“Ti idi pravim putem, kao što ti je naređeno, i nek tako postupe i vjernici koji su uz tebe,

i obijesni ne budite, jer On dobro vidi ono što radite”

Kur’an

• Podgorica • godina VI • broj 34 • oktobar 2006. •viti VI • numri 34 • tetor 2006. 1

Ramazanska panorama

Strane 16, 17, 18 i 19Bajramska porukareisa Rifata ef. FejzićaUpravo sada, kada smo putem posta napunilinašu dušu vjerom i doživjeli vrhunac duhovnoguspjeha, važno je da tu ne zastanemo već da, sr-cem punim vjere i samopuzudanja, koračamodalje i da usvojimo i u životu primijenimoKur'anske putokaze...

Str. 2

Ramazan je prošao kao i što sve na ovom svijetu prolazi.Sve nagomilano ide ka razjedinjavanju, sve živo ka um-iranju, a sve na ovom svijetu ka iščeznuću: "I ne klanjaj se,pored Allaha, drugom bogu! Nema boga osim Njega! Sveće, osim Njega, propasti! On će suditi, i Njemu ćete sepovratiti! (Al-Kasas: 88)

Mi smo prolazni i cio život je prolazan. Sve je na ovom svi-jetu prolazno. Sve je na ovom svijetu promjenljivo i pro-lazno. Sve što je na Zemlji prolazno je, ostaje samo Gospo-dar tvoj, Veličanstveni i Plemeniti."

(Ar-Rahman: 26-27)

Vremena promiču i život promiče. Mi dolazimo i odlazi-mo. Živo danas, mrtvo je sutra. Ko je bio danas napovršini Zemlje, sutra će biti u njenim dubinama. To jepravilo života. To što ostaje su iman i dobra djela. Sve jeprolazno samo ostaju dobra djela koja su učinjena uime Allaha, dž.š..

Stanke nakon Ramazana

dr Jusuf el-Karadavi

Str. 22

Faqe. 12

Çështje aktuale tëarsimit të lartëIslam në Maqedonidhe në Kosovë

Dr. Ismail Ahmedi

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 2DRUGA STRANA

Redakcijski kolegijum – urednici: Jusuf Đoković, Bajro Agović, Omer Kajoshaj, Džemo Redžematović Stručni konsultant: Idris Demirović Lektori: Zuvdija Hodžić, Brunilda Brasha "ELIF" izlazi na bosanskom i albanskom jezikuAdresa: "Elif", Gojka Radonjića 42, P.Fah 54, 81000 Podgorica · Tel/fax: 381 81 623 813, fax: 381 81 623 812 · E-mail: redakcijaelif@cg.yuUplata: Žiro račun za Crnu Goru 55100-672-8-383 Mešihat Islamske zajednice,za inostranstvo: Field 56A: COBADEFF Commerzbank AG Frankfurt, Field 57A: /400876894701 EUR PDBPYU2P Podgorička banka ad Podgorica, Field 59: /22498080-02039257 MESIHAT ISLAMSKE ZAJEDNICE CRNE GORE PODGORICA SERBIA AND MONTENEGRO; sa naznakom "Za Elif"Uvjerenjem Ministarstva Kulture br. 05-2079/2, «Elif» je oslobođen plaćanja poreza na dodatnu vrijednost Štampa: NJP "Pobjeda" · Rukopisi i fotografije se ne vraćaju (35784042)

Izdavač: Mešihat Islamske zajednice uRepublici Crnoj GoriGlavni i odgovorni urednik: Muharem DEMIROVIĆ

Poštovani vjernici, danas je kraj ve-ličanstvenog mjeseca Ramazana u ko-me smo posijali mnoštvo dobrih djela,a sjutra je dan radosti za uspješan krajposta i dobre plodove koje smo ubiraliu ovom veličanstvenom mjesecu. Ovoje bio mjesec objave Kur'ana kao jed-

nog od najrevolucionarnijijh i najhu-manijih događaja u historiji ljudskogaroda. Ovo je bio mjesec podstreka nau-ke i obrazovanja. Ovo je bio mjesec sa-dekatu-l-fitra vanrednog socijalnogprograma na zemlji koji svojim prakti-kovanjem ruši barijere između bogatih

i siromašnih i, svakako, mjesec posta –odricanja od fizičkih prohtjeva.

Upravo sada, kada smo putem po-sta napunili našu dušu vjerom i do-živjeli vrhunac duhovnog uspjeha, va-žno je da tu ne zastanemo već da, sr-cem punim vjere i samopuzudanja, ko-račamo dalje i da usvojimo i u životuprimijenimo Kur'anske putokaze.

Ako je post duhovno bogoslužje ko-je se tiče same individue, neka namnaša pojavna djela budu na korist cije-lom društvu.

Postom smo darovali sreću svojojduši, darujmo sreću ostalim ljudimaprenoseći im istinu i dobra djela. Nekanaša koegzistencija bude znak dopun-javanja a nikako sukoba među civili-zacijama. Izgradimo harmoniju na te-meljima vjere i ljubavi a nikako nauštrb drugima.

Volimo islam i poštujmo ubjeđenjedrugih, cijenimo mir i slobodu i s timmislima učnimo dovu Allahu,dž.š.:

„Milostivi Allahu, učvrsti nas u Tv-ojoj vjeri, pomozi nam da se grijehaklonimo, da istinu govorimo, da dobra

djela radimo, da nikom zla ne činimo,da naša djeca i naša omladina nađusmisao i sreću u islamu.

Allahu milosni, podari bolesnimzdravlje, siromašnim ošskrbu, našojdomovini slobodu, mir i napredak.Obogati naše prvake mudrošću i hrab-rošću, našu ulemu čvrstom vjerom iznanjem.

Allahu dragi, očisti ljudska srca odmržnje i zlobe, napuni ih Tvojom mi-lošću i svjetlom. Podari ljudima Tvojuuputu, tako Ti milosti u ovom muba-rek danu.

Molim Allaha, dž.š., da mubarekdani Bajrama, sa svojim ibadetima, oči-ste naše duše, da nam poklone mir, na-ma i svim ljudima, da nam daruje suž-ivot i napredak.“

Neka nam mubarek Bajram učvrstivjeru u srcu, prosvijetli naš um, ojačanaš moral i učvrsti naše stope na putuistine.

BBaajjrraamm ššeerriiff mmuubbaarreekk oollssuunn!!

Bajramska porukareisa Rifata ef. Fejzića

Programom priređivanjaiftara i dijeljenja paketića odstrane humanitarne organiza-cije „Hej'etu-l-igase islamijje“,obuhvaćena je prvi put CrnaGora. Iftar je priređen za stu-dente u podgoričkom restora-nu „Pod volat“ gdje su prisust-vovali predstavnici Mešihata iOIZ-e Podgorica. S obzirom da

su postači bili studenti, nakoniftara umjesto tradicionalnihpaketića njima je podijeljena is-lamska literatura. Nakon iftaradr Muhammed Aruči, u pratnjireisa IZ-e Crne Gore, prisustvo-vao je teravih namazu u pre-punoj džamiji u Tuzima u kojojje održao nadahnuto predavan-je. (monteislam)

Podgorica, 12. oktobra - Gospodin JeanCharles S. Gardetto, potpredsjednik Parlamen-tarne Skupštine Savjeta Evrope, u Podgorici, ukancelariji Generalnog Sekretarijata SavjetaEvrope, primio je reisa Islamske zajednice Ri-fata ef. Fejzića.

Gospodin Gardett se interesovao o stanju uvjerskih prava i sloboda, statusu muslimana,njihovom položaju i organizaciji, tradiciji isla-ma na ovim prostorima, kao i o drugim važnimpitanja iz vjerskog života u Crnoj Gori.

Reis Fejzić je upoznao gospodina Gardettao vjerskom životu, organizaciji i aktivnostimakoje Islamska zajednica preduzima na poboljša-nju vjerskog kadra, izgradnji vjerskih objekata,s posebnim osvrtom na izgradnji srednje vjer-ske škole za potrebe muslimana, sada u nezav-isnoj državi Crnoj Gori.

U razgovoru su apostrofirana i druga pitan-ja iz vjerskog života muslimana u Crnoj Gori.

Bajro Agović

Predstavnik humanitarne organizacije „Igasa islamijje“ u posjeti Mešihatu

Potpredsjednik ParlamentarneSkupštine SE, Jean Charles S. Gardetto,primio reisa Rifata ef. Fejzića

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame3 IBADET

Koncept bogosluženja(ibadeta) u islamu je če-sto pogrešno shvatan kod

puno ljudi pa i kod nekih musli-mana. Bogosluženje se navelikoshvata kao obavljanje određenihrituala poput namaza (molitve),posta, sadake (milostinje), itd.Ovakvo ograničeno shvatanjebogosluženja je samo jedan malidio pravog značenja bogosluže-nja u islamu. Zato je tradiciona-lna definicija bogosluženja sve-obuhvatna jer uključuje skorosve radnje individue. Ta definici-ja otprilike glasi ovako:

„„bbooggoosslluužžeennjjee jjee ssvvee oonnoo ššttooBBoogg vvoollii aa ttiiččee ssee uunnuuttrraaššnnjjiihh iissppoolljjaaššnnjjiihh rraaddnnjjii ii ggoovvoorraa..““

Drugim riječima, bogosluže-nje su sve riječi i sva djela kojimaje Allah zadovoljan. To, naravno,uključuje rituale, kao i vjerovan-ja, društvene aktivnosti i person-alne doprinose za ljudsko blago-stanje.

Islam smatra osobu kao cje-linu. Od nje se zahtijeva da budepotpuno pokorna Allahu, kao štose naređuje Muhammedu, a.s.:

„Reci: "Klanjanje moje, i obr-edi moji, i život moj, i smrt mojadoista su posvećeni Allahu, Go-spodaru svjetova, koji nema sau-česnika; to mi je narađeno i jasam prvi musliman“ (El-En'am:162-163).

Prirodna posljedica te poko-rnosti jeste da djela onoga koji sepokorava moraju biti saglasnainstrukcijama onoga kome se po-korava. Islam, kao način života,zahtijeva od svojih sljedbenikada, u svakom aspektu, bilo vjer-skom ili ovosvjetskom, obrazujusvoj život prema islamskim uče-njima. Ovo može zvučati čudnoljudima koji vjeru smatraju per-sonalnom relacijom između oso-be i Boga, nemajući udjela nanečije aktivnosti koje ne spadajuu rituale.

Zapravo, islam ne pridajepuno pažnje samim ritualimaako se samo mehanički izvršava-ju bez uticaja ne unutrašnji životindividue. Kur'an se obraća vjer-nicima i njihovim komšijama izNaroda Knjige koji su raspravljaliu vezi mijenjanja pravca kible:

„Nije čestitost u tome da okr-ećete lica svoja prema istoku izapadu; čestiti su oni koji vjerujuu Allaha i u onaj svijet, i u mele-

ke, i u knjige, i u vjerovjesnike, ikoji od imetka, iako im je drag,daju rođacima, i siročadi, i siro-masima, i putnicima, i prosjaci-ma, i za otkup iz ropstva, i kojimolitvu obavljaju i zekat daju, ikoji obavezu svoju, kada je pre-uzmu, ispunjavaju, naročito onikoji su izdržljivi u neimaštini, i ubolesti, i u boju ljutom. Oni suiskreni vjernici, i oni se Allahaboje i ružnih postupaka klone“(El-Bekare: 177).

Djela u gore navedenomajetu su djela pravednosti, a to jenajvažniji dio bogoslužja. Poslan-ik, a.s., nam u vezi vjerovanja ka-že da je ono sastavljeno iz šezde-set i nekoliko djelova; njegov naj-veći stepen je vjerovati u Alla-hovu jednoću, a najniži stepen jeotkloniti neku preprepku saputa.

Prikladan posao se u islamusmatra vrstom bogoslužja. Posla-nik, a.s., je rekao: „Ko god na-večer osjeti umor od svog posla,Bog će mu oprostiti grijehove.“Traganje za naukom je jedan odnajboljih vrsta bogoslužja. Svo-jim drugovima, Poslanik, a.s., jerekao: „Tražiti nauku (vjerska)je dužnost svakog muslimana.“U drugom predanju on je rekao:„Tragati za naukom jedan sahatbolje je od klanjanja sedamdesetgodina.“ Društvena uslužnost isaradnja je dio bogoslužja kadase čini tražeći zadovoljstvo Alla-ha, dž.š., kao što Poslanik, a.s.,naglašava: „Susretanje svog dru-ga sa osmjehom na licu je vrstadobročinstva, pomoći osobi danatovari životinju je dobročinst-vo, staviti malo vode u komši-jsku kofu je dobročinstvo.“

Vrijedno je napomenuti dase izvršavanje vlastitih obavezaračuna kao vrsta bogoslužja. Po-slanik, a.s., nam veli da sve štopotrošimo za svoju familiju vrstaje dobročinstva (sadake); da će-mo biti za to nagrađeni ako smoto stekli legalnim putem. Ljuba-znost prema članovima porodiceje vid bogoslužja. Kao na prim-jer, kada neko od nas svojoj su-pruzi stavi zalogaj u usta. Ne sa-mo to, već kada sa zadovoljst-vom činimo djela koja su po ins-trukcijama Poslanika, a.s., to ćenam se računati kao bogoslužje.Poslanik, a.s., je rekao svojimdrugovima da će biti nagrađeni

za polni odnos sa svojim žena-ma. Ashabi su se začudili i pitali:„Kako da budemo nagrađeni zanešto što inače sa zadovoljstvomčinimo?“ Poslanik, a.s., ih zapi-ta: „Ako biste to uradili na nele-galan način da li biste bili za tokažnjeni?“ „Da“, odgovoriše.„Tako kada to učinite na dozvol-jen način sa vašim ženama bitćete za to nagrađeni.“ To značida je i ovakav akt vrsta ibadeta.

Prema tome islam ne smatratjelesno zadovoljavanje nečistomstvari koju treba izbjegavati. Onopostaje nečisto kada se izvršiizvan bračnog života.

Jasno je iz prethodne disku-sije da je koncept bogosluženja uislamu svestran koncept kojiuključuje sve pozivitne aktivnos-ti individue. Ovoje, naravno, uskladu sa svom sadržajnomprirodom islama kao načinaživota. On na svim nivoima reg-uliše čovjekov život. Na individu-alnom, socijalnom, ekonomsk-om, političkom i duhovnom ni-vou. Zato islam pruža uputu i zanajsitnije detalje života u svimnavedenim nivoima. Stoga, sli-jeđenje tih dealja je slijeđenjeislamskih instrukcija u nekoj odtih oblasti. Vrlo je ohrabrujućielement kada neko spozna da susve njegove aktivnosti uračunatekod Boga kao bogoslužja. To mo-ra potaknuti osobu da traga zaAllahovim zadovoljstvom u svo-jim djelima i da uvijek nastoji daih čini na najbolji mogući način,bez obzira da li ga neko od pret-postavljenih posmatra ili je sam.Jer postoji stalni supervizor kojizna sve, a to je Allah!

Govoreći o neritualnom bo-goslužju u islamu ne znači obe-zvrjeđivati važnost ritualnog bo-goštovlja. Zapravo, ritualno bo-goslužje, ako se izvrši u pravomduhu, čovjeka duhovno i moral-no uzdiže i omogućava mu da uživotu izvršava svoja djela premauputi Božijoj. Među ritualnimbogoslužjima, namaz (molitva)zauzima prvo mjesto iz dva raz-loga: prvi, jer je on jasan pokaza-telj vjernika; drugi, jer štiti čov-jeka od svih vrsta gnušanja iporoka, dajući mu pet puta dn-evno šansu direktne komuni-kacije sa svojim Stvoriteljom, pričemu obnavlja svoj ugovor sa Bo-gom i traži Njegovu uputu ne-brojeno puta.

„„TTeebbii ssee kkllaannjjaammoo ii oodd TTeebbeeppoommooćć ttrraažžiimmoo!! UUppuuttii nnaass nnaaPPrraavvii ppuutt““ (El-Bekare:5,6)

Zapravo, namaz je prva prak-

tična manifestacija vjerovanja i,takođe, glavni uslov uspjeha vje-rnika: „„OOnnoo ššttoo žžeellee -- vvjjeerrnniiccii ććeeppoossttiiććii,, oonnii kkoojjii mmoolliittvvuu ssvvoojjuuppoonniizznnoo oobbaavvlljjaajjuu““ (El-Mu'mi-nun: 1-2).

Ista činjenica je naglašena odstrane Poslanika, a.s., ali na dru-gačiji način. On kaže: „Oni kojibrižljivo i tačno obavljaju svojnamaz, naći će svjetlost, dokazsvoga vjerovanja i razlog za svojespasenje na Sudnjem danu.“

Nakon namaza, zekat (oba-veza prema siromasima i potre-bitim) je važan stub islama. UKur'anu su namaz i zekat skorouvijek zajedno spomenuti. Kaonamaz i zekat je manifestacijavjerovanja koji nas ujerava da jeBog jedini vlasnik svega u uni-verzumu, a da je ono što čovjekposjeduje emanet u njihovim ru-kama za kojeg moraju odgovara-ti pred Njim: „Vjerujte u Allaha iPoslanika Njegova i udjeljujte izonoga što vam On stavlja naraspolaganje, jer one od vas kojibudu vjerovali i udjeljivali čekanagrada velika“ (El-Hadid: 7).

U tom smislu zekat je čin po-božnosti koji, kao namaz, prib-ližava vjernika svome Gospoda-ru.

Pored toga, zekat je dijeljen-je bogatstva kojim se reducirajuklasne razlike u društvu. On da-je pravilan doprinos društvenojstabilnosti. Čisteći dušu bogata-ša od sebičnosti i dušu siromahaod zavisti i ozlojeđenosti protivdruštva, on sprječava kanale ko-je vode klasifikaciji i mržnji i stv-ara mogućnost manifestacije br-atstva i solidarnosti. Takva stabi-lnost nije samo bazirana na oso-bnim osjećanjima bogataša; većstoji na ozbiljno formiranom pr-avu koje se, ako ga bogataš negi-ra, mora sprovesti čak i silom,ako je za to potrebna.

Post u mjesecu Ramazanu jejoš jedan stub islama. Glavnafunkcija posta je da načini musli-mana čistim „iznutra“ kao što gadrugi aspekti šerijata čine čistim„spolja“. S takvom čistotom onće prihvatiti što je dobro i koris-no, a odbaciće ono što je loše ištetno. To možemo primijetiti usljedećem kur'anskom ajetu:

„O vjernici! Propisuje vam sepost, kao što je propisan onimaprije vas, da biste se grijeha klo-nili“ (El-Bekare: 183).

U hadis-kudsijju Poslanik,a.s., navodi da je Allah, dž.š., re-kao: „Postač samo radi Meneostavlja jelo, piće i tjelesne

užitke. Zato ću ga Ja posebnonagraditi.“

Post, potom budi svjesnostosobe i daje istovremeno djelokr-ug zajedničkog djelovanja cije-lom društvu, a to dodatno pružasnagu svakoj osobi. Pored toga,post tokom cijelog mjeseca pru-ža obavezni odmor prezauzetojosobi. Isto tako, post podsjećaosobu na one kojima su uskraće-ne životne potrepštine u tokugodine ili cijelog života. On činida se spozna patnja ostale, ma-nje srećnije braće u islamu, i bu-di u njemu osjećaj simpatije iljubaznosti prema drugima.

Konačno, došli smo do ha-dža (hodočašća Allahove Kuće uMekki). Ovo je veoma važan st-ub u islamu jer odslikava unika-tno jedinstvo koje negira sve vr-ste razlikovanja. Muslimani izsvih krajeva svijeta oblače istuodjeću, odgovaraju na poziv ha-dža jednim glasom i riječima:Lebbejkellahumme lebbejk!(Odazivam Ti se Bože, odazi-vam!). Na hadžu se praktikujestroga samodisciplina i kontrolagdje nijesu samo svete stvari nacijeni. Već su životi stabala i pti-ca nepovredivi, tako da sve toobitava u miru i sigurnosti:

“Eto toliko! A ko poštujeAllahove svetinje, uživaće milostGospodara svoga“ (El-Hadž: 30).

„Eto toliko! Pa ko poštivaAllahove propise - znak je čestitasrca” (El-Hadž: 32).

Hadž daje mogućnost svimmuslimanima iz svih grupacija,klasa, organizacija i vlada iz cijel-og muslimanskog svijeta da segodišnje sretnu na tom velikomkongresu. Vrijeme i mjesto togakongresa je određeno od straneJedinog Boga. Poziv za učešće jeupućen svim muslimanima. Ni-ko nema pravo da zabrani dru-gom izvršavanje hadža. Svakommuslimanu koji ode na hadžgarantuje se puna sigurnost i slo-boda sve dok on sam ne narušitu sigurnost.

Dakle, bogosluženje u isla-mu, bez obzira da li je ono ritu-alno ili neritualno, sprema oso-bu da najviše voli svoga Stvor-itelja i time pruža čvrstu volju iduhovnost da izbriše sve šejtan-sko u sebi i zbaci nasilje sa ljud-skog društva i da učini da Alla-hova riječ bude u svijetu gornja.

TThhee IInnssttiittuuttee ooff IIssllaammiiccIInnffoorrmmaattiioonn aanndd EEdduuccaattiioonn

S engleskog, Džemo Redžematović

Koncept bogosluženja u islamu

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 4TRADICIJA

Na tlu Crne Gore kao, uostalom, ina prostoru Balkana, u doba Osma-nske dominacije, veoma je bio izra-žen sufijski način života. Riječ sufipotiče od riječi suf, što znači vuna, apodrazumijeva ljude koji su za svojaodijela koristili grubi materijal odvune, kao znak određenog asketizma– “zuhd” i odricanja.

U drugom vijeku Islama, sufizamse pojavljuje kao individualni feno-men. Ali, uporedo sa razvojem tradi-cionalnih vjerskih disciplina i islam-skog zakona- šerijata, kao i istovre-menog formiranja staleža islamskihteologa – ulema, sufizam se razvija uinstituciju sa privlačnom snagom zaširoke mase.

Najranije početke sufijske organi-zacije predstavljali su neformalniskupovi, održavani radi diskusija ovjeri i duhovnih vježbi nazvanihkrugovi - “halka”. Duhovne vježbe,koje su sadržavale recitovenje BožijihLijepih Imena, nazvane zziikkrr, što zna-či spominjanje Boga, tokom trećegvijeka su održavane i u džamijama.Kasnije, ta jednostavna praksa serazvila u složene duhovne koncepte,dok je uvođenje muzike i plesadovodilo do odstupanja od funkcijedžamije kao središta islamskog obre-doslovlja.

Ortodoksni sufizam u svom raz-voju, u svojoj biti razvija metodologi-

ju “unutrašnjeg puta” za “duhovnoputovanje” - “sejr” ka Bogu. To puto-vanje kroz “stepene” - “mekamat”duhovnog razvoja i “psihološko-spoz-najna stanja” - “ahval” teče u skladus doktrinom “uništenja” - “fena” lju-dskih egoističkih atributa, uspo-stavljanjem kontrole nad sa-mim sobom i nepresta-nim naporom da se ost-varuje stalno prisustvoBožje volje u svimnamjerama i djeli-ma, uz snažan du-hovni aspekt ži-vota.

Sufijski putvodi kroz čitavniz vježbi i serijuetapa duhovno-emociona ln ihstanja i ekstaza.Ova ssttaannjjaa nijesusama sebi cilj, ne-go samo faze na“putu približavanjaBogu” - “kurb”.

Unutar sufizma, pre-ma metodologiji duhovnoguspinjanja, od XII-XVIII vijeka,razvijaju se razna bratstva, ili putevi-ttaarriikkaattii,, koji se nazivaju po svom os-nivaču. Stožer svakog bratstva ješejh, a njegovo sjedište ili mjesto po-učavanja je tteekkiijjaa. Tekija, ili stanište

bogobojaznih, služi kao središte du-hovne aktivnosti njegovog tarikata.Članovi tarikata su ddeerrvviiššii.. Dervišznači prosjak, odnosno “koji obija

pragove”, a predstavlja pobožnogprosjaka Božje milosti koji u svomduhovnom putu disciplinovano slije-

di uputstva svog vođe-šejha.Uprkos naporima da se struje

ortodoksije i sufizma približe, tenzijemeđu njima su još prisutne.

Ipak, činjenica je da su se sufijskabratstva pokazala kao značajan kanalza širenje islama među širokim ma-

sama u Indiji, Centralnoj i MalojAziji, Africi i na Balkanu, upravo

privlačnošću zbog svoje skro-mnosti, kompromisa i dobro-

tvornih aktivnosti. U Os-manskoj carevini, ona sudoživjela pravi procvat.

U to doba, na tlu Cr-ne Gore bilo je više der-viških bratstava i tekija,gotovo u svim većimgradovima sa muslima-nskim stanovništvom.Danas nema tekija, aliima derviša, iako u

malom broju.Duboko ukorjenjenja

sufijska misao i praksa naovim prostorima inspirisala

je na duhovno-emocionalnomplanu mnoge derviše. I, ne

samo to. Ona je, kulturološki pos-matrano, inspiracija mnogim ljudimaza svoja literarna ostvarenja. Iz tograzloga, njihova duhovna, odnosnoliterarna baština predstavlja nezaobi-laznu vrijednost.

M.D.

Oslobođenje Bijelog Poljaod 26. septembra 1912. godi-ne, donijelo je Crnoj Gori unasljedstvo različitu etničkustrukturu i nove međukonfe-sione odnose, donekle opter-ećene nasljeđem bliske proš-losti. Crnogorska vlast ukidamektebe, iptidaije i ruždiješto je onemogućilo muslima-ne da se školuju u okvirimavjere. Zgrade nekih mektebaprivremeno su korišćene zasmještaj vojske i vojnog ma-terijala. Vjeroučitelji su bilizainteresovani za ponovnootvaranje muslimanskih vje-rskih skola. Uloga mekteba(mejtefa) bila je obrazovanjei vaspitanje u islamskomduhu. Nije bio utvrđen nas-tavni plan i program, niti suimali propisani broj časova,

nego su djeca učila sve dokne nauče određena poglavljaiz Kur’ana. Mektebe su po-hađala muška i ženska djeca,uglavnom školskog uzrasta.Učitelji u mektebima bili suhodže ili vjeroučitelji sazavršenom medresom. Mekt-ebi su podizani u svakoj ma-hali i selu, u Šahovicima, Gr-ančarevu, Kukuljama, Suti-vanu, Gubavču. Od 1869, g.do 1877. godine, u bjelopo-ljskoj kazi je bilo od 11 do27 mekteba, a u samom Bi-jelom Polju bilo ih je 3. Na-stava je trajala četiri godine.Pored vjeronauke učilo se ipisanje, račun, istorija i ze-mljopis. Predavanja su drža-na dvaput dnevno. Školske1896/97. godine na podru-čju bjelopoljske i vraneške

kaze postojalo je 20 mekte-ba, od kojih je 6 bilo u samojvaroši Bijelo Polje. Školske1900/01 u Bijelom Polju jepostojao jedan ženski i trimuška mekteba. Roditelji istaratelji su bili dužni da ša-lju djecu u mekteb, a neoda-zivanje je povlačilo novčanukaznu, od koje se stvaraofond za školske potrebe.

Krajem maja 1913. godi-ne, jedna muslimanska dele-gacija iz Vraneša, posjetila jeCetinje i kralja Nikolu koji jeodobrio ponovno otvaranjemekteba u bjelopoljskoj obla-sti. Oblasna uprava je dozvo-lila da se obnovi rad mektebau bjelopoljskoj oblasti. No,Ministarstvo prosvjete je useptembru 1913. godine pre-korilo Oblasnu upravu zbog

otvaranja mekteba, stavivšijoj do znanja da je po UstavuKraljevine Crne Gore i posto-jećim zakonima pravo Minist-arstva prosvjete da otvaraškole i vrši nadzor nad njimai bogomoljama. Mektebi su ubjelopoljskom kraju ponovozatvoreni u novembru 1913.godine. Muslimanima je doz-voljeno da njihova djeca obra-zovanje stiču u državnim ško-lama u kojima je postojao zaj-ednički program, a nastavase izvodila na srpskom je-ziku. Crnogorska vlada je či-nila neke olakšice u izvođen-ju nastave kod muslimanskedjece. Poštovala je vjerskuslobodu, slobodu vjerskihobreda i praznika. U CrnojGori je 1913/14. godine radi-la 51 osnovna državna škola,

od kojih je 31 bila u bjelo-poljskom kraju. U isto vri-jeme formiraju se školskiodbori, odnosno školske opš-tine s obavezom da obezbi-jede školske zgrade, namješ-taj i opremu za nastavu. Cr-nogorskoj vladi posebno jebilo stalo da se školuju musli-manska djeca. Krajem 1913.godine, donošena je uredba oskolama u novooslobođenimkrajevima, po kojoj su sve šk-ole i ustanove za obrazovanjestavljaju pod nadzor države.Osnovno obrazovanje u drž-avi bilo je obavezno za sve.Školske 1913/14. godine,80. učenika islamske vjerepohađalo je osnovnu školu uBijelom Polju.

NNiijjaazz MMuuššoovviićć

Riječ - dvije o sufizmu

Bijelo Polje kroz povijest islama

Nastanak škola i obrazovanja (III)

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame5 KUR’ANSKA NAUKA

Allah Uzvišeni u suri El-Maide(88. ajet) kaže:“I jedite ono što vamAllah daje, što je dozvoljeno i lijepo; ibojte se Allaha u kojeg vjerujte.”

Allah, dž.š, mudrošću Svoga stva-ranja i održavanja Svjetova, opskrblju-je čovjeka onim što mu je za život po-trebno.

Dozvoljenim je učinio ono u čemuje dobro, a haramom je učinio stvari odkojih čovjek ima štetu, bilo da se odnosina pojedinca ili društvo u cjelini. Kadaje u pitanju ishrana, čovjeku je dat širokizbor namirnica koje su halal za upotre-bu. Osim toga, čovjek je obdaren i razu-mom koji mu omogućava izbor u jelu ipiću. Svakako da će svaki razuman čov-jek posegnuti za stvarima od kojih imaveću korist, shodno materijalnim mo-gućnostima. Allah, dž.š, postavio muje samo jedno ograničenje kada jerekao, u suri El-E’araf (31 ajet):“I jedite i pijte, samo ne pret-jerujte. On ne voli one kojipretjeruju.”

U vezi sa temomovog teksta donosimopodatke koji govore oupotrebi i hranljivojvrijednosti jedne odhalal namirnica. Ov-dje saznajemo nekeod razloga zašto semaslinovo ulje upotre-bljava već hiljadamagodina, a njegova upotre-ba iz dana u dan raste.

Maslina je porijeklom iz Ar-menije, odakle je prenesena u Pal-estinu, potom u Egipat. Sve to dešava-lo se oko 4000 godine p.n.e. Ulje tebiljke počelo se proizvoditi i upotrebl-javati (kao platežno sredstvo, u ishraniili kao lijek) oko 2000 godina kasnije.Fenički trgovci maslinu donose uGrčku i Španiju, a Grci uzgoj maslineprenose i na Italijane. Upravo te trizemlje danas prednjače u proizvodnjimaslinovog ulja u procentu od čak 74posto od ukupne svjetske opskrbe timartiklom. Danas masline nalazimo usvim državama mediteranskog baze-na. Iako na tržištu dominiraju italija-nske i grčke sorte, posljednja istraživa-nja ukazuju na izuzetan kvalitet sortiiz našeg susjedstva, maslina uzgajanihu Istri i Dalmaciji. Najbolja vrsta uljaje tzv. “djevičansko” maslinovo ulje.

Naravno, izbor ovisi i o ukusukupca, kao i potrebama i svrsi, ali bi,pri kupovini, pažnju trebalo obratiti ina etiketu proizvoda. Naime, procenatmasnih kiselina ne bi trebalo da prelazi

jedan posto, te da je naznačen načinobrade, tj. da je hladno presovano, štoznači bez upotrebe sredstava za otapan-je ili izvora toplote. Iako su tehnikedobivanja ulja modernizovane, postu-pak je u biti ostao isti. Ulje se dobijagnječenjem ploda malsine (sa košpi-com), kako bi se odvojila tekućina odsuhe tvari a potom i voda od ulja.

MMAASSNNOOĆĆEE UU OORRGGAANNIIZZMMUU

Da bi ljudski organizam funkcioni-sao potrebno mu je gorivo – hrana.Jedinica za mjerenje energetske vri-jednosti hrane naziva se kalorija i gov-ori nam kolika je jačina određenenamirnice, tj. koliku količinu dnevnih

potreba organizma mo-že da zadovolji.

Gradivni materijal zaobnovu i izgradnju ćeli-ja nalazi se u proteini-ma (bjelančevinama).Masti i ugljeni hidratisastojci su koji se nalazeu hrani, a daju tijelu energiju. Vjerova-tno ste mnogo puta čuli savjet ljekara:“Jedite manje masno!”, ili “Masnoća ukrvi je opasna!” i sl.

Osim što organizmu daju energiju,i masti učestvuju u građi omotačaćelija i mnogih hormona, te služe zarastvaranje nekih vitamina. Ipak, pre-komjerna količina masti šteti organiz-mu jer uzrokuje brojne bolesti: go-jaznost, dijabetes, oboljenje bubrega,srčana oboljenja i neke oblike raka.Čak se pretjerano konzumiranje ma-snoća smatra uzročnikom najvećegbroja degenerativnih bolesti u mno-gim zapadnim zemljama. U osnovi,

masti se mogu podijeliti na zasićene inezasićene masnoće.

ZZAASSIIĆĆEENNEE MMAASSNNOOĆĆEE

Nalaze se u namirnicama životin-jskog porijekla (meso i neke vrste ri-be), mliječnim proizvodima i jajima.Te vrste masnoća imaju veliki uticaj(često štetan) i to zbog holesterola kojise nalazi samo u namirnicama životin-jskog porijekla. Kada jedete hranu bo-gatu zasićenim masnoćama, holesterolu krvi raste i time se povećava količi-na čestica masnoće koje se talože nazidovima krvnih sudova i tako ih suž-avaju. Time se onemogućava norma-lan dovod kiseonika do pojedinih

tkiva i organa što uzrokuje njihovuslabu ishranjenost i na kraju odumi-ranje, a to je, kada su u pitanju srce i

mozak, uzrok srčanog napada ili izli-va krvi u mozak. Iako ovaj proces(arterioskleroza) traje godinama,prekomjerno unošenje zasićenih

masnoća u organizam uveliko ga pos-pješuje. Zato ljekari savjetuju prom-jenu načina ishrane u smislu manjegunošenja u organizam zasićenih mas-noća, a uvođenje u ishranu nezasiće-nih.

NNEEZZAASSIIĆĆEENNEE MMAASSNNOOĆĆEE

Najčešče se nalaze u povrću, bi-ljnom ulju i mnogim vrstama ribe iveoma su korisne za organizam jerpomažu izlučivanje holesterola i sma-njuju njegovu koncentraciju u krvi.Takođe, smanjuju i nivo arterioskl-eroze u koronarnim arterijama kojesu zadužene za ishranu srca.

MMAASSLLIINNOOVVOO UULLJJEE II ZZDDRRAAVVLLJJEE

Maslinovo ulje spada u mono-neza-sićene masnoće i sadrži 77 posto neza-sićenih masnih kiselina koje smanjujutzv. “loši” (LDL) holesterol a poveć-avaju koncentraciju “dobrog” (HDL)holesterola u krvi. Ostala biljna uljaLDL snižavaju ali na HDL uopšte nedjeluju, dok je u slučaju margarina ibiljnih masti djelovanje čak suprotno.

Maslinovo ulje sadrži samo 4 – 12posto višestruko zasićenih masnoća,koje kada oksidiraju, mogu dovesti dooštećenja krvnih žila. Kada su u pitan-ju zasićene masnoće, maslinovo ulje sa-drži ih svega 9 posto, kukuruzno uljepreko 30 posto, a suncokretovo čak 69posto! Druga dva sastojka maslinovogulja bitna za zdravlje su vitamin E ipolifenoli. Samo jedna čajna kašika ma-slinovog ulja zadovoljava 8 posto dnev-

nih potreba organizma za vitaminomE, dok polifenoli smanjuju rizik odarterioskleroze i nekih vrtsa raka(čak do 45 posto kod žena koje gakonzumiraju svakodnevno).

Postoje tvrdnje da maslinovoulje liječi čireve probavnih organakao i da sprječava nastajanjekamenca u žuči. Takođe, odličanje tretman i kod liječenja opeklina,a dermatolozi tvrde da sadrži UV

zaštitni faktor 20, i stoga ga pre-poručuju kao ulje za sunčanje (na-

kon izlaganja suncu).Maslinovo ulje sadrži i esencijalne

masti koje ljudsko tijelo ne može sin-tetizovati, te ih u organizam trebaunositi hranom. Osim navedenihtvari, maslinovo ulje sadrži i vitamineK, A i D koji imaju antioksidativnekarakteristike tj. pružaju zaštitni uči-nak našem organizmu.

Ostaje nam, dakle, da razmislimoo našem načinu ishrane, a evo saznalismo koliko je značajna samo jedna odnamirnica na koju do sada moždanijesmo ni obraćali pažnju. Na namaje da svoj život učinimo zdravijim, atime i ugodnijim.Najbolji način spoz-naje je - razmišljanje o Allahovim bla-godatima čovjeku.

Podsjećamo na 99. ajet sure El-En\'am: “On vodu s neba spušta, paMi onda činimo da pomoću nje ničusve vrste bilja i da iz njega izrasta zele-nilo, a iz njega klasje gusto, i iz palmi,zametka njihova, grozdovi koje jelahko ubrati, i vrtovi lozom zasađeni,naročito masline i šipci, slični i različi-ti. Posmatrajte, zato, plodove njihovekad se tek pojave i kad zriju. To je,zaista, dokaz za ljude koji vjeruju.”

monteislam.com

Maslina u Kur'anu

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 6ZIJARETI

- Nastavak izprethodnog broja-

U periodu od 21. do 24.08. 2006. godine, višečlanadelegacija u organizaciji Me-šihata Islamske zajednice uRCG posjetila je Potočare,Srebrenicu, Tuzlu, Olovo, Sa-rajevo, Visoko, Jablanicu,Mostar, Počitelj, Stolac i Tre-binje. U prošlom broju Elifaobjavljen je prvi dio repor-taže sa obilaska gradova Bo-sne i Hercegovine. U ovombroju objavljujemo preostalidio reportaže.

JJAABBLLAANNIICCAA

Jablanica (202m/m) senalazi u najljepšem dijelu ka-njona rijeke Neretve. Okruž-ena je masivima Vranice,

2.112 m, Čvrsnice (2.228m) iPrenja (2.155 m). Od 70metara visoke brane hidroel-ektrane, uzvodno počinje 31km dugo Jablaniničko jeze-ro. Tu je i ušće rijeke Rame.

Preko Konjica i Jablani-ce, kanjonom poznate rijekeNeretve, put nastavljamo pr-ema izvoru Bune. U Jablan-ici je odmor. To vrijeme isko-ristili smo za obilazak spo-men-muzeja u Jablanici, ko-jeg je 12. novembra 1978.svečano otvorio Tito kao ispomen-park sa kojeg su mje-sta ranjenici prebacivani nalijevu obalu Neretve. Jablani-ca je u istoriji poznata po bici

na Naretvi- Bitka za ranjeni-ke, 6/7 marta 1943. godine.Ovdje smo se susreli saglavnim imamom iz Jablan-ice, Suljom ef. Cikotićem,koji nam je predstavio Islam-sku zajednicu na ovom podr-učju i govorio o budućimzadacima Medžlisa Islamskezajednice u Jablanici. Suljoef. Cikotić je iz Trpezi, kodBerana, a u službi je RijasetaIslamske zajednice u BiH.

BBLLAAGGAAJJ

Poslije jednočasovnog od-mora u Jablanici, put nas-tavljamo kanjonom Neretveprema Mostaru. U prvim po-podnevnim satima dolazimou Blagaj, na mjesto gdje seBuna pojavljuje nakon 19,5km dugog toka ispod zemljeu vidu najjačeg evropskog iz-

vora, čiji je godišnji prosjek43.000 litara u sekundi. Po-red samog Vrela Bune, ispodstjenovitog masiva, nalazi setekija, koja predstavlja znača-jan spomenik kulture ranogosmanskog perioda. Osnova-na je odmah nakon padaHercegovine pod osmanskuvlast (1466), kao misionarskia i vojni punkt. Ovaj objekatje više puta obnavljan, ali jeuglavnom zadržao svoju tra-dicionalnu formu iako sa izv-jesnim karakteristikama tur-skog baroka. Tekija je pripa-dala raznim derviškim red-ovima, najprije bektašijsk-om, zatim halvetijskom, kad-

erijskom i sada nakšibendi-jskom. Tekija je bila i mjestookupljanja duhovne elite,poznatih autora iz oblastiknjiževnosti, filozofije, pra-va, dogmatike, stilistike, lo-gike, jezika itd. Specifičnosttekije predstavlja i činjenicada u njenoj okolini nikadanije bio dozvoljen lov i ribo-lov. Ovo proističe iz osnovn-og derviškog principa kojimse zabranjuje svako nasilje ublizini mjesta gdje se obavljaritual.

Nakon obilaska, u tekijismo klanjali podne namaz.Dr Izet ef. Terzić, glavni im-am Medžlisa Islamske zajed-nice Mostara, uputio je sela-me prisutnim i izrazio zado-voljstvo posjetom, a zatimnas upoznao o istorijskomnastanku tekije, te šta je onaznačila u istoriji ovog kraja išire. I pored pokušaja da sesruši u toku rata 1993-95.godine, ni jedna je granatanije oštetila niti joj je pričin-jena materijalna šteta. VreloBune je Božiji dar kakav serijetko u svijetu može sličnognaći, istakao je dr Terzić.Završavajući obilazak ovogatraktivnog mjesta, ikindijunamaz klanjali smo u Sultan-Sulejmanovoj džamiji uBlagaju.

MMOOSSTTAARR

Mostar se prvi put spom-inje 1440. godine i od tadapreuzima primat od Blagaja,koji je do tada bio glavnigrad Hercegovine i dva puta

starije naselje po postanku.Mnoga mjesta u Hercegovinisu starija od Mostara: Treb-inje, Buna, Stolac, Počitelj,Konjic itd. Poznati pjesnik,Arif Hikmet-Stočević (rodomiz Stoca) je zapisao:

''Čuvaj Stoca ne daj Počitelja,I Mostara ne ostavljaj sama. ''

Poruka ove pjesme je dase čuvaju granice Stoca i Po-čitelja, da ne bi pao Mostar,jer su ova dva grada bedemi,odnosno čuvari Mostara.

Ili izreka koja je i danasostala sačuvana u narodu:

''Šeher Blagaj i kasabaMostar''.

Sve do osmanskog osva-janja, Mostar je bio malo na-selje. Predanje kaže, da su ukulama na obje strane živjeli''mostari'' koji su čuvali mosti po njima su stanovnici togtadašnjeg naselja dobili imeMostari. Taj drveni most kojije bio na sailama, nije zado-voljio potrebe osmanske vojs-ke pa je počela izgradnjanovog mosta 1557. godine,koja je trajala punih 9 godi-na. Most je remek-djelo nei-mara Hajrudina, koji je bioučenik poznatog graditeljaSinana. Na kamenoj pločiupisana je godina završetka944 po hidžri ili 1566.Starimost je najznačajniji spome-nik osmanlijske materijalnekulture na Balkanu, vrhunacgraditeljskog umijeća. Sa ob-je strane Starog mosta nalaze

se kule Tara i Helebija kojesu ga vjekovima budno čuva-le i sačuvale sve do 1993.godine kada je srušen u tokurata u BiH.

Za vrijeme osmanske upr-ave ovim gradom, podignutoje 17. džamija. Dvije su sruš-ene u periodu 1945-56., aostale su porušene u posljed-njem ratu - 1991-95. godine.Jedna od njih je prošla sa ma-njim oštećenjima. U poslijer-atnom periodu sve su obnov-ljene a sa njima i one dvijekoje su porušene 1945-56.godine. Sada ukupno namostarskom području ima36. džamija. Interesantno jepredanje izgradnje munarena Čejvan Ćehajinoj džamijikoja se nalazi u dvorištu Kar-ađoz-begove medrese u Mos-taru. Naime, munare na ovojdžamiji podignuto je sa lijevestrane ulaza u džamiju. Pos-toji predanje da nije isplaćenzahmet majstorima koji suradili na džamiji, pa su mun-aru podigli sa lijeve strane.No, ovdje je bitno napome-nuti da su sve one sanirane ida im je vraćen prvobitniizgled.

Mostar je grad sa bogat-om kulturnom baštinom, gr-ad duhovne inspiracije i savelikim brojem znamenitihobjekata orijentalne arhitek-ture i graditeljstva. Tu se pos-ebno izdvajaju: Karađoz-beg-ova, Koski-Mehmed-pašina iČejvan-Čehajina džamija, za-tim, Sahat-kula, Kule Herc-eguša i Helebija, Kriva ćupri-ja na desnoj obali Neretve, uneposrednoj blizini StarogMosta, na rijeci Radobolji.Sagrađena je 1558. godinekao prototip za izgradnjuStarog mosta, a podigao ju jeĆejvan Ćehaja. Ovdje senalazi i nekoliko turbeta kojasu podignuta zaslužnim vaki-fima: turbe Šejh DervišaIshaka, zatim šejha Mahmu-da-babe i turbe šejha MustafeEjubovića. Ejubović je biodugogodišnji mostarski muf-tija, pisac mnogih djela iz ob-lasti islamistike i po svomuticaju i učenosti visoko jerangiran i nadaleko poznat.

Delegacija iz svih odbora Islamske zajednice u RCG, posjetila je više značajnih mjesta i institucija Islamske zajednice u BiH

Nezaboravni susreti

PPoossjjeettaa JJaabbllaanniiccii

IIsspprreedd tteekkiijjee nnaa vvrreelluu BBuunnee

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame7 ZIJARETI

Pored ovih znamenitosti, tuse nalazi i Stara čaršija-- kuju-ndžiluk, Bišćevića, Kajtazo-va i Ćorovića kula i td.

U Mostar dolazimo oko17. sati. U vremenu do ak-šam namaza, obišli smo Sta-ri grad, Stari-Novi most, Me-dresu, džamije i šehidskomezarje. Profesor Šefko ef.Tinjak, direktor Karađoz-be-gove Medrese upoznao je de-legaciju sa razvojem vjerskogživota na ovom području,organizaciji Islamske zajed-nice, izgradnjom džamija idrugim aktivnostima. Kla-njanje akšam namaza obavilismo u Karađoz-begovoj dža-miji, a večeru u Starom gra-du na Tepi. U društvu direk-tora Medrese, gospodina Ti-njaka, pošli smo u internatMedrese, (Sjeverni logor)gdje smo klanjali jaciju-na-maz. Do kasno u noć, u pros-torijama internata u dru-š-tvu dr Izeta Terzića, SefkaTinjaka, i imama iz džemataPotoci, kod Mostara, IdrizaAgovića, druženje je nastavl-jeno do kasno u noć.

Sjutradan, 24. 08. (četvr-tak) u ranim jutarnjim sati-ma, uprava medrese je orga-nizovala u internatu doru-čak. Tačno u 9. sati, okupilismo se kako bi dalje nas-tavili putovanje prema pred-viđenom programu. Ispra-ćaju iz Medrese, uz izrazezahvalnosti na posjeti, upu-tili su dr Izet ef. Terzić i mrSalih ef. Čolaković, uzobećanje da će uzvratiti pos-jetu u toku mjeseca Ramaz-ana. U ime višečlane dele-gacije Islamske zajedniceCrne Gore, na gostoprim-stvu i toplini prijema, zah-valio se Bajro Agović. Putnastavljamo prema Poči-telju.

PPOOČČIITTEELLJJ

Iz pravca Mostara premaMetkovićima, na strmoj stje-novitoj lijevoj obali Neretvenalazi se Počitelj – jedinstve-no urbano naselje kojeg spunim pravom možemo naz-vati gradom-muzejom podotvorenim nebom. Počitelj jevjekovima bio centar zani-manja rimskih plemića, osm-anskih vezira i kadija, aus-trougarskih oficira, te mnog-

ih putnika namjernika. Uskim, kamenom poploč-

anim sokakom, dolazimo doŠišman Ibrahim-pašine, zna-ne kao Hadži-Alijina džami-ja, jednog od najvrednijih ob-jekata u Počitelju. Sagrađenaje 1562. godine. Ovu džam-iju je sagradio hadži AlijaMujezinović, sin Musa-agin.Puna je graditeljskog umije-ća i raskoša. U njenom hare-ma nema mezarja koja su ka-rakteristika za ostale dža-mije. Vjerovatno zbog tvrdogterena i skučenog harema ukome nije postojala mogu-ćnost formiranje mezara.Ozadužbeniku (legatoru) Ha-

dži Aliji se ne zna puno, jer upristupačnim izvorima o nje-mu nema spomena. U litera-turi postoji legenda da je dža-miju u Počiteju sagradio''Čelo'' koji je kao dijete po-šao za Istanbul i kasnije po-stao paša. Legenda ovog ''Če-lu '' identifikuje kao Šišman-Ibrahim-pašu, kome se prip-isuju sve zadužbine u Poč-itelju. Jedna od najvrednijihzadužbina je Šišman-pašinamedresa, sa pet soba koje suslužile za slušanje nastave ijedna veća, za predavanje.Iznad svake sobe su podign-ute male kupole a iznad pros-torije za predavanje je velikakupola. Kupole su pokriveneolovnim limom. Ulaz u pros-torije imaju kamene dovrat-nike lučno zasvedene i drve-na vrata. U ovom drevnomgradu u kome su se preplije-tale razne kulture tokomsvog postojanja, pažnju privl-ače i bedemi grada, Sahat-kula, i drugi objekti.

Ispred ulaza u haremIbrahim-pašine džamije dobr-odošlicu nam je poželio imam

Gadara Džemal, koji se zah-valio na posjeti i ujedno nasupoznao o razvoju vjerskogživota, vjerskim objektima injihovim sudbinama. Ovadžamija je vjekovima odolije-vala u raznim bunama, ustan-cima, ratovima ... U tokuposljednjeg rata u BiH, bila jesrušena. Na ovaj grad, mnogoje objekata srušeno ili ošteće-no. Kao što vidite, džamija jesanirana kao i neki objekti, is-takao je imam, Džemal efend-ija. Uz zajedničko fotografis-anje, i srdačne pozdrave, spu-štamo se uzanim sokakom kaautobusu, i put nastavljamoprema Stolcu.

SSTTOOLLAACC

Stolac je smješten u pod-nožju srednjovjekovnog gra-da Vidoški koji je cestamapovezan preko Dubrava i Do-manovića sa Čapljinom, Poč-iteljom i Mostarom, prekoLjubilja i Popova Polja s Tre-binjom i Dubrovnikom i pre-ko Dabarskog Polja s Neve-sinjem, Gackom i Bilećom.

Sredonjovjekovni grad-tv-rđava , Vidoški se spominje uizvorima do početka prošlogavijeka, a ovo ime dobilo je porijeci Videštici ili Vidovoj rij-eci koja se danas zove Bre-gava. Vidoški se prvi put spo-minje 1444. godine kao gradu zemlji Hercega Stjepana.Osmanlije su ga zauzeli1465. godine i u njihovojvlasti je ostao sve do okupaci-je Bosne i Hercegovine odstrane Austrougarske 1878.godine. Često je napadan oduskoka iz Dalmacije a naroči-to za vrijeme Kandijskog rata1645. do 1699. godine.

Za vrijeme viševjekovneosmanske uprave ovim gra-dom, podignuto je više dža-mija. Sultan-Selimova (Ca-reva-Hunkariya) džamija jenajstarija, najljepša i najvećadžamija koja se nalazi u cen-tru Stoca. Naziva se i čarši-jskom džamijom. Podignutaje 1519. godine. U prošlostije više puta obnavljana. Nje-nu skladnost i ljepotu ukraša-va kamena munara, prizmas-tog oblika, visoka 26 metara.Džamija Hadži Saliha Bure(Ali-paše Rizvanbegovića),podignuta je u Podgradu1732/33. godine. Podigao juje hadži Salih Buro iz Mo-stara, po kome je dobila ime.Bila je locirana na adi izme-đu dva kraka Bregave, pe-desetak metara zapadno odpodgradske ćuprije. I u kro-nogramu se kaže da su jojtemelji postavljeni među dvi-je vode (iki su arada vad'i es-asi kadim). To je druga dža-mija po svojoj starosti u Sto-cu. Hadži Alije Hadžisaliho-vića džamija, je treća postarini. Locirana je uz lijevuobalu Bregave, pedesetakmetara zapadno od čuvenestolačke Inat-ćuprije. Do izg-radnje džamije ovaj dio Stocazvao se Hamam-mahala pohamamu (javnoj banji). Odizgradenje džamije ovaj sedio varoši zove Hadži-Alinamahala. sagrađena je 1736.

godine. Bila je malena i bezmunare, koje je kasnije dog-rađeno. Više puta je vršenasanacija zbog oštećenja odpoplava prouzrokovanih izli-vom vode iz Bregave. Džami-ja Ismail-Kapetana Šarića po-dignuta je u Uzunovića ma-hali 1741. godine. Sagradioju je Ismail-kapetan Šarić.Kameno munare, visoko osa-mnaest metara je 1964. god-ine demontirano i prenesenou Crnice (Aladinići). Tamo jeozidana uz džamiju koja je1965. godine renovirana iproširena. Prema nekim ka-zivanjima, munara je proda-ta, i džamija u tvrđavi nagradu koju su austrougarskevlasti srušile 1888. godine.

Preko Dubrava i Doma-novića dolazimo u Stolac. Iovdje se i te kako osjećajuposljedice rata. Mnogo jeobjekata napušteno, sruše-no ili oštećeno. Tragovi suvidljivi skoro na svakomkoraku. No osjeća se i vidannapredak u povratku isel-jenih, opravci kuća i izgrad-nji džamija i drugih objeka-ta. Posjetili smo Sultan-Se-limovu ili Carsku (čaršijsku)džamiju, koja je temeljito sa-nirana prije dvije godine, akoja je sa svim ostalim dža-mijama u Stocu 1993. go-dine bila srušena, zatim Ali-pašinu džamiju u Podgradkoja je u izgradnji uporedosa izgradnjom Begove kuće,koja se nalazi u blizini ovedžamije. Posjetili smo Me-džlis Islamske zajednice ukome smo upoznali mladogimama Beći Amera, kojinam je predočio stanje dža-mija u Stocu, i upoznao nassa razvojem vjerskog života.U toku rata ovdje u Stocu susve četiri džamije bile poru-šene. U potpunosti je sani-rana Čaršijska džamija, uPodgradu je džamija u fazisanacije, a u naselju Uzu-novići, Ismail-Kapetana Šar-ića džamija je sanirana sanjenim pratećim objektima.Kako je sve veće intereso-vanje za povratkom, ulivanadu za izgradnjom i ostalihdžamija u Stocu, kazao jeimam Amer efendija.

Nakon obilaska Stoca iodmora, put smo nastavilipreko Ljubinja za Trebinje.

(nastavlja se)

BBaajjrroo AAggoovviićć

NNaa ssttaarroomm mmoossttuu uu MMoossttaarruu

SSiissmmaann IIbbrraahhiimm ppaassiinnaa mmeeddrreessaa uu PPoocciitteelljjuu

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 8ZIJARETI

Kao i prethodnih godina,i u toku ovog mubarek mjese-ca ramazani-šerifa, osvježe-nju u džematima doprinijelisu uvaženi musafiri iz BiH,izaslanici reis-ululeme drMustafe ef. Cerića.

Od 12. do 17. ramazana,odnosno od 04. do 10. okto-bra, mr. Muharem Omerdić,šef vjersko-prosvjetne službeRijaseta Islamske zajednice uBiH i profesor na FakultetuIslamskih nauka u Sarajevu, imr Mustafa Prljača, službe-nik u izdavačkoj kući ''Ka-lem'', bili su musafiri Islams-ke zajednice u Crnoj Gori.

Ove posjete su postaletradicionalne što ukazuje nakontinuitet međusobne sara-dnje, koja nikada nije preki-dana. Sve veće prisustvo zva-ničnih predstavnika Islamsk-ih zajednica iz našeg okruž-enja je potvrda nastavkadobrih odnosa i komunikaci-ja. Nezaboravna su sjećanjaposjete visoke delegacije Isla-mske zajednice u BiH koju jepredvodio Resu-l-ulem dr Mu-stafa ef. Cerić, 2005. godine,zatim najviših zvaničnikaIslamske zajednice Kosovana čelu sa muftijom Kosova,mr. Naimom Trnavom u juluove godine i posjete drugihzvaničnika IZ-e BiH, Kosovai Albanije.

Kako su protekli zijaretina području ovog Mešihata, utoku mubarek mjeseca rama-zana želimo da o tome obavi-jestimo čitaoce Elifa.

Bar - Ulcinj, 4. 10.

Po dolasku iz Sarajeva uPodgoricu, kraćeg odmora uMešihatu i klanjanja ikindijenamaza, sa musafirima pre-ma Baru i Ulcinju pridružiose sekretar Mešihata, BajroAgović. U Baru, ispred Odb-ora IZ-e, musafire je dočekaoglavni imam Muidin ef. Mil-aimi. Mr Mustafa Prljača udruštvu muftije Jusufa Đok-ovića, prema predviđenomprogramu ostao je u Baru,

gdje je zakazana posjeta nateraviji u Omerbašića džam-iji, a mi smo nastavili put zaUlcinj, gdje nam je priređeniftar, sa predsjednikom Odb-ora, dr Ganijem Karamana-gom i glavnim imamom, Red-žepom ef. Ljikovićem. Tera-vih namaz koji je predvodiomladi imam Safet ef. Resulb-egović, klanjali smo u glavnojNamazđah džamiji. Selamedobrodošlice uputio je Re-džep ef. Liković, glavni im-am, koji je izrazio zadovoljst-vo prisustvom uvaženog mu-safira, i zahvalnost na posjeti.Muharem ef. je u prepunojdžamiji održao vaz kojim jeupotpunio srca prisutnih vje-rnika.

Podgorica - Tuzi, 5. 10.

Na zajedničkom iftarukojeg je priredio Odbor Isla-mske zajednice u Tuzima, bi-li su Muftija Jusuf ef. Đoko-vić, Islam ef. Pepić, glavniimam, predsjednik OdboraVahid Dizdarević, imam Dže-mo ef. Dacić i članovi Odbo-ra IZ-e Tuzi.

Po završetku iftara i klan-janja akšam namaza, uslijedi-le su posjete džamijama nateravih namazu. Mr MustafaPrljača Starodoganjskoj dža-miji u Podgorici, a Muharemef. u Tuzima. U prepunimdžamijama održani su vazovi-predavanja.

Rožaje - Petnjica, 6. 10.

Iz Tuzi, preko atraktivnihplaninskih predjela, Veruše,Ravne Rijeke, Mateševa, do-linom rijeke Tare, Kolašina,dolazimo u Rožaje na džuminamazu, a mr. Mustafa ef.Prljača sa muftijom Đokovi-ćem u Petnjici. Ispred zgradeOdbora u Rožajama dočekalisu nas imami koje je predvo-dio reis Rifat ef. Fejzić. Mu-harem ef. Omerdić je održao

vaz i predvodio džumu na-maz u prepunoj sali fabrikeTiteksa, koja se koristi za po-trebe džemata zbog izgradnjedžamije ''Sultan Murata IV ''.Džumu namaz u džematu Su-ho Polje, u prepunoj džamiji,predvodio je Bajro Agović,kojom je prilikom održano iprigodno predavanje. Nakonklanjanja džume namaza,Muharem ef. je nastupio i nalokalnoj televiziji. U Rožaja-ma smo obišli džamiju ''Sul-tana Murata IV '', koja je u za-vršnoj fazi izgradnje.

Iz Rožaja, u pratnji reisaRifat ef. Fejzića, došli smo uBijelo Polje. Na zajedničkomiftaru kojeg je organizovaoOdbor Islamske zajednice, uzprisustvo predsjednika Odbo-ra mr Midhata Bahovića,imama Irfana Hasanović i čl-anova Odbora, iz Petnjice suse pridružili mr Mustafa ef.Prljača i muftija Đoković. Pozavršetku iftara i klanjanjaakšam namaza, uslijedile suposjete džematima na teravihnamazu. Mr Muharem Ome-rdić sa reis efendijom održaoje predavanje u gradskoj dža-miji u Bijelom Polju, mr Mu-stafa Prljača i muftija Jusufef. Đoković u Rasovu a BajroAgović u Sutivanu. Interesov-anje je bilo veliko, pa su i dža-mije bile ispunjene do poslje-dnjeg mjesta, a prigodna pre-davanja su s pažnjom i inte-resovanjem praćena.

Berane - Plav, 7. 10.

Sjutradan, u prijepodne-vnim satima, sa imamom Be-rana, Rahim ef. Muratović-em, obišli smo novosagrađe-nu džamiju sa pratećim obje-ktima u Beranama, u nasejluHareme i „Stari“ mesdžidkoji je u izgradnji. Sa Muha-rem ef. Omerdićem nastavilismo put prema Gusinju, a mrMustafa Prljača sa muftijomĐokovićem, na teraviji uBeranama. U Gusinju smo saglavnim imamom Gusinja,Redžep ef. Ljuljanovićem,

posjetili džamije i poznateAli-pašine izvore. Na Izvori-ma sačekali su nas imami izPlava koje je predvodio gla-vni imam Sinan ef. Latić. Nazajedničkom iftaru koji jeorganizovao Odbor Islamskezajednice u Plavu, u resto-ranu '' IZABELA'', vlasništvouglednog domaćina ZuvdijeBajraktarevića, bili su, reisRifat ef. Fejzića, gosp. OrhanŠahmanović, pp. Sabora IZ-eu RCG, Rahman ef. Kačar,imam iz Rožaja, predsjednikOdbora, Isljam Šabović, gla-vni imam Sinan ef. Latić iimami: Salemović Mirsada,Jasavić i drugih članova Od-bora. Teravih namaz je u Sul-taniji džamiji u kojoj su seokupili i džematlije drugihdžamija. Na posjeti se zah-valio glavni imam, Sinan ef.Latić, a vaz su održali, reisRifat ef. Fejzić, koji se zah-valio profesoru Omerdiću naposjeti Islamskoj zajedniciCrnoj Gori, i pomoći kojupruža Islamska zajednicaBiH. Muharem ef. Omerdićje izarazio zadovoljstvo štomu se ukazala prilika da prviput posjeti lijepe krajevePlava i Gusinja i radost što jeu mubarek noći ramazana vi-dio veliki broj džematlija, ko-ji su s velikom pažnjom saslu-šali vaz Muharema ef. Omer-dića. Time je i završena više-dnevna posjeta izaslanikareisu-l-uleme BiH dr. Mustafeef. Cerića odborima IZ-e napodručju ovog Mešihata.

Uz iskreno i uspješno za-dovoljstvo zijaretima Islamsk-oj zajednici u Crnoj Gori ibratskom druženju, zahval-nost i poštovanje musafirima,na rastanku sa mr Muharemef. Omerdićem i mr Musta-fom ef. Prljačom, uputili sureis Fejzić, muftija Đoković isekretar Agović.

Uvaženi musafiri su se za-hvalili na pažnji koja im jeposvećena tokom boravka iorganizaciji posjeta. Ohrabr-uje nas napredak razvoja vjer-skog života u Crnoj Gori u

odnosu na raniji period kadasam posjetio ove krajeve,istakao je na rastanku, mrMuharem ef. Omerdić.

U toku mubarek mjesecaramazana, Islamsku zajed-nicu u Crnoj Gori posjetio jei profesor, Nail Halimi, u svo-jstvu izaslanika muftije Isla-mske zajednice Kosova, mr.Naim ef. Trnave. Uvaženimusafir je zijaretio džemateu Ulcinju, Vladimiru i Gusi-nju. Tokom boravka u Kruta-ma, Kravarima, Murićima iVladimiru, sedamnaeste noćiramazana, Nail ef. Halimi jesvake noći poslije klanjanjateravih namaza držao vrlozapažena predavanja prisut-nim džematlijama.

U uzvratnu dvodnevnuposjetu Islamskoj zajednici uCrnoj Gori, bili su i dr Izet ef.Terzić i mr Salih Čolaković izMostara, koji su posjetili Od-bor Islamske zajednice Tuzi,Podgoricu, Bijelo Polje, Bera-ne, Plav i Gusinje. Tokomzijareta naznačenim mjesti-ma, nakon klanjanja teravihnamaza, a u Plavu i Gusinju,poslije podne namaza, musa-firi su održali prigodna pre-davanja.

Islamska zajednica u tokuovog mubarek mjeseca bila jepočašćena i gostom dr Muha-medom Aručijem. Njegovoslužbeno prisustvo, po osno-vu dodjele humanitarne po-moći siromašnim u nekimodborima koje je darivalaturska humanitarna organi-zacija, iskoristili smo za pos-jetu džamiji u Tuzima, gdje jenakon klanjanja teravih nam-aza, održao predavanje kojeje sa velikim oduševljenjem ipažnjom prisutnih vjernikapraćeno.

Uvažene musafire, sejjarvaize, tokom boravka i posje-ta džematima, na područjuIslamske zajednice u CrnojGori, pratili su reis Rfat Fe-jzić, muftija Jusuf Đoković isekretar Bajro Agović.

B. Agović

Ramazanska posjetamusafira iz BiH

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame9 IZ VJERSKOG žIVOTA

U bjelopoljskom kraju setrenutno radi na izgradnjičetiri vjerska objekta: izgrad-nji Gasalhane u gradu koja jezapočeta maja 2005. god.,izgradnji džamije u Gubavču iKoritima koje su započeteovog ljeta i izgradnja džamijeu Ivanju.

Inicijativa za izgradnjudžamije u Ivanju pokrenuta jeod porodice Ćorovića iz NovogPazara u saradnji sa ljudima izIvanja.

Uz mnogobrojno prisustvomještana i uleme, 19.08.2006.god. na temeljima dža-mije koju je izgradio još u

XVIII vijeku, kao svoj vakuf,Mehmed-Ćor paša, upraviteljBihora i rodonačelnik ugle-dne sandžačke porodice Ćoro-vića, započeta je izgradnjanove džamije.

Prisutnima su se, ispredOdbora za izgradnju džamijeu Ivanju, obratili Mustafa –Ćako Ćorović i prof. Sanin ef.Musa.

Prema svjedočenjima star-ijih ljudi ova velelepna dža-mija je u svom haremu imala itop koji je pucao u vrijemeramazana i bajrama.

Radovi na džamiji su u tokui, ako se nastavi dosadašnjom

dinamikom, planira se, ukrovi-ti u Ramazanu ove godine.

24.08.2006. god. u Hotelu„Atlas“ u Novom Pazaru orga-nizovana je donatorska sveča-nost povodom obnove ovedžamije. Ova donatorska sveč-anost je samo jedan u nizukoraka koji je Odbor za izgrad-nju ove džamije preduzeo ka-ko bi na efikasan način priku-pio potrebna sredstva.

Nesebičnu pomoć u radov-ima, spremanju hrane, i drug-im vidovima pomoći, pružilisu mještani, posebno Ibrahim(Ahma) Ćorović i njegova po-rodica.

Projekat je kao donacijuizradio projektni biro »Ambi-jent« Novi Pazar. Džamija jeprojektovana u dimenzijama8.5m x 13.5m sa pratećim sa-držajima abdesthane i mek-tebske učionice.

Radovi se izvode isključivood donacija ljudi iz Sandžaka iinostranstva, kao i preduzećakao što je stovarište građevin-skog materijala Ibrahima Ka-dića iz Bijelog Polja. Posebnotreba naglasiti angažovanjepreduzetnika iz Novog Pazara,Hajrudina (Ibrahima) Ćoro-vića, kao glavnog donatora.

M. Bahović

Putem sredstava informisa-nja, široj javnosti je poznato da jeu toku sanacija Husein-pašinedžamije u Pljevljima. Radovi nasanaciji, koji su počeli početkommaja, a čiji završetak je bio plani-ran za početak oktobra, prolongi-rani su zbog niza okolnosti, kojesu se javile tokom izvođenja rado-va.

Prvobitno su projektom pre-dviđeni radovi na konstruktivnojsanaciji džamije, a u toku real-izacije, javila se potreba za kom-pletnom sanacijom koja predviđai restauratorsko-konzervatorskezahvate. Sredstva za sanaciju kojaje na početku radova izdvojioRudnik uglja Pljevlja u iznosu od256 hiljada eura, pokazalo se danijesu dovoljna, te je Rudnik jošnekoliko puta finansijski inter-venisao, tako da je do sada utro-šeno 325 hiljada eura.

Odbor za sanaciju džamije jeodlučio da se za pomoć obratiprivrednim subjektima i drugiminstitucijama, kako bi obezbijediopotrebna sredstva za nastavakradova. Gruba procjena pokazujeda je za kompletnu sanaciju dža-mije potrebno oko milion eura.Javila se ideja o organizaciji Don-atorske konferencije i formiran jeorganizacioni odbor.

Na čelu Organizacionog odb-ora donatorske konferencijeimenovan je g. Đorđe Džuvero-vić, predsjednik borda direktoraRudnika uglja Pljevlja sa još 23člana.

Prva sjednica Odbora za prip-remu donatorske konferencijeodržana je 21. 10. u prostorijamaRudnika uglja, a sjednicom je uodsustvu predsjednika Džuvero-vića, predsjedavao član borda dir-ektora i predsjednik radne grupeza tehničku organizaciju konfer-encije, ing. Šećer Bajrović. Na sas-tanku su utvrđeni modaliteti idinamika aktivnosti radnih tijelaOdbora sa preciznim utvrđivan-jem zadataka i rokova. Donato-rska konferencija je planirana udrugoj polovini novembra, a po-zivi za uč-ešće biće poslani na 76adresa privrednim subjektima uCrnoj Gori, BiH, kao i značajnombroju ambasada i drugih organi-zacija. Predsjednik Odbora, Đor-đe Džuverović, s optimizmomočekuje ishod donatorske konfer-encije i ističe “da bi naši očevi inaši djedovi, bili ponosni na onošto mi danas radimo na zaštiti iočuvanju ovog najreprezentativn-ijeg objekta kulture na prostoruCrne Gore “.

Jakub Durgut

Povodom Ramazana, 29. septembra, na gradskom trgu u Rož-ajama održan je zajednički iftar, koji je organizovala istambulskapobratimska opština Bajrampaša. U nekoliko šlepera organizatorje u grad na Ibru dopremio oko tri i po hiljade obroka. Predsjednikopštine Bajrampaša, Husein Burge, kazao je da će ramazanski kar-avan pod imenom "Bratstvo ne poznaje granice" obići 27 gradovau nekoliko balkanskih zemalja, te da je iftar, iste večeri, bio orga-nizovan i u Ljubljani.

- Naš cilj je da ovakva okupljanja na Balkanu budu simbol pri-jateljstva, bratstva, dobre volje i zajedničke radosti svetog mjesecaRamazana. Ako rijeka ne bi imala mosta ne bi se moglo preći nadrugu stranu. Opština Bajrampaša je u srcu stvorila most premavama - kazao je Burge.

U ime opštine Rožaje, gradu pobratimu zahvalio se Nusret Kal-ač, gradonačelnik, podsjetivši da u Bajrampaši živi veliki broj isel-jenika iz Rožaja.

- Imamo mnogo toga što nas veže, mnogo zajedničkog i vjerujemda ćemo naše prijateljstvo još više unapređivati u vremenu kojedolazi. Smatram da ovo druženje treba da se nastavi ne samo zbognas nego i zbog naše djece i generacija koje dolaze - kazao je Kalač.

Nekoliko hiljada Rožajaca je nakon večere bilo u prilici da vidibogat kulturno-zabavni program, a zabavljali su ih pjevači izBosne, Al Dino i Elvira Rahić. (DAN)

Drugi po redu iftar, u orga-nizaciji Vlade SjedinjenihAmeričkih Država održan je28. septembra u Podgorici. Označaju ramazana i iftara, zamuslimane širom svijeta, gov-orila je na početku Arlin Feril,američki konzul u Podgorici,ističući da svi uvažavaju onošto predstavlja tradicija isla-ma.

- Tradicija posta nas pod-sjeća na probleme onih kojinemaju i zato smo se ovdje iokupili - kazala je pored osta-log ona.

Domaćin ovogodišnjegiftara, direktor USAID-a, KitSimons, istakao je da bi tradi-cija muslimana širom svijetada se tokom ramazanskog po-

sta i iftara porodično okuplja-ju i zbližavaju, trebala da budevodilja svima.

- Muslimani čine mali, alivrlo značajan dio američkekulture. U SAD danas živi petmiliona muslimana i to je re-ligija koja se najbrže širi. Ja-sno je i zašto, jer glavni nosio-

ci islama podstiču čovječanst-vo da postane bolje - kazao jeSimons.

Reis Islamske zajednice uCrnoj Gori, Rifat ef. Fejzić, za-hvalio se organizatorima ifta-ra, ističući da Ameriku doživ-ljavaju kao svog prijatelja.

(DAN)

U susret donatorskoj konferenciji za sanaciju Husein-pašine džamije

Potrebno jošsredstava

U organizaciji američke vlade u Podgorici održan tradicionalni iftar

Simons: Islam čini čovječanstvoboljim

Za nekoliko hiljada vjernika u Rožajama organizovaniftar na gradskom trgu

Iz Istambula stiglo trii po hiljade obroka

Izgradnja džamije u Ivanju kod Bijelog Polja

tetor 2006. 10

““........ SS’’kkaa ddyysshhiimm ssee vveepprraatt eemmiirraa ii sshhllyyeejjnnëë aattoo ttëë kkëëqqiijjaatt..KKjjoo ëësshhttëë nnjjëë kkëësshhiillllëë ppëërr aattaa qqëëii pprraannoojjnnëë kkëësshhiillllaatt.. DDhhee ttii jjii iidduurruueesshhëëmm,, ssee AAllll--llllaahhuu nnuukk uuaahhuummbbëë sshhppëërrbblliimmiinn bbaammiirrëëssvvee””..(Hudë, 114-115)

Në këtë artikull do të bëjëpërpjekje që në pika të shkurtratë shtjelloj çështjen e krijimit tënjeriut, shkakun për falje tëmëkateve, shkakun për domin-im ndaj mëkateve, për muttei-kun (të devotshmin) që ka shu-më të mira dhe, pejgamberët ur-dhërohen për ibadet, lutje dheistigfar, respektivisht përpjekjaime qëndron në atë për të shp-jeguar vet çështjet në fjalë dhetë ekzistuarit e një lidhshmëria,zinxhiri apo hallke, mes pesëçështjeve të lartshënuara.

Krijimi i njeriutNë dallim nga çdo krijesë

tjetër, njeriu u krijua për ta njo-hur dhe për t’i bërë ibadet All-llahut xh.sh. Mirëpo kjo dallonnga krijesat tjera, sepse atij iudha aftësi mendore dhe kompe-tenca të caktuar mos ta njohë –ta njohë Atë, e jo tavan ve ker-hen (me dashje e pa dashje). (AliImran, 83).

Nga ana tjetër, mëse nor-male është se muslimani nukmundet me qenë i pagabuesh-ëm në kuptimin absolut, por de-tyrë e tij është që të bëjë përpje-kje për t’i bërë rezistencë arm-ikut të përbetuar, shejtanit, i cilinë mënyrë permanente është igatshëm dhe i përbetuar për tacytur, nxitur dhe ngacmuar që aitë gabojë. Kështu që, detyrë emuslimanit është që mos të lejo-jë të provokohet nga armiku ilartcekur dhe të bie në gracka tëtij e të praktikojë ndonjë nga më-katet e mëdha siç janë: mos-agjërimi i muajit të Ramazanit,mosfalja e namazit, mosdhënia ezekatit, lëshuarja e xhihadit (për-pjekje e vazhdueshme për tëqenë nën porosinë kur’anoredhe sunnetiane), të marrit mepërgojim, të gënjyerit, të marritme shpifje, të provokuarit e mus-limanit, të nënçmuarit e musli-manit, prekja e dinjitetit të mus-limanit etj. Ma thotë mendja sevetëm një moment po që semendojmë, nuk mund t’i bëjmëlak dëshmisë se mëkatet e lart-përmendura praktikohen nësejo për asgjë tjetër, vetëm sa për

të hapur bisedë. Megjithatë, ed-he për mëkatet në fjalë ka rru-gëdalje, e ajo është pendimi, e sau përket atyre që bëhen në for-mën lapsuse, ekziston shkas përfalje dhe dominim ndaj tyre. Tëshohim në dy nëntitujt vijues.

Shkas për shlyerjen dhefaljen e mëkateve

Muëmini ka për obligim tëbëjë përpjekje për të zbatuar atëqë urdhëroi All-llahu xh.sh. dheSunneti i Resulullahut dhe të la-rgohet e të abstenojë nga ajo qëndalon Sheriati Islam. Në të ku-ndërtën, përsëri nuk është nërrugë pa krye, sepse porta e tev-bes (pendimit) dhe istigfarit (tëkërkuarit falje) asnjëherë nukmbyllet.

Sa u përket mëkateve qënuk i përkasin kategorisë së rë-ndë, të cilat bien në domenin erastit dhe të cilat nuk bëhen menjë parapërgatitje (p.sh. fyerja enjë muslimani pa përgatitje par-aprake, do me thënë rastësisht),për to ekziston shkas për shlyer-je dhe falje të tyre. Lidhur mekëtë All-llahut xh.sh. thotë:““......SS’’kkaa ddyysshhiimm ssee vveepprraatt ee mmiirraaii sshhllyyeejjnnëë aattoo ttëë kkëëqqiijjaatt......””(Hudë, 114). Ndërkaq, Muham-medi a.s. thotë: “Pesë namazet eobligueshme dhe namazi i xhu-masë, deri në xhumanë e ardhs-hme, i fshijnë mëkatet e vogla tëbëra ndërmjet këtyre kohëve tënamazit, në qoftë se muslimaninuk bën mëkate të mëdha” (Tra-nsmetojnë Muslimi dhe Tirmi-dhiu). Në një tjetër hadith thu-het: “Hiqni salavate për mua,sepse heqja salavate për mua dot’ju lajë mëkatet dhe do t’uashtojë begatitë”. (TransmetonI’bn ebi Shejbe prej Ebu Hurej-res). Na ka treguar Muslim b.Ibrahimi, ky prej Ebu Hurejresr.a., ky prej Pejgamberit a.s., icili ka thënë: “Kush agjëron Ra-mazanin me besim dhe përkush-tim, do t’i falen mëkatet e më-hershme” (Transmeton Buha-riu). Nga i njëjti sened (mbësht-etje – zinxhir) transmetonBuhariu se Resulullahu s.a.v.s.,ka thënë: “Kush falet dhe lutetNatën e Kadrit me besim dhepërkushtim, do t’i falen atij më-katet e mëhershme”. GjithashtuMuhammedi a.s. thotë: “Pasi tëkesh bërë një të keqe, bën një tëmirë, që do ta fshijë të keqen”.(Transmeton Taberaniu nga Eba

Dherri).Ndaj, muslimani duhet

pasur kujdes që mos të provoko-het, mos të bie nën ndikimin eshejtanit për të bërë ndonjë ngamëkatet e kategorisë në fjalë, esa u përket mëkateve jo të kate-gorisë së lartshënuar, për shlyer-jen dhe faljen e tyre, ndër të tje-ra ishin edhe këto shkaqe.

Shkas për dominim ndaj mëkateve

Është formë tjetër përmes sëcilës bagazhi i të mirave të muë-minit rëndon kundruall të këqi-jave të tij. Për këtë kemi kate-gorinë kur’anore dhe atë të sun-netit të Resulullahut s.a.v.s. All-llahu xh.sh. thotë: ““KKuusshh vvjjeennmmee nnjjëë ((ppuunnëë)) ttëë mmiirrëë,, aaii ((nnëë ddiitt--ëënn ee GGjjyykkiimmiitt)) sshhppëërrbblleehheett ddhhjjee--ttëëffiisshh,, ee kkuusshh vvjjeenn mmee ((vveeppëërr)) ttëëkkeeqqee,, aaii nnddëësshhkkoohheett vveettëëmm ppëërrttëë.. AAttyyrree nnuukk uu bbëëhheett ee ppaaddrree--jjttëë””.. (El-Ena’m, 160).

Dhjetëfishi i shpërblimit përnjë vepër të mirë është shkallamë e ulët e shpërblimit, meqëmë e larta është shtatëqind e si-për. Shpërblimi i shumëfishtëështë bujaria e të Madhit All-llah, e ndëshkimi sipas veprësështë drejtësia e Tij.

Ajeti tjetër: ““SS’’kkaa ddyysshhiimm sseeAAllll--llllaahhuu nnuukk bbëënn ppaaddrreejjttëëssii aassssaa ggrriimmccaa,, ee nnëëssee aajjoo vveeppëërr ëësshhttëëee mmiirrëë,, AAii ee sshhuummëëffiisshhoonn aattëë ddhheeVVeettëë AAii ii jjeepp sshhppëërrbblliimm ttëë mmaaddhh””(En-Nisa, 40).

I Dërguari i All-llahut (paqjadhe shpëtimi qofshin mbi të)deklaron se All-llahu xh.sh. tho-të: “Nëse abdi (adhuruesi) imsynon një (vepër) të mirë e nuk ebën, ia shënoj një të mirë, e nësee bën (veprën), ia shënoj dhjetë tëmira e gjerë në shtatëqind fish (iashumëfishoj gjerë në shtatëqind),e nëse synon ta bëjë një të keqe,por nuk e bën, nuk ia shënoj atë,e nëse e bën, ia shënoj një tëkeqe”. (E zgjodhi Muslimi).

Prandaj, shihet qartë semuslimani i cili në jetën e tij kaprojekt dhe jetë Islame ështëabsurde që e keqja të dominojëndaj të mirave të tij, meqenësepikënisja e së mirës është medhjetë, ndërkaq e së keqes njëpër një. Megjithatë, kjo vlen përmuslimanin i cili projektant tëjetës së tij ka Kur’anin dhe Su-nnetin e Resulullahut s.a.v.s.dhe në këtë mënyrë nuk i mbe-tet hapësirë për të dalë nga kor-

nizat e Sheriatit Islam. Në ku-adër të kësaj që u tha gjer më ta-ni mund të bëhet fjalë për mut-tekiun (të devotshmin).

Për muttekiun ka shumë të mira

Një musliman i caktuar përtë mundur që të vazhdojë nëmënyrën e lartpërmendur dhetë përfitojë e përvetësojë këtë qëu tha, prore duhet pasur para-sysh formulën kur’anore: ““VVee--ttëëmm TTyy ttëë aaddhhuurroojjmmëë ddhhee vveettëëmmttee TTii kkëërrkkoojjmmëë nnddiihhmmëë!!”” (El-Fatiha, 4) Andaj, pa formulënnë fjalë e gjithë përpjekja do tëishte e kotë dhe e pafrytshme.Kështu që, pozicioni i muslima-nit është: mes përpjekjes për ve-prim dhe të kërkuarit të ndih-mës nga All-llahu xh.sh. në më-nyrë permanente. Në këtë kon-tekst do të vinte në shprehje de-votshmëria dhe i devotshmi.Përkufizimi i devotshmërisë dotë ishte: përpjekje e vazhdue-shme për të bërë atë që urdhë-ron Sheriati Islam, nga njëraanë, dhe të larguarit nga ajo qëka ndaluar Sheriati Islam, ngaana tjetër.

Kjo që u tha quhet vepër emirë, e vepërmirin dhe të devot-shmin e pret e mira në këtë botëdhe në botën tjetër.

Sa i përket të mirës në këtëbotë, All-llahu xh.sh. thotë:““KKuusshh bbëënn vveeppëërr ttëë mmiirrëë,, qqooffttëëmmaasshhkkuullll oossee ffeemmëërr,, ee dduukkee qqeennëëbbeessiimmttaarr,, NNee ddoo tt’’ii jjaappiimm aattiijj nnjjëëjjeettëë ttëë mmiirrëë ((nnëë kkëëttëë bboottëë))......””(En-Nahl, 97). Prandaj vepra emirë, e atij që është besimtar,është garantuese për një jetë tëkënaqur edhe gjatë kësaj jete.Para All-llahut xh.sh. shpërble-hen njësoj vepra e mashkullitdhe e femrës. Kur është fjalapër botën tjetër, respektivishtpër shpërblimin për botën e ma-tanshme, të lexojmë fjalën e All-llahut xh.sh.: ““...... EE ((nnëë bboottëënnttjjeettëërr)) ddoo tt’’uu jjaappiimm sshhppëërrbblliimmiinnmmëë ttëë mmiirrëë ppëërr vveepprraatt ee ttyyrree””(En-Nahl, 97). Ndaj, për vepër-mirin dhe muttekiun shpërbli-mi në fjalë, sipas të shprehurittë Kur’anit adhimushshan, ësh-të ky: ““SS’’kkaa ddyysshhiimm ssee ttëë ddeevvoott--sshhmmiitt kkaannëë ffiittiimmee ttëë mmëëddhhaa.. KKoo--ppsshhttee ee vvrreesshhttaa rrrruusshhii.. EEddhhee vvaa--sshhaa ttëë nnjjëë mmoosshhee.. EEddhhee ggoottaa ttëëmmbbuusshhuurraa pplloott vveerrëë.. AAttyy nnuukkddëëggjjoojjnnëë ffjjaallëë ttëë kkoottaa,, aass ggëënnjjee--sshhttrraa.. SShhppëërrbblliimmee ee ddhhuurraattaa ttëë

sshhuummttaa ddhhëënnëë nnggaa ZZoottii yytt.. ZZoottii iiqqiieejjvvee ee ii ttookkëëss,, ddhhee ççkkaa kkaa nnddëërr--mmjjeett ttyyrree,, qqëë ëësshhttëë MMëësshhiirruueess,, ttëëCCiilliitt nnuukk kkaannëë ttëë ddrreejjttëë tt’’ii bbëëjjnnëëvvëërreejjttjjee.. AAttëë ddiittëë XXhhiibbrriillii ddhheeeennggjjëëjjtt qqëënnddrroojjnnëë ttëë rrrreesshhttuuaarr,,aasskkuusshh nnuukk fflleett ppooss aattiijj qqëë eelleejjoonn MMëësshhiirruueessii ddhhee ii cciillii ee tthhoottëëttëë vvëërrtteettëënn.. AAjjoo ëësshhttëë ddiittaa ee vvëërr--tteettëë,, ee kkuusshh ddëësshhiirroonn llee ttëë kktthhee--hheett rrrruuggëëss ttee ZZoottii ii vveett.. NNee uuaa ttëërr--hhooqqëëmm jjuuvvee ((iiddhhuujjttaarrëëvvee)) vvëërreejjtt--jjeenn ppëërr nnjjëë ddëënniimm ttëë aaffëërrtt,, nnëë ddii--ttëënn kkuurr nnjjeerriiuu ((bbeessiimmttaarr)) sshhiikkoonnssee ççkkaa ii kkaannëë ssjjeellllëë dduuaarrtt ee vveettaa,,ee jjoobbeessiimmttaarrii tthhoottëë:: AAhh,, ssaa mmiirrëëddoo ttëë iisshhttee ppëërr mmuuaa ssiikkuurr ttëë iisshhaaddhhee!!”” (En-Nebeë, 31-40).

Njerëzit e devotshëm do tëkenë kënaqësi të mëdha, edhepër arsye se besuan e bënë vep-ra të mira, por edhe dhurata ngabujaria e Zotit të madhëruar saqë atë ditë (Ditën e Gjykimit)edhe shpirtrat më të lartë dheengjëjt qëndrojnë gatitu dheaskush nuk mund të flasë pa idhënë leje All-llahu xh.sh. Nje-riu (jomuslimani) i sheh veprate tyre, andaj thotë: Do të kishteqenë fat për mua sikur të kishaqenë dhe e jo njeri, ose të ishabërë dhe si kafshët që bëhenpasi ta kenë marrë hakun prejnjëra-tjetrës.

Edhe pejgamberët kanëqenë të obliguar me ibadet, lutjedhe istigfar.

Pejgamberët urdhërohen për ibadet dhe istigfar

Kur është fjala për pejgam-berët do të përmendim Ademina.s., bashkëshorten e tij Havën,redijallahu anha, Jusufin a.s.dhe Muhammedin a.s. vulën epejgamberëve.

Ademi a.s. dhe bashkëshort-ja e tij pas gabimit të bërë, tha-në: ““ZZoottii yynnëë,, nnee ii bbëëmm ppaaddrreejj--ttëëssii ((ee ddëëmmttuuaamm)) vveettvveetteess ssoonnëë eennëë qqooffttëë ssee nnuukk nnaa mmbbuulloonn((mmëëkkaattiinn)) ddhhee nnuukk nnaa mmëësshhiirroonn,,nnee mmee ssiigguurrii jjeemmii pprreejj ttëë sshhkkaattëërr--rruuaarrvvee!!”” (El-A’raf, 23). Që do tëthotë se gabuan, por pas gabim-it kërkuan magfiretin e All-llahut xh.sh.

Jusufi a.s., pejgamber, që nëmoshën rinore i bëri rezistencësë keqes, amoralitetit dhe shej-tanit, gjë për të cilat iu nevojitmund dhe vuajtje të llojllo-jshme, e një ndër to është edheburgu, ku Pejgamberi i All-lla-

Është absurd dominimi isë keqes në jetën Islame

1111 tetor 2006. EELLIIFFislamske novinegazetë islameTEMË ISLAME

Ekziston vetëm një fjalë e cila përmble-dh të gjithë esencën e ligjeve Islamedhe të gjitha mësimet Islame; një fjalë

kjo që përshkruan vlerën absolute e cilapërfshin të gjitha vlerat Islame. Kjo ështëdrejtësia. Kur’ani thotë:

““NNee ii ddëërrgguuaamm ttëë ddëërrgguuaarriitt TToonnëë mmee aarr--gguummeennttee ttëë qqaarrttaa ddhhee NNee zzbbrriittëëmm mmee aattaa lliibb--rriinn ddhhee ddrreejjttëëssiinnëë qqëë tt’’ii ppëërrmmbbaahheenn nnjjeerrëëzziitt ttëëssëë ddrreejjttëëss..””(Al-Hadidë, 57:25)

I vetmi shkak i dërgimit të pejgambereveishte për të vendosur drejtësi në botë dhepër t’i dhënë fund padrejtësisë. Në përgji-thësi, të bësh drejtësi do të thotë t’i japëshçdo njërit të drejtën e tij (hakun). Por ky për-kufizim i thjeshtë maskon të gjitha vështi-rësitë e jetës në lidhjet e tyre të llojllojshmedhe të pandryshuara; të gjitha provokimet;të gjitha shqetësimet dhe problemet; të gji-tha mosmarrëveshjet dhe dilemat. Për t’idrejtuar njerëzit, Allahu xh.sh. dërgoi Pejga-mberët me shenja të qarta, Librin, dhe Eku-jlibri. Libri përmban shpalljet që tregojnë seçfarë është e drejtë dhe çfarë jo apo çfarëështë mirë dhe çfarë keq. Kurse ekuilibri në-nkupton mundësitë tona për të matur dhekalkuluar që neve të mund të ndjekim rru-gën e treguar nga Libri dhe të shpjeguar ngaPejgamberët.

Së bashku këto burime na mësojnë secilat janë të drejtat e Allahut xh.sh, të njer-ëzve të tjerë, dhe të drejtat tona personalembi vetveten tonë dhe si ti balancojmë ato.Një jetë e jetuar në përkushtim ndaj Allahutxh.sh., është, një veprim i vazhdueshëmekuilibri dhe drejtpeshimi, individuale sidhe kolektive.

Nën rrethanat normale shumë njerëzmund të jenë të drejtë. Por Islami urdhëronbesimtarët që të jenë të drejtë madje edhepërballë emocioneve të forta konfliktëse. Nëmarrëdhënie me njerëzit e tjerë, dy janë pen-gesat për drejtësi; dashuria dhe urrejtja. Shi-koni se si Kur’ani na mëson që t’i mundimdhe kapërcejmë pengesën e parë në marrëd-hënie me të afërmit tanë apo madje edhe mevetveten tonë.

““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt,, vvaazzhhddiimmiisshhtt ttëë jjeennii ttëëddrreejjttëë ppëërr hhiirr ttëë AAllllaahhuutt eeddhhee nnëëssee ëësshhttëë kkuunn--ddëërr vveettvveetteess ssuuaajj,, kkuunnddëërr pprriinnddëërrvvee oossee kkuunn--ddëërr ttëë aaffëërrmmvvee,, llee ttëë jjeettëë aaii ((ppëërr ttëë cciilliinn ddëëss--hhmmoohheett)) ppaassaanniikk aappoo vvaarrffaannjjaakk,, ppssee AAllllaahhuuddii mmëë mmiirrëë ppëërr ttaa.. MMooss nnddiiqqnnii pprraa eemmoocciioonniinnee tt’’ii sshhmmaannggeennii ddrreejjttëëssiissëë.. NNëëssee sshhttrreemmbbëërroonniioossee ttëërrhhiiqqeennii,, AAllllaahhuu hhoollllëëssiisshhtt ddii ççkkaa ppuu--nnoonnii..”” (En-Nisa, 4:135)

Kjo është zgjidhja nga Kur’ani e konflik-tit të vazhdueshëm mes interesit personaldhe drejtësisë. Bëhu i drejtë, madje edhe në-se është kundër interesave përciptazi të defi-nuara personale, apo, edhe atyre më tëafërmeve të tu. Njerëzit injorantë mendojnëse i mbrojnë interesat e veta duke qenë të pa-drejtë me të tjerët. Vendimi i tyre për tëqenë i drejtë apo jo mund të bazohet në njëkalkulim gjakftohtë plotësisht në interes pe-

rsonal. Por besimi i vërtetë në Allahunxh.sh. e ngrit njeriun më lartë se sa kjo me-ndje e kufizuar. Këto ajete Kur’anore na ri-kujtojnë që Mbrojtësi i Vërtetë i interesave tëtë gjithë njerëzve është vetëm Allahu xh.sh.dhe Ai do të na mbrojë neve kur ne ndjekimurdhrin e Tij për të qenë të drejtë. Drejtësiae kërkuar nga Islami nuk lejon favorizim.

Pengesa e dytë njëjtë e fuqishme ështëurrejtja. Këtu, Kur’ani urdhëron :

““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt!! BBëëhhuunnii pplloottëëssiisshhtt ttëë vveenn--ddoossuurr ppëërr hhiirr ttëë AAllllaahhuutt,, dduukkee ddëësshhmmuuaarr ttëëddrreejjttëënn,, ddhhee ttëë mmooss uu sshhttyyjjëë uurrrreejjttjjaa nnddaajj nnjjëëppooppuullllii ee tt’’ii sshhmmaannggeennii ddrreejjttëëssiissëë;; bbëëhhuunnii ttëëddrreejjttëë,, sseeppssee aajjoo ëësshhttëë mmëë aaffëërr ddeevvootthhmmëëiirrssëë,,KKiinniiee ffrriikkëë AAllaahhuunn ssee AAllllaahhuu ddii hhoollllëëssiisshhtt ppëërraatt ëëqqëë vveepprroonnii..”” (Al-Maide, 5:8)

Me fjalë të tjera, nuk mund të bësh pa-drejtësi madje edhe kur ballafaqohesh mearmikun. Tentimi i natyrshëm, dhe jo civi-lizues është të trajtosh armikun më pak se saqenie njerëzore që do të thotë se dikush nukka të drejta dhe as nuk meriton drejtësi. Kjoaq sa ishte e vërtetë në shoqërinë fisnore pa-ra Islame, Xhahiljetit (e bazuar në injorancë)aq është e vërtetë edhe sot. Shiko se si Isla-mi e parandalon këtë. Është urdhër për bes-imtarët, duke rikujtuar që Allahu xh.sh. potë shef, që urrejtja ndaj të tjerëve nuk mundtë përdoret si arsyetim për të bërë padrejtësikundër tyre.

Drejtësia kërkon dëmshpërblim dheIslami thërret në “një sy për një sy”. Por kjonuk do të thotë për një sy të pafajshëm njësy të pafajshëm; por do të thotë syri i krimi-nelit për syrin e viktimës. Është për tu habi-tur se si disa që këtë të fundit e quajnë aktbarbar, e në fakt mbështeten tek e para kurkriza reale paraqitet.

Katërmbëdhjet shekuj më parë këto ur-dhra formuan një shoqëri në të cilën i pasuridhe i varfëri, shoku dhe armiku, muslimanidhe jomyslimani, sundimtari dhe i sunduari,të gjithë trajtoheshin të njëjtë dhe të gjithë ekishin parasysh drejtësinë. Kadia (gjykatësi)ishte i pavarur dhe askush, e as edhe Halifanuk ishte mbi ligjin. Nëse paraqitej ndonjëkonflikt midis Halifes dhe një personi të za-konshëm, të dy duhej të dilnin përpara ligjitdhe të paraqitnin dëshmitë e tyre. HistoriaIslame është përplot ndodhi të kësaj natyre,kudo që muslimanët sundonin për gjatëEpokës së Artë.

Për më tepër, kjo drejtësi nuk ishte e ku-fizuar vetëm për qytetarët e shtetit Islam.Islami deklaron drejtësinë si një vlerë fonda-mentale morale që duhet të përfshij çdoindivid, mikun dhe armikun njëjtë. Të traj-tojmë vetëm dy shembuj të shpejtë nga his-toria.

Kur sahabi i njohur Hudhajfa in Jamanr.a. dhe babai i tij po udhëtonin për nëMedine u ndaluan nga Abu Xhahli, i lejoi tëvazhdonin rrugën vetëm me një kusht; qënuk do të merrnin pjesë në luftën kundërnjerëzve të tij. Kur ata arritën në Medine,

muslimanët po përballoheshin me luftën eBedrit në të cilën ata ishin dobët të armato-sur përballë një ushtri të madhe sa tre herëe tyre. Ishte një luftë në të cilën vetë mbijete-sa e bashkësisë së muslimanëve ishte në py-etje dhe çdo person ishte tmerrësisht i do-mosdoshëm. Megjithatë Pejgamberi a.s. nuki lejoi ata të bashkoheshin me ushtrinë mus-limane pasi që ata e kishin dhënë fjalën qënuk do e bënin një gjë të tillë.

Gjatë sundimit të Omerit r.a. në një kohëushtria muslimane në Palestinë duhej tëlargohej për shkak të një fushate në Siri. Sizakonisht ushtria kishte grumbulluar taksëndhimii nga të nënshtruarit duke ju siguruarmbrojtje. Dhe, kur rrethanat i detyruan ataqë të largohen, ishte e qartë se ata nuk do tëishin në gjendje t’iu ofrojnë mbrojtje. Thje-sht ata mund të largoheshin apo ndoshta përmarrëdhënie më të mira publiku ata mundtë shpjegonin gjendjen dhe të kërkonin falje.Por kjo ishte ushtri muslimane. Përpara setë largoheshin ata kthyen të gjitha taksat egrumbulluara megjithëse të nënshtruaritnuk ishin në pozicionin që ta kërkojnë aponxjerrin atë. Vendasit u lan të habitur ngakjo drejtësi, të cilën nuk e pritnin as nga ba-shkë-besimtarët e tyre kur ata sundonin.

Gjithashtu, edhe për gjatë periudhës sërënies së sundimit Islam gjejmë raste të ja-shtëzakonshme për kohën. Një shembullnga historia e sotme mund mjafton këtu.Gjatë sundimit të Angllisë në Indi, një herë,një mosmarrëveshje lindi ndërmjet mes Hi-ndusëve dhe muslimanëve rreth një copëtoke. Hindusët pohonin se i përket një tem-pulli ndërsa muslimanët thonin që i përketnjë xhamie. Emocionet ishin të larta në tëdyja anët dhe mundësia e konfliktit ishtereale. Gjykatësi anglez nuk mund të gjenteasnjë mënyrë që të paracaktojë të vërtetën.Fjalët e njërit grup kundërshtonin tjetrin.Përfundimisht gjykatësi pyeti të dy grupetnëse do të besonin dëshminë e ndonjë per-soni. Ata pranuan. Ishte një imam (prijësfetar) musliman i njohur për devotshmëri.Imami u thirr të paraqitej përpara gjyqit sinjë dëshmitar në një atmosferë shumë tëzymtë, ku e gjithë bashkësia e tij kërkontenga ai që me dëshminë e tij të fitojnë gjyqin.Dëshmia e tij ishte e shpejt. “Hindusët kanëtë drejtë” tha ai. “Pohimi i muslimanëveështë i pabazë”. Me këtë deklaratë ai nuk tr-adhtoi bashkësinë e vet por afirmoji edhenjë herë vendosmërinë e pa luhatur për tëvërtetën dhe drejtësinë mbi të gjitha.

Kjo është drejtësia për të cilën bota kanevojë sot.

““AAllllaahhuu jjuu uurrddhhëërroonn qqëë ttuu jjeeppnnii aammaannee--ttiinn ttëë zzoottëëvvee ttëë ttyyrree ddhhee kkuurr ttëë ggjjyykkoonnii,, jjuu uurrdd--hhëërroonn ttëë ggjjyykkoonnii mmee ttëë ddrreejjttëë mmeess nnjjeerrëëzzvvee..SSaa ee mmiirrëë ëësshhttëë kkjjoo qqëë jjuu kkëësshhiilllloonn.. AAllllaahhuuddëëggjjoonn ddhhee sshheehh ssii vveepprroonnii..”” (En-Nisa, 4:58)

Nga KKhhaalliidd BBaaiiggShqipëroi Brunilda Brasha

Çfarë na mëson Islamipër Drejtësinë

hut prej dy alternativave amora-litet-burg, zgjodhi burgun. Shihç’flet Kur’ani adhimushshanpër këtë:

““AAii ((JJuussuuffii)) tthhaa:: OO ZZoottii iimm,,bbuurrgguu ëësshhttëë mmëë ii ddaasshhuurr ppëërrmmuuaa sseessaa aattëë qqëë mmëë ooffrroojjnnëë aattaammuuaa ddhhee nnëëssee TTii nnuukk llaarrggoonn pprreejjmmeejjee ddrreeddhhiinnëë ee ttyyrree,, uunnëë mmuunnddttëë aannoojj tteekk aattaa ee ttëë bbëëhheemm iinnjjoo--rraanntt””.. (Jusuf, 33). Nga tekstikur’anor kuptojmë se këtu kemitë bëjmë me rezistencën e Pejg-amberit në fjalë ndaj së keqes,amoralitetit dhe mbështetjen etë kërkuarit ndihmë tek All-lla-hu xh.sh.

Teksti tjetër kur’anor: ““UUnnëënnuukk ee sshhffaajjëëssoojj vveetteenn ttiimmee,, ppsseeeeppsshhii ëësshhttëë sshhuummëë nnxxiittëëss ppëërr ttëëkkeeqqeenn,, ppëërrvveeçç aattëë qqëë ee kkaa mmëësshhiirr--uuaarr ZZoottii iimm,, ssee ZZoottii iimm ëësshhttëë qqëë ffaallee mmëësshhiirroonn sshhuummëë””.. (Jusuf, 53).

Të shohim edhe një ajet seç’na tregon për sjelljen e Jusufita.s. ndaj All-llahut xh.sh.: “... Tije kujdestar imi në dunja e nëahiret, më bën të vdes muslimandhe më bashko me të mirët!” (Ju-suf, 101). Nga teksti në fjalë mës-ojmë për Jusufin a.s., edhe psePejgamber, se si i lutet All-llahutxh.sh. që të vdesë si muslimandhe ta bashkojë me të mirët.

Muhammedi a.s. edhe sinjeri edhe si Pejgamber ishte mëi miri i botës, prej fillimit e derinë përfundim të saj. Me rastinkur mushrikët (politeistët) e ofe-nduan, fyen dhe i thanë se ti jefarësosur, All-llahu xh.sh. mekëtë rast i shpalli sure të veçantë:““NNee,, vvëërrtteett,, ttëë ddhhaammëë ttyy sshhuummëë ttëëmmiirraa.. AAnnddaajj,, ttii ffaalluu ddhhee pprreejj kkuu--rrbbaann ppëërr hhiirr ttëë ZZoottiitt ttëënndd!! EE ss’’kkaaddyysshhiimm ssee uurrrreejjttëëssii yytt ëësshhttëë ffaarrëëssoo--ssuurr!!”” (El-Kevther, 1-3). Nga kjosure kuptojmë se nga Mu-hammedi a.s. kërkohet të faluritdhe adhurimi ndaj Zotit xh.sh.

Rasti tjetër është kur popul-lata me të madhe, turma-turma,vinte te Muhammedi a.s. për tëpranuar Islamin. Me këtë rastshpallet tekst kur’anor: ““KKuurr eerr--ddhhii nnddiihhmmaa ee AAllll--llllaahhuutt ddhhee ççlliirr--iimmii ((nnggaaddhhnnjjiimmii)),, ddhhee ii ppee nnjjee--rrëëzziitt qqëë ppoo hhyyjjnnëë ttuurrmmaa--ttuurrmmaannëë FFeennëë ee AAllll--llllaahhuutt.. TTii,, pprraa,, llaa--rrttëëssoojjee ZZoottiinn ttëënndd dduukkee ffaallëënnddee--rruuaarr ddhhee kkëërrkkoo nnggaa AAii ffaalljjee.. AAiivvëërrtteett pprraannoonn sshhuummëë ppeennddiimmiinn,,ëësshhttëë MMëësshhiirruueess ii mmaaddhh””.. (En-Nas’r, 1-3). Nga sureja në fjalëkuptojmë se All-llahu xh.sh.kërkon nga Muhammedi a.s. qëta lartësojë Atë, ta falënderojëdhe t’i kërkojë falje.

Prandaj, përderisa nga Pej-gamberët kërkohet ibadeti, lu-tja, istigfari dhe adhurimi, vallë,nuk duhet të vrasim mendjen seçfarë mbetet për neve?!

AAttaauullllaahh AALLIIUU

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 12ARSIMI ISLAM tetor 2006.

Arsimi i lartë është njëranga veprimtaritë më tërëndësishme të shoqërisë

njerëzore. Ai krijon një mjedis tëshëndoshë, të aftë dhe të përgat-itur shkencërisht, ku individëtmund t`i realizojnë potencialet etyre intelektuale dhe krijuese.Veprimtaria kreative e nivelit tëlartë në fusha të ndryshme i pa-jis njerëzit me njohuritë e domo-sdoshme, me vlerat e shkencës,me parimet e jetës, e në veçantingrit vetëdijen e njeriut.

Kur flitet për probleme kom-plekse mbi arsimin, qoftë të koh-ëve më të hershme, qoftë të ko-hëve tona, nuk mund të mos për-fillet e të anashkalohet edhe arsi-mi Islam si pjesë e pandarë e ar-simit të përgjithshëm në këtë pj-esë të Ballkanit- në Maqedonidhe në Kosovë. Edhe synimet ekësaj tryeze të sotme kushtuararsimit Islam kanë për objekt,pikërisht çështjet e arsimit dhetë edukimit Islam në këto troje.

Meqë veprimtaria arsimoredhe organizative e dy institucion-eve sipërore Islame në Maqedonidhe në Kosovë kanë një infrastr-ukturë organizative, arsimoredhe shkencore shumë të afërt,ajo, në këtë kumtesë do të trajto-het pikërisht si një tërësi e për-bashkët vlerash. Prandaj, vleravetë përbashkëta të këtyre dy insti-tucioneve do t’u qasemi në dyrrafshe: në rrafshin e vlerave tëtyre të deritanishme arsimore,edukative dhe shkencore, dhe nërrafshin e zhvillimit dhe avansi-mit të arsimit të lartë Islam në tëardhmen.

Arsimi i lartë Islam në Maqe-doni dhe në Kosovë do të tho-sha, ka një histori të shkurtër.Ai, në Kosovë zë fill me theme-limin e Fakultetit të StudimeveIslame në Prishtinë më 20.12.1992, themelues i së cilit ështëKuvendi i Bashkësisë Islame tëKosovës. Ndërkaq pesë vite mëvonë, respektivisht më 22 dhje-tor 1997 Bashkësia Islame e Ma-qedonisë themeloi Fakultetin eShkencave Islame në Shkup. Kë-to dy institucione të larta eduka-tive dhe arsimore Islame aftëso-jnë kuadra profesionale për tëplotësuar nevojat e institucion-eve fetare, arsimore, adminisrat-ive dhe shkencore të komunitetitIslam në këto treva.

Institucionet e lartpërmen-dur kanë statusin e funksionimitprivat që nga themelimi dhe në

këtë mënyrë vazhdojnë të zhvil-lojnë veprimtaritë e tyre edhesot. Kështu, me ligjet në fuqi tëtë dy qeverive, të Maqedonisëdhe të Kosovës statusi i fesë Isla-me dhe institucioneve fetare,edukative dhe arsimore mbetetedhe sot, ashtu siç ka qenë parashpërbërjes së Jugosllavisë, pjesëkonstitutive të së cilës qenë Ma-qedonia dhe Kosova.

Pra, feja Islame dhe institu-cionet e saj trajtoheshin si çësht-je private, të ndara nga shtetiedhe formalisht. Ky qëndrim ipadrejtë dhe injorues ndaj komu-nitetit Islam ka ngadalësuar përtë mos thënë ka penguar ritmet ezhvillimit dhe të ngritjes cilësoretë procesit edukativo-arsimor nëMaqedoni dhe në Kosovë. Pran-daj, nga ky kontekst duhet shik-uar edhe rrugën e vështirë të z-h-villimit të veprimtarisë arsimoredhe shkencore të këtyre dy insti-tucioneve të larta Islame në këtotreva.

PPllaanneett ddhhee pprrooggrraammeett mmëëssiimmoorreeFakulteti i Shkencave Islame

në Shkup dhe Fakulteti i Studi-meve Islame në Prishtinë, siç utha edhe më lartë janë institu-cione të larta arsimore dhe shke-ncore Islame që zhvillojnë vepri-mtaritë e tyre në kuadër të Bash-kësive Islame. Këto institucionetë larta Islame kanë për qëllimsigurimin e kuadrit fetarë: nëpu-nës, arsimtarë të medreseve, më-sues (mual-limë), imamë dhe pu-nëtorë shkencorë në fushën eislamistikës.

Për mbështetje ligjore dhepër mbarvajte të punës edukati-ve, profesionale dhe shkencore,themeluesit e këtyre institucion-eve të larta që në fillim patën ha-rtuar statutet e tyre. Rregullimine jetës arsimore dhe shkencore epërcaktojnë planet dhe program-et mësimore të lëndëve të cilatnë via të përgjithshme mund tëpërfshihen në katër grupe të më-dha. Në grupin e parë bëjnë pje-së lëndët e natyrës së besimit, nëtë dytin ato të jurispondencës,në grupin e tretë ato të kulturëssë përgjithshme fetare dhe filoz-ofike dhe në grupin e katërt bënpjesë filologjia. Kjo shtrirje e lën-dëve mësimore mendoj se ështënë përputhshmëri të plotë menatyrën e kërkesave të përgjiths-hme të jetës Islame në këto visedhe më gjerë.

Për hartimin e planeve dhe

programeve mësimore kanë pun-uar komisione profesioniste tëcilat kanë dhënë mund të pakur-syer për vënien në jetë të këtyreinstitucioneve të para të arsimittë lartë Islam në Maqedoni dhenë Kosovë. Dhe, pa dyshim insti-tucionet e lartpërmendura dukeu mbështetur në normat statuta-re e filluan veprimtarinë arsimo-re dhe shkencore Islame dukekrijuar kështu kushte dhe hapës-irë frytdhënëse për ngritjen e ve-tëdijes, të kuptimit dhe mendim-it Islam.

Sot, gati pas një dekade tëpunës arsimore dhe shkencoretë institucioneve tona të larta Isl-ame në Shkup dhe në Prishtinë,shënohet një jubile i rëndësis-hëm për historinë e arsimit Isl-am në trevat tona. Veprimtariaarsimore dhe shkencore e këtyreinstitucionve të larta ka hapurshtigje të reja për avancimin eIslamit, për ta vënë atë në komu-nikim shkencorë, dhe për ta bë-rë edhe më të hapur për mend-ime fetare.

Këto institucione, vatra arsi-more, shkencore e intelektuale,kontribuan dhe vazhdojnë tëkontribuojnë në kultivimin emësimeve Islame në vend dhejashtë. Në kuadër të kësaj, duhettheksuar se këto institucione arr-itën që të krijojnë lidhje të drejt-përdrejta të mësimdhënësve dhestudentëve me qytetarët tanë,nëpërmjet aktiviteteve edukativedhe shkencore gjatë ditëve tëxhumasë, Ramazanit, bajrame-ve, konferencave shkencore, me-diave të shkruara dhe atyre elek-tronike etj. Këto kontakte kriju-an dhe po krijojnë një realitet tëri për Islamin dhe mendimin Is-lam. Është fare e qartë se këtolidhje po ndikojnë që t’u hapetrruga koncepteve të drejta përIslamin në formën e një zinxhiriqë synon të shumëfishojë hallkate të bëhet zotëruese. Këto kon-takte dhe këto përqasje mendim-esh ndihmojnë që Islami të jetë ikuptueshëm i qartë dhe i pran-ueshëm për të gjithë.

Për një kohë shumë të shku-rtër institucionet e përmendurau bënë vatra të vërteta prej ngadolën një numër i konsiderue-shëm intelektualësh të të dy gjin-ive. Disa prej tyre ushtrojnë vep-rimtaritë e tyre nëpër institucio-ne fetare, shkencore e arsimore.Ndërkaq një numër jo i vogël ityre vazhdojnë studimet pasuni-

versitare në Prishtinë, Shkup,Tetovë, Siri, Liban, e gjetiu, nëmënyrë që të kualifikohen dhetë aftësohen mëtej profesional-isht dhe shkencërisht nga fushae islamistikës.

Arsimin e lartë Islam në Ma-qedoni dhe në Kosovë në këtëdhjetëvjetësh të punës dhe vepri-mtarisë së tij e kanë përcjellurnjë varg problemesh, varësishtnga situatat shoqërore-politikenë këto vise. Kjo gjendje e rëndë,natyrisht, la gjurmë të thella neg-ative në mbarvajtjen e punës nësistemin arsimor. Zhvillimet po-litike të kësaj periudhe kanë re-zultuar një ngecje në zhvillimine këtij procesi të rëndësishëm icili mjerisht vazhdon të jetë evi-dent edhe në periudhën e paslu-ftës. Nga kjo që u tha më lart shi-het se, me gjithë problemet që epërcollën ecurinë e punës së kë-tyre institucioneve të larta, gjatëkëtyre viteve, mendoj se rezulta-tet, megjithatë, nuk mungojnë.Por, kjo nuk është e tëra. Çka mëtutje?

Rrethanat bashkëkohore tëzhvillimit të arsimit të lartë, ne-voja e ngutshme e aftësimit tëkuadrit arsimor për mësimdhën-ien e lëndës fetare Islame në sh-kolla si dhe përgatitja e kuadritkërkimor shkencorë Islam, shtr-ojnë nevojën për ndryshime nëfushën e planeve dhe të progra-meve mësimore, të mësimdhëni-es, të financimit dhe të infrastru-kturës së këtyre institucioneve tëlarta.

Institucionet e larta Islameduhet të kujdesen që planpro-gramet mësimore të jenë në për-puthje me nevojat dhe kërkesat ekohës. Këto institucione duhettë zhvillojnë kontakte të rregull-ta me njësitë (myftinitë) rajonalepër të bërë identifikimin e nevo-jave. Ky identifikim do të përfsh-ijë pjesën rurale dhe atë urbane.Identifikimi i këtyre nevojavemund të arrihet me anë të hulu-mtimeve të rregullta që arrijnënga njësitë rajonale (myftinitë)dhe me anë të përcjelljes së shka-llës së punësimit të të diplomu-arve sipas profileve. Në bazë tëkëtyre hulumtimeve statistikoreinstitucionet përkatëse do t’i har-tojnë planprogramet mësimorekonform kërkesave nga terreni.

Mësimdhënia në instituci-onet tona të larta Islame duhet tëpraktikojë metodologjinë e re tëmësimit ndëraktiv ku studenti

vihet në qendër të procesit mësi-mor. Tani, ai merr rolin që i ta-kon dhe nga një subjekt i dëgjim-it të orëve të gjata teorike të ars-imtarit, shndërohet në faktor tërëndësishëm dhe pjesmarrës ak-tiv në realizimin e mësimit tëefektshëm.

Financimi i arsimit të lartëIslam në këto treva është një pro-blem akut për arsye se Bashkës-itë Islame dhe institucionet e saj,nuk financohen nga shtetet për-katëse. Ato mbijetojnë financiar-isht nga institucioni i Zeqatitdhe Sadakatulfitri. Këto burimemateriale janë shumë të voglapër një projekt kaq madhor. Kë-shtu, institucionet e BashkësiveIslame në Maqedoni dhe në Kos-ovë edhe më tutje mbeten barrëe rëndë materiale e komunitetitIslam.

Natyrisht, kjo gjendje finan-ciare është e papranueshme dheme rreziqe për një improvizim tëarsimit sipëror Islam në këtotreva. Prandaj, në këtë kontekstpropozojmë që organet e Bashk-ësive Islame për këtë qëllim tëshfrytëzojnë shumllojshmëri bu-rimesh financiare, derisa të kri-johen kushte solide për punëshkencore. Po kështu mendoj qëpërpos nga buxheti i BashkësiveIslame, financat të sigurohenedhe nga një fond i krijuar enkaspër këtë qëllim, nga donacionete jashtme, pagesat e studentëvedhe burime të tjera. Synimi the-melor i financimit të mjaftues-hëm do të jetë:

-Organizimi i jetës arsimoredhe shkencore konform stan-dardeve bashkëkohore.

-Motivimi i mësimdhënësve.-Stimulimi i mësimdhënësve

për realizimin e projekteve shke-ncore.

-Stimulimi i arsimtarëve përpjesmarrje në konferenca shken-core brenda dhe jashtë vendit.

-Stimulimi i konferencave sh-kencore të organizuara nga ana einstitucioneve përkatëse.

-Motivimi i kuadrave të rejapër studime pasuniversitar dhetë doktoratës.

-Stimulimi i studentëve tëdalluar. Format e stimulimit dotë jenë bursat.

Arsimi i lartë në Maqedonidhe në Kosovë duhet të ketë njëinfrastrukturë moderne. Fakult-etet duhet të pajisen me teknolo-gji informative, lidhje interneti,mjete të reja mësimore si projek-

Çështje aktuale të arsimit të lartëIslam në Maqedoni dhe në Kosovë

EELLIIFFislamske novinegazetë islame13 MËSIMtetor 2006.

Në një çast gjithçkaduket mbrapshtë. Ekeqja dhe dhuna po

triumfojnë në mbarë botënkurse e mira dhe drejtësiajanë gjithnjë më afër utopie.Fisnikëria është diçka abstrak-te, reale vetëm në tregime, pë-rralla dhe ëndrra. Sot njeriuështë i keq dhe vetëm nganjë-herë anon kah e mira, dhe atëvetëm atëherë kur ka interespersonal. Lot dhe gjak në gjit-hë planetin Tokë. E pse jo! Rë-ndi i Ri Botërorë i ka theme-let pikërisht në lot dhe gjak.

Që nga koha e piramidavee deri më sot gjithçka ndrys-hoi përveçse karakteri i njeri-ut mohues jo. Karakter i posh-tër. Shpiri i njeriut vdiq muatë ditë kur mohoi Zotin. E,moral pa Zot nuk ka. Njeriusot është kafshë, e sofistikuarpor e pamoralshme. Përndrys-he, si mund të shpjegohet ajoqë sot “njeriu” po bën gjatëkonfliktit me “njeriun” tjetër.Egërsirë!

Sot i pasuri vjedh të varfr-in, fajtori gjykon të dëmtuar-in, nipi i fisnikut është rob ibirit të robëreshës. E pse jo!Burrëria tani matet me para ejo me ndershmëri kurse buja-ria e trimëria jo në forcën emuskujve por me aftësinë emashtrimit. Prandaj, ai që kaduhet të ketë edhe më shumë

e ai që s’ka le të vdesë. Ky ës-htë evolucioni i Darvinit,egërsira më e fortë do të mbi-jetojë. Patën thënë që njeriuështë kafshë inteligjente pors’besoj se kafshët do të lejoninqë njeriu të mbajë këtë epitet.Ato janë të pastra nga deg-jenerimi i njeriut modern.

Demokracitë po prodho-jnë pushtetarë që në emër tësajë po shkatërrojnë gjithçkaqë ju del përpara për të arriturqëllimin e tyre. E pse jo, kurnë demokraci nuk fiton e drej-ta por shumica, shumica e ma-shtruar, e dezinformuar, e ço-rientuar dhe e çoroditur dheshpesh injorante, por e gat-shme të aprovojë dhe mbësht-esë atë që të zgjedhurit e tyree bëjnë në emër të demokr-acisë dhe me bekimin e tyre.

Millosheviqi nuk pat ranga qielli por demokracia jadhe pushtetin së bashku megjithë makinerinë shkatërru-ese të njerëzimit. Edhe Hitle-rin e pat zgjedh dhe mbështetnjë popull. Demokracia hodhibombën atomike në Hiroshi-më. Ajo e luftoi me vite të tëraVietnamin. Në emër të sajëende vazhdon lufta në Irak.Demokracia i pruri në pushtetZionistet dhe Ariel Sharoninsikurse edhe Hamasin. Demo-kracitë moderne po duan tëzhdukin nga harta Kashmirin

dhe Çeçeninë. Dhe, ato më tr-adicionalet sollën në pushtetata që çmojnë më shumë naf-tën se sa gjakun. Prandaj, lotdhe gjak në të gjithë anët eplanetit Tokë.

Bukë dhe bomba në të një-jtën pako, duket qesharakedhe absurde por aq është ed-he e vërtetë, në fakt, është ku-lmi i humanizmit bashkëko-horë. Është e pamoralshme qënjeriu të vritet i uritur. Së pariatë duhet ngopur, të paktënsyrin e tij, para se të ekzekuto-het. Shpesh, gjatë luftës në Af-ganistan, vendasit gabimishtgëzoheshin kur nga qielli bi-nin pakot me bomba dhe gab-imisht frikësoheshin kur ponga i njëjti qiell binin pakotme bukë.

Një ditë takova një djalë tëri nga Perëndimi, i shkathtëdhe entuziast, synonte të pun-ojë ne të ardhmen e afërt nëdepartamentin e shtetit (nëqeveri). Me zell po më bindtese vendi i tij po e ndihmon Li-banin me ushqime (gjatë lu-ftës së fundit Izrael Liban)por as nuk tentoi të mohojfaktin që po ai vend vazhdim-isht po e pajis Izraelin mearmë.

Dhe në fund do i sjellinpaqeruajtësit. Të vendosin lir-inë dhe demokracinë. Të sig-urojnë të drejtat dhe ligjin.

Mizorët që e derdhën gjakuntani duan ta lajnë nga rrugët.Ata që i mbushën varrezattani duan të vejnë lule në to.Duan që të bëjmë sikur nukndodhi gjë! Na mësojnë sikurtani ujqërit dhe qengjat mundtë flejn bashkë në një kope, tëquajtur demokraci. Paqeruajt-ësit gjakatarë! A thua historiamund të lejoj që Srebernica tëharrohet, kur paqeruajtësit jadorëzuan agresorit të gjykojmbi të. Mbase edhe po! Histo-rinë e shkruan njeriu, e radhëherë ai është i drejtë.

Dikur flitej se do vinëalienët (jashtëtokësorët) tëshkatërrojnë botën. Sot ështëe qartë se njeriu është ai që doe shkatërrojë. E pse jo, kur ekeqja sundon. Kur njeriu mo-hoi Zotin ai shpirtin ja shitidjallit. Prandaj duhet shndër-ruar Tokën në Ferr! Në zjarr!Në lot dhe gjak! Tani, njëherëe përgjithmonë thyhet miti qëdjalli ka brirë. Jo. Ai ka fyt-yrën e njeriut modern.

Në një çast gjithçka dukete kotë.

Historia vazhdon, vijnë ko-hëra të reja, popujt ndrysho-jnë dhe ideologjitë bien, evetëm Zoti dhe besimi në Tëngelin përgjithmonë që të jajapin kuptimin jetës në këtëbotë.

OOmmeerr KKaajjoosshhaajj

Kur nga horizontet e reja fryn pesimizëm

torë etj. Bibliotekat duhet të paj-isen me mjete dhe libra bashkë-kohore profesionale. Për bibliot-ekat e fakulteteve duhet të cakto-hen fonde të veçanta vjetore nëmënyrë që të përcillen të arritu-rat shkencore.

Fakultetet Islame duhet tëkrijojnë marrëdhënie bashkëpu-nimi ndërmjet veti dhe ta njohinnjëri tjetrin dhe më pastaj të kri-jojnë komunikime akademikeme Universitetin e Prishtinës, tëShkupit, të Tetovës, të Tiranës,të Shkodrës dhe të Sarajevës.Kjo rrugë duhet ndjekur edheme fakultetet simotra në Evropësi Fakulteti i Shkencave Islamenë Paris, Akademia Islame në Vi-enë dhe gjetiu. Komunikimeakademike duhet vendosur edheme ndonjë universitet të Turqi-së, të Egjiptit, të Kuvajtit apo tëEmirateve të Bashkuara Arabe.Ne duhet të përfitojmë edhe ngapërvoja e të tjerëve, veçanërishttë atyre që kanë traditë më tëpasur.

Në këtë periudhë të rëndë-sishme dhe dinamike të zhvil-limit të arsimit Islam, sidomos tëinstitucioneve të larta të tij, roli iBashkësive Islame dhe i komu-nitetit Islam, është shumë imadh.

Përveç konsolidimit të gjith-anshëm të gjendjes në fushën earsimit dhe të edukimit të lartëIslam, institucionet e lartpërme-ndura duhet t’i respektojnë nor-mat statutare: të zgjedhin kuad-rin e rregullt me tituj universi-tar, të hartojnë tekste mësimoreunike, të organizojnë konferen-ca shkencore të përbashkëta, tëorganizojnë seminare me imamëdhe mual-lima vendorë, të përc-jellin veprimtarinë edukative-fet-are të studentëve gjatë muajit tëRamazanit në terren, të organi-zojnë kurse në diasporë në të gj-itha vendet ku jetojnë dhe puno-jnë qytetarët tanë, të ndërtojnëobjekte banimi për studentë, tëhapin restorante studentore tëpërkohshme, të organizohet ud-hëtimi i studentëve nga qyteti nëfakultet dhe anasjelltas. Ky prob-lem është shumë i shprehur përstudentët dhe punëtorët e Fakul-tetit të Shkencave Islame nëShkup.

Arsimi Islam, pa dyshim,është një proces i vazhdueshëmqë kërkon mund dhe sakrificaindividuale dhe shoqërore. Refo-rmimi i tij adekuat, në rrjedhat earsimit të përgjithshëm bashkëk-ohor, është detyrim i kohëssonë. Në këtë proces të veprim-tarisë arsimore dhe shkencore,ne së bashku duhet të japim kot-ributin tonë të çmuar.

DDrr.. IIssmmaaiill AAhhmmeeddiiPrishtinë

Pas më shumë se një vit e gjysmë, Ba-shkësia Fetare Islame e Maqedonisë dhe

besimtarët muslimanë sërish kanë pri-jësin e vetë. Në fund të shtatorit, më sak-tësisht me 19.09.2006, Trupi i posaçëmZgjedhor i Bashkësisë Fetare Islame tëMaqedonisë, i përbërë nga 81 anëtarë,përfaqësues të të gjitha muftinivë të ven-dit, e zgjodhi Reisul Ulema të BFI, h. Su-lejman ef. Rexhepin.

Prijësi i ri i BFI, përmes nje proce-dure demokratike zgjedhore, në garë mekundërkanatin e tij Muhamed ef. Hyse-nin, u votua nga 58 anëtarë të trupit zgj-edhor, krahas 8 votave të kandidatittjetër dhe 5 votave të pavlefshme.

Promovimi zyrtar i h. Sulejman ef.Rrexhepit, u bë përmes solemnitetit tëdorrëzimit të Menshurës dhe dhënies sëbetimit që u organizuan në xhaminë eJahja Pashës në Shkup,me 22.09.2006.Reisul ulemasë të ri menshurën ia dorrë-zoi Këshilli për dorrëzimin e Menshurës,me ç' rast u dha edhe betimi solemn ngaSulejman ef. Rexhepi. Në këtë solemnitetrasti, përveç xhematit të shumtë, ishteprezente edhe paria fetare islame nga etërë Maqedonia, sikurse edhe përfaqësu-es të shumtë shtetëror e partiak dhe mys-afirë nga kori diplomatik.

Sulejman ef. Rexhepi zgjedhetReisul ulema i Maqedonisë

Lajm

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 14GJURMIME tetor 2006.

Në Ulqin gjatë sundimitosman (shekujt XVI eXVII), jetonin drejtuesit

e administratës fetare-civile, ka-dinjët, dhe komandantët e garni-zoneve (subashet). Kadinjtë, tit-ullarët e gjykatorëve fetaro-civi-le, ushtronin drejtësinë dhe nor-mat shoqërore nw qytet i rregul-lonin në bazë të ligjit të Sheria-tit, librit të shenjtë, Kur anit,dhe dispozitave të tjera turke(kanunnamet). Përveç këtyre di-njitarëve të lartë osmane, në ad-ministrimin e qytetit të Ulqinitmerrnin pjesë edhe funksionaretë tjerë, si nëpunësit e financës(eminet), përgjegjësit e Kalasë sëUlqinit (dizdarët), arkitektet (mi-maret) etj.

Ndërtimi i xhamive, mesxhi-deve, namazgjaheve, teqeve, me-ktebeve dhe institucioneve bam-irëse (imareteve) në Ulqin trego-jnë se feja e re po bënte përpar-ime te mëdha. Nga pikëpamja earkitekturës, qyteti i Ulqinit për-bëhet nga dy pjesë kryesore: ngakalaja e rrethuar me mure të la-rta, ku zakonisht, përveç popull-sisë civile, ishin vendosur garni-zonet ushtarake dhe administra-tive qeveritare turke, dhe nga la-gjet e jashtme (varoshi), të ban-uara nga zejtarë, aty ndodhej ed-he tregu i qytetit.

Në shekullin XVII, krahasme përhapjen e shpejte te fesëIslame, të cilën e përvetësuanshqiptarët në mënyrë masive,shkolla të tilla u hapën shumëmë tepër. Atëherë filluan të ndë-rtoheshin me të shpejtë xhamitëe mektebet, që gjendeshin shu-më afër tyre. Xhamitë, si faltorefetare, kanë qenë më të shumtadhe të ndërtuara në periudhënprej shekullit XVI deri në mba-rim të shekullit XVIII. Në shek-ullin XVII filluan te ndërtohes-hin në Ulqin xhamitë. Shënimembi xhaminë në shekullin XVIIgjejmë ne “Udhëpërshkrimin eEvlija Çelebiut -udhëpërshkrue-si më i njohur turk nga gjysma edytë e shekullit XVII.

Në shkollat fillore Islame(mektekbe) mësohej leximi,shkrimi, gjuha arabe dhe mësi-mi i fesë. Shkollat Islame në tëkaluarën duhet të studiohen lid-hur me përhapjen e Islamit. Me-ktebet, si shkolla fillestare Isla-me, në Ulqin kanë ekzistuar, atyku ishin xhamitë apo mesxhidet.

Sipas një dokumenti tëshekullit XVIII, Ulqini për-shkruhet si një qytet i pajisur me

një varosh shumë të bukur “bel-lisimo borgo” të banuar vetëmnga muslimanët dhe me limanine Valdanosit gjashtë kilometra nëveriperëndim, ku qëndroninanije te mëdha e të vogla. Në me-s të qytetit të Ulqinit ishte njëkullë e lartë katrore që shërbe-nte më parë si pikë vrojtimi, mbitë cilën më vonë u vendos njëorë. Ajo u shkatërrua ose të the-mi më mirë u ça në dy pjesë ngarrufeja në vitin 1845. Në sheku-llin XVIII, lagjja e Pazarit, Ranës,Merasë dhe Meterizi, përmen-den si borgo të Ulqinit, do methënë lagje jashtë qytetit. LagjjaMeteriz dhe në të Meten (Limanisot), shtrihen në veriperëndim tëkalasë, jo larg prej Pazarit, ndër-sa lagjja Qaf Lare (mëhalla e Resot), Pazari dhe Totoshi gjendennë veri te kalasë, kurse Rana dheSuka në juglindje të kalasë.

Me interes janë edhe datat endërtimit te disa xhamive të vje-tra në lagjet e Ulqinit. Vendin ekishave e të kuvendeve të rrën-u-ara apo të adaptuara e zunë tanixhamitë dhe mesxhidet Islame,siç ka qenë kisha katolike nëKala të Ulqinit, të cilën nga viti1510, haxhi Halil Skura e shnd-ërroj me 1693. në xhami. Xha-mia e Lamit u ndërtua në vitin1689, xhamia Maje-Pazarit u nd-ërtua në vitin 1749 dhe Xhamiae Merase në vitin 1779, kurseSahat-kulla u ndërtua në vitin1754. Xhamia e Ranës (xhamia eMarinarëve) u ndërtua e para nëUlqin, para ardhjes së Turqevenë Ulqin do me thënë para vitit1571. Xhamia e Pashës me ha-mam është ndërtuar në vitin1719, me meritën e Klic Aliutnga Stambolli, Xhamia Kryesoreapo Xhamia e Mezgjahut u ndër-tua në vitin 1728, me meritën eSulejman Mujalit, atë të Bregute ka ndërtuar kapiteni i detarisëAhmet Gjyli në vitin 1783.

Datat e ndërtimit të xhamivedhe ajo Sahat-kullës në lagjenPazar, tregojnë se rreth tyre kapasur grumbuj banesash. Zhvill-imi i jetës qytetare në Ulqin, gja-të shekullit XVII duket sidomosme rritjen e numrit të banorëve.Kur flasim për qendrën e re tëbanuar në veri-verilindje dheveriperëndim të kalasë, duhet tëkemi parasysh dy momente, sëpari rritjen e natyrshme të qyt-etit në troje të reja dhe se dyti,zhvendosjen e qytetit nga zona evjetër. Procesi i natyrshëm i zgj-erimit të qytetit në trojet e gjera,

ne veri të kalasë, duket se filloi,me ritme të ngadalshme, ndërm-jet shek. XVII-XVIII, duke u për-shpejtuar nga fundi i shek.XVIII dhe sidomos në gjysmën eparë të shek. XIX. Ulqini, në kë-të kohë kishte një varosh të ma-dh rreth kalasë.

Vazhdimi i procesit të islam-izimit u dha shkas edhe ndasivefetare të shprehura në veçimin elagjeve muslimane nga ato të qy-tetareve që ruajtën besimin evjetër. Të dhënat e Celebiut tre-gojnë qartë për ndërtimin e xha-mive, medreseve, mejtepeve, ba-njave etj., të cilat bëheshin tëmundura në kushtet e fuqizimitekonomik të qyteteve të Ulqinit.

Veçanërisht në Ulqin u kri-jua një aristokraci tregtare e fu-qishme, sepse qyteti i Ulqinitishte ndërmjetës i tregtisë mekrahinat e brendshme të vendit.Ulqini në këtë periudhë ështënë përgjithësi qendër e fortifik-uar, vazhdim i qytetit të lashtëilir. Ai ngrihet në relievin domi-nues me mbrojtje të mirë naty-rore, ose sigurohet me mure tëfuqishme. Pasiguria nga lëvizjete popujve dhe më vonë rreziku ipushtimit osman, e forcoi edhemë tepër përkujdesjen për mbro-jtje. Rrjeti rrugor i dendur e një-herazi tepër i larmishëm, zintefill nga hyrjet për në qytetin embrojtur. Shpesh për të fituarsipërfaqe banimi, mbi rrugëndërtoheshin qemere, për tëmbajtur mjedise të ndryshme tëbanesave.

Gjatë periudhës së sundimitosman në Kalanë e Ulqinit undërtonin disa qemere siç ështëai i Pazarit të Gjytetit, qemeriBeqiragve, apo, ai i Halilit Seli-mages, qemeri molla Ismajl Kah-ramanit, qemeri i Himit Kahra-manit, qemeri i Zejnelag Caces,qemeri i Fushës Topit (e mollaIsmajl Kahramanit), qemeri Bra-himit Brahimages dhe qemeriIsuf Bakallit. Pranë mureve mb-rojtëse të Kalasë së Ulqinit u zh-villua Pazari, i ashtuquajturi“Pazari i Gjytetit”, që gjallërohejnga fshatarët e zonave përreth,të cilët shisnin prodhimet e tyre.Zgjerimi i qytetit të Ulqinit ja-shtë mureve rrethuese po bëhejnjë kërkesë urdhëruese, pasihapësira e mbrojtur kishte njëkufi të caktuar. Në këto rretha-na aty nga shek. XV dhe XVI,rishfaqet dukuria e lindjes së lag-jeve të para jashtë rrethimit.Pranë kalasë së Ulqinit duket se

ka qenë një lagje përbri mureverrethuese.

Landja e Varoshit, poshtëmureve të fuqishme të Kalasë,shënonte një moment zhvillimicilësor në historinë e qytetit tëUlqinit, të kohës. Ai ishte prelu-di i lindjes dhe zhvillimit të qy-tetit të hapur, i cili pas pak she-kujsh do të merrte parësinë,duke mbetur qyteti brenda forti-fikimit. Pragu i pushtimit os-man e gjeti qytetin e Kalasë sëUlqinit në një shkallë të mirëzhvillimi si qendër administra-tive dhe detaro-tregtare.

Në vitin 1888 është bërë re-gjistrimi i pronave të vakëfit nëterritorin e Ulqinit, si dhe nërrethinën e tij. Sipas tij shihet senë Ulqin dhe në rrethinë kishte12 prona të vakëfit, siç janë: 11xhami (xhamia e qytetit, të Rro-tlla - Xhamia e Pashës, Xhamia eMeterizit, Xhamia e Ranës (Xha-mia e Marinareve), xhamia eMezgjahut, Xhamia e Kryepaza-rit, xhamia e Lamit në Mehalletë Re, Xhamia e Meras, Xhamiae Bregut, Xhamia e Kullomzës,xhamia e Zogajve, si dhe një me-jtep “Fejzije”), me 2.385 rrënjëullinj, 37 rallë toke dhe 17 sht-ëpi, duke i llogaritur edhe dyqa-net me 4 bahçe.

Pas Luftërave Ballkanike(1912/1913) dhe Luftës së ParëBotërore (1914-1918), Mali i Zi(Jugosllavia) vazhdoi me shpron-ësimin e vakefeve dhe të pronaveshqiptare. Kështu në territorin eUlqinit, në vitin 1927, kanëekzistuar 10 prona vakefi, siçjanë: Vakëfi Kryesor, Vakëfi iXhamisë së Meterizit, Vakëfi ixhamisë së Pashës, vakefi i xha-misë së Ranës (Xhamisë së Mari-narëve), Vakëfi i Xhamisë sëKuvendit, Vakëfi i xhamisë sëMerasë, Vakëfi i Xhamisë së Bre-gut dhe Vakëfi i Emine Pelinkut.

Në Ulqin janë shkatërruardisa xhami, për shembull: Xha-mia e Marinarëve (Xhamia e Ra-nës) në vitin 1931 (1927), Xha-mia në Meteriz, ku është sot endërtuar kisha ortodokse, nënKalanë e Ulqinit, pastaj Xhamia

e Merasë etj. Kjo flet për njëgjenocid të hapur malazias anti-shqiptar dhe antimusliman nëviset shqiptare të Ulqinit, të ane-ksuar nga Mali i Zi. Në lagjen eRanës gjendet një monumentmbi varrin e dy vëllezërve ose tebabait dhe të djalit - Ludit dheJahjait nga familja Fani. Sipasnjë legjende, Ludi e Jahjai, merastin e mbrojtjes së qytetit, qe-nkan vrarë duke luftuar kundërvenedikasve. Mirëpo, për këtëtyrbe nuk është gjetur ndonjëdokument arkivor.

Në qendër të qytetit janëedhe katër tyrbe: tyrbja e MuratDedit, tyrbja e Pulteve, tyrbja eManeve dhe tyrbja e Resulbege-ve, nga shekulli XVIII. Qyteti iVjetër i Ulqinit (Kalaja) është bë-rthama e trashëgimisë kultur-ore-historike të Ulqinit. Në pla-tone e epërme të Kalasë, mbiportën veriore, gjendet komplek-si muzeal i qytetit. Aty është kis-ha-xhamia e shndërruar në mu-ze, ku janë ekspozuar të gjithagjetjet nga Qyteti i Vjetër.

Vlerë të posaçme kanë posta-menti antik me mbishkrimingrek kushtuar perëndeshës Arte-mide, një kame antike që para-qet perëndeshën Athine me hel-mete, dy sëpata të tipit shkodra-no-dalmatin të epokës së bronz-it. Në lapidariumin janë të eksp-ozuara kapitele jonike, pjesë tëciboriumit të Kishës së vogël tëshekullit IX dhe objekte nga pe-riudha turke. Menjëherë prapamuzeut gjendet kulla e Balshaj-ve, hapësira e së cilës përdoretsot për galeri. Përpara është njëshesh i vogël, që dikur ishteSheshi i Skllevërve i rrethuarme kazamatet (burgjet) e revelin-it. Në hyrje është luara e revelin-it kurse përballë saj muri i lartëBolani nga koha e Venedikut.Para hyrjes në muze është njëkrua turk nga viti 1749. Afërgjendet edhe Muzeu Etnologjikme një koleksion shumë tëpasur eksponatesh.

(Vijon në numrin tjetër)DDrr.. MMaakkssuutt XXhh..

HHaaxxhhiibbrraahhiimmii

Objektet fetare dhe historikeIslame ne Ulqin (I)

EELLIIFFislamske novinegazetë islame15 KULTURËtetor 2006.

Ideja për përcaktimin ekryeqytetit kulturor

Edhe pse ideja e vendosjes së mar-rëdhënieve kulturore ndërmjet shtetevedhe popujve të ndryshëm është ide Isla-me të cilën e vërtetojnë shumë ajete Ku-r'anore dhe shumë parime Islame, duh-et ta pranojmë se alternativa për jetësi-min e saj me anë të zgjedhjes së ''krye-qytetit kulturor'' në bazë të koordinimittë politikave të disa shteteve në këtë lë-mi është produkt perëndimor që ka lin-dur në fund të shekullit XX me emrin“Cultural Center”.

Mendimi për shpalljen e “krye-qytetit kulturor” i ka rrënjët në një kon-ferencë ndërkombëtare, e mbajtur nëvitin 1982 në Meksikë nën mbikëqyr-jen e OKB-së rreth gjetjes së mundësivepër bashkëpunim kulturor ndërmjetshteteve. Kjo ide formën e vetë të vërt-etë e ka marrë në bazë të bindjes se kul-tura është bosht themelor i jetës indi-viduale dhe shoqërore të njerëzve,sepse zhvillimi i shoqërisë njerëzoreesencialisht është i varur në zhvillimindhe përparimin kulturor, qëllimi krye-sor i së cilit është realizimi i së mirëspër të gjithë njerëzit.

Kjo ide më pas, nga Evropa ka kalu-ar në Botën arabe dhe kështu, nga viti1996 Liga Arabe për çdo vit njërin prejqyteteve të shteteve arabe e përcaktonkryeqytet kulturor të botës arabe. Nëkëtë mënyrë qyteti i cili përcaktohetkryeqytet kulturor, për atë vit është me-tropol ku përqendrohen të gjitha aktiv-itetet shkencore, kulturore, mbajtjet efestivaleve kinematografike dhe teatra-le, simpoziumeve të ndryshme kultur-ore dhe ekonomike.

Rezultatet dhe të arriturat pozitive tëkësaj nisme në Perëndim dhe në botënarabe ndikuan që në fund tërë shtetetmuslimane këtë ta organizojnë në niveltë Botës Islame. Në vitin 2004 ministrate kulturës së 57 vendeve islamike, anë-tarë të Organizatës së KonferencësIslamike, në një tryezë të rrumbullakët,për dhjetë vitet e ardhshme përcaktuanqytetet të cilat do të jenë kryeqytete kul-turore për botën Islame duke filluar ngaviti 2005 me qytetin e Mekës.

Për vendet islamike dhe popujt endryshëm të cilët i përkasin besimit Is-lam, emërimi i një qyteti si kryeqytetkulturor ka rëndësi jetike, sidomos nëshekullin të cilin po kalojmë. Popujtmuslimanë sa i përket obligimeve dhedetyrave fetare kanë bazë të fortë përbashkim dhe unitet ndërmjet vete, du-ke filluar nga falja e namazit gjatë sëcilit obligim kryesor është të kthyeritnga Kabeja e cila të gjithë muslimanëtku do që të jenë në një moment i bash-kon drejt një pike. Pastaj është edhekryerja e Haxhit, i cili përveç se bash-kon muslimanët në aspektin shpirtëror,ata janë të njëjtë edhe nga shumë aspek-te të tjera të jetës së jashtme. Prandaj

kjo mund të konsiderohet simbol që nx-itë bashkimin e të gjithë muslimanëvepër të mirën e tyre.

Kështu që edhe emërimi i kryeqy-tetit kulturor për shtetet islamike mundtë ketë detyrë të shenjtë. Në këtë qytetmuslimanët e gjithë botës do të bashko-hen ndërmjet vete nga aspekti kulturordhe shoqëror, që do të thotë, do të nji-hen për jetën e përditshme dhe prob-lemet shoqërore, ekonomike dhe poli-tike të njëri tjetrit.

Një ndër parimet bazë të fesë Islameështë edhe toleranca shoqërore. Sipaskëtij parimi çdo kulturë shoqërore eçfarëdo vendi që të jetë por që përmbannë vete norma etike shoqërore jo diskr-iminuese për shoqërinë tjetër mund tëmishërohet me parimet dhe normat eti-ko-shoqërore të fesë Islame dhe vetëmduke u mbështetur në këto parime mu-nd të arrihet tek një zhvillim shoqërorideal për shoqërinë Islame. Prandaj,emërimi i kryeqytetit kulturor për bot-ën Islame është një nismë me dobi tëshumanshme për arsye se bota Islamedhe muslimanët që jetojnë anekënd bo-tës, përveç ceremonive dhe riteve feta-re, të cilat i bashkojnë në aspektin shp-irtëror, tash do të kenë edhe kryeqyte-tin kulturor ku për çdo vit dhe në qyt-ete të ndryshme, për një periudhë mëtë gjatë do të kenë mundësi t’i zhvillo-jnë bashkëpunimet e veta në fusha tëndryshme dhe gjithashtu t’i prezanto-jnë vlerat kulturore të tyre si musli-manë nga shteti ku jetojnë.

Për muslimanët që jetojnë në rajon-in e Ballkanit, emërimi i kryeqyteti kul-turor është një rast i shkëlqyeshëm përtë treguar dhe paraqitur vlerat e tyre simusliman, e në anën tjetër të përfitojnënga përvojat e shteteve tjera Islame mëtë zhvilluara. Shqiptarët muslimanë,por edhe boshnjakët që jetojnë në Bal-lkan kanë kontribut të mjaftueshëm tëcilin domosdo duhet ta paraqesin nëkëtë qendër kulturore.

Në këtë kuadër Republika Islamikee Iranit për emërimin e kryeqytetit kul-turor për botën Islame ka paraqitur triqytete të njohura: Meshhed, Ghum dheEsfahan që pas analizave dhe diskutim-eve të ndryshme u vendosë që qyteti iEsfahanit ta ketë nderin e emërimit përkryeqytet kulturor për vitin 2006 nëbotën Islame.

Për Republikën Islamike të Iranitqyteti i Esfahanit përveç asaj që ka rë-ndësi të madhe historike, posedon edherëndësi të madhe fetare dhe është vend-bashkim i popullit multietnik të Iranit.Kur Mbretëria safevite për kryeqytet ezgjedhë Esfahanin, në atë kohë ky qytetka qenë qendër e dijetarëve fetarë memedhheb shi'ij, kështu që edhe shtetisafevit medhhebin fetar shi'ij e bënë me-dhheb zyrtar për tërë shtetin e Iranit.Zyrtarizimi i medhhebit shi'ij në Iranbëhet themel i bashkimit dhe unitetit përshumicën e popujve të cilët jetojnë në

Iran. Shteti safevij me këtë hap për herëtë parë arrin të i shuajë urrejtjet dheluftërat ndërfetare që mbretëruan përg-jatë shekujve të tërë duke bërë bashkimine këtyre popujve në një shtet të vetëm.

Sot funksionarë të lartë të shtetit,personalitete të njohura fetare dhe inte-lektualë të tjerë në Iran, emërimin eEsfahanit ''kryeqytet kulturor'' të botësIslame e konsiderojnë nder të madhdhe si një rast të artë për t’i shuar urre-jtjet dhe mosmarrëveshjet fetare ndërm-jet muslimanëve shi'itë dhe musli-manëve të medhhebëve të tjera dukebesuar në atë se parimet dhe bindjetfetare të cilat i bashkojnë të gjithë mus-limanët përveç se janë më të shumtajanë edhe më primare.

Presidenti i shtetit dr. MahmudAhmedi Nexhad lidhur me emërimin eEsfahanit për kryeqytet kulturor të botësislame shprehet: Zgjedhja e Esfahanitpër kryeqytet kulturor të botës Islamenga ana e Organizatës Kulturore, Shken-core dhe Edukative të Konferencës Isla-mike për ne është një rast historik. Zgje-dhja e Esfahanit si kryeqytet i dytë kul-turor pas Mekës, tregon për rolin e këtijqyteti në kulturën dhe qytetërimin e fryt-shëm islamik-iranian. Qytetërim i ciliështë formuar në saj të përpjekjeve të fil-ozofëve dhe dijetarëve, fakihëve dhe mu-hadithëve, artistëve dhe arifëve e shumëpersonaliteteve të shquara të tjerë.

Ky thesar i çmuar është rezultat izgjuarsisë së iranianëve të cilët në sajetë qenies së pastër njerëzore zemrat etyre ua dorëzuan fesë Islame dhe mekreativitetin dhe talentin e tyre krijuanthesarin më të gjallë për njerëzimin.

Esfahani në këtë sferë ka luajtur njërol shumë të rëndësishëm ku shkollat efilozofëve, artistëve dhe fakihëve gjatëtërë historisë kanë qenë burim i pasht-ershëm, i cili të eturve për dije dhe tëvërtetën ua ka shuar etjen.

Personalitete të zellshëm, duruesdhe mikpritës, të mbushur me mall dhesinqeritet kanë bërë që Esfahani të jetësi një xhevahir në rrethin e bukur të qy-tetërimit islamik. Nga ky rast historikduhet të përfitojmë që ta bëjmë të njo-hur kulturën e vjetër islamike-iranianedhe Esfahani të bëhet vend i të gjithëatyre të cilët e kanë flijuar zemrën përtë vërtetën dhe i të gjithë atyre që meshikimin e vetë depërtojnë në sekretet efshehura në artin dhe kulturën e pavd-ekshme të këtij populli.

Këshilli i Lartë Drejtues i Esfahanit,kryeqytet kulturor i botës Islame duhetta shfrytëzojë të gjithë potencialin e vetpër ngritjen kulturore dhe unitetin ebotës Islame.

I falënderoj udhëheqësit e Organiz-atës Kulturore, Shkencore dhe Edukat-ive të Konferencës Islamike që na e ka-në dhënë këtë rast për ta pasur nderine kryeqytetit kulturor Islam në vendintonë. Me këtë rast uroj që kjo iniciativëtë jetë mesazh dhe simbol i paqes, bas-

hkimit, harmonisë dhe mirëkuptimitpër të gjithë botën islame duke shpresu-ar që të gjithë njerëzit sa më shpejt qëështë e mundur të jetojnë nën hijen edrejtësisë, lirisë dhe barazisë, larg ngadiskriminimi...., përfundon dr. AhmedNexhadi, president i shtetit të Republi-kës Islamike të Iranit.

Historiku dhe pozitagjeografike e Esfahanit

Esfahani gjendet në Iranin qendrordhe në distancë prej 414 km në jug tëkryeqytetit Teheran. Esfahani ka njëklimë mesatare duke i përfshirë katërstinët e vitit. Esfahanin e trupon lumikryesor i Fulatit qendror të Iranit i ciliquhet Zajende Rud e që buron në lart-ësitë e bjeshkës Zard Kuhe Bakhtjari.

Provinca e Esfahanit përfshin 18qytete të mëdha dhe pjesë të tjera më tëvogla ku jetojnë afër katër milion ban-orë ndërsa vetë qyteti i Esfahanit ka af-ër një milion e gjysmë banorë. Histo-riku i qytetit të Esfahanit është aq ilashtë sa edhe vetë historiku i Iranit(Persisë së Lashtë). Ndërtimi i Esfahan-it i përket epokës së sundimit të Tamh-orth-it, sunduesi i tretë i dinastisë sëPishdadjanëve, para erës së re. Esfaha-ni në ta kaluarën e lashtë është njohurme emrin Gej në shtetin e Parsëve. Kyqytet ka qenë kryqëzim i rrugëve krye-sore dhe vendqëndrim mbretëror i Mbr-etërve Hekhameneshijan.

Estrabun, gjeografi grek para dymijë viteve këtë qytet e ka quajtur qe-ndër të shtetit iranian (persian). Musli-manët (arabët) në fillim këtë qytet e ka-në quajtur me emrin Xhej dhe më pasEsfahan apo ''Qytet i Kalorësve''.

Hyrja, zgjerimi dhe ndikimi i thellëi kulturës Islame në ndërtimin e infra-strukturës së këtij qyteti si dhe prezen-ca e mjeshtërve dhe arkitektëve irani-anë bëri që ky qytet të bëhet njëri prejqyteteve më të bukura fetare të botës,ku gjenden monumente me vlera të më-dha historike e kulturore si xhami, shk-olla dhe monumente të shumta etj. Nëperiudhën e sundimit të Dilame Sahibbin Ubad, i cili ishte njeri fisnik dhebujar, duke i mbledhur dijetarët më tënjohur dhe personalitete të ndryshmetë artit e shkencës qyteti i Esfahanitshndërrohet në djep dhe qendër të di-turisë, shkencës dhe artit.

Esfahani gjatë periudhës së sundim-it të selxhukëve me ndërtimin e pallat-eve, kopshteve dhe qendrave të ndrysh-me kulturore arrin të bëhet qendër eshtetit në të gjitha fushat dhe lëmit sho-qërore. Me sulmet mongole qytetit i Esf-ahanit pësoi dëme të mëdha dhe për njëkohë e humbi rëndësinë dhe madhësht-inë e vet dhe kjo gjendje vazhdoj derime krijimin e mbretërisë safevije nëshekullin 16-17-të.

GGaazzmmeenndd GGeeggaajjStudent i Letërsisë Persiane

Universiteti i Esfahanit, IIrraann

Esfani – Kryeqyteti Kulturor i Botës Islame

Devetog oktobra ove godine u Omerbašića džamiji uStarom Baru, za područje IZ Bar, nakon teravije namazaodržano je predavanje uvaženog dr Šefik Kurdić, na pozivGlavnog Odbora IZ Bar, kao i glavnog imama IZ Bar, h.Mujidina ef. Miljaimija, i to na dan obilježavanja jednog odznačajnijeg dana u istoriji islama, Dan pobjede na Bedru, štoje dalo posebnu inspiraciju predavanju u prepunom prostorui prekrasnoj atmosferi Omerbašića džamije.

U ime džematlija IZ Bar, uvaženog gosta kao i sveprisutne poselamio je glavni imam IZ Bar, h. Mujidin ef.Miljaimi, i u kratkom obraćanju najavio cilj posjete dr ŠefikaKurdića, uz zahvalnost na njegov nijet i zijaret IZ Bar upra-vo u ovom odabranom mjesecu.

Nakon teravije namaza, koju je predvodio Mujidin efendi-ja, posebni užitak u ovoj noći dao je prekrasan glas članicehora IZ Bar, i uz odabrane Ilahije napajajući naše duše,spominjući Allaha dž.š. i Poslanika Muhameda a.s., stvara-jući prekrasan ambijent. Dr Šefik Kurdić, je nakon zahvalji-vanja na pozivu da se i na ovaj način obrati svim džematlija-ma IZ Bar, u većem dijelu predavanje posvetio Danu pobjedena Bedru, prožimajući i druge teme u cilju jačanja imanakod vjernika.

Musafir je tokom ramazana obišao i džemate uMrkojevićima i u Novom Baru, gdje je imao zapažena preda-vanja.

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 16RAMAZANSKA PANORAMA

Mubarek mjesec Ramazanu Bijelom Polju dočekan je uužurbanoj, skoro prazničnojatmosferi priprema. Pripremesu značile obilazak perifernihi seoskih džemata od stranevjersko-prosvjetne komisijekoju su sačinjavali Enis ef. Bu-rdžović, vjersko prosvjetni ref-erent, predsjednik odbora IZ-emr Mithat Bahović i član odb-

ora, Safet Franca. Posjete suimale za cilj da uvide realnepotrebe džemata za nastupa-jući mjesec Ramazan, kako bise na vrijeme izašlo u susretnjihovim potrebama.

U jedanaest džemata suorganizovani teravih namazi,dok su preostali odustali uslednepostojanja infrastukturekoja bi im obezbijedila nor-

malno okupljanje. Vjersko pr-osvetna komisija je sebi za pri-oritet postavila svakodnevneposjete džematima, uz ubjeđe-nje da kroz posjete, vazu-nasi-hate i provjere mektebskihaktivnosti, duh povezanostitreba da zaživi i u najudaljeni-jim džematima.

Mubarek Ramazan u Bije-lom Polju protekao je u duhu

zijareta. Visoka delegacija Rij-aseta Islamske zajednice uBosni i Hercegovini, koju susačinjavali mr Muharem ef.Omerdić i mr Mustafa ef. Prlj-ača, zijareteći opštine i džema-te u Crnoj Gori, posjetili su iBijelo Polje. Delegaciju suupotpunili reis Rifat ef. Fejzić,muftija Jusuf ef. Đoković, kaoi sekretar Mešihata, Bajro ef.Agović. Ideja koju su nam cije-njeni musafiri ostavili da onjoj razmišljamo je da u dže-matu nije dovoljno samo pos-tojati ili klanjati. U džematu,kako rekoše, radi opšteg uspje-ha, potrebno je živjeti. Živjetisvaki trenutak u osjećanjudžemata, zajedništva u dobru.

U raspoloženju Bedran-skog trijumfa, Mešihat IZ-e uCrnoj Gori nas je opet počas-tio zajedničkim zijaretom,ovog puta zajedno sa cijenjen-im profesorom Salihom Čola-kovićem iz mostarskog Me-džlisa. Poruke vrijednosti tri-jumfa dobra nad zlim, pravdenad nasiljem, odisale su ovimzijaretom, ukazujući na bit-

nost polazne tačke svakog tri-jumfa nad zlom sopstveneduše.

U okviru svojih redovnihda`vetskih zijareta, 26 rama-zanske noći, džemat jedinegradske džamije u Bijelom Po-lju, posjetom i vazu-nasihatompočastio je i glavni imam uPodgorici, Džemo ef. Redže-matović.

Navika da se mubarek noćLejletul-Kadr simbolično do-čekuje manifestacijom u Do-mu kulture, već poprima obr-ise tradicije. Tako je i ovog Ra-mazana hor odbora IZ-e BijeloPolje “Firdews” dirljivim, po-božnim stihovima pokrenuoosjećaj milosti Božije u ovojmubarek noći.

Bajram namaz u BijelomPolju klanjan je na desetlokacija, te je time i mubarekRamazan, mjesec važnih zija-reta na kojima smo musafiri-ma iskreno zahvalni ispraćensjetno zbog rastanka, i rados-no zbog nastupajućeg bajram-skog veselja.

Enis Burdžović

Ramazan - mjesec zijareta u Bijelom Polju

Pred sam početak ramazana u sali Centraza kulturu, 21. septembra, održana je tribinapovodom nastupanja mubarek mjeseca rama-zana. Na tribini su govorili Irfan ef. Hasano-vić i prof. Sanin Musa. Tema tribine bila je“U susret ramazanu”. Na ovoj tribini pred-stavio se i bjelopoljski hor “Firdews”sa pri-godnim programom.

Prvog dana oktobra, Odbor Islamskezajednice posjetio je dr Mehmed Mešić.

Prof. Rešad ef. Plojović i prof. Enver ef.Gicić iz Novog Pazara, posjetili su gradskudžamiju gdje su se obratili dzematlijama. Ta-kođe, prof. Bekir ef. Makić i prof. Balić, odr-žali su odvojena predavanja u džamijama u

Rasovu i Sutivanu. Za Lejletu-l-Kadr, 18.10., održano je pre-

davanje u prepunoj sali Centra za kulturu.Predavač je bio prof. Sanin Musa. Govorio jeo značaju i važnosti ove blagoslovljene noći.Prisutnima se takođe obratio i predsjednikOdbora Islamske zajednice, prof. Mithat Ba-hović, koji je najavio inicijativu za izgradnjunove džamije u gradu kao realnu potrebubjelopoljskog džemata.

U Gradskoj džamiji u Bijelom Polju, 22.oktobra, održali su predavanje muftija sa-ndžački, Muamer ef. Zukorlić i direktor GaziIsa-begove medrese u Novom Pazaru, Nedž-ad ef. Hasanović. Nijaz Mušović

Posjete musafira iz Novog Pazara

Predavanjedr Kurdića u Baru

Četvrtog oktobra ove godi-ne u Omerbašića džamiji uStarom Baru, za područje IZBar, nakon teravije namazaodržano je predavanje uvažen-og prof. Mustafe Prljače, kaopredstavnika Rijaseta BiH, upratnji Muftije Jusufa ef.Đokovića.

U prekrasnoj atmosferi, pre-punog prostora Omerbašićadžamije, goste je primio i, uime džematlija IZ Bar, pose-lamio glavni imam IZ Bar, ha-dži Mujidin ef. Mialjimi, objaš-njavajući cilj posjete predstavni-ka braće iz BiH. Skupu je bioprisutan i dr Šefik Kurdić.

Prva džuma uNovom Baru

U prostorijama džemataNovog Bara, 29. septembraove godine, održana je prvadžuma. Hutbu je održao im-am Ernad ef. Kalić. U pome-nutim prostorijama klanjanesu i teravije tokom cijelog ra-mazana.

Ismet Medunjanin

Ramazanski zijareti u Baru

DDiioo aattmmoossffeerree ssaa lleejjlleettuull kkaaddrraa uu zzaalljjeevvuu kkoodd BBaarraa

MMrr MMuussttaaffaa eeff.. PPrrlljjaaččaa ii mmuuffttiijjaa ĐĐookkoovviićć

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame17 RAMAZANSKA PANORAMA

Bajramski koncert u Tuzima

U Tuzima je, 25. oktobra, povodom velikog Islamskogpraznika Ramazanskog Bajrama održano veče Kur'ana i ila-hija u Domu kulture. Islamske duhovne pjesme izveo je horĆazim-Begove džamije iz Tuzi, dok je Kur'an učio hafiz Jefesiz Turske. Proslavu Ramazanskog Bajrama organizovao jeOdbor Islamske zajednice Tuzi. Koncertu je prisustvovao ve-liki broj građana Tuzi i Podgorice.

Tuzi, Podgorica, 5. okto-bra - U trinaestoj noći ramaza-na, nakon teravih namaza uĆazim-begovoj džamiji, mrMuharem ef. Omerdić iz Sara-jeva, održao je ramazanskopredavanje. Veliki broj vjerni-ka iz Tuzi i okoline s, pažnjomje pratilo jednočasovno preda-vanje mr Omerdića, inače ru-kovodioca Vjersko-prosvjetneslužbe Rijaseta BiH. On jegovorio o značaju ramazana ivremena u životu muslimana.

- Samo jedan minut prijeakšama da raspostimo, taj danbi ostali bez posta – kazao jeOmerdić, ističući značaj izvr-šavanja Allahovih naredbi utačno određenom vremenu.Najgore kajanje je ono predsmrt i najgore traženje opros-

ta je na Sudnjem danu, kazaoje on. Dodao je da je najboljesvaki namaz klanjati na vri-jeme i u džematu. Poučno pre-davanje završio je dovom Alla-hu dž.š za jedinstvo muslima-na i porukom iz hadisa:Mu'min prema mu'minu morabiti blizak kao dijelovi zgradekoji zajedno čine čvrstu tvr-đavu.

Prigodnim riječima zahval-nosti musafiru i vjernicima napažnji obratili su sekretar Me-šihata, Bajro ef Agović i glavniimam, Islam ef. Pepić.

Iste večeri, profesor naFIN-u i urednik izdavačke ku-će »El Kalem« iz Sarajeva, mrMustafa ef. Prljača obratio sedžematu u Starodoganjskojdžamiji u Podgorici.

On je, takođe, naglasioznačaj vremena, čije je neraci-onalno trošenje uzrokovalodekadenciju muslimana.

- Traćenjem vremena semogu nazvati i besplodne ras-

prave među muslimanima ko-je izazivaju samo nered i fitnuu džematima. Važno je pošto-vati institucije Islamske zaje-dnice, jer je to korak ka pobo-ljšanju našeg stanja, kazao je

on. Pravilno korišćenje vreme-na i islamskih propisa uzroko-valo je da obični arapski be-duini postanu vođe civilizaci-je, podsjetio je mr Prljača.

Musafiri su prethodno pos-jetili džemate u Baru i Ulc-inju, a nakon Podgorice i Tuzi,krenuli su u obilazak sjev-ernog dijela Crne Gore.

Mr Muharem ef. Omerdići mr Mustafa ef. Prljača oda-brani su od strane RijasetaBiH, a na poziv Mešihata IZCrne Gore, da zijarete dže-mate u Crnoj Gori tokom bla-gog mjeseca ramazana. Vjerni-ci koji su imali priliku i čast daih slušaju, doživjeli su pravoramazansko osvježenje i zado-voljstvo.

Muharem Demirović

Podgorica - U prepunoj Starodoganjskojdžamiji, 8. oktobra, obilježena je noć bitke naBedru. Džematlije su tom prilikom imali zado-voljstvo slušati hor „Firdevs“ iz Bijelog Poljakoji je na izvanredan način ilahijama probudiosjećanja vjernika na prvu bitku muslimana pro-tiv mušrika. Predivnim predavanjem dr IzetaTerzića, glavnog mostarskog imama i profesorana mostarskoj Islamsko-pedagoškoj Akademiji,na kratko je prekinuto učenje ilahija.

Dr Terzić je naglasio značaj ove noći za mu-slimane, rekavši da su ashabi Poslanika, a.s.,odlučno pomogli u širenju islama, a da mu nije-su rekli ono štu su drugovi Musaa, a.s., njemurekli: „Idite ti i tvoj Gospodar pa se borite, a mićemo ovdje sjediti.“ To širenje islama nije bilo

mačem i borbom, a tome najbolji primjer jestenajmnogoljudnija muslimanska zemlja, Indon-ezija koja broji oko 170 miliona muslimana. Unju je islam ušao preko arapskih trgovaca kojisu ispravno živjeli islam, naglasio je dr Terzić.

Nakon održanog vaza gospodina Terzića, horje nastavio učenje ilahija da bi se zatim obratio iprof. Enis ef. Burdžović, sejar-vaiz iz Bijelog Po-lja, koji je između ostalog rekao da Allah ne gle-da u kvantitet već u kvalitet ljudi. Najbolji prim-jer tome je broj muslimana u bici na Bedru ukojoj je malobrojnija grupa ljudi nadjačala punojaču i opremljeniju vojsku. Primjer bedranskeborbe i sučeljavanja je nama dostatan impuls daživimo i budemo ustrajni u našem islamu kojegživimo u sredinama gdje smo manjina.

Studentski iftari uPodgorici

Gosti iz Sarajeva u ramazanskoj posjeti Podgorici i Tuzima:

Besplodne rasprave izazivaju nered

Lejletu-l-bedr obasjala podgoričku džamiju

Podgorica – Već je postala tradicija da se svakog Ramazanau restoranu „Pod volat“ pripremaju iftari za studente koji studi-raju na podgoričkom Univerzitetu. Donacije za iftare poredpomoći od institucija Islamske zajednice u Crnoj Gori, pristižui od NVO-a i darežljivih džematlija. Svake noći na iftaru se oku-pljalo preko pedeset studenata iz Crne Gore i okruženja kojiposte. Organizaciju iftara ispred Odbora IZ-e Podgorica vodilisu Asmir Pepić i imam Džemal ef. Dacić.

MMrr OOmmeerrddiićć uu ĆĆaazziimm--bbeeggoovvoojj ddžžaammiijjii

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 18RAMAZANSKA PANORAMA

Za vrijeme mjeseca Ra-mazana u Plavu su se odvija-le intenzivne vjerske aktivn-osti, uz povećan broj džema-tlija, posebno omladine.

U sve četiri džamije, ko-liko ih je na području Odbo-ra IZ Plav, klanjale su se ter-avije, održavala vjerska po-uka, mukabele, vazovi...

Lejletu-l-kadr obilježenaje prigodnim programom,koji su izveli polaznici vjer-ske pouke iz Plava. U dža-miji Sultaniji, nakon dugogodina, obavljen je Itikafviše osoba na čelu sa ima-mom.

Odbor IZ-e bio je u prilicida ugosti brojne musafire,

koji su u okviru službenihposjeta, posredstvom Meših-ata IZ Crne Gore, posjetili iovaj Odbor. Među njima bioje i mr Muharem ef. Omer-dić, rukovodilac Vjersko-pro-svjetne službe Rijaseta BiH,u svojstvu izaslanika reisu-l-uleme Cerića. Tom prilikomdžemati svih džamija okupilisu se u Sultaniji i s oduševl-jenjem prihvatili vazi nasi-hat, komentarišući ovu prig-odu kao pravo osvježenje iblagodet Ramazana.

Odbor je, takođe, ugostioi mr Saliha Čolakovića, kojije nakon podne namaza, odr-žao predavanje. Tokom Ram-azana bila je posjeta i visokih

zvaničnika Mešihata IZ- Cr-ne Gore sa reisom Rifatomef. Fejzićem, muftijom Jusuf-om ef. Đokovićem, sekretar-

om Mešihata, Bajrom ef. Ag-ovićem i gl. imamom iz Pod-gorice, Džemom ef. Redže-matovićem.

Skoro sve važnije vjerskeaktivnosti propratila je ilokalna TV "Glas Plava". Svačetvorica plavskih imama suputem ove televizije vjernici-ma čestitali Bajram.

Treći dan Bajrama, Cen-tar za kulturu iz Plava i Isla-mska zajednica Plava zajed-no su organizovale Bajrams-ko veče ilahija i kasida. Izvo-đači programa u Domu kul-ture bili su bjelopoljski hor"Firdevs"i hor "Kevser"iz Pl-a-va, te KUD "Bihor"iz Pet-njice.

Bajram namaz je klanjanu svim džamijama, koje subile u potpunosti popunjene.

S. Latić

Prvim kandiljima sa pljevaljskih džamija,najavljen je dolazak mjeseca Ramazana. Kao isvake godine, na ustaljeni način, vjernici suorganizovali uređenje i pripremu mahalskihdžamija za nastup najdražeg gosta.

Vjerovatno za svo vrijeme postojanja od 437godina, prvi put se desilo da Husein-pašinadžamija nije bila otvorena za vjernike. Razlogje sveobuhvatna sanacija džamije, koja je utoku. Analizirajući stepen završenih i predsto-jećih radova u predramazanskom periodu, odl-učeno je da se ni za vrijeme Ramazana, dina-mika radova ne prekida.

Vjernici su za svoje potrebe imali dovoljnoprostora u tri preostale pljevaljske džamije. Ri-zvanija džamija je za vrijeme Ramazana dobilastatus glavne, u kojoj je organizovano učenjemukabele, itikaf, rad sa omladinom, kao i tra-dicionalna manifestacija zijaret Sakal-i-šerifa.Na pljevaljskom području je uspješno organizo-vano prikupljanje sadekatu-l-fitra. Predavanja

su organizovana u svim džamijama, a za rad saomladinom angažovana je posredstvom našegMešihata, studentica treće godine FIN-a iz Sa-rajeva, Elma Semić. Mlada mualima je svakoveče poslije teravije imala vrlo posjećena preda-vanja. Ona je izrazila želju da bi rado došla isljedeće godine ukoliko se ukaže potreba.Zahvaljujući njenoj upornosti i radu, nekolikomladih je uspješno savladalo arapsko pismo,tako da su počeli učiti u Kur’anu.

Bajram namaz je obavljen u dvije pljevalj-ske džamije, u Rizvanija džamiji, gdje je Baj-ram namaz predvodio Samir ef. Kadribašić i uHadži Alijinoj džamiji, gdje je Bajram namazpredvodio Erol ef. Pita. Nakon završetka Ra-mazana, Povjereništvo u Pljevljima je na redo-vnoj sjednici ocijenilo vrlo uspješnom organi-zaciju ramazanskih aktivnosti i jednoglasnozaključilo da je ovo bila jedna od uspješnijihgodina u posljednjoj deceniji.

Jakub Durgut

Posjeta reisa PljevljimaŠesnaestog oktobra ove godine u radnoj posjeti Pljevl-

jima boravio je reis IZ Crne Gore, Rifat ef. Fejzić sa sarad-nicima. Kako su musafiri došli u ranim popodnevnim sati-ma, vrijeme do iftara su iskoristili za posjetu Huisein-paši-noj džamiji, na kojoj su u toku sanacioni radovi. U haremuHusein-pašine džamije visoke goste su dočekali predsjed-nik Islamske zajednice u Pljevljima, Bahrija Brahić i pred-sjednik Odbora za sanaciju Husein-pašine džamije, ing.Mersudin Memić. Domaćini su informisali reisa o dinami-ci radova na džamiji, kao i o predstojećim aktivnostima.

Reis je izrazio želju da posjeti lokacije džamija u gradu,koje su porušene tokom druge polovine XX vijeka. Najvišese zadržao u mahali Musluk, na lokaciji gdje je 1959 go-dine porušena Misri Ahmed beg Jusuf-Kadi džamija, za ko-ju su vezane brojne predaje, a jedna od njih je da je bila„evlijska“ džamija. Nakon toga, reis je posjetio Staro mus-limansko groblje na Jaliji, kao i turbe Šejh MuhammedOsman saka-baba.

Teraviju u Rizvanija džamiji predvodio je član delegaci-je, glavni podgorički imam Džemo ef. Redžematović, a na-kon namaza prigodno predavanje je održao reis Fejzić.

Predsjednik borda direktora Rudnika uglja, Đorđe Džu-verović, izrazio je želju da se sastane sa reisom Fejzićem, štoje i upriličeno u 22 sata u restoranu “Gold”. Sastanku suprisustvovali i predsjednik Odbora za sanaciju Husein-pašine džamij, ing. Mersudin Memić, predsjednik Islamskezajednice u Pljevljima Bahrija Brahić, kao i ostali članoviOdbora IZ. Direktor Džuverović je informisao reisa o pred-stojećim aktivnostima vezanim za sanaciju Husein-pašinedžamije, a ing. Memić je iznio „presjek“ završenih radova iradova koji su u toku. Reis Fejzić se u ime Islamske zajed-nice Crne Gore zahvalio g. Džuveroviću kao i svimzaposlenim u Rudniku uglja Pljevlja na izuzetnoj pomoći,bez koje radovi ovakvog obima na džamiji ne bi bili mogući.

Reis sa saradnicima je ostao na konaku u Pljevljima, asjutradan je prisustvovao časovima nastave u mektebu,posjetio je i džamijsku biblioteku, gdje se zadržao duže vre-mena u razgledanju starih rukopisa.

Nakon podne namaza, gosti su iz Pljevalja pošli u obi-lazak drugih mjesta na području Mešihata.

J.D.

Ramazanske aktivnosti u Plavu

Ramazan u Pljevljima

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame19 RAMAZANSKA PANORAMA

Džemat IKC u Frankfurtu, već četvrtu godinu, zavrijeme ramazana, u svom Centru priređuje iftare.

Ovog puta iftari su bili brojniji u odnosu na prethod-ne godine. Prosječan odziv kretao se od 60 – 70 prisut-nih, naravno izuzimajući 27. noć ramazana, kada je pos-jeta bila udvostručena. Prvi iftar priredio je autor ovogčlanka, a posljednji, h.Aqifi Ismail.

Ovog ramazana, Rijaset IZ iz Sarajeva, na naš zaht-jev, poslao je mladog imama Nihada ef. Hasića iz Viso-kog, inače studenta druge godine FIN-a u Sarajevu, kaoispomoć našem imamu Ahmedu ef. Kajoševiću. Našdžemat posjetili su i sljedeći gosti-vaizi:

-Profesor teologije Ali Qerimi sa Kosova.-Dr Aćif Skenderović, penzionisani profesor šerijata

Medrese u Sarajevu, koji nikada ne dođe u Njemačku ada nas ne posjeti.

-Mr Hamid ef. Indžić, profesor medrese iz Travnika,koji je svojim predavanjem posebno oduševio prisutne.

-Direktor el-Kalema, Malik ef. Nurović, iz NovogPazara, koji nam je ujedno prezentovao nekoliko novihknjiga u izdanju el-Kalema.

-Mr Zulhajrati ef. Fejzullahi, iz Hamburga, koordina-tor albanskih džemata za Zapadnu Evropu.

Trećeg oktobra, na dan otvorenih vrata džamija, poveoma kišovitom vremenu, prvi nas je posjetio visokigost dr Albrecht Magen, predsjedavajući Gradskog vije-ća grada Frankfurta i glavni koordinator za integracijepokrajine Hessen, koji je pokazao veliko interesovanjeza naš rad i saradnju sa drugim državnim i religijskim

ustanovama naše regije. Poslije njega stigli su predstavnici Multikulturalne

zajednice grada Frankfurta, koju je predvodila gospođaVera Klinger.

Na iftaru, 4. oktobra, bili su prisutni i predstavnicivjerskih organizacija grada Frankfurta, kako katoličkih,

tako i evangelističkih ali i islamskih zajednica. Sastanakje predvodila gospođa Marija Schmedt. S njom je bio ievangelistički svećenik, gospodin Nulf Schade-James.Dva sata prije iftara, obavljen je redovni sastanak tih or-ganizacija, ovoga puta u našim prostorijama. Inače sas-tanci se obavljaju svaka 2 mjeseca i uvijek na različitimmjestima. Akšam-namaz je ovoga puta predvodio pred-sjednik našeg Centra, inače vrsni učač Kur´ana, Sabrief. Saliji.

Interesantno je, da je za vrijeme iftara svećenik NulfSchade-James pitao efendiju Sabriju koje sure izKur´ana je učio na Akšam-namazu, i da li su te sure, poredu jedna za drugom. Isti svećenik, kada mu je naš im-am Ahmed ef. ponudio još neko jelo rekao je „nein,danke, elhamdulillah.....!“

Time se da konstatovati da mnogi inovjerci, o našojvjeri puno više znaju nego što mi mislimo.

Dvadeset sedmu noć ramazana, u troškovima okopripreme iftara, učestvovalo je 77 džematlija. Iste noćiizveden je i prigodan program koji je predvodio Ahmedef. Učestvovali su i efendije: Sabri Saliji, Nihad Hasić,Elmedin Pinjić, Ilhan Murić, Adnan Dragolovčanin. Nji-ma se se pridružili i najmlađi, polaznici vjerske pouke.

Bajram-namaz protekao je u velikom prisustvu dže-matlija iako je bio radni dan. Naše prostorije nisu mogleda prime sve klanjače tako da se klanjalo u dvije grupe.Prvu grupu predvodio je Ahmed ef. Kajošević a druguNihad ef. Hasić.

Meho Dogić

IZ Berana organizovalakulturni programpovodom Bajrama

Berane, 25. oktobra - U prepunoj sali Centra za kulturu, a uorganizaciji odbora Islamske zajednice, prvi put u Beranama jesinoć organizovano veče ilahija i kasida povodom Ramazanskogbajrama. U dvosatnom programu učestvovali su solisti i hor"Firdevs" Islamske zajednice iz Bijelog Polja. Svečanosti su pris-ustvovali reis Islamske zajednice, Rifat ef. Fejzić, kao i predsjed-nik beranske opštine Vuka Golubović, sa saradnicima,Radivojem Merdovićem i Mirsadom Mulićem.

Goste je pozdravio i svojim čestitao Bajram predsjednikOdbora Islamske zajednice Berana Izet Đečević. Reis Rifat Fejzićje poručio Bošnjacima i Muslimanima u Crnoj Gori da budu vjer-nici, kako to Islam nalaže, ali da poštuju druge konfesije,naglašavajući da je njihova jedina domovina Crna Gora i da sulojalnost svojoj državi pokazali bezbroj puta. U ime nove lokalnesamouprave na ovom skupu govorio je Mirsad Mulić, potpredsjed-nik Opštine Berane, koji je istakao da je međuvjerski i međukon-fensioni sklad najbolji primjer suživota u proteklom periodu i dasu neka teška vremena dostojanstveno prebrođena zahvaljujućimudroj politici crnogorske vlasti. (monteislam)

U posjeti nikšićkom džematu, 7. oktobra,boravila je delegacija Odbora IZ-e Podgoricakoju su sačinjavali glavni podgorički imamDžemo ef. Redžematović, član Odbora EnverKapidžić i Nedžad Koljenović. U Nikšiću jejoš prije dvije godine kao imam angažovanEdin ef. Agović koji je i ove godine pokupionikšićki džemat na teravije. Inače se u Nikši-ću klanjaju džume i održava vjerska pouka.

Iako mali, džemat u Nikšiću ima velike šanseda preraste u veliki džemat jer je interesovan-je za dolazak u džamiju sve veće.

Prošle godine džamija je adaptirana i okr-ečena o trošku vrijednih nikšićkih džematlija.

Nakon klanjanja teravije, glavni imam seobratio džematu riječima o blagodatima Ram-azana i značaju vjerskog okupljanja na teravi-jama.

Svaka džamija ima svojuvrijednost, i kada je u nju naj-pogodnije doći, a posjetiti dža-miju u Nikšiću posebno u to-ku mjeseca ramazana, zaistavrijedi. Ovo ne samo radi dža-mije kao objekta, jer i to imaveliki značaj, (džamija je podzaštitom države kao kulturno-istorijski spomenik) nego iradi vjernika koji je održavaju,brinu se o njoj i posjećuju. Utoku mjeseca ramazana, svakenoći teraviju je upotpunjavalonekada jedan, a za vrijemesedamnaeste i dvadeset sedmenoći, više safova. Dolazili su ioni koji još nijesu odlučili dastanu u safove, da vide, čujuvaz... I to je prisustvo važno ikorisno, koju priliku je imam,potpisnik ovih redova, iskoris-tio za poziv potrebe dolaska u

džamiju. Da uspjeha ima, pot-vrda je vrlikog broja vjernikakoji su klanjali ramazanski ba-jram. Džamija je bila popunje-na, sada sa pet safova. Zbogznatiželje, neko je iz džematakonstatovao, da je u svakomsafu bilo jedanaest osoba, što

znači, da je bajram namaz kla-njalo 55 osoba, sada sa malimbrojem onih koji su stajali postrani. Ovo uliva nadu, a timei opravdava rad koji se postižeu džematu Nikšić.

Edin Agović

Teravije u Nikšiću

Bajram namaz u Nikšiću

Ramazanska druženja u frankfurtskom IK Centru

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 20OKO NAS

Niš - Glavni imam niškog medžlisa(regiona) Mustafa Jusufspahić apelo-vao je, 19. oktobra, da se Islam-aginojdžamiji u Nišu obezbijedi stalni polici-jski nadzor kako bi se spriječili napadina objekat i vjernike.

Niška policijska uprava je saopšti-la da su, 18. oktobra oko 23.45 časo-va, Željko C. (1985) i Saša Đ. (1987),obojica iz Pirota, "urinirali na zidove"Islam-agine džamije u centru grada.Poslije upozorenja vjernika koji su seu tom momentu nalazili u objektu,Željko i Saša su počeli da ih vrijeđajui prijete, a tom prilikom bacili su i parkamenica u pravcu objekta, navodi se

u saopštenju. Protiv mladića kojimaje određen policijski pritvor "bićepreduzete odgovarajuće zakonskemjere". Mladići su bili u "vidno pija-nom stanju".

- Ne interesuje nas ko je pijan a kone, želimo mir u ovoj bogomolji i okonje. Niška džamija kao vjersko zdanjeiz 18. vijeka predstavlja i nacionalnoblago Srbije, a mi nismo Turci, već gra-đani ove države koja je naša i u kojoj ćeživjeti i naša djeca. Veoma nas vrijeđanajnoviji napad na nišku džamiju, kaoi drugi incidenti, kao što su neredi naprekjučerašnjoj utakmici Rad - NoviPazar, kada se čulo da smo "Turci" i

poručivalo "Nož, žica, Srebrenica".Dva ovakva incidenta u jednom danumogu da budu simptomatična i veomasu uznemirujuća – ocijenio je Jusufsp-ahić za Danas.

Glavni imam niškog regiona doda-je da najnovije saopštenje niške polici-je "nije precizno", jer očevici tvrde dasu objekat oskrnavila četvorica mladi-ća koja su "urinirala na samim ulaznimvratima džamije". Osim toga, očevicitvrde da su obijesni mladići po skr-navljenju džamije fizički napali njenogimama Mujovića i vjernike, gađajući ihkamenicama.

Opštinski sud u Nišu je jula 2005 .

osudio na veoma niske kazne, ili oslo-bodio osobe koje su bile optužene dasu 17 . marta 2004. godine učestvovaleu paljenju Islam-agine džamije poslijeprotesta nekoliko hiljada građana ucentru Niša zbog tadašnjeg albanskognasilja na Kosovu.

U Nišu, prema popisu iz 2002 , živi1217 ljudi koji se izjašnjavaju kao gra-đani islamske vjeroispovjesti. Imamniški Jusufspahić, međutim, procjenju-je da u ovom gradu "živi oko 30 hiljadaljudi islamske vjere", među kojima imanajviše Roma, kao i bošnjačkih izbegli-ca s Kosova i drugih dijelova eks Jugo-slavije. (Danas, 20.10)

Novi Pazar - Predstavnici i aktivisti Islamskezajednice Sandžaka, njih oko 2.000, okupili suse 2. oktobra pred zgradom Fakulteta za islam-ske studije da bi onemogućili građevinsku insp-ekciju da ruši pregradne zidove u unutrašnjostitog zdanja.

Funkcioneri Islamske zajednice saopštili sunovinarima da se očekivalo da u 10 časova dođegrađevinska inspekcija sa zatvorenicima i da po-ruši unutrašnje zidove. Građevinska inspekcijaje donijela rješenje o obustavljanju radova i vra-ćanju u pređašnje stanje unutrašnjost zgrade Fa-kulteta za islamske studije. Muftija sandžački,Muamer ef. Zukorlić, istakao je da IZ neće do-zvoliti da se ruši unutrašnjost Fakulteta za isla-mske studije.

- Ovaj svijet se dijeli na one koji grade i onekoji ruše. Mi smo strpljivi, ovo je mjesec rama-zan u kome mi kontrolišemo sebe, ali ova zgra-da je simbol našeg opstanka na ovim prostorimai mi ćemo je čuvati - rekao je Zukorlić.

On je istakao da u Novom Pazaru postoje"dvije zgrade zločina, prva je opštinska zgrada, adruga zgrada Regionalne TV koja ispira mozgo-ve". Zukorlić je u govoru više puta aludirao na

opštinu i predsednika Sulejmana Ugljanina.- Optužuju nas da se mješamo u politiku, ali

mi se moramo mješati u politiku onda kad naspolitika napada i kad se donosi novi ustav, a ću-te oni koji su nam obećavali republike i autono-mije - zaključio je Zukorlić.

Zgrada Fakulteta za islamske studije je u cen-tru pažnje još od 6. septembra kada su tokommitinga Liste za Sandžak pristalice ove koalicijeoskrnavile njenu unutrašnjost, što je osudila IZ.Nakon toga su čelnici Liste za Sandžak saopštilida se IZ time miješa u politiku, a Ugljanin je zaRegionalnu TV izjavio da više ne postoji Meših-at Islamske zajednice. Nakon toga, građevinskainspekcija je donijela rješenje o rušenju unutra-šnjih pregradnih zidova u zgradi, a muftijaZukorlić je najavio da će organizovati dežurstvau zgradi kako ne bi dozvolili rušenje. Načelnikopštinskog Odjeljenja za inspekcijske poslove,Mensur Bulić, rekao je za Radio "Sto plus" da jeovo rješenje donijeto na osnovu ovlašćenja i poš-tovanja Zakona o izgradnji i planiranju, a iz Isla-mske zajednice tvrde da je to rješenje skandalo-zno i da za unutrašnje radove nije potrebno nik-akvo opštinsko odobrenje. (Blic)

Islam-agina džamija u Nišu ponovo oskrnavljena

Islamske zajednice Beogra-da i Sandžaka, na čelu sa mufti-jama Hamdijom ef. Jusufspahi-ćem i Muamerom ef. Zukorli-ćem, najavile su da će poslijeRamazana, do kraja godine od-ržati objediniteljski sabor mus-limanskih zajednica u Srbiji.Muftija sandžački, Muamer Zu-korlić, rekao je za Glas da mus-limanska zajednica u Srbiji sadanije jedinstvena.

- Zajednica je podjeljena nanekoliko centara od kojih su na-jznačajniji oni u Novom Pazarui Beogradu. Cilj objediniteljs-kog sabora je da muslimanskazajednica postane jedinstvenaza područje Srbije, jer je takotretira i Zakon o vjerskim zajed-

nicama - istakao je muftijaZukorlić.

Sabor islamske zajedniceSandžaka, nešto ranije, imeno-vao je devetočlano tijelo u ko-jem će svoje predstavnike imatii islamske zajednice u Beogra-du, Vojvodini i Preševskoj doli-ni. Njihov zadatak je da izradenacrt statuta jedinstvene Islam-ske zajednice.

Objedinjena muslimanskazajednica imaće one organe kojitrenutno postoje u svim islam-skim zajednicama. Sabor će bitivrhovni predstavnički i zakono-davni organ, a postojaće i Me-šihat kao vrhovni administrativ-ni i vjerski organ.

(Glas javnosti, 4.10)

Dekan Fakulteta islamskihnauka iz Skoplja, Sulejman ef.Redžepi, novi je reisu-l-ulema Isl-amske zajednice Makedonije.Redžepi je na izboru, održanom20. septembra, dobio apsolutnupodršku članova izborne skupš-tine IZ. Za njega je glasalo čak 58delegata, a svega sedam za njegov-og protivkandidata, bivšeg tetovs-kog muftiju, Muhameda ef. Isein-ija. I nakon 1998. godine, kada jebio smijenjen sa funkcije poglav-ara IZ, Sulejman ef. Redžepi

uživa veliki autoritet musliman-skih vjernika u Makedoniji. Sada,u njegovom ponovnom mandatuna čelu IVZ, obećava konsolidaci-ju u redovima Zajednice, očuvan-je tradicionalnog islama, uvođen-je vjeronauke i denacionalizaciju,odnosno povratak imovine Islam-ske zajednice. Izbor za novog pog-lavara, održan u skopskom seluKondovo, gdje se nalazi i Fakultetislamskih nauka, protekao je bezincidenata, a proceduru izborapratili su predstavnici međunaro-

dne zajednice. Na čelo Islamskezajednice Redžepi je stao nakonjednogodišnjih tenzija unutarZajednice. Inače, tri dana pred iz-bor, kasno u noć, nepoznati nap-adači su iz automobila u pokretuotvorili rafalnu paljbu premakabinetu poglavara IZ. U zgradiIZ u tom trenutku nije bilo niko-ga. Redžepi je ekstremnim struk-turama javno poručio da u Mak-edoniji neće naći pogodno tlo zapraktikovanje radikalnog islama.

M.D.

Islamska zajednica u Srbiji će do kraja godine održatiobjediniteljski sabor

Muslimani Srbije podjednim Mešihatom

Islamska zajednica u Makedonijiizabrala novog reisa

Iz Muftiluka mostarskog saopšteno je da je, 10. oktobra u ju-tarnjim časovima, izvršen teroristički atak na džamiju u Jesenici(Medžlis Islamske zajednice Mostara). Pretpostavlja se da je riječo napadu projektilom tipa RPG ili zolja. Na džamiji je pričinjenaznatna materijalna šteta. Tim povodom, reisu-l-ulema BiH, drMustafa Cerić izdao je saopštenje za javnost u kojem se kaže:

- Iznenađeni smo napadom raketnim projektilom na dža-miju u Jesenicama u vrijeme mubarek mjeseca Ramazana. Oče-kujemo od nadležnih državnih organa da pronađu inspiratore ipočinioce napada na džamiju. Snaga nije u nasilju, već u toler-anciji. Moć nije u grubosti, već u ljubaznosti.

Prilika je ovo da još jednom podsjetimo na važnost dijalogai zajedničke posjete vjerskih poglavara svim selima i gradovimau BiH. Međuvjerski dijalog nema alternativu. Mržnja i osveta suznak slabosti.

Molim Boga da imamu i džematlijama Jesenice podari sa-bur, a svima nama mudrost i razboritost. Bog voli strpljive i raz-borite, kaže se u saopštenju reisu-l-uleme dr Mustafe Cerića.

Protest vjernika u Novom Pazaru

Spriječeno rušenje Fakultetaislamskih nauka

Zoljom na džamiju u Jesenicama

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame21 OD MAŠRIKA DO MAGRIBA

Oko tri kilometra sjeverno odKremlja, gradiće se uskoro dvaminareta visine po 75 metara.Rekonstruisaće se Centralna dža-mija u Moskvi a uz nju će biti izgr-ađen mali hotel i dvorane za vjer-ske aktivnosti muslimana koji ži-ve u glavnom gradu Rusije. Zamodernizaciju i proširenje glavnemuslimanske bogomolje u ovomgradu biće potrošeno čak polamilijarde dolara. To kaže zam-jenik predsjednika Savjeta mufti-ja Rusije, Mansur Šakirov. Glavnadžamija u Moskvi se nalazi uzčuveni Olimpijski kopleks. Plavazgrada džamije sa kupolama na

kojima je polumjesec ali bezminareta, ne vidi se iz daljine jerje zaklonjena sa sjeverozapadaogromnim Olimpijskim komplek-som a sa istoka starim stambenimzgradama napravljenim u vrijemevladavine Hruščova.

- Predsjednik Savjeta muftijaRusije, Ravil Gajnitudin, se većdogovorio sa gradonačelnikomMoskve, Jurijom Lužkovom, iglavnim moskovskim arhitetk-tom Aleksandrom Kuzminomoko projekta rekonstrukcije dža-mije i novih objekata. Zgrada ćebiti napravljena sa arapskim i tu-rskim arhitekturnim elementi-

ma. Na teritoriji koja nam je databiće Islamski kulturni centar. Pr-ed džamijom će biti trg na komeće, u vrijeme muslimanskih praz-nika, moći da se moli oko 20 hil-jada ljudi, objašnjava Mansur Ša-kirov. On tvrdi da su podršku zarekonstrukciju Centralne (sabor-ne) džamije dobili i za vrijemesusreta sa ruskim patrijarhomAleksijem II. Sada u Moskvi imapet džamija. Broj muslimana uMoskvi se stalno povećava jerstižu iz južnih bivših sovjetskihrepublika a sada samostalnihdržava. Najbrojniji su oni iz Azer-bejdžana i Tadžikistana.

- Svjesni smo da je Rusija pr-venstveno pravoslavna zemlja.Međutim i nas muslimana nijemalo pa je logično da imamo pr-avo na svoje bogomolje. U Mos-kvi muslimana ima oko 1,5 mil-ion, od ukupno 12 miliona stan-ovnika. Gradske vlasti predla-gale su Savjetu muftija Rusije dana drugom mjestu naprave sveobjekte koje su željeli. Međutimmuslimani su insistirali da osta-nu u centru gdje je stara central-na džamija. Tamo će se zato sru-šiti nekoliko starijih zgrada nap-ravljenih krajem šezdesetih ipočetkom sedamdesetih godina.

Stanarima je obećano da će svidobiti nove stanove. Samo posebi se nameće pitanje ko ćefinasirati rekonstrukciju džamijei gradnju novih objekata za pot-rebe muslimana?

- Sakupljamo priloge od vjer-nika, ali očekujemo i pomoć odbogatih i uspješnih poslovnihljudi. Pomoć je obećala Organiza-cija Islamske Konferencije a raz-govarali smo i sa rukovodstvomSaudiske Arabije. Uvjereni smoda će novac stići iz arapskih zem-alja da napravimo planirane obje-kte - optimistički kaže MansurŠakirov. (Večernje novosti)

U Moskvi će se graditi velika džamija

Više od 70 drevnih ćilima nestalo u Turskoj

Više od 70 drevnih tepiha i ćilima nestalo je iz istog muze-ja u zapadnoj Turskoj iz kojeg je ukradeno i blago kralja Krezaiz 6. vijeka prije nove ere, a zatim zamjenjeno kopijom, javilaje, 2. oktobra, državna turska agencija.

Agencija Anatolija prenjela je da su zvaničnici muzeja ugradu Ušaku utvrdili da je iz muzejskog depoa nestao 71 od210 drevnih tepiha i orijentalnih ćilima, koji su iz okolnihdžamija donijete na čuvanje. Trenutno se vodi proces protiv di-rektora muzeja u Ušaku, sjedištu istoimene provincije, kao iprotiv još devet osoba, osumnjičenih da su umiješani u krađunajmanje dva umjetnička predmeta iz tog muzeja, među koji-ma novčić i zlatni broš koji je zamjenjen kopijom. Krađe anti-kviteta u džamijama, poput tepiha, crijepova, pa čak i vrata,česte su u Turskoj, pa su lokalne vlasti premjestile vrijedne ćil-ime iz džamija u okolini Usaka i predale ih muzeju na čuvan-je još 2002. godine, prenosi Anatolija.

Guverner provincije Ušak, Kajhan Kavas, najavio je da ćebiti pokrenuta zvanična istraga povodom te krađe. Tursko min-istarstvo kulture u junu je zatražilo pokretanje procesa protivšefa depoa muzeja u gradu Kahramanmaraš, u južnoj Turskoj,pošto je policija utvrdila da je 545 antikvitetnih srebrnih nov-čića iz 4. vijeka prije nove ere, zamjenjeno kopijama. (Beta)

Vlada turskog premijera Redžepa Taipa Erdo-ana, dobila je oštro upozorenje da je islamski fun-damentalizam u zemlji u naletu, da su sekular-izam i osnovni principi Ataturkove republike dov-edeni u opasnost i da turska armija neće bježatiod ustavne obaveze da zaštiti režim. Ovu porukudao je novi načelnik generalštaba turske armije,general Jašar Bujukanit, koji je samo jedan danposlije sličnog upozorenja Ahmeta Nedždeta, staouz bok predsjedniku republike, a kontra premije-ru vlade Erdoanu, koji je dva dana prije toga izja-vio da u zemlji "nema opasnosti od fundamental-izma". Riječ je o prvom javnom istupanju novognačelnika generalštaba turske armije, dojučerašn-jeg komandanta kopnenih snaga, koga strani pos-matrači ocjenjuju kao predstavnike tvrde vojnelinije i "jastreba" među vodećim turskim generali-ma. Za njega se procjenjuje da neće sjedjeti skršt-enih ruku pred opasnostima od narastajućeg fun-damentalizma u zemlji s jedne i separatističkihtežnji i terorističkih aktivnosti Kurdistanske rad-ničke partije (PKK) s druge strane.

U prvim komentarima nekih domaćih anali-tičara, kaže se da je riječ o očekivanom govoru

generala Bujukanita na otvaranju nove školskegodine na Kopnenoj školi, jer mu je signal za ta-kvo obraćanje dao predsjednik republike AhmetNedždet Sezer, koji je izjavio da su "oružanesnage Turske garancija za opstanak zemlje i pos-tojanje političkog režima", te da one u tom smis-lu, "držeći se iz­ nad politike", "imaju svoje dužn-osti i obaveze". "Ukoliko želimo da živimo slobod-no na ovim prostorima, treba da sačuvamo jeziki kulturu. Nije moguće udaljavanje od principaAtaturkove sekularne republike. Postoji opasnostod fundamentalizma i treba preduzeti mjere dase on preduprijedi", rekao je između ostalog gen-eral Jašar Bujukanit, čije su riječi shvaćene kaoparafraziranje Sezerove poruke da treba predu-zeti sve za očuvanje "jedne države, jednog jezikai jednog naroda".

Pojedini domaći analitičari podsjećaju da jesličnog reagovanja iz turske armije bilo i prije pu-nih deset godina, kada su takođe zbog opasnostiod narastajućeg fundamentalizma, generali izvrš-ili pritisak na tadašnjeg islamističkog premijeraNedžmetina Erbakana da odstupi sa vlasti.

(V. Novosti, 3.10)

Berlinska opera„Idomeneo” vrijeđamuslimane

Njemačka operska kuća u Berlinu odlučila je da, ipak,na repertoar stavi Mocartovu operu "Idomeneo" koja jeprvobitno bila otkazana zbog bezbjednosnih razloga -tačnije zbog straha od evenutalnih nasilnih akcija musli-manskih ekstremista, zato što u operi postoji scena sanavodnom skulpturom glave Poslanika Muhameda (porednje "služe" se i glave Isusa, Neptuna i Bude).

Islam, kao religija, ne dozvoljava prikazivanjePoslanika Muhameda. U operi se nadaju da će do krajagodine dva puta izvesti kontroverznu produkciju opereHansa Nojnfesla. Odluka je donijeta nakon novih garanci-ja policije da će se pobrinuti za bezbjednost.

(Danas, 31.10)

Kopenhagen - Premijer Danske, AndersFog Rasmusen, osudio podmladak desničar-ske Narodne stranke zbog ismijavanja Posla-nika Muhameda.

Danska nacionalna televizija TV2 prikaza-la je nedavno snimak na kome se, izmeđuostalog, vidi mladić iz podmlatka ekstremno-desničarske partije kako glumi Poslanika Mu-hameda s turbanom na glavi i eksplozivimaoko pojasa, ispred publike koja se smije.

"Oštro osuđujem ponašanje članova ogran-ka Narodne partije. Njihovo neukusno pon-ašanje nikako nije način na koji Danci videmuslimane ili islam", navodi se u saopštenjuRasmusena.

Danska Narodna partija zagovara oštrijuantiimigracionu kontrolu i saveznik je Rasm-

usenove koalicije desnog centra, ali nema pre-dstavnike u Vladi. Predsjednica partije, PijaKjersgard, izjavila je da je video snimak nap-ravljen na zatvorenoj žurci i da ga je snimiočovjek koji se infiltrirao u stranku kako biobjelodanio njihovu platformu. "Ovakvestvari se dešavaju kada ste pijani", objasnila jeona.

Snimak je izazvao žestoke kritike i osudemuslimanskih lidera u Egiptu i Indoneziji,kao i u Iraku.

Danski list Jilands-Posten u septembru2005. objavio je karikature Poslanika Muha-meda, a četiri mjeseca kasnije objavili su ih idrugi listovi zapadnih zemalja, što je izazvalomasovne proteste i bijes u muslimanskim ze-mljama. (B92, 9.10)

Turska armija upozorava Vladu da je islamski fundamentalizam u naletu

Pritisak na civilnu vlast

U Danskoj nove uvredePoslanika

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 22SA MINBERE

Sve je osim Njegovog Lica prolazno

Ramazan je prošao kao išto sve na ovom svijetuprolazi. Sve nagomi-

lano ide ka razjedinjavanju,sve živo ka umiranju, a sve naovom svijetu ka iščeznuću: "Ine klanjaj se, pored Allaha,drugom bogu! Nema bogaosim Njega! Sve će, osimNjega, propasti! On će suditi, iNjemu ćete se povratiti! (Al-Kasas: 88)

Mi smo prolazni i cio životje prolazan. Sve je na ovomsvijetu prolazno. Sve je na ov-om svijetu promjenljivo i pro-lazno. Sve što je na Zemlji pro-lazno je, ostaje samo Gospod-ar tvoj, Veličanstveni i Plem-eniti." (Ar-Rahman: 26-27).

Vremena promiču i životpromiče. Mi dolazimo i odlaz-imo. Živo danas, mrtvo je sut-ra. Ko je bio danas na površi-ni Zemlje, sutra će biti u njen-im dubinama. To je praviloživota. To što ostaje su iman idobra djela. Sve je prolaznosamo ostaju dobra djela kojasu učinjena u ime Allaha,dž.š.

Bajramska radostpostača

Polazeći odavde, dužnostmuslimana je da zastane parintervala nakon Ramazana isebe propita i pogleda šta jeučinio u njemu i da li je svojudužnost ispunio potpuno ilikrnje? Onaj koji je ispuniosvoju dužnost potpuno, imapravo da se raduje. To nampotvrđuje sljedeći hadis: "Post-ač ima dvije radosti kojima seraduje: prva radost je zbog ift-ara kada nastupi, a druga jekada sretne svog Gospodararaduje se postu kojeg je pos-tio."

Radost zbog iftara je dnev-na radost kada postač konzu-mira hranu koja mu je bilazabranjena i kada pije piće ko-

je mu je bilo zabranjeno.Postač tada veli: Nestalo ježeđi i znoja, a osigurana je na-grada, ako Allah, dž.š., htjed-ne?! Također, postač će reći:"Gospodaru, radi Tebe sampostio i Tvojom opskrbom seiftario". Onda će postač molitiono što Allah htjedne da mupokloni od dobra dunjaluka iAhireta.

Od dnevne radosti susankcionirani oni čija su lica isrca ocrnjela i koji nisu spoz-nali dužnost prema Ramaza-nu i prema Gospodaru Rama-zana.

Nakon toga dolazi Bajram,te se postači raduju što je Ra-mazan protekao u dobru. Toje radost zbog Allahove voljeda se taj mjesec provede u po-kornosti. Tu radost je Kur'anovako opisao: "U Allaha seuzdamo!" - rekoše oni. "Gospo-daru naš, ne učini da zbognas dođu u iskušenje ljudi kojinasilje čine." (Junus: 85)

Radovanje istini iradovanje neistini

Postoje dvije vrste radova-nja; radovanje istini i radovan-je neistini. Radovanje istiniznači radovati se zbog milosti,blagodati i volji Allaha, dž.š.,za pokornost. A radovanjeneistini je identično slučajuonima kojima je rečeno kadasu ulazili u Džehennem: "Tovam je zato što ste bez ikakvaosnova na Zemlji bahati bili išto ste likovali." (Gafir: 75)

Oni koji se raduju neistini,raduju se haram imetku kojegposjeduju, ugledu kojeg pri-vremeno uživaju, a uz to se nezahvaljuju Allahu. Oni se ra-duju zbog svog imetka i svojedjece, te onim što im je pri-ušteno od harama; strasti, uži-vanja i imetka:

"Ulazite kroz kapije džehe-nnema, u njemu ćete vječnoostati, a ružno je prebivališteoholih." (Gafir: 76)

Neke radosti su gubitak

na dunjaluku i Ahiretu za on-og ko se raduje. To su oni okojima nam je Allah rekao daće ih zadesiti nesreće. Srca imne omekšavaju, niti im očisuze. Oni se ne okorištavajupoukom. Njihova srca su ka-mena i stjenovita: "Ali srca va-ša su poslije toga postala tv-rda, kao kamen su ili još tvr-đa, a ima i kamenja iz kojegrijeke izbijaju, a ima, zaista,kamenja koje puca i iz kojegvoda izlazi, a ima ga doista, ikoje se od straha pred Alla-hom ruši. – A Allah motri naono što radite." (Bekara: 74)

Allah o njima kaže: "A pos-lanike smo i narodima prijetebe slali i neimaštinom i bo-lešću ih kažnjavali ne bi liposlušni postali. Trebalo je dasu poslušni postali kad bi imkazna Naša došla! Ali, srcanjihova su ostala tvrda, a šej-tan im je lijepim prikazivaoono što su radili. I kada bi za-boravili ono čime su opomin-jani, Mi bismo im kapije svegaotvorili; a kad bi se onome štoim je dato obradovali, iznena-da bismo ih kaznili i oni biodjednom svaku nadu izgu-bili." (Al-An'am: 42-44)

To je iznenađenje: "Zatoostavi Mene i one koji ovaj Go-vor poriču, Mi ćemo ih poste-peno odakle se i ne nadajupatnji približavati i vremenaim davati, jer je obmana Mo-ja, zaista, jaka!" (Al-Kalem:44-45)

U hadisu se navodisljedeće: "Allah odgađa kaznunasilniku, ali kad mu kaznadođe, neće ga pomilovati."Zatim je Poslanik, a.s., prouč-io sljedeći ajet: "Eto, takoGospodar tvoj kažnjava kadkažnjava sela i gradove kojisu nasilje činili. KažnjavanjeNjegovo zaista je bolno i str-ašno." (Hud: 102)

Kada vidiš neke nasilnikeda dugo i lijepo, raskošno živei da su tim blagodatima opijenii sretni, znaj da ga čeka nepri-jatno iznenađenje. Znaj da će

biti sa neba frapiran velikomkatastrofom. U ovom kontek-stu Allah, dž.š., veli: "I kada bizaboravili ono čime su opomin-jani, Mi bismo im kapije svegaotvorili; a kad bi se onome štoim je dato obradovali, iznena-da bismo ih kaznili i oni biodjednom svaku nadu izgubili,i zameo bi se trag narodu kojičini zlo, i neka je hvaljenAllah, Gospodar svjetova!" (Al-An'am: 44-45)

Hvala Allahu što je prekin-uo trag tiranima jer su onizaista nepogoda za sve ljude isvemir. Zbog brisanja njiho-vog traga Allahu treba zahval-iti, a to je sigurno znak pobo-žnosti i prihvaćanja Njegovesvemoći nad svim svjetovima.Ovakvo radovanje i veseljeprouzrokuje zlo na dunjalukui Ahiretu onima koji se vesele.Nije svako radovanje pohval-no. Radovane zbog istine, po-božnosti, uspjeha, je pohvalnoradovanje. Radovanje zbogobijesti, uobraženosti je nepo-hvalno. Takvo radovanje je za-branjeno Karunu kada mu jenarod Musaov rekao: «Karunje iz Musaova naroda bio, paih je tlačio, a bili smo mu dalitoliko blaga da mu je ključeveod njega teško mogla nositigomila snažnih ljudi. "Ne budiobijestan, jer Allah ne voli onekoji su obijesni!" – govorili sumu ljudi iz naroda njegova.»(Kasas: 76)

Što znači: ne budi oholzbog onoga što posjeduješ odblagodati. Ne budi umišljen isujetan, jer Allah ne voli ta-kvu sortu ljudi.

Opreznost od divljenja svojompobožnošću

Ako musliman bude odonih koje je Allah, dž.š., uči-nio da posti ispravnim ubjeđe-njem i očekivanjem Njegovenagrade, a uz to je klanjao ilijepo i pravilno postio, ondaima pravo da se raduje tomuspjehu od Allaha, dž.š., alibez divljenja svojom pobožn-ošću. Nemoj se diviti svojemibadetu, jer na znaš da li ti jeta pokornost prihvaćena, iline? Možda je u njoj bilogreške? Možda je ona činjenauz dozu pretvaranja i neis-krenosti, ili pak oholosti?Oholost je rušitelj i obarač po-kornosti. Zbog toga je Alija re-kao: "Zlo koje te zadesi je boljekod Allaha od dobra kojem se

diviš." Znači nesreća koja tezadesi i zbog koje se kaješ iponižavaš, je bolja od dobrazbog kojeg se dičiš i ponosiš.Značenje ove izreke je shvatioIbn Ataullah i to mudro pro-komentarisao; "Možda ti jeAllah otvorio vrata pokornos-ti, ali ti nije otvorio vrata pri-manja. Možda ti je odrediočinjenje nekog grijeha koji jebio uzrok povratka. Grijeh ko-ji ti je donio poniženje i porazje bolja od pokornosti koja tidonese divljenje i oholost."

To je pokornost poslije kojeti nailazi oholost i gordostzbog koje ćeš govoriti: Ima limi ravna?! Ja sam taj koji jepostio i klanjao! Ja sam taj kojije klanjao teravije i noću usta-jao na namaz! Ja sam taj koji jeudjeljivao i siromahe hranio!Ali šta ti govori jadniče, da jeto kod Allaha već prihvaćeno?Jedne prilike je grupa dobrihljudi otišla kod svoga učiteljakoji je bio na samrti. Našli suga kako plače, pa su ga sačuđenjem pitali: Zašto plačeškada ti je Allah omogućio čin-jenje dobrih djela. Postio si iklanjao puno puta, udjeljivaosi sad-aku, išao si na hadž iumru nekoliko puta? On imodgovori: Odakle znam da mije sve to kabul kod Boga?Allah, dž.š., veli: "I ispričaj imo dvojici Ademovih sinova,onako kako je bilo, kada sunjih dvojica žrtvu prinijeli, pakada je od jednog bila primlje-na, a od drugog nije, ovaj jerekao: "Sigurno ću te ubiti!" –"Allah prima samo od onih kojisu dobri" – reče onaj." (Al-Ma'ide: 27)

Odakle znam da ja njimapripadam?

Zato budi veseo kadabudeš pokoran, a ne divi sesamom sebi. Boj se i budioprezan od Allahovog iskuše-nja. Budi obazriv baš onakokako je rekao Ebu Bekr As-Si-ddik, r.a.: «Tako mi Allaha,nisam siguran do Allahovihiskušenja, pa makar mi jednaod mojih nogu bila u Dže-nnetu.»

Vjernik stalno ima naumuAhiret i moli za Allahovumilost. Želi Njegovu milost, aboji se Njegove kazne. On jebez obzira na svoja djela stal-no između nade i straha.

(nastavlja se)Iz knjige

„Džumanski biseri“Preveo:

Džemo Redžematović

dr Jusuf el-Karadavi

Stanke nakonRamazana

EELLIIFFoktobar 2006.islamske novine

gazetë islame23 REPORTAžA EELLIIFF

U Ali-pašinoj džamiji naAstoriji, u Njujorku, LejletulKadr klanjala se 19. oktobra.Džemat ove džamije čine Boš-njaci, dominantno iseljenici izPlava i Gusinja. Mesdžidosrednje veličine bio je u pot-punosti popunjen za vrijemeteravije namaza u blagoj noći.Nakon učenja Kur'ana, klan-jala se teravija, koju su pred-vodili imami dr Bajram ef.Mulić i Kemal ef. Bektešević.Dr Mulić je poslije teravije odr-žao kratko predavanje i poz-vao džematlije da doprinesu

izgradnji nove džamije, od-nosno Islamskog centra. Iakoje imam predložio da se akcijaprikupljanja sredstava realizu-je u narednim danima, ne-koliko džematlija su još u dža-miji započeli doniranje projek-ta koji će premašiti 2 milionaUSD. Poslije završenog progra-ma, imam je pozvao vjernikeda zajedno nastave s ibadetomdo sehura, u obližnjoj velikojdžamiji arapskog džemata.

Među Albancima Njujorka,blaga noć – Lejletul Kadr klan-

jala se 20. oktobra. Džamija uBruklinu, inače prva džamijaAlbanaca u Njujorku (1976),bila je prepuna mladih ljudi.Imam Osman ef. Zaga održaoje predavanje o značaju LejletulKadra. On je govorio o veličiniKur'ana i o nužnosti življenja uskladu sa njime. Klanjala se ter-avija, a zatim je imam proučiosure Jasin. Među pripadnicimaove zajednice, tokom ramaza-na, dogodilo se nekoliko tra-gičnih događaja, što je i biorazlog privatne posjete autoraove reportaže.

Na sljedeću teraviju odlaz-im u veliku džamiju (sa mina-

retom) na Stetn Ajlandu. Ho-dnicima ovog zdanja odjekujeKur'an. Džamija posjeduje bi-blioteku, restoran i osnovnuškolu, koja je po kvalitetu nas-tave među najboljim nju-jorškim školama. Teraviju umesdžidu, koji može primitinekoliko hiljada klanjača, pre-dvodio je imam hfz. Dhulk-arnein Vardari.

Posljednju teraviju klanj-ao sam u džamiji IslamskogCentra albansko-američkogUdruženja u Kvinsu. Džematjedne od najljepših njujoršk-ih džamija čine Albanci, isel-jenici iz Krajine (Ostros) iUlcinja. Nakon predavanja

mladog imama Besima ef.Curovića iz Krajine, pristupi-lo se klanjanju teravijenamaza, koju je predvidioEdin ef. Đoni iz Ulcinja.Domaćin, imam Jusuf ef.Boljević, kazao nam je da suova dva mlada imamaangažovana za ramazan. Nji-hov rad obogaćuje vjerski ži-vot, na veliko zadovoljstvodžematlija. Besim ef. Curovićje islamsko obrazovanje ste-kao u Turskoj, a Edin ef. Đo-ni magistrira tefsir na uni-verzitetu Al-Azhar u Egiptu.Đoni je već četvrtu godinuzaredom, tokom ramazana,gost ovoga džemata. Njegova

predavanja na akademskomnivou i autoritet Jusufa ef.Boljevića, doprinijeli su da se

džemat ove džamije omasovii u velikom broju prisustvujeteravijama i ramazanskimdersovima.

Nakon razgovora, u kojemsu se domaćini interesovali zastanje muslimana u Crnoj Go-ri, džamijski Odbor je izrazioželju da im se isporučuje Elif,i najavio finansijsku pomoćza medresu u Podgorici.

Primjetna je zbunjenost v-elikog broja muslimana, Boš-njaka i Albanaca, povodomrazličitog određivanja noćiKadra. Poslanikova porukada se ova noć traži u trećoj de-kadi ramazana jedini je pravi

odgovor na nesavršenost ljud-ske prirode.

M. Demirović

Ramazan u NjujorkuKroz teravijska druženja sa vjernicima u nekoliko

džamija u Njujorku steklo se uvjerenje da naši isel-jenici sigurno koračaju stopama islama i da imaju

viziju kako da se na tom outu održe i učvrste. Pune džamijetokom teravija govore o zrelom odnosu ovih ljudi prema svo-joj vjeri i sebi, naravno. Širokogrudost u davanju fitra, zeka-ta, članarine i donacija za projekte svojih zajednica, garan-tuje da će imati izvjesnu budućnost u prestonici dominacijematerijalizma. Sigurna budućnost se nazire i kroz veliko pris-ustvo omladine u džamijama. Zaista je pravo zadovoljstvoprisustvovati skupovima gdje se vjernici nadmeću u davanjudonacija za buduće projekte svojih zajednica!

LLeejjlleettuull KKaaddrr uu AAllii--ppaaššiinnoojj ddžžaammiijjii nnaa AAssttoorriijjii

DDžžaammiijjaa nnaa SStteettnn AAjjllaanndduu

KKllaannjjaannjjee tteerraavviijjee uu ddžžaammiijjii uu KKvviinnssuu

LLeejjlleettuull KKaaddrr uu ddžžaammiijjii uu BBrruukklliinnuu

EELLIIFF oktobar 2006.islamske novinegazetë islame 24ZADNJA STRANAEELLIIFF

TRAGOM NEKADAŠNJIH DžAMIJA

Medun

Medun se nalazi 12 kmudaljen od Podgorice, na bre-žuljku Medunskog polja. Unjemu se nalaze ostaci ili-rskog grada Meteona, kasnijesrednjovjekovnog grada Me-duna.

Prvi put se pominje uIlirsko-rimskom ratu koji sevodio 168. godine prije n.e.Sljedeći put se pominje tek uVII vijeku pod imenom Med-eone. Godine 1444. pominjese kao kao posjed HercegaStefana Vukčića Kosače, kojiga 1445. godine predaje des-potu Đurđu, a ovaj 1455.Medun predaje Osmanli-jama.

Ovdje su se vjekovima(oko 300) godina razvijale iživjele brojne muslimanskeporodice, kao i na prostoruKuča koje su u vremenu oveuprave prihvatile islam: Gla-vatovići, Lukačevići, Šarkići,Orahovci, Ibričevići, Lačevići,i dr. (protjerani u Podgoricu),Mekići, Đurđevići, i dr. u Ko-lašin, Ganići u Rožajama, Lju-hari, Ljuce, Ibričevići, Kujo-vići i dr. u Nikšić, Đurovići iĐečevići u Spuž, Damja-novići, Kolenovići, Memići,Toskići, Draškovići, Pirovići idr. u Gusinje, Šabovići, Me-dunjani, Krcići, Purišići, i dr.u Plav. Oni su 1688. godineodavde protjerani nakon štoje Mletačko-crnogorska vojskazauzela ove krajeve, a naMedunu postavljena mletačkazastava.

Ostaci srednjovjekovnoggrada (tvrđave) su uglavnomsačuvani, a najvišim dijelompotiču iz osmanskog perioda.U njemu je po nalogu sultana

Mehmeda II sagrađena dža-mija.

Džamija na Medunu

Tvrđavu Medun, ključ objeZete, Osmanlije su osvojili iz-međeu 1455. i 1467. godine iodmah u njemu smjestili svojuposadu. Tada je u tvrđavi izg-rađena džamija na ime vlada-jućeg sultana Mehmeda II el-Fatiha. Džamija nije imala svo-ga vakufa, već su njeni službe-nici (imami i mujezini) uživaliprihode sa timara, kao i drugičlanovi posade. Turski opširni(mufassal) popisni defteri sa-drže imena članova posada ameđu njima i službenike dža-mija. U defteru iz 1582. go-dine spomenut je Muhjudin,imam i hatib džamije u Me-dunu.

Nakon iseljavanja musli-mana iz Meduna, džamija jeporušena, a u centru tvrđavepodignuta crkva i pred njomgrob Marka Miljanova.

Džamija uGolubovcima

Mojanovići, Golubovci, Ba-labani, i Biščani izgledaju kaojedno veliko selo produženood sjevera na jug. Muslimanikoji su živjeli u njima: Jahići,Haćimovići (u Mojanovićima),Lekići, Hadžići, Piranići, Pa-šovići, Agovići, AdemovićiMuminovići, Erkočevići, Mu-slići, Alivodići (u Golubovci-ma), Kinkovići, Hebovići, Su-ljevići, Kurtovići, (u Balaba-nama), Đurđevići, Kadrovići, iPiranići (u Biščanima), te Ma-ndići, (u Šušnju) činili su je-dan džemat. Imali su svojudžamiju u Golubovcima. Nala-

zila se sjeverno od Agovića, ajužno od Pašovića mahale.Oko nje je bilo prostrano mus-limansko mezarje (groblje) sadosta nišana, a u neposrednojblizini nalazila se džamijskakuća. Mezarje je sravnjeno, pase taj prostor koristi za ispašustoke, koje daje pod zakup kaosvoje vlasništvo jedan mješ-tanin.

Do Lekića kuća, u Golubo-vcima, nalazi se mjesto Glava-tulja, gdje je živio neki Glavat,od koga su muslimani Glava-tovići.

Jusuf-aga Glavatović, sa-gradio je čuvenu džamiju uPodgorici, a po nekima i gol-ubovačku džamiju.

Ovu su džamiju Crnogorcidva puta rušili. Prvi put su jelagumali oko 1845. godine,predvođeni popom Đurom,koji ''uze popa Joka od Ce-kljinjana, serdara Sava Joviće-vića i Filipa Ivanova i još desetCeklinjana, i šezdeset okapraha-i džamija ode sva ugomilu''.

Kad su Crnogorci drugiput bacili u vazduh džamiju uGolubovcima, muslimani suhtjeli da zapale Golubovačkucrkvu, jer su mislili da su Cr-nogorcima pomogli Golubov-čani. Tada je hodža Ibro Lekićjavio svome rođaku AlibeguLekiću, zabitu podgoričkom,da to spriječi, da se ne zakrvemuslimani i pravoslavni.

O imamima i vakufu dža-mije u Golubovcima nijesmonašli nikakvih podataka upristupačnim izvorima i litera-turi. Ovoj džamiji je pripadalobar nešto od 32 rala oranice uDonjoj Zeti, koja su pripadalaujedinjenim vakufima poruš-enih džamija.

Džamija uGoričanima

U Goričanima, na obaliMorače, živjele su musli-manske porodice: Hadžagići,Piranići, Mustagrudići, Muja-hodžići, Alibalići, Hećimovići,Zmijanovići, Omerovići, i Se-limhodžići. Džematu Goričanipripadali su i muslimani izMahale (Alunovići, Kubasiči-ći, i Begovići, koji imaju zajed-ničkog pretka Hajdarkučevi-ća). Ko je i kada sagradio dža-miju u ovom selu nije pozna-to. Bila je to manja seoska dža-mija, zidana kamenom. Poru-šena je u Drugom svjetskomratu, a muslimani su, osim je-dne porodice, iselili u Skadar.Džamija je od tada prepuštenapropadanju. Obodni zidovidžamije ostali su sačuvani, alisu obrasli u veliki korov i ras-tinje. Nalazi se na desnom ras-kršću od Golubovaca premaVukovcima, na 800 metara odmagistralnog puta.

Vakuf goričanske džamijeposjedovao je 11 rala zemlje uDonjozetskoj opštini koja jebila vlasništvo porušene dža-mije u Berislavcima. U hare-mu džamije u Goričanima na-lazilo se veliko mezarje. Nišan

sa turbanom, obrastao u žbu-nje, je nekog hadži Ragipa, iz1288. godine po hidžri. Rije-dak je primjerak sačuvanihnišana na ovom mezaristanu.

Na osnovu pouzdanih izvo-ra, imamsku službu u ovojdžamiji obavljali su: HadžiMehmed Mustagrudić, RizoDragović, Jusuf Hadrović iOsman Haverić.

Džamija uBerislavcima

U Berislavcima, na izvoruPlavnice, živjele su muslima-nske familije: Haverići, Mu-janovići, Čauševići, Luka-čevići i Husejnovići. Oni suimali i svoju džamiju ali sene zna ko ju je i kada sagra-dio. Njenom džematu pripa-dali su i muslimani iz Vuko-vaca, sa desne strane Moračedo 1862. godine, kada su seiselili za Spuž, te Piranići izBotuna.

Iseljavanjem muslimana,džamija je opustjela i sada jojse ne zna ni za temelje.

Njen vakuf je koristio dže-mat u Goričanima, dok jetamo postojala džamija.

BBaajjrroo AAggoovviićć

Džamije u Podgorici (IV)

Oslo (Beta/Rojters) - EkonomistaMuhamed Junus (66) iz Bangladeša ibanka Gramen koju je on osnovao1976. podijelili su ovogodišnju Nobelo-vu nagradu za mir, saopšteno je 13. ok-tobra u Oslu. U obrazloženju Norve-škog Nobelovog komiteta piše da suJunus i njegova banka priznanje dobili"za napor u izgradnji privrednog i dr-

uštvenog razvoja odozdo", koristećiinovativne ekonomske programe, zbogčega je on dobio nadimak "bankar siro-mašnih". Junus je pionir mikrokredita,sistema koji je kopiran u više od 100zemlja svijeta, počev od SjedinjenihDržava do Ugande. Generalni sekretarUN, Kofi Anan, predsjednici i premi-jeri, pohvalili su dodjelu, a nagrada je

prvi put otišla u Bangladeš. "To je veoma radosna vijest za mene

i za moju zemlju", kazao je Junus nov-inarima u svom domu u prijestoniciBangladeša, Daki, nakon što je osvojiopriznanje između 191 kandidata.

"Sada će rat protiv siromaštva bitiintenziviran širom svijeta. U većinizemalja će se konsolidovati borba pro-

tiv siromaštva kroz mikrokredite", kaz-ao je on. "Siromaštvo ne treba da pos-toji, nigdje".

Prilikom dodjele nagrade koja setradicionalno uručuje onima koji pot-pisuju sporazume za okončanje ratovai bore se za ljudska prava, petočlani k-omitet saopštio je da je eliminacija sir-omaštva put ka miru i demokratiji.

Norveški Nobelov Komitet dodijelio najveće priznanje Muhamedu Junusu

Bankaru siromašnih Nobelova nagrada za mir

ZZiiddiinnee ddžžaammiijjee uu GGoorriiččaanniimmaa