Rachunkowo ść bankówZagadnienia wst ępne

prowadzenie: dr Adam Chmielewski

Podstawa prawna rachunkowo ści banków

� ustawa z dn. 29 wrze śnia 1994 r. o rachunkowo ściDz. U. 2013, poz. 330 z pó źniejszymi zmianami.

� MSR/MSSF• obowi ązują przy sporz ądzaniu sprawozda ń skonsolidowanych banków

oraz podmiotów, których papiery warto ściowe s ą notowane na którymkolwiek rynku EOG (UE + Lichtenstein, Norwegi a, Islandia)

• mog ą być stosowane• przy sporz ądzaniu sprawozda ń jednostkowych przez podmioty zobligowane

do stosowania MSR przy tworzeniu sprawozda ń skonsolidowanych• przez podmioty nale żące do grup kapitałowych, w których jednostka

dominuj ąca sporz ądza sprawozdanie zgodnie z MSR• przez podmioty, które s ą w trakcie wchodzenia na giełd ę bądź zgłosz ą chęć

wejścia na giełd ę.• przez oddziały podmiotów zagranicznych, je śli te sporz ądzają sprawozdanie

według MSR

Podstawa prawna rachunkowo ści

� rozporz ądzenie Ministra Finansów z dnia 01.10.2010 r. w spraw ie szczególnych zasad rachunkowo ści banków(tekst jednolity 31.01.2013)

� rozporz ądzenie Ministra Finansów z dnia 16.12.2008 r. (z pó źn. zmianami) w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko zwi ązane z działalno ścią banków (tekst jednolity 12 listopada 2015)

� rozporz ądzenie Ministra Finansów z dnia 11.08.2011 r. w spraw ie okre ślenia wzorcowego planu kont dla banków

Plan kont

� banki stosuj ą wzorcowy plan kont okre ślony w rozporz ądzeniu MF

� cechy charakterystyczne bankowego planu kont• bardzo rozbudowana analityka• kolejne cyfry w numerze konta s ą kolejnym poziomem analityki• podmiotowy podział kont• jeden układ kosztów

� ogólna budowa planu kont w banku0 – aktywa trwałe1 – operacje na środkach pieni ężnych i z podmiotami finansowymi2 – operacje z podmiotami niefinansowymi3 – operacje z podmiotami bud żetowymi4 – papiery warto ściowe5 – operacje ró żne (konta rozrachunkowe)6 – kapitały banku7 – koszty8 – przychody9 – konta techniczne i pozabilansowe

Plan kont

� wzorcowy plan kont ko ńczy si ę na pierwszych trzech b ądź czterech cyfrach (poziomach analityki)

� dalsze rozwini ęcie numeru konta to wyznaczniki:• podmiot• rodzaj podmiotu – rezydent, nierezydent• waluta• warunki oprocentowania• okres pierwotny umowy• refinansowanie przez NBP• gwarancje pa ństwoweitp.

Numer rachunku bankowego

� numer rachunku bankowego to nie to samo co numer ko nta ksi ęgowego

� numeracja kont w formacie I-Ban

PL CC BBBB BBBB XXXX XXXX XXXX XXXX

PL – oznaczenie kraju, w którym prowadzony jest rach unekC – suma kontrolnaB – oznaczenie banku prowadz ącego rachunek, trzy pierwsze cyfry oznaczaj ą

bank, kolejne oddział bankuX – miejsce na kodowanie klienta i produktu

Operacje gotówkowe

Operacje gotówkowe

nostro nostro skarbiec kasa rachunek klienta

nostro NBP

środki w drodze

7. 8.

2.

3.1.

4.5.

6.

9.

1. Zasilenie skarbca z rachunku nostro2. Odprowadzenie gotówki ze skarbca na rachunek nost ro3. Zasilenie kasy4. Odprowadzenie gotówki z kasy do skarbca5. Wypłata w kasie środków z rachunku klienta6. Wpłata na rachunek klienta dokonana w kasie7. Przelew środków z rachunku nostro na nostro w innym banku (w ysłanie pieni ędzy)8. Potwierdzenie uznania rachunku nostro9. Przelew środków na rachunek w banku centralnym

Operacje gotówkowe

skarbiec PLNrach. bieżący PLN Kowalski

Sp 108 000

1. Zasilenie kasy kwotami: 18 000 PLN, 1 000 EUR, 1 000 USD2. Otwarcie rachunku i wpłata do kasy dokonana przez Pana Kowalskiego 2 000

PLN3. Wypłata w kasie z rachunku Pana Malinowskiego 250 0 PLN oraz 800 EUR4. Wypłata w kasie z rachunku firmy Grosik 35 000 PL N5. Wypłata w kasie z rachunku firmy Cencik 80 000 PL N

skarbiec EUR

skarbiec USD

kasa PLN

kasa EUR

kasa USD

Sp 18 000

Sp 12 000

rach. bieżący PLN Malinowski

rach. bieżący EUR Malinowski

rach. bieżący PLN Grosik

rach. bieżący PLN Cencik

6 000 Sp

1 000 Sp

48 000 Sp

93 000 Sp

Operacje gotówkowe

� rachunek NOSTRO – rachunek bie żący banku prowadzony przez inny bank

� rachunek LORO – rachunek bie żący innego banku prowadzony przez bank

� Każdy bank w Polsce musi posiada ć rachunek NOSTRO w NBP w złotówkach. W innych bankach mo że założyć rachunek bie żący zarówno w złotówkach jak i w walucie obcej.

Operacje bezgotówkowe - przelewy międzybankowe

Przelewy mi ędzybankowe

� KIR – Krajowa Izba Rozliczeniowa – została powołana w 1991 r. zinicjatywy 16 najwi ększych banków, w tym Narodowego BankuPolskiego oraz Zwi ązku Banków Polskich.

� KIR S.A. realizuje mi ędzybankowe, bezgotówkowe transakcje płatniczeza pośrednictwem systemów ELIXIR (dla płatno ści w walucie krajowej) iEuroELIXIR (dla płatno ści krajowych i transgranicznych w euro)

� droga przelewu mi ędzybankowego• ksi ęgowanie obci ążające rachunek klienta (bank nadawcy)• wysłanie przelewu w ramach sesji rozliczeniowej (bank nada wcy)• rozliczenie sesji (KIR)• przesłanie przelewu do banku odbiorcy (KIR)• odbiór przelewu w ramach sesji przychodz ącej (bank odbiorcy)• ksi ęgowanie uznaj ące rachunek odbiorcy (bank odbiorcy)

Rozliczenie sesji

r-k bie ż banku N

r-k bie ż banku X

r-k bie ż banku Y

klient A

klient B

klient C

bank N

NBP

klient I

klient II

klient III

klient 1

klient 2

klient 3

bank X bank Y

100 X 1200 X 800 X700 Y 4 200 N 400 Y 500 N 700 X

� banki wysyłaj ą do KIR informacj ę o zło żonych przelewach� KIR rozlicza sesj ę ustalaj ąc kwoty wychodz ące z poszczególnych banków i

przychodz ące do nich� NBP dokonuje przeksi ęgowań na rachunkach bie żących banków� banki ksi ęgują klientom przelewy przychodz ące

- 2 000+ 4 700

- 4 600+ 2 800

- 2 000+ 1 100

Przelewy mi ędzybankowe

r-k bie żący PLN Kowalski

1. Klienci składaj ą zlecenia przelewu: Kowalski 100 zł, Grosik 1 200 z ł, Cencik 700 zł2. Rozliczenie sesji3. Ksi ęgowanie przelewów przychodz ących: dla Grosika 4 200 zł., dla Kowalskiego

500 zł.

przelewy wychodz ące

r-k bie żący PLN Grosik

r-k bie żący PLN Cencik

2 000 Sp

13 000 Sp

13 000 Sp

przelewy przychodz ące

NOSTRO w NBP

Sp XXXX

Ewidencja operacji na rachunku bie żącym

Rachunek bie żący

Elementy, na które nale ży zwróci ć uwag ę wybieraj ąc rachunek bie żący:� oprocentowanie

• wyższe w bankach internetowych• wyższe na rachunkach oszcz ędnościowych (ale takie rachunki maj ą pewne

ograniczenia)• kapitalizacja odsetek

� koszty prowadzenia rachunku• zróżnicowana oferta banków

� dost ęp do usług• ilość i godz. pracy oddziałów• ilość bankomatów (wpłatomatów)• kanały dost ępu (telefon, internet)

� jako ść usług• zapisy w umowie (np. czas wykonania przelewu zagranicznego , termin

ksi ęgowania przelewów przychodz ących)• zapisy w umowie a ich realizacja

Ewidencja operacji na rachunku bie żącym

� po stronie dt, na rachunku bie żącym klienta ksi ęgowane s ąwszelkie rozchody (wypływy) środków

� po stronie ct, na rachunku bie żącym klienta ksi ęgowane s ąwszelkie wpływy środków

� saldo ct oznacza stan środków na rachunku

� saldo dt oznacza zaci ągni ęcie kredytu w rachunku bie żącym

wypływy wpływy

wypłata w kasie wpłata w kasie

przelew wychodz ący przelew przychodz ący

założenie lokaty wpływ z lokaty

spłata kredytu zaci ągnięcie kredytu

prowizje i opłaty odsetki

podatek od odsetek

… …

Naliczanie odsetek na rachunku bie żącym

� odsetki od środków na rachunku bie żącym naliczane s ą wedługwzoru:

� odsetki naliczane s ą za każdy dzie ń od salda na koniec tego dnia

� podatek od odsetek naliczany jest i pobierany (a pó źniejodprowadzany) przez bank w momencie wypłaty odsetek, b ądź ichdoliczenia do rachunku

odsetki =saldo * stopa procentowa * liczba dni

365

Ewidencja operacji w walutach obcych

Ewidencja operacji w walutach obcych

� bankom wolno ksi ęgować w walutach obcych, pod warunkiem:• ewidencji na oddzielnych kontach odr ębnych walut• zapewnienia mo żliwo ści ustalenia ró żnic kursowych na koniec ka żdego dnia

� tabela kursów banku ustalana jest w oparciu o rynek mi ędzybankowy• kurs kupna – kurs po jakim bank kupi od klienta walut ę

• kurs sprzeda ży – kurs po jakim bank sprzeda walut ę klientowi

� kurs średni NBP• ustalany w ka żdym dniu roboczym o godz. 11.00 na podstawie notowa ń 10

banków• ogłaszany ok. godz. 12.00

Ewidencja operacji w walutach obcych

� Pan Kowalski pragnie otworzy ć rachunek bie żący w USD. Chcemieć na nim 1000 USD, ale wpłaty dokonuje w złotówkach. Ilezłotych musi wpłaci ć do kasy, by na jego rachunku pojawiło si ę1000 USD? Zaksi ęguj operacj ę.

� Pan Malinowski zło żył zlecenie wypłaty z rachunku prowadzonegow EUR kwoty 200 EUR. Pieni ądze odbierze w złotówkach. Ilezłotych dostanie przy wypłacie z kasy? Zaksi ęguj operacj ę.

waluta kurskupna

kurs średni NBP

kurs sprzeda ży

USD 3,45 3,50 3,60

EUR 4,40 4,45 4,52

Ewidencja operacji w walutach obcych

1. Ksi ęgowanie 1000 USD na rachunku Kowalskiego i wypłaty z kasy kwoty w złotych.

2. Ustalenie warto ści salda konta 5900 i ksi ęgowanie ró żnic kursowych.

5900 – USD pozycja wymiany

r-k bie żący USD Kowalski

różnice kursowe rzeczywiste

5999 – równowarto ść pozycji wymiany

Kasa PLN

Sp XXXX

Ewidencja operacji w walutach obcych

� konto 5900 – pozycja wymiany• prowadzone oddzielnie dla ka żdej waluty obcej obsługiwanej przez bank• konto koresponduj ące do zapisów na kontach w danej walucie obcej, przy

operacjach wymiany walut• saldo tego konta odzwierciedla pozycj ę walutow ą

� konto 5999 – równowarto ść pozycji wymiany• konto w złotych polskich• konto koresponduj ące do zapisów na kontach złotówkowych, przy operacjach

wymiany walut• saldo tego konta musi by ć równe sumie sald kont 5900 – doprowadzenie do

równowarto ści pozycji wymiany (kont 5900) nast ępuje przez ksi ęgowanieróżnic kursowych

� różnice kursowe rzeczywiste (handlowe) – ró żnice kursowe powstaj ąceprzy operacjach kupna, sprzeda ży walut. S ą efektem rozbie żnościpomi ędzy kursem średnim NBP, a kursem kupna b ądź sprzeda żyzastosowanym przez bank.

Ewidencja operacji w walutach obcych

1. Ksi ęgowanie wypłaty 200 EUR z rachunku Malinowskiego z pobraniem z kasy kwoty w złotych.

2. Ustalenie warto ści salda konta 5900 i ksi ęgowanie ró żnic kursowych.3. Nastąpiła zmiana kursu średniego NBP. Nowy kurs średni EUR wynosi 4,48. Na

koniec dnia bank dokonuje przeliczenia (wyceny) wal ut obcych po nowym kursie średnim.

5900 – EUR pozycja wymiany

r-k bie żący EUR Malinowski

różnice kursowe rzeczywiste

200 Sp

5999 – równowarto ść pozycji wymiany

Kasa PLN

Sp XXXX

różnice kursowe ukryte

Ewidencja operacji w walutach obcych

� różnice kursowe ukryte – ró żnice kursowe powstaj ące przy wyceniewalut obcych. S ą efektem zmian kursu średniego NBP.

� pozycja walutowa – ró żnica pomi ędzy stanem aktywów i pasywów wdanej walucie obcej

• A > P – pozycja długa• A < P – pozycja krótka• A = P – pozycja zamkni ęta

pozycja kursrośnie

kurs spada

długa + -

krótka - ++ dodatnie ró żnice kursowe (bank zarabia)- ujemne ró żnice kursowe (bank traci)

Ewidencja lokat

Lokaty terminowe

Elementy, na które nale ży zwróci ć uwag ę zawieraj ąc umow ę lokaty:� oprocentowanie:

• stałe/zmienne• kapitalizacja odsetek• UWAGA na „promocje” (oprocentowanie cz ęści kwoty, wy ższe

oprocentowanie tylko na pocz ątku, itp.)• wcześniejsza wypłata środków

� terminy:• od kiedy środki na lokacie procentuj ą

• kiedy lokata si ę kończy (kiedy mo żna wypłaci ć pieni ądze)

� zakończenie lokaty – co si ę dzieje z pieni ędzmi

Ewidencja lokat terminowych

1. Założenie lokaty na 1 miesi ąc.2. Naliczenie odsetek na koniec miesi ąca.3. Naliczenie odsetek na koniec lokaty. Kapitalizacj a odsetek4. Naliczenie podatku od odsetek.

r-k bie żący PLN Kowalski

lokata 1 m-c Kowalski

2 400 Sp

koszty odsetkowe

odsetki naliczone niezapadłe

rozrachunkiz US

Kowalski zało żył 21 marca lokat ę na 1 miesi ąc. Oprocentowanie 4,5% w skali roku,

odsetki naliczane od 21.03 do 20.04.

21 III 31 III 20 IV

11 dni 20 dni

Ewidencja lokat

� odsetki naliczone niezapadłe• zgodnie z zasadami memoriału i współmierno ści odsetki staj ą się dla banku

kosztem w miesi ącu, w którym była utrzymywana lokata, a nie w momenciejej zako ńczenia

• ksi ęgowania odsetek odbywaj ą się zatem na koniec ka żdego miesi ąca,niezale żnie od czasu trwania lokaty, kapitalizacja nast ępuje zazwyczajdopiero na koniec lokaty

• odsetki naliczone niezapadłe to konto zawieraj ące kwot ę odsetek ju żnaliczonych w koszty banku, ale jeszcze nienale żnych klientowi

� podatek od odsetek naliczany jest w momencie postawienia środków dodyspozycji klienta, czyli w chwili kapitalizacji lokaty

Ewidencja kredytów

KredytyElementy, na które nale ży zwróci ć uwag ę zawieraj ąc umow ę kredytu:� wybór waluty kredytu

• koszt ró żnic kursowych rzeczywistych – „spread”• ryzyko ró żnic kursowych ukrytych

� oprocentowanie:• sposób ustalania stóp procentowych: cena pieni ądza + mar ża• kalendarz do wyliczania odsetek (30/360; l. dni/365; l.dni /360)• oprocentowanie karne

� prowizje i opłaty• wstępne• w trakcie spłacania kredytu

� koszty zabezpieczenia kredytu� budowa harmonogramu

• termin spłaty kredytu• raty równe: annuitowe• raty malej ące

� nadpłata/wcze śniejsza spłata kredytu� możliwo ść wypowiedzenia umowy

Ewidencja kredytów

1. Zaciągnięcie kredytu. Środki przelane do …2. Naliczenie odsetek na koniec miesi ąca.3. Naliczenie odsetek na koniec okresu rozliczeniowe go. 4. Spłata odsetek.5. Spłata raty kapitałowej.

przelewy wychodz ące kredyt PLN

przychody odsetkowe

odsetki naliczone niezapadłe

rachunek bieżący PLN

2 000 Sp

� Zaciągnięto kredyt w kwocie 100 000 zł. Spłaty rat i odsetek co miesi ąc (raty

malej ące) 11 dnia miesi ąca. Oprocentowanie 12%, kalendarz 30/360.

odsetki naliczone zapadłe

Ewidencja kredytów

1. Naliczenie odsetek na koniec miesi ąca.2. Naliczenie odsetek na koniec okresu rozliczeniowe go.3. Wpłata na rachunek środków na spłat ę kredytu (1 500 zł). 4. Spłata odsetek.5. Spłata raty kapitałowej. Przeniesienie brakuj ącej kwoty na konto rat

przeterminowanych.

kasa kredyt PLN

Sp XXX Sp 99 000

przychody odsetkowe

odsetki naliczone niezapadłe

rachunek bieżący PLN

� Rozliczenie w kolejnym miesi ącu.

odsetki naliczone zapadłe

raty przeterminowane

Odsetki od kredytów – wpływ na wynik

Naliczenie odsetek od kredytów w harmonogramach spłatprzedstawianych klientowi ró żni si ę od rozwi ązań przyj ętych wrachunkowo ści. Rozliczenie przychodów i kosztów odsetkowychpowinno odbywa ć się przy u życiu efektywnej stopy procentowej(ESP)

efektywna stopa procentowa – stopa, która dyskontuje oczek iwanystrumie ń przyszłych płatno ści pieni ężnych do bie żącej warto ścibilansowej netto przez oczekiwany okres życia produktu.

ESP jest wyliczana jako wewn ętrzna stopa zwrotu (wska źnik IRR)dla planowanych przepływów pieni ężnych, zwi ązanych zinstrumentem finansowym (np. kredytem)

okres przepływ

warto ść na pocz ątek okresu

stopa ESP (miesi ęcznie)

odsetki ESP

kapitał + odsetki

odsetki liniowo ró żnica

0 -1 000

1 0 1 000,00 0,8735% 8,73 1 008,73 9,17 -0,43

2 0 1 008,73 0,8735% 8,81 1 017,55 9,17 -0,36

3 0 1 017,55 0,8735% 8,89 1 026,43 9,17 -0,28

4 0 1 026,43 0,8735% 8,97 1 035,40 9,17 -0,20

5 0 1 035,40 0,8735% 9,04 1 044,44 9,17 -0,12

6 0 1 044,44 0,8735% 9,12 1 053,57 9,17 -0,04

7 0 1 053,57 0,8735% 9,20 1 062,77 9,17 0,04

8 0 1 062,77 0,8735% 9,28 1 072,05 9,17 0,12

9 0 1 072,05 0,8735% 9,36 1 081,41 9,17 0,20

10 0 1 081,41 0,8735% 9,45 1 090,86 9,17 0,28

11 0 1 090,86 0,8735% 9,53 1 100,39 9,17 0,36

12 1 110 1 100,39 0,8735% 9,61 1 110,00 9,17 0,44

110,00 110,00

roczna stopa nominalna 11,00%miesi ęczna stopa nominalna 0,917% miesi ęczna stopa ESP 0,8735%

Naliczanie odsetek

odsetki naliczane wg ESP

odsetki

czas

odsetki naliczane liniowo

Rezerwy i aktualizacja warto ści w wyniku finansowym banku

Klasyfikacja kredytów według MSSF

ocena portfelowa

ocena indywidualna

czy kwota kredytu jest istotna?

czy odpis jest wymagany?

odpis

czy wyst ąpiły przesłanki utraty

warto ści?

odpis bez odpisu

TAK

TAK

NIE

TAK

NIE

NIE

Klasyfikacja kredytów według MSSF� proces oszacowania utraty warto ści przebiega w trzech etapach:

• analiza czynników: czy wyst ąpiły przesłanki trwałej utraty warto ści• wyliczenie utraty warto ści• rozpoznanie straty – zaksi ęgowanie utraty warto ści

� odpis aktualizacyjny wyst ąpi, jeśli wyst ąpią obiektywne przesłanki utratywarto ści

• MSSF obliguje do analizy pod k ątem utraty warto ści na ka żdy dzie ń bilansowy• przesłanki utraty warto ści to zdarzenie lub grupa zdarze ń powstałych po

powstaniu aktywu, maj ące wpływ na oszacowane przyszłe przepływy pieni ężne,przy ocenie indywidualnej, np.:

– znaczące kłopoty finansowe dłu żnika– naruszenie kontraktu, np. zaprzestanie płatno ści– bank poczynił ust ępstwa ze wzgl ędu na sytuacj ę dłu żnika, np. ugoda, umorzenie cz ęści

kredytu– prawdopodobie ństwo , b ądź postawienie dłu żnika w stan upadło ści– utrata rynku zbytu przez klienta– zawieszenie obrotu akcjami klienta, ze wzgl ędu na znaczny spadek cen– brak aktywnego rynku na rzeczowe zabezpieczenie kredytu

• inne czynniki, które bierze si ę pod uwag ę przy ocenie utraty warto ści– ogólna sytuacja ekonomiczna, finansowa, rentowno ść– zdolno ść obsługi zadłu żenia, historia obsługi długu, warto ść kapitału własnego– jakość zabezpiecze ń i por ęczeń, ryzyko kraju

Klasyfikacja kredytów według MSSF

� utrata warto ści kredytu =warto ść bilansowa – warto ść możliwa do odzyskania

� warto ść możliwa do odzyskania = warto ść bieżąca przyszłychprzepływów pieni ężnych zdyskontowana za pomoc ą ESP

kwota odzyskiwalna = PV (kwoty ze spłaty kredytu + kwoty z rea lizacji zabezpiecze ń– koszty windykacji)

� oszacowanie przepływów powinno zosta ć dokonane zzachowaniem ostro żnej wyceny i by ć oparte o:• prognozy płatno ści• doświadczenia ze współpracy z klientami• analizie sytuacji rynkowej

Klasyfikacja kredytów według MSSF

analiza portfelowa� portfele to grupy homogenicznych produktów bankowych� wszystkie produkty musz ą być przyporz ądkowane do

zdefiniowanych portfeli� straty dotycz ące danego portfela aktywów mog ą zostać rozpoznane

na podstawie charakterystyk danego portfela

� strat ę na poszczególnych portfelach mo żna obliczy ć na podstawieponi ższego wzoru:

LD (strata) = PD * LGD * warto ść (saldo kredytu)

PD – prawdopodobie ństwo niewypłacalno ściLGD - % utrata nale żności estymowana statystycznie

Klasyfikacja kredytów według MSSF

przykład 1� Dłużnik (kwota zadłu żenia) 700 000 zł został postawiony w stan

upadło ści. Mo żliwe b ędzie jedynie odzyskanie kwot z zabezpiecze ń:hipoteka na nieruchomo ści 650 000szacowane koszty egzekucji 50 000

stopa ESP 5%szacowany czas egzekucji – 1 rok

warto ść kredytu wynosi:

(650 000 – 50 000) / (1 + 0,05) = 571 429

Klasyfikacja kredytów według MSSF

przykład 2� Portfel kredytów na zakup samochodów opiewa na ł ączną kwot ę 7

mln zł. Średni okres spłaty to rok, a przeci ętne oprocentowaniewynosi 11%. Historycznie odpisy na t ę grup ę klientów wyniosły 5%.

warto ść straty na tym portfelu wynosi:

(7 mln * 5%) / (1 + 0,11) = 315 315

Kredyty - klasyfikacja

Ze wzgl ędu na poziom ryzyka zwi ązany z kredytem mo żna je podzieli ć na:� kredyty normalne� kredyty pod obserwacj ą

� kredyty zagro żone, w tym:• poni żej standardu• wątpliwe• stracone

Klasyfikacja kredytów odbywa si ę w oparciu o kryteria:• kredyty dla osób fizycznych, kredyty Skarbu Pa ństwa – terminowo ść spłat• kredyty dla podmiotów gospodarczych – terminowo ść spłat i sytuacja finansowa

dłu żnika

Klasyfikacji kredytów dokonuje si ę nie rzadziej ni ż na koniec kwartału.Pełne zasady przypisywania kredytów do poszczególnych grup zawi era rozp.MF w sprawie zasad tworzenia rezerw…

Klasyfikacja kredytów Skarbu Pa ństwa

� do kategorii straconych zalicza si ę także:• kredyty o nieokre ślonym harmonogramie płatno ści, dla których okres od

momentu powstania zobowi ązania do momentu klasyfikacji przekracza 1 rok• kredyty kwestionowane na drodze s ądowej

kredyt w sytuacji: kredyty Skarbu Pa ństwa

opó źnienie w spłacie

normalnej do 1 roku

pod obserwacj ą -

zagro żonej: -

poni żej standardu -

wątpliwej od 1 roku do 2 lat

straconej powy żej 2 lat

Klasyfikacja kredytów dla osób fizycznych

� do kategorii straconych zalicza si ę także:• kredyty, wobec których wszcz ęto post ępowanie egzekucyjne,• kredyty kwestionowane na drodze s ądowej,• kredyty wobec dłu żników o nieznanym miejscu pobytu lub maj ątku.

� niedopłata w kwocie do 200 zł nie jest traktowana jako opó źnienie.

kredyt w sytuacji: kredyty detaliczne kredyty pozosta łe

opó źnienie w spłacie

normalnej do 6 miesi ęcy do 1 m-ca

pod obserwacj ą 1 – 3 m-cy

zagro żonej:

poni żej standardu 3 – 6 m-cy

wątpliwej 6 – 12 m-cy

straconej powy żej 6 m-cy powy żej 12 m-cy

Klasyfikacja kredytów dla podmiotów gospodarczych

� do kategorii straconych zalicza si ę także:• kredyty, wobec których wszcz ęto post ępowanie egzekucyjne,• kredyty kwestionowane na drodze s ądowej,• kredyty wobec dłu żników o nieznanym miejscu pobytu lub maj ątku.

� niedopłata w kwocie do 200 zł nie jest traktowana jako opó źnienie.

kredyt w sytuacji: opó źnienie w spłacie sytuacja finansowa

normalnej do 1 m-ca nie budzi obaw

pod obserwacj ą 1 – 3 m-cy ryzyko bran ży, regionu, grupy klientów, grupy produktów

zagro żonej:

poniżej standardu 3 – 6 m-cy mo że stanowi ć zagro żenie terminowej spłaty

wątpliwej 6 – 12 m-cy znacz ąco pogorszona (straty istotnie obni żają kapitał własny)

straconej powy żej 12 m-cy nieodwracalnie pogorszona

Klasyfikacja kredytów - konsekwencje

� przeniesienie na inne konta – odmienna prezentacja w sprawozda niufinansowym

� przychody od kredytów w sytuacji zagro żonej staj ą się przychodemdopiero w momencie zapłaty. Do tego czasu s ą traktowane jako przychodyzastrze żone (pozycja w pasywach bilansu)

� obowi ązek tworzenia rezerw w koszty:• kredyty normalne – min. 1,5% (dotyczy tylko kredytów detali cznych)• kredyty pod obserwacj ą – min. 1,5%• kredyty poni żej standardu – min. 20%• kredyty w ątpliwe – min. 50%• kredyty stracone – 100%

� ekspozycja kredytowa – nale żności z tytułu kredytów i po życzek,skupionych wierzytelno ści, czeków, weksli, zrealizowanych gwarancji,innych wierzytelno ści oraz udzielone zobowi ązania pozabilansowe zwył ączeniem odsetek i prowizji

Odsetki od kredytów – wpływ na wynikPODSUMOWANIE� odsetki od kredytów s ą zaliczane do wyniku w miesi ącu

kredytowania, a nie w miesi ącu zapłaty (zgodnie z zasad ąmemoriału)

� odsetki naliczone, zarówno zapadłe jak i niezapadłe s ątraktowane jako nale żność (wykazywane w bilansie)

� odsetki od kredytów zagro żonych staj ą się przychodem dopierow momencie ich zapłaty

� w rachunku zysków i strat przychody odsetkowe s ą wykazywanew podziale na otrzymane od podmiotów finansowych,niefinansowych i bud żetowych

� przychody odsetkowe nie s ą kompensowane z kosztamipozyskania kapitału

Wynik generowany na papierach warto ściowych

Podział papierów warto ściowych

utrzymywane do terminu

wymagalno ści

aktywa dost ępne do sprzeda ży

przeznaczone do obrotu

instrumenty kapitałowe

instrumenty dłu żne

� akcje notowane na rynku� pozostałe akcje� certyfikaty inwestycyjne

funduszy� jednostki uczestnictwa w

funduszach� prawa poboru� kwity depozytowe

� certyfikaty depozytowe� obligacje� listy zastawne� bony pieni ężne� bony skarbowe

Klasyfikacja i wycena pap. warto ściowych

� aktywa przeznaczone do obrotu – aktywa, które zostały na byte lub powstały w celu uzyskania korzy ści w wyniku krótkoterminowych (do trzech miesi ęcy) waha ń cen.

� aktywa utrzymywane do upływu terminu wymagalno ści — aktywa finansowe o okre ślonych lub mo żliwych do okre ślenia płatno ściach lub ustalonym terminie zapadalno ści, które bank zamierza i jest w stanie utrzyma ć w posiadaniu do upływu terminu zapadalno ści

� aktywa finansowe dost ępne do sprzeda ży — pozostałe niezaklasyfikowane do obrotu lub do utrzymania do ter minu wymagalno ści

Wycena papierów warto ściowych

utrzymywane do terminu

wymagalno ści

aktywa dost ępne do sprzeda ży

przeznaczone do obrotu

warto ść rynkowalub

warto ść godziwa

zamortyzowanykoszt (wg ESP)

warto ść godziwa

przychody/koszty zoperacji finansowych

kapitał z aktualizacji wyceny

przychody/kosztyodsetkowe

metoda wyceny skutki wyceny

uznane za aktywa trwałe

cena nabycia z uwzgl ędnieniem utraty warto ści

pozostałe przychody/koszty

operacyjne

Ewidencja papierów warto ściowych

1. Zakup akcji. Kwalifikacja do „dost ępne do sprzeda ży”.2. Korekta warto ści akcji – wzrost warto ści do 110.3. Korekta warto ści akcji – spadek warto ści do 85.4. Sprzeda ż akcji za cen ę 85. Przeniesienie kosztów do rachunku zysków i str at.

Ewidencja obligacji – patrz przykład w Excel’u

rozrachunki z biurem

maklerskim

kapitał z aktualizacji

wyceny

koszty operacji pap. warto ściowymi

papiery dost ępne do sprzeda ży

Rezerwa obowi ązkowa i rynek międzybankowy

Rezerwa obowi ązkowa

� banki s ą zobligowane do utrzymywania cz ęści przyj ętych depozytów narachunku bie żącym w NBP

� rezerwa obowi ązkowa• jest instrumentem polityki pieni ężnej• decyduje o wysoko ści tzw. mno żnika kreacji pieni ądza• im wy ższa tym mniej pieni ędzy na rynku

� obecnie rezerw ę wylicza si ę jako:3,5% średniego stanu depozytów – 500 tys. EUR

� rezerw ę utrzymuje si ę w skali miesi ąca, jako:• zablokowan ą kwot ę na rachunku bie żącym w NBP• średni stan środków na rachunku bie żącym w NBP

� za brak wystarczaj ących środków na rezerw ę bank płaci kar ę w postaciodsetek wyliczonych według podwójnej stopy kredytu lombard owego odbrakuj ącej kwoty rezerwy

Rynek mi ędzybankowy

� lokaty i depozyty terminowe• ON – over night – jednodniowa, realizacja w dniu zawarcia• TN – tomorrow next – jednodniowa, realizacja dnia nast ępnego• SN – spot – terminowa (1W, 2W, 1M, 3M, 6M, 1Y), realizacja po dw óch dniach

• lokata – bank lokuje swoje środki w innym banku• depozyt – bank przyjmuje środki od innego banku

� F/X – foreign exchange - wymiana walut obcych

Rynek mi ędzybankowy

Przykładowa rozmowa w trakcie zawierania transakcji

Zgłoszenie: RCBON1MIOPLN

GUGU: Hi, frds20/40Co slychac?

MACZUGA: Hi, take 30Bylem na rybach

GUGU: 35 my bestI co zlapales?

MACZUGA: OK., I takeKatar ☺

Ewidencja lokat mi ędzybankowych

1. Założenie lokaty.2. Zamkni ęcie lokaty.

Nostro NBP

przychody odsetkowe

Lokata w RCB

Sp XXXX

1. Bank ulokował 1 mln PLN w banku RCB, na lokacie O N, oprocentowanej 4,35%.

Ewidencja lokat mi ędzybankowych

1. Założenie depozytu.2. Ksi ęgowanie odsetek na koniec miesi ąca (za 10 dni).3. Zamkni ęcie depozytu.

Nostro NBP

koszty odsetkowe

Depozyt od RCB

Sp XXXX

1. Bank przyj ął w depozyt na 1 miesi ąc 1 mln PLN od banku RCB, oprocentowanie

4,85%. Środki procentuj ą od 21.04 do 20.05.

odsetki naliczone niezapadłe

Rachunek zysków i strat banku

Koszty w bankach

� koszty odsetkowe• koszty operacji z podmiotami finansowymi• koszty operacji z podmiotami niefinansowymi• koszty operacji z jednostkami bud żetowymi

� prowizje• podział wg podmiotów

� koszty operacji papierami warto ściowymi• koszty operacji papierami warto ściowymi handlowymi• koszty operacji papierami warto ściowymi lokacyjnymi• koszty z tytułu emisji papierów warto ściowych

� inne koszty na operacjach finansowych• koszty z tyt. nale żności nie ściągalnych• koszty z operacji wymiany• koszty tworzenia BFG

Koszty w bankach, c.d.� koszty działania banku i amortyzacja

• koszty osobowe i pochodne• koszty rzeczowe• podatki i opłaty• odpisy amortyzacyjne

� odpisy na rezerwy• rezerwy na nale żności zagro żone• rezerwy na deprecjacj ę pap. warto ściowych• rezerwy na deprecjacj ę udziałów w jedn. podporz ądkowanych• rezerwy na deprecjacj ę rzeczowego maj ątku trwałego i wnip• odpisy na fundusze

� pozostałe koszty operacyjne• sprzeda ż, likwidacja środków trwałych, udziałów i aktywów do zbycia• nieplanowane odpisy amortyzacyjne• odpisy nale żności nie ściągalnych, umorzonych i przedawnionych• odszkodowania, kary, grzywny• przekazane darowizny

� straty nadzwyczajne

Przychody w bankach

� przychody odsetkowe• przychody operacji z podmiotami finansowymi• przychody operacji z podmiotami niefinansowymi• przychody operacji z jednostkami bud żetowymi

� prowizje• podział wg podmiotów

� przychody operacji papierami warto ściowymi• przychody z operacji papierami warto ściowymi handlowymi• przychody z operacji papierami warto ściowymi lokacyjnymi

� inne przychody z operacji finansowych• przychody z operacji instrumentami finansowymi• przychody z operacji wymiany• przychody od operacji z BFG

Przychody w bankach, c.d.

� przychody uboczne• przychody ze sprzeda ży towarów i usług

� przychody z rozwi ązania rezerw• rozwi ązanie rezerw na nale żności zagro żone• rozwi ązanie rezerw na deprecjacj ę pap. warto ściowych• rozwi ązanie rezerw na deprecjacj ę udziałów w jedn. podporz ądkowanych• rozwi ązanie rezerw na deprecjacj ę rzeczowego maj ątku trwałego i wnip

� pozostałe przychody operacyjne• sprzeda ż, likwidacja środków trwałych, udziałów i aktywów do zbycia• przychody z odzyskanych nale żności nie ściągalnych• odszkodowania, kary, grzywny• otrzymane darowizny

� zyski nadzwyczajne

Źródła zysków banków

prowizje i opłaty

transakcje pap. warto ściowymi

różnice kursowe

dywidendy, udziały w zyskach

odsetki

Rachunek zysków i strat banku

wynik z tytułu

prowizji

wynik z pozycji

wymiany

operacje papierami warto śc.

dywidendyudziały w zyskach

wynik z tytułu

odsetek

wynik z działalno ści bankowej

Rachunek zysków i strat bankuwynik z działalno ści bankowej

+ pozostałe przychody operacyjne- pozostałe koszty operacyjne

- koszty działania banku- amortyzacja

+/- różnica warto ści rezerw i aktualizacji

wynik z działalno ści operacyjnej

+/- wynik na operacjach nadzwyczajnych

wynik finansowy brutto

- podatek dochodowy

wynik finansowy netto

Dziękuję za uwagę