raport vjetor 2010 akce

2 www.akce.gov.al | Autoriteti Kombëtar për Certifikimin Elektronik

Përmbajtja

Hyrje .......................................................................................................................... 2

1. Ligjshmëria ......................................................................................................... 2

2. Nënshkrimi Elektronik .........................................................................................5

2.1 Qëllimi i përdorimit .......................................................................................... 5 2.2 Përfitimi ........................................................................................................... 5 2.3 Përdorimi ......................................................................................................... 6 2.4 Veçoritë ........................................................................................................... 7

3. Kapacitet ..............................................................................................................7

3.1 Vendndodhja ................................................................................................... 7 3.2 Administrata .................................................................................................... 8

4. Objekti i punës......................................................................................................9

5. Arritjet..................................................................................................................10

6. Veçoritë ...............................................................................................................11

7. Misioni .................................................................................................................11

8. Synimi................................................................................................................. 11

9. Motoja..................................................................................................................12

10. Objektivat ...........................................................................................................12

11. Planet..................................................................................................................13

Konkluzion ...............................................................................................................13

Hyrje Raporti vjetor i Autoritetit Kombëtar për Certifikimin Elektronik (në vazhdim AKCE), hartuar pas

analizës sektoriale të institucionit, identifikon specifikat e punës një vjeçare, veçoritë e fushës dhe

planet për të ardhmen. Gjithashtu, ky raport synon të gjejë dhe të harmonizojë pikat e përbashkëta

më të gjithë dokumentet e miratuara nga Qeveria Shqiptare për shoqërinë e informacionit,

inisiativat Evropiane të fushës, standardet, afatet dhe kriteret që përcaktojnë kufijtë legal, teknik, ku

AKCE duhet të operojë dhe horizontin që duhet të arrijë.

Metoda e ndjekur për të analizuar punën një vjeçare të AKCE qëndron në refleksionet për:

a) eksperiencën e gjetur,

b) shpejtësinë e plotësimit të mungesave të trashëguara,

c) pozicionin aktual,

d) identifikimin i pikave të dobëta dhe të forta.

Pikat e sipërcituara kërkojnë një analizë që mbështetet në dy shtylla kryesore, që janë ligjshmëria

dhe përdorimi i nënshkrimit elektronik.

1. Ligjshmëria Në një bashkëpunim mes specialisteve shqiptarë dhe me ekspertizë ndërkombëtare, në vitin 2007

filloi puna për hartimin e ligjit për nënshkrimin elektronik dhe në shkurt të vitit 2008 ky ligj u miratua

nga Kuvendi i Shqipërisë (ligji nr. 9880, datë 25.02.2008, “Për nënshkrimin elektronik”). Në

vazhdim, me Urdhër të Kryeministrit nr. 86, datë 11.07.2008, “Për miratimin e Strukturës dhe

Organikës së Autoritetit Kombëtar për Certifikimin Elektronik”, u përcaktua struktura organizative e

AKCE dhe në periudhën janar-shkurt 2009 filloi plotësimi i këtij institucioni më stafin përkatës.

Ligji “Për nënshkrimin elektronik” është bazuar në Direktivën 1999/93/EC të Parlamentit Evropian

dhe Këshillit të datës 13 Dhjetor 1999 mbi një strukturë të Komunitetit për nënshkrimet elektronike.

Në këtë Ligj janë përfshirë të gjitha kriteret e Direktivës të sipërcituar, siç janë akreditimi vullnetar,

jo-autorizimi paraprak, mjetet e sigurta të krijimit të nënshkrimit, jo-diskriminimi, nënshkrimi

elektronik i kualifikuar, standardet, mbrojtja e të dhënave personale, përdorimi i pseudonimit etj.

Ligji siguron legalizimin dhe njohjen e nënshkrimeve elektronike si të njëvlershme me nënshkrimin

dorazi. Në nenin 4 të Ligjit përcaktohet se, veprimet juridike dhe aktet e hartuara nga personat fizik


dhe juridik, publik e privat, që bëhen përmes një dokumenti elektronik, të cilit i bashkëlidhet një

nënshkrim elektronik i kualifikuar, kanë të njëjtën vlefshmëri ligjore dhe forcë provuese më formën

shkresore.

Referuar nenit 10 të Ligjit “Për nënshkrimin elektronik”, procesi i mbikëqyrjes së zbatimit të këtij

Ligji dhe të akteve nënligjore të nxjerra në zbatim të tij i besohet AKCE. Autoriteti regjistron dhe

mbikëqyr personat fizik ose juridik që ofrojnë shërbimin e certifikimit elektronik (Ofruesit e

Shërbimit të Certifikimit), lëshojnë certifikata të kualifikuara dhe vula kohore të kualifikuara.

Gjithashtu, AKCE regjistron dhe autorizon personat fizik ose juridik të testojnë dhe konfirmojnë

përshtatshmërinë e mjeteve të sigurta të prodhimit të nënshkrimeve elektronike (Organizmat e

Testimit dhe Konfirmimit) dhe regjistron e publikon online certifikatat elektronike të vlefshme, të

revokuara dhe të shfuqizuara.

Komponent i rëndësishëm i procesit të certifikimit elektronik është Organizmi i Testimit dhe

Konfirmimit. Nenet 52 e 53 të Ligjit “Për nënshkrimin elektronik” dhe Kreu 8 i “Rregullores për

nënshkrimin elektronik” përcaktojnë se, ky organizëm është përgjegjës për testimin dhe

konfirmimin e përshtatshmërisë së mjeteve të sigurta të krijimit të nënshkrimeve elektronike.

Organizmi është në pajtim të Vendimit të Komisionit të datës 6 Nëntor 2000, “Mbi kriteret minimale

që duhet të konsiderohen nga Shtetet Anëtare kur projektojnë organizmat në pajtim më nenin 3(4)

të Direktivës 1999/93/EC të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit për një strukturë të Komunitetit

për nënshkrimet elektronike.

Përveç Ligjit, Këshilli i Ministrave ka miratuar vendimet nr. 503, datë 13.05.2009, “Për miratimin e

tarifave për shërbimet që ofrohen nga Autoriteti Kombëtar për Certifikimin Elektronik” dhe nr. 525,

datë 13.05.2009, “Rregullore për nënshkrimin elektronik”. Këto vendime plotësuan detyrimin ligjor

për nxjerrjen e akteve nënligjore dhe hapën rrugën për AKCE të nxirrte udhëzime specifikuese siç

janë:

1. Udhëzim nr. 1, mbi ligjin për nënshkrimin elektronik;

2. Udhëzim nr. 2, mbi përdorimin e nënshkrimit elektronik;

3. Udhëzim nr. 3 mbi shërbimin e certifikimit elektronik;

4. Udhëzim nr. 4, mbi afatet e përgjithshme;

5. Udhëzim nr. 5, për dokumentacionin e regjistrimit të OSHC;

6. Udhëzim nr. 6, për dokumentacionin e regjistrimit të OTK;

7. Udhëzim nr. 7, për deklaratën e përfaqësuesit ligjor;


8. Udhëzim nr. 8, për deklaratën e personit fizik.

Të gjithë aktet ligjore që rregullojnë përdorimin e nënshkrimit elektronik janë të publikuara në faqen

e internetit punuar nga stafi i AKCE (http://www.akce.gov.al). Aty pasqyrohen të gjitha kapacitetet,

kërkesat, të rejat, certifikuesit, certifikatat etj.

2. Nënshkrimi elektronik

2.1 Qëllimi i përdorimit Komunikimet elektronike çdo ditë e më shumë po bëhen pjesë e rëndësishme e të gjitha

zhvillimeve të shoqërisë shqiptare. Strukturat e administratës publike dhe sektori privat kërkojnë

modernizim, komunikim të shpejtë dhe të sigurt. Nënshkrimi elektronik plotëson pjesën më të

madhe të kritereve të sigurisë së komunikimeve, siç janë integriteti i të dhënave të dërguara,

fshehtësia në rrjet, identifikimi i dërguesit/marrësit, konfirmimi i marrjes/dërgimit të dhënave në

formë elektronike. Me plotësimin e këtyre kritereve, përdoruesit do të gëzojnë të gjitha avantazhet

e përdorimit të nënshkrimit elektronik.

2.2 Përfitimi Në përgjigje të marrëdhënieve që tani shfaqen në një kompjuter apo çdo pajisje tjetër elektronike,

komunikimet dhe biznesi pa kufij kërkojnë standarde të larta ligjore dhe teknike. Lidhja e

kontratave në distancë dhe pa praninë e palëve, me synim drejt një kostoje kohore të barabartë

me zero, duhet të shoqërohet më masa sigurie që reflektojnë në krijimin e besimit se, të dhënat e

dërguara/marra nuk janë ndryshuar, falsifikuar, kopjuar apo kontrolluar nga persona të

paautorizuar. Përfitimet në kohë, në një shoqëri që “vrapon” përkthehen në përfitime financiare

dhe shërbime më të mira për qytetaret, klientët dhe partnerët.


http://www.akce.gov.al/

2.3 Përdorimi

Fig. 1. Përdorimi i nënshkrimit elektronik

Dokumenti elektronik më nënshkrim elektronik të integruar zë vendin kryesor në produktet që

përdorin avantazhet e një teknologjie të sigurt, siç është nënshkrimi elektronik. Përdorimi i

dokumentit elektronik në administrate do të sjellë një hop të dukshëm cilësor. Aktualisht,

korrespondenca brenda dhe jashtë institucioneve publike kryhet më shkresë letër të firmosur nga

titullari i institucionit. Mesatarisht në vit, një ministri përpunon rreth 30 mije shkresa, konsumon

rreth 3500 pako letër format (1 milion e 750 mijë fletë) dhe rreth 750 kuti boje (printer,faks,

fotokopje). Secila nga këto shkresa brenda institucionit kërkon disa orë përpunim dhe jashtë

institucionit mesatarisht 5 ditë. Përdorimi në administratë i dokumentit elektronik detyrimisht do të

kërkoje pajisjen e të gjithë nëpunësve (rreth 130 mijë) me nënshkrim elektronik. Si pasojë do të

minimizohet kostoja financiare dhe kohore, do rritet efektiviteti, fleksibiliteti, siguria,

përgjegjshmëria dhe transparenca e administratës, rrjedhimisht edhe qytetari do të ketë shërbime

më cilësore.

Duke u referuar tek Strategjia Kombëtare e Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (gusht 2009),

Shqipëria ka rreth 430 biznese të mëdha, 1580 biznese të mesme dhe rreth 85 mijë biznese të

vogla. Përdorimi i nënshkrimit elektronik në prokurimet me mjete elektronike nga një pjesë e tyre,

kërkon përdorimin e një numri të madh certifikatash elektronike. Gjithashtu, përdorimi si mjet


identifikimi në regjistrimin onlinë të biznesit do të shtojë sigurinë dhe do të reduktojë kohën në

mënyrë të ndjeshme.

Edhe në sistemin bankar nënshkrimi elektronik gjen përdorim dhe ka rol të rëndësishëm në

sigurinë e transaksioneve. Referuar regjistrit të bankave, publikuar në faqen zyrtare të Bankës së

Shqipërisë, aktualisht në treg operojnë 16 banka, por asnjëra nga ato nuk përdor nënshkrim

elektronik të kualifikuar. Bankat kane arritur një nivel sigurie duke përdorur User ID dhe Password

apo ndonjëherë firmë digitale, por ende jo nënshkrim elektronik të kualifikuar.

2.4 Veçoritë

Ligji për nënshkrimin elektronik dhe Direktiva evropiane në të cilën është mbështetur ky ligj njohin

dy lloje nënshkrimesh elektronike, përkatësisht të avancuara dhe të kualifikuara. Në planin teknik

të dy nënshkrimet kanë të njëjtat karakteristika, por nënshkrimi i mbështetur në një certifikatë të

kualifikuar, lëshuar nga ofrues shërbimi të kontrolluar dhe regjistruar ka vlerë ligjore dhe është

objekt i punës së AKCE. Ndërsa, nënshkrimet e tjera mund të tregtohen dhe përdoren pa pasur

nevojë për regjistrim tek AKCE.

Mes eksperteve të fushës, ka debat për përdorimin e nënshkrimit elektronik të kualifikuar në rrjete

të brendshme, të mbyllura, p.sh. brenda një banke, apo institucioni. Në ligjin për nënshkrimin

elektronik ky dallim nuk përmendet. Siç duket nga ligj-bërësit nuk është parë e nevojshme të

citohet, pasi përdorimi i nënshkrimit elektronik është vullnetar dhe preferencat për vlefshmërinë

ligjore lihen në dorën e përdoruesit. Por, futja ne treg e një produkti dhe prezantimi para klientit si

produkt me vlere ligjore, pa u regjistruar tek AKCE, përben shkelje administrative dhe është e

ndëshkueshme.

3. Kapacitetet

3.1 Vendndodhja Në muajin dhjetor 2008, AKCE ka filluar punën më një zyre provizore në Ministrinë e Brendshme

dhe në muajin Maj 2009 ka kaluar në ambientet që është edhe sot, në katin e parë të Arkivit

Qendror të Sistemit.



Fig. 2. Vendndodhja e institucionit

3.2 Kapacitetet administrative

Autoriteti Kombëtar për Certifikimin Elektronik është institucion shtetëror i përbërë nga 9 (nëntë)

punonjës të ndarë në tre sektorë, të cilët përkatësisht janë:

1. Sektori i Pranimit, Regjistrimit dhe Mbikëqyrjes;

2. Sektori i Kontrollit;

3. Sektori Shërbimeve Mbështetëse.

Sektori i Pranimit ka 3 (tre) specialistë IT që mbajnë përgjegjësinë e kryerjes së procedurave të

regjistrimit, pranimit dhe të mbikëqyrjes të personave juridike ose fizike që do të ofrojnë shërbimin

e certifikimit elektronik ose do të kryejnë rolin e organizmit testues dhe konfirmues. Sektori i

Kontrollit përbëhet nga dy juristë dhe një inspektor IT, të cilët përgjigjen për kontrollet dhe

inspektimet periodike ose të motivuara dhe, Sektori i Shërbimeve Mbështetëse që përbëhet nga 2

punonjës, përgjegjës për çështjet financiare, të personelit dhe të protokoll/arkiv/sekretarisë.

Punonjësit e AKCE, të përfshirë në sektorët e sipërpërmendur janë 8 (tetë) më arsim të lartë,

(juridik, informatikë ose shkencë kompjuterike) dhe 1 (një) më arsim të mesëm. Ky është niveli


arsimor kërkuar dhe më këto kapacitete AKCE ka të gjitha mundësitë ligjore dhe administrative

për kryerjen e detyrave që i ngarkon ligji.

Fig. 3. Organograma

. Objekti i punës

r Nënshkrimin Elektronik'' dhe të akteve nënligjore të nxjerra

e atyre që kanë ndërprerë këtë shërbim;

);

imin e veprimtarisë mbikëqyrëse;

bimit të Certifikimit dhe

a Ofruesit e Shërbimeve të Certifikimit kurdoherë që e

4AKCE ka këtë objekt pune:

1. Mbikëqyr zbatimin e ligjit ''Pë

në zbatim të tij;

2. Regjistron emrat e Ofruesve të Shërbimit të Certifikimit (OSHC);

3. Regjistron emrat

4. Regjistron emrat e Organizmave të Testimit dhe Konfirmimit (OTK

5. Lidh marrëveshje me subjekte publik dhe privat për realiz

6. Ndërpret përkohësisht ose tërësisht veprimtarinë e Ofruesve të Shër

të Organizmave të Testimit dhe Konfirmimit në rastet e parashikuara me ligj;

7. Regjistron certifikatat e kualifikuara;

8. Shfuqizon certifikatat e kualifikuara, kur konstaton së është shkelur ligji;

9. Inspekton dhe kërkon informacion ng

gjykon të arsyeshme.


5. Arritjet ë rolin që i përcakton ligji, AKCE synon të krijojë kushte optimale për të gjithë ato që do ofrojnë

es të nënshkrimit elektronik. Krijimi i strukturës administrative dhe ligjore

dorimin e nënshkrimit elektronik, si një produkt i kontrolluar, certifikuar,

N

ose do jenë përdoru

garanton plotësisht për

regjistruar dhe ofruar nga subjekte që plotësojnë të gjitha parametrat që përcakton ligji. Gjithashtu,

përkthimi në gjuhen angleze, certifikimi i përkthimit nga drejtoria përkatëse pranë Ministrisë së

Drejtësisë dhe publikimi në faqen e internetit i ligjeve dhe udhëzimeve, krijon mundësi të barabarta

për bizneset e huaja që dëshirojnë të futen në tregun shqiptar. Në rrugën drejt plotësimit të

detyrimeve ligjore dhe vazhdimit në dinamike të punës, AKCE ka punuar, hartuar dhe propozuar

akte ligjore dhe udhëzime si më poshtë vijon:

MIRATUESI TITULLI TË DHËNAT ROLI

Këshilli i Ministrave Për tarifat Nr. 503, 13.05.2009 Hartues, propozues

Këshilli i Ministrave Rregullore Nr. 525, 13.05.2009 Hartues, propozues

Kësh e illi i Ministrav Kalim objekti Nr. 18, 13.01.2010 Hartues, propozues

Ministri i Brendshëm Rregullore Nr. 210, 08.04.2009 Hartues, propozues

AKCE Mbi ligjin Nr. 1, qershor 2009 Hartues

AKCE Mbi përdorimin Nr. 2, qershor 2009 Hartues

AKCE Mbi shërbimin Nr. 3, qershor 2009 Hartues

AKCE Mbi afatet Nr. 4, 20/06/2009 Hartues

AKCE Dok. për OSHC Nr. 5, 17/02/2010 Hartues

AKCE Dok. për OTK Nr. 6, 20/06/2009 Hartues

AKCE Dek. Per. Juridik Nr. 7, 20/06/2009 Hartues

AKCE Dek. Per. Fizik Nr. 8, 20/06/2009 Hartues

Tabe

min e kushteve të jore nga shtë certifikuar

he regjistruar ofruesi i parë i shërbimit të certifikimit elektronik, që është Posta Shqiptare. Subjekti

në fjalë, ofron këtë shërbim në kooperim më Postën Italiane (Poste Italiane). Nga ana e AKCE

la 1. Arritjet

Me kriji përshtatshme lig , më datë 24.02.2010 AKCE ë

d


është bërë regjistrimi dhe publikimi në faqen e internetit të këtij subjektit që në një projekt disa

fazash do të tregtojë certifikata elektronike.

6. Veçoritë AKCE ka identifikuar disa nga veçoritë e punës që janë:

bient më kualifikim të lartë teknik dhe organizativ;

Misioni i AKCE është mbrojtja e përdoruesve të nënshkrimit elektronik dhe vendosja e rregullave

e korrekt.

ioni, AKCE ndjek këto parime dhe vlera:

ë,

interesave dhe vlerave të klientëve.

Krijimi e një institucioni që nëpërmjet zbatimit të ligjit më tolerancë zero, gëzon besimin e

krimit elektronik dhe respektin e subjekteve që mbikëqyr dhe më standarde e

n më vlerat më të mira të homologeve evropiane.

1. Operon në një am

2. Numri i klientëve të AKCE është relativisht i vogël;

3. Fusha e veprimtarisë është e përcaktuar qartë;

4. Shkalla e gabimit duhet të jetë zero.

7. Misioni

për një treg cilësor dh

Në zbatim të këtij mis

Objektivitetin;

Korrektësinë;

Saktësinë;

Transparencën;

Informimin e plot

Respektimin e

8. Synimi

përdoruesit të nënsh

vizion i përgjigjet dhe është në uniso


9. Motoja r është dixhitale vrapon. Koha kalon, por ku

Fig. 4. Motoja

10. Objektivat inistrit të Shtetit i të gjitha agjencive dhe drejtorive që operojnë në

i interesimit të Qeverisë, i cila më moton “Shqipëria në moshën

es dhe biznes – biznes.

1. Analiza dhe investigimi i tregut;

Përqendrimi në varësinë e M

fushën e TIK është tregues

dixhitale” synon të kapërcejë më shpejtësi prapambetjen e trashëguar dhe kërkon të jetë paralel

më zhvillimet e TIK në hapësirën e BE ku kërkon të integrohet. Edhe AKCE si pjesë përbërëse e

shoqërisë së informacionit, synon nivelet e homologëve evropiane në mënyrë që të përfaqësojë

atë pjesë të administratës që operon më ligje dhe standarde të integruara.

Nënshkrimi elektronik, si element tregues i cilësisë së shërbimeve online do të krijojë një ambient

shumë më të përshtatshëm për marrëdhëniet qeveri – klient, qeveri – bizn

Rrjedhimisht, ka zënë vend edhe në ligje të tjera, siç janë Ligji “Për Prokurimin Publik”, Projekt-Ligji

për Dokumentin Elektronik (aktualisht ndodhet në fazën e diskutimit pranë Komisioneve të

Parlamentit), Ligji “Për Tregtinë Elektronike” ku parashikohet përdorimi i dokumentit elektronik.

Realizimi i objektivave mbështetët në plotësimin e disa kërkesave të vazhdueshme, që janë:

2. Pjesëmarrja në proceset ligjore;

3. Kontaktet më grupet e interesit;

4. Kontaktet më homologet;


5. Bashkëpunimi më universitetet;

6. Ndjekja e të rejave të fushës.

Këto kë vjeçar.

ve të tjera, aktivitetet brenda vendit janë planifikuar si më poshtë:

dokumentin elektronik”;

mbi ligjet

s për punën një vjeçare të AKCE.

(ligji në procesin e miratimit) do të

planifikohet mbas aprovimit të ligjit dhe në varësi të draftit të miratuar.

publik dhe privat për një

iskutim të hapur të ligjeve, rregulloreve dhe udhëzimeve të AKCE. Për aktivitetet jashtë vendit, në

stitucion mbikëqyrës, më mision krijimin e të gjithë kushteve ligjore

Megjithëse, biznesi si pala më e interesuar, e ka ndjekur ligjin që në

rkesa janë integruar në planin një

11. PlanetNë varësi të zhvillime

1. prill 2010 - seminar “Përdorimi i nënshkrimit në

2. qershor 2010 - tavolinë e rrumbullaket më grupet e interesit më temë “Vlerësim

dhe dokumentet strategjike të AKCE”;

3. shtator 2010 - seminar, tema do të përcaktohet në varësi të dinamikës;

4. dhjetor 2010 - takim i zgjeruar vlerësue

5. publicitet në media;

6. shpërndarje periodike broshurash për grupet e interesit;

Seminari për përdorimin e nënshkrimit në dokumentin elektronik

Tavolina e rrumbullaket do të mbahet me të gjithë grupet e interesit

d

varësi të zhvillimeve të tjera është bërë planifikimi buxhetor për trajnime, takime dhe çdo opsion që

mund të ofrohet dhe të jetë në ndihmë të përmirësimit cilësor të stafit të AKCE.

Konkluzion Në ligj, AKCE përcaktohet si in

dhe ndjekjen e zbatimit të tyre.

draft dhe ka reaguar pozitivisht, si në të gjitha vendet e tjera përdoruese të nënshkrimit elektronik,

një reagim i pritshëm i tregut ka ndodhur. Investimi i konsiderueshëm, nevoja për treg të

mjaftueshëm, pritja për krijimin e hapësirave ligjore dhe skepticizmi pas qindra vjet përdorim të

nënshkrimit me penë dhe bojë ka sjellë reagim të ngadaltë. Sidoqoftë, duke parë numrin e


ofruesve të shërbimit të certifikimit në vendet përreth, regjistrimi i një ofruesi është plotësisht i

mjaftueshëm për plotësimin e të gjithë nevojave që ka tregu publik dhe privat për momentin.

Në rolin parësor si mbrojtës i interesave të konsumatorëve përdorues të nënshkrimit elektronik dhe

njëkohësisht përfaqësues i shtetit në një shërbim delikat, çdo çarje në sigurinë e komunikimeve

elektronike, më pasojë biznes të dëmtuar apo privatësi të dhunuar, e ardhur nga përdorimi i një

nënshkrimi elektronik të pasigurt ngarkon me përgjegjësi edhe AKCE. Prandaj, sfida jonë kryesore

është dhe do të jetë niveli i lartë i integritetit moral dhe profesional të stafit. Në ketë mënyrë edhe

misioni i AKCE plotësohet dhe taksat e shqiptarëve-klientë arrijnë qëllimin për të cilin janë paguar.

raport vjetor 2010 akce

Documents