raport - green schoolsgreen-schools.org/uploads/pdf/raporti i lexionit te mbetjeve.pdf · nr mbetje...

Green Schools; Clean environment; Healthier Life

RAPORT

Subjekti: Vleresimi i leksionit me tematike “Mbetjet” i zhvilluar ne 8 Shkollat 9-Vjeçare te rretheve Korce e Pogradec ne Dt 9-10 QERSHOR 2014.

Pjesemarres ne leksion: Anetaret e Echoclub-ve te shkollave te;

Shkollat pjesemarrese: Rrethit Korce

Shkolla e mesme e bashkuar “Dhimitraq Gjata”Rëmbec

Shkolla 9-vjeçare “Muharrem Veizi”, Lubonik

Shkolla 9-vjeçare “Pandeli Cale”

Shkolla 9-vjeçare “Mësonjtorja e Parë Shqipe” Rrethit Pogradec

Shkolla 9-vjeçare “M.E.Minarolli”

Shkolla 9-vjeçare “Kolë Koci”

Shkolla 9-vjeçare “Sheme Mahmutllari”

Shkolla 9-vjeçare “Shefki Muçllari”


A) Permbledhje Ne kuader te zbatimit te projektit “SHKOLLA TE GJELBERA, MJEDIS ME I PASTER, JETE ME E SHENDETSHME” ne tete shkolla te rretheve Korce e Pogradec me anetaret e Ekoklubeve te tyre u zhvillua nje ore leksioni (60 min) mbi tematiken e mbetjeve. “Power Point” i leksionit eshte i bashkangjitur ne kete Raport. Ky leksion pati si qellim rritjen e kapaciteteve të shkollave për zbatimin e njohurive dhe të shprehive mjedisore, si dhe formimin e nxënësve me bazat e teknikat per mirë menaxhimin e mbetjeve në mjedisin e shkollës së tyre. Nepermjet tij kerkohet qe shkolla te sherbeje si fillesa e edukimit, te mesimit si dhe perfshirjes ne veprimtari mjedisore me qellim zvogelimin e mbetjeve si dhe trajtimin e tyre duke krijuar nje mjedis te shendetshem ne shkolle. Leksioni u strukturua ne menyre te tille qe:

Te jepte informacion te plote mbi konceptin “MBETJE”;

Te pershkruante menyren e klasifikimit te mbetjeve;

Te pershkruante menyrat e trajtimit te mbetjeve;

Te njihej e vleresohej rendesia e trajtimit te mbetjeve;

Te jepte shembuj praktike te trajtimit te mbetjeve.

a) Ne zhvillimin e leksionit u perdor teknika “Brainstorming” ku nxenesit sollen shpesh pervojen e tyre mbi trajtimin e mbetjeve duke i kushtuar rendesi dhe perberjes se lendeve. Gjate leksionit u kerkua nga ata te permendnin sa me teper elemente te mbetjeve qe ata gjenerojne cdo dite ne shkolle si dhe te pershkruajne veprimtarite e trajtimit te tyre, si grumbullim, selektim, riperdorim , kompostim etj .


Si pjese e integruar e leksionit u perfshi dhe plotesimi i nje anketimi mbi njohjen e natyres se mbetjeve si dhe informacionit qe nxenesit kane mbi menyrat e trajtimit te tyre. Anketimi permbante 24 pyetje ku:

(i) u identifikua perberja e mbetjeve te cilat gjenerohen ne shkolle sipas 7 grupeve kryesore (leter, qelq, metal, plastik, gome, material sintetik, material organik); (ii) u pyeten nxenesit mbi vendin ku mbetjet sistemohen apo trajtohen aktualisht (kosh te zakonshem, kosh i posacem, riperdorim, kompostim, djegje, apo asnje informacion). Objektet te cilat nxenesit i percaktuan perberjen si dhe vendin e menyren e trajtimit ishin mbetje personale apo mbetje nga perdorimi i perbashket ne shkolle. Pyetjet e anketimit u drejtuan qe nxenesit te shpreheshin mbi aktualitetin, ku ata u pergjigjen sesi i trajtojne mbetjet e jo sesi do te duhej te vepronin ata ne kushte ideale. Duke mos perjashtuar edhe stimulimin e nxenesve per te dhene pergjigje te pranueshme rezultatet japin nje permbledhje te gjendjes se trajtimit te mbetjeve si te dhe situates mjedisore shkolles.

Leksioni trajtoi gjithashtu dhenien e disa udhezimeve praktike tek anetaret e Echoclub –ve mbi njohjen e rendesise se trajtimit te orientuar te mbetjeve ne shkolle me qellim krijimin e mjediseve te pastra ne perputhje dhe me qellimin e nje shkolle me vision te gjelber. Per nxenesit me rendesi u mendua dhe njohja e tyre me disa modele praktike te riperdorimit te qelqit, plastikes, riciklimit te letres si dhe menyres se kompostimit te mbetjeve organike per te motivuar e rritur imagjinaten e tyre ne veprimtari te ngjashme ne te ardhmen.


B) ANKETIMI

Tema: Sa i njoh e i trajtoj mbetjet ne shkollen time! Si pjese e ketij takimi me ECO Klubet e 8 shkollave u be edhe nje anketim me 25 pyetje si me poshte. Anketimi i plote eshte i bashkangjitur ne kete raport.

Nr Mbetje qe une prodhoj ne shkolle.

Perberja e saj eshte: Vendi ku trajtohet

Qel

q

Lete

r

Met

al

Pla

stik

Go

me

Ma

teri

al

Sin

teti

k

Mb

etu

rin

e

org

an

ike

Hid

het

n

e K

osh

te

za

kon

shem

Ric

iklo

het

,

ne

kosh

a t

e p

osa

çem

Rip

erd

ore

t

Ko

mp

ost

oh

e

Dig

jet

Nu

k ka

m

info

rma

cio

n

1 Letra nga libra te vjeter, fletore, gazeta etj.

2 Lapsat e konsumuar

3 Stilolapsat e mbaruar

4 Vizoret plastike te thyera

5 Kompasi i demtuar

6 Lapustil (penel) i mbaruar

7 Gome e konsumuar

8 Kanaçe 0.33 l (Pije)

9 Ushqimi Fast –Foodi (i mbetur)

10 Fazoleta higjenike

11 Qese patatinash

12 Lekura e bananes (frutash te tjera)

13 CD e paperdorshme

14 Shishe qelqi e thyer

15 Sfungjer i paperdorshem tabele

16 Dege nga krasitja e lueleve, pemeve

17 Kutia e bojes e mbaruar

18 Kuti kartoni

19 Qese plastike

20 Llampe e djegur

21 Rrobe e grisur

22 Shishe o.5 l pa uje

23 Shishja plastike e pastruesve higjenike

24 Baterite e pajisjeve

25 Te tjera ……..

Rezultatet e vleresimit te anketimit ne shkollat e rrethit Korce. Sipas te dhenave te anketimit (Tab. 1) verejme qe nxenesit qe perfaqesojne Echoclub-et njohin

ne nje perqindje te konsiderueshme perberjen e materialeve nga te cilat jane te ndertuar

mbetjet ne shkolle (97%). Shumica e mbetjeve, (45%) grumbullohen ne kosha te zakonshem te

shkolles ndersa 28% e tyre hidhen ne menyre te selektuar ne kosha te posacem te riciklimit ku

ndaheshin ne leter, qelq e plastike. Sipas nxenesve, 10% e mbetjeve riperdoresh e keto ishin

objekte plastike, qelqi ose veshje. Kompostimi perbente 2% te trajtimit te mbetjeve ku

theksohet qe ai aplikohet ne pak shkolla apo nisma vetjake. Djegja e mbetjeve perbente rreth

7% te mbetjeve ne pyetjet e kjo ishte me dukshme ne dy shkollat qe kishin vendndodhjen ne

zonat rurale. Per 8% te pyetjeve nxenesit e Echo club zgjedhin alternativen “ kam mungese


informacioni per trajtimin e disa mbetjeve”. Shohim qe nga 21% qe eshte perqindja e mbetjeve

qe mund te kompostohet ne objektet e paraqitura ne ankete, vetem 2% e tyre sipas nxenesve

kompostohet.

Tab. 1 Perfundimet e vleresimit te anketimit mbi mbetjet ne shkollat e rrethit Korce

Njohin perberjen e

mbetjes

Rezultate mbi menyrat aktuale e trajtimit te mbetjeve

Hedhja ne kosh te

zakonshem

Ndarja ne kosha te riciklimit

Riperdorimi Kompostim Djegja Mungese

informacioni

97% 45% 28% 10% 2% 7% 8%

21% e lendeve te dhena ne anketim mund te kompostohet

Rezultatet e vleresimit te anketes te marra nga shkollat e rrethit Pogradec. Nga te dhenat e perpunuara nga anketimi me grupet e Echo club ne te kater shkollat e rrethit

te Pogradecit mbi tematiken e mbetjeve arrihet ne perfundimin qe:

Nxenesit njohin perberjen e elementeve te mbetjeve te shkolles ne masen 94% (Tab. 2).

Aktualisht, 51% e nxenesve shprehen qe i hedhin mbetjet e tyre ne kosha te zakonshem te

shkolles apo njesise lokale. Vetem 24% e mbetjeve trajtohen ne kosha e ndara per riciklimin e

letres, qelqit e plastikes. Riperdorimi i mbetjeve plastike, qelqit si dhe materialeve sintetike ne

keto shkolla eshte ne masen 11%. Aplikimi i kompostimit ze vleren 3 % te materialeve te

mbetjeve te trajtuara (nga 21% qe duhej te ishte per mbetjet te pyetura ne ankete). Djegja ze

nje perqindje te ulet ne pergjigjet e nxenesve gje qe eshte pozitive ne trajtimin e mbetjeve ne

shkolle. Ne 8% te pyetjeve nxenesit zgjedhin te pergjigjen se nuk kane informacion sesi mund

te mund te trajtohen disa mbetje.

Tab. 2 Perfundimet e vleresimit te anketimit mbi mbetjet ne shkollat e rrethit Pogradec

Njohin perberjen e

mbetjes

Menyra e aktuale e trajtimit te mbetjeve

Hedhja ne kosh te

zakonshem

Ndarja ne kosha te riciklimit

Riperdorimi Kompostim Djegja Mungese

informacioni

94% 51% 24% 11% 3% 3% 8%

21% e lendeve te dhena ne anketim mund te kompostohet

C) Ndryshime te verejtura ne trajtimin e mbetjeve ne te dy rrethet. Nga te dhenat e dy tabelave verehet qe nxenesit ne rrethin e Korces njohin ne perqindje me te larte perberjen e lendeve nga te cilat jane ndertuar mbetjet ne krahasim me ato ne rrethin e Pogradecit.


Ne rrethin e Korces lendet te cilat hidhen ne kosh per riciklim (nga te dhenat e anketes) zene nje perqindje me te larte te ne raport me ato te rrrethit te Pogradecit. Riperdorimi dhe kompostimi zene perqindje me te larte ne shkollat e Pogradecit. Djegja e disa mbetjeve ze perqindje me te madhe ne rrethin e Korces ne krahasim me rrethin e Pogradecit. Vihet re qe ne te dy rrethet perqindja e mungeses se informacionit per trajtimin e mbetjeve eshte e njejte. Situata e trajtimit te mbetjeve eshte pak e shume e njejte ne te dy rrethet ku nje situate lehtesisht me e mire ne trajtimin e mbetjeve paraqitet ne rrethin e Korces.

D) Konkluzionet e leksionit me tematike “Mbetjet” Ne fund te ores nga diskutimi gjate shpjegimit si dhe anketimi u arrit ne perfundimin se:

1. Nxenesit, anetare te Eco Klub-ve kane informacion te kenaqshem mbi konceptin mbetje si dhe gjenerimin e tyre ne shkolle. Ata mund te dallojne qarte burimet e mbetjeve personale ose ato te perbashketa ne shkolle.

2. Ata mund t’i klasifikojne mbetjet ne shkolle ne varesi te perberjes se elementeve te tyre ne masen mbi 95%.


3. Nxenesit ne pergjithesi kryejne grumbullim te mbetjeve ne kosha te perbashket te shkolles pa i selektuar ato, dukuri kjo e theksuar me shume ne shkollat qe gjenden ne zonat rurale.

4. Nxenesit njohin pjeserisht thelbin e termit riciklim, por pa pasur asnje pervoje ne riciklim te mbetjeve. Bie ne sy ne te dy rrethet perqindja e ulet nxeneve qe perdorin ndarjen e mbetjeve per ne kosha ricklimit (24-28%). Ata kane njohuri te mira ne lidhje me simboliken e perdorur per procesin e riciklimit ne etiketimin e mbetjeve.

5. Ne lidhje me kompostimin nxenesit kane njohuri te pjesshme mbi lendet qe

kompostohen e njohjen e teknikes se tij. Kompostimi nuk aplikohet aspak ne shkollat urbane e pjeserisht ne ato rurale (2-3%).

6. Ata njohin shume mire termin riperdorim te mbetjeve si dhe e aplikojne deri diku riperdorimin e mbetjeve ne shtepi por jo ne shkolle. Ata japin ide te shumta mbi menyrat e riperdorimit te mbetjeve te cilat gjenerohen ne shkolle.


E) Sugjerime

o Rritja e perqindjes se mbetjeve ne koshat e ndare per riciklim duke qene se aktualisht eshte 24-28 %.

o Rritja e riperdorimit te mbetjeve qe gjenerohen ne shkolle duke qene se eshte ne masen 10-11%

o Te shfrytezohen kapacitetet e kompostimit i cili eshte ne perqindje shume te ulet ne te dy rrethet.

o Te rritet niveli i informacionit mbi trajtimin e mbetjeve duke qene se 8 % e tyre shprehen per mungese informacioni mbi trajtimin e mbetjeve.

Ne fund te leksionit nga anetaret e Echoclub-ve u ngriten disa pyejte ku nder te tjera u vecuan: Pse duhet te ndaj mbetjet ne kosha e posacem te riciklimit te shkolles kur e di qe ne fund ato do te hidhen ne nje kosh te perbashktet te pushtetit lokal. A mund te na ndihmoni te kryejme nje fushate te gjere sensibilizimi te mbledhjes e ndarjes se mbetjeve per riciklimim, riperdorim e kompostim.


Pse nuk na jepet mundesia e vizites se nxenesve ne nje pike te riciklimit te mbetjeve ne Shqiperi per te ditur rendesine praktike te riciklimit.

Pergatiti Monika Kondi

Eksperte e edukimit per trajtimin e mbetjeve

raport - green schoolsgreen-schools.org/uploads/pdf/raporti i lexionit te mbetjeve.pdf · nr mbetje...

Documents