raport - cea.art harmonia 2019.pdfmuzycznych ii stopnia dla których organami prowadzącymi są:...
TRANSCRIPT
Centrum Edukacji Artystycznej
RAPORT
Z BADAŃ WYNIKÓW NAUCZANIA PRZEDMIOTU
„HARMONIA”
W SZKOŁACH MUZYCZNYCH II STOPNIA
Warszawa 2019
Na przełomie maja i czerwca 2019 roku Centrum Edukacji Artystycznej
przeprowadziło badania wyników nauczania przedmiotu Harmonia w szkołach
muzycznych II stopnia dla których organami prowadzącymi są: Minister Kultury
i Dziedzictwa Narodowego, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne osoby
prawne i fizyczne prowadzące szkoły z uprawnieniami szkół publicznych.
Badania przeprowadzili wizytatorzy regionalni lub upoważnione przez
wizytatorów osoby.
Badanie miało formę pisemnego testu; uczeń otrzymał arkusz testowy z
instrukcjami do zadań. Test prowadzony był płytą CD. Trwał 90 minut.
Test został przygotowany przez Daniela Dramowicza – byłego wizytatora
Centrum, nauczyciela dyplomowanego Państwowej Szkoły Muzycznej I i II
stopnia im. Fryderyka Chopina w Olsztynie.
Dla lepszej percepcji Raport został wzbogacony o uwagi merytoryczne i
wyjaśnienia Daniela Dramowicza /wyróżnione kursywą/
Test obejmuje wszystkie wymagania ogólne obowiązującej podstawy
programowej z harmonii
(Dz.U. z 2017 r.) i około 75% wymagań szczegółowych.
Pojawiły się zadania dotyczące rozpoznawania zjawisk harmonicznych ze
słuchu, zadania wymagające kreatywności ze strony uczniów i zadanie
dotyczące harmoniki XX wieku.
Analiza harmoniczna dotyczy przykładów z literatury muzycznej.
Wpisując się w obchody Roku Moniuszkowskiego trzykrotnie wykorzystano do
analizy twórczość Stanisława Moniuszki.
Ponadto uczniowie analizują utwory R.Schumanna, M.Regera i DJ realizującego
progresję podczas współczesnych zawodów sportowych.
Zrezygnowano z zadania typu „znajdź błędy w konstrukcji harmonicznej”.
Raportowi towarzyszy tabela regionalna.
Średnia ogólnopolska realizacji zadań testowych wyniosła 46,2 %
wykonalności.
Najlepszy wynik uzyskano w regionach: lubelskim (59,9 %) i świętokrzyskim
(58,7 %), najniższy w regionie zachodniopomorskim (37,2 %)
41,3
44,2
53,9
59,9
53,752,7
50,1
39,841,4
39,6
51,6
43,7
58,7
38,5
42,6
37,2
46,2
0
10
20
30
40
50
60
70
ŚREDNIE REGIONALNE
W badaniach zanotowano frekwencję na poziomie 86 %. W pięciu regionach
uzyskano wynik powyżej 90 %, podobnie jak w pięciu regionach poniżej 80 %.
78,4
93,5
87,6
79,6 79,1 79,4
82,7
91,5
86,8 86,7
94,5
88,5
72,2
85,1
98,5
91,2
86
0
20
40
60
80
100
120
FREKWENCJA
Przebadano poziom realizacji zadań w zależności od organu prowadzącego
szkołę.
Najwyższe wyniki zanotowano w szkołach prowadzonych przez Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego (47,8 %), najniższe w szkołach prowadzonych przez
inne osoby prawne i fizyczne (41 %).
36
38
40
42
44
46
48
MKiDN JST Os.p i fiz.
47,8
44,1
41
ORGANY PROWADZĄCE
Po raz pierwszy w historii badań wyników przedmiotu Harmonia udział w teście
wzięli udział uczniowie 13 grup Wydziałów Wokalnych.
Przy średniej 46,2 % wydziały te uzyskały 25,6 % wykonalności w
przeciwieństwie do uczniów wydziałów instrumentalnych i rytmiki (48,5 %).
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
WYDZIAŁY WOKALNE ŚREDNIAOGÓLNOPOLSKA
POZOSTAŁEWYDZIAŁY
25,6
46,2
48,5
ZADANIE 1.
Uczeń zna i rozpoznaje ze słuchu następujące rodzaje kadencji: doskonałą,
plagalną neapolitańską, zawieszoną zwodniczą.
Podstawa programowa z harmonii wymaga od ucznia umiejętności
rozpoznawania kadencji między innymi na podstawie analizy słuchowej.
Zadanie trudne wymagające umiejętności zdobywanych
na zajęciach z kształcenia słuchu (uczeń nie ma do dyspozycji zapisu nutowego)
skorelowanych z wiedzą teoretyczną z harmonii (rodzaje kadencji).
37,7
50,1 49,8
60,858,6
59,9
49,1
41
44,7
52,3
42,4
46
56,7
45
33
35,7
49,1
0
10
20
30
40
50
60
70
ZADANIE 1
ZADANIE 2.
Uczeń zna i rozpoznaje ze słuchu rodzaj progresji: wznosząca/opadająca,
modulująca/niemodulująca, określa wzór usłyszanej progresji i interwał o jaki
ten wzór jest powtarzany.
Zadanie średnio trudne. Dotyczy w równym stopniu realizacji podstawy
programowej z kształcenia słuchu jak i z harmonii.
50,9
55,3
72,871,2
62,8
59,3 58,6
52
59,8 60,2 6162,4
65,5
58,8
66,1
53,8
60,3
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ZADANIE 2
ZADANIE 3.
Uczeń zna zasady analizy harmonicznej. Potrafi zapisać rozpoznane akordy za
pomocą nazw literowych.
Podstawa programowa wymaga, aby uczeń realizował pisemnie konstrukcje
harmoniczne między innymi według nazw literowych akordów. Ze względu na
różnorodność systemów zapisów literowych akordów (w literaturze muzycznej i
w praktyce szkolnej) polecenie z zadania 3 ogranicza się do zapisu
przez ucznia samych nazw akordów. Dzięki temu po raz pierwszy będzie można
zdiagnozować popularność konkretnych systemów nazewnictwa literowego
akordów w naszym szkolnictwie muzycznym.
50,8
61,8
65,6
72,1
61,7
66,7
60,6
51,554,3
49,7
66,7
53,2
67,4
54,1
60,3
56,858,4
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ZADANIE 3
ZADANIA 4-5.
Uczeń realizuje pisemnie konstrukcje harmoniczne z użyciem poznanych
akordów, według podanego sopranu, basu lub funkcji.
Zna zasady budowy, określania i łączenia trójdźwięków, czterodźwięków
i pięciodźwięków jako akordów głównych i pobocznych w układzie
czterogłosowym.
Uczeń zna zasady budowy, łączenia i rozwiązywania dominanty septymowej.
Proste zadanie sprawdzające nabyte umiejętności łączenia akordów triady bez
przewrotu.
45,142,9
54,3
71,7
60,3
54,9
61,4
55,957,9
50,1
64,6
59,6
89,7
45,8
51,649,7
55,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
ZADANIE 4
ZADANIE 5.
W zadaniu 5 weryfikowana jest umiejętność budowania pięciodźwięku na
stopniu pobocznym, umiejętność zwodniczego rozwiązania dominanty
septymowej i umiejętność rozwiązywania akordu z sekstą (środkowy etap
nauczania harmonii).
50,8
56,8
61,3
73,3 74,175,1
65,9
60
45,6
53
66,5
55,9
69,3
41,8
56,6
48
59,4
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ZADANIE 5
ZADANIE 6.
Uczeń zna podstawowe pojęcie z zakresu harmonii funkcyjnej (zjawisko
alteracji) i posługuje się nim.
Najprostsze zadanie weryfikujące rozumienie i praktyczne zastosowanie
alterowanej dominanty.
28,4
31,4
64,3
53,3
44,4
56,3
59,4
31,3
36,7
22
40,7
33,8
51,8
31,2
28,7
22,1
39,9
0
10
20
30
40
50
60
70
ZADANIE 6
ZADANIE 7.
Uczeń potrafi odczytać treść harmoniczną podaną w postaci basu cyfrowanego
(w odniesieniu do epoki baroku).
Uczeń zna zasady logiki funkcyjnej, harmonizowania melodii i realizacji basu
cyfrowanego (w odniesieniu do epoki baroku).
Uczeń zna podstawowe pojęcia z zakresu harmonii funkcyjnej, posługuje się
nimi.
Uczeń zna zasady budowy, określania i łączenia trójdźwięków, czterodźwięków
i pięciodźwięków jako akordów głównych, pobocznych i wtrąconych, w układzie
czterogłosowym, w różnych odmianach skali minorowej.
Uczeń zna zasady wychylenia modulacyjnego.
Uczeń zna zasady budowy, łączenia i rozwiązywania dominanty septymowej bez
prymy i dominanty chopinowskiej.
Czterotakt sprawdzający umiejętność realizacji konstrukcji harmonicznej
według podanego basu cyfrowanego sopranu i funkcji, ze szczególnym
uwzględnieniem umiejętności budowania
i rozwiązywania akordów wtrąconych z zastosowaniem wyrzutni (elipsy).
40,8
52,454,7
61,763,7
60,4
53,1
39,7
47,1
38,9
51,2
41,7
64,7
37,441
43,7
49
0
10
20
30
40
50
60
70
ZADANIE 7A
29,6
34,1
44,3
57,9
38,1 38,3
31,9
2827,1 27,8
38,7
25,5
47,7
20,5
24,7 24,1
32,1
0
10
20
30
40
50
60
70
ZADANIE 7B
ZADANIE 8.
Uczeń zna zasady modulacji : diatonicznej, chromatycznej i enharmonicznej.
Uczeń realizuje pisemnie wybrany przez siebie rodzaj modulacji w formie
krótkiego przebiegu, zawierającego wszystkie elementy procesu
modulacyjnego.
Podstawa programowa wymaga, aby uczeń realizował pisemnie różne rodzaje
modulacji (diatoniczną, chromatyczną i enharmoniczną). Zadanie nr 8 umożliwia
zrealizowanie przez ucznia modulacji każdego rodzaju. Pozostawienie wyboru
uczniowi, pozwoli na zdiagnozowanie popularności konkretnego rodzaju
nauczanych modulacji.
46,2
40
54,8 54,2
45,6
40,2
43,7
21,2
33,9
28,4
57,7
38,9
53
32,9 33,9
27,5
39,9
0
10
20
30
40
50
60
70
ZADANIE 8
ZADANIE 9.
Uczeń zna zasady analizy harmonicznej.
Uczeń na podstawie zapisu nutowego, rozpoznaje poznane akordy i wynikające
z nich relacje funkcyjne, wychylenia modulacyjne. Potrafi zapisać rozpoznane
akordy za pomocą funkcji.
Uczeń zna różne rodzaje dźwięków obcych (opóźnienie, pomocniczy
i przejściowy).
Uczeń rozróżnia w zapisie nutowym składniki akordu (w tym dysonujące)
i dźwięki obce.
Uczeń zna zasady logiki funkcyjnej.
W zadaniu wykorzystywana jest chóralna faktura pięciogłosowa. Pozwala to na
„ucieczkę” od tradycyjnej faktury czterogłosowej i zwrócenie nauczycielom
uwagi na konieczność ćwiczenia
z uczniami analizy harmonicznej wychodzącej poza czterogłos lub fakturę
fortepianową.
Równocześnie podany w zadaniu przykład (dodanie 5 głosu w kluczu
wiolinowym) nie będzie zbytnim utrudnieniem dla uczniów przyzwyczajonych do
analizy czterogłosu.
34,237,2 37,9
27,5
39,1
32,9 34,3
27,5
21,624,6
32 32,5
42,4
25,5
41,6
21,8
32,1
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ZADANIE 9
ZADANIE 10.
Uczeń zna charakterystyczne cechy harmoniki XX wieku wynikające z
zastosowanego materiału dźwiękowego (skale całotonowa i
dwunastodźwiękowa)
Uczeń wykorzystuje poznane środki harmoniki XX wieku, zwracając uwagę na
odpowiedni dla danej techniki kompozytorskiej dobór dźwięków, współbrzmień,
akordów i skal.
Zadanie w którym uczeń może wykazać się pewną kreatywnością w budowie linii
melodycznej i akompaniamentu.
To proste zadanie z zakresu XX-wiecznych technik kompozytorskich.
Celem jest wskazanie nauczycielom na konieczność realizacji podstawy
programowej również w tym zakresie.
39,3
23,9
32,8
55,4
41,9
35,7
32,7
2927 27
46,5
31,6
37,4
30,3 30,6
26,4
32,7
0
10
20
30
40
50
60
ZADANIE 10
TEST - HARMONIA
imię i nazwisko ucznia/uczennicy ……………………………………………………………………………………………………..
szkoła …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Czas sprawdzianu – 90 minut. W pierwszej kolejności realizowane będą zadania 1-3 (przykłady audio).
Kolejne zadania można realizować w dowolnej kolejności. Proszę nie wypełniać kwadratów po prawej
stronie kartek.
ZADANIE 1.
Za chwilę usłyszysz 5 fragmentów utworów zakończonych kadencją.
Przyporządkuj numery usłyszanych fragmentów do poniższych kadencji:
Kad kadencja doskonała
kadencja plagalna
kadencja plagalna neapolitańska
kadencja zwodnicza
kadencja zawieszona
ZADANIE 2.
Podczas oczekiwania na wznowienie w meczu hokejowym DJ zabawia publiczność progresją
(przykład usłyszysz dwukrotnie z 30-sekundową przerwą).
W każdym z poniższych wierszy wpisz albo zaznacz prawidłowe odpowiedzi:
1/ podany przykład zawiera progresję: wznoszącą opadającą
2/ podany przykład zawiera progresję: modulującą niemodulującą
3/ zapisz funkcjami lub cyframi rzymskimi początkowy wzór progresji:
4/ w progresji wzór powtarzany jest o interwał …………………………………………
Zadanie 3.
Przeanalizuj poniższy fragment Credo Stanisława Moniuszki i podpisz w zaznaczonych miejscach
oznaczenia literowe (nie funkcyjne) akordów. Zwróć uwagę na zastosowane w poszczególnych
głosach klucze.
Zadania 4-5. 4: 5:
Zrealizuj w tonacji G-dur dwa krótkie zadania: 4. 5.
Zadanie 6. W tonacji B-dur połącz dominantę alterowaną z toniką. Zapisz oznaczenie funkcyjne. 6:
A¯
As
Zadanie 7. a: b:
W poniższym czterogłosie wpisz brakujące głosy uwzględniając w taktach 1-2 oznaczenia
basso continuo i proponując w taktach 3-4 własną harmonizację sopranu.
Dodatkowe punkty otrzymasz za użycie w takcie 3 wychylenia modulacyjnego i za ewentualną
wyrzutnię (elipsę).
Podpisz wszystkie funkcje (nie musisz określać pozycji i postaci akordów).
Zadanie 8.
Napisz w czterogłosie modulację dowolnego rodzaju z tonacji F-dur do tonacji D-dur.
W zaznaczonych miejscach pod pięciolinią wpisz funkcje harmoniczne. Ustal metrum i pamiętaj
o odpowiednich wartościach rytmicznych i znakach chromatycznych. Pamiętaj o wszystkich
elementach procesu modulacyjnego. Ilość taktów dowolna.
Nazwij użyty przez Ciebie rodzaj modulacji.
F-dur:
D-dur:
nazwij użyty rodzaj modulacji (diatoniczna/chromatyczna/ enharmoniczna)
Zadanie 9
a/ Dokonaj analizy poniższego fragmentu pięciogłosowego chorału w tonacji c-moll.
W zaznaczonych miejscach określ funkcje z podaniem pozycji i przewrotu każdego z akordów.
b/ Obok kółeczek zakreślających dźwięki obce wpisz skrótami ich nazwy.
Zadanie 10 :
Uzupełnij jednotaktową mikrokompozycję na fortepian.
W partii prawej ręki dokończ melodię (o dowolnej ilości dźwięków) wykorzystującą wyłącznie stopnie
skali całotonowej (dźwięki skali mogą się powtarzać).
W partii lewej ręki dopisz do istniejącego trójdźwięku kolejne trzy trójdźwięki,
tak aby w całym takcie akompaniament w kluczu basowym wykorzystał wszystkie stopnie skali
dwunastodźwiękowej. Trójdźwięki możesz łączyć ze sobą swobodnie.