raport z badania opinii - warszawa · 8 utw omega 197 77 39% ... 2 kwietnia szkolenie badaczy...
TRANSCRIPT
Raport z badania opinii
słuchaczy warszawskich
uniwersytetów trzeciego wieku
Uczestnikami badania były uniwersytety korzystające w 2013 r. z dotacji m.st. Warszawy
Opracowanie:
Urząd m.st. Warszawy
Wydział Badań i Analiz Centrum Komunikacji Społecznej
we współpracy z Biurem Pomocy i Projektów Społecznych
Warszawa, maj 2013
Struktura raportu
I. Wprowadzenie
Informacja o projekcie badawczym
Metodologia badania
Zakres tematyczny badania
Wielkość próby
Opis doboru próby
Harmonogram badania
II. Prezentacja wyników badania
Charakterystyka respondentów
Częstotliwość korzystania z oferty UTW
Zajęcia, z których najczęściej korzystają słuchacze
Motywy zapisywania się na UTW
Czynniki decydujące o wyborze UTW
Ocena wybranych wymiarów funkcjonowania UTW
Dostępność UTW i rekomendacje
Ocena zajęć dydaktycznych (wykładów, seminariów, lektoratów, kursów komputerowych)
Diagnoza potrzeb słuchaczy
Zestawienie potrzeb słuchaczy z ofertą zajęć, z których obecnie korzystają
Zainteresowania kobiet i mężczyzn
Wysokość opłat
Zagadnienia, które cieszą się największym zainteresowaniem słuchaczy
Mocne strony uniwersytetów
Obszary, które wymagają poprawy
III. Podsumowanie
Informacja o projekcie badawczym
Badanie zrealizowano z inicjatywy Biura Pomocy i Projektów Społecznych we współpracy z Centrum Komunikacji Społecznej
miasta stołecznego Warszawy. Najważniejszym celem projektu było poznanie opinii osób starszych na temat jakości zajęć
organizowanych przez uniwersytety trzeciego wieku (UTW) oraz określenie, jakie zagadnienia i tematy cieszą się największym
zainteresowaniem słuchaczy. Istotne było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, jakich zmian w programie i organizacji UTW oczekują
słuchacze. Badanie ukierunkowane było również na poznanie kluczowych problemów, z jakimi borykają się warszawskie UTW.
Najwięcej informacji na ten temat dostarczyły odpowiedzi na pytania otwarte. Swobodne wypowiedzi respondentów pozwoliły
poznać szeroki wachlarz zalet uniwersytetu, ale także określić obszary wymagające poprawy. Wśród wielu badanych zagadnień
uwzględniono m.in. motywy uczęszczania na zajęcia, czynniki decydujące o wyborze konkretnego uniwersytetu,
częstotliwość korzystania z oferty UTW oraz wysokość opłat obowiązujących na poszczególnych uczelniach.
Do udziału w badaniu zaproszono wszystkie uniwersytety trzeciego wieku, które w 2013 roku korzystały z dotacji m.st. Warszawy
(N=16).
Celem badania było pozyskanie informacji do opracowania nowych założeń konkursowych dotyczących prowadzenia
uniwersytetów trzeciego wieku w latach 2013-2016. Prezentowane dane stanowią materiał pomocniczy dla tworzonych przez Biuro
Pomocy i Projektów Społecznych kryteriów przyznawania dotacji dla organizacji pozarządowych na realizację zadań publicznych
związanych ze zwiększaniem aktywności społecznej warszawskich seniorów. Pomysłodawcy badania mają nadzieję,
że zgromadzone informacje pomogą nie tylko lepiej poznać potrzeby i oczekiwania słuchaczy, ale jednocześnie będą inspiracją dla
osób zaangażowanych w rozwój warszawskich UTW do wprowadzania wartościowych zmian.
Realizacja badania terenowego została poprzedzona konsultacjami z osobami reprezentującymi warszawskie środowisko UTW.
Uzyskane uwagi i sugestie pozwoliły na zmodyfikowanie pytań ankiety oraz uwzględnienie różnych potrzeb badawczych.
Dziękujemy za współpracę osobom, które uczestniczyły w konsultacjach narzędzia badawczego a także organizatorom
i zarządom UTW, dzięki przychylności których projekt mógł być zrealizowany.
Metodologia badania
Jednostka badania: warszawskie uniwersytety trzeciego wieku, które w 2013 r. korzystały z dofinansowania
ze środków Urzędu m.st. Warszawy (N=16)
Realizacja terenowa badania: od 3 do 23 kwietnia 2013 r.
Technika ilościowa: ankieta audytoryjna samodzielnie wypełniana przez respondenta w obecności
badacza
Ankiety były wypełniane przez słuchaczy zebranych jednocześnie w jednej sali.
Wybór tej techniki ułatwił dotarcie w stosunkowo krótkim czasie do dużej liczby osób.
Dobór jednostek (zajęć) do badania: warstwowo-losowy, w trakcie realizacji badania przeprowadzono 27 sesji audytoryjnych
Liczba wypełnionych ankiet: 1212 efektywnie wypełnionych ankiet
Realizacja badania: pracownicy Urzędu m.st. Warszawy przygotowani do prowadzenia ankiety
audytoryjnej
Braki danych: część osób nie odpowiedziała na wszystkie pytania ankiety, dlatego liczba obserwacji,
na podstawie których wyciągane są wnioski, może być mniejsza niż N=1212
Zakres tematyczny badania
W ramach badania poproszono respondentów o ocenę różnych wymiarów funkcjonowania UTW:
Kontakt sekretariatu, władz UTW ze słuchaczami.
Sposób informowania o organizowanych zajęciach, wydarzeniach, spotkaniach.
Warunki lokalowe, w których prowadzone są zajęcia.
Kolejny blok pytań dotyczył oceny sposobu prowadzenia zajęć:
Czy zajęcia są prowadzone dla słuchacza w łatwy do zrozumienia sposób?
Czy tematy zajęć są omawiane w wystarczająco szczegółowy sposób?
Czy zajęcia mają wystarczająco wysoki poziom merytoryczny?
Czy wykładowcy są przyjaźni, cierpliwi?
Istotne było poznanie powodów, dla których UTW cieszą się zainteresowaniem osób starszych, jak również zrozumienie,
jaka grupa seniorów korzysta z oferty tych instytucji.
Szukano odpowiedzi na następujące pytania: jakie czynniki decydują o wyborze konkretnego uniwersytetu, jakich zmian
w ofercie UTW oczekują badani, czy pozyskiwana w trakcie zajęć wiedza jest przydatna w codziennym życiu. W badaniu
uwzględniono również kwestie związane z wysokością opłat za zajęcia dodatkowe.
Ostatnia część ankiety dotyczyła cech społeczno-demograficznych respondentów, takich jak: płeć, wiek, wykształcenie, miejsce
zamieszkania, liczba osób w gospodarstwie domowym.
Wielkość próby
Liczba słuchaczy w poszczególnych warszawskich
UTW współpracujących z samorządem jest bardzo
różnorodna. Najmniejsza placówka liczy 70 słuchaczy,
a największa – 721.
Wśród badanych UTW dominują średniej wielkości
instytucje, tj. liczące od 151 do 500 słuchaczy. Do tej
grupy należy co drugi uniwersytet. Niemal co trzeci
UTW to organizacja mała, licząca nie więcej niż 150
słuchaczy. Odsetek dużych uczelni, zrzeszających
powyżej 500 słuchaczy nie przekracza 20%.
W sumie, w roku akademickim 2012/2013, z oferty
16 badanych UTW skorzystało ponad 4,5 tys.
seniorów. Przeciętna liczba słuchaczy to niemal 286
osób. Najmniejsze uniwersytety (liczące do 150 osób)
kształcą 12% ogółu słuchaczy, średnie (od 151 do 500
osób) oraz duże (pow. 500 osób) skupiają po 44%
seniorów.
Ankietę efektywnie wypełniło 1212 osób, tj. niemal
27% ogółu słuchaczy badanych UTW.
Ze względu na dużą liczebność próby (N=1212)
oraz losowy dobór zajęć do badania przyjmujemy,
że wnioski, jakie wyciągamy na tej podstawie,
mogą być uogólnione na wszystkie badane UTW.
Lp. Nazwa UTW
Liczba słuchaczy
( I semestr
2012/2013)
Liczba
wypełnionych
ankiet
Procent
zrealizowanej próby
1 UTW Perpetuum Mobile 70 17 24%
2 UTW Przymierza Rodzin 79 45 57%
3 UTW im. F. Chopina 120 52 43%
4 UTW AWF Bielany 136 58 43%
5 UTW Karan 137 51 37%
6 UTW w Wesołej 176 35 20%
7 UTW TDW Śródmieście 195 28 14%
8 UTW Omega 197 77 39%
9 UTW I Żoliborski 189 58 31%
10 UTW Wawer 262 62 24%
11 UTW im. S.
Wojciechowskiego 330 139 42%
12 UTW Grochowski 343 105 31%
13 UTW Woli i Bemowa 347 155 45%
14 UTW SGGW 624 76 12%
15 UTW SGH 645 137 21%
16 UTW im. Haliny Szwarc 721 117 16%
Ogółem 4571 1212 27%
Opis doboru próby
Lp. Warstwy Liczba Liczba słuchaczy
( I semestr 2012/2013)
1 Małe 5 do 150
2 Średnie 8 od 151 do 500
3 Duże 3 powyżej 500
Ogółem 16
Projekt próby zakładał objęcie badaniem wszystkich
warszawskich UTW (N=16), korzystających
z dofinansowania m.st. Warszawy w 2013 r., oraz
dotarcie do osób uczęszczających na różne zajęcia
dydaktyczne organizowane w ramach uniwersytetów.
Ze względu na zróżnicowaną liczbę słuchaczy badane UTW
podzielono na 3 warstwy. Pierwsza z nich skupiała
uniwersytety liczące do 150 słuchaczy, druga: od 151
do 500 słuchaczy, trzecia: powyżej 500 słuchaczy.
Przy konstrukcji próby przyjęto założenie, że w każdej
wybranej do badania placówce przeprowadzony zostanie
jeden wykład. Za wyborem tego właśnie założenia
przemawiał fakt, że wśród słuchaczy UTW jest
to najbardziej rozpowszechniona forma zajęć, która pozwala
objąć badaniem dużą liczbę osób. Pozostałe zajęcia,
tj. seminaria, lektoraty i zajęcia komputerowe, były
losowane w ramach utworzonych warstw. W sumie
zrealizowano 27 sesji audytoryjnych, w tym 16
w trakcie wykładów,
a pozostałych 11 - w trakcie zajęć dodatkowych.
W pierwszym etapie na każdym uniwersytecie losowano
jeden wykład, a następnie w obrębie każdej warstwy
losowano zajęcia dodatkowe.
Lp. Warstwy Wykłady Seminaria
Lektorat
(język
angielski)
Lektorat
(inny język)
Zajęcia
komputerowe
1 Małe 5 1 1 1 1
2 Średnie 8 1 1 1 1*
3 Duże 3 1 1 1 1
Ogółem 16 3 3 3 2
*W sumie zaplanowano 28 sesji audytoryjnych, z czego zrealizowano 27.
Nie przeprowadzono jednej sesji badawczej (w trakcie zajęć komputerowych).
Harmonogram badania
Konsultacje merytoryczne ankiety:
Maria Bielak, Teresa Bojanowicz, Maria Lehman, Krystyna
Lewkowicz, Ewa Misiewicz, Irena Moskal, Elżbieta Rubinstein,
Laura Żochowska
2013 Główne etapy badania
6-25 marca
Analiza danych dotyczących harmonogramu zajęć
poszczególnych UTW, struktury populacji oraz opracowanie
doboru próby
13-20 marca Konsultacje ankiety z warszawskim środowiskiem UTW
27-29 marca
Przeprowadzenie pilotażowej ankiety w 3 UTW
(UTW w Wesołej, UTW I Żoliborski, UTW im. Haliny Szwarc
Bielany)
2 kwietnia Szkolenie badaczy terenowych
3-23 kwietnia Realizacja terenowa badania
24-30 kwietnia Przygotowanie zbioru oraz weryfikacja danych
1-24 maja Opracowanie raportu zbiorczego
Przygotowanie badania
Realizacja terenowa
Opracowanie wyników
Charakterystyka respondentów: płeć i wiek
W ramach realizowanego badania 1212 osób efektywnie wypełniło ankietę. Wśród respondentów było 1015 kobiet oraz
127 mężczyzn. Pozostałe osoby (n=70) nie udzieliły odpowiedzi na pytanie dotyczące płci.
Porównując listy słuchaczy zapisanych na I semestr 2012/2013 ze strukturą danych ankietowych można powiedzieć, że próba
badawcza dobrze odzwierciedla proporcje płci występujące wśród słuchaczy: różnice w rozkładach nie przekraczają 1 pkt proc.
Wśród badanych dominowały osoby między 60. a 79. rokiem życia. W sumie stanowiły one ponad 4/5 ogółu respondentów.
Co dwudziesta osoba nie przekroczyła 59. roku życia, a co dziesiąta reprezentowała przedział wieku od 80 do 89 lat. Osoby
poniżej 50. oraz powyżej 89. roku życia stanowiły mniej niż 1% ogółu badanych.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że wśród słuchaczy badanych UTW występuje bardzo duża rozpiętość wieku: maksymalna różnica
wieku, jeśli weźmiemy pod uwagę cztery najliczniejsze kategorie, wynosi 39 lat.
Zainteresowanie osób starszych korzystaniem z oferty UTW znacznie zwiększa się po przejściu na emeryturę w wieku 60 lat.
Dla ponad 2/5 badanych ten etap życia jest odpowiednim momentem na wstąpienie w szeregi słuchaczy UTW. Wyraźnie niższy
jest udział osób, które korzystają z wcześniejszych świadczeń emerytalnych. Znaczny spadek liczby słuchaczy widoczny jest
w dwóch najstarszych grupach wieku.
89
11
0
20
40
60
80
100
Kobieta Mężczyzna
Płeć*
*n=1142, nie uwzględniono braków danych.
Dane w %
0,65,2
45,9
38,0
10,0
0,3,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
poniżej 50lat
50-59 lat 60-69 lat 70-79 lat 80-89 lat 90 i więcejlat
Wiek*
*n=1143, nie uwzględniono braków danych.
Maks. rozpiętość wieku = 39 lat.
Charakterystyka respondentów: okresy największego
zainteresowania ofertą UTW wśród kobiet i mężczyzn
Największa aktywność kobiet na UTW występuje między
60. a 79. rokiem życia. W tym przedziale wieku ponad 4/5
ogółu badanych kobiet zapisuje się na uniwersytet.
W przypadku mężczyzn okres dużego zainteresowania
ofertą UTW jest dłuższy - utrzymuje się do 89 roku życia.
Mężczyźni zapisują się na UTW w starszym wieku: mniej
niż co trzeci z nich (31,5%) podejmuję taką decyzję
między 60. a 69. rokiem życia, podczas gdy w przypadku
kobiet ten odsetek jest znacznie wyższy - wynosi 48%.
Powyższe dane wynikają niewątpliwie z obowiązującego
progu emerytalnego, który w przypadku mężczyzn wynosi
65 lat.
0,7%
6,0%
48,0%
37,4%
8,5%
0,1%
3,1%
31,5%
43,3%
19,7%
2,4%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
poniżej 50
lat
do 59 lat 60-69 lat 70-79 lat 80-89 lat 90 i więcej
lat
Korzystanie z oferty UTW wg różnych grup wieku i płci*
kobiety (n=1004) mężczyźni (n=127)
*nie uwzględniono braków danych.
Charakterystyka respondentów: wykształcenie, miejsce
zamieszkania, liczba UTW, z których korzystają słuchacze
Większość badanych słuchaczy ma wykształcenie wyższe
(56,5%) lub średnie (41,9%). Nieliczni respondenci (1,7%)
deklarują wykształcenie zawodowe lub podstawowe.
Słuchaczami UTW są przede wszystkim mieszkańcy
Warszawy. Co dwudziesta osoba (6%) dojeżdża na zajęcia
z dalszych okolic, np. z Brwinowa, Piastowa, Otwocka.
Przeważająca grupa badanych (91%) korzysta z oferty zajęć
tylko jednego UTW. Mniej niż co dziesiąta osoba (8%)
uczestniczy w zajęciach organizowanych w ramach dwóch
uniwersytetów, a tylko 1% respondentów bierze udział
w spotkaniach organizowanych przez więcej niż dwa UTW.
94
6
0
20
40
60
80
100
Warszawa Poza Warszawą
Miejsce zamieszkania*
*n=1147, nie uwzględniono braków danych.
Dane w %
91
81
0
20
40
60
80
100
Z jednego Z dwóch Z trzech i więcej
Z oferty ilu UTW znajdujących się na terenie Warszawy Pan(i) korzystał(a) w ciągu ostatnich 6 miesięcy?*
*n=1134, nie uwzględniono braków danych.
0,4 1,3
41,9
56,5
,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe
Wykształcenie*
*n=1139, nie uwzględniono braków danych.
**Ankietę rzadziej wypełniały osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym
– faktycznie jest ich 11%, w zrealizowanej próbie 1,7%. Dane z rejestrów UTW
obejmujące semestr I 2012/2013.
Dane w %
Charakterystyka respondentów: sytuacja materialna,
liczba osób w gospodarstwie domowym
Z deklaracji respondentów wynika, że zdecydowana większość
słuchaczy UTW (99%) utrzymuje się z emerytury lub renty.
Nieliczna grupa osób (5%) czerpie dodatkowe dochody z pracy
zarobkowej, przy czym najczęściej chodzi o prace dorywcze,
takie jak: udzielanie korepetycji, opieka nad dzieckiem, nauka
gry na instrumencie. Wśród kategorii „inne” respondenci
wymieniają dochody męża, wynajem mieszkania, pokoju.
Wśród słuchaczy przeważają mieszkańcy jedno-
i dwuosobowych gospodarstw domowych: co druga osoba
mieszka sama, a 40% w gospodarstwach liczących dwie
osoby. Pozostali respondenci (10%) zamieszkują
gospodarstwa liczące trzy i więcej osób.
98,9%
0,2%
1,5%
2,8%
0,3%
1,5%
Emerytura /renta
Stała praca wpełnym wymiarze
godzin
Stała praca wniepełnym
wymiarze godzin
Praca dorywcza
Działalnośćgospodarcza
Inne
Jakie są Pana(i) źródła utrzymania?*
*n=1147, nie uwzględniono braków danych. Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
50
40
7
2
1
Jedna
Dwie
Trzy
Cztery
Pięć i więcej
Liczba osób w gospodarstwie domowym*
*n=1105, nie uwzględniono braków danych.
Dane w %
Charakterystyka respondentów: korzystanie z oferty UTW
w zależności od miejsca zamieszkania
Wśród osób biorących udział w badaniu przeważali mieszkańcy
Mokotowa, Pragi Południe, Bemowa, a także Bielan, Ursynowa,
Ochoty, Ursusa i Woli. Szacuje się, że mieszkańcy tych ośmiu dzielnic
stanowili 3/4 ogółu badanych.
Najmniej liczny był udział osób zamieszkujących dzielnice,
w których nie ma uniwersytetów trzeciego wieku współfinansowanych
ze środków m.st. Warszawy, tj. Wilanowa, Rembertowa, Targówka,
Włoch oraz Pragi Północ.
Można zatem powiedzieć, że dostępność UTW w poszczególnych
dzielnicach m.st. Warszawy jest bardzo zróżnicowana. Najłatwiejszy
dostęp do zajęć organizowanych w ramach UTW mają mieszkańcy
Mokotowa oraz Pragi Południe, najtrudniejszy - Wilanowa
i Rembertowa.
Z dalszych analiz wynika, że czynnikiem, który w pierwszej kolejności
decyduje o wyborze konkretnej placówki jest dogodna lokalizacja.
Oznacza to, że seniorom mieszkającym w dzielnicach, w których nie
ma UTW, trudniej jest korzystać z oferty edukacyjnej. Dla części osób
wyprawa do sąsiedniej dzielnicy jest przeszkodą nie do pokonania.
Obecnie dla mieszkańców pięciu dzielnic jedną z istotnych barier
w dostępie do oferty UTW jest brak placówki w pobliżu miejsca
zamieszkania.
O dostępności UTW decyduje także jego wielkość. Największą liczbą
miejsc dysponuje Mokotów (721), a najmniejszą – Białołęka (70).
Zatem większe trudności z aktywizacją seniorów poprzez udział
w zajęciach organizowanych w ramach UTW mają te dzielnice,
w których brakuje UTW lub w których liczba miejsc na uniwersytecie
jest niewielka.
1
2
13
14
18
23
28
43
44
48
67
73
74
80
90
97
107
113
Wilanów**
Rembertów**
Targówek**
Włochy**
Białołęka
Praga Północ**
Wesoła
Śródmieście
Wawer
Żoliborz
Wola
Ursus
Ochota
Ursynów
Bielany
Bemowo
Praga Południe
Mokotów
Miejsce zamieszkania respondenta*
(liczba wskazań)
*n=935, nie uwzględniono braków danych oraz osób mieszkających poza Warszawą (n=70).
** oznaczono dzielnice, w których nie ma UTW współfinansowanych ze środków
m.st. Warszawy.
Około 3/4
ogółu
badanych to
mieszkańcy
8 dzielnic
m.st.
Warszawy
Częstotliwość korzystania z oferty UTW
Wśród słuchaczy UTW rozpowsze-
chnione jest częste korzystanie
z zajęć organizowanych w ramach
uniwersytetu. Najliczniejszą grupę (65%)
stanowią osoby korzystające z oferty
UTW kilka razy w tygodniu.
Pozostali słuchacze (29%) najczęściej
przychodzą na zajęcia raz w tygodniu,
a tylko 4% robi to sporadycznie.
Grupę przeważającą (67%) stanowią tzw.
heavy users, czyli osoby często
korzystające z oferty UTW.
Osoby rzadziej korzystające z zajęć, tzw.
light users, należą do mniejszości (33%). 2
65
29
3 1
0
10
20
30
40
50
60
70
codziennie kilka razy wtygodniu
raz w tygodniu rzadziej niż raz wtygodniu
raz w miesiącu lubrzadziej
Jak często w ciągu ostatnich 6 miesięcy uczestniczył(a) Pan(i)
w zajęciach organizowanych na Pana(i) uniwersytecie?*
*n=1204, nie uwzględniono braków danych.
Dane w %
Prezentowany powyżej rozkład odpowiedzi sugeruje, że badani dysponują wolnym czasem: nieco ponad dwie trzecie z nich (67%) to osoby
przynajmniej kilka razy w tygodniu uczęszczające na zajęcia UTW. Intensywne korzystanie z oferty UTW niewątpliwie oznacza, że instytucje
te dysponują szerokim wachlarzem zajęć, z których mogą korzystać słuchacze.
Co więcej, analiza sytuacji zawodowej respondentów pokazuje, że tylko 5% słuchaczy podejmuje pracę zarobkową, przy czym zazwyczaj jest to praca
dorywcza, wykonywana w niepełnym wymiarze godzin. Przeważająca większość (95%) to osoby, które nie są obciążone dodatkowymi obowiązkami
zawodowymi. Prawdopodobnie w przypadku tej grupy osób jednym z ważnych czynników przesądzających o wyborze UTW jest chęć
zagospodarowania wolnego czasu.
67%
Heavy users
(osoby często
korzystające
z oferty UTW)
33%
Light users
(osoby rzadziej
korzystające
z oferty UTW)
Częstotliwość korzystania z oferty UTW w zależności
od cech społeczno-demograficznych
Z deklaracji respondentów wynika, że kobiety częściej niż mężczyźni
należą do grona osób intensywnie korzystających z oferty UTW.
Zmienną różnicującą częstotliwość korzystania z zajęć jest także
miejsce zamieszkania. Osoby dojeżdżające na zajęcia spoza
Warszawy rzadziej deklarują częste korzystanie z oferty UTW.
Wśród osób często odwiedzających uniwersytety przeważają
respondenci z wyższym wykształceniem ( 60% badanych).
Podsumowując: wśród osób intensywnie korzystających z oferty
UTW częściej można spotkać kobiety, osoby z wyższym
wykształceniem oraz mieszkańców Warszawy.
6859
3241
0
20
40
60
80
kobiety (n=1009) mężczyźni (n=126)
Częstotliwość korzystania z zajęć organizowanych
w ramach UTW w zależności od płci*
heavy users light users
Dane w %
5768
4332
0
20
40
60
80
poza Warszawą (n=70) Warszawa (n=1070)
Częstotliwość korzystania z zajęć organizowanych
w ramach UTW w zależności od miejsca zamieszkania*
heavy users light users
*w analizach nie uwzględniono braków danych.
60
39
10
10
20
30
40
50
60
70
wyższe średnie zawodowe, podstawowe
Segment osób często korzystających z oferty UTW
(heavy users) w zależności od wykształcenia*
*n=759, z analiz wyłączono braki danych.
Zajęcia, z których najczęściej korzystają słuchacze
*N=1212
Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Zajęcia, z których najczęściej korzystają słuchacze
Słuchacze uniwersytetów trzeciego wieku najczęściej korzystają z wykładów i seminariów - w minionym półroczu w tego typu
zajęciach uczestniczyło 93% badanych. Popularność takiej formy zajęć niewątpliwie wynika z faktu, iż są one bezpłatne. Co więcej,
nie wymagają one od słuchaczy tak dużego zaangażowania, jak w przypadku warsztatów czy kursów komputerowych.
Zainteresowaniem osób starszych cieszą się także wydarzenia kulturalne: wyjścia do kina, teatru, na koncerty itp.
Ponad połowa słuchaczy (56%) zadeklarowała, że brała udział w tego typu przedsięwzięciach.
Trzecią pozycję zajmują zajęcia rekreacyjno-usprawniające, rehabilitacyjne. Z tej formy aktywności skorzystało 49% badanych.
Kolejne miejsce w rankingu najbardziej rozpowszechnionych zajęć organizowanych przez UTW zajmują imprezy integracyjne.
Uczestniczyło w nich 38% badanych.
Zdobywanie praktycznych umiejętności zajmuje dalsze pozycje. Wśród zajęć, które wymagają większego zaangażowania
najpopularniejsze były zajęcia komputerowe, lektoraty oraz warsztaty. Co piąta osoba (21%) brała udział w tego typu
przedsięwzięciach.
Mniej niż co dziesiąta osoba (8%) była członkiem jakiegoś zespołu, np. chóru, kółka brydżowego, klubu dyskusyjnego.
Co dwudziesty słuchacz (5%) uczestniczył w wyjazdach, wycieczkach, zwiedzaniu miasta lub jego okolic.
Wśród dodatkowych wskazań (3%) znalazły się następujące kategorie: dietetyka, zdrowy styl życia, doskonalenie pamięci, gry
logiczne, gry planszowe.
Motywy zapisywania się na UTW
4%
7%
7%
14%
22%
24%
36%
37%
42%
52%
59%
84%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Potrzeba bycia dobrze postrzeganą(ym) przez rodzinę, znajomych
Chęć pomagania innym osobom
Przekonał mnie ktoś z rodziny, znajomych
Lęk przed starością, samotnością
Możliwość korzystania z tańszych zajęć, np. nauka języków, komputer, kino
Chęć zagospodarowania wolnego czasu
Potrzeba oderwania się od codziennych czynności, obowiązków
Potrzeba bycia aktywnym, zaangażowanym w ciekawe projekty
Chęć zadbania o zdrowie, utrzymanie sprawności fizycznej
Chęć poznania innych osób, chęć bycia wśród ludzi
Chęć rozwijania swoich zainteresowań, umięjętności
Chęć zdobywania, poszerzania wiedzy, dbania o sprawność intelektualną
Co przede wszystkim skłoniło Pana(ią) do udziału w zajęciach organizowanych na tym uniwersytecie trzeciego wieku?*
*n=1193, nie uwzględniono braków danych.
Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Motywy zapisywania się na UTW
Dla zdecydowanej większości badanych osób (84%) UTW to przede wszystkim organizacje umożliwiające zdobywanie wiedzy
i utrzymywanie sprawności intelektualnej. Jest to czynnik, który w największym stopniu zachęca osoby starsze do bycia członkiem
UTW.
Niemal 3/5 badanych wybrało UTW ze względu na możliwość rozwoju zainteresowań i umiejętności.
Magnesem przyciągającym słuchaczy do tych instytucji jest możliwość poznania innych osób i chęć przebywania wśród ludzi.
Na funkcję integracyjną UTW zwróciła uwagę ponad połowa badanych (52%).
O wyborze UTW decydują także względy zdrowotne. W opinii 42% respondentów dbanie o zdrowy styl życia oraz sprawność fizyczną
to jeden z ważnych powodów uczęszczania na uniwersytet.
Część osób (37%) zainteresowała się UTW ze względu na chęć utrzymania aktywnego trybu życia oraz zaangażowania
się w ciekawe projekty.
Dla 36% badanych udział w zajęciach to dobry sposób na oderwanie się od codziennej rutyny.
Co czwarta osoba (24%) skorzystała z oferty UTW chcąc zagospodarować wolny czas.
Część osób (22%) zadeklarowała, że istotna była możliwość skorzystania z tańszej oferty zajęć, np. komputerowych, językowych.
W opinii badanych istotne było również to, że UTW ułatwiają uczestnictwo w kulturze poprzez zakup tańszych biletów do teatru, kina,
na koncerty itd.
Dla 14% badanych wybór UTW był spowodowany chęcią uchronienia się przez samotnością, starością.
7% respondentów zadeklarowało, że wybrało UTW za namową rodziny, znajomych.
Również 7% badanych motywuje wybór UTW chęcią pomagania innym osobom.
Najmniej istotnym przy podejmowaniu decyzji o zapisaniu się na uniwersytet był aspekt wizerunkowy, czyli chęć bycia dobrze
postrzeganym przez rodzinę, znajomych. Na to kryterium zwróciła uwagę mniej niż co dwudziesta osoba (4%).
Czynniki decydujące o wyborze UTW
W pierwszej kolejności o wyborze konkretnej placówki decyduje jej lokalizacja.
Następnie ważna jest ciepła, życzliwa atmosfera między słuchaczami, władzami UTW.
Trzecim czynnikiem decydującym o wyborze UTW jest miła i fachowa kadra.
1%
1%
19%
24%
25%
29%
29%
31%
32%
47%
57%
77%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Brak opłat
Sentyment, macierzysta uczelnia
Dobrze znany, renomowany UTW
Obecność znajomych
Dobrze zarządzany UTW
Przystępne opłaty, np. składki, dodatkowe opłaty za zajęcia
Bogata, zgodna z moimi zainteresowaniami oferta zajęć
Wysoka jakość nauczania
Dogodne godziny organizowanych zajęć
Miła i fachowa kadra osób prowadzących zajęcia
Przyjazna atmosfera, dobre kontakty między słuchaczami, władzami UTW
Dobra lokalizacja (jest blisko mojego domu, jest dobry dojazd)
Co w Pana(i) przypadku przede wszystkim zadecydowało o wyborze tego Uniwersytetu?*
*n=1196, nie uwzględniono braków danych.
Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Ocena wybranych wymiarów funkcjonowania UTW
Większość osób (ponad 3/4) dobrze ocenia kontakt sekretariatu, władz, organizatorów UTW ze słuchaczami oraz sposób informowania
o organizowanych zajęciach, wydarzeniach, a także warunki lokalowe, w których prowadzone są zajęcia. Przeciętne oceny tych trzech
wymiarów funkcjonowania uniwersytetów są udziałem co czwartej osoby. Najmniej liczna jest grupa słuchaczy, którzy źle oceniają
omawiane aspekty działalności UTW.
76
79
79
22
20
19
1
1
2
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Warunki lokalowe, w których prowadzone są zajęcia (n=1146)
Sposób informowania o organizowanych zajęciach, wydarzeniach,spotkaniach (n=1140)
Kontakt sekretariatu, władz, organizatorów UTW ze słuchaczami (n=1127)
Jak Pan(i) ocenia poniższe aspekty funkcjonowania tego uniwersytetu?*
dobrze średnio źle
*Z analiz wyłączono braki danych.
Dane w %
Ocena wybranych wymiarów funkcjonowania UTW
z uwzględnieniem liczby słuchaczy
72%
82%
77%79%
66%68%70%72%74%76%78%80%82%84%
Mały (n=211) Średni (n=610) Duży (n=306) Ogółem
(n=1127)
Kontakt sekretariatu, władz, organizatorów
UTW ze słuchaczami *
*analiza wskazań pozytywnych.
68%
84%76% 79%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Mały (n=214) Średni (n=621) Duży (n=305) Ogółem
(n=1140)
Sposób informowania o organizowanych zajęciach,
wydarzeniach, spotkaniach*
*analiza wskazań pozytywnych.
Odsetek pozytywnych odpowiedzi dotyczących oceny różnych
wymiarów funkcjonowania UTW jest zróżnicowany ze względu
na wielkość placówki. Najmniej pozytywnych wskazań odnotowano
w małych UTW, tj. liczących do 150 słuchaczy.
Zaletą średnich UTW (liczących od 151 do 500 słuchaczy) jest dobry
kontakt sekretariatu, władz, organizatorów ze słuchaczami oraz
sposób informowania o organizowanych zajęciach, wydarzeniach,
spotkaniach.
Dobre warunki lokalowe to atut przede wszystkim dużych
uniwersytetów (liczących pow. 500 słuchaczy).
Ocena wybranych wymiarów funkcjonowania UTW
48
49
1 2
Czy zajęcia organizowane na tym uniwersytecie
odpowiadają Pana(i) zainteresowaniom?*
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzieć*n=1201,
nie uwzględniono braków danych.
33
51
710
Czy w codziennym życiu wykorzystuje Pan(i) wiedzę
i umiejętności zdobyte w trakcie zajęć organizowanych na tym UTW?*
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzieć*n=1196,
nie uwzględniono
braków danych.
Dane w % Zdecydowana większość osób (97%) ocenia, że zajęcia
organizowane na uniwersytecie odpowiadają jej zainteresowaniom.
Warto podkreślić, że zainteresowania osób starszych są bardzo
zróżnicowane. Jeden z respondentów docenia fakt, że razem
z rówieśnikami może rozwijać swoje pasje: „w określone dni mogę
z innymi osobami pograć w brydża, szachy.”
Nieliczni respondenci (3%) albo nie podzielają powyższych opinii,
albo też nie mają zdania na ten temat.
Najwięcej osób – 84% twierdzi, że w życiu codziennym wykorzystuje
wiedzę i umiejętności zdobyte w trakcie zajęć, w tym 33%
„zdecydowanie tak”, 51% „raczej tak”.
Przeciwne opinie są udziałem 8% badanych, a co dziesiąta osoba
nie potrafi jednoznacznie ocenić tej sytuacji.
Dostępność UTW i rekomendacje
69
22
6 3
Czy uważa Pan(i), że zapisanie się na Pana(i) uniwersytet jest:?*
bardzo łatwe, tzn. bezwiększych trudności
można się zapisać
czasem łatwe, czasemtrudne, tzn. zależy od
sytuacji
bardzo trudne, tzn. trzeba
długo czekać na wolne
miejsce
trudno powiedzieć*n=1198,
nie uwzględniono
braków danych.
75
22
1 2
Czy polecił(a)by Pan(i) swoim znajomym, osobom w Pana(i) wieku udział w zajęciach organizowanych
na tym uniwersytecie?*
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzieć*n=1182,
nie uwzględniono
braków danych.
Dane w % Ponad dwie trzecie osób (69%) uważa, że zapisanie się na UTW jest
łatwe, a 22% twierdzi, że zależy to od konkretnej sytuacji.
Jedynie sześciu na stu badanych (6%) przyznaje, że czas
oczekiwania na miejsce jest długi.
Niewielka grupa osób (3%) nie potrafi jednoznacznie ocenić tej
sytuacji.
Ważnym wskaźnikiem jakości zajęć organizowanych w ramach
UTW jest odpowiedź na pytanie, czy słuchacz poleciłby swoim
znajomym, osobom w podobnym wieku, skorzystanie z oferty
uniwersytetu. 3/4 osób odpowiada, że zdecydowanie tak, a 22%
- raczej tak.
Tak dobre oceny potwierdzają, że badane uniwersytety pełnią
w życiu seniorów ważne funkcje. Udział w nich nie tylko pomaga
zachować sprawność intelektualną i fizyczną, ale także podnosi
jakość życia, chroni przed samotnością, izolacją. Odzwierciedleniem
tej sytuacji są następujące wypowiedzi:
Najbardziej na uniwersytecie podoba mi się: „kontakt z ludźmi,
spotkania, poznałam wspaniałych ludzi, wyszłam z domu!”
Cenię sobie: „(…) przebywanie w gronie większej liczby osób.”
Wg mnie ważne jest to, że: „po wykładzie spotykamy się
z koleżankami, oceniamy wykład, rozmawiamy o różnych sprawach
codziennych, zdrowotnych, kulturalnych itp.”
Ocena zajęć dydaktycznych (wykładów, seminariów,
lektoratów, kursów komputerowych)
58
43
45
73
35
45
43
25
6
11
11
2
1
2
1
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Czy zajęcia są prowadzone dla Pana(i) w łatwy do zrozumienia sposób?(n=1144)
Czy, według Pana(i), tematy zajęć są omawiane w wystarczającoszczegółowy sposób? (n=1119)
Czy zajęcia mają dla Pana(i) wystarczająco wysoki poziommerytoryczny? (n=1132)
Czy, według Pana(i), wykładowcy są przyjaźni, cierpliwi? (n=1142)
Jak Pan(i) ocenia poniższe aspekty funkcjonowania Pana(i) uniwersytetu?*
zdecydowanie tak raczej tak ani nie, ani tak raczej nie zdecydowanie nie
W badanych UTW przeważają bardzo dobre oceny wykładowców. Niemal wszyscy (98%) chwalą osoby prowadzące zajęcia za przyjazne nastawienie
do osób starszych oraz cierpliwość, przy czym przy ocenie tej kategorii poziom zdecydowanie dobrych ocen wynosi aż 73%.
93% badanych uważa, że zajęcia są prowadzone w łatwy do zrozumienia sposób. Jednak przy ocenie tej kategorii odsetek zdecydowanie dobrych ocen
jest znacznie niższy i wynosi 58%.
Poziom merytoryczny zajęć oraz wystarczająco szczegółowy sposób ich prowadzenia otrzymują ex aequo tyle samo dobrych ocen, tj. 88%, ale warto
podkreślić, że poziom zdecydowanie dobrych ocen w tych dwóch ostatnich przypadkach jest udziałem mniej niż połowy respondentów.
*Z analiz wyłączono braki danych.
Dane w %
Diagnoza potrzeb słuchaczy
*N=1212
Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Diagnoza potrzeb słuchaczy
Największym zainteresowaniem badanych cieszą się wykłady i seminaria. Z tej formy zajęć chce korzystać 89% słuchaczy.
Drugie miejsce zajmują wydarzenia kulturalne, w tym przypadku 73% badanych chciałoby uczestniczyć
w następnym semestrze.
Wśród potrzeb słuchaczy wysokie miejsce zajmują także zajęcia rekreacyjno-usprawniające. Ponad połowa respondentów
(58%) uważa, że na uniwersytecie powinien być organizowany taki rodzaj zajęć.
Co trzecia osoba widzi potrzebę organizowania imprez okolicznościowych.
Dalsze pozycje zajmują zajęcia, które wymagają od słuchaczy większego zaangażowania i pozwalają nabywać konkretne
umiejętności, tj. kursy komputerowe, lektoraty, warsztaty oraz zajęcia tematyczne. Zainteresowanie udziałem w tego typu
przedsięwzięciach waha się od 28% do 21%.
Najmniejszy odsetek wskazań uzyskały zespoły zainteresowań, tj. chór, brydż, wycieczki krajoznawcze, zwiedzanie Warszawy.
Na ostatniej pozycji znajdują się zajęcia doskonalące pamięć.
Zestawienie potrzeb słuchaczy z ofertą zajęć, z których
obecnie korzystają
Cennych informacji nt. zapotrzebowania na
różnego typu zajęcia dostarcza zestawienie
oferty, z której obecnie korzystają słuchacze,
z ich deklarowanymi potrzebami
i oczekiwaniami dotyczącymi organizacji zajęć
w semestrze następnym. Hierarchia zajęć
pozostaje niezmieniona, co niewątpliwie
świadczy o tym, że potrzeby osób starszych
są dobrze rozpoznane przez UTW. W obu
przypadkach prym wiodą wykłady.
Na drugim miejscu znajdują się wydarzenia
kulturalne, a na trzecim zajęcia rekreacyjno-
usprawniające.
Natomiast w istotny sposób zmienia się
zapotrzebowanie na poszczególne zajęcia.
Słuchaczom w pierwszej kolejności brakuje
wydarzeń o charakterze kulturalnym.
W tego typu inicjatywach chciałoby
uczestniczyć 73% badanych, a nie jak
dotychczas 56%. Dużym zainteresowaniem
cieszą się także zajęcia pozwalające utrzymać
sprawność fizyczną. Podjęciem tego typu
aktywności zainteresowanych jest 58%
słuchaczy (wzrost o 9 pkt proc.). Badani apelują
również o organizację większej liczby kursów
komputerowych (wzrost o 7 pkt proc.) oraz
lektoratów (wzrost o 3 pkt proc.).
Podsumowując: dobór zajęć jest zgodny
z oczekiwaniami słuchaczy, choć wyraźnie
widać, że na niektóre zajęcia występuje
większy popyt.
N=1212
*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ
respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Zainteresowania kobiet i mężczyzn
Hierarchia najważniejszych zainteresowań mężczyzn i kobiet wygląda podobnie. Największym uznaniem obu grup cieszą się wykłady i seminaria,
w dalszej kolejności imprezy kulturalne, a następnie zajęcia rekreacyjno-usprawniające. Jednak popyt na poszczególne zajęcia jest zróżnicowany.
Wśród kobiet zapotrzebowanie na wydarzenia kulturalne jest o 14 pkt proc. wyższe niż u mężczyzn. Mężczyźni mniej chętnie także uczestniczą
w zajęciach ruchowych, typu gimnastyka, basen (różnica wynosi 20 pkt proc.), a także w warsztatach, grupach zajęciowych, takich jak malarstwo,
psychologia (różnica wynosi 9 pkt proc.) oraz w wykładach, seminariach (różnica wynosi 7 pkt proc.). Mężczyźni częściej za to niż kobiety wybierają
kursy komputerowe oraz zespoły zainteresowań, np. brydż.
N=1212
*Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Wysokość opłat
Ponad 3/5 badanych jest zdania, że opłaty za korzystanie z uniwersytetu nie są wygórowane, tj. odpowiadają możliwością finansowym
słuchaczy. Mniej niż co dziesiąta osoba (9%) uważa, że są one bardzo lub raczej niskie. Przeciwne opinie wypowiada 23%
respondentów, w tym 21% ocenia je jako raczej wysokie, a 2% jako bardzo wysokie. Prezentowany rozkład odpowiedzi sugeruje, że dla
23% badanych obowiązujące opłaty mogą być przeszkodą w korzystaniu z pełnego wachlarza płatnych zajęć dodatkowych.
36
65
21
2 3
0
10
20
30
40
50
60
70
opłaty są dla mniebardzo niskie
opłaty są dla mnieraczej niskie
opłaty są dla mnie wsam raz
opłaty są dla mnieraczej wysokie
opłaty są dla mniebardzo wysokie
trudno powiedzieć
Jak ocenia Pan(i) wysokość opłat za zajęcia organizowane w ramach tego UTW?* Proszę wziąć pod uwagę wszystkie koszty związane z uczestnictwem w zajęciach
UTW, np. składki członkowskie, dodatkowe opłaty za zajęcia.
*n=1117, nie uwzględniono braków danych oraz jednego UTW, w którym nie ma opłat.
Dane w %
Na zróżnicowane możliwości
finansowe słuchaczy zwraca uwagę
następująca wypowiedź: [na UTW
brakuje:] „dofinansowania kółek
zainteresowań, bo nie stać mnie,
np. na malarstwo, witraż bo tego się
nie dofinansowuje, tylko lektoraty,
wycieczki. Jedni korzystają kilka
razy inni wcale.”
Zagadnienia, które cieszą się największym
zainteresowaniem słuchaczy
Wśród badanych słuchaczy UTW, którzy wyrazili swoje
zdanie na temat zagadnień, jakie powinny być
przedmiotem wykładów w następnym semestrze (n=932),
największym zainteresowaniem cieszą się dziedziny
historyczne, polityczne, społeczne oraz ekonomiczno-
gospodarcze. Są to tematy, którymi interesuje się niemal
połowa respondentów (48%). Powyższy wynik
niewątpliwie świadczy o tym, że słuchacze uniwersytetów
chcą na bieżąco śledzić wydarzenia społeczno-polityczne,
stąd w kręgu ich zainteresowań przeważają tematy
związane m.in.
z współczesną historią Polski i polityką.
Kolejne dwie kategorie, wymieniane ex aequo przez
respondentów to: medycyna, zdrowie, uroda oraz sztuka,
kultura, muzyka, architektura i literatura. Opisywanych
zagadnień dotyczą zainteresowania nieco ponad dwóch
piątych słuchaczy (42%). Można zatem przypuszczać,
że badane osoby charakteryzuje dbałość o zdrowie, chęć
utrzymania dobrej kondycji fizycznej, a także koncentracja
na dziedzinach humanistycznych. Dany rozkład
odpowiedzi wynika z faktu, że przeważającą grupę
słuchaczy UTW stanowią kobiety, dla których kwestie
związane ze zdrowiem, urodą, a także sztuką i kulturą
wydają się bardziej interesujące niż tematy techniczne.
Czołowe miejsce zajmują także podróże, turystyka,
geografia, wycieczki i krajoznawstwo. Na te dziedziny
wskazuje 28% badanych.
Mocne strony uniwersytetów
3%
1%
4%
5%
5%
5%
6%
16%
17%
45%
57%
Trudno powiedzieć
Zajęcia komputerowe
Możliwość rozwijania swoich zainteresowań, pasji,
poszerzania wiedzy
Warunki lokalowe, dobra lokalizacja
Wszystko jest interesujące
Lektoraty
Zajęcia rekreacyjno-usprawniające
Wyjścia poza UTW (wycieczki, spotkania, wyjścia
do teatru, kina, wspólne wyjazdy, imprezy itp.)
Dobra organizacja i miła współpraca z
organizatorami, zarządem UTW
Przyjazna atmosfera, kontakt z innymi ludźmi
Bogata oferta, ciekawy sposób prowadzenia zajęć i
ich wysoki poziom merytoryczny
Co najbardziej podoba się Panu(i) na tym uniwersytecie?*
*n=942
Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Wśród różnorodnych atutów uniwersytetów na pierwszym
miejscu wymieniana jest bogata oferta zajęć, ciekawy
sposób ich prowadzenia oraz wysoki poziom
merytoryczny. W grupie osób, które odpowiedziały na
pytanie dotyczące zalet UTW (n=942) na te aspekty
zwraca uwagę 57% respondentów.
Drugą kluczową zaletą UTW jest przyjazna atmosfera
i możliwość przebywania wśród innych osób. Ta kategoria
wymieniana jest przez 45% seniorów. Jedna z osób tak
oto opisuje doświadczenia udziału w zajęciach: [na
uniwersytecie panuje:] „miła, przyjazna atmosfera, dająca
poczucie ciepła, zabezpieczenia, zniwelowania
samotności.”
Trzecią pozycję zajmuje dobra organizacja i miła
współpraca z organizatorami, zarządami UTW. Jest to
zaleta wskazywana przez 17% badanych, a jej
odzwierciedleniem jest następująca wypowiedź: „mam
duży podziw i szacunek dla Zarządu UTW, który jako
wolontariat działa znakomicie, każdy senior może się
w UTW odnaleźć.”
Podobnie liczna grupa osób (16%) docenia organizowane
przez UTW wyjścia poza uniwersytet (wycieczki,
spotkania, wyjścia do teatru, kina, wspólne wyjazdy,
imprezy itp.). W opinii badanych, są to inicjatywy, które
pomagają lepiej się poznać, w ciekawy, aktywny sposób
spędzić wolny czas, a także zaspokoić kulturalne
aspiracje słuchaczy.
Obszary, które wymagają poprawy
26%
23%
16%
13%
13%
6%
5%
2%
2%
2%
1%
2%
Jest dobrze, nie ma potrzeby wprowadzaniazmian
Ciekawie prowadzonych wykładów, seminariów,dyskusji, dobrych wykładowców
Wyjść poza uniwersytet (zwiedzania, turystyki,
wycieczek, wyjść do teatru, kina itp.)
Lepszej organizacji i komunikacji
Dobrych warunków lokalowych, w tym lepszego
wyposażenia sal itp.
Zajęć rekreacyjnych, sportowych,rehabilitacyjnych
Lepszej integracji i dobrej atmosfery
Lektoratów
Zajęć komputerowych i dobrych komputerów
Dofinansowania zajęć, wycieczek itp.
Samopomocy i wolontariatu
Inne
Czego Panu(i) brakuje na tym uniwersytecie?*
*n=687Dane nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać kilka kategorii.
Wśród ogółu badanych na pytanie dotyczące słabych
stron UTW odpowiedziało 57% respondentów. W tej
grupie (n=687) co czwarta osoba (26%) jest zadowolona
z istniejących rozwiązań.
Pozostałe osoby najczęściej wymieniają potrzebę
wzbogacenia i urozmaicenia dotychczasowego
programu, a także zadbania o dobór dobrej kadry
wykładowców. Postulat ten podziela 23% badanych.
Jeden z respondentów skarży się na ignorowanie
słuchaczy przez wykładowców: „(…) odwołują spotkania
lub nie pojawiają się (np. dziennikarze, lekarze).”
Kolejna grupa (16%) apeluje o częstsze organizowanie
wycieczek, wyjść do teatru, kina itp.
W opinii 13% osób organizacja i wewnętrzna
komunikacja UTW wymaga poprawy. Tak samo liczna
grupa osób uważa, że warunki lokalowe i wyposażenie
sal nie spełnia oczekiwań słuchaczy. Pomieszczenia
bywają przepełnione, źle nagłośnione, uniwersytety nie
mają stałej siedziby, brakuje szatni, kawiarni, toalet.
Zastrzeżenia osób starszych dotyczą także stanu
czystości pomieszczeń. O problemach organizacyjnych
świadczą następujące wypowiedzi:
-„coraz więcej słuchaczy, a sala mała, brak miejsca”,
-„więcej zajęć w małych grupach, lepsza komunikacja
(informacja o zmianach - nie tylko na zajęciach),
- „powinna być lepsza informacja, np.: odwołane zajęcia
powinny być przekazane SMS-em”,
-„zajęcia nie mogą się pokrywać, bo nie mam wtedy
możliwości uczestnictwa we wszystkich ulubionych
zajęciach.”
Podsumowanie 1/6
Charakterystyka respondentów
Badane uniwersytety trzeciego wieku to placówki, z których korzystają przede wszystkim kobiety. Ich udział wśród ogółu
respondentów wynosi 89%. Widoczna jest także przewaga osób lepiej wykształconych: dominują osoby z wykształceniem
wyższym lub średnim. Wśród słuchaczy UTW występuje bardzo duże zróżnicowanie wieku. Maksymalna rozpiętość wieku
wśród czterech najliczniejszych kategorii wieku wynosi 39 lat. Największy jest udział osób między 60. a 79. rokiem życia
(ponad 4/5 ogółu badanych). Słuchaczami UTW są przede wszystkim osoby zamieszkujące Warszawę - 94% badanych.
Zdecydowana większość osób korzysta z oferty jednego uniwersytetu (91%), a mniej niż co dziesiąta osoba (8%) jest
członkiem dwóch uczelni. Korzystanie z trzech więcej placówek należy do rzadkości (1%). Podstawowym źródłem utrzymania
słuchaczy jest emerytura lub renta. Tylko co dwudziesta osoba (5%) podejmuje działalność zarobkową, przy czym zazwyczaj
jest to praca dorywcza lub wykonywana w niepełnym wymiarze godzin. Co druga osoba biorąca udział w badaniu prowadzi
jednoosobowe gospodarstwo domowe. Wśród słuchaczy UTW przeważającą grupę (ponad 3/5) stanowią osoby często
korzystające z zajęć, tj. kilka razy w tygodniu.
Rodzaje zajęć, w których uczestniczą słuchacze
Najbardziej rozpowszechnioną formą korzystania z zajęć są wykłady i seminaria. Uczestniczy w nich 93% badanych.
Słuchacze uniwersytetów cenią sobie także uczestnictwo w życiu kulturalnym, np. wyjścia do kina, teatru, na koncerty. W tego
typu wydarzeniach bierze udział ponad połowa badanych (56%). Niemal co drugi słuchacz (49%) uczestniczy w zajęciach
rekreacyjno-usprawniających, rehabilitacyjnych. Czwartą pozycję wśród najczęściej wybieranych przez słuchaczy zajęć
zajmują imprezy integracyjne. Wskazuje na nie 38% respondentów. Dopiero kolejne miejsca zarezerwowane są na zajęcia
związane ze zdobywaniem konkretnych umiejętności praktycznych, np. komputerowych, językowych, artystycznych itp. W tego
typu inicjatywach uczestniczy co piąta osoba. Ostatnie pozycje zajmują zespoły zainteresowań (8%) oraz turystyka, wycieczki
krajoznawcze, zwiedzanie.
Podsumowanie 2/6
Struktura zajęć, w których najczęściej uczestniczą słuchacze UTW wyraźnie wskazuje na to, że w badanych UTW akcent
położony jest na organizowanie wykładów, zdobywanie wiedzy, utrzymanie sprawności intelektualnej. Poza funkcją edukacyjną
zajęcia te tworzą ważną dla słuchaczy przestrzeń społeczną. Umożliwiają kontakt z innymi osobami, przebywanie w przyjaznej
atmosferze, chronią osoby starsze przed samotnością, depresją. Biorąc pod uwagę to, że co druga badana osoba mieszka
sama, wszystkie powyższe cele są bardzo ważne. Na drugim miejscu istotne jest uczestnictwo w życiu kulturalnym. Można
przyjąć, że słuchaczy UTW cechują ponadprzeciętne aspiracje kulturalne. Trzecią pozycję w rankingu najbardziej popularnych
zajęć zajmują zagadnienia zdrowotne, tj. dbałość o kondycję fizyczną, utrzymanie dobrego stanu zdrowia. Uniwersytety pełnią
ważne funkcje integracyjne, a jednym ze sposobów tworzenia więzi miedzy członkami UTW jest organizacja spotkań
okolicznościowych. Zestawienie tych czterech głównych celów, które związane są z działalnością UTW, pokazuje,
że są to organizacje nastawione przede wszystkimi na rozwój funkcji edukacyjno-kulturalnych, a także zdrowotno-społecznych.
Na dalszym planie znajduje się zdobywanie praktycznych umiejętności, tj. nauka języków, obsługi komputera.
Główne powody zapisywania się na UTW
Czynnikiem, który w największym stopniu motywuje osoby starsze do zapisania się na UTW jest chęć zdobywania,
poszerzania wiedzy, dbania o sprawność intelektualną. Na ten walor uniwersytetu zwraca uwagę 84% badanych. Niemal
3/5 respondentów (59%) decyduje się na bycie słuchaczem UTW, ponieważ pragnie rozwijać swoje zainteresowania
i umiejętności. Nieco ponad połowa osób (52%) ceni sobie możliwość zawierania nowych znajomości i utrzymywania
kontaktów towarzyskich. W dalszej kolejności decydują względy zdrowotne, tj. chęć zadbania o zdrowie, utrzymania
sprawności fizycznej. Na tę kategorię wskazuje 42% respondentów. Nieco mniej osób wymienia potrzebę bycia aktywnym,
zaangażowanym w ciekawe projekty (37%) oraz chęć oderwania się od codziennych czynności (36%).
Najważniejsze czynniki decydujące o wyborze uniwersytetu
W pierwszej kolejności o wyborze konkretnego uniwersytetu decyduje jego lokalizacja. Następnie ważna jest przyjazna
atmosfera między słuchaczami, władzami UTW. Trzecim czynnikiem, branym przez słuchaczy pod uwagę, jest miła i fachowa
kadra osób prowadzących zajęcia.
Podsumowanie 3/6
Ocena wybranych wymiarów funkcjonowania UTW
Większość osób (ponad 3/4) dobrze ocenia kontakt sekretariatu, władz, organizatorów UTW ze słuchaczami oraz sposób
informowania o organizowanych zajęciach, wydarzeniach, a także warunki lokalowe, w których prowadzone są zajęcia.
W badanych UTW przeważają także dobre oceny wykładowców. Oznacza to, że większość słuchaczy (98%) chwali osoby
prowadzące zajęcia za przyjazne nastawienie do osób starszych oraz cierpliwość. Przy ocenie tej kategorii poziom
zdecydowanie dobrych ocen wynosi aż 73%. W dalszej kolejności bardzo liczna grupa (93%) uważa, że zajęcia
są prowadzone w łatwy do zrozumienia sposób. W tym wypadku odsetek zdecydowanie dobrych ocen jest niższy: wynosi
58%. Poziom merytoryczny zajęć oraz wystarczająco szczegółowy sposób ich prowadzenia otrzymują ex aequo tyle samo
pozytywnych ocen, tj. 88%, choć warto zauważyć, że poziom zdecydowanie dobrych ocen w obydwu przypadkach jest
udziałem mniej niż połowy respondentów.
Zdecydowana większość osób (97%) jest zdania, że zajęcia organizowane na uniwersytecie odpowiadają
ich zainteresowaniom. Liczna grupa (84%) twierdzi także, że w życiu codziennym wykorzystuje wiedzę i umiejętności zdobyte
w trakcie zajęć (33% „zdecydowanie tak”, 51% „raczej tak”). Ponad 2/3 osób uważa, że zapisanie się na UTW jest łatwe.
Diagnoza potrzeb słuchaczy
Największym zainteresowaniem badanych osób cieszą się wykłady i seminaria. Z tej formy zajęć chce korzystać 89%
słuchaczy UTW. Drugie miejsce zajmują wydarzenia kulturalne, 73% badanych deklaruje chęć uczestniczenia w tego rodzaju
przedsięwzięciach w następnym semestrze. Wśród potrzeb słuchaczy wysokie miejsce zajmują także zajęcia rekreacyjno-
usprawniające. Ponad połowa respondentów (58%) uważa, że zajęcia ruchowe powinny być organizowane na uniwersytecie.
Co trzecia osoba widzi potrzebę organizowania imprez okolicznościowych. W dalszej kolejności wymieniane są kursy
komputerowe (28%), lektoraty (24%) oraz warsztaty i zajęcia tematyczne (21%). Mniej niż co dziesiąta osoba wymienia
zespoły zainteresowań (8%), turystykę (6%) oraz doskonalenie pamięci (1%).
Zestawienie dotychczasowej oferty zajęć z oczekiwaniami słuchaczy wyraźnie pokazuje, że obowiązujący zestaw zajęć na
UTW jest zgodny z hierarchią potrzeb badanych. Jedyna różnica polega na tym, że na niektóre zajęcia jest zdecydowanie
większy popyt. Szczególnie dużym zainteresowaniem osób starszych cieszą się imprezy kulturalne, zajęcia rekreacyjno-
usprawniające, a także kursy komputerowe i lektoraty. Według badanych, oferta tych zajęć na UTW powinna być rozszerzona.
Podsumowanie 4/6
Ocena obowiązujących opłat
Większość osób (74%) uważa, że poziom opłat obowiązujących na UTW odpowiada możliwościom finansowym słuchaczy.
Z tą opinią nie zgadza się 23% badanych, którzy obowiązujące stawki oceniają jako raczej wysokie lub bardzo wysokie.
Pozostałe osoby (3%) nie potrafią jednoznacznie ocenić tej sytuacji.
Zagadnienia, które cieszą się największym zainteresowaniem słuchaczy
Na pytanie dotyczące zagadnień, które powinny być omawiane na wykładach w kolejnym semestrze odpowiedziało 77% ogółu
badanych. W tej grupie (n=932) prawie co druga osoba (48%) zadeklarowała zainteresowanie tematami historycznymi,
w szczególności współczesną historią Polski i polityką. Opisywana kategoria odpowiedzi obejmuje również tematy społeczne
oraz ekonomiczno-gospodarcze. Na drugim miejscu respondenci wskazywali ex aequo zagadnienia poświęcone medycynie,
zdrowiu, urodzie oraz dziedziny związane z historią, sztuką, literaturą, malarstwem i muzyką. Wymienione kwestie znajdują się
w kręgu zainteresowania 42% badanych. Można zatem powiedzieć, że osoby starsze preferują, poza znajomością bieżących
wydarzeń społeczno-politycznych, tematy związane z utrzymaniem dobrego stanu zdrowia oraz dziedziny typowo
humanistyczne. W kręgu zainteresowań seniorów znajdują się także tematy psychologiczne, samorozwój oraz relacje
z bliskimi. Ta kategoria spraw jest wymieniana przez 15% badanych. Co dziesiąta osoba (10%) pragnie zgłębić zagadnienia
religijne, filozoficzne i etyczne, a 9% badanych wskazuje na potrzebę omówienia zagadnień związanych z bezpieczeństwem
i obowiązującym systemem prawnym. Antropologia i kulturoznawstwo, ale także zagadnienia dotyczące bezpośrednio osób
starszych, interesują co dwudziestą osobę.
Podsumowanie 5/6
Mocne strony uniwersytetów
Zdecydowanie ponad połowa osób biorących udział w badaniu (57%) wyraziła zadowolenie z oferty programowej
uniwersytetów trzeciego wieku. Wydaje się, że zarządy organizacji dobrze znają potrzeby swoich członków i starają się jak
najlepiej dopasować zajęcia do ich potrzeb. Uniwersytety to również miejsca spotkań towarzyskich, w których słuchaczki
i słuchacze zwracają uwagę na przyjazną atmosferę, możliwość przebywania wśród innych osób, ochronę przez samotnością,
depresją. Na funkcje towarzysko-terapeutyczne wskazuje 45% słuchaczy. Odzwierciedleniem tej sytuacji jest następująca
wypowiedź: [Na uniwersytecie najbardziej podoba mi się:] „serdeczna atmosfera, sympatyczni ludzie, z którymi można dzielić
problemy związane z wiekiem i samotnością.” Dla respondentów ważne jest także to, że: „przebywam w miłym, przyjaznym
otoczeniu ludzi życzliwych i kulturalnych.” Uniwersytety trzeciego wieku, poza rozwijaniem zainteresowań, pełnią ważne
funkcje integracyjne i społeczne. Są miejscem, w którym można poznać podobnych sobie ludzi i razem z innymi rozwijać swoje
zainteresowania, dbać o sprawność psychiczną i fizyczną. W opinii 17% badanych niewątpliwą zaletą uniwersytetów jest dobra
organizacja pracy oraz miła współpraca z zarządem placówki. Jedna z osób napisała, że podoba się jej: „organizacja UTW,
gdzie głównym celem jest słuchacz.” Warto jednak zwrócić uwagę, że wśród najważniejszych braków UTW respondenci
na czwartym miejscu wymieniają właśnie organizację i wewnętrzną komunikację na uniwersytecie. Oznacza to, że badani nie
są jednomyślni w ocenie tych instytucji. Co więcej, najmniej pozytywnych wskazań dotyczących oceny kontaktu sekretariatu,
władz, organizatorów UTW ze słuchaczami odnotowano wśród małych organizacji (liczących do 150 słuchaczy).
Podsumowanie 6/6
Obszary, które wymagają poprawy
Wśród ogółu badanych na pytanie dotyczące słabych stron UTW odpowiedziało 57% respondentów. W tej grupie (n=687)
co czwarta osoba (26%) zadeklarowała, że jest zadowolona z dotychczasowej oferty i nie widzi potrzeby wprowadzania
żadnych zmian. Osoby dostrzegające braki najczęściej wymieniały potrzebę wzbogacenia i urozmaicenia dotychczasowego
programu (23%). W tej grupie część słuchaczy zasygnalizowała swoje niezadowolenie z wykładowców i prowadzonych przez
nich zajęć uznając, że niektórzy z nich dobierani są w sposób przypadkowy, a tematyka zajęć powtarza się zbyt często.
Wysokie oczekiwania słuchaczy dotyczące odpowiedniego poziomu merytorycznego zajęć niewątpliwie łączą się z wyższym
wykształceniem ponad połowy badanych osób. Zdaniem 16% słuchaczek i słuchaczy kolejną bolączką UTW jest brak
wystarczającej liczby wycieczek i wydarzeń kulturalnych organizowanych poza uniwersytetem. Szczególnym powodzeniem
słuchaczy cieszą się zajęcia odbywające się na Zamku Królewskim, w Muzeum Narodowym oraz Centrum Nauki Kopernik.
Jednocześnie 2% respondentów stwierdziło, że opłaty za wycieczki i zajęcia są zbyt wysokie i powinny otrzymać większe
dofinansowanie. Kolejnym ważnym zasygnalizowanym problemem jest słaba organizacja uniwersytetów i źle oceniany kontakt
z zarządami. 13% badanych widzi potrzebę usprawnienia komunikacji, np. poprzez poprawę funkcjonowania stron
internetowych, na których powinny pojawiać się aktualne informacje z życia uniwersytetu. Również 13% słuchaczy wyraziło
swoje niezadowolenie z warunków lokalowych (sale niedostosowane do prowadzenia zajęć) oraz sygnalizowało potrzebę
posiadania stałej siedziby UTW. Wśród odpowiedzi znalazły się sugestie dotyczące szeroko rozumianej infrastruktury, tj. brak
szatni, kawiarni, toalet. Na dalszych pozycjach znalazły się propozycje wprowadzenia większej liczby zajęć sportowych,
rekreacyjnych i rehabilitacji (6%), lektoratów (2%) oraz zajęć komputerowych (2%). Część osób apeluje także o zwiększenie
integracji słuchaczy oraz poprawę atmosfery panującej na uniwersytecie (5%). Niewielka grupa osób (2%) uważa,
że słuchacze UTW powinni bardziej sobie pomagać i angażować się społecznie.