ramazani dhe namazi i teravive ne driten e medhhebit hanefi

7/31/2019 Ramazani Dhe Namazi i Teravive Ne Driten e Medhhebit Hanefi

1/108


2/108

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: [email protected] 2

N emr tA ll-llahut, t Gjithmshirshmit, M shiruesit!

RAMAZANI DHE NAMAZI I TERAVIVEN DRITN E MEDHHEBIT HANEFIDoc. Dr. Shefik Kurdiq

Botuar nga: SHB SIRA

T gjitha t drejtat e ktij libri i takojn botuesit


3/108


4/108


5/108


madhe, pr shkak t shpalljes s Librit t fundit t All-llahut xh.sh., q shnon fillimin e nj epoket re n historin e njerzimit, muaji i Ramazanit pr kt ka rndsi dhe vler t madhe. N ktmuaj All-llahu xh.sh. e ndan Mshirn e Tij dhe ua fal njerzve. Kuptohet, ua fal atyre qkrkojn falje dhe i mbulon me mshirn e Tij ata q prpiqn pr t.Nj prej begative t muajit t Ramazanit sht agjrimi. Agjrimi sht ibadet kulminant me tcilin besimtari e shpreh imanin e tij dhe mundohet t meritoj mshirn dhe knaqsin e All-llahut. Agjrimi nuk sht vetm prmbajtja e thjesht nga t ngrnit dhe nga pirja, por shtangazhim i tr qenies s njeriut. Syt nuk shikojn at q sht haram, vesht nuk dgjojn tfolurit e prbuzur, duart nuk shtrihen drejt haramit. Mendimet jan t drejtuara n madhrimin e

All-llahut xh.sh. dhe t medituarit n precizitetin dhe prkryeshmrin e krijimeve t Tij. Gjuha ithur falnderime t Gjithmundshmit pr t mirat e tij me an t dhikrit, duave dhe leximit tKuranit duke hequr dor prej ushqimit dhe pijeve muslimani forcon vullnetin dhe durimin e tijn vshtirsit e jets. Njkohsist ndjen keqardhje dhe solidarizohet me njerzit t cilve u jancunguar ato mirsi. Shkurt, Ramazani sht muaji i agjrimit dhe ibadetit, fitore e shpirtit mbidshirat e trupit. Ai sht rast i mrekullueshm q do besimtar dhe besimtare, q dukeprforcuar shpirtroren, t fitojn elan dhe fuqi t re, dhe kshtu e lehtsojn rrugn dhe

vshtirsit e tij n kt dunja.

Pr kt mendim, dijetari i madh islam imam Es-Sujutiu n veprn e tij kapitaleEl-Itkan, pohon se shtmendimi m i drejt dhe m i njohur, ndrsa pastaj prmend transmetimet e selefi-salih(posarisht tIbn Abbasit) n t cilat kjo konkretizohet.


6/108


Kurani sht Fjala dhe Shpallja e All-llahut xh.sh. me t cilin besimtari duhet t ket lidhje tngusht n rrugn e tij t rnd t dunjas. Ai sht drit q at rrug e bn t pashme dhe tqart, dhe n t njjtn koh, nxeh dhe shklqen t gjitha pjest e shpirtit dhe t qenies s

besimtarit, duke i dhn atij fuqi dhe hov q n at rrug, prplot me vshtirsi, sprova dhekurtha, trimrisht dhe me nder t qndroj dhe t duroj. Kurani pr besimtarin sht msues icili e mson dhe e edukon, duke i treguar shenja t qarta dhe kahe n rrugn e tij. Pr kt,besimtari duhet t jet n lidhje t afrt me Kuranin.

Jeta me Kuranin zgjon n shpirt nj mori t ndjenjave m t mrekullueshme, t cilat i njeh vetmai i cili shoqrohet me Kuranin me shpirt dhe zemr t hapur, me dshir t sinqert q tudhzohet n rrug t drejt. Jeta me Kuranin sht begati t ciln e njeh vetm ai i cili e kashijuar, begati e cila ngrit jetn, e bekon at, e prsos dhe e fisnikron, duke i dhn kuptim tplot.

T jetosh me Kuranin do t thot t jesh n afrsin e All-llahut xh.sh. dhe nn mbrojtjen e Tij.Kurani sht fjal All-llahut xh.sh. drejtuar njeriut: mendimeve t tij, zemrs, shpirtit, qenies

Ai sht fjal q lajmron njeriun pr Krijuesin e tij, All-llahun xh.sh., pr cilsit dhe atributet eTij, pr Fuqin e Tij, Mshirn, Lartsimin, Gjithdijen etj.

Andaj, njeriu i cili jeton me Kuranin sht n afrsi t All-llahut xh.sh., afr knaqsis dhe nnmbrojtjen e Tij. Le ta paramendojm madhsin e Mshirs dhe t Mirs s All-llahut xh.sh. e cilamanifestohet nprmjet shpalljes s Librit, n t ciln Ai, All-llahu i Lartsuar, i drejtohet njeriut-ksaj krijese t vogl dhe kalimtare, e cila n krahasim me gjithsin e madhe t All-llahut xh.sh.,bashk me planetin n t cilin jeton, nuk sht asgj vetm se nj pik e vogl


7/108


I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka porositur besimtart q n mnyr konstante t shoqrohen meKuranin, t msojn at dhe t mendojn pr t, dhe n t njjtn koh, ua ka trhequr vrejtjenn rrezikun e mosprezencs s Kuranit n jetn e tyre t prditshme. Ngase, po qe se njeriu

kalon pak koh me Kuranin dhe nuk e mson dhe nuk mendon pr ajetet dhe msimet e tij,ather, me t vrtet ekziston frik se mund t ndrpritet ajo lidhje e gjall e cila lidh zemrn ebesimtarit me Zotin e tij; frik se n zemr mund t shtresohen gjra t ndryshme t cilat jan sirezultat i nnshtrimit t njeriut ndaj dunjas, materies dhe dshirave t ndryshme. Me qllim q tmos ndodh kjo, duhet t ekzistoj vazhdimsia e shoqrimit me Kuranin me qllim q ajo lidhjet mbetet e fort, e gjall dhe stabile.

Pr kt shkak, Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Ky Kuran sht litari i All-llahut; ai sht drit eqart dhe ila i dobishm; mbrojtje e atij i cili e pranon dhe shptim i atij i cili e pason. Sekretet etij nuk shteren, dhe sa m shum q lexohet, bhet m i freskt dhe m interesant. LexoniKuranin, sepse All-llahu pr shkak t leximit t tij, do tju shprblej pr do harf (shkronj)dhjet hasenate (sevabe)!! Un nuk ju them: ELIF-LAM-MIM sht harf, por ELIF sht harf,LAM sht harf, MIM sht harf.3.

Ditt e bekuara t Ramazanit, i cili ndryshe quhet edhe muaji i Kuranit, jan rast i vrtet qbesimtari t tentoj t thelloj lidhjen e tij me Kur'nin, duke u prpjekur q at lidhje ta bj mt fort, m t gjall dhe m stabile. Vetm kshtu Kurani do t ket efekt t plot n eliminimine shtresave negative t cilat mund t rrezikojn besimtarin dhe imanin e tij, ndrsa drita e t

Vrtets pandrprer do t shklqej zemrn e besimtarit.

3 Hakimi nMustedrek dhe Tirmidhiu n Sunen


8/108


* * *

Libri i cili gjendet para jush sht tentim i llojit t vet pr t qartsuar t gjitha dyshimet lidhur me

muajin e bekuar t Ramazanit. Edhe pse numri i faqeve i ktij libri nuk sht i madh, libri ngaprmbajtja dhe para s gjithash, pr shkak t paraqitjes s tij shkencore hulumtuese dhethelbsore, paraqet kontribut serioz dhe shum me vler n literaturn e zhanrit fetar n gjuhnton.

Autori i tij, dijetari yn i njohur, daiu, vaizi, muderrisi, muhaddithi, doc. Dok. Shefik Kurdiq, paslibrit pr imam Ebu Hanifen dhe namazin n medhhebin Hanefij, srish i paraqitet lexuesve tan,edhe kt her duke u dhn nj libr shum interesant.

Libri sht shkruar m nj stil t leht dhe shum trheqs. Shtjellon dhe sqaron temat lidhur meRamazanin, si sht fenomeni i shpalljes s Kuranit t ndershm, lufta n Bedr dhe porosit esaj nn prizmin e problemeve aktuale t ummetit, posarisht t vendit ton. Ktu, gjithsesi shtedhe shpjegimi frymzues i Nats s Kadrit, n t ciln sht shpallur Kurani dhe e cila - prgjuhn e Kuranit- sht m me vler dhe m e mir se njmij muaj n t cilat nuk ka kso net.Libri jep shenjat treguese se si t gjendet kjo nat dhe n far mnyre t shfrytzojm begatit esaj.

Pasi q autori shquhet si person i profesionalizuar n fushn e hadithit dhe t njohurive thadithit (Kurdiqi ka kryer studimet postdiplomike, ka magjistruar dhe ka doktoruar n fushn ehadithit dhe njohurive t hadithit n njrin prej univerziteteve m t vjetra n bot, Zejtun n

Tunis- shnim i parathnsit). Ka przgjedhur dyzet hadithe autentike dhe t besueshme t cilatflasin pr Ramazanin dhe agjrimin, q sht przgjedhje shum interesante dhe e dobishme. Mbi


9/108


10/108


11/108


Kuptohet, ata do t mundohen t arsyetohen duke thn se, bota kshtu po e do, mirpo hatri iAll-llahut sht para t gjithve. Bota ngadal duhet t prshtatet n at q sht e drejt.

Kurdiqi n kt drejtim, pas shprehjes s mendimeve nga veprat kapitale dhe nga autoritetet emedhhebit hanefij, me t drejt uditet dhe pyet:

Pra, bhet fjal pr at se namazi i teravive edhe n shkolln juridike hanefite sht definuar sinamaz i cili falet me nder, qet dhe ngadal, me pauza ndrmjet dy, gjegjsisht katr reqateve.Sipas cilit medhheb pra te ne ka filluar t praktikohet shpejtsia aq e madhe ndrmjet dhnies sselamit dhe fillimit t reqatit t ri?! Prej nga pra pauza pas dhnies s selamit, e cila prmendet n

veprat hanefite, dhe e cila zgjat sa falja e katr reqateve, sht shndrruar n ngritje t shpejt

prej gjendjes ulur e drejt n reqatin tjetr, si dhe belbzimi i pakuptueshm i ndonj dhikrit, tcilin as ne, nga shpejtsia nuk e kuptojm?! Nuk sht kontestuese vetm shpejtsia e kalimit prejdhnies s selamit dhe fillimit t reqatit t ri, por m e uditshme sht praktika e shpesht, eleximit t shkurtr n kijam, me shpejtsi t madhe n lexim, q zhvleftson dhe sjell npikpyetje saktsin e vet namazit.

N nj debat shum interesant n temn se sa reqate ka namazi i teravive, Kurdiqi n mnyrargumentuese mbron qndrimin e medhhebit hanefij (kt qndrim e kan edhe medhhebet

tjera), se teravit kan njzet reqate. Nj prej argumenteve m kryesore sht konsensusi iashabve, shokve t Muhamedit s.a.v.s., t cilt gjat kohs s halife Omerit r.a. jan pajtuar qkt namaz ta falin njzet reqate. Ndrsa, konsensusi i ashabve (ixhmau-s-sahabe) n shkencn ecila merret me teorin e t drejts sheriatike (usulu-l-fikh) paraqet argument shum me rndsi dherelevant.


12/108


Kurdiqi n fund sjell edhe rregullat n lidhje me sadakatu-l-fitrin, edhe at n dritn e medhhebithanefij, q ksaj vepre i jep nj vler shtes.

Pr shkak t asaj t prmendur dhe asaj q e prmban ky libr, e q nuk sht prmendur nprpjekje q kjo parathnie t mos jet i gjat, kt libr sinqerisht ua porosis opinionit tonmusliman, posarisht atyre t cilt pohojn se t gjitha i bjnsipas medhhebit hanefij.

Dr. hfz. Safet Haliloviq

HYRJERamazani ka qen dhe ka mbetur inspirim i prhershm i t gjitha gjeneratave t muslimanve qprej kohrave t para e deri sot, e ashtu do t jet deri n Ditn e Gjykimit. Subtiliteti i tij pushtondo besimtar, ndrsa atmosfera e veant e paprshkrueshme dhe me an t fjalve e paarritshme,dendur shtrihet mbi do rrug, rrugic, shtpi dhe sikur rrezet e diellit, papengueshm hyn ndo shpirt dhe n do qenie. At etje t ciln shpirti e ndjen dhe pr t cilin zemra e njeriutdergjet, e merr nga ato rreze t nurit t Ramazanit, i cili me ngritjen e tij madhshtore pezull

deprton n pjest m intime t qenies njerzore.Athua, far poeti gjeni duhet t jet ai njeri, q ta hedh kt ndjenj n shkronja, far oratoriduhet t jet q kt ndjenj ta shndrroj n zra dhe kuptime?! far burime t lotve duhet tket, me qllim t shpreh ndjenjn e mahnitjes, qetsis dhe lumturis?! Kuptohet, askush, pa


13/108


marr parasysh mendjemprehtsin e jashtzakonshme, inteligjencn mahnitse dhe subtilitetin eshprehur kt nuk mund ta shpreh dhe trsisht ta transmetoj nga bota e tij e brendshme n att jashtme.

Kjo vetm mund t ndjehet dhe prjetohet. Vetm se mund t knaqet n magjit e atij q ofronnur t Ramazanit me nj spektr t ngjyrave t cilat krijojn imazhe t mrekullueshme n pjest eqenies ton dhe prgjithmon gdhendin shenja t pashlyeshme n drunjt e zemrave tona, t ciltdridhen n ato rreze mu ashtu sikur q lkunden degt n er t fort.

E di, pa marr parasysh se sa do t mundohem, se nuk do t mund t shpreh as nj pjes t asajndjenje e ta hedhi n kt letr. Do tia l kt knaqjes s shpirtit tim dhe freskis s zemrs

time.N faqet vijuese dshiroj vetm t paraqes guacn ndrsa margaritarin do tua l zhytsve, tdashuruarve n thellsit, ata le ta krkojn thell n veten e tyre dhe rreth tyre. Pa dyshim seRamazani do t na trheq n pjest m t thella t qenieve tona dhe t prbrjes ton tbrendshme, dhe se n vetvete do t zbulojm horizonte t papara t njohurive t reja dhetrsisht t ndriojm shtigjet e lvizjeve tona.

Kjo pra, sht vetm njohje m muret e jashtme t Ramazanit dhe t asaj q ai bart me vete.

Dshira jon sht q ato mure formale t jen faktor i forcimit t ndjenjave subtile brenda asajkalaje. Sepse, me prdorimin e drejt t mekanizmave formale arrihet deri te elementetthelbsore, q sht edhe qllimi prfundimtar.


14/108


N t vrtet, me trajtimin e Ramazanit, do t bjm aktualizimin e disa trsive tpatjetrsueshme t cilat jan pjes t pandashme t ktij muaji.

Kto jan:1. Shpallja e Kuranit, si ngjarje m revolucionare dhe m humane n historin e njerzimit, meshpalljen e t cilit, njerzimi i vuajtur ka fituar udhrrfyesin pr dalje nga labirinthi i ksajjete dhe bote.

2. Bedri:Bashksis s vuajtur dhe t maltretuar kjo beteje e fituar (m 17 t Ramazanit), doti jap fuqi, do ti jap vullnet dhe do t shprndaj aspiratat n rrugn e s vrtets. Kjobetej do t jet kthes e ndryshimeve dhe inspirim i prhershm n t ciln do t kthehen

t gjitha gjeneratat e mvonshme t muslimanve.3. Lejletu-l-kadr:Nata e arritjeve fascinuese dhe ndjenja se asnj popull i toks nuk mund t

arrij at q u caktuar muslimanve. far lehtsimi dhe far shkarkimi?!

4. Agjrimi:Me heqjen dor prej dshirave fizike, do t ngritemi n lartsit shpirtrore tprsosuris dhe frikrespektit (besimit).

5. Sadakatu-l-fitr:programi i jashtzakonshm social n Tok i cili me praktikimin e tij rrzon

barrierat ndrmjet t pasurve dhe t varfrve dhe distancn, e shprehur me at barometr,do ta neutralizoj me t madhe, me rast i afron besimtart njrin afr tjetrit dheshprndan dashurin vllazrore n mesin e antarve t Ummetit.


15/108


6. Itikaf:me meditimin n dhjet nett e fundit t Ramazanit do t zbulojm at q na ndandhe q na distancon nga bota e kafshve dhe ajo materiale.

7.

Namazi i teravive:Ngritja shpirtrore nga kjo balt dhe mjerim i ksaj toke, drejt mbretriss All-llahut ku mendja e njeriut dhe intelekti i tij bhen pluhur! Ky sht tentim i largimitton nga prqafimi i fuqishm i dshirave t ksaj dunjas dhe i epsheve, si dhe prpjekja ezhytjes n bukurin dhe ekstazn e lartsive qiellore.

Dshira ime e rndomt sht q me kt libr, sadopak t kontribuoj n kuptimin m t mir tRamazanit, n raportin e drejt ndaj agjrimit dhe ndaj raportit thelbsor ndaj namazit t teravive.Burimet t cilat i kam shfrytzuar n kt libr, do t jen bazament i mir pr arritjen e

shqyrtimit thelbsor n elementet e theksuara.Zenic, 27.9.2002 Dr. Shefik Kurdiq

SHPALLJA E KURANIT

Shpallja e Kuranit sht akti m revolucionar n historin e njerzimit. sht kontakti i qiellit metokn; t Lartsuarit me t prulurin, t Gjithfuqishmit me t dobtin, i t Prhershmit mekalimtarin. Vetm pas shpalljes, njeriu bhet i rndsihm. Ai vlersohet, sepse lidhet me tGjithdijshmin, t Plotfuqishmin dhe Mbizotruesin.


16/108


Njeriu, pa marr parasysh kualitetet e tija fizike dhe shpirtrore, nuk sht n gjendje ta njohqllimin final t ekzistimit t tij n kt bot, ndrsa kt ia zbulon All-llahu xh.sh. nprmjetajeteve t Tij n Shpallje. Njeriu duhet ta lexoj at, t meditoj pr t dhe do dit pr t, t

mendoj. Pa kto elemente, nuk mund ta njoh. Prandej edhe ajetet e para t shpalljes ishin:Lexo, me emrin e Zotit tnd, i cili krijoi(do gj).

Krijoi njeriun prej nj gjaku t ngjizur (n mitrn e nns).

Lexo! Se Zoti yt sht m bujari!

Ai q e msoi (njeriun) t shkruaj me pend.

I msoi njeriut at q nuk e dinte.4

Kto fjal mbushn shpelln Hira afr Mekes, n vitin 610, pikrisht n muajin e Ramazanit. Atofjal ishin kthes n jetn e njerzimit. Pas ksaj, njerzimi nuk ishte m si para Shpalljes. Passhpalljes, beduint t cilt ishin simbol i prapambetjes, ngecjes dhe analfabetizmit, bhen barts tdituris dhe kulturs, ndrtues t nj kulture dhe civilizimi mahnits.

E vetmja prgjigje n pyetjen: Si ndodhi kjo?, qndron posarisht n kontaktin e qiellit metokn, porosive universale dhe realizatorit toksor n jetn praktike. Andaj, t gjith ata qanalizojn jetn e gjenerats s par t muslimanve, t cilt ishin barts t ksaj kulture dhe tktij civilizimi briliant, njzri do t pajtohen se burimi i par dhe i vetmi nga i cili jan furnizuarajo gjenerat ka qen dhe ka mbetur Kurani, shpallje dhe fjal e All-llahut. Hadithi dhe praktika e

4 Kurani:Alek, 1-5


17/108


Muhamedit s.a.v.s. jan vetm manifestim i atij burimi. Andaj, Aisheja r.a. gruaja e ndershme eMuhamedit s.a.v.s., kur sht pyetur pr jetn dhe moralin e t Drguarit t All-llahut, shtprgjigjur shum thjesht: A nuk ke lexuar Kuranin: morali i tij ka qen Kurani!5

Kurani pra ishte burimi i vetm prej t cilit ka pir gjenerata e par e muslimanve. Ata iu kanprshtatur dispozitave t tij, prej tij kan thithur kshillat dhe prej tij jan rritur. Kjo kurrsesi nukdo t thot se njerzimi n at koh nuk ka pasur literatur tjetr, vepra dhe studime tjera tshkruara. Prkundrazi! T gjith e din se n at koh ka ekzistuar kultura, literatura dhelegjislacioni i fuqishm romak, n themelet e t cilave sot mbshteten n shum shtje Evropadhe arritjet e saj.

N at koh ka ekzistuar edhe civilizimi grek, logjika, filozofia dhe arti i tij, burimet e t cilit edhesot i shfrytzon mendimi perndimor.

Ka qen i njohur edhe civilizimi persian. Arti, poezia, legjendat dhe besimet e ktij civilizimi kanekzistuar q ather. Pra, mund t thuhet se gadishulli arab ka qen i rrethuar prej shumkulturave t afrta dhe t largta.

Gjithsesi, nuk sht br fjal pr varfrin e kulturave dhe civilizimeve botrore, nga pasuritdhe rezultatet e t cilve kan qen t cunguar gjenerata e par e muslimanve, por sht br

fjal pr nj projekt tashm t kryer, pr nj model konkret t cilin All-llahu xh.sh. ka dashur q tavendos n mesin e njerzve. N kt q e tham, udhzon Muhamedi s.a.v.s. kur e ka par n

5 Muslimi, Sahih:6-Kitabu salati-l-musafirin, 18-Babu xhamii salati-l-lejli ve men name anhu ev merida,hadithi nr. 746. Kjo sht n t vrtet, vetm pjes e nj hadithi m t gjat.


18/108


dorn e Omerit r.a. nj faqe t Teuratit, duke i thn atij: Omer, lre at! Pasha All-llahun, po t ishteMusa n mesin ton, edhe ai do t m pasonte!6

Pra, bhej fjal pr lirimin nga ndikimet e huaja n fillim t formimit t shoqris islame.Gjeneratat t cilat kan ardhur m von, kan przier shum burime. Kshtu, pa kritere precize,tefsirin e Kuranit, hadithet, fikhun dhe disiplinat thera islame i kan przier me filozofin dhelogjikn greke, me mitet dhe legjendat persiane, me israilijatet ifute, me teologjin krishtere sidhe me elementet tjera t kulturave dhe civilizimeve t ndryshme.

Furnizimi i gjeneratave t mvonshme me kto burime t prziera dhe t turbullta, ka rezultuarme kt gjendje t muslimanve. Pr kt, sht e obligueshme q t kthehemi n burimin e

pastr dhe jo t przier pr t formuar prsonalitetin islam. Kjo nuk do t thot t hedhim poshtburimet tjera. Burimi i par- Kurani- duhet t jet kriteri kryesor dhe piknisja pr pranimin eburimeve tjera. Udhtreguesi n kt rrugtim sht shembulli i gjenerats s par tmuslimanve.

Duke analizuar jetn e gjenerats s par t muslimanve, do t konkludojm se prfaqsuesit esaj nuk e kan lexuar Kuranin me qllim q t edukohen dhe t arrijn deri te njohurit e reja, eas q t knaqen n kndimin dhe n leximin e ajeteve t tij. Ashabt nuk kan dashur q me

leximin e Kuranit t ngrisin vetm nivelin e tyre kulturor, por prkundrazi, nxitja e tyre kryesoreishte q t din se far krkon Kurani prej tyre- si ta praktikojn at n jetn e prditshme.

6 Transmeton Hafidh Ebu Jala El-Mevsili nga Xhabir ibn Abdullahu r.a.


19/108


20/108


nxjerr msime nga ai. Mirpo, t gjitha gjeneratat e mpasme Kuranit, pr fat t keq, iu kanafruar vetm ashtu, ose vetm pr knaqsin dhe mblsin intelektuale, t njohjes dhe asajshpirtrore. Nga ktu burojn edhe anomalit n gjeneratat e mvonshme nga ndjenja se Kurani

i shpallet tjetrkujt, e jo- personalisht atij, duke u knaqur n melodin e kndimit t Kuranit ngalexues t mrekullueshm t tij, e deri te leximi i ajeteve kuranore pr t vdekurit! Kshtu, Kuranipr shkak t moskujdesit dhe marris ton, nga fuqia lvizse sht br n jetn ton shkronj e

vdekur dhe libr i vdekur.

Ramazani sht rast i mrekullueshm q t analizojm raportin ton ndaj Kuranit. Gjithsesi mendryshimin e raportit ton ndaj Kuranit, do t vij edhe deri te ndryshimi n vetveten ton.

BEDRI- SIMBOLI I FITORES NDAJ VETVETES DHE T TJERVE

Lufta n Bedr simbolizon luftn ndrmjet besimit dhe kufrit, t vrtets dhe humbjes, kualitetitdhe kuantitetit, fuqis s vrtet dhe fuqis fiktive. Kjo bejet ka treguar se me besim t fort n

All-llahun xh.sh. si Dhns i vetm i fitores, mund t arrihen rezultate t papritura dhe t

mundsh armikun shum m t fuqishm, m t prgatitur dhe me numr m t madh.


21/108


22/108


FAKTET HISTORIKE T LUFTS

Sahabt kan takuar karvanin e kurejshve i cili kthehej n Meke prej Shamit. Me kt rast, nuk

ishte planifikuar prleshje e prmasave t mdha. Duke ditur pr kt plan, Ebu Sufjani, i ciliudhhiqte karvanin, drgoi pr ndihm n Meke, n krkesn e t cilit iu prgjigjn afr njmijlufttar. Prej njmij lufttarve, pesqind ishin me mburoja gjoksi, njqind kalors dheshtatqind deve, ndrsa me t gjith ata, ishin edhe robreshat dhe kngtaret, t cilat me kngdhe defa, nxitnin lufttart dhe kndonin kng thumbuese me t cilat nnmonin islamin dhemuslimant.

Nga ana tjetr, muslimant kishin lufttar shum m pak t armatosur. Ve ksaj, ata ishin tri

her m pak. Historiant theksojn numrin prej 313 ose 314 muxhahid. Kishin shtatdhjet devedhe vetm dy apo tre kuaj. 12

Dika m shum se tetdhjet muxhahid ishin nga radht e muhaxhirve dhe me ta komandonteAli ibn Ebi Talibi r.a. ndrsa t tjert, si pjes m e madhe, e prbnin ensarijt, 61 nga fisi Evsdhe 170 nga fisi Hazrexh, t cilt i udhhiqte Sad ibn Muadhi r.a. 13 Ktu, duhet theksuar

veprimin mjaft trimror t Sad ibn Muadhit r.a. udhheqsi i ensarijve, i cili n at vlug, deklaroi:O i Drguari i All-llahut, tu kemi betuar se do t dgjojm dhe do t nnshtrohemi ty! Kudo q t shkosh, ti

12 Krahaso: Ibn Hisham, Es-Siretu-n-nebevijje, 2/249-262, Muhammed Ahmed Hashimi, Gazvetu Bedr el-kubra, fq. 118-121 dhe dr. Mustafa Es Sibai, Rruga e jets s t Drguarit (Poslanikov ivotni put), fq. 42-43.

13 Safijjurrahman El-Mubarekfuri,Er-Rehiku-l-mahtum, fq. 204-205.


23/108


vetm nisu, ne do t jemi me ty! Pasha At i cili t drgoi me t Vrtetn, sikur t na oje prtej detit, ne do tnisemi pas teje dhe askush prej nesh nuk do t mungonte Udhhiqna me bekimin e All-llahut!!!14

Pas ksaj deklarate vendimtare t udhheqsve t ensarijve, Muhammedi s.a.v.s. propozon vendinse ku do t priten armiqt. Mirpo, Muhammedi s.a.v.s. ndrron planin pas propozimit m tmir t Habbab ibn Mundhirit r.a. dhe ather muslimant marrin pozit q do tu mundsonteatyre q tua ndrprejnkalimin deri te puset e Bedrit. 15

S shpejti filloi lufta e ashpr, bilanci i t cils ishte: shtatdhjet idhujtar t vrar, n mesin e tyreedhe armiku m i madh i islamit, Ebu Xhehli, por edhe prijsit tjer kurejshit, dhe shtatdhjett tjer t zn rob. N mesin e muslimanve kishte katrmbdhjet shehid, edhe at gjashtmuhaxhir dhe tet ensarij.16

14

Ibn Hisham: Es-Sire en-nebevijje, 2/257-258. Krahaso, gjithashtu: El-Mubarekfuri, Nektari i vulosur iXhennetit.15 Shih: dr. M. Es-Sibai, vep. cit., fq. 42-44.16 Shih: Muhammed El-Hudari Beg, Nuru-l-jekin, fq. 73, shejh Muhammed el-Gazali, Fikhu-s-sire, fq. 230-

231, dr. Muhammed Seid Ramadan el-Buti, Fikhu-s-sireti-n-nebevijje, fq. 158. Krahaso Nektari i vulosur iXhennetit.


24/108


25/108


5. Makineria propagandistike e idhujtarve ka qen shum e fuqishme. Makineria e sotmepropagandistike e perndimit, me infiltrim t hapt t lajmeve pr islamin dhe mefalsifikimin e qart, posarisht t lajmeve pr muxhahidt, sht shum m e fuqishme

dhe m perfide!6. N at betej, kan qen dy qasje t kundrta taktike. Deri sa mushrikt para betejs, pr

tre dit me radh kan pir ver dhe kan dgjuar kngtaret, muslimant n ann tjetrkan kaluar kohn n namaz, n dua dhe lutje q sa m frik t thithin aromn eXhennetit!

7. Vendosmria e t gjith lufttarve n luft. Muhammedi s.a.v.s. t gjith i pyet dhe krkonpajtimin e tyre. E pas ksaj mund t pritet vendosmria dhe fitorja!

8. Brenga e sahabve pr jetn e Muhammedit s.a.v.s., qartazi sht shprehur n ndrtimin enj vend fshehjeje pr t. Kjo ka qen fryt i dshirs s tyre q misioni dhe beteja t kensukses, sepse jeta e udhheqsit, do t thot jeta e misionit, ndrsa vdekja e tij- humbje ebetejs.

9. All-llahu sht aleati i robrve t sinqert. Kjo qart u pa n kt luft. All-llahu thot: All-llahu largon dmet e idhujtarve ndaj atyre q besuan.19

19 Kurani:Haxhxh, 38


26/108


27/108


17.Pas t gjitha ktyre parakushteve t cilat jan t nevojshme pr t merituar ndihmn e All-llahut, ajo edhe do t vij. N at luft kan ndihmuar edhe melaiket, t cilt para semuslimani t qllonte armikun n qaf, kishin hequr kokn e armikut. Se pse muslimant

n betejat e tyre nuk kan kt lloj t ndihms sot, shkaqet duhet krkuar nmosplotsimin e kushteve pr drgimin e ndihms s All-llahut.

18.Kjo betej gjithashtu ka vrtetuar jetn e berzahut (varrit) dhe dnimin dhe sprovat evarrit. Kt e shohim nga reagimi i Omer ibn Hattabit r.a. kur pasi q Muhamedi s.a.v.s. ithrriste idhujtart e mbytur.

19.Ashtu si ishte beteja e Bedrit pr muslimant nj sprov e madhe, n t njjtn koh,kishte sjell papritur edhe plak t madhe t lufts dhe pasurim material.

20.Muhamedi s.a.v.s. ka treguar ixhtihadin e tij me rastin e t znve rob n kt luft.Mirpo, ixhtihadi i tij q t znit rob ti liroj e jo ti vras (pr t ciln sht munduarOmeri r.a.) nuk ka dmtuar pagabueshmrin (ismet) e tij.

LIGJSHMRIT Q DUHETTI KEMI NSE DSHIROJM FITOREN

All-llahu xh.sh. pr gjithka n gjithsi ka prcaktuar ligjshmri, ashtu si ka dashur Ai. Kur shtfjala pr luftn, edhe ktu ka prcaktuar ligjshmri, t cilat nse prdoren, rezultati do t jet


28/108


fitorja e vrtet. Kto ligjshmri muslimant n Bedr i kan pranuar dhe praktikuar, q m pasrezultoi me nj fitore aq briliante. sht me rndsi t prmendim edhe faktort t cilt jan tpatjetrsueshm pr sukses, si ishte suksesi i Bedrit:

1. T jemi t vetdijshm se ndihma dhe fitorja vijn vetm prej All-llahut. Ai thot: NseAll-llahu dshiron tju ndihmoj, ska kush q mund tju mposht, e nse Ai ju l pa ndihm, atherkush sht ai pas Tij, q do tju ndihmoj? Pra, vetm All-llahut le ti mbshteten besimtart.21

2. T jemi t vetdijshm se All-llahu ndihmon vetm at i cili e ndihmon At, domethn,fen e Tij. M pas All-llahu forcon pozitat e besimtarve. Ai sht betuar se do tndihmoj robrit e tij t sinqert: Obligim yni ishte t ndihmojm besimtart.22 Nse ibashkangjitemi ushtris s tij, me t vrtet do t fitojm: Dhe se ushtria jon do t jen atangadhnjyesit.23

3. Q t jemi t vetdijshm se fitorja nuk u vjen vetm vet besimtarve; ajo gjithashtu vjenvetm me besimtart, edhe pse All-llahu xh.sh. nganjher kt fe e ndihmon memkatarin. All-llahu xh.sh. thot: Ai sht q t fuqizoj ty me ndihmn e vet dhe me besimtart.24

Vetm me pranimin e ktyre faktorve mund t vij deri te raporti m i ndryshm i fuqive sot nbot.25 Pse t mos shfrytzojm t mirat dhe mshirn e All-llahut?! Pse kta faktor t mos i

21

Kurani:Ali Imran, 160.22 Kurani:Rrum, 4723 Kurani:Safat, 173.24 Kurani:Enfal, 62.25 M gjrsisht shih: dr. Jusuf Kardavi,Xhilu-n-nasri-l-menshud, fq. 18-25. Krahaso: dr. Shefik Kurdiq, vep.

cit., fq. 12-14.


29/108


marrim n realitetin ton dhe t mos arrijm triumf madhshtor si kan arritur gjenerata e par emuslimanve n betejn e Bedrit?!

VLERA E LEJLETU-L-KADRIT

Kjo sht nata m e vlefshme dhe m e zgjedhur n prgjithsi. Kjo sht nata e kontaktit tQiellit me Tokn. Kjo sht ndodhi t ciln Toka nuk e ka prjetuar deri m ather. Asgj nukmund t krahasohet me kt nat n aspektin e madhsis, rndsis dhe ndikimit n jetn enjerzimit.

Nata e Kadrit do t thot Nata eprcaktimit dhe planifikimit, ndrsa mund t ket kuptimin edhe tvlers dhe pozits. T dy kuptimet jan n pajtim me ngjarjen e madhe kosmike e cila do tndryshoj botn, vlerat dhe kriteret, prpjekjet dhe aspiratat e saj. Kjo sht nata madhshtore tciln e zgjodhi All-llahu q t jet fillimi i shpalljes s Kuranit i cili dritn e tij do ta shprndajfuqishm n vetdijen njerzore dhe n jetn e prgjithshme t njeriut.

Ebu Hurejre r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Kush agjron Ramazanin, duke

besuar se e ka obligim dhe duke llogaritur se pr kt do t shprblehet, do ti falen mkatet e


30/108


kaluara, ndrsa kush e kalon Natn e Kadrit n ibadet, duke besuar se e ka obligim dhe dukeshpresuar vetm n shprblimin e All-llahut, do ti falen mkatet t cilat i ka br m par!26

Hadithi i cituar mjaft flet pr vlern e ksaj nate. Po t mos kishte nprmjet Kuranit dhe

sunnetit, nxitje tjera n shtimin e ibadetit, do t mjaftonte vetm ky hadith. N t vrtet, shtimi iibadetit n kt nat duhet t jet rigjallrim i kuptimit t rndsis t ciln bart kjo nat.Programi islam n edukim, si thot Sejjid Kutubi, e lidh ibadetin dhe fen n vetdije dhe aikt ibadet e bn si mekanizm pr rigjallrim t ktyre t vrtetave, pr sqarimin dhe forcimin etyre n nj pamje t gjall e cila prfshkon ndjenjat duke mos u ndalur vetm n kornizat e tmenduarit.27

KURANI PR NATN E KADRIT

Kurani n dy vende n mnyr konkrete prmend kt nat, duke i dhn dy emra: Lejletunmubareketun / Nata e bekuar, dhe Lejletu-l-Kadr/ Nata e Vlefshme. N kaptinn Duhan,All-llahuxh.sh. thot: Ne e zbritm at n nj nat t bekuar (n natn e begatshme t kadrit).2826 Buhariu, Muslimi, Ebu Davudi, Nesaiu dhe Tirmidhiu (ktu mendohet n mkatet pr t cilat nuk

duhet tevbeja me kushtet e saj).27 Shih pr kt: Sejjid Kutb,Nn hijen e Kuranit (U okrilju Kurana), 30/265-266.28 Kurani:Duhan, 3


31/108


Kaptina Kadr e ka marr emrin n baz t ksaj nate madhshtore: Ne e zbritm at(Kuranin)n natn e Kadrit. E t bri ty t dijsh se sht nata e Kadrit? Nata e Kadrit sht m erndsishme se nj mij muaj! Me lejen e Zotit t tyre n(at nat) t zbresin engjjt dhe

shpirti(Xhibrili) pr seciln shtje. Ajo(q prcakton Zoti) sht paq deri n agim tmngjesit.29

N kaptinn Bekare All-llahu xh.sh. prmend se Kurani sht shpallur n muajin e bekuar tRamazanit: (ato dit t numruara jan) Muaji i Ramadanit q n t(filloi t) shpallet Kurani, qsht udhrrfyes pr njerz dhe sqarues i rrugs s drejt dhe dallues(i t vrtets ngagnjeshtra).30 Pra, ktu n mnyr implicite prmendet se kjo nat sht n Ramazan.

PSE KJO NAT E KA MARR KT EMR?

Muxhahidi thot se kjo nat e ka marr emrin pr shkak se sht Nat e vendimit. 31 T tjertthon se sht quajtur ashtu pr shkak se All-llahu n at nat prcakton jetn, vdekjen, nafakn

29 Kurani:Kadr, 1-5.30 Kurani:Bekare, 185.31 Shih pr kt: Ez-Zexhaxh, Meani-l-Kurani ve earabuhu, 5/347; Ebu Hajjan, Tefsir El-Bahru-l-muhit,

8/492; El-Kutubi, El-Xhamiu li ahkami-l-Kuran, 20/131 dhe Es-Sujutiu, Ed-Durru-l-mensur, fi-t-tefsiri-l-mesur, 6/628.


32/108


dhe t tjera pr tr vitin.32 Disa thon se sht quajtur ashtu pr shkak t vlers dhe nderit tsaj.33 Shum autor theksojn se sht quajtur ashtu pr shkak se me nnshtrim n kt nat,fitohen shum nderime dhe shum shprblime.34 El-Halili thot se sht quajtur kshtu pr shkak

t prezencs s madhe t melaikeve n Tok gjat ksaj nate.35

PRCAKTIMI I NATS S KADRIT

Dijetart islam rreth prcaktimit t Nats s Kadrit, kan m shum se 40 mendime. 36 Disa thonse kjo nat ka qen vetm n kohn e Muhamedit s.a.v.s. e pastaj sht ngritur. Mirpo, shumica e

sahabve dhe e dijetarve islam, mendojn se ajo sht aktuale deri n Ditn e Gjykimit. Kjoqart shihet nga transmetimi n t ciln Ebu Hurejre r.a. ka qen i pyetur lidhur me kt se, asht ngritur kjo nat apo jo, dhe sht prgjigjur se kjo nat sht prezente n do Ramazan. 37Pra, askush nuk dyshon se kjo nat sht n Ramazan. Dyshimi i vetm sht: cila sht ajo nat e

32 Krahaso: Tefsiru-l-begavi, 4/509; Ibn Haxheri, Fethu-l-bari, 4/301; Esh-Shevkani, Fethu-l-kadir, 5/471 dhe

El-Kinnuxhi el-Buhari, Fethu-l-bejan, fi mekasidi-l-Kuran, 15/321.33 Shih: Tefsir Ibn Atijje, 15/520-521; El-Kurtubi, vep. cit., 20/130 dhe Esh-Shevkani, vep. cit., 5/472.34 Shih: Ebu Hajjan, vep. cit., 8/492; El-Kurtubi vep. cit., 20/131 dhe Esh-Shevkani vep. cit., 5/472.35 Tefsiru-l-Kurtubi, 20/131; Ibn Haxheri, vep. cit., 4/301 dhe El-Kinnuxhi, vep. cit., 15/322.36 Shih: Esh-Shevkani, vep. cit., 5/472.37 Tefsiru-l-Begavi, 4/509 dhe Fethu-l-Bari, 4/309.


33/108


Ramazanit? Veohen Abdullah ibn Mesudi r.a., Ebu Hanife dhe disa t tjer t cilt mendojn sekjo sht nj nat gjat vitit, duke mos dashur q ta definojn n mnyr precize, me qllim qnjerzit gjat tr vitit t jen t angazhuar n ibadet!38

Ebu Rezin El-Ukajli pohon se kjo sht nata e par e Ramazanit. 39 Ibn Mulekkini mendon se kjomund t jet nata e 15,40 ndrsa Hasan El-Basriu mendon se sht nata e 17. 41 Disa mendojn sekjo sht nata e 18, gjegjsisht e 19. 42 Ebu Seid El-Hudri r.a., dhe Imam Shafiu mendojn se kjosht nata e 21, disa e 23 ndrsa ka prej atyre t cilt mendojn se kjo sht nata e 24, 25, 26 aponata e 29 e Ramazanit.43

Shumica e dijetarve islam preferojn natn e 27 pr dallim nga nett tjera pr shkak t disatransmetimeve t Muhamedit s.a.v.s. n t cilat precizohet pikrisht kjo nat.44 Nga ana tjetr, disadijetar islam theksojn se n kaptinn Kadrgjenden 30 fjal, dhe se fjala e 27 sht HIJE/ ajo,dhe pr kt, disi tregohet se bhet fjal pr natn e 27. Gjithashtu, duhet theksuar se Lejletu-l-

38 Shih: E.M., Nata m e zgjedhur dhe m e vlefshme (Najvrednija i najodabranija no), n Novi Horizonti, viti 1,

nr.4 dhjetor 1999, fq. 32.39 Krahaso: Fethu-l-Bari, 4/310.40

Po aty.41 Tefsiru-l-Begavi, 4/510 dhe Fethu-l- Bari, 4/310.42 Fethu-l-Bari, 4/310.43 Shih pr kt: Fethu-l-bari, 4/311 dhe Shefik Kurdiq, vep.cit., fq. 123.44 Muslimi n Sahihthekson transmetimin e Ubejj b. Kabit r.a. n t ciln Muhamedi s.a.v.s. thekson: Ajo

sht nata e 27!


34/108


Kadrn kt sure prmendet tri her, e cila kur t shumohet me nnt, sa ka ajo shprehje harfe,prap del numri 27.45

Ubejj ibn Kab r.a. sht betuar se bhet fjal pr natn e 27. Mirpo, shumica e dijetarve islam

kt e marrin prgjithsisht dhe mendojn se kjo ka t bj vetm n nj vit t caktuar.46Mirpo, sht e qart se m e drejt sht ajo q e mendojn shumica, domethn se kjo natsht n dhjet nett e fundit t Ramazanit, n baz t hadithit t Muhamedit s.a.v.s. t ciln etransmeton Aisheja r.a. n t ciln ka thn: Krkone natn e Kadrit n dhjet ditt e Ramazanit!47Nnj transmetim tjetr, gjithashtu prej Aishes r.a., Muhamedi s.a.v.s. thot: Krkoni natn e Kadrit nnett tek t dhjet ditve t fundit t Ramazanit!48

Mendimi m i prhapur edhe te ne, edhe n bot, sht se bhet fjal pr natn e 27 t Ramazanitt bekuar. Mirpo, kjo nuk sht plotsisht e sigurt. Ekzistojn argumente se kjo nat gjendet ndhjet ditt e Ramazanit, dhe prej ktu Muhamedi s.a.v.s. n dhjet ditt e Ramazanit, e kashtrnguar rroben e tij, sht larguar nga shtrati, e ngjallte natn me ibadet dhe ka nxitur edhefamiljen e tij n ibadet t shtuar n kt periudh.49

45 Krahaso: Tefsir Ibn kethir, fq. 1515, Botimi i VSK pr ndihm BIH, Sarajev 2000 dhe E.M. artikulli itheksuar nNovi Horizonti, fq. 32.

46 Shih: dr. Shefik Kurdiq, vep. cit., fq. 123.47 Buhariu dhe Muslimi.48 Buhariu.49 Transmeton Buhariu. Pr kt m gjersisht shih: Ibn Haxheri, Fethu-l-bari. Kaptina pr vlern e nats s

Kadrit, 4/316-317.


35/108


Kshtu, Muhamedi s.a.v.s. dhjet ditt e fundit t Ramazanit i ka kaluar n itikaf. Kt e ka brderi n vdekjen e tij, e pas vdekjes s tij, kjo ka qen praktik e grave t tij t ndershme.50

Parashtrohet pyetja: Cili sht caku i prcaktimit jo preciz t ksaj nate n islam? Qllimi

prfundimtar sht pa dyshim, angazhimi i shtuar gjat tr Ramazanit, e posarisht n dhjetditt e fundit. Fahruddin Er-Raziu n tefsirin e tij t njohur thot se fshehja e ksaj nate gjatRamazanit, n t vrtet, sht rigjallrimi i t gjitha netve t Ramazanit, sepse- si thot ai- ai icili me t vrtet nuk sht i bindur se nata e Kadrit nuk sht vrtetuar n mnyr precize, ai dot mundohet q t jet n ibadet edhe n nett tjera t Ramazanit, duke shpresuar se ajo nat dot jet- Nata e Kadrit.51

VLERA E KSAJ NATE

All-llahu xh.sh. me vet pyetjen: E t bri ty t dijsh se sht nata e Kadrit?52n mnyr m tmir ka vrtetuar vlern e saj, sepse kur All-llahu fillon ndonj ajet me ve ma edrake/ ka mendonti?, ai me kt ia trheq vmendjen atij t cilit i drejtohet pr dika q sht me rndsi t veant.

50 Transmeton Buhariu dhe shum autor t tjer t prmbledhjeve t haditheve. M gjersisht pritikafin, shih: Fethu-l-bari, 4/318-335.

51 Shih: Shefik Kurdiq, vep. cit., fq. 123-124.52 Kurani:Kadr, 2.


36/108


37/108


Gjithashtu ekzistojn edhe versione n t ciln thuhet se Muhamedi s.a.v.s. ka konsideruar se afatii jets s ummetit t tij sht i shkurt, dhe ka pasur frik se ata nuk do t mund t mbrrijn

veprat e gjeneratave t mparshme, dhe pastaj, All-llahu xh.sh. ia ka dhn natn e Kadrit dhe e

ka br m t mir se 1000 muaj t cilat i kan pasur gjeneratat e mparshme.59

Disa thon se me fjalt njmij muajdshirohet t tregohet e tr koha, sepse, kur arabt e prdorinshprehjen njmijather mendohet n dika t madhe!60

Vlera e ksaj nate sht absolutisht e pamas dhe e pamueshme. N t vrtet, m e rndsishme senj mij muajnuk do t thot - si mendon Sejjid Kutb - kufizimi dhe prcaktimi preciz i asaj nate,por tregon vetm shumsin dhe vlern e madhe.61

Rndsin dhe vlern e ksaj nate e tregon Zoti i gjithsis dhe i gjithkaje t krijuar, n vazhdimt ksaj kaptine: Me lejen e Zotit t tyre n(at nat) t zbresin engjjt dhe shpirti(Xhibrili) prseciln shtje. Ajo(q prcakton Zoti) sht paq deri n agim t mngjesit. 62 N t vrtet, prshkak t bekimit t ksaj nate, melaiket n t zbresin lshohen n Tok m shum se zakonisht.Prndryshe, melaiket n numr m t madh zbresin- ashtu si thot Ibn Kethiri- kur t lshohet

58 Dr. Shefik Kurdiq, vep.cit., fq. 122.59 Shih kt version te: Tefsir Ibn Atijje, 15/519; Tefsiru-l-Kurtubi, 20/132; Fethu-l-bari, 4/309; Imam Sujutiu,

vep.cit., 6/629; Fethu-l-kadir, 5/472 dhe El-Kinnuxhi, vep.cit., 15/323.60 Shih: Fethu-l-kadir, 5/472.61 Sejjid Kutub, vep.cit., 30/264.62 Kurani:Kadr, 4-5.


38/108


bekimi dhe mshira.63 Shumica e komentuesve, shprehjen Er- Ruh e konsiderojn si sinonim iXhibrilit a.s. 64 Disa me kt nnkuptojn llojin e melaikeve m t zgjedhura dhe m tndershme.65 Disa, prap thon se Er-Ruh sht ushtria, por jo e prbr prej melaikeve.66 sht

interesant mendimi i atyre t cilt thon se kjo shprehje do t thot, mshir.67

Fjalt: zbresin engjjt dhe shpirti(Xhibrili) pr seciln shtje, dojn t thon, ashtu si kuptojnmufessirt, zbresin pr do gj t ciln All-llahu e ka prcaktuar at vit. El-Kelbi pohon semelaiket zbresin dhe u japin selam do njeriu n at nat.68

N ajetin e fundit t ksaj kaptine: Ajo(q prcakton Zoti) sht paq deri n agim t mngjesit,mendohet n sigurin prej shejtanit dhe nga ngacmimet e tij. 69 Muxhahidi thot se kjo sht natashptimtare n t ciln shejtani nuk posedon mundsi pr veprim t keq dhe pr shqetsim t

besimtarit.70 Esh-Shabiu thot: Kjo sht drgimi i selamit nga ana e melaikeve deri te besimtart npr

63 Tefsir Ibn Kethir, fq. 1515.64 Shih: Tefsiru-l-Begavi, 4/512; Ez-Zexhaxh, vep.cit., 5/348 dhe Fethu-l-kadir, 5/472.65 Kurtubiu thekson se ata jan roje t melaikeve, t cilat melaiket nuk i shohin, ashtu si nuk i shohim ne

melaiket. (Shih: Tefsiru-l-Kurtubi, 20/133).66 Shih: Fethu-l-kadir, 5/472.67 Po aty.68 Po aty.69 Tefsir Ibn Kethir, fq. 1515.70 Shih: Ez-Zexhaxh, vep.cit., 5/348; Tefsiru-l-Begavi, 4/512; Tefsiru-l-Kurtubi, 20/134 dhe Imam Sujuti,

vep.cit., 6/630.


39/108


xhamia, prej perndimit t diellit e deri n lindjen e agimit, t cilt duke kaluar prskaj do besimtari, thon: Obesimtar, selami qoft mbi ty!71Disa pohojn se at nat melaiket drgojn njri tjetrit selame. 72

Ataiu mendon se me kt nnkuptohet n selamin i cili u sht drguar evlijave dhe atyre t cilt

jan n nnshtrim t vrtet ndaj All-llahut t Mshirshm.73

SI TA SHFRYTZOJM M S MIRI KT NAT?

Pasi q kjo nat lajmrohet vetm nj her n vit, dhe se sht m e vlefshme se nj mij muaj nt cilat nuk ka kso nate, e cila ofron rastin e vetm pr fitimin e mirsive t All-llahut, duhet

patjetr ta shfrytzojm n mnyrn m t mir. Muhamedi s.a.v.s. nprmjet kshillave qart katreguar se kt nat duhet ta kalojm n ibadet. Pr kt Muhamedi s.a.v.s, n pyetjen e Aishesr.a. se ka t lexoj n kt nat, i ka propozuar nj dua, t ciln duhet edhe ne ta msojm dhe talexojm shum her n kt nat. Duaja sht kshtu:

All-llahumme inneke Afuvvun, tuhibbu-l-afve, fafu anni

O All-llah, Ti me t vrtet je Ai q fal, e do faljen, pra, falm mua.74

71 Shih: Tefsiru-l-Begavi, 4/512; Tefsiru-l-Kurtubi, 20/134 dhe Imam Sujutiu, vep.cit., 6/630.72 Shih: El-Kinnuxhi, vep.cit., 15/324 dhe Fethul-l-kadir, 5/472.73 Tefsiru-l-Begavi, 4/512, El-Kinnuxhi, vep.cit., 15/324 dhe Fethu-l-kadir, 5/472.74 Tirmidhiu, Nesaiu, Ibn Maxhe, Ahmedi dhe t tjer.


40/108


Pasi q n kt nat ka filluar zbritja e fjalve t All-llahut, vendosja e kodeksit t sjelljes s njeriutn Tok dhe vendosja e ligjeve t All-llahut, sipas t cilave krijesat e Tij duhet t veprojn,ather, bile n dhjet ditt e fundit t Ramazanit duhet m fort t prjetojm zrin e Kuranit,

m shum ta lexojm, t mendojm pr t dhe t prpiqemi q n vetdijen ton ta fusim faktinse Kurani neve sht duke na u shpallur.

Dhe pas leximit t Kuranit dhe gjetjes s metodave t ndruarnduarshme q leximin e Kuranit tathithim n jetn e prditshme, do t prjetojm plotsin, vlern dhe kuptimin e vrtet t ksajnate, dhe n fund, do t kuptojm se Kurani edhe neve po na shpallet.

AGJRIMI

Rndsin dhe vlern e institucionit t agjrimit njeriu nuk sht n gjendje q plotsisht takuptoj. Rndsia dhe vlera e ktij ibadeti qndron n at se All-llahu xh.sh. pr agjruesin kaprgatitur shprblim t veant. Ebu Hurejre r.a. transmeton nj hadith t Muhamedit s.a.v.s. nt cilin thuhet: All-llahu i Lartsuar ka thn:do vepr e njeriut i takon atij prve agjrimit, ai m takon

Mua dhe Un pr t shprblej (posarisht)!75

75 Buhariu, Sahih:30-Kitabu-s-savmi, 9-Babu ma jekulu: Inni saimun idha shutime, hadithi nr. 1904; Muslimi,Sahih:13-Kitabu-s-sijami, 30-Babu fadli-s-sijami, hadithi nr. 1151.


41/108


KATEGORIT E AGJRIMIT

Disa dijetar islam agjrimin e ndajn n tre kategori:

1. Agjrimi i zakonshm i cili prbhet nga prmbajtja nga ushqimi, pija dhe marrdhnitseksuale.

2. Agjrimi i veant i cili prbhet nga prmbajtja e t dgjuarit, t pamurit, t folurit,lvizjes s duarve, kmbve dhe pjesve tjera prej mkateve.

3. Agjrim specifik e ky sht agjrimi i zemrs, i liruar nga t gjitha epshet e ulta dhemendimet e dunjas, duke hedhur gjithka posht prve All-llahut xh.sh. Kjo sht

shkalla e Pejgamberve, t devotshmve dhe njerzve t afrt tek All-llahu.76

Kur sht fjala pr agjrimin e veant, i cili prbhet nga t larguarit e t gjitha organeve ngamkatet, ai mund t quhet agjrim i njerzve t mir dhe besimtar. Agjrimi i njerzve t mirdhe besimtar arrihet me:

a). Me uljen e shikimit nga ajo q sht e keqe dhe urrejtur, nga gjithka q preokupon zemrndhe q t largon nga t kujtuarit e All-llahut xh.sh. ashtu si thot Muhammedi s.a.v.s. n njtransmetim t ciln e prcjell Hudhejfe ibn Jemani r.a.: Shikimi sht shigjet helmuese e Iblisit, All-

76 Pr kto kategori t agjrimit shih: Gazaliu, Ihjau Ulumi-d-din, 1/428-432; El-Makdisi, Muhtesaru

minhaxhi-l-kasidin, fq. 44; Xhemaluddin El-Kasimi, Tehdhibu mevidhati-l-muminin, fq. 43-44.


42/108


llahu e mallkoft! Kush e l nga frikrespekti ndaj All-llahut, Ai do ti jap at lloj imani, mblsin e t cilit do

ta ndjej n zemrn e tij!77

b). Ruajtjen e gjuhs prej rrens, prgojimeve, shpifjeve, sulmeve dhe grindjeve, me heshtje tobligueshme dhe prdorimin e gjuhs n dhikr t All-llahut xh.sh. dhe n msimin e Kuranit tndershm. Ky sht agjrimi i gjuhs.

Sufjan Eth-Thevri ka thn: Prgojimi e prish agjrimin!, ndrsa Muxhahidi thot: Dy veti e

shkatrrojn dhe zhvleftsojn agjrimin jan: prgojimi dhe rrena!78

c). Largimi prej t urrejturs, ngase gjithka q sht e ndaluar t thuhet, sht e ndaluar edhe tdgjohet. Ngase All-llahu xh.sh. e krahason dgjuesin e t urrejturs me at q ushqehet me

haram: Jan ata q i prgjigjen t pavrts dhe han shum haramin.79Mos reagimi dhe heshtja kur dikush prgojohet n prezencn tuaj, sht gjithashtu haram, sithot All-llahu xh.sh.: Prndyshe, ju do t jeni si ata.80). T prmbajturit e pjesve tjera t trupit: duarve dhe kmbve nga mkatet, si dhe ruajtja ebarkut nga ushqimi i dyshimt n iftar. N t vrtet, qllimi i agjrimit nuk sht t prmbajturit

77 Hakimi, Mustedrek dhe zinxhirin e ktij hadithi e konsideron t besueshm. (Shiko: Tahrixh Hafidh El-Iraki, i botuar s bashku me Ihja ulumi-d-din, t Imam El-Gazaliut, 1/428).

78 Ihjau ulumi-d-din, 1/429.79 Kurani:Maide, 4280 Kurani:Nisa, 140


43/108


nga ushqimi i lejuar e pastaj iftari t bhet me ushqim t ndaluar (haram), sepse hallalli nukdmton me llojin e tij por me t tepruarit. Qllimi i agjrimit sht prdorimi minimal i ushqimit,sepse edhe ilai hallall bn dobi, nse prdoret n sasi t nevojshme, ndrsa bn dm n sasi t

tepruara.Ebu Hurejre r.a. transmeton nj hadith n t cilin Muhamedi s.a.v.s. thot: Sa jan prej tyre q

agjrojn, ndrsa nga agjrimi i tyre kan vetm urin dhe etjen!81

Disa dijetar islam mendojn se kjo ka t bj me iftarin haram, t tjert se ajo ka t bj me tbrit iftar me mishin e njerzve, domethn me prgojime, derisa t tjert mendojn se kjo shtpengimi i organeve q t bjn mkate.

d). Paksimin e ushqimit me rastin e iftarit, sepse tek All-llahu ena m e urryer, q mund tmbushet me hallall, sht barku i fryr. Athua, far sht dobia e agjrimit nse gjat natsplotsojm gjith ka na ka ikur (munguar) gjat dits?!

Qllimi i agjrimit sht ndalimi i shprthimit t epsheve, forcimin e frikrespektit (besimit), dhense kjo n mbrmje kompensohet me an t ushqimit, srish do t forcoj nefsin dhe do tshprthej epshet, t cilat gjat dits duke iu falnderuar agjrimit, kan qen t qetsuara.Dobsimi i fuqive, q jan mjet i shejtanit pr kthim n t keqe, arrihet me zvoglimin e ushqimit.

81 Ibn Maxhe, Sunen:7-Kitabu-s-sijam, 21-Babu ma xhae fi-l-gibeti ve-r-refesi li-s-saimi, hadithi nr. 1690.Hadithin gjithashtu nprmjet Ebu Hurejres r.a. e prmendin Ahmedi, Hakimi dhe Bejhekiu, derisa

Taberaniu e transmeton nga Abdullah ibn Omeri r.a. Hadithi sht vlersuar autentik. (Shih: Albani,Sahihu-l-Xhami-s-sagir, hadithi nr. 3488 dhe 3490, 1/656.


44/108


Madje, nuk preferohet as shum gjum gjat dits, me qllim q t ndjehet uria, etja dhe dobsimii fuqis - faktor kta t cilt ndezin zjarrin e epsheve dhe dshirave.

Dh). Agjruesi pas iftarit t jet i brengosur dhe t jetoj ndrmjet friks dhe shpress, ngase nuk

e din se a i sht pranuar agjrimi apo i sht refuzuar?! Imam El-Gazali citon disa dijetar islamt cilt thon: Sa agjrues ka q han, ndrsa sa ka q han- por jan agjrues! Ai i cili han, ndrsa shtagjrues, sht ai i cili ruan organet e tij prej mkateve, por han edhe pin, derisa ai i cili sht agjrues- ndrsahan, sht ai i cili mbetet i uritur dhe duron etjen, por q nuk ruan organet e tij prej mkateve!82

DISA ASPEKTE T AGJRIMITNse analizohet agjrimi islam, vrehen disa aspekte t tij:

1. ASPEKTI SHPIRTROR:

N agjrim, para dhe pas s gjithash, vrehet dorzimi i plot te All-llahu dhe robrimi i plotvetm Atij. Agjrimi, t cilin All-llahu xh.sh. ua ka br muslimanve detyr obligative, liron

82 Ihjau ulumi-d-din, 1/432.


45/108


njeriun nga kthetrat e epsheve dhe nga burgu i trupit, duke e afruar at drejt bots s melaikevedhe t lartsive shpirtrore.

Njeriut kur ti shtohen begatit, m pak i ndjen ato, dhe pasi q i humb ato, ai fillon ti vlersoj

dhe ti kuptoj drejt. Nprmjet agjrimit njihet vlera e t mirave t All-llahut t cilat na jandhn nprmjet ushqimit dhe pijes.

Agjrimi posarisht forcon vullnetin dhe edukon agjruesin n durueshmri. Agjruesi qndron iuritur, ndrsa para tij qndron ushqimi i cili e provokon, duron etjen ndrsa afr duarve t tijqndron uji i ftoht, duron ti afrohet gruas s tij, ndrsa at e ka afr N kto gjra nuk kakontrollues m t mir se All-llahu xh.sh., e as q ka dshmi kundr vetdijes s tij, derisa atasgj nuk e prkrah, prve vullnetit t tij t vetdijes.

Ebu Hurejre r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Pr do gj jepet zeqati. Zeqati itrupit sht agjrimi, ndrsa agjrimi sht gjysma e durimit!83

Dihet se n njeriun ekzistojn tri fuqi: fuqia e epshit sikur te kafsht, fuqia e zemrimit, sikur teegrsirat dhe fuqia shpirtrore sikur te melaiket. Pas dominimit t fuqis shpirtrore mbi dy ttjerat, arrihet gjysma e durimit.

Me agjrim besimtari i mund epshet e barkut dhe t organeve gjenitale, kshtu q me t vrtet

agjrimi bhet gjysma e durimit.

83 Ibn Maxhe, Sunen:7-Kitabu-s-sijam, 44-Babu fi-s-savmi zekatu-l-xhesedi, hadithi nr. 1745 dhe El-Kuda-i,Musnedu-sh-shihab, 158-Es-Sijamu nisfu-s-sabri, hadithi nr. 229.


46/108


Islami nuk hst fe e dobsis dhe e nnshtrimit, por prkundrazi, fe e lufts s pandrprer. Spari ku shihet gatishmria n luft sht durimi dhe vullneti i fort, dhe nse njeriu nuk lufton me

vetveten, ather ai sht larg lufts me armikun. Kush nuk sht n gjendje q t duroj urin e

nj dite, ather si mundet q ai, t prjetoj ndarjen nga familja ose atdheu me qllim t arritjess ndonj qllimi t lart, i cili nnkupton mundime dhe sakrifica t mdha?!

2. ASPEKTI SHNDETSOR

Agjrimi nuk sht rast vetm pr forcimin e shpirtit, vullnetit dhe durimit, por n agjrim sht

shansi pr forcimin e trupit. Ka shum njerz t cilt jan smur pr shkak t konsumimit ttepruar t ushqimit dhe pijeve, duke i kaluar kufijt e t lejuars.

Muhamedi s.a.v.s. n kt rast n nj transmetim Mikdam ibn Madikeribit r.a. thot: Njeriu nukgjen ndonj en pr t mbushur m e keqe se barku i tij. I mjaftojn atij disa kafshata pr tplotsuar nevojat e tij, e nse duhet t haj m shum, ather nj t tretn e barkut ta mbushme ushqim, t dytn me uj ndrsa t tretn le ta lr q t marr frym pandrprer!84

84 Tirmidhiu, Sunen:37- Kitabu-z-zuhd, 47- Babu ma xhae fi kerahijjeti kesreti-l-ekli, hadithi nr. 2380 dhee vlerson si hasen-sahih, ndrsa kt e prmend edhe Ahmedi nMusnedin e tij, 4/132.


47/108


Nse lukthi sht shtpia e smundjes, ather t prmbajturit nga ushqimi sht ilai m efikas.85Nj revist e njohur publikoi lajmin se 300 persona jan shruar nga smundja e sheqerit me ant agjrimit.86

Madje edhe jomuslimant kan zbuluar fuqin e uditshme t agjrimit. Kt posarisht kanmundur ta zbulojn mjekt dhe ekspertt mjeksor. Ja disa vlersime t tyre:

Dr. W. Spengler thot: Muhamedi ka agjruar dhe ka lutur Zotin n vetmi. Kush dshiron tprgatitet pr vepra t mdha, duhet q t thellohet n lutje dhe n agjrim. Agjrimi sht mjetpr pastrimin e shpirtit dhe trupit, ndoshta ilai m me vler t cilin e njohim n natyr. Agjrimiforcon mendjen dhe kryen ringjalljen shpirtrore dhe trupore t njeriut. Njerzit t cilt lehttrashen, jan me reum, me smundje t barkut, zorrve, veshkve, me smundje t lkurs dhe

me smundje t tjera kronike, mund t shrohen me agjrim, ather kur t dshtojn t gjithamjetet tjera.87

Dr. O. Buchinger thot: Ushqimet pa yndyr dhe agjrimi vjetor jan forma efikase kundrinfarktit t zemrs. Agjrimi prmirson qarkullimin e gjakut dhe punn e organeve t tretjes,

85 Pr shum aspekte t agjrimit si ila efikas, lexo: dr. Delal Imamovi: Zdravstveni aspekti islamskog posta,n Novi Horizonti, nr. 16; dhjetor 2000, fq. 16-17 dhe dr. Haris Husremovi, Post je preventiva e lijeenjubrojnih bolesti, nNovi Horizonti, nr. 27; nntor 2001, fq. 15-16.

86 Shih: dr. Jusuf Kardavi, Ibadeti n Islam, fq. 257.87 Hasan kapur, Buharijina zbirka hadisa, 3/166-167.


48/108


49/108


Transmetohet se Jusufi a.s. ka agjruar shum, ndrsa n dorn e tij kishte depot e ushqimit dhepasuri t madhe, dhe kur sht pyetur lidhur me kt, ai ka thn: Kam frik se nse ngopem, harrojurin e fukaras!91

LLOJET E AGJRIMIT

Agjrimi mund t jet farz, vaxhib, sunnet, mendub, nafile dhe mekruh, ndrsa sipas disave edheharam.

Farzsht agjrimi i Ramazanit edaendhe kadaen, q domethn se kur t agjrojm n kohn eduhur dhe kur t plotsojm, si dhe agjrimi i t gjitha keffareteve.

Vaxhibsht agjrimi i betimit.

Sunnetsht t agjruarit i Jevmi Ashures, mirpo s bashku me nj dit para.

Mendubsht t agjrohen nga tri dit t do muaji; t hnn dhe t enjten gjat javs; gjasht ditte muajit Shevval dhe do e dyta dit e vitit, i ashtuquajturi agjrimi i Davudit a.s.

Nafilesht do agjrim i cili nuk sht mekruh por i cili nuk sht prmendur m hert.

91 Dr. Jusuf Kardavi, Ibadeti n Islam, fq. 259.


50/108


51/108


A). AGJRIMI I RAMAZANIT

Ky lloj i agjrimit i sht br obligim muslimanve n vitin e dyt t Hixhretit. Kshtu,

Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar nnt Ramazane. Imam Shafiu dhe disa dijetar t tjer mendojnse agjrimi i Ramazanit sht agjrimi i par i obligueshm pr muslimant. Mirpo, Imam EbuHanife mendon se dita e 10 e muajit Muharrem sht agjrimi i par i obligueshm i cili iuprcaktua muslimanve, mirpo ai sht deroguar me urdhrin e agjrimit t Ramazanit.94

sht e qart se Ebu Hanifja kt qndrim e ka bazuar n transmetimin e Abdullah ibn Omeritr.a. i cili thot: Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar ditn e 10 t Muharremit dhe ka urdhruar q ajodit t agjrohet. Kur erdhi urdhri pr agjrimin e Ramazanit, ather ky lloj i agjrimit (dita e 10

Muharrem) sht ln, kshtu q Abdullahu m nuk e ka agjruar, vetm se kur ajo ka rastisurmeagjrimin e zakonshm.95

N transmetimin e Aishes r.a. thuhet se dita e 10 e muajit Muharrem sht praktikuar n kohnparaislame, dhe ashtu si prmend Aisheja r.a., Muhamedi s.a.v.s. ka urdhruar q edhemuslimant t agjrojn a dit, deri sa nuk sht shpallur agjrimi i Ramazanit, kur Muhamedis.a.v.s ka thn: Kush dshiron le ta agjroj edhe mtej, e kush nuk dshiron mos ta agjroj (ditn e 10 t

Muharremit)!96

94 Shih: Hasan kapur, Buharijina zbirka hadisa, 3/91.95 Buhariu, Sahih:30-Kitabu-s-savmi, 1-Babu vuxhubi savmi ramadane, hadithi nr. 1892.96 Po aty, nr. 1893.


52/108


53/108


llahu xh.sh. duke theksuar se agjrimin ua ka caktuar edhe popujve tjer, shum thukt udhzonn faktin se nuk ka formim thelbsor t nj personaliteti pa kt institucion dhe prfundon sedetyr kryesore e ktij obligimi sht arritja dhe kapja e besimit (frikrespektit). Ai thot: O ju qbesuat, agjrimi u sht br obligim sikurse q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, kshtu q t bheni tdevotshm.98Prndryshe, n fillim t islamit, si thekson Ibn Kethiri, agjrimi ka zgjatur nga tri dit pr domuaj, pastaj q All-llahu t zvendsoj me agjrimin e muajit t Ramazanit. Ibn Kethiri theksontransmetimin e Muadhit, Abdullah ibn Mesudit, Abdullah ibn Abbasit, Katades dhe Dahhakutr.a., n t ciln thuhet se ai agjrim ka qen aktual q prej kohs s Nuhit a.s. deri sa All-llahuxh.sh. nuk e ka deroguar me agjrimin e Ramazanit.99

Pra, me shpalljen e agjrimit t Ramazanit si agjrim i obligueshm, t gjitha agjrimet tjera, dukeveuar agjrimin e betimit, bhen vullnetare dhe nuk bien n t obligueshme. Duke pasparasysh se agjrimi ishte dhe mbeti faktor i pakrahasueshm i pastrimit t shpirtit, shrimin etrupit dhe profilimin e drejt t do personi, All-llahu xh.sh. ka ln mundsin e prgatitjes prkt lloj t agjrimit. Ashtu sikurse sportistt q nuk mund t arrijn rezultate t mira n ditn eprgatitjes, pa prgatitje t mhershme, pa prforcim t kondicionit dhe kthimin e forms sduhur, kshtu edhe para agjrimit t Ramazanit duhet t prgatitemi, me qllim q n at agjrim

t arrijm rezultate mjaft t mira, posarisht n aspektin e frikrespektit, t cilin All-llahu xh.sh. eka prmend n Kuran.

98Kurani:Bekare, 183.99 Ibn Kethir, Tefsiru-l-Kurani-l-adhim, 1/290.


54/108


Duke analizuar jetn e Muhamedit s.a.v.s. pa dyshim vijm deri n konstatimin se ai disa lloje tagjrimit i ka nxitur dhe i ka praktikuar, dhe n kt mnyr, neve na ka treguar se si duhetshpesh t prkujtohemi dhe t prgatitemi pr muajin e obligueshm t agjrimit n Ramazan.

Do t prmendim ato lloje t agjrimit t cilat Muhamedi s.a.v.s. i ka praktikuar, me qllim qneve t na bhen udhtregues n jet.

AGJRIMI N MUAJIN MUHARREM

Muaji Muharrem hyn n t ashtuquajturit muajt e shenjt t kalendarit t Hixhretit, n t cilat,prve tij hyjn edhe muajt Rexheb, Dhul Kade dhe Dhul Hixhxhe. Prve ksaj, n kt muaj(Muharrem) gjendet jevmu ashura, kshtu q agjrimi n muajin Muharrem sht m i mir seagjrimi n do muaj tjetr, prve Ramazanit.

Ebu Hurejre r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Agjrimi m i mir pas Ramazanit,n muajin e All-llahut, Muharrem, ndrsa namazi m i mir, pas atij t obligueshm sht namazi inats!100

Ali ibn Ebi Talibi r.a. thot se nj njeri e kishte pyetur: Cilin muaj ma preferon ta agjroj pasmuajit t Ramazanit? Ai ishte prgjigjur: Vetm nj njeri e kam dgjuar duke e pyetur

100 Muslimi, Sahih:13-Kitabu-s-sijam, 38-Babu fadli savmi-l-muharrem, hadithi nr. 1163, Tirmidhiu,Nesaiu, Ebu Davudi dhe Ibn Maxhe.


55/108


Muhamedin s.a.v.s. lidhur me kt, deri sa isha te ai. E pyeti: O i Drguari i All-llahut, n cilinmuaj pas muajit t Ramazanit, m preferon t agjroj? Ai u prgjigj: Nse dshiron t agjroshpas Ramazanit, ather agjro n Muharrem, sepse ai sht muaji i All-llahut. N at muaj shtdita n t cilin All-llahu u ka fal njerzve dhe dit n t cilin do t fal!101

AGJRIMI I DITS S DHJET T MUHARREMIT/ JEVMU ASHURA

Dihet se Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar ditn e ashuresedhe para shpalljes s tij pejgamber nga anae All-llahut xh.sh., kshtu duke e pasuar popullin e tij, sepse edhe ata kt dit e kan agjruar,

ndrsa pas Hixhretit ka urdhruar q t agjrohet ajo dit, deri sa nuk i sht caktuar Ramazani,kur iu dha mundsi t zgjedhin.102

Imam Tirmidhiu thekson se shum sahab, n mesin e t cilve Ali ibn Ebi Talibi, Muhammedibn Sajfi, Seleme ibn El-Ekve, Abdullah ibn Abbas, Abdullah ibn Ez-Zubejri r.a. e t tjer, kanpohuar se Muhamedi s.a.v.s. ka nxitur n agjrimin e dits s ashures.103

101 Tirmidhiu, Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 40-Babu ma xhae fi savmi-l-muharrem, hadithi nr. 741 dhe evlerson si hasen-garib.

102 Shih pr kt: Mensur Ali Nafis,Et-Taxhu-l-xhamiu li-l-usuli fi ahadithi-r-resuli, 2/89.103 Tirmidhiu, Sunen, 3/126, (botimi: Daru-l-kutubi-l-ilmije, Beirut, 1987).


56/108


Aisheja r.a. thot: Ashura ka qen dit t ciln kurejsht e kan agjruar gjat xhahilijetit, porkt dit e ka agjruar edhe Muhamedi s.a.v.s. Kur sht shprngulur n Medine ai ka vazhduar taagjroj dhe ka urdhruar q edhe t tjert ta agjrojn. Kur u caktua Ramazani, ather agjrimi iRamazanit u b obligativ ndrsa agjrimi i ashures sht ln sipas dshirs s njeriut, dhe kush kadashur e ka agjruar, e kush nuk ka dashur ta agjroj, e ka ln!104

Imam Tirmidhiu thot se dijetart islam veprojn n baz t transmetimit t Aishes r.a. dhemendojn se agjrimi i dits s ashuresnuk sht i obligueshm, mirpo kush dshiron mund taagjroj, pr shkak t vlers q jan prmendur pr t.105

Sa sht vlera e agjrimit t ksaj dite, mjafton t prmendim transmetimin e Muslimit nga EbuKatade El-Ensariu r.a. n t ciln thuhet se Muhamedi s.a.v.s. sht pyetur pr agjrimin e dits s

dhjet t Muharremit, dhe sht prgjigjur: Me kt dit All-llahu i Lartsuar fshin vitin e kaluar(mkatet)!106

Shumica e dijetarve islam mendojn se ashurasht dita e dhjet e muajit Muharrem. Ibn Abbasimendon se ajo sht dita e nnt dhe se Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar vetm ditn e nnt,

104 Tirmidhiu, Sunen: 6-Kitabu-s-savmi, 49-Babu ma xhae fi-r-ruhsati fi terki savmi jevmi ashura, hadithinr. 753 dhe e vlerson si sahih.

105 Tirmidhiu, Sunen, 3/127.106 Muslimi n Sahih:13-Kitabu-s-sijam, 36-Babu istihbabi sijami thelatheti ejjamin min kul-li shehrin, ve

savmi jevmi arefe ve ashura ve-l-ithnejni ve-l-hamisi, hadithi nr. 1162; Tirmidhiu n Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 48-Babu ma xhae fi-l-hassi ala savmi jevmi ashura, hadithi nr. 752 (mendohet n mkatet e

vogla pr t cilat nuk ka nevoj pendimi me kushtet e tij).

h d dh h h d d k d dh


57/108


gjegjsisht vetm ditn e dhjet t Muharremit. Muhamedi s.a.v.s. duke agjruar ditn e dhjet tMuharremit, dhe pasi q dgjoi se ifutt agjrojn kt dit, ka thn se nse jeton edhe vitin eardhshm, do t agjroj edhe ditn e nnt. Pr kt, Ibn Abbasi r.a. ka thn: Agjroni ditn e

nnt dhe t dhjet, dhe kshtu dallohuni prej ifutve!

107

Disa agjrojn ditn e nnt, t dhjet dhe t njmbdhjet t muajit Muharrem, q sipas AliNasifit, sht m e pranueshme dhe m e sigurt.108

AGJRIMI I DITS S ARAFATIT

Vlera e ktij agjrimi sht e veant, t ciln e vrteton Muhamedi s.a.v.s. n transmetimin e EbuKatade El-Ensariut r.a. n t ciln thuhet: Ai shpaguan mkatet e vitit t kaluar, dhe pr vitin e

ardhshm.109 Pra, pr kt agjrim sht parapar shprblim m i madh se sa pr agjrimin e ditss ashures. Duhet theksuar se n ditn e Arafatit haxhinjt nuk duhet t agjrojn, por kt e bjnata t cilt at vit nuk gjenden n Arafat.

107 Tirmidhiu, Sunen, 6-Kitabu-s-savmi, 50-Babu ma xhae ashura ejju jevmin huve?, transmetimi nr. 755.108Et-Taxh, 2/89.109 Muslimi, Sahih:13-Kitabu-s-sijam, 36-Babu istihbabi sijami thelatheti ejjami, hadithi nr. 1162.

AGJRIMI I GJASHT DITVE


58/108


AGJRIMI I GJASHT DITVET SHEVVALIT

Ky agjrim vjen menjher pas Ramazanit. Pasi q All-llahu xh.sh. shprblen pr do vepr tmir dhjetfish, kshtu agjrimi pr Ramazan arrin gjithsejt dhjet muaj ndrsa gjasht ditt eShevvalit- dy muaj, q sht e barabart me nj vit t plot. Kush i agjron pandal gjasht ditt eShevvalit pas Ramazanit, sht sikur t kishte agjruar tr jetn.

Ebu Ejjub El-Ensariu r.a. transmeton nga Muhamedi s.a.v.s. se ka thn: Kush agjron

Ramazanin dhe pas tij gjasht dit t Shevvalit, sikur t ket agjruar tr vitin!110

Ibn El-Mubareku preferon agjrimin e ktyre ditve q n fillim t muajit Shevval. Mirpo, kyagjrim sht lejuar t agjrohet edhe n fund t muajit ose ndaraz.111

110 Muslimi, Sahih:13-Kitabu-s-sijam, 39-Babu istihbabi savmi ejjami min shevvalin ittibaan liramadane,hadithi nr. 1164.

111 Shih: Tirmidhiu, Sunen, 3/132-133.

AGJRIMI I DITS S HN


59/108


AGJRIMI I DITS S HNDHE T ENJTE

Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar dit t caktuara gjat javs. Kt m s shumti e ka br ditn ehn dhe t enjte. Ka transmetime pr agjrimin e dits s mrkur dhe t enjte, por edhetransmetime se nj muaj agjronte t shtunn, t dieln dhe t hnn ndrsa muajin tjetr, tmartn, t mrkurn dhe t enjten ndrsa sipas disa transmetimeve edhe t premten. Kshtudijetari i njohur islam, Et-Tibi thekson se Muhamedi s.a.v.s. ka agjruar t gjitha ditt e javs, meat q nuk i ka agjruar pandrprer, por nj muaj ka agjruar disa dit ndrsa muajin tjetr disadit tjera.112

Muhamedi s.a.v.s. sipas transmetimit t gruas s tij Aishes r.a., sht prpjekur t agjroj t hnndhe t enjten.113

Pasi q veprat tona ngriten te All-llahu xh.sh. t hnn dhe t enjten, Muhamedi s.a.v.s. ka pasurdshir q t agjroj kto dit, duke thn n nj transmetim t cilt e prcjell Ebu Hurejre r.a.:

112 Pr kt shih: Tirmidhiu, Sunen, 6- Kitabu-s-savmi, bab 41-45, hadithi nr. 742-748. Gjithashtu:Tirmizijina zbirka hadisa(n gjuhn boshnjake), 3/142.113 Tirmidhiu, Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 44-Babu ma xhae fi savmi jevmi-l-ithnejni ve-l-hamisi, hadithi nr.

745 dhe e vlerson si hasen-garib; Nesaiu, Sunen: 22-Kitabu-s-sijami, 70-Babu savmi-n-Nebijji, s.a.v.s.dhe Ibn Maxhe, Sunen:7-Kitabu-s-sijami, 42-Babu sijami-l-ithnejni ve-l-hamisi, hadithi nr. 739.

Veprat prezentohen t hnn dhe t enjten pr kt dshiroj q veprat e mia t prezentohen duke qen


60/108


Veprat prezentohen t hnn dhe t enjten, pr kt dshiroj q veprat e mia t prezentohen duke qen

agjrueshm!114

Shum ngjarje me rndsi n historin e islamit kan ndodhur t hnn. Prej ktu, Muhamedi

s.a.v.s. nnvizon n nj transmetim t ciln e prcjell Ebu Katade r.a. kur sht pyetur pragjrimin n kt dit: N kt dit jam lindur, n kt dit jam br i drguar dhe n t ka filluar t m vij

Shpallja!115

Muhamedi s.a.v.s. ka porositur n agjrimin e tre ditve t do muaji. Ebu Hurejre r.a. thot:Shoku im m ka porositur tri gjra: t agjroj tri dit t do muaji, t fal dy reqate duha namaz

dhe t fal vitr namazin para se t bie t fle.116

Kto dit n t vrtet jan dita e trembdhjet, katrmbdhjet dhe pesmbdhjet t muajit thixhretit, ashtu si ka sqaruar Muhamedi s.a.v.s. Ebu Dherrit r.a.: Nse agjron n muaj nga tre dit,

ather agjro ditn e trembdhjet, katrmbdhjet dhe t ditn e pesmbdhjet!117

114 Tirmidhiu, Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 44-Babu ma xhae fi savmi jevmi-l-ithnejni ve-l-hamisi, hadithi nr.747 dhe e vlerson si hasen garib.

115 Muslimi, Sahih:13-Kitabu-s-sijami, 36-Babu istihbabi sijami thelathete ejjamin min kul-li shehrin, ve

savmi jevmi arefe ve ashura ve-l-ithnejni ve-l-hamisi, hadithi nr. 1162.116 Buhariu, Sahih:30-Kitabu-s-savmi, 60-Babu sijami-l-bidi, hadithi nr. 1981.117 Tirmidhiu, Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 54-Babu ma xhae fi savmi thelatheti ejjamin min kul-li shehrin,

hadithi nr. 761 dhe e vlerson si hasen; Nesaiu, Sunen:22-Kitabu-s-sijami, 84-Babu dhikri-l-ihtilafi alaMusa ibn Talha fi-l-haberi fi sijami thelatheti ejjamin mine-sh-shehri.

Sa sht vlera e atyre ditve t agjrimit m s miri e vrteton ky hadith Ebu Dherri r a


61/108


Sa sht vlera e atyre ditve t agjrimit m s miri e vrteton ky hadith. Ebu Dherri r.a.transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Kush agjron tre dit t do muaji, sikur t kishte agjruar tr

vitin!118

Si u theksua m hert, do dit shprblehet dhjetfish, dhe duke agjruar tre dit, marrinshprblimin pr tridhjet, q domethn sikur t kishim agjruar tr muajin!

AGJRIMI I DAVUDIT A.S.

N shum transmetime theksohet se agjrimi i Davudit a.s. sht agjrimi m i mir vullnetar.Muhamedi s.a.v.s. n insistimin e Abdullah Ibn Amr El Asit r.a. q ti lejoj t agjroj tr vitin,ka thn se s pari t agjroj tre dit t do muaji, e pastaj edhe m shum, deri sa nuk erdhi tegjysma e kohs, me rast Abdullahu r.a. ka krkuar edhe m shum, por Muhamedi s.a.v.s. i shtprgjigjur: Nuk ka agjrim mbi agjrimin e Davudit a.s. e ajo sht gjysma e kohs. Agjro pra njrn dit

ndrsa t tjetrn mos e agjro!119N nj transmetim tjetr, t ciln e gjejm te imam Buhariu, e tciln gjithashtu e transmeton Abdullah Ibn Amr r.a. Muhamedi s.a.v.s. kt agjrim e ka quajtur si

118 Tirmidhiu, Sunen:6-Kitabu-s-savmi, 54-Babu ma xhae fi savmi thelatheti min kul-li shehrin, hadithi nr.762 dhe e vlerson si hasen-sahih; Ibn Maxhe, Sunen:7-Kitabu-s-sijami, 29-Babu ma xhae fi sijamithelatheti ejjamin min kul-li shehrin, hadithi nr. 1708.

119 Buhariu, Sahih:30-Kitabu-s-savmi, 59-Babu savmi Davude a.s., hadithi nr. 1980.

m t vlefshm N t vrtet me insistimin e Abdullahut r a q pandrprer t agjroj


62/108


m t vlefshm. N t vrtet, me insistimin e Abdullahut r.a. q pandrprer t agjroj,Muhamedi s.a.v.s. i ka thn: Nj dit agjro, ndrsa nj tjetr mos. Ky sht agjrimi i Davudit a.s. dhe ky

sht agjrimi m i vlefshm.120

AGJRIMI NMUAJIN SHABAN

Muhamedi s.a.v.s. n asnj muaj tjetr jashta Ramazanit, nuk ka agjruar m shum se n muajinShaban. Kjo sht shum e qart sepse mu ky muaj na on n dyert e Ramazanit dhe ky shtrasti m i mir q t prgatitemi pr agjrimin e obligueshm.

Aisheja r.a. transmeton: Muhamedi s.a.v.s. aq shum agjronte saq ne mendonim se ai kurrnuk do t ndrpriste, mirpo aq shum prmbahej nga agjrimi saq ne mendonim se ai kurrnuk do t agjroj. Nuk kam vrejtur q ka agjruar nj muaj t tr prve Ramazanit.M s

shumti q ka agjruar nga muajt tjer ka qen muaji Shaban.121

120 Buhariu, Sahih: 30-Kitabu-s-savmi, 56- Babu savmi-d-dehri, hadithi nr. 1976.121 Buhariu, Sahih: 30-Kitabu-s-savmi, 52-Babu savmi shabane, hadithi nr. 1969; Muslimi, Sahih: 13-

Kitabu-s-sijam, 34-Babu sijami-n-Nebijji fi gajri ramadane, hadithi nr. 1156.

N disa transmetime tjera (Buhariu dhe Muslim) q kan t bjn m Aishen r a shihet


63/108


N disa transmetime tjera (Buhariu dhe Muslim) q kan t bjn m Aishen r.a. shihetfleksibiliteti lidhur me kt agjrim. N nj prej atyre transmetimeve thuhet: N asnj muaj nuk ekam par q agjron m shum se sa n Shaban. Ka ditur t agjroj edhe tr Shabanin. Ka ditur t agjroj

shumicn, ndrsa nj pjes nuk e agjronte.122

Pra me kt transmetim t besueshm u jipet e drejta edhe atyre t cilt agjrojn tr muajinShaban, si dhe atyre t cilt agjrojn nj pjes t ktij muaji ndrsa pjesn tjetr nuk e agjrojn.

Duhet theksuar se njeriu i cili agjron muajin Shaban duhet t ndrprej nj apo dy dit paraRamazanit, me qllim q t ndaj agjrimin vullnetar prej atij obligativ, ashtu si e ka theksuarMuhamedi s.a.v.s. i cili n nj transmetim t Ebu Hurejres r.a. thot: Asnjri prej jush t mos agjrojnj ose dy dit para Ramazanit, vetm nse njeriu nuk agjron agjrimin e tij t zakonshm, ather ai le t

agjroj at dit.123

Shpresojm se do t prgatitemi si duhet pr agjrimin e obligueshm t muajit t Ramazanit,duke praktikuar ndonj prej agjrimeve vullnetare. N kt mnyr do t prgatisim organizminton pr agjrimin e Ramazanit, por edhe t fitojm shprblime t mdha dhe falje t mkateve tcilat, n transmetimet e prmendura, na ka premtuar Muhamedi s.a.v.s.

122 Buhariu, Sahih: 30-Kitabu-s-savmi, 52-Babu savmi shabane, hadithi nr. 1970; Muslimi, Sahih: 13-Kitabu-s-sijam, 34-Babu sijami-n-Nebijji fi gajri ramadane, hadithi nr. 1156.123 Buhariu, Sahih:30-Kitabu-s-savmi, 14-Babu la jetekaddemu ramadanu bisavmi jevmin ve la jevmejni,

hadithi nr. 1914; Muslimi, Sahih:13-Kitabu-s-sijami, 3-Babu la tekaddimu ramadane bisavmi jevmin vela jevmejni, hadithi nr. 1082.

KUSHTET E AGJRIMIT


64/108


KUSHTET E AGJRIMIT

Nse plotsohen kto kushte n vijim, ather muslimani sht i obliguar t agjroj:

1. Islami: Pra, pr t agjruar dikush, duhet para ksaj t pranoj islamin.2. Mendja: Personi mendrisht jo i shndosh nuk do t ket prgjegjsi pr asnj obligim

fetar.

3. Pjekuria n mosh: Ky kusht m par duhet t definohet si pjekuri dhe aftsi seksuale. IbnSirini thot: Fmijn duhet ta urdhrojm q t fal namaz prej se t dalloj dorn edjatht nga e majta, ndrsa t agjroj, kur t mund t agjroj. Hisham ibn Urve kathn: Babai im i urdhronte fmijt pr namaz pasi q filluan ti njohin gjrat ndrsa

agjrimin prej kur kan mundur ta kryejn.124

4. Shndeti: Nse personi sht aq shum i smur saq nuk mund t agjroj, ather kyobligim nuk ka t bj me t. Kjo gjithashtu vlen edhe pr gruan shtatzn dhegjidhnsen nse konstatohet se agjrimi i pengon atyre ose shndetit t fmijve (nsenuk agjrojn, e kan t obligueshme q ndonjher t kompensojn e nganjher edhefidje).

124 Vehbi Sulejman Gavoxhi,Es-Sijamu ve ahkamuhu, fq. 27.

5. Dituria: Nse themi pr shembull, se dikush ka pranuar islamin dhe ka jetuar n nj mjedis


65/108


p , p j j jjoislam, e me kt rast askush nuk e ka informuar pr kt obligim (pr agjrim), kyobligim nga ai person bie.125

KUSH NUK SHT IOBLIGUAR T AGJROJ

Nuk jan t obliguar t agjrojn kto kategori t njerzve:

1. Jomuslimani. Ai madje nuk sht i obliguar t kompensoj ditt e kaluara n mosbesim(nse e pranon islamin). Detyr e tij sht t agjroj prej dits s kalimit t tij n islam.

2. Fmija deri sa nuk bhet i pjekur n aspektin sheriatik. E vetmja gj e cila porositet ktusht ti bhet shprehi agjrimi prej fmijris, kshtu q pasi q ai t bhet i pjekur t mosket vshtirsi n agjrim.

3. Personi mendrisht jo i shndosh. Kjo gjithashtu vlen edhe pr personin senil.

4. Personi i moshuar i cili nuk sht n gjendje t mbaj agjrimin. Ai sht i obliguar t japfidje q domethn pr do dit t ushqej nga nj t varfr.

125 Shih pr kt: Esh-Shurunbulali, Meraki-l-felah, fq. 577-578 dhe Ahmed Et-Tahtavi, Hashijetu-t-Tahtaviala Meraki-l-felah, 2/292.

5. Personi i smur. I smuri do t kompensoj agjrimin pas shrimit. Nse smundja sht


66/108


p j gj p je prhershme ose e pashrueshme, ather do t ndaj fidje.

6. Shtatzna dhe gjidhnsja. Ato do t kompensojn ditt e lshuara kur t ken mundsi.

7. Gruaja e cila ka hajzin/ ciklin menstrual ose nifasin/ gjendjen pas lindjes. Ato gjithashtu dot agjrojn ditt e lshuara kur t ken mundsi.

8. Udhtari. Ai do t agjroj ditn pr dit kur t kthehet n shtpi.

9. Puntort n kushte shum t rnda. Ktu mendohet n puntort t cilt punojn aqpun t rnda fizike, t cilat nse agjrojn mund ti dmtojn n shndet. Ata do tkompensojn ditt e humbura ditn pr dit kur t kan mundsi. N t kundrtn do t

japin fidje.10.T burgosurit. Ktu mendohet n ata t burgosur t ciln bjn pun t rnda. Nse bhetfjal pr burg t prjetshm, n t cilin bhen pun t rnda, do t ndahet fidja.

11.Personi i cili sht i obliguar t prish. Ktu mendohet pr personat t cilt shptojn diknga zjarri, mbytja n uj e t ngjashme. Nse sht e patjetrsueshme q t prish agjrimin,ai kt do ta bj dhe at dit do ta kompensoj m von.126

126 Shih: Multeku-l-ebhur, 1/202-204; El-Ihtijar, 1/163-164; dr. . Rami vep.cit. fq. 19-20 dhe mr. M.tulanovi, vep.cit. fq. 14-15.

KA E PRISH AGJRIMIN


67/108


KA E PRISH AGJRIMIN

Jan shum veprime q e prishin agjrimin. Ato ndahen n dy kategori:

1. Veprimet t cilat prishin agjrimin dhe pr to sht e mjaftueshme t agjrohet dita eprishur.

2. Veprimet t cilat prishin agjrimin, pr t cilat nuk sht e mjaftueshme t agjrohet vetmdita e prishur, por sht i obligueshm edhe keffareti/ dnimi. Keffareti sht dnimi e cilannkupton lirimin e robit. Nse pr kt njeriu nuk ka kushte, ather pandrprer do tagjroj 60 dit, me kompensimin e patjetrsueshm t asaj dite t pa agjruar. Mirpo,nse kt nuk mundet ta bj, ather mund t ushqej 60 t varfr.

1. Veprimet t cilat prishin agjrimin dhe pr t cilat mjafton t kompensohet dita e prishur:Nse personi i cili agjron kryen njrin prej ktyre veprimeve, sht i obliguar t kompensoj:

nse han dika ose pi n mnyr t natyrshme nga ato gjra t cilat nuk i han n jetn eprditshme, pa marr parasysh se a sht ushqim ose pije e cila i bn mir organizmit, apoi bn dm, si jan p.sh.: kripa, mielli, pambuku, letra, dhe etj.

Nse i jipet injeksion ushqimor e cila kompenson ushqimin, sepse ky lloj i injeksionevekonsiderohen ushqim dhe pije,

Nse injekton n vesh vaj, uj e t ngjashme,

Nse n fyt i deprton shiu, bora ose uji duke marr abdest dhe ai e prbin,


68/108


y p j p

Nse prish agjrimin, madje edhe pa vullnetin e tij, shembull burri detyron gruan e tij nmarrdhnie seksuale,

Nse ndrpren agjrimin, duke u friksuar pr veten ose pr shndetin e tij,

Nse han me qllim, pasi q ka ngrn dika pa qllim,

Nse nga harresa kryen marrdhnie seksuale me gruan e tij,

Nse agjruesi han, pin ose kryen marrdhnie seksuale duke menduar se ka hyr koha eiftarit, ose ende nuk ka hyr agimi, ndrsa ndodh e kundrta,

Nse zgjohetsi udhtar e pastaj vendos t qndroj n shtpi dhe han,

Nse udhton pasi q sht zgjuar/mukimte shtpija dhe han,

Nse ka vendosur t ndrprej agjrimin, duke mos ngrn gjat dits ose duke mos briftar, edhe pse ka vazhduar t agjroj, qoft edhe nse nuk ka ngrn ose pir asgj,

Nse bn iftar duke menduar se ka hyr koha e iftarit e pastaj e sheh se dielli ende nuk ka

pernduar, Nse i ndodh polucioni gjat agjrimit,

Nse han dika gjat agjrimit nga ushqimi i mbetur n dhmb,

Nse gjat agjrimit vjell qllimisht.127


69/108


2. Veprimet t cilat prishin agjrimin dhe pr kompensimin e ditve t pa agjruara pasonpatjetr keffareti

Duhet theksuar se qndrimi i medhhebit hanefij sht q do prishje e qllimshme e agjrimit,qoft me marrdhnie seksuale, ushqim, pije ose n mnyra tjera, pas vetes bart kompensimin epatjetrsueshm, me dnim keffareti.128

KA NUK E PRISH AGJRIMIN?

Agjrimin nuk e prishin veprimet n vijim:

Larja dhe freskimi, vetem duht t kihet kujdes q uji t mos shkoj n fyt dhe t glltitet.

Larja e gojs dhe hunds, si dhe larja e dhmbve me fur ose misvak. Ebu Hanife trheqvrejtjen se agjruesi i cili lan gojn dhe hundn mundet ti prishet agjrimi nse edhe pa

127

Krahaso: Esh-Shurunbulali, Meraki-l-felah, fq. 616-623, Et-Tahtavi, Hashijetu-t- Tahtavi, 2/337-344; dr.ukri Rami, erijatski propisi u vezi sa ramazanom i ramazanskim postom, n Novi Horizonti, nr. 4, dhjetor,1999, fq. 20 dhe Muharem tulanovi, Ramazanski post, fq. 21-22.

128 M gjrsisht shih: El-Merginani, El-Hidaje, 1/120-122; El-Mevsili, El-Ihtijar, 1/169-171; El-Mejdani,El-Lubab, 1/157-158; Es-Sagirxhi,El-Fikhu-l-hanefi ve edul-letuhu, 1/368-370.


70/108

Nse gruas i ndrpritet hajzi dhe nifasi, ajo do t agjroj qoft edhe nse nuk arrin q t


71/108


lahet para agimit sepse kjo nuk do tia anuloj agjrimin.

Prdorimi i inhalatorve, sprejeve pr lehtsimin e frymmarrjes t smurve nga astma.129

DYZET HADITHE PR RAMAZANINDHE AGJRIMIN

Ka shum hadithe t cilt trajtojn muajin e Ramazanit dhe agjrimin e tij. N kt tekst do tprezentohen vetm ato hadithe t cilt arrijn shkalln e sahih ose hasen. Pra, nuk do tprmenden hadithet t cilat sipas kritereve t ekspertve t hadithit, jan vlersuar si daif/ tdobt. Kjo me t madhe do t kontribuoj q lexuesit tan pa kurrraf dyshimi t lexojn dhepraktikojn ato hadithe n jetn e tyre t prditshme.

1. Ebu Hurejre r.a. transmeton nga Muhamedi s.a.v.s. se ka thn: Kush agjron Ramazanin,

duke besuar dhe shpresuar n shprblim, do ti falen mkatet130t cilat i ka br m hert!131

129 Shih: El-Hidaje, 1/120-121; Meraki-l-felah, fq. 626-628; El-Lubab, 1/156-157; Hashijetu-t-Tahtavi, 2/349-352; Muhammed Mahmud es-Savvaf, Es-Sijamu fi-l-islam, fq. 118-121; El-Fikru-l-hanefi ve edil-letuhu,1/371-373; dr. ukri Rami, vep. cit. fq. 21 dhe mr. Muharem tulanovi, vep.cit. fq. 19-20.

130 Mendohet n mkatet e vogla. Pr mkatet e mdha duhet tevbeja (pendimi).

2. Ebu Hurejre r.a. gjithashtu transmeton nga Muhamedi s.a.v.s.: Kur t vij Ramazani, happen

132


72/108


dyert e Xhennetit, mbyllen dyert e Xhehennemit ndrsa shejtant lidhen!132 Duke komentuar kthadith, Kadi Ijadi tregon se ktu bhet fjal pr nj lloj t marrdhnies s vetdijshme tbesimtarit ndaj veprave t tij, kshtu q n kt muaj bjn vepra t mira, q automatikishtkontribuojn n zvoglimin e s keqes, ndrsa me zvoglimin e dshirave, pasioneve dheepsheve t ndryshme, shejtanit i pamundsohet afrimi, dhe n kt mnyr ata duken tlidhur!133

3. Ebu Seid El-Hudriu r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: All-llahu pr shtatdhjet

vjet do t largoj zjarrin nga personi i cili agjron nj dit n rrug t All-llahut!134

4. Ebu Hurejre r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: All-llahu i Lartsuar ka thn:

do vepr e njeriut i takon atij, prve agjrimit! Ai m takon Mua dhe Un posarisht pr tshprblej.135

131 Buhariu dhe Muslimi.132

Buhariu dhe Muslimi.133 Shih: Ibn Haxheri, Fethu-l-bari, 4/137.134 Buhariu dhe Muslimi, version t njjt prmendin edhe Tirmidhiu, Taberaniu dhe Ebu Hazm El-

Hanbeli.135 Buhariu, Muslimi, Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu.


73/108


74/108

14.Ebu Hurejre r.a. transmeton nga Muhamedi s.a.v.s. se ka thn: Mos agjroni kur t vij pjesa

d t jit Sh b 146 Di dij t i l d j kj ht i M h dit


75/108


e dyt e muajit Shaban. Disa dijetar islam mendojn se kjo sht porosia e Muhamedits.a.v.s. me qllim q besimtari t jet m i fort dhe m i prgatitur t pres Ramazanin.147

15.Abdullah ibn Amr El-Asi r.a. transmeton nga Muhamedi s.a.v.s.: N agjrim shtshkatrrimi i epsheve t ummetit tim.148

16.Abdullah ibn Mesudi r.a. transmeton se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Kush ka mundsi prmartes, le t martohet, sepse kjo ndikon m mir n uljen e shikimit dhe m s sigur

ramazani dhe namazi i teravive ne driten e medhhebit hanefi

Documents