansiranje projekata od infrastrukturnog i ekološkog značaja


�3

Organi Fonda razmatraju prispijelu dokumentaciju i donose odluku o mogućnosti finansiranja takvog projekta i procjenu održivosti samog projekta.

Ukoliko se Fond za razvoj RCG saglasi sa projektom, dokumentacija se dostavlja Ministarstvu finansija, koje analizira da li jedinice lokalne samouprave i javna preduzeća zadovoljavaju zakonske uslove za zaduživanjem.

Prilikom razmatranja dokumetacije, Ministarstvo finansija analizira mogućnosti zaduživanja zainteresovanih subjekata, u skladu sa Zakonom o budžetu (“Službeni list RCG”, br.40/01.44/01 i 71/05), i Zakonom o finansiranju lokalne samouprave (“Službeni list RCG”, br.42/03 i 44/03).

Shodno članu 60, Zakona o budžetu, opštine se mogu zaduživati izdavanjem hartija od vrijednosti ili uzimanjem zajmova, dok je članom 40 Zakona o finansiranju lokalne samouprave, propisano da opštine mogu uzimati zajmove, kratkoročne pozajmice i davati garancije, uz saglasnost Vlade RCG.

Takođe, odredbom člana 64, Zakona o finansiranju lokalne samouprave, propisano je da se opština može zaduživati tako da ukupna otplata glavnice i kamate, u pojedinoj godini otplate, ne smije preći 10% realizovanih prihoda, u godini koja prethodi zaduženju, a uz prethodnu saglasnost Vlade. Odredbama člana 65 istog zakona, propisano je da se javna preduzeća, ustanove i druga pravna lica čiji je osnivač opština mogu zaduživati samo uz saglasnost osnivača. Takođe, tim članom propisano je da ograničenje iz člana 64 uključuje i moguće zaduženje javnih preduzeća i ustanova čiji je osnivač opština.

U skladu sa zakonskom regulativom, prilikom dostavljanja zahtjeva za odobrnjem finansiranja, opštine imaju obavezu da dostave Ministarstvu finansija pregled postojećih zaduženja i dinamiku njihove otplate, ostvarenom izvornom prihodu u godini koja prethodi godini zaduživanja (ukupni prihodi umanjeni za kredite, pozajmice i privatizacione prihode), visinu dodatnog zaduživanja, odnosno visinu traženih sredstava. U situacijama kada se zadužuju subjekti čiji je osnivač opština, potrebno je dostaviti i saglasnost osnivača.

Na osnovu navedenih podataka, Ministarstvo finansija utvrđuje zakonsku mogućnost dodatnog zaduživanja opština i drugih zain-teresovanih subjekata, i o tome dostavlja informaciju Vladi Republike Crne Gore na razmatranje i usvajanje.

fINANSIRANI PROJEKTI U 2006. GODINI

Shodno analizi ispunjenosti zakonskih uslova za zaduženjem od strane Ministarstva finansija, i zaključcima Vlada Republike Crne Gore, Fond za razvoj RCG je, tokom 2006. godine, kupovinom obveznica emitovanih od strane opština, i uz garancije poslovnih banaka, finansirao sljedeće infrastrukturne projekte:

r.b. Naziv subjekta Naziv projekta Iznos u €

1. Opština Nikšić

„Finansiranje završetka autobuske stanice”;„Finansiranje uređenja šetačke staze od Ul. Serdara Šćepana do Ul. Baja Pivljanina”;„Uređenje stambenog bloka između ulica Nikole Tesle, Serdara Šćepana, Serdara Jola Piletića i Kosovske u Nikšiću”.

1.050.000,00

2. Opština Bijelo Polje „Agroturistička valorizacija planine Bjelasice” 1.004.204,00

3. Opština Rožaje „Rekonstrukcija dijela ulice Jaha Kurtagića” 600.000,00

4. Opština Pljevlja „Vodovod u ulici Save Kovačevića” 1.000.000,00

5. Prestonica Cetinje

„Revitalizacija krovišta zgrade Skupštine Opštine – Prestonice Cetinje”;„Projekat osvetljavanja parkova “13 juli”; “Njegošev park” i lokaliteta “Orlov krš”;„Hidrotehnička instalacija Ulice Obilića”;„Atmosferska kanalizacija zaobilaznice Cetinje”.

776.000,00

6.JP“Komunalne djelatnosti Bar” iz Bara

„Nabavka komunalne opreme za pripremu turističke sezone” 530.000,00

7.„Komunalno stambeno javno preduzeće – Budva”

„Modernizacija i unapređenje poslovanja – kupovina specijalnog vozila”

200.000,00


��

fINANSIRANI PROJEKTI U 2007. GODINI

Pored navedenih projekata u 2006. godini, Fond za Razvoj je do sada, u 2007. godini, u skladu sa zaključcima Vlade RCG, kupovinom obveznica emitovanim od strane opština, finansirao sljedeće projekte:

r.b. Naziv subjekta Naziv projekta Iznos u €

1. Opština Berane1 “Rekonstrukcija gradskih ulica” 500.000,00

2. Opština Danilovgrad* „Rekonstrukcija lokalnog puta Danilovgrad – Spuž” 652.604,00

3. Opština Žabljak* „Izgradnja druge faze tržnog centra u Žabljaku” 315.050,00

4. Opština Andrijevica„Asfaltiranje lokalnog puta Konjuhe-Jošanica”;Asfaltiranje lokalnog puta Konjuhe-Jošanica”;„Modernizacija lokalnog puta Trepča-Brodac”;Modernizacija lokalnog puta Trepča-Brodac”;„Kružni put Seoce”Kružni put Seoce”

350.000,00

Nekoliko projekata koje su dostavile opštine nalaze se u postupku analiziranja i ocjenjivanja mogućnosti zaduženja, nakon čega će biti proslijeđeni Vladi RCG na usvajanje.

Navedeni Konkurs izazvao je veliko interesovanje opština i javnih preduzeća. Pokazalo se da je ovo dobar put i način da se pomogne opštinama u rješavanju pitanja u oblasti infrastrukture i ekologije. Shodno tome, Vlada RCG, Ministarstvo finansija i Fond za razvoj RCG nastaviće sa podržavanjem projekata, u cilju stvaranja boljih uslova za razvoj opština, a samim tim i ukupnog ekonomskog razvoja Republike.

Dragan Darmanović, Viši savjetnik III

Sektor za privredu, finansije, sistem igara na sreću i

međunarodnu saradnju


��

Javni dug Republike Crne Gore, bez javnih preduzeća, iznosi 795,5 mil. eura na dan 31. mart 2007.

godine. Unutrašnji dug iznosi 286,2 miliona eura ili 36,0% od ukupnog javnog duga, dok spoljni javni dug iznosi 509,3 mil. eura ili 64,0% od uku-pnog javnog duga.

Kod ino duga u prethodnom kvar-talu glavne promijene odnose se na nova povlačenja iz kreditnih aranžmana sa vladama Poljske i Mađarske, KfW u okviru projekta regionalno vodos-nadbijevanje i otpadne vode, faza 2 i kredita Svjetske banke.

U narednom periodu očekuju se i prva povlačenja po osnovu četiri već potpisana ugovora: sa EIB-om u iznosu od 5 mil. €, projekat otpad-nih voda za Nikšić, ugovor sa Societe General (iznos kredita od 2,5 mil. €) o nabavci IT opreme za škole, ugovor sa Vladom Kraljevine Španije u iznosu od 5 mil. €, projekat izgradnje otpada, i kredit Vlade Republike Francuske za energetski sektor u iznosu od 8,479 mil. €.

Kod novih aranžmana i povlačenja sa EIB-om, preduslov za poslovanje EIB u Crnoj Gori je dobijanje man-data Evropske komisije, i potpisivanje Okvirnog sporazuma sa ovom insti-tucijom, što se očekuje u narednih par mjeseci.

U toku 2007. god. predviđa se pot-pisivanje ugovora vezanih za realizac-iju projekata regionalni vodovod sa Svjetskom bankom (IBRD i IDA uslovi), faza 3 projekta regionalni vodovod i otpadne vode sa KfW-om i obnova željezničke infrastrukture sa EBRD.

Sekretarijat Pariskog kluba,

pismom od 13. novembra 2006. god., najavio je namjeru zemalja kreditora da sa Crnom Gorom, uslijed stican-ja nezavisnosti, potpiše bilateralne sporazume, i do sada potpisani su bilateralni sporazumi sa Italijom i Austrijom, dok su u toku pregovori sa Njemačkom i Francuskom. Stanje duga po Pariskom klubu, uslijed pot-pisivanja bilateralnih sporazuma, neće se bitnije promijeniti, jer su obaveze RCG definisane po principu krajnjeg korisnika u postojećim bilateralnim sporazumima sa SRJ odnosno SCG. Od septembra 2007. god. Crna Gora će početi sa otplatom 60% kapital-isane kamate u 14 polugodišnjih rata, što će dug po Pariskom klubu uvećati za cca 12,5 mil. eura.

Podaci navedeni u tabeli poka-zuju bruto javni dug RCG bez javnih preduzeća, dok kod potraživanja najznačajniji je dug Ruske Federacije prema RCG u iznosu od 18 mil. USD, i očekuje se skoro potpisivanja parafi-ranog sporazuma. Po osnovu debloki-ranih sredstava iz procesa sukcesije očekuje se priliv još od oko 2,5 mil. USD.

U strukturi unutrašnjeg duga evi-dentan je dalji porast obaveza po osnovu restitucije, u poslednjem kvar-talu za čak 55,6 mil eura. Fond za obeštećenje radi na procijeni ukupne obaveze po ovom osnovu. Takođe, u prethodnom periodu ažuriran je podatak obaveza opština, kreditnih i zaostalih, i on se značajno razlikuje od decembarskog, prije svega zbog uključivanja zaostalih budžetskih obaveza opština. Kod unutrašnjeg duga jedino je, osim pozicije stare

devizne štednje koja se redovno ser-visira i umanjuje, došlo do smanjenja obaveza po državnim zapisima za 0,5 mil. eura.

Kod obaveza po osnovu stare devizne štednje, treba napomenuti da je Skupština RCG usvojila Zakon o ispla-ti devizne štednje gradjana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van RCG, i na osnovu do sada priku-pljenih infomacija taj iznos je 19,821 mil. eura. Međutim, odredbe zakona predviđaju da za isplaćenu deviznu štednju po osnovu ovog zakona, RCG zadržava pravo potraživanja od država sukcesora SFRJ, ukoliko se u postupku sukcesije ne odluči drugačije, i da na isplatu imaju pravo građani sa prebivalištem u RCG, a kojima isplata nije izvršena po zakonima države na čijoj se teritoriji nalazi sjedište banke. Stoga eventualnu obavezu od 19,821 mil. eura treba uzeti sa rezervom, dok se u zakonskom roku od godinu dana ne utvrdi stvarna obaveza. U skladu sa zakonskom odredbom 10. aprila počeće isplata prve rate u iznosu od 380 eura po jednom štednom ulogu.

Javni dug RCG, sa javnim preduzećima iznosi 870,7 mil. eura ili 47,6% BDP na dan 31. mart 2007. godine. Javna preduzeća koji su korinici ino kredita, a kojima je Crne Gora izdala garanciju ili kontraga-ranciju, Monteput, Aerodromi CG, EPCG i Agencija za kontrolu leta su preduzeća sa autonomnim prihodima, i postoji osnovana pretpostavka da će navedena preduzeća redovno servisi-rati svoje obaveze, pa prema ESA-95 računovodstvenoj metodi te obaveze nisu uključene u javni dug, već se treti-

Javni dug Republike Crne Gore - 31. mart, 2007. godine

Stanje i promjene u javnom dugu RCG


��

raju kao dug javnog sektora. Naime, po terminologiji ESA-95, posmatra se isključivo dug vlade tj. general government sector debt, dok se u vladin sektor (general government sector) uključuju sve jedinice koje proizvode za pojedinačnu i kolektivnu potrošnju i većinom su finansirane od strane obaveznih plaćanja drugih jedinica, u principu onih koje učestvuju u podijeli nacionalnog dohotka. Vladin sektor, po ESA-95 obuhvata četiri podsektora: centralnu vladu, vladu država ili regija (ako postoje), lokalne vlade i socijalne fondove, i njihov dug se shodno definiciji smatra dugom vlade. U našoj regulativi, Zakonom o zaduživanju i upravljanju dugom javnog sektora, u dug javnog sektora, osim navedena tri podsektora, uključuje se i dug javnih preduzeća.

Što se tiče neriješenih dužničkih pitanja, treba napomenuti da u narednom periodu ostaje da se regulišu pitanja duga prema vladama Libije (pregovori otpočeli) i Kuvajta, klirinški dug SFRJ prema Češkoj i Slovačkoj, održana prva runda pregovora, i dug po API obveznicama u okviru Londonskog kluba povjerilaca. Dug prema vladama ove četiri zemlje Crnoj Gori je pripao po osnovu raspodijele nealociranog duga (5,88% od 38% za Srbiju i Crnu Goru), i tačan iznos duga i način reprograma biće utvrđen u pregov-orima. Što se tiče API obveznica (Alternative Participation Instruments) u toku je alociranje krajnjih korisnika sa teritorije RCG, i nakon toga slijede pregovori u kome će se utvrditi način regulisanja eventualne obaveze.

Komisija za naplatu potraživanju u okviru Ministarstva finansija, između ostaloga riješava i naplatu ino-dugova u skladu sa odredbama Zakona o regulisanju obaveza i potraživanja po osnovu ino duga i devizne štednje građana. Najveći dio dugova se rješava u toku privatizacije dužnika i to naplatom u gotovini, konverzijom duga u akcije i međusobnim poravnanjima. Zaključkom Vlade RCG utvrđeno je da krajnji korisnici kredita izmiruju svoje obaveze u rokovima i na načina na koji Vlada RCG izmiruje ove obaveze prema ino-kreditorima. Iako se ova potraživanja smatraju teško naplativim, zbog finansijskog položaja krajnjeg korisnika kredita, određeni dio je ipak realno naplativ i predstavlja razliku između bruto i neto javnog duga RCG.

EVALUACIJA I ODRŽIVOST JAVNOG DUGA

Tabela 2. Visina i struktura javnog duga Crne Gore u periodu 2002- mart 2007. god.

Euro (milioni)God Krediti Drž.

zapisiObvez.st

.dev. štednje

Zaostale obaveze

Obaveze osnovu obešte.

Dug opština

Dom. dug

BDP* Dom dug/ BDP

Ino dug

Ino dug/ BDP

Javni dug Javni dug /BDP

2002 18,2 9,8 127 100,6 0,0 255,6 1.301,0 19,6% 893,6 68,7% 1.149,2 88,3%2003 19,5 19,7 127 83,5 0,0 249,7 1.392,0 17,9% 461,5 33,2% 711,2 51,1%2004 8,9 37,4 123 61,8 23,0 254,1 1.565,0 16,2% 488,3 31,2% 742,4 47,4%2005 0,0 8,0 117,0 41,2 20,9 187,05 1.690,0 11,1% 513,3 30,3% 700,4 41,4%

2006 0 3,3 105,2 15,4 52,3 20,9 197,1 1.829,0 10,8% 504,0 27,6% 701,1 38,3%2007 0 2,8 103,9 14,7 107,9 56,9 286,2 1.829,0 15,6% 509,3 27,8% 795,5 43,5%

mart

*Procijenjeni iznos bruto domaćeg proizvoda za 2006.g, očekuje se procijenjeni iznos za 2007. god. Izvor: Ministarstvo finansija, Međunarodni monetarni fond i Sekreterijat za razvoj

Kao što se vidi iz Tabele 2., nivo javnog duga smanjen je 88,3% u 2002. god. na 43,5% u 2007. god. Posebno je značajno smanjenje spoljnjeg javnog duga sa 68,7% na 27,8% BDP-a. Do smanjenja je došlo uslijed restruktuiranja i otpisa duga u okviru Pariskog kluba, zaključno sa drugim otpisom iz februara 2006. god. u ukupnom iznosu od 66% nominalnog iznosa, kao i repro-gramom prema IFC- u i IBRD-u.

Najveći dio ino duga, oko 84%, je dug nastao za vrijeme SFRJ-a i SRJ-a, i preuzet je Zakonom o regulisanju obaveza i potraživanja na osnovu ino duga i stare devizne štednje, dok je čak 74% unutrašnjeg duga, prije svega obaveze po osnovu stare devizne štednje i restitucije, «naslijedjen» na osnovu obaveza iz doba SFRJ.

Unutrašnji dug je poslije tendencije pada, naročito u toku 2005 i 2006 god., u posljednjem kvartalu znatno uvećan na 286,2 mil eura., prije svega uslijed rasta duga po osnovu pravosnažnih riješenja opštinskih komisija po osnovu restitucije. Obaveze po osnovu restitucije, shodno Zakonu o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenja, uključuju se u iznos javnog dugu na osnovu pravosnažnih odluka lokalnih komisija, nadležnih za pitanja obeštećenja, i ukupan iznos biće utvrđen po donošenju novog zakona o restituciji i procijene podnesenih zahtijeva.


��

Kod ocijene održivost javnog duga, prema metodologiji koju koristi Svjetska banka, doduše samo za održivost spoljnog duga, Crna Gora se može klasifikovati kao nisko zadužena zemlja. Naime, kod oba kriterijuma, odnos NPV javnog duga (iako iznos nije eksplicitno utvrdjen, ne mijenja u značajnoj mjeri ovdje date procente) i BDP (preko 80% zem-lja visoko zadužena, 48%-80% sred-nje zadužena i manje od 48%- zemlja nisko zadužena) i odnos NPV javnog duga i izvoza roba i usluga (preko 220%- visoko zadužena, 132%-220% srednje zadužena i ispod 132% nisko zadužena), Crna Gora spada u kat-egoriju nisko zaduženih ekonomija. Podaci za Crnu Goru su kod prvog kriterijuma 43,5%, a kod drugog 83% (prema podacima Centralne banke Crne Gore izvoz roba i usluga u 2006. god bio je 948 mil. eura mil eura bez doznaka, koje takodje ulaze u obračun po metodologiji Svjetske banka). Takodje i po trećem, široko korišćenom kriterijumu, odnos javnog duga i budžetskih prihoda, za Crnu Goru taj racio iznosi oko 137%, što ukazuje da Crna Gora ima održivu dužničku poziciju.

Kod likvidnosti, odnosno mogućnosti redovnog servisiranja obaveza po osnovu javnog duga, odnos izmedju ukupnog servisir-anja duga i izvoza roba i usluga je u 2006. god. bio ispod 10%, što je znatno ispod kritiče vrijednosti od 30%. Treba napomenuti da se u toku 2005. god značajno otplaćene zaos-tale budžetske obaveze (preko 20 mil. eura) i nisu uzete u obzir doznake, koje značajno poboljšavaju situaciju. U toku 2006. god. obaveze po osn-ovu servisiranja su oko 90 mil. eura mil. eura dok su u 2005. bili oko 125 mil. eura., uključujući servisiranje stare devizne štednje i restitucije, što uz isti prihod na osnovu izvoza roba i usluga značajno smanjuje racio servisiranja obaveza. Drugi racio likvidnosti, odnos plaćene kamate i ukupan izvoz roba i usluga je 4,1%, dok je kritičan iznos

20%. Od ostalih relevantnih indikatora, odnos između servisiranih obaveza (kamate i glavnice) i BDP je u 2006. god. 5%, dok odnos između servi-siranja duga i budžetskih prihoda je 16%, i ovi indikatori su u posljednjih par godina zabilježile pad. Očekuje se za prvi indikator iznos od oko 2% i za drugi ispod 10% u do 2009. god. Indikatori likvidnosti, iako su dosta statički, kao i uostalom ostali indi-katori zaduženosti, služe kao dobri instrumenti za pokazatelje redovnog servisiranja obaveza zemlje.

Kod valutne i kamatne strukture ino obaveza Crne Gore, situacija je takodje, veoma povoljna. Od ukup-nog iznosa spoljnog duga samo je dio Pariskog kluba (26% duga u USD, a 3% uostalim valutama), dug prema Anglo-Yugoslav banci (u USD) i IDA krediti (U SDR) se ne servisira u eurima. Ostale obaveze su iskazane i servi-siraju se u «domaćoj» valuti - eurima. Ukupne obaveze u USD i ostalim valu-tama godišnje iznose oko 1,8 mil. USD, što uzimajući u obzir značajne dolarske depozite Ministarsva finan-sija kod CBCG (preko 4,5 mil. USD) omogućava nesmetano servisiranje obaveza u USD u narednom periodu. Inače, stanje depozita uključujući i depozite socijalnih fondova je oko 150 mil eura, i u posljednjem kvartalu depoziti budžeta su porasli za preko 20 mil. eura.

Fiksna kamatna stopa (kreće se kod Pariskog kluba-ODA kredita 2%, ili čak ispod kod robnih bilateralnih kredita, do 5,60%) je dominantna kod Pariskog kluba povjerilaca (96,4% duga se servisira po fiksnoj kamati) i IBRD (preko 60% duga se sevisira po fiksnoj kamati), koji čine skoro 80% ino obaveza. Ukupan iznos javnog duga koji se servisira po varijabilnoj stopi je 109 mil. eura. Kod ostalih zajmova, kamatna stopa (izuzev IDA, koji su beskamatni i nose samo trošove ser-visiranja 0,75% i angažovanja 0,50%) je odgovarajući EURIBOR + 0,5%. Kod «novih» zaduženja, kamatna stopa je veoma povoljna, formira se uglavnom

sa maržom od 0,5% iznad kamate koje odobravaju ino kreditorima, koje sa rejtingom AAA se zadužuju na med-junarodnom finansijskom tržištu.

Osim povoljne valutne i kamatne strukture kredita, krediti koji ulaze u javni dug RCG imaju dug otplatni i grejs period (do 2031. god. kod IBRD, 2024 odnosno 2041 kod povjerilaca iz Pariskog kluba, dok «nova» zaduženja kod imaju grejs 2 do deset godina i otplata od 10 do 20 godina). Crna Gora takođe, što je značajno za nova zaduženja, ima pristup koncesional-nim kreditima. Tokom prošle godine potpisani su aranžmani sa KfW-pro-jekat vodosnadbijevanja i otpadnih voda, sa Vladom Poljske-željeznice i poljoprivreda, sa Vladom Austrije-projekat zdravstva, Vladom Mađarske-oprojekat obrazovanja u ukupnom iznosu od 41,4 mil eura.

Novo zaduženje RCG usmijereno je u cilju realizacije kapitalnih infra-strukturnih projekata iz oblati ener-getike, putne infrastrukture, vodos-nadbijevanja i otpadnih voda itd., tj. u skladu sa «zlatnim budžetskim pravi-lom», prema kome deficit budžeta, kao izvor javnog duga, se koristi samo za kapitalnu potrošnju.

Koordinator Odsjeka za upravljanje javnim dugom,

Nemanja Pavličić


��

Konsolidovana javna potrošnja u periodu januar-mart 2007. godine izvršena je u iznosu od 212,98 mil.€. Ostvareni nivo javne potrošnje finansiran je iz poreza u iznosu od 138,45 mil.€, taksi 8,03 mil.€, doprinosa 55,03 mil.€, naknada 15,39 mil € i ostalih primi-taka 12,29 mil.€ Ukupan nivo tekućih prihoda za 16,22 mil.€ većii je od ostvarene potrošnje.

U istom periodu planirani su prihodi od poreza u iznosu od 119,11 mil.€, prihodi od taksi 7,79 mil.€, prihodi od doprinosa 58,63 mil.€, prihodi od naknada 14,68 mil € i ostali prihodi u iznosu od 10,29 mil.€.

Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim iznosima za 3 mjeseca 2007. godine, pokazuju porast od 8,9%, pri čemu su prihodi od poreza, taksi, naknada i ostali prihodi ostvareni u iznosu većem od planiranog, dok su prihodi od doprinosa ostvareni u iznosu nižem od postavljenog planom.

KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA

OPIS PLAN Jan-Mart 2006

IZVRŠENJEJan-Mart 2007

% izvršenja % BDP

Tekući prihodi 210,458,713.55 229,194,206.17 108.90 11.86Porezi 119,112,044.88 138,453,464.19 116.24 7.17Porez na dohodak fizičkih lica 18,802,245.09 19,232,269.18 102.29 1.00Porez na dobit pravnih lica 4,129,856.81 10,581,578.70 256.22 0.55Porez na imovinu 6,555,386.95 8,188,887.66 124.92 0.42Porez na dodatu vrijednost 56,963,113.16 67,302,454.10 118.15 3.48Akcize 15,379,434.13 15,737,532.91 102.33 0.81Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 11,241,311.78 11,556,491.46 102.80 0.60Lokalni porezi 5,042,075.34 4,666,833.41 92.56 0.24Ostali republički prihodi 998,621.63 1,187,416.78 118.91 0.06Doprinosi 58,626,304.00 55,028,943.12 93.86 2.85Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 33,844,000.00 30,708,253.61 90.73 1.59Doprinosi za zdravstveno osiguranje 23,049,804.00 23,049,804.00 100.00 1.19Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 1,732,500.00 1,270,885.51 73.36 0.07Takse 7,790,878.39 8,030,454.61 103.08 0.42Administrativne takse 3,174,656.80 2,252,633.56 70.96 0.12Sudske takse 1,276,496.97 2,054,228.80 160.93 0.11Boravišne takse 293,136.25 336,787.92 114.89 0.02Lokalne komunalne takse 2,569,088.37 2,880,791.29 112.13 0.15Ostale takse 477,500.01 506,013.04 105.97 0.03Naknade 14,678,043.22 15,388,921.58 104.84 0.80Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 897,379.04 1,458,882.10 162.57 0.08Naknade za korišćenje prirodnih dobara 372,914.78 329,943.76 88.48 0.02Ekološke naknade 222,742.67 386,381.33 173.47 0.02Naknade za priređivanje igara na sreću 855,645.10 1,112,493.63 130.02 0.06Naknade za korišćenje građevinskog zemljišta 2,103,690.12 2,166,868.17 103.00 0.11Naknada za izgradnju i održavanje lokalnih puteva 868,980.91 861,497.00 99.14 0.04Naknada za puteve 1,377,294.65 1,233,883.73 89.59 0.06Ostale naknade 7,979,395.95 7,838,971.86 98.24 0.41Ostali prihodi 7,302,353.35 9,907,472.52 135.68 0.51Prihodi od kapitala 110,000.01 1,426,552.85 1,296.87 0.07Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 1,422,769.07 2,110,338.74 148.33 0.11Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 3,343,803.64 3,383,123.17 101.18 0.18

Konsolidovana javna potrošnja u Crnoj Gori u periodu I - III 2007. godine


��

Ostali prihodi 2,425,780.63 2,987,457.76 98.32 0.15Primici od otplate kredita 2,949,089.70 2,384,950.15 80.87 0.12

Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 2,116,583.70 1,344,548.28 63.52 0.07Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 832,506.00 1,040,401.87 124.97 0.05

Izdaci 253,267,336.07 212,977,427.14 84.09 11.02Tekući izdaci 121,946,942.31 105,413,843.25 86.44 5.46Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 61,694,819.61 59,242,427.97 96.02 3.07Neto zarade 34,973,894.95 34,316,030.38 98.12 1.78Porez na zarade 7,197,621.96 6,639,075.76 92.24 0.34Doprinosi na teret zaposlenog 10,176,045.37 9,467,775.02 93.04 0.49Doprinosi na teret poslodavca 8,333,841.07 7,890,503.51 94.68 0.41Opštinski prirez 1,013,416.26 929,043.30 91.67 0.05Ostala lična primanja 7,105,128.01 5,403,346.30 76.05 0.28Rashodi za materijal i usluge 34,308,177.85 24,803,693.76 72.30 1.28Tekuće održavanje 6,732,839.08 5,404,122.78 80.27 0.28Kamate 5,231,898.85 5,911,648.93 112.99 0.31Renta 1,755,941.33 1,057,048.87 60.20 0.05Subvencije 3,029,142.15 2,513,405.01 82.97 0.13Ostali izdaci 2,088,995.43 1,078,149.64 51.61 0.06Transferi za socijalnu zaštitu 66,622,145.95 62,243,793.55 93.43 3.22Prava iz oblasti socijalne zaštite 8,910,243.97 8,923,863.03 100.15 0.46Sredstva za tehnološke viškove 5,417,359.98 3,022,463.15 55.79 0.16Prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja 48,665,250.00 46,668,175.37 95.90 2.42Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 1,747,284.00 1,747,284.00 100.00 0.09Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 1,882,008.00 1,882,008.00 100.00 0.10Transferi institucijama, pojedinicima i NVO 20,536,843.32 17,781,937.17 86.59 0.92Transferi javnim institucijama 11,561,861.87 10,495,747.18 90.78 0.54Transferi nevladinim organizacijama 2,195,173.54 1,666,701.56 75.93 0.09Transferi pojedincima 4,402,721.19 3,756,122.04 85.31 0.19Transferi javnim preduze’ima 2,377,086.71 1,863,366.40 78.39 0.10Kapitalni izdaci 37,862,196.06 22,325,803.22 58.97 1.16Pozajmice i krediti 2,928,139.14 2,640,969.48 90.19 0.14Otplata garancija 543,746.00 15,956.00 2.93 0.00Rezerve 2,827,323.29 2,555,124.46 90.37 0.13

DEFICIT / SUFICIT -42,808,622.52 16,216,779.03 -37.88 0.84Finansiranje 42,808,622.52 -16,216,779.03 -37.88 -0.84

Domaće finansiranje -8,569,327.30 -5,803,009.01 67.72 -0.30 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 2,699,097.26 2,618,797.10 97.02 0.14Otplata dugova 5,628,633.09 4,490,751.55 79.78 0.23Otplata obaveza iz prethodnog perioda 5,639,791.47 3,931,054.56 69.70 0.20

Inostrano finansiranje 1,217,388.46 -2,057,156.80 -168.98 -0.11Krediti i hartije od vrijednosti 174,342.51 -2,388,561.25 -1,370.04 -0.12 Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 3,967,500.00 147,370.27 3.71 0.01

Otplata dugova 3,793,157.49 2,535,931.52 66.86 0.13Donacije 1,043,045.95 331,404.45 31.77 0.02Prihodi od privatizacije ili depoziti 14,623,037.80 13,915,450.34 313.99 2.38

Povećanje/smanjenje depozita 35,537,523.57 -22,272,063.56 -152.72 -2.81

Konsolidovani deficit javne potrosnje za prva tri mjeseca 2007. godine godine planiran je u iznosu od 42,81mil.€ a ostvaren je suficit od 16,22 mil.€ Suficit je najveći kod Budžeta Vlade u iznosu od 21,32 mil. € dok je kod Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaren deficit u iznosu od 1,48 mil.€. Zavod za zapošljavanje je ostvario deficit od 0,07 mil €, Republički fond zdravstva je ostvario deficit u iznosu od 0,91 mil. € i lokalna samouprava deficit u iznosu od 2,63 mil. €. Povećanje depozita na kraju perioda iznosi 22,27 mil €.

1.BUDŽET REPUBLIKE

Primici Budžeta Republike za period januar-mart 2007. godine iznose 141,76 mil €.Izvorni prihodi Budžeta Republike za period januar-mart 2006. godine iznose 138,17 mil € i veći su 19,8 % u odnosu na planirane.Struktura izvornih prihoda Budžeta Republike u ovom periodu je sledeća:


�0

Budžet Republike Crne Gore

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-

Mart 2007% ostvarenja

Tekući prihodi 115,293,554.07 138,174,078.32 119.85

Porezi 103,129,153.25 123,425,106.91 119.68

Porez na dohodak fizičkih lica 13,147,133.75 13,638,980.68 103.74

Porez na dobit pravnih lica 4,129,856.81 10,581,578.70 256.22

Porez na imovinu 1,269,681.99 3,420,652.28 269.41

Porez na dodatu vrijednost 56,963,113.16 67,302,454.10 118.15

Akcize 15,379,434.13 15,737,532.91 102.33

Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 11,241,311.78 11,556,491.46 102.80

Ostali republički porezi 998,621.63 1,187,416.78 118.91

Takse 4,006,297.87 3,841,151.90 95.88

Administrativne takse 2,717,861.74 1,762,629.03 64.85

Sudske takse 1,276,496.97 2,054,228.80 160.93

Boravišne takse 11,939.17 24,294.07 203.48

Naknade 3,364,332.67 4,456,352.75 132.46

Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 135,761.08 777,643.66 572.80

Naknade za korišćenje prirodnih dobara 372,914.78 329,943.76 88.48

Ekološke naknade 222,742.67 386,381.33 173.47

Naknade za priređivanje igara na sreću 855,645.10 1,112,493.63 130.02

Naknada za puteve 1,377,294.65 1,233,883.73 89.59

Ostale naknade 399,974.39 616,006.64 154.01

Ostali prihodi 3,416,928.96 5,864,605.83 171.63

Prihodi od kapitala 0.00 1,369,000.00 0.00

Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 1,352,550.68 2,033,696.76 150.36

Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 970,972.07 966,753.54 99.57

Ostali prihodi(Naplata poreskih potrazivanja iz prethodnog perioda) 1,093,406.21 1,495,155.53 136.74

Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine 1,376,841.31 586,860.93 42.62

Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 1,376,841.31 586,860.93 42.62

Prihodi po osnovu poreza iznose 123,42 mil € i veći su 19,7 % u odnosu na planirane. Veće ostvarenje u odnosu na plan evidentno je kod svih vrsta poreza. Najveće povećanje u odnosu na plan je kod poreza na dobit pravnih lica – 2,56 puta i poreza na promet nepokret-nosti – 2,69 puta.

Prihodi po osnovu taksi iznose 3,84 mil €, što je za 4,12 % niže u odnosu na planirane; Prihodi po osnovu naknada iznose 4,46 mil €,

što je 32,5 % više u odnosu na planirani iznos.

Ostali republički primici iznose 6,45 mil €, što je 34,6 % više od planiranog iznosa,. Veće ostvarenje kod ostalih republičkih prihoda evidentno je prihoda od novćanih kazni i oduzetih imovinskih koristi – 1,5 puta.

Konsolidovani izdaci budžeta za dvanaest mjeseci tekuće godine iznose 116,86 mil € i u odnosu na plan niži su za 23,7 %. U ovom periodu ostvaren je suficit budžeta u iznosu od 21,32 mil € što je uslovilo povećanje depozita od 19,14 mil €.


�1

Budžet Republike Crne Gore

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-


Izdaci 153,121,073.19 116,855,038.51 76.32Tekući izdaci 85,680,274.14 69,856,544.04 81.53

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 45,003,857.28 42,710,870.71 94.90Neto zarade 25,806,337.44 25,175,601.76 97.56Porez na zarade 5,046,679.76 4,592,649.13 91.00Doprinosi na teret zaposlenog 7,437,173.14 6,741,726.79 90.65Doprinosi na teret poslodavca 5,999,194.18 5,558,750.66 92.66Opštinski prirez 714,472.76 642,142.37 89.88

Ostala lična primanja 4,187,544.47 2,495,239.92 59.59Rashodi za materijal i usluge 20,382,209.86 11,179,223.58 54.85Tekuće održavanje 5,174,137.26 3,958,905.81 76.51Kamate 4,919,421.75 5,673,658.08 115.33Renta 1,610,220.47 925,400.09 57.47Subvencije 2,868,749.99 2,367,593.95 82.53Ostali izdaci 1,534,133.06 545,651.90 35.57

Transferi za socijalnu zaštitu 13,337,377.50 10,430,137.20 78.20Prava iz oblasti socijalne zaštite 8,842,377.51 8,854,611.54 100.14Sredstva za tehnološke viškove 4,494,999.99 1,575,525.66 35.05Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 29,619,751.60 26,855,872.24 90.67Transferi javnim institucijama 6,523,518.23 5,570,093.99 85.38Transferi nevladinim organizacijama 1,191,253.81 698,174.81 58.61Transferi pojedincima 1,904,687.93 1,639,646.27 86.08Transferi Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja 16,084,000.00 15,184,309.68 94.41Transferi Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje 1,720,000.00 1,720,000.00 100.00Transferi zavodu za zapošljavanje 1,642,500.00 1,958,720.00 119.25Transferi opštinama 245,041.62 84,927.49 34.66Transferi javnim preduzećima 308,750.01 0.00 0.00

Kapitalni izdaci 20,576,624.98 6,394,458.58 31.08Pozajmice i krediti 1,886,754.97 2,093,489.98 110.96Otplata garancija 527,790.00 0.00 0.00Rezerve 1,492,500.00 1,224,536.47 82.05

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-


Deficit -37,827,519.12 21,319,039.81 -56.36

Finansiranje 37,827,519.12 -21,319,039.81 -56.36Domaće finansiranje -5,856,344.76 -3,229,628.77 55.15

Otplata dugova rezidentima 2,002,087.50 989,421.00 49.42Otplata obaveza iz prethodnog perioda 3,854,257.26 2,240,207.77 58.12

Inostrano finansiranje 324,342.51 -2,384,309.84 -735.12Krediti i hartije od vrijednosti 174,342.51 -2,388,561.25 -1,370.04

Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 3,967,500.00 147,370.27 3.71Otplata dugova 3,793,157.49 2,535,931.52 66.86

Donacije 150,000.00 4,251.41 2.83Prihodi od privatizacije 2,849,443.13 3,435,755.00 120.58Povećanje/smanjenje depozita 40,510,078.25 -19,140,856.20 -47.25

2. fOND PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

Potrošnja Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja za period januar-mart 2007. godine ostvarena je u iznosu od 47,83 mil.€. Potrošnja Fonda finansirana je iz doprinosa u iznosu od 30,71 mil.€, ostalih prihoda 0,46 mil.€ i transfera iz budžeta Republike 15,18 mil.€. Ukupan nivo tekućih prihoda za 1,48 mil.€ niži je od ostvarene potrošnje i finansiran je prihodima od privatizacije. Povećanja depozita u ovom periodu iznosi 0,4 mil. €.


�2

Fond PIO

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-


Tekući prihodi 34,094,000.00 31,166,982.92 91.41Doprinosi 33,844,000.00 30,708,253.61 90.73

Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 33,844,000.00 30,708,253.61 90.73Ostali prihodi 250,000.00 458,729.31 183.49

Ostali prihodi 250,000.00 458,729.31 183.49Izdaci 50,178,000.00 47,828,263.86 95.32

Tekući izdaci 1,307,750.00 1,056,247.20 80.77Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 567,500.00 457,788.17 80.67

Neto zarade 337,750.00 286,270.94 84.76Porez na zarade 70,250.00 0.00 0.00Doprinosi na teret zaposlenog 81,000.00 86,183.06 106.40Doprinosi na teret poslodavca 67,500.00 73,528.11 108.93Opštinski prirez 11,000.00 11,806.05 107.33

Ostala lična primanja 68,250.00 56,696.83 83.07Rashodi za materijal i usluge 500,000.00 444,938.56 88.99Tekuće održavanje 40,000.00 29,541.11 73.85Kamate 100,000.00 22,714.37 22.71Renta 12,500.00 8,298.10 66.38Ostali izdaci 19,500.00 36,270.06 186.00

Transferi za socijalnu zaštitu 48,665,250.00 46,668,175.37 95.90Prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja 48,665,250.00 46,668,175.37 95.90Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 75,000.00 83,841.29 111.79

Transferi nevladinim organizacijama 75,000.00 83,841.29 111.79Kapitalni izdaci 50,000.00 0.00 0.00Pozajmice i krediti 42,500.00 20,000.00 47.06Rezerve 37,500.00 0.00

Deficit 0.00 -1,476,971.26 0.00Finansiranje 0.00 1,476,971.26 0.00

Domaće finansiranje 0.00 -3,386.61 Otplata dugova 3,386.61 0.00

Prihodi od privatizacije 1,877,739.06 0.00Transferi 16,084,000.00 15,184,309.68 94.41Povećanje/smanjenje depozita 0.00 -397,381.19 0.00

U ovom periodu planirani su prihodi od doprinosa u iznosu od 33,84 mil.€, ostali prihodi 0,25 mil.€ i transferi od budžeta Republike 16,08 mil.€. Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da su u ovom periodu, tekući prihodi Fonda penzijskog i invalidskog osig-uranja ostvareni u iznosu nižem od postavljenog plana za 8,6 %. Konsolidovani izdaci fonda izvršeni su sa 95,32 % u odnosu na plan.

3. fOND ZDRAVSTVA

Sredstva isplaćena za zdravstvenu zaštitu, koja se finansira preko Fonda za zdravstvo, za prva tri mjeseca 2007. godine iznose 27,16 mil.€. Potrošnja Fonda finansirana je iz doprinosa u iznosu od 23,05 mil.€, transfera iz budžeta Republike 1,72 mil € I iz depozita u iznosu od 0,2 mil €.

Napominjemo da Fond zdravstva nije dostavio Ministarstvu finansija kvartalni plan primitaka i izdataka za 2007. godinu,tako da su u tabeli konsolidacije fonda zdravstva u koloni koja se odnosi na plan Jan-Mart 2007 korišćeni podaci o izvršenju za isti period.

Fond za zdravstvo je za 3 mjeseca 2007. godine ostvario deficit u iznosu od 0,91 mil. € finansiran pozajmicama i smanjenjem depozita.


�3

Fond Zdravstva

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-

Mart 2007 % ostvarenja


Doprinosi za zdravstveno osiguranje 23,049,804.00 23,049,804.00 100.00Ostali prihodi 1,471,313.00 1,471,313.00 100.00

Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 1,471,313.00 1,471,313.00 100.00Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine 7,506.00 7,506.00 100.00

Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 7,506.00 7,506.00 100.00


Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 9,034,060.00 9,034,060.00 100.00Neto zarade 4,891,130.91 4,891,130.91 100.00Porez na zarade 1,179,983.37 1,179,983.37 100.00Doprinosi na teret zaposlenog 1,516,590.01 1,516,590.01 100.00Doprinosi na teret poslodavca 1,282,883.61 1,282,883.61 100.00Opštinski prirez 163,472.09 163,472.09 100.00

Ostala lična primanja 1,457,500.00 1,457,500.00 100.00Rashodi za materijal i usluge 8,614,159.00 8,614,159.00 100.00Tekuće održavanje 112,524.00 112,524.00 100.00Kamate 62,438.00 62,438.00 100.00Renta 2,147.00 2,147.00 100.00Ostali izdaci 156,167.00 156,167.00 100.00

Transferi za socijalnu zaštitu 3,629,292.00 3,629,292.00 100.00Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 1,747,284.00 1,747,284.00 100.00Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 1,882,008.00 1,882,008.00 100.00

Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 3,676,537.00 3,676,537.00 100.00Transferi javnim institucijama 3,673,537.00 3,673,537.00 100.00Transferi pojedincima 3,000.00 3,000.00 100.00

Kapitalni izdaci 396,689.00 396,689.00 100.00Otplata garancija 15,956.00 15,956.00 100.00

Deficit -908,846.00 -908,846.00 100.00

Finansiranje 908,846.00 908,846.00 100.00

Domaće finansiranje 705,340.00 705,340.00 100.00 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 1,012,794.00 1,012,794.00 100.00Otplata dugova 307,454.00 307,454.00 100.00

Transferi 1,720,000.00 1,720,000.00 100.00Povećanje/smanjenje depozita 203,506.00 203,506.00 0.00

4. ZAVOD ZA ZAPOŠLJAVANJE

Isplaćena sredstva za finansiranje obaveza Zavoda za zapošljavanje za period Januar-Mart 2007. godine iznose 4,93 mil.€. Obaveze Zavoda za zapošljavanje finansirane su iz doprinosa u iznosu od 1,27mil.€, ostalih prihoda 1,12 mil.€, taksi 0,51 mil € i transfera iz budžeta Republike 1,96 mil.€. Ukupan nivo tekućih prihoda za 0,08 mil.€ manji je od ostvarene potrošnje i nedostajuća sredstva finansirana su iz depozita.

U ovom periodu planirani su prihodi od doprinosa u iznosu od 1,73 mil.€, ostali prihodi 0,95 mil.€ i transferi od budžeta Republike 1,64 mil.€. Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da za 3 mjeseca 2007. godine , tekući prihodi Zavoda za zapošljavanje ostvareni u iznosu nižem od postavljenog planom za 8,4 %.


��

Zavod za zapošljavanje

OPIS PLAN Jan-Mart 2007

Ostvarenje Jan-Mart 2007

% ostvarenja


Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 1,732,500.00 1,270,885.51 73.36Takse 477,500.01 506,013.04 105.97

Ostale takse 477,500.01 506,013.04 105.97Ostali prihodi 123,750.00 83,498.45 67.47

Prihodi od kapitala 110,000.01 57,552.85 52.32Ostali prihodi 13,749.99 25,945.60 188.70

Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz pret. godine 825,000.00 1,032,895.87 125.20Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 825,000.00 1,032,895.87 125.20


Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 888,999.99 796,739.98 89.62Neto zarade 485,250.00 463,405.16 95.50Porez na zarade 133,500.00 91,484.85 68.53Doprinosi na teret zaposlenog 133,500.00 125,470.98 93.99Doprinosi na teret poslodavca 114,999.99 106,946.23 93.00Opštinski prirez 21,750.00 9,432.76 43.37

Ostala lična primanja 192,000.00 203,598.50 106.04Rashodi za materijal i usluge 731,499.99 565,069.68 77.25Kamate 100,000.02 37,475.70 37.48Tekuće održavanje 24,999.99 28,668.56 114.67Renta 15,000.00 6,005.32 40.04Ostali izdaci 3,999.99 2,046.83 51.17

Transferi za socijalnu zaštitu 915,000.00 1,438,477.73 157.21Sredstva za tehnološke viškove 915,000.00 1,438,477.73 157.21

Transferi inst. pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 1,979,750.01 1,620,381.75 81.85Transferi pojedincima 1,979,750.01 1,620,381.75 81.85

Kapitalni izdaci 400,000.02 26,276.34 6.57Pozajmice i krediti 675,000.00 209,946.00 31.10

Deficit -1,125,000.00 -82,673.52 7.35Finansiranje 1,125,000.00 82,673.52 7.35

Domaće finansiranje -375,000.00 -186,314.85 49.68Otplata dugova 375,000.00 186,314.85 49.68

Inostrano finansiranje 0.00 40,000.00 0.00Donacije 0.00 40,000.00 0.00

Prihodi od privatizacije 1,500,000.00 7,093.21 0.47Transferi 1,642,500.00 1,958,720.00 119.25Povećanje/smanjenje depozita 0.00 221,895.16 0.00

5. LOKALNA SAMOUPRAVA

Konsolidovani izdaci lokalne samouprave za prva tri mjeseca 2007. godine iznose 35,33 mil.€. Potrošnja je finansirana iz poreza u iznosu od 15,03 mil.€, transfera 0,27 mil.€, taksi 3,68 mil.€, naknada 10,93 mil € i ostalih prihoda 2,79 mil.€. Konsolidovani bilans pokazuje deficit od 2,63 mil €.

U ovom periodu planirani su prihodi od poreza u iznosu od 15,98 mil.€, taksi 3,31 mil.€, naknada 11,31mil € i ostalih prihoda 2,78 mil.€. Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da su, za 3 mjeseci 2007. godine, tekući prihodi u lokalnoj samoupravi ostvareni u iznosu nižem od postavljenog planom - 97,15 % od plana, dok su konsolidovani izdaci izvršeni sa 96,1 % u odnosu na plan.


��

Lokalna samouprava

OPISPLAN Jan-Mart

2007Ostvarenje Jan-Mart

2007% ostvarenja

Tekući prihodi 33,383,786.47 32,431,229.06 97.15Porezi 15,982,891.64 15,028,357.28 94.03

Porez na dohodak fizičkih lica 5,655,111.34 5,593,288.50 98.91Porez na imovinu 5,285,704.96 4,768,235.38 90.21Lokalni porezi 5,042,075.34 4,666,833.41 92.56

Takse 3,307,080.51 3,683,289.67 111.38Administrativne takse 456,795.06 490,004.53 107.27Boravišne takse 281,197.08 312,493.85 111.13Lokalne komunalne takse 2,569,088.37 2,880,791.29 112.13

Naknade 11,313,710.55 10,932,568.83 96.63Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 761,617.96 681,238.44 89.45Naknade za korišćenje građevinskog zemljišta 2,103,690.12 2,166,868.17 103.00Naknada za izgradnju i održavanje lokalnih puteva 868,980.91 861,497.00 99.14Ostale naknade 7,579,421.56 7,222,965.22 95.30

Ostali prihodi 2,040,361.39 2,029,325.93 99.46Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 70,218.39 76,641.98 109.15Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 901,518.56 945,056.63 104.83Ostali prihodi 1,068,624.44 1,007,627.32 94.29

Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz pret. godine 739,742.39 757,687.35 102.43Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 739,742.39 757,687.35 102.43


Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 6,200,402.34 6,242,969.11 100.69Neto zarade 3,453,426.60 3,499,621.61 101.34Porez na zarade 767,208.82 774,958.41 101.01Doprinosi na teret zaposlenog 1,007,782.22 997,804.18 99.01Doprinosi na teret poslodavca 869,263.29 868,394.89 99.90Opštinski prirez 102,721.41 102,190.02 99.48

Ostala lična primanja 1,199,833.54 1,190,311.05 99.21Rashodi za materijal i usluge 4,080,309.00 4,000,302.94 98.04Tekuće održavanje 1,306,177.80 1,265,676.16 96.90Kamate 125,039.11 124,169.92 99.30Renta 116,073.86 115,198.36 99.25Subvencije 160,392.16 145,811.06 90.91Ostali izdaci 375,195.38 338,013.85 90.09

Transferi za socijalnu zaštitu 75,226.45 77,711.25 0.00Transferi inst. pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 5,071,632.50 4,678,296.52 92.24Kapitalni izdaci 16,438,882.06 15,508,379.30 94.34Pozajmice i krediti 323,884.17 317,533.50 98.04Rezerve 1,297,323.29 1,330,587.99 102.56

Deficit -2,947,257.40 -2,633,770.00 89.36Finansiranje 2,947,257.40 2,633,770.00 89.36

Domaće finansiranje -3,043,322.54 -3,089,018.78 101.50 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 1,686,303.26 1,606,003.10 95.24Otplata dugova 2,944,091.59 3,004,175.09 102.04

Otplata obaveza iz prethodnog periooda 1,785,534.21 1,690,846.79 94.70Inostrano finansiranje 893,045.95 287,153.04 32.15

Donacije 893,045.95 287,153.04 32.15Prihodi od privatizacije 10,273,594.67 8,594,863.07 395.14Transferi 439,327.80 269,961.94 61.45Povećanje/smanjenje depozita -5,176,060.68 -3,159,227.33 679.27

Osnovni statistički pokazatelji I-III 2007


��

CIJENE NA MALO

Cijene na malo u Republici Crnoj Gori u martu mjesecu 2007.godine bile su više za 0,3% u odnosu na februar mjesec. Kumulativna stopa rasta cijena na malo za period januar - mart 2007.godine u odnosu na isti period prošle godine bila je viša za 1,9%.

Stopa rasta cijena na malo u martu mjesecu 2007.godine u odnosu na mart 2006.godine bila je viša za 2% dok je u odnosu na decembar bila viša za 0,6%.

TROŠKOVI ŽIVOTA

Rast cijena na malo akrtikala i usluga za ličnu potrošnju, odnosno troškova života u martu mjesecu 2007.godine bio je viši za 0,2% u odnosu na februar mjesec.

Ukupan indeks troškova života za period januar-mart 2007.godine u odnosu na isti period 2006.godine bio je viši za 2,5%.

Stopa rasta troškova života za mart mjesec 2007.godine u odnosu na mart 2006.godine bila je viša za 2,4% dok je u odnosu na decembar bila viša za 0,6%.

INDUSTRIJSKA PROIZVODNJA

Industrijska proizvodnja u Crnoj Gori u martu ove godine veća je za 10,5% u odnosu na prethodni mjesec, 7,5% u odnosu na prosječnu jednomjesečnu proizvodnju iz prošle godine i 1,6% u odnosu na isti mjesec prethodne godine, dok je proizvodnja za period januar-mart ove godine u odnosu na isti period prethodne godine manja za 5,3%.

ZARADE

Prosječna zarada u martu 2007.godine u našoj Republici iznosila je 467 eura, dok je zarada bez poreza i doprinosa iznosila 317 eura.

Prosječne zarade bez poreza i doprinosa u martu ove godine u odnosu na februar mjesec zabilježile su blagi pad od 1,2%.

Ako se ima u vidu da su troškovi života u martu ove godine u odnosu na februar porasli za 0,2% proizilazi da je realna zarada bez poreza i dopri-nosa u martu u odnosu na februar 2007.godine opala za 1,4%.

- Koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i međunarodnu saradnju, Stanko Jeknić

- Samostalni savjetnikRadovan Živković

- Samostalni savjetnik Vladislav Karadžić


��

Izvještaji o konsolidovanoj javnoj potrošnji urađeni su u skladu sa budžetskim sistemom, na osnovu

kojeg se evidencija javne potrošnje planira, iskazuje i odobrava po sistemu gotovinskih tokova.

Konsolidovana javna potrotrošnja u periodu januar-decembar 2006. godine ostvarena je u iznosu od 917,05 mil €. Ostvareni nivo javne potrošnje finansiran je iz poreza u iznosu od 554,53 mil.€, taksi 29,29 mil.€, doprino-sa 255,16 mil.€, primitaka od otplate kredita 15,12 mil.€, naknada 57,99 mil € i ostalih prihoda 63,27 mil.€ Ukupan nivo tekućih prihoda za 58,31 mil.€ veći je od ostvarene potrošnje.

Tekući javni prihodi ostvareni su u iznosu od 975,36 mil € što je 10,24 % više nego što je planirano, dok su javni rashodi izvršeni u iznosu od 917,05 mil € što je u skladu sa planom za 2006. godinu.

Konsolidovani deficit javne potros-nje za 2006. godinu godine planiran je

u iznosu od 31,54 mil.€ a ostvaren je suficit u nivou od 58,31 mil.€ Suficit je najveći kod Budžeta Vlade u iznosu od 80,18 mil. € dok je kod Fonda penzi-jskog i invalidskog osiguranja ostvaren suficit u iznosu od 0,06 mil.€. Zavod za zapošljavanje je ostvario deficit od 10,1 mil €, Republički fond zdravstva je ostvario deficit u iznosu od 3,59 mil. € i lokalna samouprava deficit u iznosu od 8,25 mil. €.

Napominjemo da je u skladu sa GFS 2001 metodologijom MMF-a promijenjen metod konsolidacije, tako da Otplata obaveza iz pethodnog perioda više nije dio tekućih izdataka već je ukljućena u finansiranje.

Tokom 2006. godine politika finansiranja značajno odstupa od plana. Visok nivo tekućih prihoda i suficit budžeta omogućili su da se izmire obaveze iz prethodnih godina u iznosu od 50,81 mil.€ i stara devizna štednja 11,07mil €, vraćanje glavnice po kreditima u iznosu od 59,39 mil.€ i otplata kamata u iznosu od 23,85

mil €. Ukupno povećanje depozita na kraju 2006. godine iznosilo je 27,1 mil €, umjesto planiranog smanjenja od 20,8 mil €.

Konsolidovana javna potrošnja izražena u procentima BDP-a u 2006. godini ostverena je sa 47,47 % , a posle drugog nivoa konsolidacije ( izuzeti doprinosi na teret poslodavca ) dolazi se do nivoa javne potrošnje od 45,78 % BDP-a.

- Koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i

međunarodnu saradnju, Stanko Jeknić

- Samostalni savjetnikRadovan Živković

- Samostalni savjetnik Vladislav Karadžić

Konsolidovana javna potrošnja u Crnoj Gori u periodu I - XII 2006. godine


��

KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA

OPIS PLAN Jan-Decembar 2006

IZVRŠENJEJan-Decembar 2006

% izvršenja

% BDP

Tekući prihodi 884,776,348.92 975,358,553.03 110.24 50.48

Porezi 494,594,129.01 554,531,683.50 112.12 28.70

Porez na dohodak fizičkih lica 90,702,014.31 93,019,533.18 102.56 4.81

Porez na dobit pravnih lica 16,043,415.68 12,681,282.08 79.04 0.66

Porez na imovinu 21,456,968.93 24,870,004.33 115.91 1.29

Porez na dodatu vrijednost 225,866,796.27 273,156,637.08 120.94 14.14

Akcize 77,544,673.67 72,376,242.18 93.33 3.75

Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 41,518,056.18 56,766,223.62 136.73 2.94

Lokalni porezi 18,122,457.16 17,125,994.16 94.50 0.89

Ostali republički prihodi 3,339,746.81 4,535,766.87 135.81 0.23

Doprinosi 237,889,983.00 255,157,132.13 107.26 13.21

Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 122,000,000.00 138,179,769.16 113.26 7.15

Doprinosi za zdravstveno osiguranje 110,592,983.00 110,592,983.00 100.00 5.72

Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 5,297,000.00 6,098,754.43 115.14 0.32

Ostali doprinosi 0.00 285,625.54 0.00 0.01

Takse 24,270,032.73 29,294,505.05 120.70 1.52

Naknade 51,980,336.52 57,987,858.80 111.56 3.00

Ostali prihodi 69,977,030.64 63,269,612.36 90.41 3.27

Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine 6,064,837.02 15,117,761.19 249.27 0.78

Izdaci 916,319,798.71 917,050,229.86 100.08 47.47

Tekući izdaci 448,322,902.34 445,374,293.02 99.34 23.05

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 238,801,320.27 234,529,247.04 98.21 12.14

Ostala lična primanja 20,295,490.76 19,829,561.81 97.70 1.03

Rashodi za materijal i usluge 132,143,353.66 127,227,787.62 96.28 6.59

Tekuće održavanje 25,176,402.39 25,094,049.89 99.67 1.30

Kamate 16,639,256.72 23,854,663.50 143.36 1.23

Renta 3,262,307.68 3,086,664.43 94.62 0.16

Subvencije 6,663,595.10 6,607,753.28 99.16 0.34

Ostali izdaci 5,341,175.77 5,144,565.45 96.32 0.27

Transferi za socijalnu zaštitu 258,906,837.43 260,053,753.81 100.44 13.46

Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 56,115,066.22 64,889,167.93 115.64 3.36

Kapitalni izdaci 104,188,597.83 97,053,318.80 93.15 5.02

Pozajmice i krediti 16,929,565.77 16,541,430.84 97.71 0.86

Otplata garancija 2,000,000.00 1,050,939.44 52.55 0.05

Rezerve 29,856,829.12 32,087,326.02 107.47 1.66

Deficit/Suficit -31,543,449.79 58,308,323.17 -184.85 3.02

Finansiranje 31,543,449.79 -58,308,323.17 -184.85 -3.02

Domaće finansiranje -40,889,199.10 -90,434,299.17 221.17 -4.68

Inostrano finansiranje 6,855,991.85 -90,001.15 -1.31 0.00

Donacije 8,780,857.85 1,243,648.39 14.16 0.06

Prihodi od privatizacije ili depoziti 44,701,264.85 59,314,747.70 132.69 3.07

Povećanje/smanjenje depozita 20,875,392.19 -27,098,770.55 -129.81 -1.40

r c g m bilten viibilten ministarstva finansija crne ge/januaor r-mart 2007. k reditni rejting...

Documents