±ratım - talat aydemir.pdf · yapı kredi yayınları tarih hatıratım / albay talât aydemir...
TRANSCRIPT
![Page 1: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/2.jpg)
Albay
TALÂTAYDEMİR
HATIRATIM
YapıKrediYayınları
![Page 3: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/3.jpg)
YapıKrediYayınları
Tarih
Hatıratım/AlbayTalâtAydemir
Kitapeditörü:RaşitÇavaş
Düzelti:FilizÖzkan
Kapakvesayfatasarımı:NahideDikel
Grafikuygulama:AkgülYıldız
©YapıKrediKültürSanatYayıncılıkTicaretveSanayiA.Ş.2010
Bütünyayınhaklarısaklıdır.
Kaynakgösterilerektanıtımiçinyapılacakkısaalıntılardışında
yayıncınınyazılıizniolmaksızınhiçbiryollaçoğaltılamaz.
YapıKrediKültürSanatYayıncılıkTicaretve
![Page 4: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/4.jpg)
SanayiA.Ş.
YapıKrediKültürMerkezi
İstiklalCaddesiNo.161Beyoğlu34433İstanbul
Telefon:(0212)2524700(pbx)Faks:(0212)2930723
http://www.ykykultur.com.tr
e-posta:[email protected]
İnternetsatışadresi:http://alisveris.yapikredi.com.tr
![Page 5: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/5.jpg)
HATIRATIM
TalâtAydemir[Kendikalemindenhayathikâyesişöyledir:]1333SenesindeBilecikvilayetininSöğütilçesindedoğdum.HarpmalûluBnb.NecipAydemir’inoğluyum.İlkmekteptahsilimiAdapazarıCumhuriyetOkulu’ndatamamladım.OrtaokultahsilimiKadıköyErkekLisesi’ndebitirdim.1Eylül934tarihindeKuleliAskeriLisesi’negirdim.5Mayıs937tarihindeHarpOkulu’nageçtim.31Mayıs939’daTop.asteğmeniolarakmektebibitirdimveHalıcıoğlu’ndaTopçuOkulu’nabaşladım.30Kasım939’dateğmenoldum.11Ekim940’taKırklareli’ndebulunan43.Top.A.7.Bataryası’naatandım.Aynıalayda30Ağ.943senesindeüsteğmenliğeterfiettim.18Ekim946’da52.Top.A.1.Bl.K.’naatandım.30Ağ.947’deyüzbaşılığaterfiettim.30Ekim947’deKaraHarpAkademisi’ninimtihanınıkazandım.Stajiçin3ay16’ncıP.Alayında3ayP.TekamülKursu’nda,2aySv.Binicilikokulunda,1ay3.Zh.Tugay’dabulundum.1Ek.948’deAkademi’yebaşladım.1Ağ.949’daHarp
![Page 6: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/6.jpg)
Akademisi’ndenkurmayyardımcısıolarakmezunoldum.12.TümenIII.Ş.Md.Yardımcılığına,Sivas’atayinoldum.KıtahizmetimgeldiğiiçinSivas’ta10.Top.A.9.Bl.Komutanlığınatayinoldum.OradanKaraHarpAkademisiDoktrinKursu’nakatıldım.YenidenHarpAkademisi’neimtihanlagirdim.954SenesiAğustosayındaKaraHarpAkademisi’nibitirdimAnkara’da28.Top.A.S-2.liğinetayinedildim.İkiaysonraGenelkurmayLojistikBşk.’lığıPlanŞubesinetayinedildim.30Ağ.955’teBinbaşılığaterfiettim.
![Page 7: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/7.jpg)
1Ekim955’teSaintBenoitFransızLisesi’ninbirseneliğinelisankursunagittim,bitirdim.1Ekim956’daMüşterekAkademi’yegirdim(Kara-Deniz-Hava).1Mart957’deMüşterekAkademi’denmezunoldum.
1Mayıs957’deFransa’ya“SHAPE”3aymüddetlegörevbaşıkursunagittim.30Ağustos957’deElazığ’da40.Mot.Top.Th.K.’lığınaatandım.30Ağustos958’deyarbayoldum.Siirt’e12.Tüm.4.Ş.Md.’lüğüneatandım.Oradan......KoreTugay’ı3.Şb.Md.’lüğünetayinoldum.959HaziranayındaTugayileKore’yegittim.8Ağustos960’taKore’denyurdadöndüm.30Ağustos960’taalbaylığayükseldim.12Eylül960’taKaraHarpOkuluKumandanlığınatayinedildim,vazifeyebaşladım.22Şubat962’dekihadisedolayısıile24Şubat962’deemeklioldum.
ÖNSÖZ
![Page 8: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/8.jpg)
ElinizdekiTalâtAydemir’inanılarınıntümüAydemir’insağlığındakendielyazısıile21MayısöncesivesonrasındadaMamakAskeriCezaevi’ndekalemealınmıştır.Hersayfasıtarafındanimzalanmıştır.
Hatırat’ahiçbirilavevedüzeltmeyapılmamıştır.Yalnızcaaileyiilgilendirençoközelbölümlervevasiyetnamesiçıkarılmıştır.21Mayıs1963sonrasıMamakAskeriCezaevi’ndeyazılanbölümlerpeyderpeyrahmetliSv.BinbaşıFethiGürcan’ınküçükkızınınkoynunasaklanarakdışarıyaçıkarılmıştır.(ZiyaretlerdeyalnızcaFethiBinbaşı’nınkızınıniçeriyegirmesineizinveriliyordu.)
SongünlerinicezaevindearkadaşlarıErolDinçer,OsmanDeniz,FethiGürcanilebirliktegeçirenAydemiranılarınınMamakCezaevi’ndeyazılansonyapraklarınıErolDinçer’eteslimetmiştir.AkşehirCezaevi’nenakledilenSüvariÜsteğmenErolDinçerburadaihbarsonucuaranmış,bulunannotlarhiçbirzabıttutulmadangasbedilmiştir.Aydemir’insongünlerinigeçirdiğiAnkaraMerkezCezaevi’ndeyazdığı
![Page 9: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/9.jpg)
anıların30sayfalıkkısmıiseinfazgecesicezaevinegelensıkıyönetimilgilileritarafındanalınmıştır.Busayfalarınneredeolduğuhalenbilinmemektedir.
Yakıntarihimizinçokönemlibirbölümünükapsayanbuanılartarihçiler,yeniyetişengençnesillerveilgiduyanlariçinönemlibirkaynakteşkiledecektir.
Tariheışıktutacakbuanılarınyayımlanmasıilebabamavetarihekarşıolangörevimiyerinegetirdiğimeinanıyorum.
BuanılarınyayınahazırlanmasındabaştacankardeşimErginKonuksever,gazetecidostumUğurSanerveyakındostumProf.Dr.NihatFalayilebirlikteçabasarfettik.
TalâtAydemir21Mayıs1963olaylarınıtakipedenyargılamalarsonucundaenyakındavaarkadaşıSüvariBinbaşıFethiGürcanilebirlikteölümcezasınıçarptırılmış,FethiGürcaniçinverilenhüküm26/27Haziran1964gecesi,TalâtAydemir’inkiise4/5Temmuz1964gecesi
![Page 10: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/10.jpg)
uygulanmıştır.
TalâtAydemirbiryurtseverveülkücüolarakyaşamış,hayatınısakınmadaninandığıgerçekleruğrunaTürkUlusu’naarmağanetmiştir.
Tarihkendiölçüleriiçindebuolaylarındeğerlendirmesiniyapacaktır.
Aydemir’inmahkemedekisonsözlerindebelirttiğigibibutürmahkemelerdençıkansonuçvekararlardançok,tarihönündeyargılanmakönemlidir.
MetinAYDEMİR
![Page 11: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/11.jpg)
HATIRATIM
![Page 12: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/12.jpg)
I.KISIM
![Page 13: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/13.jpg)
Hatıratım’ıNedenYazdımKore,1Haziran1960
Şimdiyekadarhatıratyazmadım.Çünkübabamhayattaikenbana“Hiçbirsurettebugibişeylerehevesetme!”demişti.İlkdefaonunbanasöylemişolduğubusözlerdenayrılıyorum.Benizorlayanbuamilinneolduğunubilmiyorvebusatırlarıyazmayakoyuluyorum.Çünkühatıralarokadartazeliğinimuhafazaediyorki,tesirialtındankurtulamadım.Mazihemengözümünönündecanlandı.Hatırladığımkadarınıhiçbirtesiraltındakalmaksızıntamamıylahakikatleredayanarakkalemealmayıfaydalıbuldum.Belkibirgüngelir,lazımolur...
Herhadiseninbirevveliyatıolduğugibi,bugünmemleketteesenhavanınvekurtuluşgünlerinindegeridebıraktığıizleribildiğimkadardilegetiripbukâğıdanakşedeceğim.Biraskerolmamdolayısıylahiçbirzamansiyasetleuğraşmayıvesonundasiyasîhayataatılmayıdüşünmedim.Yalnızbirkurmaysubayolarak
![Page 14: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/14.jpg)
memleketiniçvedışpolitikasınıdadaimayakındantakipettim.Memlekettearzuedilendemokrasiidaresininyerleşmesinicanıgönüldenarzuediyordum,bununiçinekseridüşüncelerimibuistikametetevcihediyorum.KuleliAskeriLisesi’ndeTarihhocamızAliRızaBey,diğerlakabıyla“Barbon”untesirialtındakalmıştım.Rahmetlibabamdahaküçükyaştanberibenidevamlısurettebufikirlerleaşılıyordu.Harbiyehayatımhepböylegeçti.Subayçıkıphayataatıldığımzamanbuinanışlarımvegörüşlerimdahaziyadekuvvetlenmeyebaşladı.Nihayettekpartilihayattankurtulupçokpartilisistemegeçincebendememleketinistikbalihakkındabüyükümitlerbelirdi.Muhalefetinicratarzıfikirlerimeuygungeldiğiiçin,daimaherzamanheryerdefikrendestekliyordum.950senesinekadarbuümitlerleavundum.950senesimemleketehayırlıistikametkazandırmıştı.Neticeleriniağırağırbekliyordum.Fakatikisenesonraümitlerimkırılmayabaşladı.Başlangıççokiyiolmasınarağmensenelergeçtikçeistikametdeğişmeyebaşladı.BusıralardaHarpAkademisitahsilimibitirmiş,ErkânıHarbiyeUmumiye
![Page 15: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/15.jpg)
Riyasetinetayinedilmiştim.Eylül954...
![Page 16: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/16.jpg)
OrdununÜstKademesiHakkındaİlkİzlenimlerOzamanakadarbüyükkarargâhlardaçalışmadığımiçin,ordununveicabındamemleketinistikbalinitayinedecekbuenbüyükkarargâhınınçalışmatarzınıgözümdebüyütüyordum.Orduyaçokbağlıidim.Birordununyükselmesiiçinnelazımsayapmayahazırdım.Çünkübirmemleketinordusuşerefinimuhafazaedipayaktadurmadıkçaomemleketteiçvedışhuzurolamaz.Odevlethiçbirsahadayükselemez.Memleketdahilindeyapılanbütüninkılaplarorduyadayanarakyapılabilir.Yurtsavunmasınıorduyapar.Hariçdevletlerdesözhakkımızıorduyadayanarakkullanabiliriz.Bunatamamıylainanmışvaziyetteydim.Lakinvazifemicabıbukarargâhtaburuhuanlayançokazinsanatesadüfettim.Biraralıkvekâletlerarasıçalışmalarakatıldım.Buradadaenseçkininsanlarlatemasettim.Hiçbirisimemleketgayesiileçalışmıyorlardı.Herkesgünlükişlerinimecburiyettahtındabitiripkendihayatını
![Page 17: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/17.jpg)
istikbaldenasıltanzimedeceğiniplanlamaklameşguldü.Kendikendimekararverdim.Bumemleketingidişatıgidişatdeğildir.Birmünevverolarak,birkurmaysubayolarak,ilkönceordudahilindedüşüncelerimeyakındüşünenarkadaşlarlaişbirliğiyaparakiktidardabulunanpartininTürkOrdusunuihmalederekdüşürdüğübukötüdurumdankurtarmaçarelerininnelerolabileceğiniveneşekildehareketedilirsebuvaziyetebirsonverilebileceğiniplanlamayabaşladım.BütündüşüncelerimibuistikameteyöneltipErkânıHarbiyeUmumiyeRiyasetindezeminyoklayarakarkadaşaramayabaşladım.Fikirlerimeyatanhemenhiçkimsebulamadığımiçinümitsizlenmeyebaşladım.
Sene1954...
BukarargâhtakikurmaysubaylarınhepsiAkademitahsillerinieskisistemdeikmaletmişlerdi.HarpAkademilerininvermişolduğubaskıaltındankurtulamamışlardı.Çünküomektepöylebiryerdirki,inandığınfikirlerinisavunmanahiçimkânvermez.Obaskıaltında
![Page 18: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/18.jpg)
yetişensubaylarhayattainisiyatiflerinikaybederler.Daima“evetefendim”ciolurlar.Hakikatlerihaykırmakistediklerihaldeyapamazlar.Daimaboyuneğerler.İçlerindenbuhaletiruhiyedensıyrılıpçıkançokazlarınıkahramanolarakgösterirler.Benhamdolsun,askerlikhayatımdaburuhabürünmedim.Bununiçindemekteplerdeçokkaybettim.AncakfazlailerigitmemekşartıylabanaHarpAkademilerindetevcihedilmekistenilenhücumlarıpasifolarakmukavemetederekgeçiştirdim.İlkHarpAkademisitahsilini,yanibirincisınıfını949-950senesindeeskiHarpAkademisisisteminegörebaskıaltındaokuyarakbitirdim.KurmaySubayyardımcısıolarakmezunoldum.İkincidefayineHarpAkademisi’ninikincisınıfınaimtihanlagirdim.953-954dersyılındaAkademideokurkenartıkosenelerdekibaskıizlerininyavaşyavaşsilinmekteolduğunugördüm.Ozamanşunainandım,artıkbundansonrayetişecekkurmaysubaylaradahaçokinanabilirdimveonlarlaişbirliğiyapabildiğimiztakdirdeOrdununkalkınmasınısağlayabilirdik.İşteErkânıHarbiye
![Page 19: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/19.jpg)
UmumiyeRiyasetindevazifegördüğüm954senesindeyenisistemegöreHarpAkademilerindenmezunolmuşçalışan,bendenbaşkahiçbirkurmaysubayıyoktu.İkidenizcikurmaysubaymüstesna.
Onuniçinbelkifikirlerimeuygunkurmaysubaybulamamıştımherhalde...derken1954-55senesininHarpAkademilerimezunlarınınekserisiAnkara’yatayinoldular.BuyenimezunlarınErkânıHarbiyeUmumiyeveKaraKuvvetleriKumandanlığınatayinedilmeleriiçinErkânıHarbiyeUmumiye’deçokçırpındımvemuvaffakoldum.Çünküozamaneskisistemdeyetişmişkurmaysubaylardaşöylebirzihniyetvardı:HarpAkademilerindenyenimezunolanlarıhiçbirsurettebugibibüyükkarargâhlarasokmayalımvevazifevermeyelim.Buzihniyettamamıylaşuradangeliyordu:
1.GenelkurmayBaşkanlığı’ndanekadarazkurmaysubaybulunursaoradabulunankurmaysubaylarharicedaimiveyageçicibirgörevlegitmekşansınaonispettefazlasahiptiler.
![Page 20: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/20.jpg)
2.İstedikleriiyiyerekendilerinikolaylıklatayinettirebiliyorlardı.
3.Enmühimi,yenisistemdeyetişenkurmaysubaylarınyanındabilgibakımındanzayıfdurumdakalmalarıydı.Çünküyeniyetişenkurmaysubaylar,Amerikandoktrinlerinegöreyetiştirilmişlerdi.HalenTürkOrdusuNATOdevletleriordularıiçerisindevazifealıyordu.Hazırlananbütünplanlaryeniusulleregöreyapılıyordu.EskiAlmandoktrinleriyerineAmerikandoktrinlerikonmuştu.Bunlarıanlayaneskisistemdeyetişmişkurmaysubaylardanancaktekâmülkursugörmüş,doktrinkursugörmüşolanlarveyakendikendinibusistemeintibakettirmeyeçalışmışolanKurmaySubaylarordudamuvaffakolabiliyorlardıisedebunlarınmiktarlarıosenelerdeçokazdı.Ekserisizatençeşitliokullardaöğretmenlikyapıyorlardı.İştebudüşüncelerintahtıtesirindeyeniyetişenkurmaysubaylarıçekemiyorlardı.HelemevcudunazolmasıkendistatüleriniuzunmüddetmuhafazaedebilmeleriiçinAkademisisteminibaltalayarak,beşsenemüddetlebu
![Page 21: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/21.jpg)
orduyakurmaysubaymezunettirmemişlerdi.Fakatşahsimenfaatlerinbuorduyanekadarkötülüklertevhitettiğinibilemiyorlar,ileriyigörmüyorlardı.İşte,sebepleriniaçıkladığımgibiyeniyetişenkurmaysubaylaradahaçokgüveniyor,onlardafikirlerimeuygunarkadaşlarbulacağımakanioluyordum.İstikametimişimdidebuyanayönelttimveeskidentanıdığımarkadaşlarlabuluştukçafikirlerimiaçmayabaşladım.İlkolarakbenibuvadideanlayanvebanayanaşanozamankurmaybinbaşıolanSezaiOkan,OsmanKöksalveKurmayYüzbaşıAdnanÇelikoğluaramızakatıldılar.Sene1956...
Birgünartıkbuarkadaşlarlatamfikirbirliğinevaracağımakanaatgetirdiğimiçinbirtoplantıyapılmasınıteklifettim.Eylül956...
SezaiOkan’ınYenişehir’dekievindetoplanılmasıiçinkararaldık.Bircumartesigünüöğledensonraben,SezaiOkan,OsmanKöksalrandevumuzasadıkkalarakgeldik.FakatAdnanÇelikoğluişiolduğundangelememişti.FakatalınacakkarariçinSezaiOkan’avekâletvermişti.Sezai’lerinevindeüçümüzuzunboylu
![Page 22: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/22.jpg)
konuştuk.Benozamanilerisiiçintasarlananbütünplanlarımıhiçbirsuretteaçmadım.Yalnızordudayapılacakçalışmalarhakkındakonuştum.
Ekim1956’daİstanbul’ayüksekkomiteakademisinegidecektim.Zaten,butoplantıyıAnkara’danayrılmadanönceyapmayıuygungörmüştük.İlkolarakoradavardığımızkararşuydu:Buordunungidişatınındüzeltilmesiiçinhepimizelbirliğiileçalışacaktık.Bunuyapabilmekiçindahafazlaarkadaşlaraihtiyaçvardı.Herkesinandığıinsanlarabufikirleriyayacak,ümitverenlertespitedilmeksuretiylebirbirimizeirtibatlandırılacaktık.İlköncehalledilecekmeselebudavayainanmış,sadakatleçalışabilecekinsanlarınbulunması,sonrabunlarınordununkilitnoktalarınagetirilmektasarlananplanlarınsistematikbirtarzdatatbikedilmesiidi.Buanafikirüzerindetambirmütabakatavardıkvebirbirimizeiyişanslardileyerekayrıldık.Benoandaarkadaşlarımanazarandahamüsaitbiravantajasahiptim.ÇünküYüksekKumandaAkademisi
![Page 23: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/23.jpg)
’negidiyordum.Odevreyirmidörtkişidenibaretdeniz,hava,kara,kurmaysubaylarındanbirtoplulukiçerisindealtıayımıgeçirecektim.AynızamandaHarpAkademilerinindiğeröğrencileriyletemassağlamaimkânlarımdamevcuttu.
Ekim1956’daYüksekKumandaAkademisi’nebaşladığımandakidüşüncelerimvetahayyüllerimkısacaşuydu:
Bukitleazdaolsa,benimçalışmamiçinmüsaitbirvasattır.Bütünbuarkadaşlarkurmaysubaylıkhaklarınıalmışlardır.
EskidenKara,Deniz,Havaakademilerindetalebeolarakokurkenbürünmüşolduklarızihniyettenkurtulmuşlar,şahsiyetlerinikazanmışlar,artıkkendiinisiyatifleriilehareketedecekbirdurumdadırlar.İnandıklarıdavaları,fikirleriolduğugibiçekinmedensavunabilirler,diyordum.İyibirtoplulukiçinderesmiderslerimizdenbaşkamemleketdavalarını,bunlarınenbaşındagelenTürkOrdusununkaranlıkistikbalinebirveçheverilmeksuretiyle
![Page 24: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/24.jpg)
aydınlığanasılçıkarabileceğinitartışabilirizzannediyordum.FakatHeyetiUmumiyemuvacehesindebirikidefayaptığımdenemedeyanıldığımıgeneanlamıştım.ÇünküistikbalendişesiilekitleyineeskidenolduğugibiAkademisıralarındakipasif,şahsiyetsizruhabürünmüştü.Bugibihareketleritehlikelibuluyorlardı.Birkaçarkadaşımlabirlikteyaptığımızçırpınmalarkitleüzerindemüspettesiryaratmadı.Bunuanladığımiçinkitleiçindekivarlıklarıtekertekeryoklamayabaşladım.Ekseriyaöğlenpaydosundaarkadaşlarımlatemasısıklaştırmaksuretiyleherkesifikrentarttım.İlkdefaburadadaanlaşabildiğiminsanKurmayBinbaşıRafetAksoyoğluoldu.Busahadaçokhazırlıklıolduğunugördüm.Kısazamandafikrenanlaşmışolduk.Müşterekenfaaliyetekoyulduk.Osınıfiçindefikirlerimizeyatanşuarkadaşlarlasıkıtemassağlamayabaşladık:MuhabereKurmayBinbaşıFahrettinErmutlu,PiyadeKurmayBinbaşıHalilKayalı,İstihkâmKurmayBinbaşıŞerefOlcay,HavaKurmayBinbaşıHalimMenteş,HavaYarbayMustafa
![Page 25: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/25.jpg)
Postalcıoğlu,TopçuKurmayBinbaşıİsmailAkgün.Dahafazlasınıbulamamıştık.Buarkadaşlarlazamanzamanikimizüçümüzbirarayagelerekdertleşiyorduk.
BufaaliyetlerimiAnkara’dabulunanSezai’ye,Adnan’ayazmaksuretiylebildirdim.Kendilerininfaaliyetderecelerinisordum.ÇünküAnkara’dayaptığımızilktoplantıdaşöylekararlaştırmıştık:Ozamandaordudaböylebircereyanbelirmişti.Herkesaşağıyukarıbizimdüşündüğümüzesaslardahilindebirleşmeyi,işbirliğiyapmayıarzuediyordu.Vebenieskidenberitanıyanbirçokarkadaşlarımdanteklifleralıyordum.Başlangıçtakibudörtarkadaştanhiçbirimizbirbirimizehabervermedendiğerbiryerekatılmayıyapmayacaktık.Onuniçinsıksıkbirbirimizigelişendurumdanhaberdaredecektik.Benİstanbul’dakibufaaliyetlerimitafsilatlıolarakAnkara’yayazdım.Yenihazırladığımarkadaşlarladahasıktemasedeceğimi,icapederseiçlerindenbirkısmınınaramızadahiledilebileceğiniöncedenhaberverdim.BukararüzerineRafetAksoyoğluile
![Page 26: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/26.jpg)
anlaşmamızdahailerivardı.Birgünesasgayeninaramızdaaçıklanmasıbizibirbirimizedahaçokyaklaştırdı.Artıkenmahremtasarıveplanlarımıonaaçabiliyordum.İyianlaşıyorduk,istikbaldedahaeminadımlarlailerleyeceğimizeinanıyordum.YüksekKumandaAkademisibitmeküzereidi,arkadaşlarımızdağılmadanbirtoplantıyapıpbazıkararlaralmamızgerekiyordu.BununiçinyukarıdaisimleriniyazdığımarkadaşlarıKurmayBinbaşıFahrettinErmutlu’nunevindetoplanmayadavetettim.
Şubat1957’debircumartesigünüöğledensonrabütünarkadaşlartoplantıyageldiler.Bentoplantıyıaşağıdakikonuşmamlaaçtım:
“Arkadaşlar...
Buradatoplanmamızınmaksadınıhepimizbiliyoruz.Bizkurmaysubaylarbuordununbugünküdurumundandahaiyibirvaziyetegirmesiiçinfikrenanlaştığımızesaslardahilindekalkınmasınaçalışacağız.Artıknemelazımcılığıbirkenarabırakıpnihayetyetişkinvemünevverkimselergibidüşünmekzamanıgelmiştir.
![Page 27: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/27.jpg)
Akademitahsilihayatımızbitmeküzeredir.Mesuliyetsizgünlerimizsonaermiştir,asılordusaflarındakivazifelerimizebaşlamaküzereyiz.Yenivazifeyerlerimizdeiyikötüolduğumuzugöstermedikçehayatınbizenelerifadeettiğinianlatmamızaimkânyoktur.Şuhususukatiyyetlesöyleyebilirimki,bizlerAkademitahsilimiziyepyeniesaslaragöretamamladık.Yenidoktrinleregöre,yenizihniyetleresahipolarakyetiştik.Elealınacakdavalarınplanlamasınıişbölümüsayesindegayetiyiyapabilecekdurumdayız.Elimizdegerçekleştirmeyeinandığımızbirplanvardır.Onuelbirliğiilemeydanaçıkarmakiştebizleredüşüyor.Onuniçinhepimizvarkuvvetimizleçalışmalıyız,hepimizemuvaffakiyetlerdilerim.”
Şimdiyekadarbendebulunanbütünvesikalarıimhaettiğimhaldebuyazıyıbugünekadarsaklamıştım.Onuniçinaynenyazdım.
Toplantıgündemdemevcutprogramagöredevamettiisedebazıarkadaşlarınçokhazırlıksızolduğunugördümvebazılarınınkafalarındaistifhamlarçizilerekirkildiklerini
![Page 28: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/28.jpg)
sezdim.BudüşüncelerimievedönerkenRafet’eaçtım.Aynışeyiodadüşünmüştü.NetekimikincibirdefayapmayıkararlaştırdığımıztoplantıyaGelibolu’dangezidendönerkenarkadaşlaragemidebenveRafethatırlatmamızarağmenbukadroyutoplayamadık.İkincitoplantıyıyineFahrettinErmutlu’nunevindeyaptık.Otoplantıdaşuarkadaşlarvardı:
FahrettinErmutlu,RafetAksoyoğlu,HalilKayalı,HalimMenteşveben.Diğerlerininbuişteçekingenkaldıklarıanlaşıldı.Bizdebuhusustakendileriilehiçbirsurettetemassağlamadık.Dahabaşkaarkadaşlarbulmakiçinfaaliyetlerimiziartırdık.Çünküİstanbul’dakalmamızancakizinlibulunduğumuzbirayainhisaredecekti.BenozamanKaraHarpAkademisi’nehocalıkyapanKurmayBinbaşıRaufGökçeiletemasısıklaştırdım.Zatendahaevveldendetanıyordum.Çünküakademininbirincisınıfınıberaberokumuştuk.Onunlabuvadideanlaştık.YineaynızamanlardaHarpAkademisi’ninikincisınıfındaokuyanöğrencilerinfikirleriniöğrenmekistedim,sınıf
![Page 29: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/29.jpg)
arkadaşımolanTopçuBinbaşısıDündarSeyhan’ıbirkaçdefatemastansonratamamenbufikirlerleyoğrulmuş,hazırbuldum.Mart957ayındaSezaiOkan,AdnanÇelikoğluyüksekkumandakademesineokumayageldiler.Onlarahiçvakitgeçirmedenteşkilatıngenişletilmesininzamanınıngeldiğinibildirdim.Artıknihaihedefindeaçıkolaraktayinedilmesininuygunolacağınıdüşündüm.ÇünküneolurneolmazdiyeovaktekadarRafetAksoyoğluhariçhiçbirkimseyeveyayaptığımıztoplantılardahakikimaksataçıklanmamıştı.HattaFahrettinErmutlu’nunevindeyaptığımızilktoplantıdaRafetbana“nihaihedefiaçıklayalım”diyetoplantıyagiderkenyoldaısraretmesinerağmenbenkabuletmedim.Toplantınihayetindedeisabetettiğimianlamışoldum.Çünküdaimayapılantoplantılardaozamanakadarordudahilindeyardımlaşma,ordununanadavalarınınnasılhalledileceğiarkadaşlararasındanasılbirişbirliğiyapılacağıgörüşülüyordu.Bundandadüşündüğümyegânegayehenüzhazırlıkdevresindeidi,arkadaşlarımızlahenüzkuvvetliolarakkaynaşamamıştık.Sonraherihtimale
![Page 30: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/30.jpg)
karşıtakipedilebilirdik.Belkiyanılıpdaihanetedendeçıkabilirdi,onuniçingayetihtiyatlıhareketediyorduk.Herhangibirtehlikehalindeverilecekifadelerherkestarafındannihaihedefçizilipkararlaştırılmadığıiçinbizişimdilikbüyüktehlikeleresürükleyecekdurumyoktu.Rafet’leikimizşukararıverdik:
![Page 31: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/31.jpg)
İhtilâleKararVerildiArtıkesasgayemizinaçıklanmasınınzamanıgelmişti.Benveoeniyitanıdığımızbuarkadaşlaratekertekerrandevuverdikvegörüşmeksuretiylegayeyiaçıkladıkveşuşartıbelirledik:“Bununnihayetindemuvaffakolmamakdavardır.Veyaakametemaruzdakalınabilir.Ozamancezabüyüktür.Birmangaaskerinkarşısındakurşunadizilmeyerazımısınız?”diyegayeyiaçıkladığımızarkadaşlarasoruyordukvekararvermeleriiçindeengeçyirmidörtsaatmühletveriyorduk.Ben,Sezai,Adnan,Fahri,RaufGökçeveDündarSeyhanilegörüşüpmuvafakatlerinialdım.Rafetde,HalilKayalıveAhmetYıldız’danaynışekildemuvaffakatalmıştı.Hemenhemenbütünbuarkadaşlarımızhiççekinmedenderhalmuvaffakatettiler.Zatenonlardaaynıhisleriçindeimişler.Birbirimizebüsbütünaçılmıştık.Artıkteşkilatımızınsağlambiresasabağlanmasıvebuarkadaşlarlabirarayagelerekkendiiçimizdenseçecekleribirheyeteplanlamavazifesininverilmesi,teşkilatınidarekurulunun
![Page 32: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/32.jpg)
tayinedilmesigerekiyordu.Bununiçinbütünİstanbul’dabulunanarkadaşlarlaberaberbirtoplantıyapılmasıkararlaştırıldı.RafetAksoyoğlu’nunevinde,Üsküdar’daeskiMahmutŞevketPaşa’nınkonağındaMart1957’debircumartesigünüöğledensonraAdnanÇelikoğlu,OsmanKöksalhariç(yalnızOsmanAnkara’daydı)toplandık.Adnanişiolduğunubeyanederekgelmemişti.Yalnız,buikiarkadaşdabizimvereceğimizkararlaraayneniştirakedeceklerinibildirmişlerdi.Oradabulunanlarşunlardı:Ben,SezaiOkan,RafetAksoyoğlu,HalilKayalı,FahrettinErmutlu,RaufGökçe,AhmetYıldız,DündarSeyhan,OrhanKabibay.Mutatüzerinetoplantıyıbenaçtım.Kısabirkonuşmayımüteakiphemenesasageçildi.Gayeaçıklandı.Çalışmalarımızınneticesibumemleketibugidişatındankurtarmakiçinnelazımsayapmakveicapettiğitakdirdehükûmetdarbesiyaparakidareyielealmaktı.
Yalnızbununiçinbirçokhazırlıklaraihtiyaçvardı.İşteohazırlıklarınplanlamasıgerekiyordu.Buplanlamayageçilmedenevvel
![Page 33: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/33.jpg)
ilköncearamızdandörtkişidenibaretbiridarekurulununseçilmesiveyeminedilmesigerekiyordu.Gizlireyleseçimyapıldı.OvakitiçinbenReis,AhmetYıldızGenelSekreter,SezaiOkanveRafetAksoyoğluüyeolarakseçildik.DündarSeyhan’ınhemenoradahazırladığı(Halbukidahaevveldenesasıhazırolan)yeminsuretiniOrhanKabibay’ıngetirdiğitabancanınüzerineelimizitekertekerkoymaksuretiyleyeminitamamladık.Büyükheyecaniçindeolduğumuzgözlerimizdenokunuyordu.İlkdefakomiteresmenkurulmuştu.Çünkühayalgibigözükendüşüncelerimizintemeliişteogün,oradaatılmıştı.Bundansonraişinplanlamasınageçilecekti.Planlanmaşuhususlarıihtivaediyordu.SırasıylabenHeyetiUmumiye’yearzettim:
1.Komiteningenişletilmesi,
2.Komiteyealınacakşahıslardaaranılacakvasıflarıntespiti,
3.Komiteyealınmausullerininkararlaştırılması,
![Page 34: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/34.jpg)
4.Komiteyedahiledilenşahıslarınordudahilindekilitnoktalaragetirilmeişininplanlanması,
5.Ordudakibukilitnoktalarınnelerolduğununtespiti,
6.Haberleşmesistemimizintayini,
7.Komiteiçersindeherhangibirarkadaşınveyaarkadaşlarınbirfelaketeuğramasıhalindeyapılacakmaddiyardımlaşmanınesaslarınıntespiti,
8.Herhangibirsuretteyanılıpdakomiteyeihanetedenincezasınıntayini,
9.Komiteyedahilolanlarınriayetedeceğigenelprensiplerinnelerolacağı,
10.Ordununkalkınmasıiçindüzeltilmesilazımgelenhususlarınnelerolduğununtespitiidi.
Bütünbukonularhakkındaarkadaşlarımızfikrenhazırlanacaklardı.HeyetiUmumiye’nin
![Page 35: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/35.jpg)
teklifiilebuişlerinveplanınınanahatlarınınçizilmesiidarekurulunabırakıldı.Veidarekurulununhazırlayacağıanaprensiplerintartışılarakkararabağlanmasıkararlaştırıldı.Birbirimizemuvaffakiyetlerdileyerekayrıldık.Şahsenhazırlanacakbuplanabüyükemekverdim.Fikrenhazırladığımgibiyazılıolarakdamaddebaşlarınıtespitettim.İdareKurulunuilkdefatoplantıyadavetettim.Hazırladığımhususlarıtartıştık,mutabakatavardık.TekrarHeyetiUmumiyeilebuhususlarıtartıştıkveneticeyevardık.
![Page 36: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/36.jpg)
İhtilâl(İdare)KomitesiYönetimİlkeleri1.Komiteningenişletilmesiişişöyleolacaktı:
Herarkadaşkendibulunduğuyerdeitimatettiğiarkadaşlarınıfikrenyoklayacaktı.Komiteiçinfaydalıolduğunakanaatgetirdiğiandakomiteyealınacaklardaaranılanvasıflarauygunsailerdebütünmesuliyetkendisineaitolmaküzereteklifedecekti.Komiteyiteşkiledenbütünazalarvearkadaşlaroarkadaşhakkındaincelemeleriniyapacaklarvemuvaffakatlerinigenelsekreterebildireceklerdi.Çünkükomiteiçindebütünmuhaberatgenelsekreterinkanalıileolacaktı.Ondansonraidarekurulununvereceğikararlateklifedilenarkadaşhangikademedekihücreyegirecekse,teklifedenarkadaşabildirilecekveokademeninşefineirtibatlandırılacaktı.Komiteyealınacakherşahısiçinüyelerevetohakkıtanınmıştı.Birincikademeye,altıaygibitecrübesafhasındangeçmedikdensonrahiçkimsealınmayacaktı.Komiteyetavsiyeedilen
![Page 37: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/37.jpg)
arkadaşınderecesinitayinetmekiçinmuhaberattakullanılanvekararlaştırılanparolaşuydu:
“Filancanın(yanikomiteyeyeniteklifedilenisminveyaadresinyazılarak)selamıvar,çokselamıvar,gözlerindenöpüyor”diyebildirildimihakkındatahkikatodereceyegöreyapılırdı.Netice,teklifedenarkadaşaaynıparolailebildirilirdi.Bazendeğişikcevaplardagelebilirdi.“Selamıvar”üçüncükademe,“Çokselamıvar”ikincikademe,“Gözlerindenöper”birincikademeyegirecekanlamınagelirdi.
2.Komiteyeordudanalbayrütbesindenfazlarütbeyesahiphiçkimsealınmayacaktı.Bilâharebununiçinsonsafhadakararverilecekti.Komiteye1959senesinekadarAlbayrütbesindendahayukarıkimsedahiledilmedi.Aradasıradabazıgenerallerinfikirleriyoklandıysada,kimseyidahiletmeyecesaretedemedik.Zatenhenüzkatiolarakyanaşandayoktu.
3.Komiteyedahiledileceklerdearanılacak
![Page 38: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/38.jpg)
vasıflarşunlardı:
Namuslu,şerefli,dürüstolmak.Mazisitamamiyletemizolmak,vatanperver,fedakârolmak.Cesur,enerjikolmak.Medenicesaretsahibiolması,fikirleriniherzaman,heryerde,herrütbedeinandığışekildesavunmasınıveyaymasınıyapabilecekşekildehareketetmesi,ketumolması,sırsaklamasınıbilmesi.Aldığıvazifeyikontrolsüzyapmayaalışmışolması,mevkihırsıbulunmaması,harisolmaması.İşbirliğiveyayardımlaşmazihniyetinesahipolması.Herşeydenöncememleketmenfaatineolandavalarıbenimsemişolması,sırasıgeldiğizamanhayatınıdahifedaetmektençekinmeyecekşekildefedakârolmasılazımdı.
4.Ordudahilindekilitnoktalarönemsırasınagöreşöyletespitedilmişti:KaraKuvvetleriKumandanlığıPersonelBaşkanlığıErkânŞubesi,SınıfDairelerininPersonelŞubeleri,Başvekâlet,RiyasetiCumhurveMilliMüdafaaVekâleti,EmirSubaylıkları.Hususikalemmüdürlükleri,genelsekreterlikler,MilliMüdafaaVekâleti,ErkânıHarbiyeUmumiye,KaraKuvvetleri
![Page 39: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/39.jpg)
Kumandanlığı,MuhafızAlayıKumandanlığı,HarpOkuluKurmayBaşkanlığı,SınıfOkullarıKurmayBaşkanlıklarıveburadakihocalıklar,GenelKarargâhŞubeleri,bilhassaplanlamaşubeleri.ZırhlıTugayKurmayBaşkanlıklarıvekıtahizmetlerigelenlerintercihenbukıtalaraatanması.Ordu,kolordu,tümenkarargâhları,tugaykarargâhları.Üçüncüşubemüdürlüklerivekurmaybaşkanlıkları,yedeksubayokulukurmaybaşkanlığıveyaöğretmenlikleri.(Ankara’da,İstanbul’daherhangibiryerdeolabilirdi.)
5.Komiteningenelprensipleri:
Bütünşahıslarınriayetedeceklerihususlar:
a.Hiçbirkimsekomiteninhaberiolmadandiğerbirkomiteyegiremez
b.Komiteninkararaltınaalmışolduğufikirlerin,düşüncelerinharicindekonuşmayapılamaz.
c.Komitecebenimsenmişvetekbirfikirolarakkabuledilmişolanordununanadavalarının
![Page 40: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/40.jpg)
hallineaitgörüşler,aynışekildeheryerdeyapılır,savunulur,bilhassabüyükrütbelisubaylara,generalleresırasıgelinceduyurulmasınaçalışılır.
d.Komiteiçindehiçkimseşahsiişiileuğraşamaz.Bugibidurumlarkomitecevazifelendirileceklertarafındanhalledilir.
e.Komiteyeyeniüyebulmakiçinherkesbütüngayretiyleçalışır.
f.Komiteyemensupolduğunuhiçbirsuretle,hiçbirkimseyeaçmayaselahiyetlideğildir.
g.Komitemensubuhiçbirsuretlehiçbiryerdekomiteyleilgilidoküman,not,adres,taşıyamaz.Herşeyzihnindemuhafazaedilir.
h.Herhangibirmuvaffakiyethalindeiktidarelegeçinceherkesbulunduğurütbeileiktifaedecek,ordudahilindeverilenvazifedeçalışmasınadevamedecektir.
i.Komitemensubu,hiçbirsiyasîpartiiletemas
![Page 41: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/41.jpg)
etmeyecek,ancakkomitecekararalındıktansonraişbirliğiyapmayolunagidilecekti.
j.Komitedenayrılmakisteyenherzamaniçinserbestti.Habervermeksuretiyleayrılabilirdi.Fakathiçbirsuretleihbaretmemesilazımdı.Aksitakdirdecezasıyineölümdü.Bugibikimselertekrarkomiteyealınmazdı.
6.Ordununkalkınmasıiçinhalledilmesilazımgelenanadavalarınnelerolduğutespitedildi.Bunlarsıraileönceliğinegöreelealınıpetütlerikomitecehazırlanacaktı.Katiolarakhenüzbuçalışmalaryapılamamıştı.
7.Komitedahilindeyardımlaşma,haberleşmeusullerikararabağlandı.(Teferruatlıolduğuiçinyazmıyorum.)
8.Herhangibirsuretleyanılıpdaihanettebulunanakarşıölümcezasıtanındı.İttifaklakararaltınaalındı.
İştebukomiteninaşağıyukarıilkhazırlıklarıtamamdı.Bundansonrateferruatlıplanlanmaya
![Page 42: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/42.jpg)
geçilecekvesıraileplanlaricraedilecekti.İlköncetayinişlerielealınacaktı.BundadahedefbirinciderecedeAnkara,ikinciderecedeİstanbulidi.Çünkümerkezdebulunmakherşeyikolaylaştırıyordu.Aynızamandakomiteninidarekuruluekseriarkadaşlarneredeiseoradateşkilediliyordu.Busuretleplanlayıcılardaimadeğişebiliyordu.Hemdeidarekuruluüyeliğimuayyenşahıslarainhisaretmiyordu.Bunuşahsenteklifettiğimzamanilkdefapekiyikarşılanmamıştı,amasonradanherkesiknaolduğuiçinkararaltınaalındı.Osuretleidareedilecekti.
DurumbumerkezdeikenYüksekKumandaAkademisi’nibitirmişveiznimikullanmışolarakAnkara’yaErkânıHarbiyeUmumiye’dekivazifemedöndüm.OzamanErkânıHarbiyeUmumiyeLojistikBaşkanlığıPlanŞubesi’ndeçalışıyordum.
Nisan1957...
![Page 43: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/43.jpg)
İhtilâlciİlkKadronunOluşmasıAnkara’yageldiğimzamanilkişimOsmanKöksaliletemasetmekoldu.Çünküobizimİstanbul’dakifaaliyetlerimizdentafsilatlıolarakhaberdardeğildi.Görüştük.Alınankararlarıkendisinetebliğettim.Tambirmutabakathalindeidik.OzamanAnkara’dadakomiteüyelerindenKurmayBinbaşıFahrettinErmutludaKaraKuvvetleriKomutanlığıİstihbaratŞubeMüdürlüğü’nevekâletediyordu.Görüşmelerimizihergünonunodasındatamamlıyorduk.Çokemniyetlibirodaydı.BirgünFahrikendisisınıfarkadaşıolanKurmayStajyerTopçuPilotuNecmiBek’ibanatanıttıvekomiteyealınmasıiçinteklifetti.KendisiileFahri’ninodasındayaptığımgörüşmedederhalonundabirkomiteyedahilolduğunuvedurumumuzdanhaberdarolduğunuanladım.Hemenoracıktatamitirafetmediisede,lüzumlubilgiyiverdi.Busuretlebizimkomiteyigenişletmekiçinyaptığımızteşebbüstediğerbir
![Page 44: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/44.jpg)
komitedendebazıarkadaşlarıniçimizedahilolduğuanlaşıldı.BunlarAhmetYıldız,DündarSeyhan,OrhanKabibay’dı.Busuretleaynıgayelerleçalışanikikomiteninbirincikademeleribirbirininiçersinegirmişolduğuanlaşıldı.BizimiçimizedahilolanbuüçarkadaşYıldız,Seyhan,Kabibaykendikomitelerinamınavazifelerinigayetiyiyapmışlardı.Bubakımdanbüyüktakdirelayıktırlar.Bizimkomitemizbundaaldanmışoldu.Fakataynıgayelerleçalışıldığındankuvvetlerinbirleşmesinevesileolundu.
ErtesigünAnkara’daOrduEvi’ndeKurmayAlbayFarukAteşdağlı’yatesadüfettim.Kendisiniçokeskiden,tateğmenliğimdentanırdım.43.Topçualayındaberaberbulunduk.Ozamançokateşlivemertbirsubaydı.Alaydahareketlerininhayranıidim.Prensiplerinibenimsemiştim,hayattaaskerliğinicaplarını,tutumunu,ilkdefakomutanlıktaaranılanvasıflarıntatbikiniondanöğrendim.Benimiçinenbüyükrehberdi.Hiçbirzamanorduhayatındairtibatımıkaybetmemiştim.Konuşurken
![Page 45: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/45.jpg)
meseleyibuvadiyedöktümbaktım,ondadabazıişaretlersezmeyebaşladım.Hemenonundakarşıkomiteileilgiliolduğunuanladım.Çünkübizimkomitearkadaşlarınınisimlerinisorarakbendentahkikattalepediyordu.Busuretlemeseletamamiyleaçıklanmışoldu.Yalnızburadabirhatayapılmıştı.FarukBey’indahilolduğukomitedenbirarkadaş;YarbayFarukGüventürk,İstanbul’dacereyanedenolaylarıvebizimkomitearkadaşlarınınisimlerinionaİstanbul’danyazılıolarakmektuplabildirmişti.Buemniyetiihlaldi.BudurumüzerineFarukGüventürk’ünkomitearkadaşlarıkendisiiletartıştıveböylebirhareketintekraredilmesiönlendi.OgünFarukAteşdağlı’nınbanayapmışolduğuteklifşuydu:Artıkolanolmuş,durumanlaşılmıştı.Aynıgayeiçinçalışanikikomiteninkuvvetlerinindağılmamasıiçinbirleşilmesiniteklifediyordu.Bununiçinkomitebaşkanıolarakkararvermeyeselahiyetlideğildim.Durumukomitearkadaşlarınabütünaçıklığıilebildirmemgerekiyordu.Ancakonlarınfikirlerialındıktansonraböylebirkararavarılabilirdi.Çünkübudurumkarşısındaşuüç
![Page 46: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/46.jpg)
şıkvardı:
1.Herikikomiteninderhalbirleşmesi
2.Herikikomitenindeayrıayrıçalışarakinkişafedendurumlardanidarekurullarıvasıtasıylabirbirlerinihaberdaretmesi.Karşıkomitedenbizedahilolanarkadaşlarbizimkomitedençıkarılmaküzeretabiî.
3.Bizimkomiteninkendiiçindebölünmesiarzuedilenlerindiğerkomiteyeiltihakı,diğerlerinindeayrıçalışmaları.
Buüçşıkdaikimizarasındafaydavemahzurlarıbelirtilmeksuretiyletahliledildi.Herikimizdebirincişıkiçinmutabıkkaldık.BenbudurumusırasıylaAnkara’dabulunanFahrettinErmutlu’ya,OsmanKöksal’abildirdim.Onlardabenimdüşündüğümşekletaraftarolduklarınısöylediler.Hattaherikisidebana“Senneredeysenbizdeoradayız”dediler.OgünlerdeParis’teNATOkarargâhındaüçaysüreliolarakgörevbaşıkursunagitmemiçinemrimçıkmıştı.23Nisan1957’deParis’ehareketedecektim.
![Page 47: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/47.jpg)
Hemenizinalıpİstanbul’agittim.İlkönceDündarSeyhanveOrhanKabibay’ıbuldum.Hiçbirşeysöylemedim.YalnızKadıköy’deHacıbekirPastanesi’nderandevulaştık.Kendilerigeldiğindeağızlarınıaradım.İlkönceinkârakalktılarsadasonradanonlardaitirafettiler.Derhalanlaştık.Benkendiarkadaşlarımlatemasedipdurumuvekararımızıkendilerinebildirecektim.İstanbul’dakiarkadaşlarımısırasıiletekertekergördüm:Rafet,Sezai,Adnan,HalilKayalı,RaufGökçe...durumukendilerineaçıkladım,herkesinfikriniayrıayrıaldım.Bütünihtimalleriayrıayrısöyledim.Neticedeherhangibirkötübirdurumhasılolursamesuliyetkabuletmeyeceğimikendilerinebildirdim.Çünkükomitearkadaşlarımıbusafhayakadarbensürükleyipgetirmiştim.Sonrabanakeşkebirleşmeseydikdiyebilirlerdi.Fakathepsihiçitirazetmedi,birleşmefikrinikabulettiler.BudurumuDündarSeyhan’abildirdim.Kendileriningeridekaçarkadaşlarıolduğunusordum.Hemenoandaaçıklamadı.Bununüzerineşudurumkararlaştırıldı:Herikikomiteninidarekurullarıilktoplantıyı
![Page 48: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/48.jpg)
yapacaklar,oradakomitelerininprogramlarıtetkikedilecek,onagörekararverilecekti.Beşiktaşiskelesininüstünde,kahvedetoplanıldı.BirazgörüşmedensonraorasıemniyetlibulunmadığıiçinÜsküdar’ageçildi,yeniyapılanbirpastanede,iskeleninyanındayüksekbirbinanınüstkatındaşuarkadaşlartoplanmıştık:Ben,RafetAksoyoğlu,SezaiOkan,FarukGüventürk,DündarSeyhan,OrhanKabibay,AhmetYıldız,HalilKayalı.
Ogünkütoplantıdakarşıkomitedenprogramveplanlarınıistedim.Çünkübanadahaeskibirkomiteolduklarını,herşeylerinintamamolduğunubildirmişlerdi.Fakatnedensebizehiçbiresasveremediler.Çünküolmadığınızannediyorum.Onlardayeniteşekkülhalindeydiler.Veyahutçalışmasistemleribirplanaistinatetmiyordu.Hazırlıkları,söylediklerigibitamdeğildi.Buhususudabirtarafabırakarakesasolanbirleşmeişininyüzdeyüzdeolmasahallettik.Ozamankendikomiteüyelerininisimleriniaçıkladılar.Şuisimleribildirdiler:
![Page 49: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/49.jpg)
KurmayAlbayFarukAteşdağlı,
TopçuPilotBinbaşıNecmiBek,
BinbaşıMehmetHazer,
TopçuBinbaşıŞükrü,
TankYüzbaşıOrhanErkanlı,
TopçuBinbaşıNecatiSaydam,
TopçuPilotYüzbaşıSuphiGürsoytrak
Buarkadaşlarınekserisini,oradabulunanarkadaşlarımvebentanıyorduk,çünküozaman,NecmiBekhariç,HarpAkademisi’ninikincisınıfındaokuyorlardı.
Ogünküanlaşmamızıtemadiettirmeküzereayrıldık.
BenüçayiçinParis’egittim.Yerimekomitebaşkanlığını,diğerkomiteilekatisurettebirleşinceyevebendönünceyekadarSezai
![Page 50: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/50.jpg)
Okanyapacaktı.Paris’teüçaykaldığımmüddetçeHavaKurmayBinbaşıHalimMenteşilebirlikte,beraberdik.OradabulunanHavaKurmayYarbayMucipAtaklı’yakomiteyegirmesiiçinteklifettik,derhalkabuletti.Paris’teikenSezaiileRafetileyaptığımmuhaberattatatminkârhaberalamıyordumveüzülüyordum.NetekimAğustos957’deyurdadöndüğümdemüşterekkomiteiçindefaaliyetçokazolmuştu.Yalnızkomiteyeikiarkadaşalınabilmişti.BirisiKurmayAlbayNaciAsutay,diğeriKurmayBinbaşıNecdetUruğidi.Benhemenyenidenbirtoplantıyapılmasınıteklifettim.Bostancı’daDündarSeyhan’ınevindetoplandık.Oradaşuarkadaşlarvardı:AlbayFarukAteşdağlı,YarbayFarukGüventürk,AlbayNaciAsutay,DündarSeyhan,OrhanKabibay,BinbaşıNecatiSaydam,BinbaşıŞükrü,RafetAksoyoğlu,HalilKayalı,RaufGökçe,AhmetYıldız.
İlkişolarakbenimitirazetmişolduğumAlbayFarukAteşdağlı’nınkomiteiçersindekidurumuidi.Bukomitedebulunduğunagörebaşkadahabüyükrütbedeveyaaynıayarrütbede
![Page 51: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/51.jpg)
subaylarındahilbulunduğubirkomiteyedahilolabilirdidediyedüşünebiliyordum.Açıklanmasınıistiyordum.Çünküböyledüşünmektehaklıydım,eskiden949senesindeSeyfiKurtbektarafındanhazırlananbirkomitedevazifealdığınıbiliyordum.Ozamankomitedeyeralmışbulunaneskiarkadaşlarıyladaaynışekildeirtibattaolabilirdi.YahutHarpAkademilerindekihocalarlaböylebirteşekkülyapabilirdiyedüşünüyordum.Fakatoradahepimizinönündeyaptığıaçıklamadaveverdiğisözdeartıkhiçbiryerlealakasıolmadığınakanaatgetirdim.YalnızAlbayFarukAteşdağlınirenginoktasıteşkiledeceğinden,kendisinekomiteiçindefaalgörevverilmemesikararlaştırıldı.Sırfbusebeple.YoksaodaordununFarukAğabeydiyetanıdığıvesevdiği,hepimizinhürmetettiğibiraskerdi,herşeyelayıktı,içimizdeenyaşlıveenkıdemliolmasınarağmendaimabüyükbirolgunluklamemleketdavasındaherşeyibirtarafabırakarakçalıştı.
Ogündekarşıkomiteninbizehazırdiyebildirdikleriprogramlarını,çalışma
![Page 52: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/52.jpg)
sistemlerindenesaslıbirbilgiedinemedik.Nedensebucihetekomitedekimseyanaşmıyordu.Herhaldekimsehazırlığagüvenemiyordu.Nihayetbizimkomiteninhazırlıklarınabaşvurulmakmecburiyetindekalındı.Hazırlıklarınartırılmasıcihetinegidilecekti.Yenidenidarekuruluseçimiyapıldı.BaşkanlığaYarbayFarukGüventürk,genelsekreterliğeDündarSeyhan,üyelikleredebenveRafetseçildik.Hazırlıklarıilerletmeküzereyenidenbaşkabirgünidarekurulununtoplanılmasınakararvererekdağıldık.Benkomiteninfaaliyetplanınıtasarıhalindehazırladım,genelsekreterDündarSeyhan’ayazılıolarakverdim.Obuesaslardahilindebütünarkadaşlarınfikirlerinialmaküzere,planıteferruatlandırmışolarakHeyetiUmumiye’yearzedilmeküzerehazırlayacaktı.İdarekurulubirdahatoplanamadanAnkara’yagittim.Elazığ’aMotorluTopçuTaburuKumandanlığınatayinolmuştum.KurmayAlbayFarukAteşdağlıdaaynıyereTopçuKumandanlığınatayinedilmişti.Ankaradabulunanarkadaşlarlatemasettim.Songelişmelerianlattım.OzamanFahrettinErmutlu,
![Page 53: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/53.jpg)
OsmanKöksaloradaydı.Osmanileçokuzunkonuştuk.YarbayFarukGüventürkileKore’deberaberbulunduklarıiçingayetiyitanıyordu.Yalnızheyecanlıbulunuyor“emniyetbakımındanbirhatayapabilir,komiteyedahilolmayanlaraaçılabilir”diyeçekiniyordu.Netekimbazıufaktefekhadiselerdedebuhususkendinigöstermemişdeğildi.
Tekrarİstanbul’adöndüm.ArtıkHarpAkademisi’ndeokuyanbuarkadaşlarımızmezunolmuşlardı.Bumezuniyetdolayısıylagüyaayrılıpbirtoplantıtertipedildi.Butoplantı20.08.1957’deLevent’teTankyüzbaşısıOrhanErkanlı’nınevindeolacaktı.BenDündarSeyhanilebirlikte,Kadıköy’denberabergittik.Artıkbu,İstanbul’dayapılacaksontoplantıydı.
Onuniçinmümkünolduğukadarherkesingelmesiarzuediliyordu.Yalnızİstanbul’daolmayanlarhariç...Toplantıyerinegittiğimdeşuarkadaşlarlakarşılaştım:YarbayFarukGüventürk,KurmayAlbayFarukAteşdağlı,KurmayAlbayNaciAsutay,OrhanKabibay,NecatiSaydam,DündarSeyhan,AhmetYıldız,
![Page 54: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/54.jpg)
HalilKayalı,RafetAksoyoğlu,Şükrü,NecdetUruğ,MehmetHazer,RaufGökçe,SuphiGürsoytrakvebenbulunuyordum.ToplantıhenüzbaşlamadanevvelFarukGüventürkkomitebaşkanlığındanistifaedeceğinisöyledi.BunasebepolarakdaOsmanKöksal’ınkendisineitimatetmediğinibildirmişolmasınıgösteriyordu.Tabiîolarakkomitedahilindearadasıradaböyleşeylerolabilirdi.Fakatbizleridarekuruluolarakbaşkabirodadatoplandık.Ben,AhmetYıldız,Rafet,DündarveFarukGüventürk.BilhassaFarukGüventürk’ebuhusustaitimatgösterdikveteskinettikvebirazsonrabaşlayacakolangeneltoplantıiçingündemihazırladık.Herdefasındanedensetoplantılarıngündemleribirplanagöretespitedildiğiyoktu,budefaesasabağlanmışoldu.Butoplantıyaİstanbul’daolduklarıhalde,SezaiOkankırkdereceateşlehastayattığıiçin,Adnandaevibulamadığıiçingelememişti.ToplantıdağıldığıgünhemenöğledensonraAdnan’ıLeventOtobüsdurağındagörmüş,durumuvealınankararlarıbildirmiştim.Toplantıdayapılangörüşmelergeneherdefasındaolduğugibiesas
![Page 55: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/55.jpg)
planüzerindeydi.Arkadaşlarınkilitnoktalaratayinişininplanlanması,muhaberesistemimizkomiteyeyenialınacakarkadaşlarımızbiranevvelyenitayinyerleribildirmeusulleri,bunlarınhangimerkezlerebağlanacaklarıidi.Ankara,İstanbuliçinbuişkolayoluyordu.FakatDoğuAnadoluiçinmerkezeihtiyaçvardı.OnundamerkeziElazığ;benimbulunduğumyerolarakkabuledildi.Doğu’dabulunanbütünarkadaşlarıbanabağladılar.ŞükrüBinbaşı’nınhazırladığıyardımlaşmausulleriokundu.Kararlaştırıldı,bununanahattışöyleydi:Hiçbirkimsehiçbirsuretlebirmerkezeparagöndermeyecekti,bankayayatırılmayacaktı.Çünkü;belkianlaşılabilirdi.HerkesEylül957’denitibarenherayonlirayıkendindebiriktirecek,icabıhalindebirikmişparalarşahıslardanbirandabirmerkezdetoplanacaktı,bununharicindelüzumuhalindeistenilenmiktardaparakomiteazalarıtarafındanteminedilecekti.Butoplantıdamühimolanbirhususdakomiteiçersindekiidarekurulununmerkezininneresiolacağıidi.EsasmerkezinAnkaraveyaİstanbulolmasızatenbir
![Page 56: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/56.jpg)
mecburiyetti.Yalnıztayinyeridolayısıylabuikivilayettenbirindeazalmaveyaçoğalmaolursaidarekuruluüyeliğiotomatikmanovilayetegeçecekti.HedefzatenAnkaraidi.Fakatsontayindurumudolayısıylaİstanbul’dabulunanarkadaşlarımızınfazlaolmasıdolayısıylaidarekuruluİstanbul’daoluyorduvekomiteninmerkezibubakımdanorasıydı.BenElazığ’agittiğimiçinidarekuruluüyeliğindenayrılmakmecburiyetindeydim.Ayrıldım.
![Page 57: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/57.jpg)
OrduHalkaAteşAçamazBaşkabirarkadaşyerimidoldurdu.Alınanprensipkararlarınagörebugibimevkilerhiçbirzamanayvesenelere,yanimüddetebağlanmamıştı.Çünkübirincikademeyiteşkiledenbütünarkadaşlarmüsavihakkasahiptiler.Rütbehiçbirsuretlebahismevzudeğildi.Herşeytamidealolarakdüşünülmüştü.Komiteyetamamiyledemokratikprensiplerhâkimdi.Bunundışındazatenhiçbirkimsebirşeydüşünmezdi.Çünkükimsedemevkihırsı,ihtirasyoktu.Yegânedavamemleketehizmetti.Buanlayışvebuolgunlukçerçevesiiçerisindegayemizeulaşacağımızainanmıştık.Daimadaprensiplerimizesadıktık.Butoplantıdamevzubahisolanönemlibirhususda1957seçimlerininneşekildeyapılacağınıbiliyorduk.Seçimlerdenevvelpropagandaseyahatindeveyaseçimgünübazıvilayetlerdeaskerikıtalaraihtiyaçgösterilecekti.Bugibiyerlerdevazifealankıtakumandanlıklarınıntutumuneolacaktı?Bilhassahalkaateşetmeveyaetmemefikriüzerindedüşünülüyordu.Bunoktaüzerinde
![Page 58: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/58.jpg)
ısrarladuranAlbayFarukAteşdağlı’ydı.Hattaogünoradabulunanarkadaşlarabusualitevcihederekfikirlerinivekararlarınıaldı.Hiçkimseateşetmetaraftarıdeğildi.Zatenolamazdı.Herkesböylebirdurumdavazifeliiseoandakivaziyetegöreinisiyatifinikullanacaktı.Kararvermekteserbestti.Tabiîverilecekkarardaistikbaldeşahıslarınıdüşünerekdeğilmilletinselametinidüşünerekolacaktı.Buhususdakatiolarakherkestarafındananlaşılmışoldu.Bugibivazifelerseverekisteyerekalınacak,başkadüşünceyesahipolaninsanlarınbuişlerekarışmasınameydanverilmeyecekti.Seçimlerinyaklaşmasıdolayısıylakomiteninfaaliyetininhızlandırılması,icabındaseçimlerdenevvelacilkararlaralınmasıiçinistenilenzamandafevkaladebirtoplantıyadavetedileceklerikomitearkadaşlarınahatırlatılaraktoplantıyasonverildi.Ogünartıkhepimizbirbirimizdenayrılıyorkıtavekarargâhlardayenitayinyerlerimizegidiyorduk.BenAnkara’yagittim.OradatekrarOsman,Adnan,Sezai,AhmetYıldız,FahrettinErmutluilegörüştüm.Kendilerimerkezde,hemdeçokiyimevkilerdeoldukları
![Page 59: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/59.jpg)
içinAnkaradahilindekifaaliyetveistihbaratıidareedeceklervegelişmeleri,zamanındaİstanbul’dabulunanidarekurulunabildireceklerdi.1957senesi25Ağustos’taAlbayFarukAteşdağlıile10.TümenTopçuKumandanlığındaberaberdik.Bentaburkumandanıydım.FarukBeydeTopçukumandanıydı.
10.Tümeniçindefaaliyetimizebaşladık,amailknazardaümitverenkimseyoktu.TopçukumandanlığınınbirtaburuBingöl’deidi.OtaburdakıtahizmetiniyapanKurmayYüzbaşıTurhanYavçanvardı.FarukBey“BubenimAkademidentalebemdir,çokiyitanırım,onagidelim”dedi.Taburunteftişineberabergittik.Turan’ıbanatanıttı.Öğlenpaydosundabirikisaatyalnızkaldık.Herbakımdanhazırlıklıbuldum.Yolda,dönüşteFarukBeyiledegörüştüm.Kıymetlibirvarlıkolduğunakanaatgetirdim.İsmininidarekurulunabildirilmesinekararverdim.DerhalDündar’ayazdım.Birbuçukikiaysonramuaffakatigeldi.Benimmerkezebağlanmışoldu.
![Page 60: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/60.jpg)
957seçimleriyaklaşmaküzereydimemleketinahvaliniyakındantakipediyordum.HemenhemenhergeceFarukAteşdağlıileaynıevdekaldığımıziçingeçvakitlerekadarkonuşupmutasavverplanlarhazırlıyordukveartıkzamanınyaklaştığınainanıyorduk.OnuniçinyakındaAnkara’yagidecektik.BenEkim1957başındaKara,Hava,Denizİşbirliğikursunakatılacaktım.FarukBeydeTümenKumandanıileanlaşamadığındanordudanistifaetmişti.Neticesinibekliyordu.Benimbütünısrarlarımarağmengerialmıyordu.AdnanÇelikoğlu’nayazdım.MilliMüdafaaVekiliEmirSubayıidi,FarukBey’ideKara,Hava,Denizİşbirliğikursunadahilettirdi.BusurettebirlikteAnkara’yagittik.BukursaKurmayAlbayNaciAsutaydagelmişti.KomitenindiğerüyelerideAnkara’daydı.BusuretleAnkara’daolanlarlabirliktebirtoplantıyapmayakararverdik.Durumunyeniinkişafınagörekararalınmasıicapediyordu.ToplantıyeriolarakMamak’takiZırhlıTugayKarargâhınıseçtik.OzamanZırhlıTugay,SuriyeHarekâtıdolayısıylaGüney’einmişti.OradayalnızSezaiOkan’ınhenüz
![Page 61: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/61.jpg)
tanklarıolmayantaburuvardı.OgeceyaptığımıztoplantıdanevvelAnkara’yayenigelmişbulunanKurmayYarbayEkremAcuneriletemasettik.Akademidentanıyordum,herbakımdangüvenilirbirarkadaştı.Anlaşmamızkolayoldu,budavadahizmetehazırlıklıbuldum.FarukAteşdağlı’ylatanıştırdım.Odaçokbeğendi.ToplantıgecesiZırhlıTugayKarargâhındaşuarkadaşlarvardı:KurmayAlbayFarukAteşdağlı,KurmayAlbayNaciAsutay,BinbaşıSezaiOkan,BinbaşıAdnanÇelikoğlu,KurmayYarbayMehmetHazer,KurmayBinbaşıAhmetYıldız,KurmayBinbaşıNecatiSoydanveBen...Toplantınınmaksadıizahedildi.Seçimlerdolayısıylasongelişendurumlarmuvacehesindekomitenindahaaktifhareketederekhazırlıklarınınarttırılmasıveicabedersenormalbirseçimyapılmayacağınagöremüdahaleedilerekhükûmetdarbesininyapılmasınınfaydavemahzurlarıtartışıldı.BenveFarukBeyhariçkomiteüyelerişufikirdeidi:Eldekikuvvetlerveşimdikiimkânlarbuişiyapmayaimkânvermiyordu.Birazdahaimkânvekabiliyetlerimizfazlalaşsınvebu
![Page 62: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/62.jpg)
görüşmelerimizdekihususlarİstanbul’dakikomitearkadaşlarımızaintikalettirilsin,HeyetiUmumiye’ninfikrialınarakkararagidilsin,denildi.
![Page 63: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/63.jpg)
AtaklıKomiteyeResmenTeklifEdildiOakşamişibuneticeyebağladık,herkesoradabulunankomitearkadaşlarınayenibulduğuvekomiteyedahiledilmesiniarzuettiğiarkadaşlarınınisimlerinibildirdi.Ben,HavaKurmayYarbayMucipAtaklıileKurmayYarbayEkremAcuner’i,AhmetYıldızKurmayBinbaşıSuphiKaramanileKurmayBinbaşıRemziKalaycıoğlu’nuteklifetti.Oradabulunanarkadaşlartarafındanhepsiiçinmuafakatverildi.Yalnızİstanbul’dakiarkadaşlarateklifedilecekveneticeteklifsahiplerinebildirilecekti.ToplantınınertesigünüFarukAteşdağlıilekarşıkarşıyatekrargörüştük.Çünküimkânkabiliyetlerininartmasımeselesinibeklemekiçinzamanolmadığınaikimizdekanideğildik.Buişikatisafhayagötürmeyiçokarzuediyorduk.İkimizintasarladığıplanagörebüyükbirkuvveteihtiyaçyoktu.BirtanktaburuveHarpOkulutalebeleribuişiçinkâfiidi.HemenHarpOkulu’nunaltında28.TopçuAlayındaki
![Page 64: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/64.jpg)
taburdaNecatiSoydantaburkumandanımuaviniidi,hertürlüvasıtavecephaneyihazırlayabilecekdurumdaydı.ButasarıplanlarınıoradaçizerkenSezaiOkan’ınTankTaburunuMamak’takiTanklarınınM-36oluşuvetamolmayışıişibirazaksatıyorgibigörünüyorsadaplandaemniyetprensiplerindenbirazfedakârlıkgerekiyordu.BudüşüncelerletekrararkadaşlarlabuseferbentekertekergörüşüpneticeyiFarukbeyebildirecektim.OdaozamanGenelkurmayBaşkanlığı’ndaolanTümgeneralCemalTural,TümgeneralMuharremKızıloğluilegörüşüpbuhusustabirfikiryoklamasıyapacaktı.AynızamandaozamankimuhafızalaykumandanıKurmayAlbayBahattinErtürkiledetemasederekoradakihavayıkontroledecekti.Herikimizdebuşekildefaaliyetekoyulmaküzereayrıldık.
![Page 65: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/65.jpg)
CemalTural’ınAramızaKatılmasınıTeklifEttikBütünarkadaşlarlatekertekergörüştüm,onlarıbuplaniçiniknaettim.AdnanÇelikoğluhariç,çünküonunlagörüşememiştim.Herkesartıkaktifbirharekettakipedilmesineinanıyordu.Fakatİstanbul’dakiarkadaşlarınfikirleribekleniyorduveAnkara’dakiarkadaşlarhazırlıklarınabunagörebaşlayacaklardı.Farukbeyiseogünkügörüşmelerindeümitettiğinibulamamıştı.CemalTuralböylebirşeyegüvenemediğinisöylemiş,TümgeneralMuharremKızıloğluFarukBey’iMuhafızAlayKumandanlığıkarargâhıbahçesinegötürerekoradadörtsaatihtilâlinnasılhazırlanacağı,hangimetotlarkullanılacağıtakdirdemuvaffakolunacağınıizahettiktensonra“Benimbuvadideenerjimartıkeskisigibikalmadı”diyehiçbirümitvermemişti.MuhafızAlayKumandanındanisehiçbirkarşılıkgörmemişti.BanaoakşamFarukBeyinanlattıklarıbunlardı.Bucephelerdenümitlerkesilmekleberaber
![Page 66: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/66.jpg)
fikirlerinöğrenilmesidefaydadanhalikalmamıştı.Ankara’danbufikirlerleyoğrulmuşolarakbenveFarukBeyayrıldık.İstanbul’ageldik.Derhalkomitearkadaşlarıiletemasageçtik.İstanbul’dabulunanbütünarkadaşlarlaimkânvarsabirtoplantıyapmayakararverdik.ToplantıyeriolarakRamiKışlasınıseçtik.ÇünküYarbayFarukGüventürkoradaTopçuKumandanMuaviniidi.O,sözdeAlaydabizebirziyafettertipliyorduyalnız,ziyafetsofrasındanöncegizlitoplantımızıyukarıdaFarukBeyinodasındayapacaktık.Oakşamtoplantıyaşuarkadaşlarkatılmıştı:KurmayAlbayFarukAteşdağlı,KurmayAlbayNaciAsutay,YarbayFarukGüventürk,RafetAksoyoğlu,KurmayBinbaşıHalilKayalı,KurmayBinbaşıFahrettinErmutlu,KurmayBinbaşıNecmiBek,KurmayYüzbaşıSuphiGürsoytrak,KurmayYüzbaşıOrhanErkanlı.DündarSeyhanİstanbul’daolduğuhaldegelmemişti.ÇünkütaburuAnkara’yaresmigeçidekatılmaküzeregidiyordu.KendisiniMaltepe’deordugâhtagördüm.Toplantıyadavetettiğimhalde,nesebeptenolduğunu
![Page 67: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/67.jpg)
bilmiyorum,gelmemişti.BirdeOsmanKöksal,odaİstanbul’daolduğuhalde,toplantıyerinibildirmemerağmengelmemişti.ZatenbenOsmanKöksal’ınhiçbirumumitoplantımızaiştirakettiğinibilmiyorum.Adnandaöyleidi.Yalnızbirdefazırhlıtugaydayapılantoplantıyagelmişti.Toplantıdailkdefamevzubahisolanmeseleşuolmuştu:
![Page 68: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/68.jpg)
YeniBirKomiteOsmanKöksal’adiğerbirbaşkakomiteerkanıtarafındanteklifvakiolmuşfakatOsmanKöksalteklifiyapanıYarbayFarukGüventürk’eaçıklamamıştı.Yalnızbanabildireceğinisöylemişvebenimgelmemibeklemişti.Fakat,FarukGüventürkTopçuKumandanıKurmayAlbayNaciÇak’ınvasıtasıileelineeskiTürkçebirmektupgeçirmiş,aşağıyukarıbukomiteyiçözmeküzereydi.BenOsmanilegündüzbuluşupgörüşmüşdurumuöğrenmiştim.Banaanlatmıştı,ogecetoplantıyagelipdahagenişbilgiverecekti.Fakatnedensegelmedi.
Sebebinibilmiyorum.BenogecebuyenikomitedenbanaOsman’ınbildirdiğikadarınıoradabulunanarkadaşlaraaçıkladım.BirisiKurmaybinbaşıSadiKoçaş,diğeriKurmayBinbaşıSametKuşçu’ydu.Benbuisimlereitimatetmiyordum.FarukAteşdağlıdaaynıkanaatteydi.Diğerarkadaşlarbunlarıiyitanımadıklarıiçinfazlaısraredemiyorlardı.Fakatherkesteşöylebirzihniyetolduğumalum
![Page 69: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/69.jpg)
idi:Aynıgayeileçalışankomitelerinanlaşıpbirleşmesifaydalıolacaktır.Fakatbukomiteniniçindekilerbirpartiyeirtibatlıydılar.OdaCemalYıldırımveFahriBelenPaşa’nınismigeçiyordu.OsmanKöksaldabenimbütünısrarlarımarağmenkendilerininçokgüvenilirinsanlarolduğunainanıyordu.Fakatgörüşmemde,komitedenmüsaadealmadansakınonlarlabirdahatemasısağlamayacaksındemiştim.ÇünküikigünsonraSadiKoçaşBursa’dangelipkendisineParkOtel’derandevuvermişti.Görüşeceklerdi.Budurumçokmünakaşaedildi.Netice:OsmanKöksal’ınrandevusununiptaledilmesikararlaştırıldı.Benkendisineertesigündurumubildirdim.Nedengelipgecehesapvermediğinisorduysamdacevapalamadım.Fakatbusuretlebizdebirkomiteninfaaliyetinidahaöğrenmişolduk.Bumeseleböylehalledildiktensonramühimolandavayageldik.Soninkişaflarkarşısındakomitenindurumuneolacak?Aktifolarakhareketemigeçecek,yoksaeskipasiflikledevamederekimkânvekabiliyetlerinartmasınımıbekleyecektik.Buhususuzunboylu
![Page 70: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/70.jpg)
münakaşalarayolaçtı.Aktifhareketedoğrubirkaçadımatılmasınakararverildi.Amakararınalınmasıbirhayligüçoldu.Neticeitibariyledeböylebirhareket(yanihükûmetdarbesiyapılmayakararverildiğianda)yapılıncaondansonrakidurumneolacaktı?Bununiçindeçeşitlifikirlerçarpıştı.Nihayethaltarzıolarakmuvaffakiyetneticesindebirmüddetsonraseçimleregitmekveidareyidevretmeklazımdı.Bundaherkesmüttefikti.Fakatbiliniyorduki,artıkbuseçimiyüzdeyüzCHPkazanacak...Onuniçinbupartininilerigelenleriiletemasageçilmezamanıartıkgelmişti.Onuniçinikikişilikheyetseçtik.Buarkadaşlartemasısağlayacaklardı.İkiarkadaşmemuredildi:AlbayFarukAteşdağlıveYüzbaşıSuphiGürsoytrak.Bunlargörüşmeneticelerinikomiteyebildirecekti.
ÜçüncüAlınanKarardaŞuydu:
Artıknihaihedefolarakyapılacakhükûmetdarbesininicraisafhasınıilgilendirenteferruatlıplanınhazırlanmasıydı.Bununiçindebirplanlamagrubununseçilmesiveplanlanma
![Page 71: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/71.jpg)
grubumümkünolduğukadarAnkara’dabulunanarkadaşlardanolmasıgerekiyordu.Budaseçildi.PlanlamagrubunaKurmayYarbayEkremAcuner,KurmayBinbaşıSezaiOkan,KurmayBinbaşıAhmetYıldıztayinedildi.FarukAteşdağlıdaistirahatalıpkıtayadönmeyecekAnkara’dakalıpplanlamayanezaretedecekti.
KurmayYüzbaşıSuphiGürsoytrakdaİstanbulileAnkaraarasındairtibatısağlayacaktı.ÇünküSuphi,topçupilotuydu.SıksıkAnkara-İstanbulyapabiliyordu.Zatenhazırlanacakplanınanahatlarıherkestarafındanbiliniyordu.Yalnızteferruatainmeklazımdı.Kuryelereverilecekemirler,talimatlar,vazifeler,radyoneşriyatlarıhazırlanacaktı.Ankara’daharekâtatahsisedilecekkuvvetlerhazırhalegetirilecekti.Artıkkomitepasifliktenkurtulmuş,aktifharekâtınabaşlamıştı.Ogeceistikbaledahaümitliolarakbakarakayrıldık.BendurumuertesigünOsmanKöksal’abildirdim.KomitedealınankararlarıAnkara’dakiarkadaşlarayazılıolarakbildirmekiçinhazırladım.Elazığ’agiderkenAnkaraGarı
![Page 72: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/72.jpg)
’ndaSezaiOkanbenikarşıladıvemektubuverdim.BusuretleAnkara’dakikomitearkadaşlarıdaikigünsoravaziyetianlamışolmuşoldular.Elazığ’ahareketetmedenevvelFarukAteşdağlı’ylagörüştüm.Oalayagelmeyecek,Ankara’daistirahatalıpkalacaktı.Buişleriyakındantakipedecekti.Şayethükûmetdarbesiyapılacağıgünekararverilirsebanadurumuparolailebildirecek,bendederhalKurmayYüzbaşıTurhanYavçan’ıBingöl’denalıpbirliktetopçuuçaklarıilehareketedipKayseri’yekadargelecek,oradandaFarukAlbaybiziyineAnkara’dangöndereceğitopçuuçaklarıilealdıracaktı.ZatenKayseri’yekadargeldiktensonraAnkara’yakısazamandaulaşmakmümkünolacaktı.FarukAteşdağlıilekararlaştırdığımızparolaşuydu:
YabancımemleketleregidişiçinAnkara’dalisanimtihanıaçılıyor,
aceleyetiş...
![Page 73: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/73.jpg)
Türkeş’iKomiteyeTeklifEttimArtıkhergünElazığ’dabutelgrafıbeklemeklegözlerimeuykugirmiyordu,osıralardaElazığ’dapiyadetaburkumandanıbulunanKurmayBinbaşıAlparslanTürkeşiledeçoksamimiolmuştum,hiçbirdakikamızayrıgitmiyordu,hersahadaiyiceanlaşmıştık.OnundakomiteyealınmasıiçinDündar’ayazdım.İstanbul’dan,GenelSekreterlik’tencevapbekliyordum.Seçimgününekadarheyecanlabeklememerağmenhiçbirhaberçıkmadı.Şunakanaatgetirmiştim:Meşhurimkânvekabiliyetlersağlanamamıştı.Artıkoandayapılacakbirşeyyoktu.Yeniinkişaflarıbeklemek,müsaitzeminiyaratmaklazımdı.AlbayFarukAteşdağlıElazığ’adönmüştü.Ankara’dakaldığımüddetçefaaliyetleriniuzunuzunanlattı.CHPilerigelenleriiletemasısağlamıştı,fakatİsmetİnönüilegörüşememişti.EskiGenelkurmayikincibaşkanıOrgeneralŞahapPaşaileFarukBeyiyigörüşürlerdi.OvasıtaileancakrahmetliFaik
![Page 74: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/74.jpg)
AhmetBarutçuilekonuşmuş,böylebirhareketiİsmetİnönü’nüntasvipedipetmeyeceğinivemilletin,dolayısıylaiktidaranamzetCHP’ninnasılkarşılayacağınısorduğundakendisinintasvipettiğini,yalnızİsmetPaşa’nınkararıalınmadankatibirşeysöyleyemeyeceğinibildirmişvebirgünsonraFarukBeyilebuluşarakkendisineİsmetPaşa’nınböylebirhükûmetdarbesinetaraftarolmadığını,normalseçimlerlenasılolsaCHP’niniktidarageleceğini,bununyersizolduğunuveşayetbirgünmecburiyethasılolursakendilerinemüracaatedilebileceğinibildirmişvezamanınerkenolduğunusöylemişti.FarukBey’inbananaklettiğibuşekildeydi.
![Page 75: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/75.jpg)
DokuzSubayOlayıİkincisi,MilliEmniyet’tenkendisinebildirildiğinegöre,songünlerdeordumensububazıkimselerintakipfaaliyetlerininartırıldığı,hattabazısubaylarhakkındadosyalartanzimedildiği,bumeyandakendisininvebazıkomitearkadaşlarınıntakipolunduklarını,yüzelliyeyakınismintespitedildiğiniöğrenmiş.MilliEmniyet’tebulunanarkadaşıReşatBeydevaziyetitetkikettiğindedahadikkatliolmasıicapettiğinibildirmişolarakanlattı.Bütünkomitearkadaşlarınadurumubildirdik.Birbirimizlehaberleşmeyiseyrekleştirdik.Ancakmühimhaberlerkuryelerleulaştırılıyordu.Kiaradanbirkaçaygeçmişfaaliyetlerimizedevamederkendokuzsubayıntevkifhadisesibirbombagibipatladı.FarukAteşdağlıozamanAnkara’dakiMuhabereOkulu’ndaErEğitimMerkeziKumandanıidi.İstifasınızamanınMilliMüdafaaVekiliŞem’iErginBeygerialdırtmıştı.BudurumudaMilliSavunmaBakanıemirsubayıAdnanÇelikoğlusağlamıştı.İlkandatayiniZırhlıEğitimMerkeziTugayKumandanlığı’na
![Page 76: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/76.jpg)
çıkmasınarağmenozamanZırhlıEğitimTümenKumandanıBahriGökdeniz’inyaptığımüracaatileFarukBey’inyerinindeğiştirilmesinesebepolmuştu.OnuniçinMuharebeOkulu’naverilmişti.İştebudokuzsubayıntevkifedilecekleriniFarukBeyAnkara’daöğrenince,ogecejeepleDündarSeyhan’ıAnkara’danİstanbul’agöndermiş,CemalYıldırım’ınkarısıvasıtasıylahaberdarettirmiş,herhangibirevrakvarsaimhaettirilmesinisağlamıştı.AynıgündeElazığ’abanamektuplabildirmişti.Tevkifedileceklerinisminiyazıyordu.Mektubunimzayerinde“Perdeci”rumuzuvardı.DerhalFarukBey’dengeldiğinianlamıştım.Haberbenimiçinkorkunçdenecekkadarmühimdi.ÇünkütevkifedilendokuzsubayiçindehalenbizimkomiteninbaşkanlığınıyapanKurmayYarbayFarukGüventürkdevardı.Ancakbizdenbirkişininoluşubenisevindirdi,çünküozamanşunuanlamıştım.
![Page 77: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/77.jpg)
AdnanÇelikoğluHepimizinHayatınıKurtarmıştıBukomiteninhiçbiribizleribilmiyorlardı.AncakFarukGüventürk’ütanıyorlardı.Odapekyeniolsagerek,onuniçintahkikatseyribizimkomiteninistikametindenayrıistikamettecereyanederdiyekararverdim.ZatenFarukGüventürk’ünbizlerielevereceğinehiçinanmıyordum.İlkişolarakherihtimalekarşı,evdenekadarufaktefekşüpheyiçekeceknevarsayaktım.Çünküartıktehlikeçanıçalmıştı,herantevkifedilebilirdim.Çünküsöylentilerkuvvetleyayılıyordukiinsansonunungeleceğineinanıyordu.
İkinciişolarakAlparslanTürkeş’inkomitedenhenüzkabulügelmemişolmaklaberaberdurumukendisineaçmakmecburiyetindekaldım.Kendisinetarafımdankomiteyedahiledilmesiiçinteklifyapıldığını,fakathenüzcevapgelmediğiiçindahaevveldendekomiteninüyelerininhepsinitanımadığıvebu
![Page 78: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/78.jpg)
zamankadardahiçbirfaaliyetimizeiştiraketmediğindendolayıkendisinetehlikelibirdurumunolmadığınıbildirdim.Vekendisindenşunuricaettim:Şayetherhangibiraksitesadüfneticesindetevkifedilirsem,ailemiveçocuklarımıİstanbul’akayınvalideminyanınakadargötürmesinisöyledim.Banaozamanverdiğicevapaynenşöyleydi:“Talâtbuhusustahiçmeraketme.Washington’danyenigeldim.Biliyorsun,iyikötübirmiktarparamvar.Ailenihiçbirsurettesıkıntıdabırakmam.Hattaikiçocuğunubenimçocuklarımlabirlikteleyliolarakokuturum”dedi.
Bucandanalakasınaçokmemnunoldum.İştehakikiarkadaşınfelaketanındayapacağıenbüyükmaneviyardımbusözlerdi.Ondanbunlarıişitmembanabüyükkuvvetverdi.Artıkhiçbirşeyidüşünmüyordum.Hattaölümübile,demekbuişebaşlamışolanidealarkadaşlarımıbukadariyiseçebilmişsembizimiçinileridemuvaffakolmamakiçinbirsebepyoktudiyedüşünmüştüm.Yeterkişimdilikbelirentehlikeyikazasızatlatmakgerekiyordu.ArtıkAlparslan
![Page 79: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/79.jpg)
Türkeşilehemenhergünbukonudaçeşitlidurummuhakemeleriyürütüyorduk,oaylariçindebenimenbüyükdesteğimoydu.Arkadaşlarınhiçbirindenhaberalamıyordum.Zatenbusıralardahaberleşmetamamendurdurulmuştu.ÇünkübütünsubaymektuplarıMilliEmniyettarafındansansüretabitutuluyordu.OsıradaKurmayYüzbaşıTurhanYavçandaİstanbul’daydı.Senelikizninikullanıyordu.İznibitmişolduğundandöndü.İstanbul’danveAnkara’danepeyferahlatıcıhaberlergetirdi.Artıkbizimkomiteiçintehlikeyavaşyavaşzailoluyordu.Çünkütahkikatınseyri,tahminettiğimgibiçıkmıştı.YalnızbudurumdankurtuluşumuzunbaşındaMilliMüdafaaVekiliŞem’iBey’inEmirSubayıAdnanÇelikoğlu’nunbüyükrolüvardı.Adnan,Şem’iBey’eiyitesiretmesinibilmişti.Vazifesinitamhakkıylayapmıştı,Şem’iBeydebuuğurdakendisiniomeseledefedaetmişti.Yoksatahkikatbaşkasafhayaintikaletmişolsaydışimdibizlerinhiçbirihayattayoktu.Hepimizkurşunadizilmiştik.Çünkühemendokuzsubayıntevkifiakabindeordudan
![Page 80: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/80.jpg)
“meçhul”birisi,MilliMüdafaaVekiliŞem’iErginBey’ebirihbarmektubuyazıyordu.MektupeskiTürkçesolelleyazılmışolduğundaniyiceokunmuyor,yalnızmektupüçkişiarasındaokunmayaçalışılıyor:MilliMüdafaaVekiliŞem’iBey,HususiKalemMüdürüSelamiBey,EmirSubayıAdnanÇelikoğlu.BumektuptahedefYarbayFarukGüventürkiçinşöyledeniliyordu:“Oyalnızolamaz.Onunarkadaşlarıdaşunlardır.”Aşağıyukarıbizimkomitedensekizonkişininismiyazılıymış,fakatisimlerçokgüçokunuyor,hattabazılarıhiçokunmuyor.EnbellibaşlıolanıSuphiGürsoytrak,OrhanErkanlıisimleriymiş.FakatAdnansayesindeŞem’iBeyiknaedilerekmektupdosyadakalıyor.Ehemmiyetsizbirmuameleyetabitutuluyor.Zannedersem,tahkikatdosyasınadakonulmaküzereveriliyor.Adnanbizlerienbüyükbadiredenkurtarmışoluyordu.Benşahsenonunhakkınıhiçbirzamanödeyemem.Belkibazıkomitearkadaşlarımız,buhakikatlerilayıkıylabilmezler.Budokuzsubayhadisesindeoynadığırolçokbüyüktür.KomitebaşkanıFaruk
![Page 81: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/81.jpg)
Güventürk’ündurumuisetamamenihtiyatsızcahareketetmesindendolayıbudokuzsubayhadisesinekarışmışvetevkifedilmiştir.Lakinmahkemedevamettiğimüddetçeçeşitlienağıreziyetlerçektirildiğihaldehiçbirzamanmetanetinikaybetmeksizinkomitemizhakkındaenufakbirşüpheyidahicelbederekbirhareketveifadedebulunmamıştır.Tamamiylevebihakkınvazifesiniyapmıştır.Bubakımdangeneşahsikanaatim,çokitimatedilirbirinsanolduğumeydanaçıkmıştır.
BumahkemesafhasındaSuphiGürsoytrakveOrhanErkanlı’nınifadelerineşahitolarakmüracaatedilmiştir.Fakatonlardaverdikleriifadelerdetambirmutabakatveustalıklahareketetmişlerdir.Budagösteriyorduki,komiteiçindekiarkadaşlarımızınherbirisitammanasıylabireridealisttiler.Enbüyüktehlikelerkarşısındadahişahıslarınıdüşünerekbaşkaistikametesapmamışlardı.Artıkgünlergeçiyor,tehlikeyavaşyavaşzailoluyordu.BenTemmuz1958’deErzurum’agitmiştim.Oseneterfiedecekgenerallerinimtihanlarıorada,ordumerkezinde
![Page 82: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/82.jpg)
yapılacaktı.OzamanakadarTürkeş’inkomiteyedahlihakkındamuvafakatidegelmişti.Erzurum’daKurmayBinbaşıNecdetUğurluilebuluştuk.KomiteyebirkaçayevveldahiledilenKurmayBinbaşıİhsanSürekdevardı.Buarkadaşıyenitanıyordum.KomiteyealınmasıiçinRafetAksoyoğluteklifetmişti.ÜçümüzErzurum’daepeykonuştuk.Neticeolarakçalışmalarımıza,gayeyeulaşıncayakadardevamedecektik.Tehlikeligünlergeçtikçedahaçokyaklaşıyorduk.Ölügeçenfaaliyetdevreleriyenidenhareketleniyordu.Ankara’dakiarkadaşlarolsun,İstanbul’dakiarkadaşlarolsun,yenideneskiesaslıfaaliyetlerebaşlamışlardı.EnmühimşeyKaraKuvvetleriKumandanlığıPersonelBaşkanlığıŞubesiMüdürlüğü’nebirarkadaşımızıtayinettiripbütünkomitearkadaşlarımızınekseriyetiniAnkara’dakivazifelerinetayinettirmeksuretiylefaaliyetlerehızvermekti.BusıradabeniElazığ’danSiirt’e12.Tümen’etayinettiler.AlparslanTürkeş’inkıtahizmetibitti.Onudayine13.TümenÜçüncüŞubeMüdürlüğün’etayinettiler.OElazığ’dakaldı.Ve1958Ekimi’ndeYüksek
![Page 83: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/83.jpg)
KumandaAkademisi’neİstanbul’agitti.BusuretleAslan’amühimgörevlerdüşüyordu.Çünküİstanbul’dakomitearkadaşlarındanepeycevardı.Temassağladığınıbanayazdığımektuplarlabildiriyor,fakatarzuettiğişekildefaaliyetgösteremediğiiçinşikâyetçiidi.BenAslanTürkeşileçokiyianlaştığımiçinonunlatamamiylebudavanınneticelendirilmesindekararlıydık.Enindesonundamuvaffakolacağımızainanıyorduk.Onuniçinherşeyekatlanılacaktı.Hatakomitedebizitakipetmeyenlerolursadahibizdevamedecektik.Türkeşayrılmadanönceüçkişikalsakbilebenvarım,demişti.
![Page 84: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/84.jpg)
KoreGöreviniTalepEttimBuaradaKore’yegitmeyetalipoldum.SezaiOkanAnkara’damuamelemitakipetti,tayinimiçıkarttı.Seferihisar’agitmedenevvel8Şubat1959’daİstanbul’auğradım.İlkolarakAslanTürkeşilebuluştum.Baktım,buseferdahaümitliydi.DündarSeyhan,NecatiSoydan,Şükrü,NaciAsutay’lagörüştük.Herkesinüzerindehâlâdokuzsubayınmahkemesibitmediğiiçinonunürpertisinindevamettiğinianladım.Fakatbunarağmenhepsiaynışekildekararlıydı.AlbayFarukAteşdağlıartıkemekliydi.Onunlagörüştüm.RaufGökçedeistifaedipayrılmıştı.Onunladaayrıcagörüştüm.Herikisidebizlerihersahadadestekleyeceklerinisöylediler.Onlarındayardımıbudavayaartıkhariçtenolacaktı.HattaFarukBeybanaayrılırkenşöylededi:“Benbuişlerigöremedenordudanayrıldım.İnşallahsizlermuvaffakolursunuzdabizdeiftiharederiz.”Kendisinihiçbirzamanbizdenayrıolarakkabuletmemesinisöyledim.Ogünküüzüntümüiçimdesakladım.İçimdeninşallaho
![Page 85: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/85.jpg)
güngeldiğizamangörüşürüzveyahatırlatırımdedim.Benbuşekildekendisindenayrıldım.Seferihisar’da10.KoreTugay’ı3.Şubemüdürüolarak13Şubat1959’davazifeyebaşladım.MuntazamanAlparslan’dan,Adnan’dan,Sezai’denmektupalıyordum.Henüzbirinkişafyoktu.FakatbirgünOsmanKöksal’ınErkânŞubeMüdürlüğü’netayinolduğunuöğrendim.Artıkyineümitışıklarıparlamıştı.ÇünküKaraKuvvetleriKumandanlığı’ndaCemalGürselPaşavardı.MilliMüdafaaVekiliemirsubayıAdnanÇelikoğluCemalPaşailedemünasebetlerinde,birgünOrdunundavalarıüzerindemeseleaçılmış,bugidişatınnasıldurdurulacağıvenasılbiridareilebuvaziyettenkurtulacağımevzuuelealınmış,bununüzerineAdnankendisineşuteklifiyapmış:“Paşambuişlerinhepsidüzelirvedüzeltecekinsanlardabulunur,sizyeterkiKaraKuvvetleriKumandanlığınavediğermühimnoktalaralayıkolanarkadaşlarıntayininisağlayın.Ondansonraişkolaylaşır”demiş.CemalPaşadateklifikabuletmiş.İştetamzamanıgeldiğiiçinAdnan,OsmanKöksal’ınKaraKuvvetleriErkânŞube
![Page 86: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/86.jpg)
Müdürlüğünegetirilmesiiçinteklifiniyapmış.CemalPaşadakabulederekogünemriniçıkarmış.KısazamandaOsmanyenivazifesinebaşlamış,buhususlarıhepAdnan’danSeferihisar’aMilliMüdafaaVekiliilegeldiğizamandinledim.AlparslanTürkeş’indederhalKaraKuvvetleriKumandanlığısekreterliğinetayiniyaptırıldı.OsenekıtahizmetibitenarkadaşlarımızınvediğerkomitearkadaşlarımızıntayinleridedahaöncedenordudatespitedilenkilitnoktalarınaOsman’ınErkânŞubeMüdürlüğüsayesindeyapıldı.BuhususlardaAdnan’ındayineçokfaydasıdokunduğukanaatindeyim.
Kore’yehareketetmedenevvelMilliMüdafaaVekiliileAdnan,Seferihisar’agelmişti.Ozamanbanaşöylebirtekliftebulundu:Başvekil,uçakkazasıgeçirdiktensonraveÖzelKalemMüdürüöldüğüiçinkendisineyardımcıolanlarınyineaskerlerdenolmasınıarzuetmiş.BuvesileileBaşvekil’inkarısıyineAdnan’a“SizBaşvekil’eemirsubaylığıveyahususikalemmüdürlüğüyaparmısınız?”demiş.Bu
![Page 87: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/87.jpg)
teklifkarşısındaAdnan“Benşimdilikyerimdençokmemnunum.Arzuediyorlarsakendilerinebirarkadaşteklifedebileceğini”bildirmiş,yaemirsubayıyadahususikalemmüdürüolarak.
Ankara’dakiarkadaşlartoplanarakkararvermişlervebenimolmamıistemişler.YalnızteklifetmedenöncekararımıbekledikleriniAdnanbanabildirdi.Dahaöncedendeaçıkladığımgibikomiteüyeleriolanbizlerartıkkendikendimizinadamıdeğildik.Komitearkadaşlarımızhakkımızdanekararverirseoolurdu.Bendekendisine,nasılmünasipgörürsenizöyleolsundedim.Yalnızbirmahsurvardıonuhatırlattım.Benyaradılışitibariylebüyüklerinyanındahelehiçbirsuretteinanmadığımvenefretettiğiminsanlarınyanındaböylevazifelergöremezdim.Belkibirgünhareketlerimleveyasözlerimlerengimibelliedebilirdim.Ençokkorktuğumhususbuydu.Sonraordudabelkibazıkimselerbenitanıyabilir,herhangibirsuretleihbarolabilirdi.Bütünbumahsurlarıbelirttim.Yoksaneredeolsavazifeverilirseyapmayahazırdım.Kore’ye
![Page 88: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/88.jpg)
gitmektenderhalvazgeçtiğimiarzuediyorlarsatayiniminçıkarılmasını,yoksaorasıolmazsaAnkara’dadaherhangibiryeretayiniminyapılmasınınuygunolacağınıbildirdim.ZatenKore’yegidişiminsebeplerindenbirideSiirt’teolupkomiteileyakındanalakadarolamayışımidi.Birsenemüddetleşarkhizmetimindolmasılazımdıkibengarbatayinolabileyim.Onuniçinşarktageçecekolanmüddetimiuzakşarktadoldurmayıarzuetmiştim.AdnanAnkara’yagittiktensonranedüşünüldübilmiyorum,hiçbirisiolmadıKore’yegitmekkısmetmiş.Yurttanayrıldım,11Temmuz1959’daKore’yevardım.
Dahabirinciaygeçmemiştiki;oradakivaziyetigördüktensonrahayattanekadaryanlışadımattığımıanladım.Adnan,SezaiveAlparslanTürkeşiledevamlımektuplaşıyordum.YalnızsonaylardaTürkeşyazdığımektuplardafaaliyetinarttığınıveçokçalışıldığınıyazıyorveçokseyrekmektupyazacağını,bunundasebebinibenTürkiye’yedönüncebildireceğiniyazıyordu.
![Page 89: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/89.jpg)
Anlamıştımki,artıkbütünhazırlıklarAnkara’dagelişmekteveyineemniyetprensibineriayetedilmesiicapetmekteydi.Belkimektuplarımdanbirşeyleranlaşılabilirdiyeçekinmişti.Helesonaylardaherşeykontroletabiidi.Vaziyetianladığımiçinbendeihtiyatlıhareketettim.YalnızSezai’den11Mayıs1960tarihindealdığımmektupta“Memleketinsiyasîpotansiyelikarışıktır.Mesutgünleryakındır.Birazdahasabırlıol”diyordukiişaretiveriyordu.
![Page 90: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/90.jpg)
27Mayıs1960DarbesiYapılacağınıTahminEttim28Nisan1960’tanberihergünmemlekethadiselerinibüyükbiralakailetakipediyordum.AşağıyukarıHükûmetDarbesininyapılacağınıtahminetmiştim.Fakatkimseyebirşeysöyleyemiyordum.DurumumTugay’daçoknazikti.Çünküufacıkbirhatambenifelaketegötürebilirdi.TugayKumandanıböylebirdurumdabenisezmişolsaydı,mahvolmuştum.ObirnumaralıDPeskiiktidartaraftarıidi.AskericephedenGenelkurmayBaşkanıRüştüErdelhungibiAmerikanâşığı,idarisistemibakımındandaaynenMenderesusulleriileTugay’ıbirbuçukyılidareederekherkesekankusturmaktaydı.Benonagörebirnumaralıdüşmansayılabilirdim.Onuniçineğerbenimmazimibilseydikomiteileolanalakamıanlamışolsaydı,sonseçilmişolanonbeşkişilikDPtahkikatkomisyonunabeniderhalihbaretmektençekinmezdi,zannederim...Fakat27Mayıs1960günüTürkmilletininyenidenkurtuluşgünü
![Page 91: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/91.jpg)
oldu.İlkdefahaberiKurmayYarbayNihatOrcan’danduydum,çılgınadöndüm.HemenGeneral’inyanınagidiphaletiruhiyesinitetkiketmeyekararverdim.İmzadosyamıkapıpsaat17.30’dayanınaçıktım.Kıpkırmızı,telaşlıbirvaziyette,çokheyecanlıydı.Banaduyupduymadığımısordu?Gayetlakaytbirvaziyettebirşeylerduydumdedim,derhaloturttu,KurmayBaşkanınıçağırttı.Budurumdaneyapılacağıhakkındafikiraldı.Vederhal180derecelikdönüşyaparak,“Buakşambizimbayramımızolacak”dedi.OanakadarhergünyazımasasınınüzerindeçerçeveiçindeduranCelâlBayar’ınresmibirandayokolmuştu.HalbukiCelâlBayarMart1959’daKore’yegelecekdiyepropagandayapar,hattaTugay’ıziyaretettiğindekarşılamakve101paretopatmakiçinTugayKarargâhınınönüne1700dolarveripsüstankıalmıştı.Menderes’inicraatınıheryerdeövmekten(bilhassasefareterkânıyanında)büyükzevkalırdı.Amerikalılarahayrandı.AmerikançavuşlarınıdahiTürkSubaylarınatercihederdi.Kore’debuyüzdenTürkOrdusunuçokküçültücüduruma
![Page 92: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/92.jpg)
düşürmüştü,sırfAmerikanmakamlarınayaranmakiçin.Ama27Mayısakşamıbuzataneolmuştu:Birnumaralıyeniaskerihükûmettaraftarı.İnsanlarınbukadarkısazamandadeğişebileceklerinihiçaklımagetirmemiştim.Ogecesabahakadaruyuyamadım.Senelerdirbeklediğimangelmişçatmış,enbüyükarzumartıktahakkuketmişti.Artıkgözümarkadakalmadanölebilirdim.Çünkümemleketzalimlerinelindenkurtulmuş,şanlıordumuztarihîvazifesiniyapmıştı.ŞerefleriayakaltınaalınmakistenenbizsubaylarartıkTürkiye’deherzamanolduğugibibaşımızdikolarakgezebilecektik.Memleketmuhakkakkiyenivefeyizlibiristikameteyönelecekti.Artıkbunainanabilirdik.
Birmühimhususdahameçhulkalmıştı.AcababunuTürkiye’demevcuthangikomitebaşarmıştı?Enbüyükbaşkimdi?Onudaöğrendiğimzaman,yakınarkadaşlarımınismigeçtiğizamanartıkdünyalarbenimolmuştu.Buharekâtınfiiliolarakbaşarılmasındahiçbiryardımımolmamıştı.Allahoşereftenbeni
![Page 93: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/93.jpg)
mahrumetti.Çünkümemlekettenonbinlercemiluzaktabulunuyordum.Sonsafhayıhazırlayıpicraedenlervarolsunlar.
Kore’yehareketedinceyekadarkomitemizhakkındakibildiklerimkısaolarakbundanibarettir.Bununharicindeolankomitefaaliyetlerinindeaynenyazılmasıartıkarzuedenselahiyetliarkadaşlaradüşüyor.ÇünküilerdeTürkTarihibukurtuluşveİnkılaphareketinitetkiketmedengeçemeyecektir.Bunudüşünerekbusatırlarınizlerininkaybolmamasıiçinyazdım.Belkigörüşlerimde,hadiselerianlatışımdapekazdaolsaufaktefekhatalaryapabilirim.Çünküdoğrudandoğruyahafızamadayanarakbuhatıratıkaralamışbulunuyorum.Fakatkomitemizedahilarkadaşlarımızdanherhangibirisiilehadiselerhakkındaveyazdıklarımhakkındaitirazlarıvarsakonuşabilirim.Hatalarımvarsaherzamandüzeltmeyehazırım.YoksabukomiteiçindehadiseleriKore’yegelinceyekadarenfazlayaşamışolduğumiçinhiçbirsurettehakikatlerdenayrılmadığımızannediyorum.
![Page 94: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/94.jpg)
Bunundevamıüçüncükısmıteşkiledecektir.OdaAnavatan’dayapılanİnkılapharekâtındansonrakigörüşlerimolacaktır.Yalnızbuvakalarıyaşamaktanziyade,duyulan,okunanhadiselerintahliliolacaktır.Şimdilikdüşüncem,komitearkadaşlarımınbenimhakkımdavereceklerikarardır.İkişıkvardır:Yaunutulupbirkenaraitileceğim,yahutdageçmiştekihizmetlerimhatırlanıpfaalbirvazifeyetayinedileceğim.Allahhangisinikısmetederseonarazıyım.Çünkühayattamukadderatainanan,çoksabırlı,ihtirastanuzakyaşamayaalışmışveyaptığıhizmetinkarşılığınıbekleyenbirinsandeğilim.Bunuherzamanheryerdeispatettim.Hâlâdaedecekdurumdayım.Mazimdeşimdiyekadarenufakbirlekemyok.Mümkünolduğukadarhayattasözlerimihareketlerimeuydurdumvedevamedeceğim.Arkadaşlarımınmuvaffakiyetibenisonsuzderecememnuneder.Hepsiveemeğigeçenlervarolsunlar.Memleketimdeçoksevdiğimordusaflarındahizmetetmeyedaimahazırım.Ordudanayrılmayıvebaşkabiryerdegörevalmayıhiçdüşünmüyorum.Askerevladıolarakdoğdum,askerolarakyaşamak,asker
![Page 95: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/95.jpg)
olarakölmekistiyorum.
13Haziran960Kore
![Page 96: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/96.jpg)
DarbeSonrasıAklaGelenSoruveSorunlar
![Page 97: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/97.jpg)
DarbeSonrasındaHerŞeySütlimanmı?HatıratYöntemiKore,15Haziran1960
Şimdi,ihtilâldensonrayazmayakararverdiğimKomitenintarihçesiniyazıpbitirdim.Hiçolmazsahadiselerinsilinmesiniönlemişoldum.Sırasıgelirse,mecburbırakılırsam,dahatafsilatlıolarakçokuzunzamansonraneşredeceğim.Buhusustafikrimşu:Ankara’yadöndüğümzamaneğereskikomitearkadaşlarımdanihtilâlekadarolanzamaniçindekimünasebetlerimgibikarşıkarşıyagelipanlaşabilirsem,buhatıratıkomiteiçindekurulacakbirheyettarafındantekrarrevizyondangeçirerek,birde1957senesindebizimlebirleşendiğerkomiteninbirleşmetarihinekadarolankısmınıihtivaetmeksuretiyletarihçesinintamamlanmasınıarzuediyorum.Tarihçeninüçüncükısmınızatenşimdiişbaşındaolanarkadaşlarıntamamlamasıgerekiyor.Bundanmaksatşudur:Bugün
![Page 98: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/98.jpg)
memleketteyapılanvebütündünyamilletlerinintakdirinikazananveTürkmilletinintasvibinigörenbuaskeriihtilâlacabahangidüşüncelerintesirialtındahazırlandı?Nasılmuvaffakolundu?Neistikameteteveccühettiğininhakikatleridir.
AcabaTürkSiyasîİnkılapTarihi,DünyaTarihibuihtilâliinkılaphareketinitetkiketmeyecekmidir?Tarihsayfalarımızbunlarayerayırmayacakmıdır?Vakanivüslerbunlarıtarihemalederkengazetehavadisleri,radyoneşriyatlarıilemiveyaMBKadınabeyanatverenşahıslarınsözlerinimiesasalacaktır?Hertürlüharekâtyapılıphazırlandıktansonrabizinsanlarıngözündebirdenbireküçülür.Çünkügayenoktasınavaranherşey,oandagayenoktasındanaşağıyainmeyebaşlar.Butabiatınkanunudur.İnsanlarbirtepeninzirvesineçıkıncayakadarçokzahmetçekerler,fakatzirvedenaşağıinişçokkolayolur.Hadiselerdeöyledir.İhtilâlharekâtıicrasafhasındamuvaffakoldu.BugünyenibirTürkiye’ningelişmesiplanlanmaktadır.Amabusafhayagelinceyekadarolankısmıhiçkimsedüşünmüyor.Çünkü
![Page 99: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/99.jpg)
insanlaristikbalilealakalandıklarıkadarmaziyekıymetvermezler.Ama,bencemazidekıymetlidir.Eğerbizlermazidekihareketlerdendersalmazsak,tarihiiyitetkiketmezsekilerideyinehatalaradüşebiliriz.Bugüniçinmazininunutulmamasılazımdır.Maziunutulmayabaşlandığıgünmazidebaşlananişlerinkutsiyetidekaybolmayabaşlıyordemektir.Onuniçinböylekısazamandamaziyearkamızıçevirmeyelim.Buhususudaimagözönündebulunduralım.İhtilâlinakabindeverilenbeyanatlarıokudum.Alınmaktaolantedbirlerigörmekteyim.Vaktiyleçokevvelkonuşulmuş,herkesteyeretmişhususlarınakislerindenbaşkabirşeydeğil,nevarkiicrasafhasınakonulmaktaaradabazıufaktefekhatalarolmuyordeğil.Fakatotecrübesizliğineseriolduğundanişiniçindehüsnüniyetbulunduğundanpekgözebatmıyor.Herkestarafındanhoşkarşılanıyor.Çünkümillethürriyetesusamıştı,otadıtattığıiçinherşeyüzerindenşimdilikinceincefikiryürütmeyezamanayırmıyor,fakatbirgüngelecek,zamangeçecek,tazelikkaybolacak,ozamanda
![Page 100: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/100.jpg)
bugünleriçinyinekalemleroynamayabaşlayacak.Buherdevirdeböyledirveböyleolacaktır.Onuniçinşahsenşunuarzuediyorum;mümkünolduğukadarazhatayapılsınvefalsoluseslerçokazduyulsun,tarihhiçbirşeyiafetmezçünkü.
![Page 101: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/101.jpg)
İhtilâlVar,HaberYok!İhtilâlinhemenertesigünAlparslanTürkeş’e,SezaiOkan’amektupyazdım.Tebriklerimibildirdim.Benimyazdığımmektuplardakendilerindenistediğimhususlarşunlardı:
1.Hadiselerhakkındatafsilatlıbilgi.
2.Muvaffakiyettekomitemizinoynamışolduğurol.
3.BütünKomitearkadaşlarımınsondurumları.
4.Mutasavverplanlamalarnelerdir?
5.Buharekâtlabirleşilendiğerbirkomiteolupolmadığı.
6.Benimdurumumlailgilinedüşündükleri.
Arzumudabelirttim.BumuvaffakiyettensonraKore’debekleyipfazladuramayacağım.Biranevveltayyareileanavatanaaldırılmamıistedim.
![Page 102: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/102.jpg)
Şimdiyekadareskikomitearkadaşlarımdanhiçbirhaberalmadım...Üzgünüm...Bunarağmenherzamanolduğumgibimetinim.Sabırlıyım...Ümitliyim.Yalnızaklımıkurcalayanbirşeyvar...Eskiidealarkadaşlarımacabaneoldukibeniunutacakkadarmeşguller?Onlardanyapılmasıçokgüçbirşeymiistemiştimacaba.Anlayamadım.İhtilâlinicrasahasınıntatbikivebaşarılmasıtamamiyleonlaraait,buhusustahiçbiriddiamyok.Zatengülünçolur.Hiçbirşeydeonlardanistemiyorum.Yalnızunutulanbirşeyvar.İhtilâlekararveriphazırlanmasafhası,teşkilatlanmasafhası,buolgunhalegelinceyekadarkomiteiçindekifaaliyetler...acabakimlereait?BuişinbaşlangıcıMayıs1960mıdır?Osafhayagelinceyekadarkizamanüzerinden,hazırlıklarüzerinden,tehlikeligeçengünlerüzerinden,otehlikeligünlerdezamanzamankomiteyikurtaranşahıslarüzerinden,okomiteyeilkkurulduğugündenberisadakatlehizmetedenlerüzerindenyoksasüngermiçekilecektir?Bunudüşünmekbileistemiyorum.Fakatbusatırlarıyazmaktandakendimialamıyorum.Belkiyazdıkçada
![Page 103: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/103.jpg)
ferahlıyorum.Tarihsayfalarıbirgüngelecekhakikatlerledolacak,bunaeminim.Fakatbendeyakınarkadaşlarımdanalakagörseydim,hatırlansaydım,mektuplarımacevapalsaydım,budüşüncelerehiçbirzamansapmazdımherhalde.Fakatnevarkiherşeyinsanınhayatınınmukadderatçizgisiüzerindeyeralır.Bendemukadderatainandığımiçingelecekgünlerisabırlabeklemeyedevamedeceğim.Buşekildekendimitelkinetmekleberaberzamanzamanboşalmakistiyorum.Derdimidökmekistiyorum.Amabenidinleyenbirtekarkadaşımvar,odaMustafaPakoba.Birdeüçparmağımınarasındaoynayandolmakalemim.Meğerseyurttanuzaktaolmak,ailedenuzaktaolmak,inandığı,sevdiğiidealarkadaşlarındanuzaktaolmaknefenaşeymiş!Şimdiherşeyinkıymetinidahaiyianlıyorum.Sözhürriyeti,konuşmahürriyeti,derdiniistediğinşekildeistediğininsanlaradökebilmehürriyetinetatlışey...Fakatobilebudiyardayok.İşteburasıuzakdoğununKore’si.Birsenedirburadahersahadaçektiğimıstıraplarınüzerineeklenenbiryenisi...Bunadakatlanmayamecburum.Çünkübuandaelimden
![Page 104: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/104.jpg)
başkahiçbirşeygelmez.Yineümitlebugünküpostayıbekleyeceğim.
![Page 105: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/105.jpg)
GerçeklerveHayallerKore,5Temmuz1960
BugünartıkKore’deyaşadığımsongünlereyaklaşmışbulunuyorum.Allahkısmetederseayınsekizindehareketederekyurdadöneceğim.SonolarakSezai’denaldığımmektuptaşusatırlaryazılıydı:
“ÇokuzaklardaveinkılapharekâtımızınilkkurucularındanolanTalât’ımınüzüntüsü,banasavurduğuserzenişleriyerindebuldum.Bütünisyanınıniçindeherzamankihassasiyetvenezaketinpırılpırılışıldıyor.”Busatırlarbanakâfigelmişti.Demekkieskiarkadaşlarımtarafındangeçdeolsahatırlanmıştım.Çünküyineasilolanvicdanlardilegelmiş,kalemlerhissiyatınakletmiştir.İlerdekikarşılaşmalarımızatatlı,yumuşakzeminhazırlamıştır.Herşeyartıkbenkat’iolarakyurdadönüncebelliolacak.Şimdiiş,tayinyeriminbelliolmasıdır.Ankaraolacağınaeminim.Yalnızmevkiibenimiçinehemmiyetlidir.Çünkübanaverilecekvazife,
![Page 106: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/106.jpg)
Komiteiçindebanahasılolankanaatıgösterecektir.EskidenarzuettiğimMilliMüdafaaVekâletiGenelSekreterliğikadrosuolmasıbeniençokmemnuneder.Çiftgörevdeverilebilir,hepsiolur.Yalnızherzamaniçinarzuettiğimşu:TürkOrdusundayapılacakıslahatta,tasfiyedevebunlarınplanlamasındayakındanalakadarolmak,buhusustakendimiçokhazırlıklıbuluyorum.Meslekhayatım20seneyigeçiyor.Hersahadaepeytecrübesahibioldum.Ennihayetzatenmesleğimbu.Bununplanlanmasındaherkestençokfaydalıolacağımainanıyorum.Buradayapacağımhizmet,beniherşeydençokmemnuneder.Ordununkalkınmasındaatılacaktemellerintaşınmasındabenimdeharcımınbulunmasınıistiyorum.Hayattaarzularımdanbirisidebuydu.Esasgayemeulaştım.Şimdimemlekethürriyethavasıiçindeçalkalanıyor.Birmüddetsonra1961senesininilkveyavesonbaharındaserbestseçimlereiktidardevredilecek,artıkbundanşüpheyok.AmabirbuçukseneiçindeTürkOrdusu’nunezelîdavalarıhalledilmeli.Sağlamtemellerebinaedilmeli,genişbirplanlamaile
![Page 107: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/107.jpg)
muassırdevletlerordularıseviyesineçıkarılmayaçalışılmalıdır.BudevreiçindeOrduyaiyibirveçheverilmezsebirdahabununkadarmüsaitbirzeminbulunamayacaktır.Ve15-20senesonraaynişekildehükûmetdarbelerinibeklemeklazımdır.Onuniçinbencehemenbuişebirplançerçevesinde,önceliklertayinedilmeksuretiyle,başlanmalıdır.Buyapılmadığıtakdirdebütünemeklerimizboşagidecektir.Yeniyetişengençsubaylarveyasubayolacaklaristikbaldebizleriaffetmeyeceklerdir.Nasılbizlerbizdenevvelkileriaffetmeyipdebudavayahayatlarımızıfedaederekatıldığımızgibitarihtekerrüredecektir.İştebenimhayattakalanikinciarzum.İnşallahodatahakkukeder.
Hak,Adalet,Hürriyetiçinherzamanmücadeleyehazırım.Haksızlığauğradığımzamanlar,mücadelehırsımdahaçokkuvvetleniyor.Bundanböylekararlarımıkendimvereceğim.Hiçbirzamanarkadaşlarımınsamimiyetindenşüpheetmemekleberaber,kendimmakulbulduğumharekettenbaşkatürlüsünekalkışmayacağım.Bakalımhayat
![Page 108: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/108.jpg)
bundansonrabananelergösterecek?..
![Page 109: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/109.jpg)
II.KISIMBonnAlmanya25Kasım1960
Kore’denayrıldıktansonrahatırayazmayafasılavermiştim.Bununsebebiçeşitliidi.Birincisi,yurdadönüşteeskikomitearkadaşlarımtarafındannasılkarşılanacağımidi.İkinciside,komiteninfaaliyetiniiyicetetkiketmedenbirşeyyazmakistemiyordum.Çünkühertürlümanaçıkartabilirlerdi,bazendetehlikeliolabilirdibenimiçin.Fakatşimdiartıkbütüntehlikebulutlarıdağılmıştı.Şöyleki:
İkinciihtilâldekansızatlatılmıştır.Şimdikolaylıklahadiseleridahaemniyetlesıralayabilirim.
Kore’den8Ağustos1960günüİzmir’edöndüm.Gemideçoküzgündüm,çünküuzunbiryolculukyapmış,çokyalnızkalmıştım.Helememlekethaberlerindençokazhaberdarolmuştum.İzmir’deyalnızailemtarafından
![Page 110: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/110.jpg)
karşılanacağımıbiliyordum.
![Page 111: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/111.jpg)
KadrodaSoğuklukGemisahileyanaştığızamangemiyeilkgelençokeskikomitearkadaşımKurmayYarbaySezaiOkanoldu.Onunbenikucaklayışıçokheyecanlıolmuştu.Gözyaşlarımızortuttum.BenimiçinhususiolarakAnkara’dangelmişti.Birmüddetnesöyleyeceğimibilemedim.Çokmütekannisolmuştum.Benigeneilkdefaarayıpkoşupgelen,geneoasilkardeşimolmuştu.Banayetmişgündürçektiğimıstıraplarıbirandaunutturdu.GemideninerkenAlparslanTürkeş’tenşutelgrafgelmişti.
Vatantopraklarınakavuştuğunşusırada,senikarşılayamadığımdançoküzgünüm.Hoşgeldin.Sevgivehasretlegözlerindenöperim.Görüşeceğimizgünüsabırsızlıklabekliyorum.
Onadaçokmemnunoldum.Demekodaşimdiyekadaryaptığıhatalarıazdaolsatamirekalkıyordu.SezaiOkanöğledensonraAnkara’yagitti,hattabenideberabergötürmekistedi,fakatailemgeldiğiiçinberaberİstanbul’a
![Page 112: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/112.jpg)
dönmekmecburiyetindeydim.
Tayinyerimbelliolmuştu.HarpOkuluKurmayBaşkanlığı’nagidiyordum.SezaiOkanakşamüzeriİkinciYurtiçiBölgeKomutanlığıKurmayBaşkanıAlbaySait’etelefonederekbenimaceleAnkara’yahareketetmemibildirmiş.“Komitearkadaşlarınbekliyor”demiş.Bukadaraceleetmelerindebirsebepolduğunusezdim.Hareketlerindetamamiylesamimiidi.Bendehemenİstanbul’ageçerekailemibırakıp.12Ağustos1960’taKr.Bnb.TurhanYavçan(ozamanİstanbulValiMuaviniidi)ileberabertayyareileAnkara’yahareketettik,yineEtimesgutHavaalanındaSezaiOkanbenikarşıladı.Bana“Geleceğinihiçbirarkadaşabildirmedim”dedi,“hemenseniBüyükMilletMeclisi’negötüreceğim”dedi.Bengitmemekiçinısrarettiysemdezorlagötürdü.İlkdefaMeclisbinasınagiriyordum.Heyecanlıidim.Çünküdiğereskikomitearkadaşlarımınnasılkarşılayacağınıbilmiyordum.İçlerindedeğişenlerolabilirdi.Helebenimtanımadıklarımdavardı.Dahaziyadegençlerindurumunu
![Page 113: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/113.jpg)
merakediyordum.Onlarınhareketleribanadahaçokdokunurduçünkü.Bütünbunlarakendimihazırladım.Malumyainsanlarbüyükhizmetlergördüklerizamandeğişebiliyorlar.Buölçülerimdeyanılmamıştım.SezaiOkan’ınodasındaoturuyordum,ilkdefaiçeriBinbaşıVehbiErsügirdi.Sınıfarkadaşımolmasınarağmenbenipekresmikarşıladı.Demeköyleicapediyordu.ArkadanRafetAksoyoğlugeldi.Onunkidepekokadarsamimiolmadı.Nedenolduğunusonradanöğrendim.Çünküyüzümebakacakdurumyoktu.Halbukiozamanakadarbenonuniçdurumundanhaberdardeğildim.Sezaianlattığızamanbileinanamamıştım.DündarSeyhandaaynışeylerihakkındasöyleyincedonupkaldım.BuşahıslarındurumuböyleoluncaKomiteçokşeylerkaybediyordudemek.SezaiOkanAlpaslangelincebenimkendisinibeklediğimisöylemesiiçinodacıyatembihetti.BirazsonraTürkeşodayagirdi.Beniçoksamimiolarakkarşıladı.Hemen,odasınagötürdü.Ondakikayalnızkaldık.Mektuplarımanedenzamanındacevapyazamadığınıbildirdi.AkşamaBaşvekâ-letbinasındarandevuverdi.
![Page 114: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/114.jpg)
“Oradauzunboylugörüşürüz.SenKore’yegittiktensonrakomitenedurumaldı,geniştafsilatveripanlatacağım”dedi,“Kimseyidinlemedenbenidinle”dedi.BenSezai’ninyanınadöndüm.ÖğleyemeğiniberaberMeclis’teyedik,yemeksalonundaOsmanKöksal,EkremAcunerdevardı.Aynımasadaoturuyorduk.OsmanKöksal,Türkeş’indurumundanbahsediyordu.Vebanadönerek“Talâthayattabirtekhatayaptın.OdaTürkeş’iiçeriyesoktun”dedi.ÇünküTürkeş’ikomiteyebenElazığ’danyazıpteklifetmiştim.Ekremdetasdiketti.Bendekendilerineaynenşöylesöyledim:“Evetiçeriyesoktum,fakatbenKore’yegittiktensonrasizaranızda,onanedenbukadarfırsatveripsivrilttiniz,niyefrenleyemediniz?”dedim.Veşöylebirşartkoştum.“Yegâneendişenizbuise,benonunhareketlerinifrenlerim,olmazsahayatımpahasınaolsunonabirçarebulurum”dedim.EkremAcunergüldü.Yalnızbenoandaherşeyianlargibiolmuştum.Hemenincedeninceyetetkikekoyuldum.Türkeş’inBaş-
![Page 115: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/115.jpg)
vekâleteMüsteşarlığıherkesiürkütmeyebaşlamıştı.AkşamüzeriTürkeşilebuluşacaktık.Başvekâletegittimbenibekliyordu,odasındagörüşüyorduk.Komiteninbenayrıldıktansonranedurumaldığınıanlatıyordu.İhtilâldenönceEkremAcunerileanlaşamadıklarınısöylüyordu.HazırlıklarınnasılyapıldığınıanlatıyordukiiçeriyeYüzbaşıMuzafferÖzdağgirdi.Türkeşbeniona,eskikomitearkadaşlarımdandiyetakdimetti.
![Page 116: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/116.jpg)
KanÜstüneYeminEtmişlerdiYüzbaşıbirazduraksadı.GülerekKomitenineskiliğininneolduğunusordu.Bendesamimiolarakkarşılayarakkısacatarihçesindenbahsettim.Türkeş,hiçsesçıkarmadandinliyordu.Fakat,Özdağbuanlattıklarımahiçmemnunolmadı,yüzüdeğişti.“Bukomiteninkuruluştarihi1956”dediğimzamanobana“Bizlerdahaevvelkomitekurmuştuk”dedi.Bendeolabilirdedim,yalnızmerakedipsordum“Hangitarihteyüzbaşım?”dedim,“1952senesinde”dediveanlatmayabaşladı.Benkendisinesordum“Ozamanrütbenneidi?”dedim.“HarpOkulu’ndaidim”dedi.HattaHarpOkuluSilahhanesindekanlarınıakıtarakbugünMilletMeclisi’ndeettikleriyeminimendillerininüzerinekanlarıileyazdıklarınıiftiharederekanlattı.Ozamanikincisualimisordum:“1952yılıTürkiye’dedemokrasininaltındevridir.Osenelerdesiziihtilâlesürükleyennesebeplervardı?”dedim,veilaveettim,“Komitenintarihinigeriyegötüreceğimdiyeçoktehlikelibiryolasaptığını,bundançeşitlimanaların
![Page 117: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/117.jpg)
çıkabileceğinivebirdahabuhususubuşekildehiçbiryerdeaçmamasını”kendisinegayetsamimiolaraksöyledim.Herhaldebukonuşmalardanhiçmemnunolmadı.Türkeşsesiniçıkarmadandinliyordu,hiçfikiryürütmedi.Özdağfazlaoturmadı,ayrılıpgittiayrıldı.Türkeşarkasındançokakıllıbirinsanolduğunusöyledi.Bende“Olabilir”dedim.Odayabirçokziyaretçilergeldiğiiçinserbestkonuşamadık.Ertesigünaynısaattebuluşmaküzereayrıldım.
BirgünsonraSezaiOkanileMeclis’tegörüşürkenbenimartıkvazifeyebaşlamamısöyledi.Nevazifesidedim,osıradaordudanemekliolacaksubaylarıtespitetmekiçinbirheyetvazifegörüyordu.Oheyetedahilolmamısöyledi.Heyetinçalışmatarzınıgördüm.Zatenhemenhemenbitmeküzereidi.DündarSeyhan’dangereklimalumatıaldım.Fakatböylebirheyettevazifealamayacağımıbildirdim.Çünküişbitirilmişti.Sonandaböylebirtasfiyehareketinekatılıpvicdanimesuliyetaltınagirmekistemiyordum.Yoksabaşındanbaşlamış
![Page 118: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/118.jpg)
olsaidimsevesevedevamederdim.Hiçbirvazifekabuletmedenkomiteninçalışmatarzınıtetkikekoyuldum.İlkandabirahenksizlikgözeçarpıyordu.Hiçbirbeyanatbirbirinitutmuyordu.OrtadabirTürkeşmuammasıvardı.Başvekâletmüsteşarımakamınıişgaletmesiherkesiürkütüyordu.Çünküoradaoherşeyehâkimdurumdaydı.İlerisiiçintehlikeliolarakgörülüyordu.Onuniçinarkadaşlarlagörüşmelerdeonunoradanuzaklaştırılmasınakararverildi.Buişi,OrgeneralCemalGürsel’eempozeetmekicapediyordu.BuvazifeyiOsmanKöksalileSezaiOkanüzerinealdıvelayıkıylayaptılar.NihayetCemalPaşaTürkeş’ideğiştirmekiçinkararvermişti,osıradabütünkomiteüyelerideAnadolu’dayapacaklarıgeziprogramınagörehazırlıklaryapıyorlardı.
24Ağustos1960günüorduevinegittim.Hv.Alb.HalimMenteş’inodasındakonuşuyorduk.Benimhiçbirşeydenoandahaberimyoktu.Halim’e18Ağustos1960tarihindeyazdığımbirkaçsayfayazıyıokumasıiçinuzattım.“Benimgörüşümüveçalışmatarzımınana
![Page 119: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/119.jpg)
hatlarınıöğren”dedim.
![Page 120: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/120.jpg)
TemelGörüşlerimveÇalışmaTarzımYazımşuydu:
1.AnaFikir:
a.Demokrasimiziiçinedüştüğüçıkmazdankurtarmak,sağlamtemellereistinatedenbirdevletmekanizmasıkurmak.
b.Kısazamandaserbestseçimlehükûmetisivilidareyedevretmek.
2.Buşıkaltındayapılacakişler:
a.Anayasa,
b.SeçimKanunu,
c.BasınKanunu,
d.İspatHakkıKanunu,
![Page 121: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/121.jpg)
e.Atatürkinkılaplarınıkorumakanunununçıkarılması.
3.Diğerönemliişler:
a.Sakıtlarınmahkemelerininneticelendirilmesi(kısazamanda),
b.DemokratParti’ninkapatılması,
c.Yenibirpartininkurulmasınagidilmesi,
d.HalkPartisi’niniçindebulunanmüfritlerin,lekeliinsanlarınpartiiçindetasfiyesininyapılmasınınsağlanması.
4.TürkSilahlıKuvvetlerinidaimayekvücutbulundurmak.
Bununiçin:
a.Kilitnoktalarınabilhassatümen,tugay,alaykumandanlıklarınaveokulkumandanlıklarınagüvenilir,basiretli,enerjikkimselerigetirmek.
![Page 122: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/122.jpg)
b.Subaylarınrefahseviyeleriniarttırmakiçintedbirleralmak.(Budasenelerceihmaledilmişordununanadavalarınınhalledilerekgereklikanunlarınvetalimatlarınkısazamandaçıkarılaraktatbikedilmesiileolur.)
c.Ordudakikitlehalindeyapılantasfiyeninbittiğiniresmenilanetmekvemüteakiptasfiyeleriancakkumandanlıklarınselâhiyetinebırakarak(sicilveidariyollardan)işeyaramayanlarınküçükküçükpartilerhalindeyapmak.
d.Orduyaaithalledilmesiicapedenanadavalarınhalliniseçimlerdenenazdörtayevvelbitirmek.
5.Emniyettedbirleri:
a.Memleketdahilindekimühimvilayetlereaskerivalilerintayini.
b.İstanbul,AnkaraveGüneydoğu’dakikıtalarıntakviyesi.
![Page 123: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/123.jpg)
c.Büyükvilayetlerdebulunaninzibatkıtalarınıntakviyesi.
d.Hazırkıtalarınihdası.
e.Jandarmabirliklerininmühimvilayetlerdetakviyesi.
f.MiliEmniyetTeşkilatınınrevizyondangeçirilerekyenidentakviyesi.
g.PolisTeşkilatınınrevizyondangeçirilerekyenidenteşkilatlandırılması.
h.İnkılapMahkemelerininlüzumuhalindederhalfaaliyetegeçecekşekildehazırlıklıolması.
i.Cezalarıntatbiki,mahkemeleringörülmesiçokkısazamandaihtilâlhükûmetineyaraşırşekildekesinolması.
j.Milletinnabzınıdaimaeldetutmak,tedbirlerindozajınıbunagöreçokelastikiveoynakbulundurmak.
![Page 124: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/124.jpg)
6.MilliBirlikKomitesi’ninharekettarzı:
a.Yıpranmışveyamuvaffakolamamış,yapılantahkikattanoksanıgörülmüşbakanlarınderhaltasfiyesi.Yerineseçileceklerinçokesaslıtetkikedilerekgetirilmesi.
b.MBKyekvücutolarakçalışmasınıntemini,ikilikveyagruplaşmayameydanvermemek.
c.MBKiçersindeufakbirgrubunanaplanlayıcıolarakseçilmesi.
d.MBKiçindeçalışmavehattıhareketdisiplinininkurulması.
e.Meclistoplantılarınınmuhakkaksurettezaptaalınması.
f.MBKiçindealınanmühimkararlarınkomiteharicinesızmasınınönlenmesi.Bununiçinçokağırmüeyyidelerinkonulması.Herferdinkomiteprensiplerine,tamimlerineriayetedilmesininsağlanması.
![Page 125: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/125.jpg)
g.Komiteiçindeherhangibirmeselehakkındatartışılıpkararalındıktansonraofikrindışardaaynışekildesavunulmasınınveyayayılmasınınsağlanması.
h.Yapılanhertürlübeyanatlardatambirbirlikveberaberlikolması:
Mümkünolduğukadarazbeyanatverilmesi.
Mühimbeyanatlarınkomiteceseçilmişbirheyettarafındankalemealınması.
Beyanatlarınçokaçık,kesinvekısaolması.
MBKiçindekimuhtelifşekildeçalışankomisyonlarıniçindeancakbirkısmınınbeyanatvermeyeselâhiyetlikılınması.
i.MBKüyelerininmecliserkânıolarakriayetedeceklerihususlarıntespiti.Harekettarzlarınıntahditedilmesi.Vekâletlerilemünasebetlerinhudutlarınınçizilmesi.
j.MBKüyeleriyalnızplanlayıcıvehazırlayıcı
![Page 126: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/126.jpg)
olarakçalışmalı.BirikiyermüstesnaicraunsuruolarakMBKiçindeplanlamagücününazaltılmaması.
k.MBK’nınDevletkalkınmasıiçinanaplanıhazırlayıpilgilivekâletleregereklidirektifiverip,teferruatlıplanlarınhazırlanmasınınvekomitecekabuledilenplanlarıntatbikininsağlanmasınınvekâletleregenişselahiyetvererekinisiyatiflerlehareketetmelerinemüsadeedilmesi.Yalnızplan,prensiplerintatbikindekikontrolvazifesiniyapması.
l.TeferruatlıplanlamaveincelemekomisyonlarınınherVekâletinkendibünyesiiçindekurulması.
m.ÇıkarılacakmühimkanunlardaBakanlarKuruluilebidayetteçokiyimutabakatavarılmışolmasıvekoordinasyonunihmaledilmemesi.
n.MBKkararlarınıçokbüyükzaruretolmadıkçadeğiştirilmemek.
o.Hiçbirsuretletavizverilmemek.
![Page 127: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/127.jpg)
p.Hiçbirzamanteferruatlıplanlamayadalmamak.
q.Memleketiniçindeesendörtçeşitcereyandankomiteüyelerininkendilerinikurtarmasıgerekir.
(1)DemokatParti’ninçeşitliyollardantesiri.
(2)HalkPartisiiçindebulunankötüruhluinsanlarınfikircereyanları.
(3)Dinistirmarcılarınıntesiri.
(4)Komünizmcereyanınıntesiri.AşırıMilliyetçiliğinsolakaçacağınındahesabakatılması.
r.MBKüyeleriningünlükhayatlarınınkontrolaltınaalınması.MBK’yısarsacakharekettarzlarındankaçınılması.
Netice:
a.MBKiçindetambirvahdet.
![Page 128: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/128.jpg)
b.Yekvücutbirordu.
c.Kuvvetlibiremniyettedbiri.
d.Genelplanlamaunsuruolarakçalışma.
e.Milletekarşıverilenvaatlerdesadakat.
f.Katiicraatvetavizeyerverilmemesi.
g.İhtilâlhükûmetineyaraşırşekildekesinharekettarzı.
h.Azbeyanat,çokiş.
i.Seçimtarihininkatiolaraktespiti.
j.Matbuatlaiyiveanlayışlımünasebetinkurulması.
Aldıokudu,bitirinceaynenşöylesöyledi:OdadaEmanullahÇelebivardı.“İştesamimiolaninsanböyledüşünür”beğenmişolduğundanEmanullah’averdi“Oku”dedive“Yarındakomiteüyeleriyletoplantıyapacağız,
![Page 129: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/129.jpg)
sendeİstanbul’agitme,kal,bufikirleritartışalım”dedi.“Toplantıyakimlerkatılacak”dedim.Ekrem,Sami,Mucip,Emanullah,Fikretdiyesaydı.
Mutedilgruptanbirhaylivardı.Benböylebirtoplantıyahiçbirresmisıfattaşımadığımiçinkatılamayacağımıbildirdim.“Yalnızburadayazdıklarımbenimgörüşümdür.Zatentoplantıdaolsambundanbaşkafikirlerimüdafaaetmemeimkânyoktur.Senbunlarıarkadaşlaraverokusunlar,başkaçıkaryolyokturbence”dedim.Kabuletti.MucipAtaklı’yavermiş,İstanbul’dandönünceyazılarıondanaldım.
![Page 130: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/130.jpg)
KadrodaİlkAçık,CiddiÇatlakveMeydanOkuma,
![Page 131: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/131.jpg)
HırsDişleriniGösteriyorHalimikincibirmeseleyiaçtı.“BirazevvelDündarSeyhanilegörüşüyorduk,çokacayipfikirlerivar,bendurumuhiçbeğenmedim.Birdekendisinisenyokla,bitişikodada,yalnızbendenbahsetme”dedi.DündarSeyhan’ınyanınagittim,fakatoradayabancılarolduğuiçinaçılamadım.Birara,HalimMenteşgeldi.Odadatenhalaşmıştı.Halim,mevzuyagirdi,“Söylebakalım,Talâtnediyor?”diyesordu.KonuşmamevzuuaçılmaküzereydigeneyabancılargelincebizhepberaberHalimMenteş’inodasınageçtik.Mevzuşuydu:
Ontanebakanvazifelerindenafedilmişlerdi.Yerinetayinbekleniyordu.Dündar’ınsavunduğufikir,onBakanyerinekomitedenarkadaşlarıngetirilmesiidi.BizdeHalimileikimizbununaksinisavunuyorduk.Çünküböylebirşeyyapıldığıtakdirdehemmilleteverilensözlerdenayrılınıyordu,hemdegelecek
![Page 132: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/132.jpg)
arkadaşlarınaslındamuvaffakolamayacağınainanıyorduk.Dahadoğrusu,altındayatanmanayısezmiştik.Birçokmahsurlarıbelirterekbufikridesteklemiyeceğimizibildirdik.Neticede,DündarSeyhankızdıvebaklayıağzındançıkardı.
“Arkadaşlarkomiteikiyeayrılmıştır.Buikigrupbirgüngelecekbirbirinitemizleyecektir.Fakatşunubilinkikuvvetbizdedir,ohaldebizlermuvaffakolacağız.Buşekildehareketedilmediğitakdirdebaşkaçıkaryolyoktur”dedi.Halimileikimizbirbirimizebakıştık.“Bufikirlerinihiçbirsurettetasvipetmiyoruz”dedik.“İşeğerkuvvetgösterisinekaldıysa,değişebilir”dedik.Böylebirtehlikeliyolagidilmemesinikendisineanlattık.Yenibakanlarıntamamiyleiyiseçilmiş,komiteharicindenolmasıtezinisavunduk.Okadarkuvvetlisebeplersundukki,bizimfikirlerimizikabulettiveyaedergibigözüktü.Ertesigünlerdekomitedeaynıyollardakararalındığıiçinkarşıgrubunarzuettiğişekiltahaddüsedemedi.Fakatbudenemeiyiolmuştu.Hakikimaksatlarımeydanaçıktıveistikbaliçin
![Page 133: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/133.jpg)
mutasavverplanlarıöğrenilmişoldu.Derhalikimizdehemenalakalıkomitearkadaşlarımızıdurumdanhaberdarettik.Lazımgelentedbirlerialmalarınıvekomiteiçindekiçalışmalarınıonagöretanzimetmelerinikararlaştırdık.İlköncemutedildüşünenzümreninçoğaltılmasılazımdı.Komiteiçersindedahabirçokkimselerkararsızbirdurumdaidiler.Netarafailtihakedeceklerinibilmiyorlarveyadurumdanlayıkıylahaberdardeğildiler.Onlarıaydınlatmakgerekiyordu.Komiteiçindekikulisfaaliyetleribuşekledöndürüldü.Neticeitibariylebirkaçarkadaşdahaaydınlanmışoldu.Buvaziyette;ekseriyetsağlandığısıradaOsmanKöksaltarafındanbirteklifhazırlanarakkomiteyegetirilmesikararlaştırıldı.BudaTürkeş’inmüsteşarlıktanayrılıp,komiteyedönmesiidi.Osman’ınbunuüzerinealmasınınsebebivardı.ÇünküOsmanbirgeceTürkeş’inBaşvekâlettekiodasındabirhadiseyeşahitolmuştu.
Türkeş,OrhanKabibay,DündarTaşer,DündarSeyhankonuşurlarkeniçeriyegirmiş.Çokhararetlibirmevzuuimiş,odahazırlananplan
![Page 134: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/134.jpg)
“yenifikirlerineyatmayaninsanlarınasılekarteedecekleri.”“Arkadaşlarburayaotuzsekizkişigeldik.Otuzsekizkişigideriz.Benimbaşkabirşeyeaklımermez”demiş.BusözleriaynenOsman’dandinledimkibendenbirşeysaklamazdı.Bendekendisine“Buvaziyettenhaberdardım”dedim.Budurumlagözlendikikomiteiçersindekiihtilafsonhaddesinibulmaküzereidi.
![Page 135: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/135.jpg)
HarpOkulu’naKumandanTayinEdildimBenimtayinimHarpOkuluKumandanlığı’naçıktı.Butayinişideçokçekişmeliolmuş.HarpOkuluKumandanlığı’natayinteklifimiTürkeşyapmış,taraftarlarıdesteklemiş.ButeklifeCemalMadanoğluileSamiKüçükitirazetmişler.FakatOsmanKöksal,SezaiOkan,EkremAcunerfilandestekleyincetayinimkolaylıklakabuledilmiş.OzamanakadarCemalMadanoğluveSamiKüçük,beniiyitanımıyorlardıTürkeş’inadamızannetmişlerdi.Haklıidiler,sonradangayetiyitanıdılarzannediyorum.Türkeş’igayetseyrekgörüyordum.Ensonolarak3Ekim1960günüHarpOkulu’nunaçılıştöreninegelmişti.Oradamerasimdensonraayaküstügörüştük.OkulaKomitearkadaşlarımsıksıkgeliyorlardı.YalnızTürkeştaraftarıtanınangençlerhernedensemesaiharicizamanlardaokulagelmeyitercihetmişlerdi.İlkdefaYüzbaşıMuzafferÖzdağbirgünsaat19.00’daokulagelmişveoakşam
![Page 136: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/136.jpg)
SekizinciBölükilebirlikteyemekyemiş.ErtesigünüAlayKumandanıTurgutdurumubanabildirdi.DerhalAlayKumandanınaşuemriverdim:“Bundansonrahiçbirkomiteüyesiiçeriyeyalnızbırakılmayacak.“Geldiklerindemesaidahiliisebanagetirilecekveyahaberdaredilecek.Mesaihariciisenöbetçiâmirirefakatindeziyaretçisalonundakabuledilecek.Emirçoksıkıolarakuygulandı.Hattabundanalınanlarbileoldu.BirPazargünüDündarTaşerokulagelmişti.Nöbetçiâmiritelefonileevebanabildirdi.Bendekendisineziyaretçiodasındaağırlamasınıbildirdim.Buziyaretlermaksatlıidi.HarpOkuluilebirnevikuvvetgösterisiyapmakistiyorlardı.Bilhassagençsubaylarla,bölükvetakımkumandanlarıiletemassağlamayıarzuediyorlardı.Bizdezamanındaaynıyollardanyürümüştük.Fakatartıkodevirgeçmişti.Buşekildekiharekettarzlarınınmahsurlarınıarkadaşlarabildirdim.Sezai,OsmanveMucip’eanlattım.Dahasıkıtedbirleralacağımı,ozamanhiçkimseyiiçeriyesokmayacağımısöyledim.Küçükvaziyetedüşmemeleriniistiyorlarsakomiteüyelerinin
![Page 137: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/137.jpg)
ziyaretlerininmesaidahilindeyapmalarınıbugibiarkadaşlarahatırlatmalarınıbildirdim.Akislerigözüktü.Birdahaböyleziyaretçilergelmedi.YalnızYüzbaşıNumanEsin,RıfatBaykalbirkeregeldilersedealaykumandanınıvebeniziyaretettiler.RifatBaykalikincigelişindedeçokkısabirmüddetiçinAlayKumandanınınyanındakaldı.OgelişindebeniziyaretegelenMucip,Emanullah,Halim’itakipetmiştiveaynenonlaranizamiyedengirerken“Sizbüyükleri,bizdeküçükleriziyaretederiz”dedi.Busözlerdeinsanabirçokderinmanalarçıkartıyordu.
![Page 138: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/138.jpg)
Türkeş’inBaşbakanlıkMüsteşarlığıBirgecesaat22.00raddelerindeTürkeşokulageldi,benhenüzyatmamıştım.OzamanBaşvekâletMüsteşarıidi.Halindebirtelaşsezdim.Buvakittebeniaramasınınbirmanasıvardı.Çünküartıkogünlerdekendisinimüsteşarlıktanuzaklaştırmakiçinmücadelesafhasısonhaddegelmişti.Banayanayakılaarkadaşlarınınkendisiniiyitanıyamadıklarını,halbukihareketlerindesamimiolduğunu,hiçbirzamanTurancılıkpeşindeolmadığını,uzunmüddetiktidardakalmayıarzuetmediğiniarkadaşlarınınyalnışanladıklarınıyanayakılaanlattı.Kendisinefikirlerimiaçıkolaraksöyledim.18Ağustos’tayazmışolduğumyazıyıveanadüşüncemiokudum.Çokgüzelbuldu,“Bundanbaşkabirşeydüşünmüyorum”dedi.Bende“Ohaldeanlaşmamamıziçinsebepyok”dedim.“Herikitarafdabirazfedakârlıkedersekfikirlerdeanlaşırız”dedim.Oilkişolarakşunuteklifetti.“Osmanmüsteşarlıkiçinhazırladığı
![Page 139: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/139.jpg)
teklifiMeclis’egetirmesin”dedi.Saat01.00’ekadarkaldı,çokuzunkonuştuk.“YarınSezai,Osmanilegörüşeyim,teklifinisöyleyeyim,bakalımnediyeyecekler”dedim.Meclis’egittimSezaiilegörüştüm,“Artıkonaitimatkalmadı”dedi.“Çoksöyledim,hareketlerindenvazgeçmiyor,gizligizligençlerleçalışıyor,oradanuzaklaşmasılazım”dedi.“İstersenOsmanKöksal’ladagörüş”dedi.Onunladagörüştümodaaynıkanaatteidi.BaşvekâletegittimAlparslanTürkeş’edurumusöyledim:“Şunuteklifediyorlar,kendidurumusarsılmamasıiçinMeclis’iKomiteüyeleriicramevkilerindeçalışmamalarıiçinteklifikendisigetirsindediler.”Bunukabulettiremedim.Onunüzerine:“Benimyapacağımbirşeykalmadı”dedim.“Senbilirsin,teklifikabuletseniyiolur”dedim.“Hayır,mücadeleederiz”dedi.
Başvekâlettenayrıldım.İkigünsonraOsmanKöksal’lagörüştük.“CemalGürselPaşaiknaoldu,değiştirecek”dedi.OsıradaKurmayAlbaySadiKoçaşdaLondra’dangelmişti.CemalGürselPaşaileiyikonuşurdu.Sezaiileikimiz
![Page 140: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/140.jpg)
durumukendisineiyiceanlattık.ErtesigüngörüştüveodadurumuiyiceCemalPaşa’yaanlatarakiknaettiğinibildirdi.Birkaçgünsonrada,AlparslanTürkeşmüsteşarlıktanayrıldı.Buhususilkplandahalledilmişoldu.Kendisinievdeailesiileberaberziyaretettiğimdegeçmişgünlerianlattım,“Kendikendineçekilmişolsaydındahaiyiolurdu”dedim.“Bendebenimlekıskanıpuğraşanlarlauğraşacağım”dedi.BunlarınbaşındaSamiKüçükgeliyordu.Ekrem,OsmanKöksal’adaitimatetmiyordu.
![Page 141: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/141.jpg)
Türkeş’inGizliToplantılarıBusıradaBinbaşıDündarTaşer’ehernedensepekbelbağlamıştı.ZırhlıBirliklerOkulu’ndaTankTaburuvardı.BinbaşıDündarTaşerorayasıksık,zamanlızamansızgelip,kuvvetgösterisiyapıyordu.VegizligizliTürkeşgrubutoplantılartertipediyorlardı.Bunlardanhephaberdarolunuyordu.Amaonlarherdefasındainkâryolunasapıyorlardı.Durumartıkiyiceanlaşılmıştı.Komitetamamıylaikigrubabölünmüştü.İçiniçinbirbirlerinekarşıcephealıpbirdiğeriniekarteetmeyebakıyordu.Bununtesiriorduyadayayılmıştı.HeleAnkara’dakibirlikkomutanlarıilkanlardaneyapacaklarınışaşırmışlardı.Fakataklıselimhâkimoldu.BenAnkara’dayaptığımtemaslardakaracıarkadaşlarladatamfikirbirliğinevarmıştık.HavakuvvetlerindeHalimMenteşçokmühimroloynamıştı.HavaKuvvetlerideyekvücutolarakaynıcephedeidiler.
3Ekim1960günüDevletReisiCemalGürselPaşabenibaşvekâlettekimakamınaçağırdı.Çok
![Page 142: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/142.jpg)
eskiden,yüzbaşılığımdanberibenitanırdı.Mektepleilgilibirkaçsualsorduktansonraasılmeseleyegeldi.Komiteiçindesongidişatıniyiolmadığını,bazıkimselerinsapıkfikirleresahipolduğunuvebunlardanbirkısmınındaHarpOkulu’nuzamanlı,zamansızziyaretettikleriniduyduğunubildirdi.Bendekendisinedurumuanlattımaldığımtedbirleribildirdim,verdiğimemirlerisöyledim.HarpOkulu’naitimatedileceğini,şahsenhangifikirdeolduğumusöyledim.Bununüzerine“Evet”dedi“zatenOsmanKöksal,SezaiOkansenindurumunubanaanlattılar.Bunlarıneskiarkadaşıymışsın,komiteninkurulmasıdasanaaitmiş,hepsiniöğrendim.Şimdidevaziyetitammanasıylakavramışvaziyettesin,sanabuhusustasöyleyecekhiçbirsözümyok,tamemniyetlebakıyorvegüveniyorum”dedi.Müsaadeisteyerekyanındanayrıldım.
![Page 143: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/143.jpg)
KomiteÜyelerininZiyaretveToplantılarıOgünlerdekomiteüyelerindenziyaretimegelenlersıklaşmayabaşladı.YinebirgünAlparslanTürkeşgeldi.“BugidişatiyideğilTalât,artıkbunabirçarebulalım”dedi.“Eskiarkadaşlarbirarayageliptoplanalımvekararalalım”dedim.OandatelefonlaHalimMenteş’içağırdım.Benimodadaüçümüzuzunboylutartıştık.Neticeitibariyle,Halimvebenherikimizkendisineaçıkçaşunubildirdik:
“KomiteüyeleribugünSilahlıKuvvetleritemsiletmeküzereoradabulunmaktadır.Milletbiziöylebiliyor.Sizaranızdabölünmeksuretiylebununsırayetiniorduyakadaruzatmaklaorduyuikiyeparçalamayahakkınızyoktur”dedik.Onuniçinbuanagayeuğrundabasitplanlardanvazgeçip,fikirayrılığıolanhususlardakarşıkarşıyagelipgayetsamimiolarakanlaşmamızdanbaşkaçareyoktur,dedik.Yoksakomiteninikiyeayrılmışşekliilebirbirimizin
![Page 144: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/144.jpg)
hayatınıdahiortadankaldıracakplanlarhazırlamak,hudutharicietmeyidüşünmeksizlerebirşeykazandırmaz,memleketifelaketesürüklersiniz.“Bizhiçbirzamanfikirlerinizidestekleyemeyizveyardımcıolamayız”dedik.Bununüzerineepeytartışıldı.BizkurucuMeclis’inbiranevvelkurulmasını,komiteüyelerininKurucuMeclisdışındakalmalarını,MBK’nınyenibirsiyasîpartikurmamasını,siyasîhayataatılmakisteyenlervarsaMBKüyeliğindenayrılarakyenibirpartikurmasınıveyapartilereiltihaketmelerininuygunolacağıtezinisavunduk.
AlparslanTürkeşde“Öyleolsun,neyapalım”dedi.Onunüzerinebizdebuişlerigayetaçıkolarakfikirayrılığıolanikicephebirarayagelerekkonuşulsun,kartlaraçılsın,herikitarafbirbiriniiknaetmeyeçalışsındedik.İcapedersetoplantılarınızdabizdebulunalımdedik.“Peki”diyerazıoldu.BirveyaikigünsonraMuhafızAlayı’ndatoplanıldı.Bizlerkatılmadık,amaoradagörüşülenlerdenhaberdarolduk.ToplantıdaOsmanKöksal,SezaiOkan,Mucip
![Page 145: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/145.jpg)
Ataklı,SamiKüçük,Türkeş,OrhanKabibay,OrhanErkanlı,MuzafferÖzdağbulunmuşlar.Herkesgayetserbestolarakkonuşmuş.Birbirlerihakkındatasarladıklarıplanlarıdahisöylemiş,gizlibirşeykalmamış.Bazınoktalardabirbirlerinehücumetmişler,neticedebiranlaşmayavararak,komitedeHeyetiUmumiyeilebirtoplantıyapmayakararvermişler.Bizeöylebildirdiler.NetekimikiüçgünsonraKomitedenyirmidörtkişininiştirakettiğibirtoplantıdafikirkonusundakianlaşmazlıklargeceyarısısaat03.00’ekadarmünakaşaedilmeküzerebirkararabağlanmışveanlaşmayavarılmış,hattaşimdikiidarenin“Referanduma”arzedilmeişidekararaltınaalınmış.Osabah,OsmanKöksal,SezaiOkanbanatelefonederekbudurumubildirdiler.SonraOkuladageldiler,görüştük.Ogünküdurumdansonradatutumunnasılolacağınıplanlamaküzeredealtıkişilikbirplanlamagrubuseçmişlerdi.BuplanlamagrubunaMucipAtaklı,KadriKaplan,AlparslanTürkeş,OrhanKabibay,OrhanErkanlı,SezaiOkanseçilmişti.
![Page 146: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/146.jpg)
Oakşambuşekildekararalınmasınarağmenbuplanlamagrubuhiçbirzamantoplanıptambirplanlamayageçilemedi.Çünküherdefasındabirbahaneilekarşıtaraftoplantılarakatılmamış.EskidenolduğugibiTürkeşGrubunungizlitoplantılaryapmayabaşladıklarıhaberalındı.Aynızamandaeskihuylarındandavazgeçmediklerikatiolaraköğrenilince13Kasım1960harekâtınınyapılmasınakararverildiğinisonradananladık.
UzungörüşmelerdensonraisimlerüzerindedurularakneticeCemalGürsel’ebildirilmiş,odakatikararınıvererek“Neyapacaksanızyapın,eliniziçabuktutunuz”demiş.
![Page 147: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/147.jpg)
OndörtlerOlayı13Kasım1961
Busabahsaat8.00’deAlparslanTürkeşokulageldigene,telaşlıbirhalivardı.Banaartıkkomiteninişeyaramazhalegeldiğini,lağvedilmesiicapettiğiniveyeniseçimleregidilmesiiçinçaredüşünelimdediveilaveetti;artıkikincibüyüktarihikararınverilmesininlazımolduğunusöyledi.Bendekendisiniiknaetmeyeçalıştım.Kanaatimitekrarladım.Yekvücutbirkomitehalinegelmedenhiçbirişindüzelemeyeceğini,bununiçinneyapıpyapıp,anlaşmayapılmasınınuygunolacağınıteklifettim.“Buhususugeciktirmeyin”dedim.“Pekibizhazırızöyleise”dedi.“Sonragelgörüşelim,seniöğledensonraevdebekleyeceğim”dedim.Busıradatelefonçaldı,KurmayAlbayHalimMenteşbenimlegörüşmeyiarzuettiğinisöylüyordu.Hayhaydedim.“BakAlparslanTürkeşdeyanımda,gelistersenburadagörüşelim”dedim.“Hayır,bensenievdebekliyorum,acelegel”dedi.Türkeşdefazla
![Page 148: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/148.jpg)
yanımdakalmadı,gitti.Fakatherhaldeazdaolsabirşeylerdenşüpheediyorduzannediyorum.Fakathiçbirşeyçözemedi.
BenderhalMenteş’egittim.EmanullahÇelebiilebenievlerininönündebekliyorlardı.ArabadeğiştirerekHalimMenteş’inarabasınabindim.Arabadaüçümüzvardık.JandarmaOkulununönünedoğrugelirkenHalimarabayıdurdurdu.Banadönerek“Talâteskidenettiğimizyeminihatırlaveiçindentekraret,sanaikincitarihikararıbildireceğim”dediveverilenkararıaçıkladı.
“Artıkkomiteiçindetambirvahdetteşkiletmeyeimkânyok.Neticedahakötüyegitmedenanlaşamadığımızarkadaşlarıkomitedenayırarakuzaklaştırmayakararverdik.Bunlaremekliyesevkedilerekyurtdışınaçıkarılacakvebuharekâtbugecesabahakarşıtatbikedilecek”dedi.Bendederhalkabulettim.Banauzaklaştırılacaklarınlistesiniokudu.Dokuzkişiidi.Fakatogeceondördeyükseldiğini,ertesigünCemalMadanoğlu’ndanemiralıncaöğrendim.
![Page 149: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/149.jpg)
Halimbana13Kasımgünüsabahısaat06.00’daokuldabulunmamısöyledi.Ayrıldık.Okulageldimhiçkimseyehabervermedim.Öğledensonradaevdebekledim,Türkeşdegelmedi.Kendikendimeertesigüniçinokuldatatbikedilecekharekettarzınıdüşündüm.Saat07.00’yekadarhiçkimseyebirşeysöylememeyekararverdim.
![Page 150: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/150.jpg)
SessizİhtilâlBaşladı13Kasım1961
Saat05.30’daevinkapısıçalındı.Baktımbirdenizkurmaybinbaşısı,elindeKorg.CemalMadanoğlu’nunkartınıgöstererek,beniAnkaraKumandanlığı’ndabeklediğinibildiriyorduimzayıiyitetkikettimhemenhazırlanıpaşaıyaindim.AnkaraMerkezKumandanıP.AlbayHikmetAkıncılardavardı.AnkarakumandanlığınagiderkenMerkezK.bana“Nevar?”diyesordu.Baktım,hiçbirşeydenhaberiyoktu.Bende“Orayagidinceöğreniriz”dedim.Tamsaat06.00’daAnkaraKumandanlığı’nageldik.KorgeneralCemalMadanoğlu’nunodasınagirdik.İçerdePiyadeAlbayıRecepdevardı.Banadönerek“Senniyegeldin,durumubiliyorsunya”dedi.Bende“Emrinizialdım”dedim.Oandaikialbaybanayangözlebaktılar.
![Page 151: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/151.jpg)
EmirVerildiCemalMadanoğlubizeemritebliğetti.Kısacaşuidi:
1.Komitedenbazıarkadaşlarınihracınısağlayankararıbusabah07.00’detatbikedeceğiz.Herkesinkıtasıbaşınagiderekherhangibirharekâtakarşıbulunmasıiçinhazırolsun,dedi.
2.Tatbikedilecekplanınanahatlarınısöyledi.Odakısacaşuidi:
a.Komitedençıkarılacakarkadaşlarınhepsine07.00’detebligatyapılacaktı.Bunuemniyettenikisivilpolisyapacaktı.Herbirineikişermemurayrılmıştı.
b.Tebliğzarfınıbirsivilmemurkapılarıçalıpverecek,diğermemurevinönündebekleyecekti.
c.Zarfıniçindeşuyazılıidi.
(1)Emekliyeayrıldınız.
![Page 152: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/152.jpg)
(2)İkincibiremrekadarevinizdenayrılmayacaksınız.
(3)07.30’daAjansHaberinidinleyiniz.
d.Evindençıkanolursahiçbirsuretlezorkullanılmayacak,kapınınönündebekleyenikincisivilmemuroşahsayaklaşıpihtaredecek(evinedönmesiiçin),şayethareketinedevamederse,derhaltelefonlaenyakıninzibatkarakolunadurumbildirilecek.OzamantevkifedilerekMerkezKumandanlığı’nagönderilecekti.
Yeryerseyyarinzibatkarakollarıkurulmuştu.
e.Buşahıslarevlerindenezaretaltındabulundurulupsonrayurtdışınavazifeilegönderilecekti.
Oradakikumandanlararadyodayayımlanacakbeyanatıverdi.Banateksiredilmişkâğıtlardankalmamıştı.Ozamankendielyazısıile(EskiTürkçe)aslınıverdi.(Bendemevcuttur,saklıyorum.)Okuduk.Emrialıpayrıldık.Ben
![Page 153: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/153.jpg)
kendisinebirhusussordum.İkincibiremirverilipverilmeyeceğinivemütemmimemirleringelipgelmeyeceğinisordum.
ÇünküenkritikyerolarakHarpOkulu’nubuluyorlardı,oradabirreaksiyonolurmudiyeçekiniyorlardı.“Hayır”deditamamiyleseninisiyatifinlehareketedeceksinsanabırakıyorum”dedi.Ayrıldık,benderhalokulageldim.Saat07.00’yegelmeküzereydi.AlayKumandanıYb.TurgutAlpagutveKurmayBaşkanVekiliBnb.HüsamettinSevengül’ünarabalarınıgöndertipistettim.Onlargelinceyekadardanöbetçiheyetinitoplayıpşuemriverdim:
“Arkadaşlar,
Saat07.30’daradyoyudinleyinizvederhaltaburlaradağılaraktalebeninhaletiruhiyesinikontroledinizneticeyibanabildiriniz”dedim.BendePazarolduğuiçinhenüzyataktankalkanöğrencilerikontroletmekiçinkoğuşkoridorlarındadolaşmayabaşladım.Buaradahiçbirtaşkınlığatesadüfetmedim.Çocuklar
![Page 154: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/154.jpg)
hiçbirmanaverememişlerdi.Radyoneşriyatıüzerlerindebirşoktesiriyaratmıştı.Kahvaltıdansonrayavaşyavaşgruplaşmalarolmayabaşladı.Benderhalizinliçıkmalarınıserbestbıraktım,izinhevesiileokuldandağıldılar.Birkısımtalebeokuldakalmıştı.Saat10raddelerindeSıtkıUlayPaşageldi,eskitalebelerinihavuzbaşınatopladı,onlarabirnutukçekti.Benpekdinleyemedim.Yalnızşukokuseziliyordu:Budurumkarşısındabanadademekpekitimatedilmemişti.Çünkübenokulkumandanıikenonungelmemesiicapederdi.Talebelerevaktizamanındaçoktavizvermişolduğuiçintalebeleronugörünceçokşımarıyorlardı.ÇoklüzumsuzkonuşmalarcereyanettiğiiçinbenhiçbirzamanSıtkıPaşa’nınyanınasokulmadım.
Öğleüzerievimegittim.Arabaevimdebekliyordu.Saat14.00raddelerindeEmniyeteaitbirhususiarabageçtiveevinönündedurdu.ŞoförümlegörüşmüşveşunusormuşAlparslanTürkeş’inevinibiliyormusun?”demiş.Oda“Bilmiyorum”demiş.Oarababenevdençıkıncayakadareksikolmadıvedevamlıdolaştı.
![Page 155: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/155.jpg)
GeceOkul’dayatmamıziçinemiraldık,okuladöndüm.Saat20.00’densonrakomitedenarkadaşlargeldi.MuzafferYurdakuler,KadriKaplan,MehmetÖzgüneş,AhmetYıldız,EkremAcuner,FikretKuytakhariçhemenhemenhepsigeldiler.Benimodamdauzunboyluoturduk,görüştük.BuaradaKaraKuvvetleriKurmayBaşkanıMemduhPaşadageldi.KomitecilergittiktensonraMemduhPaşa’yıepeyaydınlattım.Veeskihatıralarınıdasöyledimepeyteessüretti.
Pazartesigününormalmesaiyapıldı.YalnızbuaradaOrhanKabibayhenüzelegeçmemişti.SıtkıPaşatekrarokulageldi.Telaşlıbirvaziyette.Kabibayburayagelipherhangibirşeyyapabilirdiyekorkuyordu.Kendisineteminatverdimvebirdahaokulagelmemesinin,dahaiyiolacağınısöyledim.NetekimKomitedekiarkadaşlaradabudurumubildirdim.Faydasızbirşey,talebeyiistimüstündetutmaktabirmanayoktu.Talebeonugörünceheyecanlanıyor,onunlüzumsuzkonuşmalarınıdabenhiçiyikarşılamıyordum.HattaOsmanKöksal’aşöyle
![Page 156: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/156.jpg)
söyledim:“Buzatbirdahaokulagelirsebenkumandanlığıterkederim.Banamıitimatedeceksin,onamı?Mesuliyetbanaaitolsagerek”dedim.Songelişiooldu.Buşekildeikiüçgünüevdenayrıgeçirdim.Evimleolantelefonmuhaberemikestiler.BenihariçtenarayanlartelefonbaşındailkönceCemalMadanoğlu’nubuldular.Çünküorayabağlatmış.Yaniesaslıtedbirleralınmışfarkındadeğiliz.NetekimOndörtlertevkifedilipMürtedHavaAlanınagötürüldüğüzamanOrhanKabibay’danbaşkasınınziyaretinegidemedim.OnadaOsmanveSezaiilebirliktegittik.Sırailearkadaşlaryolcuedildiler.Buişteböylecekansızbitti.KaraKuvvetleriKomutanlığındaderhalbirtayinkampanyasıaçıldı.Ondörtlerinadamıdırdiyelistelertanzimedildi.BenideTürkeş’inbirnumaralıadamıdırdiyelisteninbaşınakoydular.Bereketversin,Komitedegerikalanbütünarkadaşlarkimseninadamıolmadığımıbildikleriiçinbuyanlışlıkzamanındaönlendi.Budurumuduyarduymaz,Meclis’egittim.“Benimhakkımda%100yanılanlardiğerarkadaşlariçindeyanılabilirler,buşekildetayinlerekalkmayın,
![Page 157: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/157.jpg)
orduyuikiyeayırırız.Çokkötüneticelerdoğar”dedimsedekimseyedinletemedim.Amahataherzamaniçinkendinigösterdivegösterecekde.İlerdebuhususnasıltemizlenecekbilmem,çaresibulunurherhalde.
Benimiçindetürlütürlüsöylentilerçıkardılar.Tevkifedildi,dediler.Tayinedildidediler,Yassıada’yagönderildi,dediler.Herkeselaflazımimişçokdadostumvarmış.Zamanlaherşeyanlaşıldıveanlaşılacakda.
![Page 158: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/158.jpg)
EMİNSU’larınİhtilâlHazırlıklarıAnkara24Aralık1961
Bugünsaat11.00raddelerindeAnkaraKumandanlığı’ndantelefonettiler.“GeneralCemalMadanoğlusenimakamındabekliyor”dediler.Hemengittim.KurmayBaşkanıKurmayAlbaySelâhattinDemircioğlu’nunodasındaotururkenkendisinesordum.“EmeklisubaylarınPazargünüyapacaklarıtoplantıileilgilimi?”dedim.“Birazsabretbirazsonraöğrenirsin”dedi.Fevkaladebirhalolduğubellioluyordu.28.TümenKumandanıKurmayAlbayNuriHazerdegeldi.GeneralMadanoğlubiziodasınaaldı.OdadaK.M.K.Alb.MuzafferHeper,KurmayBaşkanıSelâhattinDemircioğlu,ben,Kur.Alb.NuriHazervardık.BirazevvelgeneralinodasındandahiliyevekiliTümgeneralMuharremİhsanKızıloğluçıkmıştı.Selâhattinkulağımaeğilerekyavaşça“Ufakbiroperasyon”dedi.Zatenanlamıştım.GeneralMadanoğlu
![Page 159: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/159.jpg)
masasınınüzerindeyenigelmişolanmesajıokudu.İzmir’dençekilmişti.Mesajözetolarakşuidi:EmekliGeneralMehmetAliAytaç’ınbirkonuşmasıvemeclistekendisineverilenbazısözlerdi.
“Teşkilatımızartık,pasifliktençıksın.Aktifolalım,geçkalıyoruz.Yaorduyadöneceğiz,yaöleceğiz.KurucuMeclis’ebizialmıyorlar,zorlagirmeliyiz.”M.AliAytaç“Benimkurmaylıkhizmetim24yıl,halbukiMBK’dahizmetibukadarolmayansubaylarvar,neolacak?Aktifhareketetmeliyiz,hakkımızıalmalıyız.”Bunabenzerbirsürühezeyandolucümleler...MehmetAliAytaçhavalanındaçokparlakbirşekildekarşılanmayı,yanikuvvetgösterisiyapılmasınıarzuediyordu.KâğıdınokunmasıbitinceGeneralMadanoğlu:
“Arkadaşlar,
Buakşamgenebirhareketyapacağız,çünküemeklisubaylarla–gedikliler–DemokratPartikuyruklarınınmüşterekenkurmuşolduklarıteşkilattatoplantıyapacaklar,bizlerinortadan
![Page 160: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/160.jpg)
kaldırılmasıhakkındaplanhazırlıyorlar.Onuniçinsizikinizbugeceevlerinizdeyatmayacaksınız.Kıtalarınbaşındakalacaksınız.Ailelerinizidebiryeregötürün”dediveşukısaemriverdi:
“1.Buhususuikinizdenbaşkaşuşahıslardabilecek.
MerkezKumandanıAlbayHikmetAkıncılar,
TrafikTaburKomutanıAlbayRecep,
JandarmaGenelKomutanıAbdurrahmanDorukPaşa,
MuharebeOkuluKumandanıAlbayReşat,
MuharebeTaburKomutanı.
2.Hiçbirsuretteyazılıemiryok.
3.Buadamlarherçeşitaskerelbisesiteminetmeklemeşgul(subay,er,general),dikkatliolun.
![Page 161: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/161.jpg)
4.Birliğinizegelenvekendipersonelinizdengayrısıtevkifedilecek.
5.Sizkumandanlarbirbirinizigizlicegörüpişiiçeridenidareedeceksiniz.Hazırkıtalarınızhazırolacak.
6.Nöbetçilerinizmütemetolacak.
Cephaneliklerkontroledilecek.
7.Saat21’densonraparolayıkullanmaküzeretelefongörüşmesiyapılacak.
Parola:Üçkutusigaraistemiştik.
İşareti:Sigaralarınızhazır.
8.DiğerBirlikKomutanlarınasaat23’tensonrahabervereceğim.Haydimuvaffakiyetler”dedi.
Benemritekrarettimayrıldık.Bendeokuladöndüm,nöbetçiamirinideğiştirdim.Saat20’deokulageldim.NöbetçiamiriAvniElevli’yeşuemriverdim:
![Page 162: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/162.jpg)
a.Nöbetçisubaylarınisimlistesinigetir.
b.Alarmiçinhazırkıtahazırlığınıyap.
c.Saat21’densonraokulagelentanınmayankimseleriderhaltevkifedinDördüncüŞubeMüdürü’nünodasınahapsedin.
d.Yatborusuilebirliktebütüntalebeyatırılacak.
e.Emniyetnöbetiartırılacak.
OsıradaAnkaraKomutanlığı’nınbeniistediklerinibildirdiler.Gittim.K.M.gecekiharekâtiçinyazılıemriverdi.
OradaGeneralMadanoğlu,SezaiOkan,SamiKüçükdevardı.Onlarlagörüşüpayrıldım.
NöbetçiAmirinemütemmimemirleriverdim:
a.Okuluncivarınakonacaknöbetçimiktarınıtayinettim.
b.Hazırkıtaolacakbirlikler,talebeismentespiti
![Page 163: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/163.jpg)
edildi.
c.Nöbetçiamirinesaat24’tebütünnöbetçisubaylarınıalıpyanımagelmesinibildirdim.
4.“Bütünbirliklerikontrolegidiyorum.Arabayıorayabırakacağım.Yayanolarakonbeşdakikasonragelirim.Benibulaşıkhanekapısındabekle,al”dedim.
OsıradaEmirSubayımSüvariBinbaşıTalipgeldivebanakatıldı.Beraberbirliklerigezdik,gitmişgibiyaparakokulaaynıplançerçevesindegirdik.
KurmayBaşkanı,EmirSubayıileaynıodadakalaraksabahakadardurumutakipettik.Saat02.00’detoplanmayabaşladılarsaat06.00’damiktarellibeşkişiolmuştu.Yapılanplannoksansıztatbikedildi.
TevkifedilenlerinlistesiniAnkaraKumandanlığıKurmayBaşkanıbanaokudu,çokaztanıdığıminsanvardı.Emeklisubayolarakbirikikişiyle,birkaçgedikligeriyaniDPkuyruklarıkadınlar
![Page 164: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/164.jpg)
davar.Tahkikatdevamediyor.Busuretleüçüncüharekâtdasessizbitirilmişoldu.Şimdihalenokuldahazırbirvaziyettebekliyoruz.
Buhadiseyiyapmaktageçbilekalındı.Çünküaylardırbununyapılmasınıarzuediyor,herdefasındakomitearkadaşlarımıikazediyordum.Bakalımneneticeçıkacak.
![Page 165: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/165.jpg)
SilahlıKuvvetlerdeBölünmelereKarşı
![Page 166: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/166.jpg)
SilahlıKuvvetlerBirliği25Aralık,Saat:18.00
14’lerintasfiyesindensonragörüşlerimgerçekleşerek,SilahlıKuvvetlerbünyesindebölünmelermeydanagelmeyebaşlamıştı.MBKüyeleriorduyutesiraltındabulundurmakiçinAnkaraveİstanbul’dabulunankumandanlarıfaaliyetegeçirerekkararlaraldırıyorlardı.
MBK’nıngeciciAnayasası,bizzatyapanlartarafındançiğneniyordu.İştebuolaySilahlıKuvvetleriçindeoldukçayıkıcıbirroloynamayabaşladı.14’lerintasfiyesindensonragerikalan23komiteüyesigruplarhalinde,orduiçindeaşiretreisiimişlergibitaraftartoplamayabaşladılar.Biryandanda14’lerinmağdurolduğunainanantaraftarlarıdaorduiçindeayrıbirteşkilatkurabilmekiçinbütüngüçleriileçalışıyorlardı.ArtıkOrdu,muhteliffikirakımlarınagöre,zümrelerehizmetetmekiçin
![Page 167: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/167.jpg)
siyasetiniçindebocalamayabaşlamıştı.İştebudurumkarşısındayinekendimigörevlihissettim.Ankara’dakiarkadaşlarımlabirfikiretrafındatoplanarakorduiçindeparçalanmayameydanvermemekveorduyuyavaşyavaşdaolsaMBKüyelerininelindenkurtarmakiçinSilahlıKuvvetlerBirliğiadınıverdiğimizteşkilatıkurmaküzereçalışmalarabaşladık.Ankaraveİstanbul’dakigençkumandanlarbazıtoplantılaryaparakbazıkararlaravardılar.Ordununbütünlüğünühedefalankararlarşunlardı:
a.TürkSilahlıKuvvetlerisebepvesaikineolursaolsunsiyasetekarışmıştır.HalenordudabulunanSilahlıKuvvetlerBirliğimensuplarıderhalsiyasetleilgilerinikesmelidirler.
b.HerkumandanveSubayastlarınıkendine,kendinidebirüstkumandanınabağlamalıdır.
c.Herkumandanvesubayyalnızkendikumandanındanemiralmalıveordudışıhiçbirsiyasîtesiraltındakalmamalıdır.
Nisan1961yılıbaşlarındadaHavaKuvvetleri
![Page 168: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/168.jpg)
Komutanlığı,KaraKuvvetleriveOrduKomutanlıkları,DenizKuvvetleriveHarpFilosuKomutanlığıveJandarmaGenelKomutanlığıarasındabukonulardaanlaşmaolmuş,emirvekomutamünasebetleribunagöretanzimedilmiştir.BumünasebetleriyürütmeküzerekomutanlarıniştirakiylebirTÜRKSİLAHLIKUVVETLERBİRLİĞİkurulmuştur.AncakbubirlikMBKüyeleriveyüksekkomutanlararasında“ALBAYLARCUNTASI”kurulduşeklindekabuledilmişvebuhareketimizegününiktidarınıellerindetutankişilerkarşıçıkmakiçinhertürlüyolabaşvurmuşlardır.SilahlıKuvvetlerBirliğiteşkilatınıkuranbizler,teşkilatımızıyüksekkumandagörevindebulunankumandanlarakadargeliştirirken,diğertaraftandaiktidarınfiilensahibiolduğunuherzamanaçıkçaortayakoymaktankaçınmayankişilerbuteşkilatıdağıtmakveilerigelenleritasfiyeetmekiçinçeşitlimetotlarüzerindehazırlıklaryapmayabaşlamışlardır.
Karşıolarakhareketedenherikicephedebirbirlerinitasfiyeetmekiçinçeşitliyollara
![Page 169: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/169.jpg)
başvurarakhareketegeçmişlerdir.
Birbirlerineaslaitimatetmeyenbuikigrubunverdiğiilkmeydansavaşı,AlbaylarCuntasınakarşıgirişilenhareketinbaşlamasıüzerineaçıkçaortayaçıkmıştır.
BudüşünceileilkolarakHavaKuvvetleriKomutanıKorgeneralİrfanTansel’inemekliyesevkiistenmiştir.AncakDevletBaşkanıGürselbukararınSilahlıKuvvetleriçindetepkiyaratacağınıilerisürerekkarşıkoymuş,neticede1Haziran1961günüTansel’inTürkiye’denuzaklaştırılarakNatoDaimiGrubu’natayininekararverilmiştir.
Gelişenolaylarınakışıiçindenihayet6Hazirangünügelmiş,SKBmensuplarıTansel’intayininidurdurmuşlardır.
![Page 170: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/170.jpg)
SilahlıKuvvetlerBirliğiAlarmaGeçiyor(TALÂTAYDEMİReskiihtilâlcilerdenTurhanYavçan’ayazdığıbirmektupta,Haziranolaylarınışöyleanlatmaktadır.)
9Temmuz1961
KardeşimTurhan,
Hatırlarsın,Kore’dendöndüktensonra“İhtilâlinemniyetealınmasıicapeder”demiştim.İşteoanafikirüzerindenyürüdüm.Eskiteşkilatıgenişlettim.BugünTürkOrdusundakilitbaşındabulunanbütüninsanlarbunadahildir.Aylardırçalıştıkvebazıprensiplervazettik.Üçayevveldebuprensiplerikomitedekiarkadaşlarımızaverdik.Bazılarıçokiyikarşıladı.Bazılarıdaaylarsonrabiziarkadanhançerlemeyekalktılar.Bunlarşunlardır:CemalGürsel,CemalMadanoğlu,OsmanKöksal,SezaiOkan,SıtkıUlay,AgasiŞen...HalbukibuaradaOsmanve
![Page 171: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/171.jpg)
Sezai’yenekadarbelbağlamıştım.Meğeronlarneimişler,bizimbukadaraçıkkalpliolmamızıonlarbidayettekabuledergibigöründüler,güyaakıllarıncafırsatbuluncadarbeindirmeyekalktılar,fakattersineoldu.HavaKuvvetlerikomutanının,emirsubayının(GÜRSEL’inemirsubayıAgasiŞEN...)marifetiyletayinindensonraişpatlakverdi.
EmirsubayıAgasiŞen,MasonCemiyetinegirmişti,diğerlerideonunizindenyürüyorlar,tesiraltındakalıyorlardı.BugündevletinbeşbakanıdaMasondur.Senkararınıver.
Buyukarıdasaydığıminsanlarınplanıilebiz2-3Hazirangecesihazırladıklarılisteileyenibirondörtlergibiemrivakiilekarşılaşacaktık.Bereketversin,elimiziçabuktuttuk,buzaferidörtsaatarailekazandık.
Derhalalarmageçtik,yoksabizişusuçlarileradyodadinleyecektiniz:CemalMadanoğluMilliSavunmaBakanı,KaraKuvvetleriKumandanıAlkoçilebirliktebirlistetanzimeder.Tabiîkienbaştasuçşu:
![Page 172: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/172.jpg)
1.HarpOkuluKomutanı,Komitedekihavacılarileanlaşmıştır.
2.BunlarOrduyuayıraninsanlardır.
3.Enkötüsükomünistlerehizmetedenlerdir.
BizehaberiikincibaşkanMuhittinPaşaverdi.
Ondansonrakiicraattamamenbizimhâkimiyetimizaltındacereyanetti.Buadamlarfazlainatetselerdi,harekâtageçiportalığıkanaboyayacaktık...Okadarşuursuzinsanlardı.Allah’tanellerindenbirşeygelmedi.Çünküartıkhiçbirkuvvetlerikalmamıştı.Buandadasıfırdırlar.Yedigünyedigeceuykusuzalarmdakaldık.YalnızşunasevinkibütünTürkOrdusu,Deniz,Hava,Kara,Jandarmabuandayekvücuttur.Diğeryoldadabunusağlayabildiysemartıkrahatölebilirim.
DavamızıbaştabulunanGenelkurmayBaşkanı’na,KuvvetKomutanları’na,ayrıcakabulettirdik.Şimdidemirgibiyiz,amabukadarkolayolmadıtabiî.Eskiidealarkadaşlarım,
![Page 173: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/173.jpg)
Türkiye’deherşeyehâkimdirler.SilahlıKuvvetlerşahsiyetinikazanmıştır.
7Haziran’daKomiteyebirültimatomçektik,benimkalemimdençıktı.GenelkurmayBaşkanı,MemduhPaşaköşkegötürdü.HastaDevletReisi’nekabulettirdi.Yirmidörtsaatmühletvermiştik.Onbirincisaatteyerinegetirdiler,yoksahepsinisilecektik.İşokadargerginsafhayagirmiş,sabrımıztükenmişti.Ültimatomşuidi:
a.HavaKuvvetleriKomutanıderhalvazifesineiadeedilecek.Öğleradyosundayayınlanacak.
b.BiziihbaredenlerveHavaKuvvetleriKomutanı’nınharcanmasınısağlayanlarvereceğimizlisteyegörederhalemekliolacaklar.
c.CemalMadanoğlu,OsmanKöksalderhalkumandanlıklarıbırakıpKomite’yedönecekler.
d.BirdahaSilahlıKuvvetlerinveKomiteninhaberiolmadankilitbaşındabulunankomutanlartayinedilemeyecekveemekliye
![Page 174: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/174.jpg)
sevkedilemeyecek.
e.DenizKuvvetleriKomutanı,KaraKuvvetleriKomutanıveMilliSavunmaBakanıderhalemekliolacak.
f.Komiteseçimlerekadarazaltılamaz.İstifaedemez,istifayazorlanamaz.
ŞimditamamiyledurumaSilahlıKuvvetlerhâkimdir.Bizdaimadoğruyoldaidik.Devamedeceğiz.Şimdikomitedesayacağımdokuzarkadaşaitimatedilemez:MucipAtaklı,HaydarTunçkanat,EmanullahÇelebi,Dz.YarbaySelahattinÖzgür,ŞükranÖzkaya,RafetAksoyoğlu,FikretKuytak,EkremAcuner,KadriKaplan.Bizgenebüyüklükettik,hayatlarınıbağışladık.İnisiyatiflerinikazandırıpkomiteyeiadeettik.Yoksaonlarısilmesaatmeselesiimiş...
Ondörtlermeselesinidegarantiyevesigortayaaldık.Onlarınkılınadakimseyidokundurtmayız.SilahlıKuvvetlerinhimayesindedirler.Yalnıznevarkisabırla
![Page 175: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/175.jpg)
beklesinler.Onlarbanavebizlerekarşıvazifelerinitammanasıylayapmadılar.Amabeniçindeiyitanıdığımbazılarınıunutamadım.Şimdibenidahaiyianlayabilirler.OrhanKabibaymektupyazmıştı,itiraflarıvardı,saklıyordum.Cevapyazmadım.Sebebimalûm...amafırsatdüşerseonaİrfanSolmazer’ebumektubumuoku,onlardanyegâneisteğim,itidallivesabırlıhareketetmeleridir.Herşeyinzamanını,tayininibizebıraksınlar.
Şimdimemleketçokkarışıktır.Kimnedersedesiniktisadikrizvardır.Seçimlerbiletehlikeyegirebilir.İkikritiknoktavar:Mahkemelerininfazı,seçimler.
Buradabirhalkayaklanmasıolabilir,ancakozamansilahlıkuvvetlerebelkibirvazifedüşer,aksitakdirdeplanlarımıztahtındaişlerilerleyecek,eminolun.
KomitedekivefasızarkadaşlarınenbüyükhatasıbeniKore’denTürkiye’yegetirip,HarpOkuluKomutanıyapmalarıimiş..Başlarınaçorapörmüşüm.Doğrudur.Kardeşimnevarki
![Page 176: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/176.jpg)
Ondörtlerbirazbanakulakverseydiler,işlerbaşkatürlüolurdu.Fakatbiziçokçabukunutmuşlardı.İnşallahbundansonraiyiolur.
TalâtAydemir
![Page 177: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/177.jpg)
OrhanKabibay’ınMektubundakiVicdanMuhasebesi(14’lerintasfiyesindensonraBrüksel’egönderilenOrhanKabibay,bulunduğuyerdenTalâtAydemir’ebirmektupyazarakbazıaçıklamalardabulunmuştur.)
Bruxelles,2Mart1962
SevgiliveazizkardeşimTalât,
Hatırımdanbiranolsunçıkarmadığımhalde,şimdiyekadarsanayazmadım.İlkzamanlarhadiselerinüzerindenbirzamangeçsinistedim.Dahasonrauygunbirdurumaradım.Şimdiyazmaklaciddenbirhuzuriçersindeyim.
Burayagelelionüçhaftadolmuşoldu.İlkgünühangihisleraltındaisem,değişenbirşeyyok,aynendevamediyor.Bumüddetzarfındazaruriyaşamaşartlarınıasgariderecesindetemine
![Page 178: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/178.jpg)
uğraştık.İyikötübirmekânteminettik.Sağımızıvesolumuzutayinettik.Artıkbundanötesimeydanagetirdiğimizşartlariçindemukadderolanakıbetimizibeklemektenibaret...Bizdebunutevekkülleyapmayaçalışıyoruz.Herhaldehuzuriçersindedeğilim.Gelişenşartlaroşekildeolmasaydı,nisbibirhuzurvemesutolmaimkânlarıdamevcutolabilirdi.Fakatmaalesef,şimdibubirhayaldenibaret.İsteristemezbazı,yinemalumuzunuzunmünakaşalarıyapılmışveyapılmaktaolanhususlaraintikalediyorveedecek.Başkatürlüsünedeimkânolmuyor.SenherşeyikomitedekiSezaiveOsmanmüstesna,diğerlerindençokdahaiyibilirvedeğerlendirmeimkânlarınasahipsin.Zira27Mayısihtilâltemelleriseninçokmüspetvefedakârfaaliyetlerininneticesindemeydanagelmiştir.Fakatneyazıkkiseninleberaberolanbizler,seniniçingerekliolanıteminedemedik.Ogünlerinhavasıbuesefvericineticeyidoğurdu.Bukonudakiçalışmalarımınmüspetbirsonucaulaşmayışındançoküzüntüduymuşumdur.
Azizkardeşim:Buyazacaklarımözelolarak
![Page 179: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/179.jpg)
kendimisavunmadeğildir.Bunuyapmayacağım.Hadiseleriniçersindeyaşamışolan,hertürlüpolitikaoyunlarınabulaşmamışaklıselimsahibikimselerdurumvedurumumhakkındazannederimkararlarınıçoktanvermişlerdir.Artıkbeniburayagetirenolaytariheintikaletmişoldu.Zamangerçeklerinaynasıdır.Hakikatlerortayaçıkacaktır.Bunuböylecekapıyorum.Fakatbuaradabeniüzenbirhusustanbahsetmedengeçmeyeceğim.Oda14’lerhakkındatefrikyapılmadantoptanvemenfidedikodulardır.Zamanolarakkâfibirzamangeçti.Bidayetteithamedildiğimizkonularınşüphesizdelilleridetoplanmışbulunmaktadır.Bütünşüphelileryadağıldıveyamüdelleloldu.Bunagöre14’lerhakkındaağırbirithamdedikodusununönüalınmalı,eğersuçlarvarsaortayakonsun,velhasılkanuniyollardangereğiyapılmalıdır.Burayakulağımakadargelenisnatlarçokçirkinveçokacı.Bunlarıyapanlarınkimlerolduğunukestiriyorum.Bunlarherdevrinpolitikabezirgânları,menfaatgrupları,birtekkelimeilebumemleketinyüksekmenfaatleriilehiçbir
![Page 180: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/180.jpg)
ilgisiolmayan,yalnızgününrüzgârınagöreyelkentutankimseveyagruplardır.27Mayıs’ımeydanagetirenoulvihissiyoketmekveyaparçalamak,şusıralardahedefleriolsagerek.Öylezannediyorumkikomitearkadaşlarıvesizlerdebenimkadarbundanmüteessiroluyordunuz,fakatkomiteneyaparki,onlarındahesapettikleribuya...şuveyabusebeptentasfiyeedilmişvemucipsebepleriilkandaçokağır,fakatsonradantatiledilmişbirgrupiçintamfırsat.Aklagelenveağzaalınmazithamlarsürüpgidiyor.Komitebunaresmenmaniolmayakalksa,kendikendinitekzipgibibirşeyolur.Aksitürlühareketetseşahsımızdakendisideyıpranmaktadır.Arkadaşlarmüteessirolmaktadır.Bunlarıyapanlarbuaçmazımükemmelsurettehesapetmişlerdir.
Gayelerimaateessüfmeydanagelmiş,13Kasımolayınıustalıklaistismarederekihtilâlinmanasınıhırpalamayaçalışmak,23’lerve14’lerdüşmanlığıyaratarak27Mayıs’ısembolizeetmişunsurlarısiyasîbirölühalinegetirmektir.Çünkübunlarihtilâlyapmışunsurlarıesas
![Page 181: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/181.jpg)
itibariyleyaşargörmekistemezlervebuyüzdenellerinegeçmişbirfırsattanistifadeediyorlar.Şahsenbuoyunagelmiyorum,gelmemeyedeazimliyim.Dışarıdaolandiğerarkadaşlarındageleceğinitahminetmem,fakatçoküzülüyorum.
Meselabuçirkinithamlardanbirkaçı:
Mutlaksurettebirkısmımızkomünist,birkısmımızisefaşist,bizlerCemalPaşa’yıveİnönü’yüöldürecek,partilerikapatacakvememleketi,askericuntaveyadiktatörlükleidareedecekmişiz.Bunun27Mayıs’ıyapmakiçinruhundabirşeylerhissetmişbirTürkevladıiçindüşünülmesimümkünmüdür?
27Mayıs’ınhangişartlaraltında,sonsuzbirmemleketsevgisivegeleceğinidikkatledüşünmeksuretiylehazırlandığını,teşkilatçısısenolduğuniçinçokiyibilirsin.Ayrıcabunemantıktanuzakbirhezeyandır.Kimdiktatörlüğüyaptırtır?Diktatörlükkuvvetleyapılır.
MemlekettebukuvvetSilahlıKuvvetler’dir.
![Page 182: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/182.jpg)
SilahlıKuvvetlerimizinsağduyusubunamüsaadeedermi?Orduyubilenvetanıyanbirinsanbuhususuaklındangeçiremez...Benkiorduyuiyitanırım.Oradaikendedevamlıolarakşunusöylerdim:Yineaynıkanaatitaşımaktayım.Esaslıolarakbumemlekettedemokratikdüzenvebudüzenimuktedirmüesseselerkurulmadanmemleketidaresikabilolamaz.Aksitakdirdegelecekkaranlıktır.Helegelecekdiktanınhertürlüsübirfelakettir.CemalveİsmetPaşa’nınöldürülmeleri,değilaklıselim,birazdavicdanıolanbirinsanbunuhayalindendahigeçiremez.Bununmünakaşasınıyapacakdeğilim.Hiçbirimiz,yıktığımıziktidarınadisuçlularınadahiaklımızdangeçirmediğimizenküçükbirmaddizararımemleketimiziniftiharıolanbubüyükşahsiyetlerekarşınasıldüşünebiliriz.HiçbirimizderkenherhaldesadeceOndörtlerideğil27MayısKomitesiveonunyakınçevresinikastediyorum.
Birdiğeri:Vatanhainidirler,Ruslarasatılmışlardır.
GittikleriyerdenRuslarailticaediyorlar.İstirham
![Page 183: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/183.jpg)
ederimolurmu?Busözlerbenvebenimgibileriçinsöylenebilirmi?Hatıragetirilebilinirmi?Bupisveadipropagandayıyapanlarınyüzlerinebirgünvurmakiçinadetayerimdeduramıyorum.Allahbenibunuyapmadanöldürmesin,tektemennimbu.Talihinnegaripnefecicilvesidirki;27Mayıs’ahayatımızıbunlarıduymakiçinmikoymuştuk?
Birdiğeri:Beşbinsubayıatan,147’leritasfiyeedenbunlardı.İyiniyetlidiğerkomiteüyelerinialdatarakveyatehditederekistedikleriniyaptırıyorlardı.Bunaherşeydenevveloradakiveburadakiarkadaşlarımızşahittir,hepsiileenyakınsamimimünasebetlerimizvardı.
Kimikimkandırabilirveyatehditedebilir?Bunaeyvallahdiyecekbirarkadaşvarmıdır?Benbirtekvak’ayaşahitolmadım,hepsiniyakındantanırım.Bunukabullenecekbirtekkimsemevcutdeğildirveolamaz.Zaten27Mayısmeydanagelmezdi.Onlarınhepsititizlikle,fikiryapısısağlam,sonsuzbirmemleketsevgisiduyancesurinsanlararasındanseçilmişlerdir.
![Page 184: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/184.jpg)
İhtilâliyapanbunlardeğildir.Açıkgözlükedipkülâhkaptılar.Birdebu....İhtilâlinhazırlanışınıveicrasınıyakındanbilirim.Bildiğimiçindebukonudaselâhiyetlekonuşurumvebütünarkadaşlardaşüphesizçokiyibilirler.Komiteilkteşkiledildiğizamaniçindeöylearkadaşlarvardıkieğeronlarolmasaydıihtilâlolmazdı.Buihtilâlionlar,gerçekleştirdiler,yineöylelerivardıkiolmasadayineihtilâlolurdu.Hizmetleriolmuşturveyaolmamıştır.Fakatesasataallûketmez.Komitenindurumunu,yeniüyelerinitespitetmekiçin,yanikülâhıkapmakisteyenleriayıklamakiçinkomisyonkurulmuştu.
Aklımdakaldığınagöredokuzkişiydivebukomisyonseçilirkenşuhususnazarıitibaraalınmıştı.
İhtilâlihazırlayanvegötürenlerdenkilitarkadaşlarseçilmişlerdi.Yinehatırımdakaldığınagöreşuzevatvardı:Madanoğlu,Sezai,Osman,Türkeş,MuzafferYurdakuler,MucipAtaklı,SamiKüçük,OrhanErkanlıveben,belkiEkremAcunerdevardı.
![Page 185: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/185.jpg)
Belkibaşkalarıdaseçilebilirdide.İşinselâmetilecereyanıiçinferagatettiler.Herneisebukomisyon,Komiteyitespitetmişti.Şahsımiçinsöyleyebilirimkiaçıkgözlükedipkomiteyeçöreklenmişdeğilim.
Talâtçığımseniişgalediyorum.İşteböylekonularıduymakbeniharapediyor.Madde,mahalvekimdenduyduğumusariholaraktespitetmemeimkânyok,buşekildelekelenmemizebirnihayetvermeklazım.Eğervarsaresmenaçıklanmalıdır.Herkesdurumunubilmelivelüzumgörüyorsasavunmasınıyapmalıdır.Bukonudayardımlarınıbilhassaistirhamederim.
Nasılsın,arkadaşlarnasıllar?Şusıralardahakikatençokmühimproblemlerekararvermekdurumundabulunuyorsunuz.Meşguliyetinizbüyük,candantemennimkomiteninvesizlerinicraatındabaşarınızındevamıdır.Memleketistikbaliniinşaediyorsunuz.ButarihiçalışmanızıAllahmeşguletsin.Mesutinkişaflarıgördükçebahtiyaroluyorum.
Herşeyineniyisonucaulaşacağınaitimadım
![Page 186: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/186.jpg)
tamdır.Benimvebaşkalarınınşahıslarımevzubahisdeğil,memlekethizmetindeşahsenkimseyekarşınekinimvenedebirdavamvar...Birihtilâlhareketindebugibiolaylarolur,olmamasınıtemenniederim.
Fakatolduktansonradamemleketisevenbirinsansıfatıyla,hareketinmuvaffakiyetinibütünkalbimlevatanınbirlik,beraberlikselâmetveatisibakımındantemenniederimdiyorum.Şimdilikhoşçakal.Bütünhasretimlegözlerinden,yanaklarındanöperimsevgilikardeşim.Sezai,Osman,KadriKaplan,MuzafferYurdakuler,SuphiKaraman’ınhasretlegözlerindenöperim.Yazarsanbenimemnunedersin.
OrhanKabibay
(Aydemirtarafındanverilenültimatomeksiksizolarakuygulanmış;KorgeneralCemalMadanoğluSıkıyönetimKumandanlığı’ndan,AlbayOsmanKöksalMuhafızAlayKumandanlığı’ndanalınmışveozamankiMilliSavunmaBakanıMuzafferAlankuş,Kara
![Page 187: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/187.jpg)
KuvvetleriKumandanıKorgeneralCelâlAlkoç,İkinciOrduKumandanıKorgeneralŞefikİlter,DenizKuvvetleriKomutanıKoramiralZekiÖzekveHavaKuvvetleriiçerisindebirçoksubayderhalemekliyesevkedilmişlerdir.CumhurbaşkanıGürsel’inEmirSubayıAgasiŞendeistifaetmeyemecburbırakılmıştır.6Haziranolayıgerçekteihtilâliniçindeolanyenivesessizbirihtilâldenbaşkabirşeydeğildir.)
![Page 188: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/188.jpg)
SilahlıKuvvetlerBirliği’ninİlkeleriArtıkCHPkendisiniiktidarınenyakınsahibiolarakgörmeyebaşlamıştı.Fakatdurumhiçdeonlarınbildiğigibibirgelişimgöstermiyordu.OrduiçindekurduğumuzSilahlıKuvvetlerBirliğihergünbirazdahagüçkazanıyordu.1961Haziranının28.günütoplanarak“SilahlıKuvvetlerBirliği”ninkabulettiğiprensipleriGenelkurmayBaşkanlığıtarafındanbütünsilahlıkuvvetlerebirgenelgeileduyurduk.Prensiplerimizşunlardı.
1.Anaprensiplerüzerindekaderbirliğiedilenhayatimeselelerdir.Buprensiplerinkomite,meclisvegereksedışardatakipvetahakkukuiçinhertürlügayretvekuvvetsarfedilir.MemleketinverejiminselâmetiicabıSilahlıKuvvetlerbuyoldaikazvesilahlımüdahaleyapar.
2.Şuveyabuşekildetecellisindeihtilatlar
![Page 189: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/189.jpg)
yaratmayacakveyaihtilâlverejiminteminatınıtehlikeyedüşürmeyecekmeselelerinhallindeteşebbüs,teşvikvetavsiyedenilerigidilemez,silahlımücadeleyedeğerbirriskolarakkabuledilemez.
3.Anaprensipler:
a.MBKTürkSilahlıKuvvetleri’ninbölünmezbiruzvudur.OnlaravakibirtecavüzTürkSilahlıKuvvetleri’neyapılmışaddedilir.
b.MBKazalarıarasındakomiteyiyıpratıcıbirayrılığıTürkSilahlıKuvvetleriaslatasvipetmez.
c.Seçimdeiktidarageleceksiyasîkuvvet,ihtilâlveinkılâbavebunuyapanlarakarşıintikamcıbirhüviyettaşıyamaz.Seçimlerekadarpartilerindurumuyakındantakipedilir.
d.Yassıadadavasındabirinciderecedesuçlulariçinyüksekadaletdivanınınverdiğikararlarderhaltasdikveinfazedilecektir.
e.GenelseçimlerYassıadaMahkemelerisona
![Page 190: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/190.jpg)
erdiktenvecezalarinfazedildiktensonrayapılacaktır.Butarih29Ekim1961’igeçemez.
f.MüspetyoldanayrılmadıkçaseçimlerinsonunakadarMBKfesihveyabaşkabiryollaazaltılamazvedağıtılamaz.(İhanetleriKomitetarafındankararaltınaalınmadıkça)
g.SeçimlerdenevvelMBKbaşkanınınherhangibirsebeplegörevindenayrılmasıhalinde,DevletReisibirnumaralıAnayasaKanunununhükümlerigereğinceseçilecektir.
h.MBK’nınprensipkararıvetensikatmaksadıileemekliyesevkedilenlertekrarSilahlıKuvvetlerealınamazlar.
i.Atatürkinkılaplarıaleyhinehiçbirşekildetavizverilemez.
j.Seçimlegeleniktidarcaihtilâlihazırlayanveyapanlar,ihtilâlhükûmetidevamıncaihtilâlicabıolanhizmetlervegörevlerdeçalışanlar,YüksekAdaletDivanıÜyeleribuhizmetlerdenmesultutulamazlarvemahkemeedilemezler.
![Page 191: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/191.jpg)
k.Buprensipanlaşmasınavaranlarihtilâlveinkılâbınteminatınısağlamakiçinbirleşmişolduklarından,siyasîbirtoplulukvekarşıihtilâlciolarakvasıflandırılamazlarveböylebirgayedetaşımazlar.
l.AvdetlerinebirmahsurolmadığıSilahlıKuvvetlercekanaathasıloluncayakadar14’leryurdaavdetedemez.Buhusustakararkomiteceverilir.
m.MBKüyeleri,seçimdensonrapartisizCumhuriyetSenatosuüyesiolarakhizmetettiklerimüddetçeAnayasaesaslarıdahilindeTürkSilahlıKuvvetlerininbirparçasıolmaktadevamedecektir.
n.MBK,çıkardığıkanunlarveicraatındandolayıseçimlegeleniktidarcasorumlututulamaz.
o.TürkSilahlıKuvvetleri,prensiplertahakkukettiktenvesiyasîiktidarıvaatedildiğigibiAnayasaesaslarınagörepartileredevrettiktensonrasiyasetdışındakalacakveasligörevine
![Page 192: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/192.jpg)
dönecektir.
25AğustosgünüJandarmaOkuluŞerefSalonu’ndatoplandıkvetabancaüzerineellerimizikoyarakşuyeminiettik.
TürkMilletininbekası,27Mayısİnkılapruhunundevamını,demokratikbirrejiminkurulmasınıteminileMBK’nınmüspeticraatınıdestekleyeceğimeveTürkSilahlıKuvvetlerininsiyasettenuzakkalmasınınteminihususundakendimişimdidenTürkMilletinefedaedeceğimenamusumveşerefimüzerineandiçerim.
İlktoplantımızıbuyeminiettiğimizgününakşamıyaptık.ToplantıyaJandarmaGenelKumandanıTuğgeneralAbdurrahmanDorukPaşaBaşkanlıkediyordu.Toplantıya50’denfazlasubayiştiraketmişbulunuyordu.Yeminetmişolansubaylarmasanınetrafınıçevirmişlerdi.DorukPaşakumandanlarlayaptığıtemaslarhakkındabilgiverdi.
![Page 193: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/193.jpg)
SorunluSeçimlerveYorumlarToplantılarımızaveçalışmalarımızadevamettiğimizbusıradaherkesinmeraklabeklediğiseçimler,DemokratParti’nindevamıolduğunuherfırsattasöyleyen,mitingmeydanlarındasehpalarkurarakkonuşmalaryapan,cahilhalkımızıaltındaderinanlamlaryatancümlelerletahrikedenpolitikacılarınvarlığınarağmenyapıldı.
Seçimlerinsonucubizlerinhaklıolduğumuzubirkeredahaaçıkçaortayakoymuştu.
SeçimlerbilindiğigibisonuçlanıncaMilliİradenintamolarakgerçekleşmediğiinancınavarmıştık.BuandaTürkSilahlıKuvvetleriiçindebirfikirayrılığıbelirmeyebaşlamıştı.
Ordumensuplarınınbirkısmınagöre;meclisintoplanmasından1962başlarınakadargeçenzamaniçindefikirsizvederinliğiolmayansiyasîatmosfermemleketehâkimolmayabaşlamıştı.Ordununiyiniyetlerinerağmensiyasîlerkabave
![Page 194: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/194.jpg)
basiretsizhareketleriileihtilâldenyeniçıkmışmemlekettepolitikaortamınıdeğerlendirmektenyoksungörünüyorlardı.AdaletPartisiağırlıkmerkeziolarakkapitalistekonomiyetaraftardı.Fakatprogramitibariylefaşistbirmetotsahibiolduğunugösteriyordu.CHPçeşitliolaylarıvedünyadabelirenreformlarıtamanlamıilehalledememişti.Ağırlığıilesosyalistekonomiyetaraftar,fakattatbikatitibariyleAPileaynıparaleldebulunuyordu.Budurummemleketgerçeklerinibilensubaylarımemleketingeleceğibakımındanhuzursuzluğasevkediyordu.Kanaatoidiki,memleketinmuhtaçbulunduğuekonomikvesosyalreformlarilmitarzdadeğil,gelişigüzeluygulanacak,siyasîkavgalarlamemlekette27Mayıs’tanöncesinedahagerginbirhavayaratılacak,budurumprofesyonelpolitikacılaramaişetendişesinedayananbirpostkavgasındanbaşkabirsonuçvermeyecekti.
Bunedenlerlebirgrupsubay,yolyakınikenmemleketingeleceğibakımındanidareyeelkonulmasıfikrinisavunuyordu.
İkincifikregöreise,seçimlerarzuedilenşekilde
![Page 195: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/195.jpg)
olmamıştı,şimdiaskeribirmüdahalehareketinedelüzumyoktu.Tecrübeedilmeli,başarısızlıklarıgörüldüktensonramüdahaleedilmeliydi.
BufikrisavunanlardahaziyadeHavaKuvvetlerinintemsilcileriolanKurmayAlbayHalimMenteş,HavaAlbayıFevziArsınidi,bunlarCHP’lileriledevamlısurettetemastaolduklarıiçinbumemleketiancakbaştaİnönüolmaküzereCHP’ninkurtaracağınainanıyorlardı.BufikirgerekAnkaraGrubunda,gerekİstanbulGrubundatartışıldıktansonrabirincifikirekseriyetkazandığıiçinİstanbul’da21Ekim1961günüHarpAkademilerindeyapılanbüyüktoplantıda10Generalve28Albayşuprotokolüimzalamışlardı.
![Page 196: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/196.jpg)
![Page 197: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/197.jpg)
![Page 198: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/198.jpg)
HarpAkademisi21Ekim1961
![Page 199: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/199.jpg)
ZABITVARAKASI1.TürkSilahlıKuvvetlerimensupları“Aşağıdaaçıkimzalarıbulunan”21Ekim1961günüsaat14.30’datoplanmışlarvegündemlerindemevcutolankonularımüşterekenmüzakereetmişlerveittifaklaaşağıdakikararvarmışlardır:
a.TürkSilahlıKuvvetleri15Ekim1961günüyapılmışolanseçimlerdensonragelecekyeniTürkiyeBüyükMilletMeclisitoplanmadanevveldurumafiilenmüdahaleedecektir.
b.İktidar,milletinhakikiveehliyetlimümessillerinetevdiedilecektir.
c.Bütünsiyasîpartilerfaaliyettenmenedilecek,seçimneticeleriileMBKfeshedilecektir.
d.Bukararıntatbiki25Ekim1961’densonrakigünetehiredilmeyecektir.
2.İşbuZabıtVarakasıüçnüshaolaraktanzimedilmişvebütünüyelertarafındanaynıanda
![Page 200: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/200.jpg)
imzaedilmiştir.
21Ekim1961
21Ekim1961protokolününaltındaşugeneralvesubaylarınimzalarıyeralıyordu:
KorgeneralRefikTulga,
TümgeneralFikretEsen,
TümgeneralRefetÜlgenalp,
TümamiralBahattinÖzülker,
TuğgeneralFarukGürler,
TuğamiralCelâlEğicioğlu,
TuğgeneralYusufAkmansu,
TuğgeneralFarukGüventürk,
TuğamiralKemalKayacan,
KurmayAlbayBehçetÖzdemir,
![Page 201: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/201.jpg)
KurmayAlbayDoğanÖzgöçmen,
KurmayAlbaySuatAktulga,
KurmayAlbayN.KemalErsun,
KurmayAlbayBurhanHunoğlu,
KurmayAlbayHalimKural,
KurmayAlbayRecaiBaturtalp,
KurmayAlbayMehmetBora,
KurmayAlbayVecihiAkın,
KurmayAlbayEminAytekin,
KurmayAlbayFeritErdoğan,
KurmayAlbayNecatiİşcan
HavaKurmayAlbayTuranÇağlar,
KurmayAlbayFikretGöknar,
![Page 202: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/202.jpg)
İs.AlbayRifatErenulu,
Top.AlbayCelâlBaykam,
KurmayAlbayCemalÖcal,
Dz.KurmayAlbayBülentTarkan,
Dz.KurmayAlbayZarifÇetindağ,
KurmayAlbayBedrettinDemirel,
KurmayAlbayCelâlUgan,
KurmayAlbayVahitGürkan,
KurmayAlbayŞerafettinOlcay,
Hv.KurmayAlbayEminAlpkaya,
Kur.Yb.AhmetGergeç,
Kur.Alb.NecatiÖzan,
Kur.Alb.SadettinCankır,
![Page 203: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/203.jpg)
Kur.Alb.NihatAslantürk.
ProtokolüimzalayanRefikTulga,KorgeneralCemalTural’ınbirincinüshayaimzakoyduğunuelyazısıileprotokolünüzerinekaydetmiştir.
21Ekimgecesibenivebirkaçarkadaşımıİstanbul’açağırdılar.Ben,MerkezKomutanıAlbaySelçukAtakan,HavaKuvvetleri’ndenKurmayAlbayHalimMenteş,AlbayFevziArsın,KurmayYarbayTufanAkkoç,saat10’dakalkanbiruçaklaİstanbul’agittik.İstanbul’daAkademi’deyapılanbirtoplantıdageneralveamirallerbizeİstanbul’unkararınıbildirdiler.Bukararayalnızhavacılaritirazetti.Fakatneticedeekseriyeteuyduklarınıbelirttiler,gece02.00’deAnkara’yadöndük.Ertesigün,22EkimgünüMürtedHavaalanı’ındaAnkaraGrubunadahilarkadaşlarvegenerallerbüyükbirtoplantıyaptık.Herkestasvipetti.Aynıprotokolüoradabulunanlardaimzaettiler.
![Page 204: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/204.jpg)
ProtokolÇiğneniyor23EkimgünüGenelkurmayBaşkanıCevdetPaşa,KuvvetKomutanları’nı,OrduKomutanları’nı,KolorduKomutanları’nıveKuvvetKurmayBaşkanları’nıtoplantıyadavetetti.Toplantıdaalınanbukararınuygunolupolmadığını,DevletBaşkanıCemalGürselseçilmeküzereherşeyindüzeleceğiniveİsmetPaşa’nındaBaşvekilolmaküzerebuişikurtaracağınıkendilerineempozeetmişolduklarıiçin,generalleralınmışolanbukarardan,imzalarıolduğuhaldedöndüler.Orduiçindegenerallerekarşıbiritimatsızlıkbelirdi.Ordubirsarsıntıgeçirmeyebaşladı.Bilindiğiüzere,SilahlıKuvvetler’inbaşlarıolandörtkuvvetinkomutanları,GenelkurmayBaşkanıköşkegiderek4partilideriilebazışartlarıilerisürmeksuretiylehiçbirzamanhukukîdeğeriolmayanbirbelgeyiimzaettirdiler.Bualbaylarkuşağınınarzusuhilafınaolmuştur.Duyulduğunagöre,antidemokratikbukararaherzamanşahsiyetinivebitaraflığınımuhafazaetmişolanSayınBölükbaşıitirazetmekcesaretinigöstermiş,
![Page 205: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/205.jpg)
diğerdemokrasipehlivanlarıderhalkabuletmişlerdir.
![Page 206: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/206.jpg)
İhtilâlHazırlıklarıAlbaylarkuşağı,demokrasiyegidildiğitakdirde,bununtammanasıylatatbikiniistemişlerdir.Halbuki,gerekDevletBaşkanı’nınseçimivegerekseBaşvekil’inseçimi,askeribaskıileolmuştur.BundaeskiMBKüyeleriilehavakuvvetlerininrolleribüyükolmuştur.Heristediklerişeyi“Orduböyleistiyor”diyerekpartilerüzerindeumacırolünegeçmişlerveOrdu’yualetetmişlerdir.Halbukiordunungövdesideğil,onunbaşındabulunanbirkaçKuvvetKomutanıbununböyleolmasınıarzuediyorlardı.
Netekim,Meclisaçıldıktansonracereyanedenhadiselervepartilerintutumları,hiçbirciddimeseleüzerindeeğilinmemesi,ordudakibüyükkitleyiçokdahabüyükümitsizliğekaptırmışolduğuiçin,yenidengençveortakuşaklardangenerallerkademesinetazyikleryapılmaktaidi.
Güngeçtikçeartanbutazyikkarşısındaalbaylarkuşağıhakikatleri,başlarındabulunankuvvet
![Page 207: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/207.jpg)
komutanlarınaveGenelkurmayBaşkanı’nasöylemektençekinmemişlerdir.Bucümledenolarak19Ocak1962günüGenelkurmayBaşkanı,GenelkurmayKarargâhı’ndasaat17’debüyükbirtoplantıtertipetmiştir.ButoplantıyaAnkara’dabulunanbütünkuvvetkomutanları,Genelkurmay’daveKaraKuvvetleri’ndebulunanbütünOkulkomutanları,kritikpersoneliştirakettiler.Salondatahminen70kişikadarbulunuyordu.
GenelkurmayBaşkanı,gidişatıniyiolduğunu,İnönübaştamevcutoldukçaherşeyindüzeleceğiniveonunordutarafındandesteklenmesigerektiğinikesinliklebelirtti.Konuşmasıbittiktensonrasırasıyla,hava,kara,denizkuvvetlerikomutanlarınasözverdi.Hiçbirfikirbeyanetmediler.Sırailegeneralleresordu.Hiçbirimütalaaetmedi.
Sıraalbaylarageldi.İlkolarakJandarmaOkuluKomutanıKurmayAlbayNecatiÜnsalankalktı.GenelkurmayBaşkanıileaynıfikirdeolmadığını,80yaşındakibirliderinbumemleketikurtaramayacağını,fizikiyapısı
![Page 208: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/208.jpg)
bakımındanenerjisitükenmişbirinsanabelbağlanamayacağınıvememleketinyaşamışolduğudurumdabuzihniyetlebiradımdahailerigidemeyeceğinibelirtti.SonraKurmayAlbayEminAratkonuştu.AynışekildeGenelkurmayBaşkanı’naaksitezisavundu.KurmayAlbaySelçukAtakan,GenelkurmayBaşkanıileaynıfikirdeolmadığınıbelirtti.
Bendeogünşukonuşmayıyaptım:
“PaşambensizebugünküdurumlarınbuşekledöneceğinitaTemmuzayındasöylemiştim.Hatırlarsanız,ozamanGüneyKore’yemuvazigidiyoruzdemiştim.Bumemleketteyüzdeyüzikincibirihtilâlinolacağınainanıyorum...”Netekimosıradahazırlanmaktaolanihtilâllerşunlardı:
1.BizzatDevletBaşkanıGürselbirihtilâlhazırlıyordu.KabineteşekkülettiktensonraAralıkayıiçindebirgün28.TümenKomutanıNuriHazer’egiderek“İkinciihtilâlinolacağınainandım.Siyasîpartilerartıkbuişiyürütecekgüçtedeğildir.Birihtilâlyapıpdurumu
![Page 209: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/209.jpg)
düzeltmekgerekiyor.Ordubirliğinimuhafazaetsin.İcapettiğiandahepbirliktehareketegeçeriz”demişti.Olay19Aralık’tanönce28.TümenKarargâhı’ndaKurmaybaşkanıKemalGüner,TopçuKumandanıAgahGünal’ınyanındageçiyordu.OrduprensiplerinegöreböylebirkonuşmayıHazer’inderhalGenelkurmayBaşkanınabildirmesigerektiğihalde,Hazerbundanhiçkimseyebahsetmemiş,konuşulanlarıdışarıyaaksettirmemişti.DurumbenvearkadaşlarımtarafındanöğrenilerekSunay’anakledildi.HalimMenteşkanalıyladaİnönühaberdaredildi.
Gürselfikirleriniikincidefaköşktebazıarkadaşlarınbulunduğubirgörüşmedeaçıklamıştı.KonuşmalarıngeçtiğisalondaGürsel’inoğluÖzdemirdehazırbulunuyormuş.Gürselihtilâlinmutlakalüzumluolduğunusöylemişveihtilâliçinpazarlığagirişmişti.Hattabazısöylentileregöre,Gürsel’inoğluenaz5binkişinintemizlenmesihalindegenesonuçeldeedilemeyeceğinisöylemiş,Gürselise500kişinintemizlenmesininyeterolduğunusavunmuştu.
![Page 210: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/210.jpg)
2.EskiMBKüyeleriise,başkaamaçlarlaihtilâlhazırlıyordu.İlkihtilâlinsonucundanmemnunolmayanMBKüyeleriMeclis’inişyapamayacağınainanmışlardı.MucipAtaklı,FikretKuytak,EmanullahÇelebi,HaydarTunçkanat,ŞükranÖzkaya,EkremAcunerveRafetAksoyoğluihtilâlinbaşındaolanlardı...HattaAtaklı’nınMeclis’tetabancaçekmeolayındanbirsüresonraJandarmaOkuluKumandanıNecatiÜnsalan’ınevindetoplanılmış,Ataklıoradabulunansubaylara“Gürselihtilâliyapmadanöncebizhareketegeçmeliyiz.Buiş28Şubat’tanöncebitirilmeli”demişti.
3.BazıCHP’lilerMeclis’ekarşıhoşnutsuzlukduyuyorlarvebirihtilâlileMeclis’itemizlemekistiyorlardı.MBK’cılartarafındandesteklenenbirgrupCHPlininbaşındaCemalYıldırımveSıtkıUlaybulunuyor,halenmillîhizmetbaşkanıolanNaciAşkundaonlarlateşrikimesaiediyordu.Bizimledetemasageçmişlerdi.Bugrubunarzusu,bizimihtilâlyapmamızve15güniçindeidareyikendilerinedevretmemiz
![Page 211: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/211.jpg)
şeklindeidi...
4.İntikamcıpartilerisebirhalkihtilâlihazırlamaktaidiler.Butahakkukettiğitakdirdeise,bazızümreyekinduyaninsanlar,bunlarınüzerineçullanacak,kangövdeyigötürecekti.Örneğin,Taşlıtarla’dakilerİstanbul’a,Eşrefpaşa’dakilerİzmir’e,Altındağ’dakilerAnkara’yahücumedeceklerdi.Budurumdaikincibir6-7Eylülhadisesidoğacaktıkibunuordudaönleyemezdi.İntikamcıpartilerinköylülerarasındapropagandayaptığıveköylüye“Oğlunuaskeregönderirkenbirhareketçıktığıtakdirdeilköncesubayınıvurmasınıöğretmesini”telkinettiğiordutarafındanöğrenilmişti.Netekim9Şubatprotokolüimzaedilirken,kibenprotokolünimzasındayoktum,bulunanarkadaşlardanöğrendiğimegöre,RefikTulga“Selâhiyetlekonuşuyoruz.EskidemokratlarTaşlıtarlaveZeytinburnubölgelerinebolcakazmakürekyığmaktadır.Bugözönünealınarak,süratlehareketegeçilmesiniveyenibirihtilâlyapılmasınıteklifederiz”demiştir.İntikamcıpartilerinkurduğubu
![Page 212: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/212.jpg)
cemiyetetrafadalbudaksarmıştı.
5.Ordudabirtakımparçalanmalarvardır.Çeşitlizümrelerufakcuntalarhazırlamaklameşguldür.Orduda,binbaşılargrubu,albaylargrubu,gençlergrubu,havacılargrubugibigruplaşmalarolmuş,güngeçtikçebuhalkalarbirbirindenuzaklaşmayabaşlamıştır.Gençkuşak,Meclis’ekarşıenkısazamandahareketegeçmekistemekte,üstkademelerbuhareketibeklemekteısraretmektedir.
Seçimsonrasıortayaçıkanihtilâlihtimallerikarşısındabenvearkadaşlarımabağlıgençkuşak,eniyihalçaresiolarakkendimizinhareketegeçmesinigörüyorduk.Hareketikişekildetezahüredebilecekti:
Birihtimalegöre,GenelkurmayBaşkanıdagençkuşaklabirlikolacak,partiliderlerivekabineüyelerinedurumanlatılacakveMeclis’tenpuanhesabınagörehazırlanacakyenibirseçimkanunuçıkartmasıistenecektir.Kanunçıktıktansonra,Mecliskendikendinifeshedecekveenkısazamandayenibirmeclisteşkiledilecektir.
![Page 213: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/213.jpg)
Busurettememleketteaydınkitleyitatminedecekbirparlamentodoğacak,ordudakihuzursuzlukkalkacakvekalkınmaiçingereklireformlarenkısazamandayapılabilecektir.İçhuzurtamamensağlandıktansonraise,puansistemindennormalseçimsisteminegeçilecektir.Busuretleyeryerçatlamayabaşlamışolanordudabütünlüğünekavuşacaktır.
İkinciihtimalegöreise,Meclisbirmemorandumilefeshedilmediğitakdirde,ordufiilenhareketegeçecektir.Meclissilahlıkuvvetiilefeshedilecektirki,ordumensuplarıbuikincihalçaresiniarzuetmektedirler.
GenelkurmayBaşkanı’nındüzenlediğitoplantıdabuihtimalvegörüşleribelirttiktensonraşöyledevamettim:
“Saydığımbeşihtimaldenilkdördütahakkukedecekolursa,mutlakamemleketteikilikdoğacaktır.Hiyerarşiksistemebağlıolmaküzereyapılanbirihtilâlenazzayiatvememleketeenazzararlışekildeolur.Silahlıkuvvetlerparçalanmaz.”
![Page 214: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/214.jpg)
BusözlerimüzerineSunayderhalyerindenfırladıveikielinihavayakaldırarak“Yoo!Benibumesuliyetaltınasokma”diyebağırdı.
Heyecanlanarakdevamettim:
“Bensiziikazediyorum.Memleketingerçekleribunlardır.Ordudaparçalanmavardır.Ayrıca,TabiîSenatörlerintutumusebebiyleorduilehalkınarasıdaaçılmaktadır.
Ordudaaltkademenintazyikideartmaktadır.Hiçbirkomutankuvvetine,birliğinetammanasıylasahipdeğildir.
Hangikuvvetkumandanıkıt’asınahâkimiseayağakalksın,açıkçahesaplaşalım...”
Buteklifiçeridebulunanlarışaşırttı.Oandagerçeklebirdefadahayüzyüzegelindi.Kumandanlardanhiçbiriayağakalkmakvekıt’asınahâkimolduğunusöylemekcesaretinigösteremedi.Çünküordudahalkalaşmalarkumandanlarındamalumuidi.
![Page 215: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/215.jpg)
Sözlerimişöylebitirdim:
“İlerideolacakherhangibirhadiseninmesulü,hadiseleribildiğihaldedoğruolarakaksettirmeyenvegenebuhareketleribildiğihaldegereklitedbirlerialmayanlarolacaktır...”
Sunaydiğersubaylarındafikirlerinisordu,hemenhemenbirbirininaynıcevaplaraldı.Sonolarak229.PiyadeAlayKomutanıİhsanErkanbirkaçgünönce13yaşındakikızınabirsivilin“Yakındababasızyaşamayaalışkızım...”dediğininaklederekintikamcıunsurlarınorduyakarşıduyduklarıkinibelirttiveenkısazamandabuişebirsonverilmesiniistedi.
Sunaydahasonrageneralleringörüşlerinisordu.Hiçbirfikirsöylemediklerinigörünce“Bensizinnamınızaİnönü’yekendisinidesteklediğinizisöyleyeceğim”dedi.Albaylarmırıldanarakhoşnutsuzluklarınıbelliettiler.DışarıçıkarkenSunaybanadönerek“Sençokateşlisin,çokheyecanlısın”deyince:“Bensadecegerçeklerisöylüyorum,kiminhaklıveyahaksızolduğunuolaylargösterecektir”cevabınıverdim.
![Page 216: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/216.jpg)
![Page 217: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/217.jpg)
9ŞubatProtokolü’nünFikrîHazırlığıBundansonrakumandanlarınveİnönü’nünİstanbulseyahatiyapıldı.GenelkurmayBaşkanı,HarpAkademisi’ndeaynışekildebirkonuşmayaptı.BatıAnadolu’dakibirlikleridolaştı.KaraKuvvetleriKomutanıdoğudakibirlikleridolaştı.Ordununtansiyonuölçüldü,gittikleriyerlerde“EmrinizdeyimPaşam”cevabınıaldıkça,ordualtkademelerininkendileriilefikirbirliğiettiğikanısınakapılıyorveİnönü’yedegarantiveriyorlardı.
9Şubat’taİstanbul’daBalmumcuÇiftliğindeAlbayCelâlBaykam’ınkumandanıbulunduğuJandarmaTugayı’ndaRefikTulgaPaşa’nınBaşkanlığı’ndabütün1.OrduBirlikKomutanlarınınbulunduğubüyükbirtoplantıyapıldı.Ankara’dantemsilciolarakDündarSeyhan,NecatiÜnsalan,SelçukAtakan,GalipGültekin,OrhanTopçuertoplantıyakatılmaküzereİstanbul’agittiler.
![Page 218: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/218.jpg)
Sonradanarkadaşlarınbanaanlattığınagöretoplantıgündemişuşekildetespitedilmişti:
a)Ankara’dangelenheyetindinlenmesi
b)SilahlıKuvvetlerBirliği’nindevamınalüzumolupolmadığınıntespiti,
c)Varılmasıistenensonuçhakkındakat’ivesonkararınalınması.
ToplantıyıİstanbulValisiolanKorgeneralRefikTulgaaçmış,Ankara’dantemsilciolarakgönderdiğimizAlbayNecatiÜnsalan’asözvermiş.KurmayAlbayÜnsalanuzunbirkonuşmayaparakAnkara’dakidurumubelirtmişvememleketinbugünkügidişatıileilgilihadiselerinışığıaltındaçıkmazbiryoldaolduğumuzubelirtmişvekonuşmasınınsonunda,riyasetegörüşlerinişucümlelerleaçıklamış:
“SilahlıKuvvetlerBirliğiolarak,birmüdahaleninyapılıpyapılmayacağınıvebirliğindevamettirilipettirilmeyeceğinioyakoyalım”
![Page 219: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/219.jpg)
demiş.
66.TümenKumandanıFarukGüventürk,HavaKuvvetleri’nindurumuhakkındaAnkara’nınçokümitliolduğunubuhusustadahagenişbiraçıklamanınyapılmasınıistemiş.
NecatiÜnsalancevapolarakMucipAtaklı’nınhazırlananplanlarhakkındabirkoordineyapılmasınıtalepettiğinivebumaksatlabirrandevutespitedildiğini,ancakrandevugünübirfutbolmaçıdolayısıylagörevliolduğuiçinbulunamayışısebebiilerandevununsonrayatehiredildiğini,fakatsonradanbirgörüşmeyapmaimkânınınsağlanamadığını,ancaktelefonlaalınanbirrandevusonundaHaydarTunçkanat’ınmuvafakatetmediğini,böylecetemaslardanolumlubirsonuçalınamadığınıbildirmiş.
NihayetMerkezKumandanıKurmayAlbaySelçukAtakan’asözsırasıgelmiş.DeğerliarkadaşımSelçukburadagayetiyibirkonuşmayaparakHavaKuvvetlerininaynıfikirdeolmadığını,buhusustaiyimserolmamakicap
![Page 220: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/220.jpg)
ettiğini,bununiçinHavaKuvvetleriileanlaşmayavarılaraküçkuvvetarasındaahenginkurulmasınınşartolduğunubelirterek:“Ankara’dakiarkadaşlarçeşitligruplarabölündüğümüzsöylenmektedir.Butamamenasılsızvemesnetsizbirgörüştür.Fikirlerçarpışabilir.Bizayrıayrıfikirlerinmünakaşasınıyapar,fakatsonundaekseriyetinaldığıkararauyarız.Fikirlerveayrıgörüşlerolmuştur.Ancakbubirliğimiziparçalamamıştır”demiş.
DahasonraHavaKuvvetleri’nindurumuileilgiliolarakbirbirinitutmayankonuşmalaryapılmışvebukonuyaKurmayAlbayBehçetÖzdemiryaptığıkonuşmailetemasetmişveşunlarısöylemiş:
“Çeşitliifadelerbizitatminetmedi.AncakyapılacakvetazelenecektemaslarsonundaHavaKuvvetlerinindurumununaydınlanacağıfikrinesahipoldum.”
Dahasonra15.KolorduKomutanıFikretEsenPaşa’yıtemsilenAlbayAslantürkkonuşarakbeniithametmişvehakkımdabazıithamlarda
![Page 221: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/221.jpg)
bulunmuştu.
Aslantürk;TümeninemensupbirüsteğmeninizinlibulunduğuesnadaHarpOkulu’nagittiğinivetesadüfenkendisiilekonuşanAlayKumandanıTurgutAlpagut’unüsteğmene“Siyasîdurumunasılgörüyorsun,bukötügidişlesizinoradakilernedüşünüyorlar,sizebirşeysöylemiyorlarmı”şeklindebazıkonuşmalaryaptığınıvebizleringençsubaylaraihtilâlcifikirlertelkinettiğimizibelirterekbugibihareketleresonvermemiziveHarpOkulu’nabunuyakıştıramadığınısöylemiş.Bundansonrada66.Tümen’ebağlıbirAlayKomutanıdaaynışekildekonuşmayapmış.
BütünbukonuşmalaracevapolarakKurmayAlbayNecatiÜnsalan“TalâtAydemirşimdibizlerdençokuzaktır.Ancakşunuifadeederimki,TalâtAydemirenazbizlerkadarmilliyetçiveidealistbirarkadaştır,onukendimlemukayeseedilmeyecekkadarsizlerelanseederim.Hakkındaçıkarılandedikodulardansonderecemütessirdir”demişveöğrencilerimlebuşekildehiçbirkonuşmayapmadığımıkesinlikle
![Page 222: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/222.jpg)
belirttiktensonra,“Keşkebizlerdeonunkadardoğru,dürüstvetekcephelibirinsanolabilsek,hakkındakiithamlardankendisinihuzurunuzdatenzihederim”demiş.
BeşinciKolorduKumandanıkonuşmalarınuzatılmamasınıvegeçmişolaylarıntekrarelealınmasınınbirlüzumuolmadığınıvetoplantınınbirsonucabağlanmasınıngerekliolduğufikrineişaretetmiş.DahasonraKurmayYarbayOsmanDenizdebirkonuşmayaparakgörüşleriniaçıklamışvebirihtilâlinyaşamasıiçinfikircephesinintespitedilmesigerektiğineişaretederek“27Mayısİhtilâli’ninnoksantaraflarıfikirdekalmıştır.Böylecebizleriikincibirihtilâlesürüklemiştir.Tekraredilecekbirihtilâlinfikircephesitespitedilmediğimüddetçeyenibirihtilâlegebekalabileceğimizbirhakikattir.Fransızİhtilâlive1917Rusİhtilâli’ninbaşarıyaulaşmasıveyaşamasınınsebebi,getirdiğiyenifikirlerineskilerinitemelindenyıkmasındaveeskizihniyetleriyerlebiretmesindendir.Aksihaldeşimdiolduğugibi,bir27Mayısİhtilâli’ninbocalayanneticelerineulaşmaktanileriye
![Page 223: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/223.jpg)
gidilemez”demiş.
OsmanDenizbusözlerdensonra,KaraKuvvetleriKurmayBaşkanıTuğgeneralZekiİlter’leyaptığıbirtemasıdaaçıklayarakşunlarısöylemiş:
a.ZekiİlterihtilâliyapanSilahlıKuvvetlermensuplarınınkilitnoktalaragetirilmişolduğunu,şimdiisebuşahıslarıyerlerindenoynatmayaimkânolmadığını,
b.GenelkurmayBaşkanı’nı,yurtgezisineçıkarmakiçinbirraporverdiğini,bugezininmüspetolduğunu,
c.EğermemleketindurumubirçıkmazdaiseyapılacakolanhareketeGenelkurmayBaşkanı’nınkararverecekolduğunu,bumaksatlakendisininbirplanlamagrubumeydanagetireceğiniveKurmayAlbayDündarSeyhanileGeneralRefikKurttekin’inbuişiçingörevlendirildiğini,
d.Kendisinindebirçıkmazdaolduğumuza
![Page 224: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/224.jpg)
inandığını.FakatGenelkurmaybaşkanınınemriilehareketegeçmeyeazimliolduğunuveKaraKuvvetleriKomutanıileaynıfikirdeolmadığını,Osmanyaptığıkonuşmaileaçıklamış.
Osman’ınkonuşmasındansonratoplantıdasondereceelektriklibirhavabaşgöstermiş.
TuğgeneralGüventürkdeaynıgörüşteolduğunubelirtmiş.BütünbunlaracevapolarakDündarSeyhanbirkonuşmayaparak,buplanlamafaaliyetlerininayrıbircephesiolmayacağını,mevcutplanlarlayetinileceğinivebuplanlarHavaKuvvetleriilekoordineedilerekGenelkurmayBaşkanınasunulacağınıkat’ibirlisanlaifadeetmişveheyecanlıhavayıyatıştırmıştı.
Sonuçolaraktoplantıdaoyakonankararsuretişunlardır:
1.HavaKuvvetleriKomutanıileilktemasınValiRefikTulgavasıtasıilesağlanması.(BunuRefikTulgakabulettivekendisiiledahaevvelbukonudabirkonuşmayaptığını,böylecezeminin
![Page 225: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/225.jpg)
hazırlanmışolduğunuifadeederekiknaedeceğinisöyledi.)
2.YapılacakhareketinönceliklehiyerarşiyeuygunolarakyapılmasıvebununiçinhertürlüçareyebaşvurularakGenelkurmayBaşkanıCevdetSunay’ınbaşkanlıkyapmasınınsağlanması.Kabuletmediğitakdirde,grubundatasvibialınarakhiyerarşibozulmadanCevdetSunay’dansonrakikumandanınemrindeharekâtıngerçekleştirilmesi.
3.HarekâtüçkuvvetintasvibiileyapılmalıveHavaKuvvetleriileplanlarkoordineedilmelidir.
4.Buhareketbütçemüzakereleribitmedenyapılmalıdır.(Engeç28Şubat1962gününekadar.)
Toplantıdabulunan59kişinin37’sikararaiştiraketmişveekseriyeteuyularakOsmanDeniz’inelyazısıileikisuretolarakhazırladığıprotokolhepsitarafındanimzaedilmiştir.ProtokolünbiriAkademilerKumandanıFarukGürler’e,diğerideDündarSeyhan’aAnkara
![Page 226: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/226.jpg)
’dakigrubadaimzaatılmasıiçinverilmiştir.
![Page 227: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/227.jpg)
Protokol
![Page 228: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/228.jpg)
![Page 229: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/229.jpg)
9Şubat1962Cumagünüyapılantoplantıdaaşağıdakikararlarittifaklaalınarakimzaedilmiştir:
1.KorgeneralRefikTulgaAnkara’yagiderekHavaKuvvetleriKomutanıiletemasedecektir.
2.Planlar10Şubat1962günüİzmit’teAnkara’nınmümessiliilebirliktekoordineedilerekprotokolebağlanacaktır.
3.Harekâtiçinhiyerarşiksistemkabuledilmiştir.FakathertürlüteşebbüsyapıldıktansonraSilahlıKuvvetlerBirliğiekseriyetininkararıkat’iisebukararıtatbikedecekenkıdemlikumandanınemriilekarartatbikmevkiinekonacaktır.
4.SilahlıKuvvetlerbirbütündür.Herkararamüşterekvarılacaktır.
5.KararınzamanıSilahlıKuvvetlerKumandanlığı’ncaemredilecektir.Buhususİstanbul’dakikumandanlartarafındanteminedilecektir.Harekât28Şubat’ıgeçmeyecektir.
![Page 230: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/230.jpg)
09Şubat1962
9ŞubatProtokolünetoplantıdansonraimzakoyanbazısubaylarşunlardır:
Korg.RefikTulga,
TümgeneralFikretEsen,
Tümg.RefetÜlgenalp,
TümamiralBahattinÖzülker,
TuğgeneralFarukGürler,
TuğgeneralFarukGüventürk,
TuğamiralİsmailSarıköy,
TuğamiralCelâlEğicioğlu,
TuğamiralKemalKayacan,
TuğgeneralZekiİlter,
KurmayAlbayNecatiÜnsalan,
![Page 231: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/231.jpg)
KurmayAlbayFeritErdoğan,
KurmayAlbaySelçukAtakan,
KurmayAlbayDündarSeyhan,
KurmayAlbayN.KemalErsem,
KurmayAlbayBehçetÖzdemir,
KurmayAlbayVahitGürkan,
KurmayAlbayEminAytekin,
KurmayAlbayDoğanÖzgeçmen,
KurmayAlbayBurhanHunoğlu,
KurmayAlbayNecatiİşcan,
TopcuAlbayCelâlBaykam,
KurmayAlbayTuranÇağlar,
KurmayAlbayFikretGöknar,
![Page 232: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/232.jpg)
HavaKurmayAlbayEminAlpkaya,
AlbatRifatErenulu,
AlbayZarifÇetindağ,
AlbayNihatAslantürk,
AlbayHalimKural,
AlbayRecaiBaturalp,
KurmayAlbayVecihiAkın,
KurmayAlbayMehmetBora,
Dz.Kur.Alb.BülentTarhan,
KurmayAlbayBedrettinDemirel,
AlbayHalimKural,
KurmayAlbatMehmetBora,
KurmayAlbayCemalÖcal,
![Page 233: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/233.jpg)
KurmayAlbayNecatiÖzan,
AlbaySadeddinÇankır,
Yb.AhmetGegeç,
YarbayOsmanDeniz.
![Page 234: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/234.jpg)
Güventürk’ünHeyecanıProtokolünimzalanmasındansonratoplantıyıterkedensubaylarıGeneralFarukGüventürkçevirerekkendileriilebirkonuşmayapmışveGeneralCemalTuralhakkındakesinbirkararavarılmasınıisteyerek:“Arkadaşlarnereyegidiyorsunuz?CemalTuralhakkındagerekenkararıvermediğiniztakdirdebenprotokolünaltındakiimzamıgerialıyorum”diyerekbirkararavarılmasınıistemiş.
Güventürk21EkimProtokolünüimzaladığıhaldesonradanimzasınıgerialanBirinciOrduKumandanıCemalTuralhakkındamutlakbirkararavarılmasıgerektiğiniteklifederekbuişinmutlakakesinbirsonucabağlanmasıkonusundaherkesinfikrinisormayabaşlamış.
Bütünkumandanlarayaktanasılbirkararavarılmasıgerektiğinibirsüretartışmışlar,busıradageneGüventürk’ünsesiyükselmiş:“Arkadaşlarbendahaevveldensizesöylememişmiydim?Enkısazamandaikimizdenbirisinin
![Page 235: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/235.jpg)
karısıdulkalacakdiye,işteogüngeldi”demiş,busözlerüzerineilkönceDündarSeyhan“İmzaladığımızprotokolüntatbikatınamuhalefetettiğitakdirdebertarafedilir”demiş.
AynıkonudaRefikTulgaise“Bertarafedilmekleöldürülecekmidemekistiyorsunuz?”demiş.
DündarSeyhan,RefikPaşa’yacevaben:“Bertarafedilmesözüiçinemutlakaöldürmekgireriddiasındadeğilim.Enterneedilir,zararsızhalegetirilir.Bununuygulamaşeklinimademkiistiyor,GarnizonKomutanıGeneralGüventürk’üntakdirinebırakalım,oandaordukumandanınındavranışınagörehareketeder”demişvebuteklifikabuledilmiş.
BusıradaAnkaratemsilcilerindenNecatiÜnsalan,FarukGüventürk’e:“İstediğinoldu.Şimdineyapmayıdüşünüyorsun?”diyesormuş,aldığıcevapşuolmuş:“O...kazığaoturtacağım.”Ünsalandayanamamış:“Paşamsizebudüşünceyiyakıştıramadım.Küfürettiğinizvekazığaoturtacağınızısöylediğinizzat
![Page 236: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/236.jpg)
buordununKorgeneralrütbesinitaşırveBirinciOrduKumandanıdır,davayadavetedilir.Kabulettiğitakdirdeherzamanbaşımızdır.Etmediğitakdirdemakamverütbesinelayıkolarakenterneyetabitutulur”demiş.FakatGüventürk,Tural’ın21Ekim’deimzasınıgerialdığını,onunbuhareketinihiçbirzamanaffetmeyeceğinivedediğinimutlakayapmakiçinkesinkararverdiğinisöyleyereksözlerindeısraretmiş.
![Page 237: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/237.jpg)
EkProtokolBalmumcuÇiftliği’ndehazırlananprotokolleilgiliolarak10Şubat1962günüİstanbulGrubundanbirtemsilciheyeti,Ankaratemsilcileriilebirlikteİzmit’te15.KolorduKumandanıolanTümgeneralFikretEsen’egiderekhazırlananplanlarhakkındagörüşlerinialmışlardır.FikretEsenPaşa’nınİzmit’tekievindeİstanbulGrubundantemsilcilerleharekâtsonrasıTürkiyestatüsünütespitedenekbirprotokoltanzimedilerekimzaaltınaalındı.
FikretEsenPaşa’nınevindetoplananlar;KurmayAlbayFeritErdoğan,KurmayAlbayVecihiAkın,DenizKur.AlbayZarifÇetindağ,AlbayDündarSeyhan.Buradatanzimedilenekprotokolünesaslarışuşekildeydi:
Bunagöre:
GüvenlikKonseyiadıaltındakurulacak25kişilikaskerisivilkarışımıbirheyettoplanacakveyasamayetkisiniyürütecektir.
![Page 238: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/238.jpg)
GenelkurmayBaşkanıvedörtkuvvetkumandanıkonseyintabiîüyeleridir.
BirsüresonraMecliskurulacaktır.
Hükûmet,kimlikleriGüvenlikKonseyitarafındantespitedilecekolankişilerdenmeydanagelecektir.
27Mayısihtilâliningerçekleştiremediğireformlarınuygulanabilmesiiçingereklibütüntedbirlerönceliklealınacaktır.EskiMBKüyeleri37kişiolarakkabuledilir,içlerindenseçilenlerMilliMeclis’tegörevalabilirler.
EMİNSU’lardaninkılâphareketlerininkilitnoktalarındabüyükölçüdefaydanılacaktır.
Ulusalanlaşmalardadabüyükbirdeğişikliğegidilmeyecektir.
İkinüshahalindehazırlananbuprotokoldeAnkaraveİstanbultemsilcileritarafındanimzalanaraksonucumeraklabeklenendiğerarkadaşlaraduyurulur.
![Page 239: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/239.jpg)
AnkaratemsilcileriimzalananbuprotokolüAnkara’yagetirdiler.28.TümenKomutanıhariç,bütüngüvenilirbirlikkomutanları,JandarmaGenelKomutanıAbdurrahmanPaşa,DenizKuvvetleriKomutanıveKurmayBaşkanıimzaettik.Buhadiseduyuldu.İnönüveGenelkurmayBaşkanıtarafındanmaniolunmakiçintedbirleralınmayabaşlandı.
![Page 240: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/240.jpg)
HavacılarınTereddütleriHavaKuvvetleriihtilâlehemtaraftardı,hemdeçekiniyordu.Particiolanhavacılar,mutlakbirCHPiktidarınıarzuluyorlardı.İktidarınCHP’lileredevredilmesiniistiyorlardı.Ancakhavacılarınbirendişesivardı.Herhangibirihtilâlhalinde14’lerinTürkiye’yedönmesivekendilerinienterneedenhavacılaramüdahaleyegirişmesionlarıkorkutuyordu.Buendişe,HavaKuvvetleriCuntası’nı,ordudangelecekhareketibekletmeyesevkediyordu.Busebeple,benimvearkadaşlarımınbiranöncehareketegeçmearzumuz,kendileriniürkütüyordu.HavacuntasınınbaşındabulunanHalimMenteşdurumuorganizeetmeklegörevliydi.Bizisedevamlıtemaslaryapıyor,ordununparçalanmasınıönlemekiçintedbirlerdüşünüyorduk.HavacılarınCuntası’nadahilHalimMenteşveyediMBKüyesi,İnönü’yüsloganolarakkullanmaktavebanavearkadaşlarımakarşıtedbirlertasarlamaktaidiler.Nihayetbirçaredebuldular:Aydemirvearkadaşlarıönesürülerekmüşküldurumda
![Page 241: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/241.jpg)
bırakılacaklar,böylecediskalifiyeedileceklerdir.Bufikirderhaltarafımızdanöğrenildi...
![Page 242: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/242.jpg)
...Toplantı,ToplantıİstanbulveAnkara’dakikumandanlarınyenibirihtilâlekararvermeleriüzerine18Şubat1962PazargünüGenelkurmayBaşkanı,İstanbul’dakibütünKolorduKumandanları’nı,HarpAkademileriKumandanını,HarpFilosuKumandanını,ValiPaşa’yıAnkara’yaçağırdı.AynıgünGenelkurmay’dakuvvetkumandanlarınındabulunduğubirtoplantıyapılacaktı.
ToplantıyagirilmedenönceRefikTulga,FarukGürlerveBeşinciKolorduKumandanıRefetÜlgenalpPaşailegörüştük,“Buiş23Ekim’dekigibiolmasın”dedik.“Tekrarcayılmasın.Otakdirdeastlarımızınbizlerevesizlerekarşıitimatlarısarsılır.”
Bizeverdiklericevapaynenşöyledir:“Emeklilikistidalarımızıverütbelerimizicebimizekoyarakgeldik.”
FarukPaşaileRefetPaşa’ya“Bunuinşallah
![Page 243: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/243.jpg)
toplantıdansonragöreceğiz”dedim.
Genelkurmay’datoplantıyapıldı.GenelkurmayBaşkanıyinebuişinyapılmamasıiçinkumandanlarıiknaetmişti.ValiTulgabudurumuanlatıncasorduk:
“Sizkararınızdadeğişiklikyapıyormusunuz?”
“Hayır”dedi,“Benbuişisonunakadargötüreceğim.Yalnızbanamüsaadeedin.Yarınİstanbul’agidiporadakibirlikkumandanlarıylagörüşelim.Neticeyisizebildiririz.”
19ŞubatgünüGenelkurmayBaşkanıbeni,MerkezKumandanıAlbaySelçukAtakan’ı,JandarmaOkuluKumandanıNecatiÜnsalan’ımakamınaçağırdı.Şerefsalonunageçtik,oradaHavaKuvvetleriKumandanıİrfanTansel,KaraKuvvetleriKumandanıMuhittinÖnür,JandarmaGenelKumandanıAbdurrahmanDorukPaşadavardı.Saat17’den21’ekadarmemleketahvali,gidişatı,alınacaktedbirlermüzakereedildi.Fikirleraçıkçabelirtildivebuişinyapılmasınınzaruretianlatıldı.
![Page 244: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/244.jpg)
![Page 245: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/245.jpg)
HarekâtGerilimiArtıyorVe...Sunay,ancakİnönüölürseveçekilirsebuişinyapılabileceğinibelirtti.Bununüzerinebiz,bilhassaSelçukAtakan,şöylebirteklifilerisürdü:“Bizihtilâlinhiyerarşikdüzendeyapılmasınıuygungörüyoruz.Mademkikendinizikifayetsizbuluyorsunuz,denecekbirşeyyok.Bizalttangelentazyikigüçlüklemuhafazaediyoruz.Yokeğerbualttangelentazyiklerinmüşevvikiolarakbizlerigörüyorsanız,bizşimdiderhalistifamızıverelim.Emekliliğimiziisteyelim.Yarın,öbürgünbusuçuyükleyerekbiziordudanşerefsizceayırmayın...”
Sunay“Yook!Böylebirşeydüşünmüyorum.Sizbenimenkuvvetlidayanaklarımsınız.Sizeşerefsözüveriyorum.Benimvücudumçiğnenmediktensonrasizinkılınızakimsedokunamaz”dedi.
20Şubatsaat19’daşuhaberialdım:
![Page 246: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/246.jpg)
Başvekâletteçalışanbirarkadaşımevimeyazılıbirnotbırakmış,“Talâtyarıntevkifedileceksin.Ankara’dabulunanAlbaylarCuntasıİnönütarafındandağıtılacak.İnönü‘İdamlardaMBK’nınkabahatiyoktur.BaşsorumluHarpOkuluKumandanıveyakınarkadaşlarıdır.BenonlarıdağıttıktansonrahalkateslimedipAP’lilerelinçettireceğim’demiş...”
Üniversitelibirgençdegelerekogecehavacıların13Kasımharekâtıgibibirharekâthazırladıklarını,üçkurmaysubayınbaştaMithatCeylanolduğuhaldeüniversiteyegiderek“Sizesilahdağıtsak,HarpOkulu’nunyapacağıbirihtilâlekarşıdururmusunuz?”diyetekliftebulunduklarınıbildirdi.
AynıandaMilliyetGazetesimuhabiriMeteAkyoltelefonla“Albayım,tevkifedildiğiniziduyduk,üzüldük.Hakikatmı?”diyesordu.
Buüçhaberdeogecebirşeylerolacağınadairemarelerdi.MerkezKomutanıSelçukAtakan’ıçağırdım.Aldığımyazılıhaberlerikendisinevererek“Bunuhemengötür,Sunay’aver,
![Page 247: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/247.jpg)
haberdarolsun”dedimvegayetsıkıemniyettedbirlerialarakkıt’alarımızınbaşındayatmamızgerektiğinekararverdik.Vesaat23.30’daHarpOkulu’naçıktım.
Saattam24’teİstanbul’dan15.KolorduKumandanıTümgeneralFikretEsentelefonedereksabah3’teAnkara’dakibirliklerinbirharekâtyapacağınıduyduğunubildirdive“Sakınkendikendinizebirişyapmayın.İstanbulilekoordineliolacakbuiş.BizKasımpaşa’daDenizKuvvetleriKumandanı,HavaKuvvetleriKumandanıvebütünkumandanlartoplantıhalindeyiz”dedi.Kendisinehiçbirşeydenhaberimizolmadığınadairşeref,namussözüverdim.
Ankaraartıkkaynamayabaşlamıştı.İstanbulgrubundaAkademiKurmayBaşkanıEminAytekinbenitelefonlaaradı.Aytekin’leAnkara’dakidurumugörüştüktensonraonaşuraporubildirdim:
1.21/22ŞubatgecesiMucipAtaklıileHaydarTunçkanatresmielbiselerinigiyerekFevziArsın
![Page 248: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/248.jpg)
veHalimMenteşileHavaKuvvetlerikarargâhınageldiler.
2.MeclisMuhafızBirliğinöbetçisubayınaMeclis’inHarpOkulutarafındansarıldığınıbildirerekalarmageçmesiniistediler.
3.MuhafızAlayKumandanıKurmayAlbayŞükrüİlkinile229.PiyadeAlayKomutanlarıyerlerineyenikomutanlartayinedildi.TankTaburBölükKumandanlarınıntayinleriçıkarıldı.
4.HavaKuvvetlerininbazıyerbirliklerinealarmhazırlıkemriverildi.
5.GenelkurmayİkinciBaşkanı,Genelkurmay’dakiveKaraKuvvetlerindekisubaylaratabancalarınızlagörevbaşıyapınemriverildi.
6.GenelkurmayBaşkanınabirhareketinbaşlamaküzereolduğuvebirliklerinalarmyaptığıhaberiulaştırıldı.
7.GenelkurmayBaşkanı,HavaKuvvetleriKomutanınıdayanınaalarakbirlikleridolaştılar.
![Page 249: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/249.jpg)
Neticedeherhangibirfevkaladelikolmadığıanlaşıldı.BununüzerinebizdeGenelkurmayBaşkanı’naşumuhtırayıverdik:
1.ResmielbiselerinigiyerekhareketegeçenMucipAtaklıveHaydarTunçkanathakkındakanuniişlemyapılması.
2.İşbirliğiyaptıklarıikincibaşkanMemduhTağmaç’ınvazifesindenuzaklaştırılması.
3.Tayinleriyapılansubaylarınyerlerineiadesi.
ŞimdiYüksekKumandakonseyitoplantıhalindeler.Vereceklerikararıbekliyorum.
BildirilenşuraporakarşılıkKurmayAlbayEminAytekinbanaşunlarısöyledi:
1.AmanTalâtdikkatliolunvesükûnetinizimuhafazaedin.
2.İstanbulGrubusizinhareketegeçmenizidesteklemeyecek.
![Page 250: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/250.jpg)
3.ŞimdiBeşinciKolorduKomutanınınraporuönümdeduruyor.Ankara’damünferitherhangibirhareketidestekleyemeyeceklerinibildiriyor.
4.DiğerKomutanlardaöyle,sükûnetveitidalinizimuhafazaedin.
ButelefongörüşmesindensonraEminAytekin’eveOsmanDeniz’e“Sükû-netinizimuhafazaedin”dedim.Onlara;hareketegeçmeyeceğimiziçinteminatverdim.Saattam2’deyatağagirdim.Busırada229.PiyadeAlayı’ndanYüzbaşıSüleymantelefonederek“Albayım,şimdiburayaKaraKuvvetleriKomutanı,HavaKuvvetleriveDenizKuvvetleriKurmayBaşkanlarıgeldi.Alayınihtilâliçinhazırlıkyapıpyapmadığınıkontrolettiler.Bütüneratuyuyordu.Hiçbirşeydenhaberimizolmadığınıbildirdim.AlayKumandanınısordular,evdeolduğunubildirdim.KumandanıMerkezKumandanlığınaistediler.Kendilerideorayagittiler.Galibakumandanımızıtevkifedecekler.Alayaalarmvereyimmi?”Benlüzumolmadığınıbildirdim.MerkezKumandanı’natelefonettim.Selçuk“Yanlışbirhaberalınmış,
![Page 251: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/251.jpg)
bugeceharekâtakalkılıyordenmiş.Onutahkikediyoruz.Alaykumandanıdönecek.Meraketme”dedi.
10dakikasonraaynıalaydanÜsteğmenErgunÖzgentelefonederek“Albayımhavacılaralarmageçmiş.MerkezKumandanlığınıbuandakuşatmışvaziyetteler.AlayıAlarmageçirelimmi?”diyesordu.Onada“Hayır”cevabınıvererekSelçuk’atelefonettim.OsıradaGenelkurmayBaşkanı,SelçukAtakan’ınyanındaimiş.BuaradaodayagirenTankYüzbaşısı“Sarıldınız,emirlerinizibekliyoruz”demiş.GeneaynısıradaTankTaburuNöbetçiSubayıtelefonla“Albayım,sarıldınız.GenelkurmayBaşkanısizienterneediyor,emriniz?”demiş.BununüzerineMerkezKumandanıderhalhareketegeçmesinisöylemiş.AncakCevdetSunaytelaşla“Hareketegeçmeyin,benşimdiHavaKuvvetleri’negidiyorum.Meseleyitahkikedeceğim”diyerekmüdahaleetmişveMerkezKumandanlığı’ndanayrılmış.Selçukolupbitenleribananakletti.
BirazsonraHarpOkuluyanındakiTankTaburu
![Page 252: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/252.jpg)
’nunalarmdüdükleriötmeyebaşladı.YeniMahalle’deoturanTankTaburusubayları,havaastsubaylarınınalarmyaptıklarınıgörüncehemenkıtalarınakoşupgelmişler.Oandabirisitankçılaraşöyledemiş:
“AlbaylarvegenerallerMerkezKumandanlığı’ndahavacılartarafındanelegeçiriliptevkifedildi.Böylebirhalzuhurundaişleyecekotomatikplanagörekıtalarhareketegeçipkumandanlarkurtarılacak.”
![Page 253: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/253.jpg)
HavacılarınTertipleri20-21Şubatgecesihazırlanandurumuntertipçilerişunlardır:
HavaKuvvetleriCuntası’ndanbaştaKurmayAlbayHalimMenteş,
AlbayFevziArsın,
HavaKurmayBaşkanıGeneralHüsnüÖzkan,
BinbaşıAvniGüler,
HavaKuvvetleriKumandanıİrfanTansel,
TabiîSenatörlerdenMucipAtaklı,
HaydarTunçkanat,
EmanullahÇelebi,
EkremAcuner,
FikretKuytak,
![Page 254: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/254.jpg)
RafetAksoyoğlu,
ŞükranÖzkaya(CHP’yehizmetedentabiîsenatörler)...
Başroldeİnönü,
TurhanFeyzioğlu,
İsmailRüştüAksalvedahabirçokCHP’liler...
Planlarıiseşöyledir:
YanlışbiristihbaratneticesindeHavaKuvvetleriCuntasıSunay’agelip“Bugece(20-21Şubat1961)saat3’teAnkara’dakibirliklerihtilâlyapacaklardır.Sizbizeresmenalarmverin.Bizhavakuvvetleriolarakalarmageçer,buihtilâliyerindesöndürürüz.Ankara’dakiihtilâletaraftarbirlikkomutanlarınınhepsinitoplarız”demişler.Odahavakuvvetlerini,karakuvvetleriüzerindekullanmaküzerealarmageçirmiş.BuemirdenbirsüreönceSunay,hava,denizvekarakuvvetlerikumandanlarıylaaynıkonudagörüşmüş,alarmsöylentilerinitartışmış.Kara
![Page 255: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/255.jpg)
KuvvetleriKumandanıMuhittinÖnür,HavaKuvvetlerininalarmtalebikarşısındaboyuneğmişve“EğerKaraKuvvetlerindebirhareketolacaksaönlenmelidir”demiş.
MucipAtaklıPaşaresmielbiselerinigiymişveHavaKuvvetleriKarargâhı’ndaemrikumandayıelealmış.Tansel’ibirbahaneileİstanbul’auçurmuş.EkremAcunerdesivilkıyafetleyanındaimiş.HaydarTunçkanatisealarmilebirlikteresmielbisesinigiymişveMeclis’egelmiş.MeclisMuhafızTaburu’nunNöbetçiSubayıolanhavaüsteğmenine(budurumoldukçamanidardır)giderek“HarpOkuluMeclisikuşatıyor.Duvarlarınızakadargeldi.Neduruyorsunuz,derhalalarmageçin!”demiş.BusıradaiseHarpOkuluöğrencileriuyumaktadır.Okuldasadecedokuznöbetçisubayvardır.
MeclisMuhafızTaburu’nunhavacılartarafındanalarmageçirilmesiüzerinetanktaburudakontr-alarmageçiyorveonuncivarındabulunan229.PiyadeAlayıveSüvariGrubudakontralarmakatılıyor.Buandasaat2.30’dur.
![Page 256: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/256.jpg)
BenderhalnöbetçiamiriKurmayBinbaşıBahtiyarYalta’yıçağırdım.“AmanBahtiyar,biryanlışlıkvar.TankTaburubaşınıaldı,gidecekşimdi.Git,tanktaburunuönle,yerinedönsünalarmıkaldırsınlar.Herkesyerliyerinegitsin”dedim.DerhalhareketegeçenYalta,Bahçelievler’denBakanlıklar’agelenveGülhanekısmındakavuşanyoldatanklarıyakalayarakgeriçevirdi.Durum229.PiyadeAlayı’nadaizahedilerekoradadaalarmtatilettirildi.
Saat3’egeldiğisıradahavacılarcuntasınamensupolanlarSunay’agiderek“İşte,bizsizesaat3’tehareketegeçecekler,demiştik.Gelin,bakın,hareketegeçtiler”diyorlar.BununüzerineSunay,Önür,HüsnüÖzkanveTurgutÖzel’denmüteşekkülkumandaheyetiolayyerinegeliyor.Oandakontr-alarmageçmişolankıt’alarıayaktagörenkumandaheyeti,kendilerinedahaöncekarakuvvetlerininalarmageçeceğinedairverilenhaberindoğruolduğukanısınakapılıyor.Oysabusıralarkıt’alar,yanlışlığıanladığıiçinalarmıterketmeküzeredir.HarpOkuluisemışıl
![Page 257: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/257.jpg)
mışıluyumaktadır.HarpOkulu’nagelenGenelkurmayİkinciBaşkanıMemduhTağmaç,öğrencilerinuykudaolduğunugörerekgeridönüyor.KumandaHeyetiiseHarpOkulu’nunnizamiyekapısınakadargelipdurumugözleriylegördüktensonraTankTaburu’nagidiyor.Sunaynedenalarmageçtiklerinisoruyor.TaburKumandanı’ndanaldığıcevapşudur:“Albaylarımızıvegenerallerimizihavacılarmerkezkumandanlığındatevkifettiler.Sizlerikurtarmayageliyordukpaşam...”BucevapSunay’ışaşkınaçevirmiştir.Olduğuyereyığılıyor,TankTaburuKumandanıYarbayHaldunDoran’a“OturOğlum”diyor.Sunayhatasınıanlamıştır,üzgündür...Hadiseböylecekapanmıştır.
![Page 258: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/258.jpg)
TabancalarveHavacılarınOyunları21Şubatsabahısaat11’deSunay’dandavetaldık.YanındaKaraKuvvetleriKomutanıMuhittinÖnürveJandarmaKumandanıAbdurrahmanPaşavardı.BenvebenimlebirlikteçağrılanNecatiÜnsalanveSelçukAtakanayaktaidik.Sunaybanadönüp“Evladım,yavrum,HavaKuvvetleribanabirültimatomverdi.Akşamkarakuvvetlerinealarmısenvermişsin.Yerlerinizdeğiştirilmedikçehavakuvvetlerialarmıkaldırmayacak.Sizlerifedaetmekzorundayım.Ancakhepinizhimayemdesiniz.Sizlerinyerinideğiştiriyorum...”dedi.
Kendisine“BenAllah’tanbaşkakimseninhimayesialtınagiremem.Buiştebensuçludeğilim.Suçluolanhavakuvvetlerivesizsiniz.Çünkübirkuvveti,birkuvvetüzerinetertiplerlekullanmayakalktınız.MBK’cılarınveCHP’lilerinoyununageldiniz”dedim.Tabancamı
![Page 259: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/259.jpg)
çekerekmasanınüstünekoydum.“BenişimdiyabununlatemizlersinizyadaDivan-ıHarbeverirsiniz.Eğergecekihareketebensebepolduysam,benikurşunadizdirirsiniz.BenimdamarlarımdaCHPkanıdolaşmıyor,vatanperverlikkanıdolaşıyor.Böylebirhaksızlığatahammüledemem.Sizşayetkumandansanız,esassuçlularıcezalandırınız”dedim.
Sunaymüdahaleederek“HavaKuvvetlerialarmhalindedir.Üzerinizebombaatacaktır”cevabınıverince:
“Bizdekarakuvvetleriolarakyarıalarmhalinegeçmişbulunuyoruz.HavaKuvvetleri’nintahakkümüaltınagirmeyiz.İcapederseçarpışırız”karşılığınıverdik.Paşa,başaçıkamayacağınıanlayıncabizidışarıçıkardı.Şerefsalonunageçtik.
Sunay’ınalarmteklifinitasdikedenKaraKuvvetleriKumandanıMuhittinÖnürdeşerefsalonundaidi.Tabancamınkurşunlarınıçıkarmış,hüngürhüngürağlıyordu.Yanımızda
![Page 260: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/260.jpg)
AbdurrahmanPaşaveNecatiileSelçukvardı.
“Paşamnedenağlıyorsunuz?”dedim,“Benbiralbayolarakbiravuçhavakuvvetlerinekarşıkarakuvvetlerininprestijinikurtarmakiçinçalışıyorum.Sizâcizlikifadeedipgözyaşıdöküyorsunuz.Bizesahipçıkın,hakkımızıkoruyun...”
Önür,ordununparçalanmışolmasındanendişeliidi.Bunakarşı“Kolayıvar.GelsinHavaKuvvetleriKurmayBaşkanı,şuradahuzurundahesaplaşalım.Eğerbenhaksızsamhayattahiçvermediğimbirsözüveriyorum:Ayaklarınıöpeyim...Onlarhaksızisetarziyeversinler.Sarılalım,kucaklaşalım”dedim.
Bununüzerinehavakuvvetlerinehabergönderildi.BirsüresonaTuğgeneralHüsnüÖzkanhışımlaiçerigirdiveÖnür’edönerekbirbiriardıncaağzaalınmayacakküfürlersavurdu.“Sizdeğilmiydiniz?Şimdipaşalarbirkenaraçekilipbizialbaylarlakarşıkarşıyabırakıyorsunuz”dedi.Nihayetbiryanlışlıkolduğuüzerindemutabakatavarıldı.Elsıkışıldı.
![Page 261: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/261.jpg)
HüsnüÖzkanşerefsalonundanayrılmaküzereikenÖnür,“GenelkurmayBaşkanı,HavaKuvvelerinederhalalarmıkaldırmalarınıiçinemirverdi.Tebliğediyorum”dedi.HüsnüPaşaise“Obizimbileceğimiziş.KuvvetKumandanıİstanbul’da.Ogelsin,neyaparsaoyapar.BenkarışmamGenelkurmayBaşkanı’nınemrinidinlemiyorum”dedi.Çünküsırtınıdahabüyükbiryeredayamıştı:Odahükûmetbaşkanıidi...
ÖzkangittiktensonaÖnür,GenelkurmayBaşkanı’nınyanınagiripçıktı.“Sunayşerefsözüveriyor,gidebilirsiniz”dedi.
Evegeldim.Saat16’datelefonlaTansel’inSelçukAtakanilebirliktebeniMerkezKumandanlığı’ndabeklediğinibildirdiler.Hemendurumuanladım.Selçuk’unisminivermeksuretiylebeniinandırıpyoldaikentevkifedeceklerdi.HarpOkulu’naçıktım.Hastaolduğumu,gelemeyeceğimibildirdim.
Gecesaat23’teMerkezKumandanıbanatelefonederek“KaraKuvvetleriKurmayBaşkanıZekiİltertelefonediyor.HarpOkulu
![Page 262: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/262.jpg)
ihtilâliçinbahçedehazırlıkyapıyormuş,doğrumu?”diyesordu.“Böylebirşeyyok.Kalksınokulagelsin”dedim.Beşdakikasonrageldiler.Talebeuyuyordu.Yalanlarıbirkeredahameydanaçıktı.Aynıhareketgecesaat3’tetekraredildi.Geneboşçıkmıştı.Olaykapanmıştı...
Zekiİlterayrılırken“Kuvvetlerarasındakiithamlarböyledevamedemez.Bunabirhalçaresibulalım.Yarınaskerîşurayıtoplayalım.Bumeselehallolsun.Cuntatemsilcisiniyollasın,kumandanlarseviyesindegörüşelim”dedi.SözcüolarakSelçukAtakan’ıseçtik.
![Page 263: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/263.jpg)
...Ve22ŞubatSonderecehareketligündenbirgündensonra22Şubat1962Perşembesakinbaşlamıştı.Ancakhâlâdurumdaneminolmadığımiçin,hazırlıkalarmınıkaldırmamıştım.Saat11raddelerindeJandarmaOkuluKumandanıNecatiÜnsalantelefonederek:“Talât,yanımdaFevziArsınvar.HavaKuvvetlerihatasınıanlamış.Özürdiliyor.Ağlıyor.Sendegel.Senigörmekistiyor”dedi.
JandarmaOkulu’nagitim.FevziArsınhakikatensamimiolarakhatayaptıklarınıitirafetti.Sarıldık,öpüştük,ayrıldık.
Birazsonraemirsubayımtelefonetti.“Albayım,SunayPaşasiziveAlayKumandanınıyanınaistiyor”dedi.Halbukibirgeceevvelverilenkarargereğince,kumandanlarlaSelçukAtakangörüşecekti.Benidebirlikteçağırmak,oldukçamanalıidi.OsıradaSelçukAtakantelefonetti.“Çağrıldım,gidiyorum”dedi.Oynananoyunuanlattım.SadeceonunveAlayKumandanı
![Page 264: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/264.jpg)
TurgutAlpagut’ungitmesinekararverdik.VeHarpOkulu’naçıktım.Birazsonraöğrendikki,SelçukAtakan,Şükrüİlkin,TurgutAlpagut,TankTaburuKumandanıYarbayHalduntevkifedilmişler.
Osıradasubaytaburunaçıktım.Asteğmenlerbizimbudurumumuzuduymuşolacaklarki,galeyanhalindeidiler.Onlarısinemasalonunatoparlayıpdörtgündüroynanandramıkısacaanlattım.Hiçbirsurettebeniteslimetmeyeceklerinisöylemeleriüzerineokuluvecivardakikıtalarıalarmageçirdim.Saat13.30.
İstanbulveSivas’takibirliklerededurumubildirdim.Onlardaalarmageçtiler.Ancakkendilerinebirharekettebulunmamaları,sadecebaşkentteolacaklarıizlemelerihususndasıkıtalimatverdim.
Saat15’tekıt’alarhareketehazırdı.Geceyibekliyorduk.Genelkurmayüzerimizebazıkıt’alarsevketmeyekalktı.230.PiyadeAlayıÇubuk’tangeldi.FakatAlayKumandanıokulagelerekemrimegirdi.Polatlı’dankıt’asevk
![Page 265: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/265.jpg)
edildi.Gelenlerdenbazılarıemrimegirdi.Arayabirsürüelçilergirmeyebaşladı.Genelkurmay’danbirçokheyetgelipgidiyordu.Buvaziyetteikensaat20’yedoğruMuhafızAlayı’nayenitayinedilenAlayKumandanıAlbayCihatAlpantevkifedilmeksuretiyleMuhafızAlayı’nındaemrikumandasıbizimtarafageçti.SüvaribinbaşısıFethiGürcan,MuhafızAlayKumandanlığı’nıderuhteediyordu.Oandabanatelefonetti:
“Albayım,şimdiburadakuvvetkumandanları,İnönüdahilbütünkabineköşktetoplantıhalindeler...Şimdihepsinienterneedeyimmi?Hesaplarınıgöreyimmi?”dedi.“Hayır”dedim,“Serbestbırakacaksınız.Çıkacaklar.”
Oandanitibarenherşeyehâkimdim.FakatGenelkurmaykarargâhındakibazımenfaatperestvememleketingidişatıhakkındahiçbirfikirsahibiolmayandalkavukruhluve“İnönist”bazısubaylar,bizekarşıbüyükanlayışsızlıklargösteriyorlardı.BumeyandaGenelkurmayKarargâhınınetrafınatanksavartopları,bazukalaryerleştirdikleriniöğrendim.
![Page 266: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/266.jpg)
KarargâhıniçindesubaylaraTomsontabancalardağıtılıyor,elbombalarıveriliyordu.Birmukavemetunsuruimişgibikarşımızadikiliyorlardı.Buvaziyetlerhaberalınınca,gerekTankTaburusubaylarıvegerekseHarpOkuluüzerindebüyükinfialmeydanageliyordu.Saatlerdeilerledikçekıtalarınkontrolügüçleşiyordu.BusıradaGenelkurmay’dangelenelçilerSunay’ınyazılıbirtaahütnamesinigetirdiler.Bunun“Hukukîdeğeriolmadığını”söyledim.
“İnönü’dengetirelim”dediler.Saat2.30raddelerindeonudagetirdiler.Yine“Hukukîdeğerolmadığını”söyledim.Kâğıdıgetirenkurmayalbay“Onunaltındakiimza,LozanSulhu’naimzakoyanaaittir.Hertürlütaahhüdüyerinegetirecektir”dedi.Bendecevapolarak“Otaahhütlerinyerinegelipgelmeyeceğinibundansonrakigünlergösterecektir”dedim.Taahhütlerinyerinegetirilmediğihadiselerdemeydanaçıkmaktadır.
![Page 267: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/267.jpg)
T.C.
M.M.V.
ERKÂNIHARBİYEİUMUMİYERİYASETİKARARGÂHI
ANKARA
23Şubat1962
ÖZEL:
KONU:
DerhalherkesinnormalvazifelerinedönmelerişartıylaşimdiyekadarkandökülmesinemeydanverilmediğindendolayıhadiselerekatılanlarhakkındakanunitakibatyapılmayacağınahükümetvedevletBaşkanlarındanaldığımteminatadayanarakbendesözveriyorum.
CevdetSUNAY
Org.
![Page 268: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/268.jpg)
GenelkurmayBaşkanı
SİLAHLIKUVVETLERBAŞKOMUTANININEMİRLERİNEUYMAKVEGİRİŞİLENHAREKATADERHALSONVERMEKŞARTİLE,ŞİMDİYEKADARKANDÖKÜLMESİNEMEYDANVERİLMEMİŞOLMASIGÖZÖNÜNDETUTULARAKHAREKATAKATILANLARHAKKINDAHİÇBİRCEZAİTAKİBATYAPILMIYACAĞINAHÜKÜMETBAŞKANIOLARAKSÖZVERİYORUM.
23Şubat1962
Saat:01.00
BAŞBAKAN
İSMETİNÖNÜ
![Page 269: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/269.jpg)
DurumMuhakemesiveSonucuOandanitibarenbirkararvermekicapediyordu.Harekâtabaşlamakveyadurdurmak.Yapılanbirdurummuhakemesineticesi,harekâtıdurdurmayakararverdim.Eğerharekâtyapılmışolsaydışuolaylarmeydanagelebilirdi:
1.HavaKuvvetleriilebirçatışmaolabilirdi.Şöyleki:BizzatHavaKuvvetleriKomutanıİrfanTansel,19ŞubatgünüGenelkurmayBaşkanlığı’ndaSelçukAtakan,NecatiÜnsalan,MuhittinÖnür,ben,AbdurrahmanDoruk’unbulunduğuveSunay’ındavetiüzerineyapılantoplantıdaşöyledemişti:“Şayetkoordinesizbirharekâtagirişmişseniz,benveDenizKuvvetleriKumandanıkararverdik,Türkiye’yikuvvetlerimizleterkedipNATOüslerineçekileceğiz.”
2.HavaKuvvetlerininNATOüslerineçekilmesihalindeüçihtimalmevcutidi:
![Page 270: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/270.jpg)
a)HavaKuvvetleritümüileİrfanTansel’itakipeder,bizdemuvaffakolursak,Türkiye’yebirdahadönmelerimuhalolurdu.
b)HavaKuvvetleri’ninyarısıemreitaatedersehavadaçatışmavukubulacak,büyükkayıplarolabilecekti.
c)Tümüveyabirkısmıilebizibombalayabilirdi.
3.Üzerimizedışardansevkedilenbirliklerdebizeiltihaketmişler,saat15’tensabahın3’ünekadarhepsiharekâtahazırbeklemekteydiler.GenelkurmayiseTanksavartoplarıylakarşımızdamevzialmıştı.BudurumTankTaburu’nugaleyanagetirmişti.Eğerhareketegeçseydim,tanklarGenelkurmay’ıveHavaKuvvetleriKarargâhı’nıyerlebiredecekti.Bunaşukonuşmasonundakanaatgetirdim:Arkadaşlara,yürüyüşegeçmediğimiztakdirdeGenelkurmay’ınönündenselamverilerekgeçilmesinisöylediğimzamanOrhanTopçuer’denaldığımcevap“Sizancakbaşlaemriniverebilirsiniz.Ondansonrasınıbizbiliyoruz,albayım.Dümdüzedipgeçeceğiz”oldu.Hal
![Page 271: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/271.jpg)
böyleoluncaGenelkurmay’daveHavaKuvvetleri’ndehattaşehiriçindeyüzlercecanakıyılacak,hemarkadaşlarımızınhemdemasumhalkınkanıakacaktı.Çünküharekâtbaşladıktansonrakumandayıkaybedecektim.
4.Yanlışanlaşılmayüzündenbütünmemleketsahtındabazıhareketlerolacak,orduheryerdebirbirinegirecekti.Namlununnamluyadönmesiise,biriçharpdoğuracaktı.
5.BununsonucundaAmerikalılarfüzerampalarınıkorumakiçinbirçıkarmaveindirmeyaparakSamsun-İskenderunhattınaelkoyacaktı.RuslariseBoğazlarıvedoğudanKars’ızorlayacaklardı.BudurumdaGüney-KuzeyKoredurumunadüşecektik.
6.BütünbunlararağmenAnkara’dayüzdeyüzmuvaffakolacaktım.Oandanitibarenliderdim.Kandöküldüğüandamecburendiktarejiminegidecektim.Bizimamacımızisediktadeğildemokrasiidi.Geçicibirzamaniçinaydınlarkitlesinedayanacakolanbudemokrasi,köklüreformlaryapıldıktan,iktisadîdüzenvesosyal
![Page 272: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/272.jpg)
adaletnizamıkurulduktansonrayerininormalseçimleregerçekdemokrasiyebırakacaktı.
7.Herşeyerağmendiktayagitseydik,ihtilâlinvediktanınşartlarınıyerinegetirmekiçin,herşeydenöncekendikellelerimizikoruyabilmekiçin,karşıharekâtagirişenveprotokollereimzakoyupsonradanihanetedenkumandanlarıyoketmemizgerekecekti.Kısacagenişçaptabirkatliamolacaktı.
8.Buhareketlergençkuşakarasındayenidenhuzursuzlukyaratacak,liderdurumunagelmişolanbizlerinaleyhinedebirhareketbaşlayacaktı.Bununhemenarkasındançorapsöküğügibibirihtilâldahagelecekti.
9.Gayemizordununbütünlüğünümuhafazaetmek,namluyunamluyaçevirtmemekti.Bizbuhareketiiktidarhırsıileyapmadığımızıispatetmekistedik.Yukarıdakiolaylardanbirinindahimeydanagelmemesiiçinkendihayatımızıfedaetmeyigözealdık.Bizimbaşımızgitsin,yeterkiTürkiyekurtulsun.Belkipartilerdeakıllanır,dedik.
![Page 273: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/273.jpg)
Parolamız“halaskâr”,işareti“fedailer”di.Parolamızdadikkatedildiğitakdirdehangiamaçlahareketegeçtiğimizvekendimizinedenfedaettiğimizanlaşılır.
Eğerhareketyapılmışolsaidi,buşartlaraltındameydanagelebilirdi.Tarihteböylebirsorumlulukaltınagirmeyegönlümrazıolmadı...
22ŞubatHarekâtıkardeşkanıakıtılmamasıiçindurdurulduktansonra,harekâtsırasındaHavaKuvvetlerinesığınanBaşbakanİsmetİnönü23Şubatsabahıbirmesajyayımlayarakşuaçıklamadabulundu:
“ŞanlıOrdumuzunşereflimensupları;meşruHükûmet’inBaşkanıolarakveeskibirOrdularKomutanıolaraksizlerehitapediyorum:
TürkSilahlıKuvvetlerimeşruAnayasayı,Demokratiknizamı,tehlikeyedüşürülmekistenenvatanbütünlüğünüazimlevebaşarıilekorumaktadır.Vekoruyacaktır.BuorduAnayasa’yıçiğneyenbiriktidarı27Mayıs’tameşruolarakdevirmiştir.FakatbuorduAnayasa
![Page 274: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/274.jpg)
’yıçiğnemekyolunaelbettegitmeyecektir.
Hükûmetimiz,temelindeTürkOrdusu’nunşerefibulunanCumhuriyetAnayasası’ndanveMillet’tenveonunayrılmazparçasıTürkSilahlıKuvvetlerininvazifeveşerefduygusundanaldığıkuvvetleişbaşındadır.Vedurumahâkimdir.Ensıcakduygularlaaskervesivilbütünvatandaşlarımasevgivesaygılarımısunarım.”
Bundansonradaorduiçindedeğişikliklerbirbirinikovalamayabaşladı.
KaraKuvvetleriKumandanıMuhittinÖnürdebiraçıklamaileemekliyeayrıldı.Halbukiişinaslıhiçdesöylenildiğigibideğildi.
Açıklamaşöyleydi:
“AnkaraGarnizonu’ndavukuagelenolaylardanteessürduyarakKaraKuvvetleriKumandanlığı’ndankendiarzusuileistifaedenOrgeneralMuhittinÖnür,sonmakamverütbesineuygunbirgörevbulunamamasından42.SayılıKanun
![Page 275: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/275.jpg)
gereğinceemekliyesevkedilmiştir.
KaraKuvvetlerimizdeuzunveşereflihizmetyıllarıbulunanSayınOrgeneraleTürkSilahlıKuvvetlerininiyidilek,şükranvesaygılarısunulur.”
![Page 276: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/276.jpg)
III.KISIM
![Page 277: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/277.jpg)
GörevleriDeğiştirilenGenerallerveSubaylar22ŞubatHarekâtı’nınOrduiçindekitepkileribirsüredevamettiveemekliyesevkedilensubaylarınyerineyenilerigönderildi.İstanbulValiliğigörevini27Mayıs’tanberiyapmaktaolanKorgeneralRefikTulga3.OrduKumandanlığına,JandarmaKumandanıTuğgeneralAbdurrahmanDorukMillîSavunmaBakanlığıİstişareKurulu’naatandılar.
Yerlerideğiştirilensubaylarşunlardır:
DoğuMenzilKumandanVekiliKurmayAlbayCevatKırca,MillîSavunmaBakanlığıİstişareKurulu’na;KaraKuvvetleriHarekâtBaşkanlığıTeşkilatveEğitimDaireBaşkanıAlpayCihatAlpman,RiyasetiCumhurMuhafızAlayKumandanlığı’na;5.ZırhlıTugayK.TankKurmayAlb.ŞükrüSönmezsoy,ZırhlıBirliklerOkulKumandanlığı’na;ZırhlıBirliklerOkuluKurmayBaşkanıTankKurmayAlbayTuran
![Page 278: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/278.jpg)
Olcayto,DoğuMenzilKomutanlığıPlanlamaProgramvePrensiplerMüdürlüğü’ne;KaraKuvvetleriPersonelBaşkanı2.MuaviniTop.KurmayAlbayGalipGençer;MillîSavunmaBakanlığıİstişareKurulu’na;L.K.PersonelBaşkanlığıS.MüdürlüğüİstihkâmKurmayYarbaySadriKarakoyunlu,15.Kor.ŞubeMüdürlüğü’ne;8.TümenKurmayBaşkanıİstihkâmKurmayAlbayKemalGüner,İkinciKor.LojistikŞubeMüdürlüğü’ne;KaraKuvvetleriLojistikBaşkanlığıI.ŞubeI.KısımAmiriTop.KurmayBaşkanıFuatYılma,39.TümenPersonelŞubeMüdürlüğü’ne;MillîSavunmaBakanlığıEmirSubayıTop.KurmayYrb.TalatTuran,BatıMenzilKumandanlığıPlanlamaProgram,PersonelŞubeHarekâtİstihbaratKısımAmirliği’ne;JandarmaSubayTatbikatveAssubayHazırlamaOkuluKomutanMuaviniSüvariKurmayAlbaySabahattinKöseyiğitoğlu,OrtaMenzilKomutanlığıPlanlamaPersonelŞubeMüdürlüğü’ne;GenelkurmayPersonelBaşkanlığıBirinciŞubeMüdürüTopçuKurmayYarbaySafiTunçay,SekizinciKor.PersonelŞubeMüdürlüğü’ne.
![Page 279: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/279.jpg)
24Şubat’tayerlerideğiştirilenbusubaylarıbaşkayeniatamalartakipetti.Busıradabazırivayetlerortayaçıkmayabaşlamıştı.Dedikoduhalinialmaktanuzağagidemeyenbuhaberleregöre200Subaylabirliktebazıgenerallermuhakemeedilmeküzeretevkifedilmişlerdi.Diğerbirrivayetegörebusubaylarınidamedilmeleriistenecekti.
22ŞubatHarekâtı’ndansonraSivilHizmetlerdegörevlibulunanaskeridarecilerinyerlerinesivilleratanarakaskeridarecilerordudakigörevlerinedöndüler.
![Page 280: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/280.jpg)
22ŞubatHarekâtındanSonraOrdudaYapılanDeğişiklikler22ŞubatHarekâtı’ndansonraorduiçindekiilkbüyükdeğişiklik11TemmuzÇarşambagünüaçıklanarak22Şubatçılarayakınolduğusanılanbazıgenerallerindeiçindebulunduğu11generalinyerideğiştirildi.
Yerlerideğiştirilengenerallerşunlardır:
1.15.Kor.K.TümgeneralFikretEsenJandarmaGenelKomutanlığı’na.
2.9.Kor.K.TümgeneralKemalettinGökakınCENTOTürkTemsilciliği’ne.
3.7.KolorduK.TümgeneralNazmiKarakoçKaraKuvvetleriKurmayBaşkanlığı’na.
4.CENTOTürkTemsilcisiTümgeneralHaydarSükan5.KolorduKomutanlığı’na.
5.SHAPETeşkilatıEğitimDairesiBaşkan
![Page 281: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/281.jpg)
YardımcısıTümgeneralRaşitPasin9.Kor.Kumandanlığı’na.
6.MilliEmniyetHz.Bşk.TümGeneralNaciAşkun2.KolorduKumandanlığı’na.
7.4.TümenKumandanıTuğgeneralYusufAlpmansuGenelkurmayHarekâtBaşkanlığı’na.
8.GenelkurmayHarekâtBaşkanıTuğgeneralSemihSancarHarpAkademileriKomutanlığı’na.
9.HarpAkademileriKomutanıTuğgeneralFarukGürlerMSBMüsteşarlığı’na.
10.KaraKuvvetleriKurmaybaşkanıTuğgeneralZekiİlter15.KolorduKumandanlığı’na.
11.MSBMüsteşarıTuğgeneralNushetBulca7.KolorduKomutanlığı’na.
BuyerdeğişikliklerindensonraOrduiçindedahabaşkabirdeğişiklikolmayacağısanılıyordu.Fakat24TemmuzÇarşambagünü
![Page 282: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/282.jpg)
38Generalvealbayınyerleri“Terfi”durumlarıgerekçesiiledeğiştirildi.
Butarihtensonradabazısubaylarmünferidenemekliyesevkedilmeyebaşlandı.Yerlerideğiştirilensubaylarşunlardır:
1.Tuğg.FeritErkan(Gn.Kur.PersonelBaşkanlığı’na)
2.Tuğg.RefikKurtekin(TümenKomutanlığı’na)
3.Tuğg.NamiGünel(TümenKomutanlığı’na)
4.Tuğg.BurhanErcan(KaraKuvvetleriHarekâtBaşkanlığı’na)
5.Tuğg.FarukGüventürk(DoğuMenzilKumandanlığı’na)
6.Tuğg.CemalettinEnginsoy(TümenKumandanlığı’na)
7.Tuğg.NiyaziBengisu(KıbrısTürkTemsil
![Page 283: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/283.jpg)
HeyetiG.Bşk.)
8.Tuğg.ReşatBir(OrtaMenzilKomutanlığı’na)
9.Tuğg.ŞevketOzan(TümenKomutanlığı’na)
10.Tuğg.ŞefikErensü(TümenKomutanlığı’na)
11.Tuğg.EşrefAkıncı(TümenKomutanlığı’na)
12.Tuğg.A.RızaTürkcan(TümenKomutanlığı’na)
13.Kur.Alb.M.ZekiErbay(TümenKomutanlığı’na)
14.Kur.Alb.NecatiOgan(TümenKomutanlığı’na)
15.Kur.Alb.SüleymanAşuroğlu(TümenKomutanlığı’na)
![Page 284: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/284.jpg)
16.Kur.Alb.OrhanYiğit(TümenKomutanlığı’na)
17.Kur.Alb.İhsanGürkan(Genelkurmayİstihb.Bşk.BirinciMuavinliğine)
18.Kur.Alb.SuatAktulga(GenelkurmayLojistikBşk.BirinciMuavinliğine)
19.Kur.Alb.TurgutSunalp(GenelkurmayHarekâtDairesiBşk.)
20.Kur.Alb.ÖmerÖzkan(Kgn.Kur.Eğit.D.Başkanlığı’na)
21.Kur.Alb.HamzaÜnalp(Gn.Kur.Bşk.Emrine)
22.Kur.Alb.VedatAkat(Gn.Kur.Pl.ProgramD.Başkanlığı’na)
23.Kur.Alb.İbrahimErsan(Gn.Kur.İstihkamD.Başk.)
24.Kur.Alb.FehmiBaşar(K.K.Personel
![Page 285: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/285.jpg)
Başkanlığı’na)
25.Kur.Alb.NecatiKumruoğlu(K.K.Pd.DairesiBaşkanlığı’na)
26.Kur.Alb.NihatAslantürk(2.OrduKur.Başk.)
27.Kur.Alb.SamihGünay(1.OrduKurmayBaşkanlığıİstanbul)
28.Kur.Alb.BurhanettinHunoğlu(3.OrduKur.Bşk.)
29.Kur.Alb.BekirEcevit(TümenKomutanlığı’na)
30.Kur.Alb.H.DoğanÖzgökmen(KaraHarpAkademisiKumandanlığı’na)
31.Kur.Alb.ZekiTürkmenoğlu(KaraKuvvetleriTopçuK.Muavinliği’ne)
32.Kur.Alb.HikmetAkıncılar(MillîSavunmaAkademisiK.)
![Page 286: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/286.jpg)
33.Kur.Alb.HalimKural(HaritaGenelMüdürlüğü’ne)
34.Kur.Alb.NaciAsutay(GenelkurmayHarpTarihiDairesiBşk.)
35.Kur.Alb.BehçetÖzdemir(ParisShapeKarargâhı’na)
36.Kur.Alb.KemalTarhan(ParisNMRTemsilBaşkanlığı’na)
37.Kur.Alb.RecaiBaturalp(Gn.Kur.Loj.Bşk.Pl.ProgramDairesiBşk.)
38.Kur.Alb.MehmetBora(K.K.ZırhlıBirlikDairesiBaşkanlığı’na)
Birtüfekbilepatlamadanharekâtasonverilmişti.YalnızÜsteğmenOğuzBakırburçkendisinetokatatanyüzbaşısınıbiryanlışanlamaneticesindetabancasıileateşederekbirkurşunlaöldürmüştü.
Kendiharisemelleriiçinbizeşerefsizceleke
![Page 287: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/287.jpg)
sürmektenkaçınmayanBaşbakanİnönü’nünkonuşmasında,aldatılmışolduklarıilerisürülen,butopraklarıngerçekevlatlarıolanHarbiyeliler,mecburisömestrtatilindebulunuyorlardı.BunarağmenHarpOkuluöğrencileriİstanbul,Ankaraveİzmir’deAtatürkanıtlarınabirerçelenkkoyarakİnönü’yecevapverdiler.
Evlatlarımınçelenkleriüzerindeşukelimelervardı:
“HARBİYELİALDANMAZ”
![Page 288: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/288.jpg)
İnönü’nünKarşıYorumuAldığıcevapkarşısındayenidenintikamduygularınıhareketegeçirenİnönü’nünemriilebuçelenklerikoyanöğrencilermahkemeyeverildi.
İnönü’nünmemleketgerçeklerinitahrifederekyaptığıkonuşmaşöyleydi:“Sevgilivatandaşlarım.Esefvericisonolaylarıneticelerivemanalarıilebirdebensizeanlatmakistiyorum.22ŞubatakşamıAnkara’dagençveortarütbelibirsubaykadrosumasummekteptalebesinivebazıbirliklerialdatarakhareketegeçti.Vememleketidaresinielealarakkendifikirlerinegörebirrejimkurmayateşebbüsetti.Bunlardemokratikrejiminmemlekettehuzurtesisetmeyevemilletinkalkınmasınıteminemuktedirolamayacağınıiddiaediyorlardı.27Mayıs’ınmeşruluğunukaybetmişbiridareyekarşıyapıldığınıkabuletmeyentahrikçilerinmevcudiyetini,kendidavranışlarınınmeşruluğunusağlamayayetersayıyorlardı.Ordununmemleketimeşrubiridareye
![Page 289: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/289.jpg)
kavuşturmakiçinyaptığıfedakârlığıkötülemeyeçalışanlarıdemokratikrejimaleyhindetehditolarakgösteriyorlardı.Ruhisebeplerbunlardır:
Anlaşılıyorki27MayısAskeriihtilâlininkolaylıklamuvaffakolmasıcüreteteşvikedicibirmisalolmuştur.Düşünmemişlerdirki27Mayısİhtilâlibütünmilletinvicdanındakemalegelmişbirkurtuluşarzusununneticesiolduğuiçinhemenhalktarafındanbenimsenmişti.22Şubat’tateşebbüsedilenhareketise,uğradığıtecavüzlerekarşıordudakiinfialdeümitbesleyen,kumandaettiğikıtalarıaldatan,ordununbaşındakibüyükkumandanlarıkendileriileberabergöstererekmekteptalebelerinikandıranvebirihtilâlhükûmetininbaşınageçmekisteyenlerinhareketiolmuştur.Kanundışızararlıteşebbüsegirişen,memleketindertlerinivebunlarınhalçarelerinikendilerininbildiklerine,aldattıklarıgençlerivearkadaşlarınıinandırmayaçalışmışlardır.Şahsiarzularınıperdelemeyeyeltenmişlerdir.
Unutturmakistemişlerdirki;memleketindertlerinivebunlarınçarelerinibizuzun
![Page 290: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/290.jpg)
zamandanberigöstermekteveanlatmaktayız.Geçmişidarelerleihtilafımız,söylediklerimizinanlaşılmasındanvebununyanındaisabetsizvezararlışahsitutumlarınıdevamettirmelerindenilerigelmiştir.YeniBüyükMilletMeclisiçokgüçşartlaraltındatoplandığıhaldesiyasîpartileriyiniyetlepekâlâbirarayagelebildiler,iktidarıvemürakabeyimedeniusullevücudagetirmeyemuvaffakoldular.DemekkiengüçşartlariçindeMeclisgöreviniyapabiliyorveMeclisiçindetürlüfikircereyanlarınihayetidarecilerinmesuliyetduygularıiledoğrubiristikametalabiliyordu.Bununlaherşeyinmükemmelolduğunusöylemekistemiyorum.UnutmamaklazımkibuhalMeclisiçindebiralışmadevriidi.Bunamukabil,dışarıdavukuubulantartışmalarınçığırındançıkmışgörüldüğüdoğrudur.Amabununkarşısındamilletçemeclisolaraktepkilervekarşıkoymalareksikolmamıştır.Sergüzeştçilerbirnoktayıhiçbirzamankavrayamamışlardır.Memleketinmeseleleridışarıdangörüldüğükadarbasitdeğildir.Bunlarıniçeridenvedışarıdanmilletçetesirinemaruzolduğumuzunsurlarıvardır.
![Page 291: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/291.jpg)
Bunlarıderinliğinebiliptakdiredecekmevkidebulunuyoruz.27Mayısİhtilâli’ndensonramemleketmeseleleriileaçıktanaçığakarşıkarşıyagelininceyenidertlerkeşfedildiğisanılmıştır.Aslındamemleketindertlerimeşruiyetinikaybetmişiktidarınsuniperdesikalktıktansonraherkesingözüönüneçıkmıştır.Bunlarıntedbirleriakşamdansabahagürültüilevehamiyetyaygarasıilehalloluverecekkadarbasitdeğildir.Muntazambirdevletinmeşruvekanunîdüzenivekurallarıişlemeksayesindememleketindertlerigörülebilir,çözülebilir.Memleketmeselelerinihalledebilmekiçinmesuliyetmevkileriniçalıştırmaktavetedbiralmaktaserbestbırakmakiyiniyetlivatandaşınilkvazifesidir.
Hülasamemleketmeselelerinibiliyoruz.Bunlarımemleketimizebildirerekzamanıgelincetedbiralmakcesaretindeyiz.Şahsiemellerinmahsulüolankanundışıhareketlerinmeşruveinandırıcıhiçbirdeğeriolmamıştırveolmayacaktır.
AnayasaBüyükMilletMeclisi’ningüvenoyuverdiğiHükûmet’esadıkkalanordudakibüyük
![Page 292: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/292.jpg)
kumandanlarınveobiravucundışındakisubayçoğunluğununkatiredvaziyetialmalarıkarşısında22Şubatteşebbüsütambirmuvaffakiyetsizliğeuğramıştır.Taliheseriolarakevlatkanıakmasınamahalkalmamıştır.VeanarşitehdidikarşısındakalanTürkDevletieskisindenkuvvetliveitibarlıolarakmeydanaçıkmıştır.Vatandaşlarımıbirnoktadakatikararlıvesamimiolarakteminederim,vukuubulanesefvericiolaybitmiştir.Buyüzdenorduvesivilidaredeendişeverecekbirvaziyetkalmamıştır.Hiçbiryersizvelüzumsuztelaşidaremizdeyoktur.Vekimseninemniyetişüphevetakipaltındaolmayacaktır.Geçenesefvericiolaydancemiyetimiziçinistifadeteminetmeklazımdır.Genişvetedbirlereihtiyacıolanmemleketmeselelerimizvardır.Vatandaşınserbestreyiileişbaşınagelmeusulünün,yanidemokrasininbütünfeyizleriniteminedecekbiriktidargöstermekmilletçehepimizingörevidir.Tecrübelerdenvederslerdensonraselametyoluolarakhalkınkendikendiniidareetmesivemesuliyetduygusuileseçimyapmasısistemindemutlakamuvaffakolacağımızagüvenimbirkat
![Page 293: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/293.jpg)
dahakuvvetlenmiştir.SergüzeştarayanlarıbaşarısağlamaktanalıkoyanveileridealıkoyacakolanbaşlıcakuvvetbüyükTürkMilleti’ninanlayışıveiradesidir.Buiradeyekarşıgelerekşahsitahakkümsistemikurmakherzamanordumuzunmukavemetiilekarşılaşacaktır.
Şimdidüşündüklerimşunlardır:
Geçenolayınyararlıdiğertarafıdabiribretmisalivermesiolmuştur.TürkMilleti’ninsağlambünyesibütüntahriklerinüstündekendinigöstermiştir.TürkMilleti’niniradesi27Mayıs’tanasılmeşruiyetinikaybetmişbiriadedenkurtulmayıteminetmişse,yinebuçetinirade1962Şubat’ındaTürkmilleti’ninyenibirgayrımeşruidarealtınagirmesinemüsaadeetmemiştir.Busuretlekendimiziemniyettehissedipçalışmamızvemilletçedertlerimizlekalphuzuruiçindeuğraşmamızdevrigelmiştir.Bizimgerçekemniyetimiz,devamlıhuzurumuzbunubaşarmamızabağlıdır.Birkaçgünsonramilletyenibütçeninçıkmasıylakaygıdanuzakolarakgenişbirçalışmasahasıbulacaktır.Önümüzdekiyılınverimlivebaşarılıbirgelişme
![Page 294: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/294.jpg)
başlangıcıolmasıiçinümitlerimizkuvvetlidir.Elelebüyük,küçük,resmî,hususîfertveteşekküllerolarakumumîbirgüveniçindeçalışmadevrinegireceğiz.
Sevgilivatandaşlarım;şimdisizedemokratikrejimimizinfeyizlibirgelişmesinihabervereceğim.PartilerüstümemleketmeselelerindevebüyükMeclis’tebulunanbütünsiyasîpartilerinbaşlarıveidarecileritoplanıpkararlaravardık.Memleketimizdebugeçmiştemisaliolmayanbiryenidurumdur.İleridedeiktidarvemuhalefetkendigörevlerinimedeniölçüdeyaparkenbütünpartileriçinmüşterekolanmemleketdavalarındaherayrılığıbirtarafabırakıpTürkiye’ninbüyükmeselelerineçarebulmakgayretindesamimiolarakbirleşecektir.Buhalvatandaşlarımızınsiyasîhayataveonunfaydalıbirsuretteişlemesinegüveniniartıracakesaslıbirilerlemedir.Bugünbütünsiyasîpartiler,mesuliyetmevkiindebulunanhükûmetinverimliverahatbirsuretteçalışmasınınmemleketinbirnumaralımeselesiolduğundamütabakatavarmışlarvekendi
![Page 295: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/295.jpg)
mürakabelerialtındabuimkânısağlamakiçinellerindengeleniyapmakkararınavarmışlardır.
Hepimiziçinbaşarılarilkzamanlarıngüçlükleriniyenmeklebaşlayacakvedevamlıbirgelişmeyeyüzlerimizçevrilecektir.
Sevgilivatandaşlarımsizlereselamlar,sevgilervesaygılarsunarım.”
İsmetİnönü
22Şubat’akadarherfırsattaorduyahakaretetmektenkaçınmayan,hakaretsırasındakaçacakyerarayanpolitikacılarveoyavcılığıiçin27Mayıs’ahücumetmeyisanathalinegetirenpartiliderleridederhalbirtoplantıyaparakşimdiyekadarsöyledikleriniinkârediphiçutanmadanbudefada27Mayıs’abağlıolduklarınıbirbeyannameileaçıkladılar.Müşterekbildirideşuhususlarayerveriliyordu.
![Page 296: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/296.jpg)
PartiLiderlerininMüşterekBeyannamesi“SonolaylarınışığıaltındamemlekethuzurunubozantahriklerüzerindedurmakvebunlarıönleyecektedbirleritespitetmeküzereBaşbakan’ındavetiiletoplananSiyasîPartilervehükûmettemsilcilerişuhusustafikirbirliğinevarmışladır:
1.Meşrunizamakarşıgirişilensonteşebbüs,demokratikrejiminkoruyucusukuvvetlerinvemüesseselerinmüşterekanlayışvegayretleriileönlenmiştir.BuneticeTürkMilleti’nindemokratikrejimebağlıvelayıkolduğununiftiharadeğeryenibirdeliliolmuştur.
2.KahramanOrdumuzungerçekleştirdiği27Mayısİhtilâli’ninmeşruiyetialeyhinegirişilenaçıkvekapalıhertürlütahrikvetecavüzlerin,Anayasanizamınıbertarafetmeyematufhareketvedavranışlarınkesinolarakönlenmesi.
3.Bumaksatlapartilerüstübiranlayışiçinde
![Page 297: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/297.jpg)
gerekliesaslarıhazırlamaküzerehükûmetvepartilertemsilcilerindenmürekkepbirkomisyonteşkiledilmiştir.
4.MutabıkkalınacakesaslardankanunlaşmasıgerekenlerpartilerinyetkiliorganlarıtarafındankabuledildiktensonraTBMM’yesunulacaktır.
ButeklifinmüzakereveintacındanönceBüyükMeclis’intatilegirmesihususupartiliderleritarafındangruplarınateklifedilecektir.”
![Page 298: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/298.jpg)
Torumtay’caYapılanTevkifatveEmekliyeSevkler22Şubat1962gecesiharekâtıdurdurmuş,sabahleyinsilahlıkuvvetlerinalmışolduğutedbirgereğinceserbestbırakılmış,evimegitmiştim.SaraçoğluMahallesi1.Cadde6/1.dairedeoturuyordum.BenimoturduğumapartmandaOrg.C.Sunay(GKB),Org.MuhittinÖnür(KKK),Tğg.AbdurrahmanDoruk(J.GenelK.)oturuyordu.
İlkdefaevegazetecilerdoldu.Meraklısuallerineçokazcevapverdim.Beşgün,beşgecedirhiçuyumamıştım.Geceistirahateçekildim,uyuyordum...Saat23’tedaireminkapısıhemvurulduhemdebağrışmalarvardı.Eşimyataktanfırlayıpkapıyıaçtı.Derhalgörülenmanzaraşuydu...BeştaneKurmaySb.(Yb.rütbesinde)karımıngöğsüne5adetTomsondayamışlar,beniistiyorlardı.Hemenpijamailekapıyagittim,silahlarıbanatevcihettiler.ApartmanıniçiTomsonlusubaylarladoluidi.
![Page 299: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/299.jpg)
Bunanedenlüzumvardıanlayamadım.BenitevkifetmeyegelenlerarasındaKur.Yb.NecipTorumtaydavardı.Akademiyiberaberokumuştuk.Yassıadairtibatbürosundaçalışmıştı.Bizimlebirlikteyeminlisubaylararasındaidi.Banakarşıogeceyekadarçokhürmetkâridi.Fakatneolmuştu,canavarkesilmişti,hiçbiristeğimiyerinegetirmekistemiyor,dışardakaryağdığıhaldebenipijamailesürükleyipkapıdabekleyenjipebindirmekiçinuğraşıyordu.
Kendisineaynenşucevabıverdim.“BenhenüzTürkOrdusu’nunbiralbayıyım,giyinmedenhiçbiryeregitmem.Hembugibimuamelelerenegerekvardı,telefondahietseydinizistediğinizyeregelirdim”dedim.Hertürlüısrarlararağmenkapıönündezorlaelbisemigiydim.Evdeeşim,kızım,birdekarımınyengesivardı.
Giderkentıraştakımımı,pijamalarımıalmakistedim.NecipToruntaybana:“Bunlaralüzumkalmayacak”demeklevahşihislerinigösterdi.Herhaldebizimsabahakarşıkurşuna
![Page 300: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/300.jpg)
dizileceğimizidüşünüyordu.
Dışarıçıkıncanegöreyim,evinetrafındaTomsontabancalı50’yeyakınsubayvardı.VasıtayabinipGenelkurmay’ageldik.Oradakimanzaraşuydu:SankibirRusalbayıgetiriliyormuşgibikoridorlardaikisıralıTomsonluKurmaySubaylarvardı.Hepsidebüyükbirsevinçlebanabakıyorlardı.
Bukurmaysubaylarınçoğubirgünönce“Biremrinvarmıalbayım?”diyenlerdi.Amaşimdidevirbirgecededeğişmişti.SonrabuçıkarcılarınsıraileataşeolarakAvrupa,AmerikaveTahran’agittiklerinigördüm.Hepsideyepyeniotomobillerledönüyorlardı.Çünkü22Şubat’tahemendoksanderecedönüşyapıpdüşmanımızkesilmekleefendilerineolansadakatleriniortayakoymuşlardır.Biraşağılıkduygusubutipsubaylardamevcuttur,bunuüzülerekyazıyorum,amarealitebudur.
GenelkurmayKarargâhındabendenbaşkaKur.Alb.EminArat,Kur.Alb.DündarSeyhan,Kur.Alb.TurgutAlpagutdagetirilmişti.Geceyarısı
![Page 301: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/301.jpg)
saat02.30’dabirodadançıkartılıpkoridora10’aradımmesafeiledizildik.HerikiyanımızdakiTomsonlusubaylartarafındanaşağıyaindirilerekbirodayahapsedildik.YattığımızkaryolanınbaşucundadahavacısubaylarTomsonilenöbettutuyordu.Dörtgünbuşartlaraltındahapisyattık,bizleriemekliyesevkettilerveserbestbıraktılar.
Olaylar,verilensözlereuygunbirgelişmegöstermedi.BenimlebirlikolduklarıgerekçesiileOrdununbirçokkıymetlişerefvehaysiyetsahibipersoneliogüncanlarınıbağışladığımızkişilertarafındanemekliyesevkedilmeyebaşlandı.Harekâttanhemensonraemekliyesevkedilenarkadaşlarımşunlardı:
AlbayEminArat,
AlbaySelçukAtakan,
KurmayYarbayDanişÇağlar,
KurmayAlbayMuammerŞahin,
![Page 302: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/302.jpg)
SüvariBinbaşıFethiGürcan,
KurmayYarbayFahrettinErmutlu,
AlbayİhsanErkan,
AlbayNecatiÜnsalan,
AlbayTurgutAlpagut,
KurmayYarbayMustafaOk,
KurmayAlbayİhsanSürek,
KurmayAlbayAsımMutludoğan,
KurmayAlbayOrhanAlpakın,
KurmayAlbayDündarSeyhan,
KurmayAlbayŞükrüİlkin,
KurmayBinbaşıBahtiyarYalta,
KurmayBinbaşıKadriÇitak,
![Page 303: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/303.jpg)
YarbayNecdetEfe,
BinbaşıOsmanÜçok,
YüzbaşıŞükrüİnanç.
İlköncebuarkadaşlaremekliyesevkedildiler,bunlarınarkasındanaskerliğinicaplarınıyaparakemirlerimiziyerinegetirengençsubaylarınhiçbirgerekçegösterilmedenemekliyesevkedilmesinebaşlandı.
MilliSavunmaBakanlığı2Marttarihindedebiraçıklamayaparakemekliyesevkedilenleriaçıkladı.Bulisteyi19Mart’taemekliyesevkedilendiğerarkadaşlartakipetti.Böylece69subayvedörtastsubayemekliyesevkedildik.Halbukibizimleberaberolduklarıhaldesondakikadakarardeğiştirenbirçokyelkencialbayvegeneralolduklarıyerlerdekalmışlardı.Hepsidetoplantılaraiştiraketmişler,protokollereimzakoymuşlar,şerefsözlerivermişlerdi.İnsanlarınbukadarküçülüp,bukadarşerefsizcehareketleregideceklerinidoğrusuhiçtahminetmemiştim.İlkdefaevimedöndüğümzaman
![Page 304: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/304.jpg)
kapıdangirinceailemesöylediğimsözlerşöyleydi:
“Şadanilkönceşereflielbisemiçıkarayım.Buişbitmedi,birgüngelecekmuvaffakolacağım,üzülme,istesemenkısazamandabilehalledebilirim.”Kendimdenhayattabukadaremindim,hiçbirşeydenyılmazdım.Helehaksızlığauğradıkçamücadelehırsımdahadaçokartardı.Geneevigazetecilersardı,merakiçindebeyanatistiyorlardı.Yeterikadarihtiyatlıolarakcevapveriyordum,amabenimlebirlikteemekliyesevkedilmişyakınarkadaşlarımçokçekingenidiler,benidevamlısurettebeyanatvermemekiçinzorluyorlardı.OsıralarbizleriçinAFKanunuçıkarılmasıdüşünülüyordu.Herkesonubekliyordu.AmaAFKanunuçıktıktansonra2-3aygeçmesinerağmenbazıarkadaşlardakıpırdanmayoktu.69Subayve4Astsubayemekliolmuştuk,birçoklarıhemenuzaklaştılar.Birkısmıneolurneolmazendişesiilearkadaşlığıkesmediler.Birkısmıda20Mayıs963kadarbenimleçalıştılar.
![Page 305: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/305.jpg)
VefaDuygusuveÇevrem22ŞubatöncesiHarpOkuluKumandanıolduğumiçiniyibirmevkiimvardı.Okuldaveyaevimdeherkademedenbilhassayüksekrütbelisubayvegenerallerinziyaretlerindenaslivazifemebakamazhalegelmiştim.Ama23Şubatsabahındansonraarayanlarazalmışbıçakgibikesilmişti.İnsanlarneçabukdeğişiyor.
İnsanlarıikbaldevrindeiyigünlerdehakikiveçheleriileanlamayaimkânyoktur.Ancakkötüdurumadüştüğümüzzamanhakikidostlarbellioluyor.
BengenelkurmaydahapisteyatarkeneskikumandanımEm.Kum.Alb.FarukAteşdağlıLübnan’danuçaklagelmişevimeuğramış.Parabırakmış.Benigenelkurmaydagörmekiçinkapıda12saatbekletmişlergöremedengitmiş.Butipinsanlarzatenhayattaenderçıkar.
[...]
![Page 306: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/306.jpg)
Sırasıilekapımızıçalandostlarım:
Eşiminikiyengesi,Pakobalar,Prof.PerihanÇambel,arkadaşımHayriEkinci,İsmailErgüder,RaufGökçe,YüksekmühendisNaimOkyay,KadriKaplan,Dr.ParuğErdilek,Dr.AlaettinErgönenç,ZiyaAydemir,ZekiKıran,ÜstteğmenMikailveannesi,MuammerÖzdağ,FuatAzgın,HaldunDoran,NihatOğuzer(Şadan’ınağabeysi),KudretBosuter.Yavaşyavaştehlikelerzailolduktansonrabizieskidostlardaaramayalütfenbaşladılar.22Şubatemeklileridahi(büyükrütbeliler)çekinerekgeliyorlardı.
Çünküartıksıfırolmuştum,yükselmemeimkânolmadığıkanaatindeidiler.Amazamanilerleyinceişlerdeğişti,herdevirdeolduğugibi.
OturduğumevdenderhalüçgüniçindeçıkmamiçinKKK’ndanyazıgeldi.Hemenverilenmühletdolmadançıktım.Çünküevdediğerkatlardaoturanbüyüklerhuzursuzlukiçindeidiler.Evimakinelitabancalı4inzibaterivepolislerbekliyorlardı.
![Page 307: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/307.jpg)
Birdebenimoevdeoturmamşubakımdanbüyüklerehuzursuzlukyaratıyordu.EvMüdafaaCaddesi’nintambaşındaydı.HarpOkulutalebelerihercumartesiizinliçıkıncaokuldanitibarenbozulmadanBl.Bl.muntazamangelip,benimevinönündengeçerkenselamlıyorlardı.Bugörülmemişsevgitezahürünedayanamıyorlardı.İzindönüşleridetoplubirhaldeveyaüçbeşkişiolarakgeçenHarbiyelilerhepbenipenceredegörürlerseselamlıyorlardı.Buçocuklarıgözetleyeninzibatsubaylarıyakalayıpcezavermekiçinmerkezegötürmelerinerağmenbuhaldevamediyordu.Hattagençsubaylardantanıyan,tanımayanaynıhareketievekarşıyapıyorlardı.
Bunlarıtesadüfengazetecilergörmüşlerdi.TabiîbuvaziyetkarşısındabenimoevdeoturmamC.Sunay’ahuzursuzlukverirdi.Halbukibendenevveloapartmandaoturanorg.MuzafferAlankuşemekliolduktansonra(evyaptırıyormuş,evibitinceyekadar)tamsekizaylojmandaoturdu.İşteTürkiye’dekanun,talimatlarınşahıslaragöretatbikedilişi.
![Page 308: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/308.jpg)
YeniOluşumveHazırlığıBenyılmadanmücadelemedevametmeyekararlıidim.BirgünyakınarkadaşımDündarSeyhan’agittim.Neyapmakiçinçalışacağımısordum:Bana,“Ben14’lerin15’incisisayılırım.Zatenartıkonlariçinbütüngayretisarfederekzeminihazırlayalım,onlarbüyükbirkuvvettir,yurdadönüncebirpartikuracaklar,buyoldamücadeleyedevamederiz”dedi.Bendekendisinebufikrinikabuletmediğimibildirdim.Çünküdedim:
a.BizlerTürkiye’deihtilâlciolaraktanınıyoruz.İhtilâlcilerinsiyasîhayattahelebirpartiiçindeşanslarıyoktur.
b.Partiparailekurulur,partitaraftarister,CHP’denkimsebuyenipartiyeiltifatetmez,diğerpartilermalumherpartimemlekettetoplayacağıtaraftartoplamışvaziyette,yenibirpartitutunamaz.
Hembenpartilibirsiyasetçiolamamdedim.
![Page 309: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/309.jpg)
c.Ancakşubelkiolabilir,bazıhaklarımızıkurtarabilmek,fikirlerimiziyayabilmek,şahıslarımızıtanıtabilmekiçin147’lilergibibirdernekkurabilirsekiyiolurdedimvebuhususugidipavukatımızdanSaffetOlgaçilehukukîvechelerinigörüşelimdedim.
Gittik,görüştük,derneklerinkuruluşşekillerini,usulleriniöğrendik,fakatböylebirresmiteşekkülehernedensegidemedik.
Günlerilerliyordu.22Şubatemeklililerindenbirçoktekliflergeliyordu.BudadahaziyadeDündar-Necati-KadriKaplanüçlüsündengeliyordu.Kendimizebirvecheverelim,birbaşseçelim,birheyetseçelim,dağınıkçalışmayalımçünküaramızdayavaşyavaşrekabetbaşlamıştı.Benikendibaşınahareketedenbirinsanolarakkıymetlendiriyorlardı.Herhangibirgazetecibenimlebirgörüşmeyaparkısadaolsabirbeyanatbenimadımlaçıkarsabazıarkadaşlarsinirleniyorlardı.Benbuişinfarkındaidim.
BirgünbirsevkidareKh.seçelimdiyebirteklifgeldi,maksatlarınıbilmemekleberaberkabul
![Page 310: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/310.jpg)
ettim.Çünküozamanakadarkulisfaaliyetleriileistediklerisonucutahakkukettireceklerineinanmışlardı.
Ben69emeklisubayındaiştirakiilebirseçiminyapılmasınıteklifettim,kabuledildi.Fakatseçim30-35kadarsubaylayapıldı.Tasnifteençokreyibenalmıştımveşuarkadaşlarseçilmişlerdi.Ben,Kur.Alb.EminArat,Kur.Alb.DündarSeyhan,Kur.Alb.NecatiÜnsalan,Kur.Alb.TurgutAlpagut,Kur.Alb.AsımMutludoğan,Kur.Bnb.BahtiyarYalta,Kur.Yb.MustafaOk,Sv.Bnb.FethiGürcan,Kur.Bnb.KadriÇıtak.
Bununüzerinebuheyetiçindenvazifetaksimiyapalım,diyeteklifedildi.Başkanseçelim,idarekuruluseçelim,diyeısraredildi.Benvaziyetinoynanmakistenenoyununfarkındadeğildimdiyemem,fakatşahsımıilgilendirenmeselelerdeçekingendim.Yalnızşukadarınısöyledim:“Liderseçimleolmaz,hadiselerçıkarır,eğerseçimleyapılmakisteniyorsareye69kişideiştiraketsin”dedim.ButeklifDündarveNecati’ninişinegelmedi.Neticedebuseçilenheyet
![Page 311: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/311.jpg)
tarafındangizlioylaseçimegeçildi.
EminAratBaşkan,DündarSeyhanGenelSekreter,NecatiÜnsalanüye,benüye,AsımMutludoğanmuhasipseçildi.
Tabiîtertipçilerplanlarındamuvaffakolmuşlardı.Maksatbeniliderliktenekarteetmekidi,buseçimleolmuştu.ÇünküHeyetiUmumiyeseçimindeençokreyalmamarağmen,buradaikireyzoralabilmiştim.
HemenDündarSeyhan,derhalkalemesarılıpbirbeyanathazırlayarakbasınaverelimdiyeısrarediyordu.Emrivakiilebuişihallettiklerineçokmemnunidiler.Benaceleedilmemesinisöyledim,çünkügençlertarafındanbuneticeninkabuledilmeyeceğinibiliyordum.Soğukbirhavaiçindedağıldık.
Evegeldim,oynananoyundan,arkadaşlarımınsamimiyetsizliğindenüzgünderhalikisatıryazıileseçilmişolanBşk.EminArat’amüracaatettimertesigün.Böylebirkadroiçindevazifealamıyacağımı,serbestkalıpköşeme
![Page 312: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/312.jpg)
çekileceğimibildirdim.EminAratdilekçemikabuletmedi.Senonubanavermemişol,bumeselezatensunidir,halledilir,üzülme”dedi.Bendeneticeyibekledim.Tabiîseçimneticesiarkadaşlararasınayayılınca,infialuyanmışkimsebudurumukabuletmiyordu.Benimiştiraketmediğimtoplantılardahakikatensevenarkadaşlarım,müdafaaederekbuoynananoyunubozdular.Benimliderliğimesasoldu.AmabunaençoküzülendeNecatiÜnsalanveDündarSeyhanoldu.Çünküesasliderdiyebelbağladıkları14’lerdenOrhanKabibay’akarşıtamhizmetleriniyapamamışlardı.Türkiye’edönünceonunliderlikdurumutehlikeyegiriyordu.KadriKaplan-DündarSeyhan-NecatiÜnsalantiryosudaima14’lerdenOrhanKabibayiçinçalışıyorlardı.Benonlaragöreçokkatıgeliyordum.Çünküherdediklerineeyvallahdiyecekbirtiptedeğildim.Elaltındantürlütürlüyıkıcıpropagandalaryaparlardı,farkındaolmadığımızannederlerdi,amahepsinibiliyorfakatyüzlemiyordum.Herşeyintamamenaçığaçıkmasınıbekliyordum.Tabiîbututumlarıilekendişahsiyetleriniyiyorlardı,amafarkında
![Page 313: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/313.jpg)
değildi.
Çalışmalarımızdevamediyordu.Bizleranafikridoktrinimiziortayakoymakiçinçalışıyorduk.
BirgünbumaksatiçinEm.Dz.Alb.NazımOrhan’ınevindetoplandık,buhususmünakaşaediliyordu.DündarSeyhandaima14’lerinfikriyatıolduğunuiddiadiyordu.Nihayetsorduknedirbudedik.Cebindenbirkâğıtçıkarıpokudu.Hiçbirşeyanlamadık.Hissiyazılmışbirşeydi.Hatırımdakalanlarşudur.“14’lerbirdir,bütündür,fikirdir,Atatürkçüdür,bayraktır,parçalanamazlar,herşeydir”gibiDoktrinanlayışındançokuzakkelimelerihavikalemealınmış4-5satırdanibaretbiryazıidi.İnkısarihayaleuğradık.Daimahazırlıklarıolduğundanbahsederlerdi.Şimdiyekadardafikirsahasındatebellüretmişbirşeylerinigöremedik.Daimasütünkaymağıgibiüsttekalmaksevdasındaidiler.Yurttanayrıldıktansonradeğirmenlerinaltındançoksulargeçmişti,amakendileridahilbunlarabelbağlayanlardaişinfarkındadeğillerdi.Büyüklükkompleksiiçindeeriyipgittiklerinigöremeyecekkadarhırslıidiler.Ne
![Page 314: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/314.jpg)
yazıkkiDündar-Necati-Kaplantriosudabizioistikametesürüklemekçabasındaidiler.
BizlerEminArat,BahtiyarYaltabaştaolmaküzeredoktrinolarakkabulettiğimiz“Kemalizm”idilevekalemegetirmeyeçalışıyorduk.Bundadamuvaffakolmuş,ortayaselabetlibirfikirortayaçıkmışvebizlereinananlaradakabulettirmiştik.BuçalışmalardaenbüyükrolEminArat–BahtiyarYalta’yaaittir.
EminArat’laBahtiyarYalta’nınhazırladığıKemalizmDoktrinişöyleydi:
KEMALİZM:Ferdivetoplumudüşünmeveyaşamaseviyesine,kendibünyesineuygunolarakiçindebulunduğuvegeleceğinşartlarınagöre,müstakar,demokratik,devrimcivecumhuriyetçibirdevletnizamıiçindeyükseltmekvekorumak.
1.Kemalizminözetifadesi,
2.Kemalizmesaslarınınaçıklanması,
![Page 315: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/315.jpg)
3.Kemalizmgerekçesi.
![Page 316: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/316.jpg)
TürkiyeİçinKemalizminÖzetİfadesi:
![Page 317: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/317.jpg)
TürkDevleti’ninTemelYasasıveSiyasîİnancıTÜRKMilletinibugününvegeleceğinmedenimilletleriseviyesineçıkarmak,devletkudretini,ülkedehuzuremniyeti,halkınrefahvesaadetiniarttırmakmaksadıile:
TÜRKİYEMilliyetçiliği’nişuurlandırmak,laikdevletanlayışınımillibirliğevemedenigelişmeyeuyartarzdadinesaygılıolarakuygulamak.
Hayatauymayanhayalci,katıvestatikdüşüncedenziyadegerçekdevrimcibiranlayışasahipolmak.
Ferdinvetoplumunhaketmeesasınagörevarlıkvegeçimkaynaklarınıdüzenlemek.
Serbestteşebbüsletoplummenfaatlerinibağdaştırarakhalkınyapacağınıhalkave
![Page 318: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/318.jpg)
devletinyapacağınıdevleteyaptırmaksuretiileistikrarlı,muvazeneli,aktifvegelişenbiristikamettedemokratikbirCUMHURİYETidaresiile,barış,huzurveemniyetiçindeyaşamaktır.
![Page 319: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/319.jpg)
AnaFikir:KEMALİZMdavranışkuralınıntemelfikirleri:
1.Maksat:
a.TÜRKMilleti’nibugününvegeleceğinmedenimilletleriseviyesineçıkarmak.
b.Halkınrefahvesaadetiniarttırmak,varlıkvegeçimkaynağınıdüzenlemek.
c.Cumhuriyetçi,demokratikdevletkudretiniarttırmak.Devletmekanizmasınısüratliveverimlibirşekildeişletmek,huzurveemniyeti,millibirliğisağlamak,millimenfaatlerihassasiyetlekoruyanvesağlayanbarışçıveaktifbirdışpolitikagütmektir.
2.SosyalGörüş:
a.Laikdevletanlayışınabağlıvebünyeyeuygunolarak,dininancıilemedenihayatıbirbiriyleçatışmayacakşekildeayrımüesseseler
![Page 320: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/320.jpg)
halindetutmakveteşkilatlamak.
b.Medenigelişmeyisüratlendirmek,milibirliğivedinanlayışınısağlamakiçindinivepozitifeğitimveöğretim.Devletgözetimialtındaolmaküzeregençlerikabiliyetlerineveihtiyacauygunolarakyetiştirmek.
c.Türkvatandaşınıdoğuştanölümünekadaröğretimveeğitim,hastalık,kazaveihtiyarlıkhallerindekorumak,mesleğevemeskenesahipkılmak.
d.Düşüncede,harekette,metotta,teşkilatvecihazlamada,hayaldenuzakkativestatikdüşüncedendevrimcibiranlayışahersahadailerlemekveengellerikaldırmakiçinyenilikleritakipetmekvesarsıntısızolarakkolaylıklabünyeyealmak.
e.Ailemüessesesi,devletinözeldikkatvehimayesialtındabulunacaktır.
3.EkonomikGörüş:
![Page 321: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/321.jpg)
a.Kalkınmayısağlamakiçinferdi,toplumunhaketmeesasınauygunolarakyukarıseviyeyeçıkarmaküzere,varlıkvegeçimkaynaklarınıdevletingözetimialtındadüzenlemekvemilliservetdağılışınıadilanebirsuretteyapmak.
b.Serbestteşebbüsüteşviketmeksuretiyletoplummenfaatlerinizedelemedeninsanemeğini,zamanveparaisrafınıönleyerekmilliservetiarttırmak.
c.Halkınyapacağınıhalka,devletinyapacağınıdevleteyaptırmak.
d.Mülkedinme,mirashaklarıveverasetmüessesesikorunacaktır.
4.PolitikGörüş:
a.Mülkitaksimat,coğrafya,ekonomi,sosyalyapıbakımındanyenibaştanelealmakvedüzenlemek.
b.Devletmekanizmasınızamanveinsangücükayıplarınıönleyen,işlerinmuntazamakımını
![Page 322: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/322.jpg)
sağlayansüratlendiren,imkân,sorunveyetkidengesini,ehliyetedayananbirşekildetanzimetmek.
c.Halkınidareyeiştirakinivealakasını,tabiîhaklarınıeşitlikiçindekullanması,düşünmeveiradesiniserbestçegöstermesi,istikrarhuzurveemniyetinsağlanmasıdemokratikbircumhuriyetnizamıiçindeolacaktır.
d.Manenvemaddetenyükselmiş,konuş,kuruluş,eğitimveöğretimvasıtası,silah,sevkveidareitibarıiledinamikvurucuvegüvenlibirSilahlıKuvvetesahipolmak.
e.Karşılıklısaygıyaveeşitliğedayanan,meselelerinbarışveuzlaşmayollarıilehalline,komşudevletlerleiyimünasebetlere,İslamÂlemiveBalkanDevletleriiletarihvekültürbağlarınauyanbatıiledayanışmayaönemveren,siyasîsınırlarımızdışındakalanTÜRK’lerinhaklarını,millihüviyetleriniinsanhakvehürriyetlerimuvacehesindedevletlerhukuku,uluslararasıanlaşmaveusullereuygunolarakdikkatlekorumak,devamüzeretakipetmek.
![Page 323: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/323.jpg)
f.Uluslararasıekonomik,sosyal,siyasîvekültürelmünasebetlerdemilimenfaatveşerefesasınauyanmillibirpolitikagütmektir.
![Page 324: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/324.jpg)
SilahlıKuvvetlerdeTeşkilatlanma22Şubat1962hadiselerininüzerindenzamangeçtikçe22Şubat’ıniçyüzüyavaşyavaşyapılanhaksızlıklaranlaşılıyordu.GüngeçtikçeSilahlıKuvvetmensuplarınınziyaretleriçoğalmıştı.YapılanısrarlıtekliflerkarşısındabenveSv.Bnb.FethiGürcanzateneskidensilahlıkuvvetleriçindekurulubulunanteşkilatımızıyenidendahagüvenilirtarzda,küçükrütbelerdenbaşlamaküzereyukarıdoğrureorganizeediyorduk.ButeşkilatTürkOrdusunda(Kara,Hv.Dz.,J.)olmaküzeredörtkuvvetiçindegençunsurlardaçığgibigelişiyordu.Kısazamandaçokiyineticeleralmıştık.Hele(Kemalizm)doktriniyazılıpdağıtıldıktansonrabugelişmeikikatdahaartmıştı.Çünkübundanevvelordudayapılançalışmalardaböyleesaslıbirdoktrinfikrikalemealınmışdeğildi.Ordudakibazı14’lüsubaylarTürkeşvetaraftarlarınıMilliyetçiolaraktanıyarakbilirbilmezçeşitlifikirlerle14’lerbir
![Page 325: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/325.jpg)
fikrimukaddesatçı,icabındanurcufikirleriyayıyorlardı.
NasyonalSosyalizmfikirlerirevaçtaidi.Faşistfikirleribenimseyenlererastlıyorduk.Gençlerdoktrinlerinkarşılığınelerolduğunudahibilmiyorlardı.Askeriidarediyebirşeytutturmuşgidiyorlardı.Ordudakibuakımı,(Kemalizm)doktrininiyaymakla%90önledik.
![Page 326: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/326.jpg)
14’lerleİlkYapılanTemaslar,OnlarHakkındakiGörüşlerim14’lerin13Kasım960harekâtıilenasılyurtdışınauzaklaştırıldıklarınıbilirim.14şahısdakendinehasfikirveyaşayıştarzlarıvardır.Bunlarbirfikirtopluluğudeğildir.RastgelebirdolmuşadoldurularakogünküşartlariçindeMBK’sındazararlıgörüldüklerindenihraçedilmişlerdir.
Şimdiyekadartebellüetmişesaslıbirfikirvedoktrinleriyoktur.Zateniçlerindefikirsahasındakendisiniyetiştirmişbirkaçkişivardır.
Bunlaryurdadöndüğüzamanmünasebetlerimizneolacağınıtespitetmiştik:
1.14’lerikülolaraktanırız.
2.Herhangibirkadrobirleşmesiolursa
a)İlköncedoktrinüzerindeanlaşmamızşarttır.
![Page 327: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/327.jpg)
b)Kadroiçindebazıtekliflerimizolabilir.
3.14’lerinhepsiyurdadönmeden,hepsininfikirlerinitamolaraköğrenmedentektaraflıbirangajmanagidemeyiz.
İlkdefayurda14’lerdenOrhanKabibayileRıfatBaykaldöndüler.22Şubatçılariçindeondörtçügeçinenarkadaşlarbunlarabüyükkıymetverdiklerinden,bazılarıtaEdirnehududundankarşıladılar.
Benbuhadisedenevvel22Haziran962’de,yani22Şubat’tan120günsonrailkdefa“22Şubat’ınnedenleri”hakkındaresmenyazılıolarakgazetecilerebeyanatvermiştim.Sebepde;BirinciKoalisyonHükûmetiyıkılmış,biraydırHükûmetkurulamıyordu.BubeyanatımtamzamanındayapıldığıiçinİsmetPş’yıveHükûmetisarstı.22Şubatçılarınilkmertsesleriyükselmişti.Türkefkârıumumiyesindeçokiyikarşılandı.Türkiye’ninenbüyükgazetelerindeçeşitlimanşetlerçıktı.BubeyanatyüzündenT.C.Kanun161.maddesigereğincetakibatauğradım.Hakkımdadavaaçıldı.
![Page 328: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/328.jpg)
OrhanKabibayveRıfatBaykal’ınAnkara’yagelişlerindeiçimizdeki14’çülerbirkuvvetgösterisiyapmakistiyorlardı.Ankaraşehriuzaklarındakarşılayıpşehiriçinenümayişlesokmakçabasındaidiler.Benidebukarşılamatörenindeenilerisaftagörmekistiyorlardı.BuhusustaEminArat’ınevindeben,BahtiyarYalta,Eminbey,Rıfkıbeykonuştuk,kararaldık.Harekâttarzımızıtayinettik.TanıyanyakınarkadaşlarşehirdışındakarşılayacaklarbeniseO.Kabibaykalacağıevegeldiktensonranezaketziyaretinegidecektim.BukararımYb.MustafaOktarafındantenkideuğradı.“Albayımhayatınızınenyanlışkararınıverdiniz,gidipyoldankarşılamanızlazımdedi.Eğerdahaevvelkararvermedenbendekonuşmalardabulunsaidim,bukararısizeverdirmez,tesirederdim”dedi.ÇünküYb.MustafaOkkuvvetineredegörürseoyanasessizcekayanbirtipteinsandı.14’lerzamanındarağbetgörerekkendisiYassıadaİrtibatBürosundaçalışmıştı.Onlarakarşıayrıcadabirvefaborcuvardı.Bizdendahabüyükbirkuvvettaşıdıklarınıvehmediyordu.
![Page 329: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/329.jpg)
Bendekendisinebenyaptığımıbilirim,benibukadarucuzharcamayakalkma,dedim.Kararımdanısraretmesinerağmendönmedim.OgünMustafaOkilebirlikteyakınarkadaşlarıKur.Yb.DanişÇağlar,Kur.Alb.MuammerŞahindevardı.Bunlardaikinci14’çütriosuidi.Beniçevrilmekistenenmanevralarıanlamayacakkadarsafzannediyorlardı.
14’lerinilktemsilcileriile22ŞubatçılarsevkidareKh.Kur.AlbayNecatiÜnsalan’ınevindeilkresmitoplantıyıyaptık.
EminArat,OrhanKabibay’abirsualtevcihetti.Fikriniznedir?OrhanKabibayFikrimizibütündünyaveTürkiyebiliyordiyecevapverincehiçbirfikresahipolmadıklarınıanlamışolduk.YukarıdayazdığımşartlaraltındaTürkiye’yedöndükleritakdirdeanlaşabileceğimizisöyledik.Kabulettiler.Brükseltoplantısınagittiler.NeticeoradaAlparslanTürkeş’leliderlikmeselesindeanlaşamadıklarıiçintamaksioldu.1/14olarakparçalandılar.Fikirsiztopluluklarınakıbetizatenbuidi.
![Page 330: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/330.jpg)
BugünlerdeidealarkadaşlarımdanKurmayAlbayAdnanÇelikoğluileOsmanDenizİstanbul’daharekâttansonraemekliyesevkedilmeleriiçinuğraşanCemalTural’ıkendilerineyazılıolarakhakaretettiğiiçinmahkemeyeverdiler.OnlarınbudavranışındansonraYeniSabahGazetesi’nde5Temmuz1962’de21EkimProtokolüErginKonukseverisimlibirgazetecitarafındanaçıklandı.Protokolünhiçummadığımızbirzamandaortayaçıkması,baştakumandanlarolmaküzereyaptıklarıişlerdenkorkanbütünrütbesahiplerinibirandatelaşadüşürdü.DerhalAnkara’daikincibirihtilâlyapacağımızsöylentileribaşladı.
![Page 331: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/331.jpg)
İnönü’nün22ŞubatçılaraHücumEdenKonuşması7Temmuz1962günüdeİkinciKoalisyonhükûmetikurulmuştu.İsmetPaşameclistegüvenoyualdıktansonrayaptığıkonuşmada,22Şubatçılarakarşıçokağırithamlardabulundu:
Bende22Şubatçılarnamına8Temmuz962pazargünübirbasıntoplantısıyaparakİnönü’yeçokağırbirşekildebulunarakbirbeyanatverdim.Matbuattabüyükakisleryaptı.Hiçtahminedilmeyenbirdurumhasılolmuştu.9Tem.962günübubeyanattandolayıTCK312maddesigereğincetevkifedilerekAnkaracezaevinegötürüldüm.
“MuhteremArkadaşlar,hükûmetigüvenoyuileteyitettiniz.Verdiğinizoylarhükûmetiçinçokkıymetlidir.Çalışmasındabaşlıcadesteğivebaşarımesnediolacaktır.Hükûmet,BüyükMeclis’ingüvenoyunalayıkolmakiçinbütüngücünüsarfedecektir.Daimairşadınıza,
![Page 332: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/332.jpg)
yardımınızamuhtacız.Pekmuhteremmilletvekilleri,belkiyakındaMeclisçalışmalarınabiraralıkvermeyidüşüneceksiniz,memleketinhuzuruverejimistikrarıbakımındanBüyükMeclisinşimdiyekadarçalışmasınınmühimbaşarılarlageçmişolduğuşüphesizdir.Budevrinbüyükolayları,askeribirihtilâlden,demokratikrejimebütünicaplarıvefedakârlığıilegeçişameliyesinintatbikivebununtabiatındanolantezahürlerdir.
Milletolarakbüyükbirimtihanvermişizdir.Mesele;askeriidareninkendirızasıileihtilâlcilerinhertürlürisklerifedakârlıklaüzerinealarakdemokratikrejimegeçipgeçmeyeceklerininmeçhulolmasıidi,ilkgündenberiihtilâlidaresibiranöncedemokratikrejimegeçeceğiniilanetmişti,buasildüşüncetatbikolununcayakadariçerdetereddütvardı.Dışardabüyükölçüdeendişehükümsürüyordu,türlügüçlükleratlatılaraksivilveaskerarasındaendişelervetereddütleryenilenerek25Ekim’deBüyükMeclis’intoplanmasıtahakkukettirilmiştir.
![Page 333: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/333.jpg)
BunarağmenondansonradademokratikrejiminTürkiye’yeuygunolmayacağıvehükûmetkurulamayacağıiddiaolunmuştur.Buiddiayıbazımahdutçevrelerbeslemeyeçalışmışlardır.OrduiçindebiravuçDemokratiknizamaleyhtarı,22Şubat’tavahimbirtecrübeyeteşebbüsetmişlerdir.Ordununkendisihemenbütünlüğüilesergüzeştçilerireddetmiştir.KesinolaraksabitolmuşturkiordumemleketinidaresiniveselametinidemokratikrejimdeveAnayasanizamındagörmektedir.
Sergüzeştçilerinhareketlerimilletnazarındaveorduiçindetambirtakbiheuğramıştır.BüyükMilletMeclisirejimiokadarkuvvetligörmüştürki,orduyaolangüveninindeliliolarakveordununsiyasettenkurtulmakiçingösterdiğigayretikolaylaştırmaküzereağırsuçlarıafetmeyibiledüşünmüştür.
İhtilâldenbugünekadarsiyasetintürlühadiselerindengeçmişbuordununmilletlebukadaryakınbirberaberlikiçindesiyasettenuzaklaşmayaçalışmasıtarihteemsaligüçbulunanvasıflardandır...Memleketinselameti
![Page 334: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/334.jpg)
Anayasanizamınınişlemesinde,BüyükMilletMeclisi’ninmutlakitibarında,hâkimiyetindeveBüyükMilletMeclisi’ninOrdusunagüvenin,sevgisinintamamiylebilinmesindendir.
Bumukaddemedensonradikkatinizisoğukkanlılıklabugünkübazıhadiselerüzerineçekmekistiyorum.Memleketehesapsızzararlarvermişolan22-23ŞubatitaatsizliğişimdiorduiçindebirnifakyaratmakveBüyükMilletMeclisininOrduyaolangüveninisarsmakiçinbirvesileolarakistismaredilmekisteniyor.Bunaaletolanlariyiniyettenmahrumolanlardır.VesikadiyeneşrolulanyazılarBüyükMilletMeclisi’ninbildiği,tahminedilenvenihayetbirihtilâlrejiminindemokratikrejimeintikalisırasındatedavitedbirlerinebağladığıhadiselerdir.BüyükMeclis’inaçılıpaçılmayacağınınmünakaşaedildiğigünlerdeOrduilebütünsiyasîpartilerarasındavukubulantemaslar,neticelerivedemokratikrejiminnihayetkurulmasınınbaşlangıçdevresiyüksekheyetinizinmeçhulüdeğildir.Bugünvesikadiyeneşrolulanyazılardikkatleokunursa,Ordunun
![Page 335: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/335.jpg)
emirvekumandasınıelindebulundurangenişsevkiidarekadrosununsiyasetekarışmasınınbütünmahsurlarınanihayetvererekmemleketidemokratikrejimekavuşturmakiçinnekadarbüyükgüçlükleriyenmeyeçalıştığınıinsaflagöreceklerdir.
Millet,büyükmeclisileonunazizevladıolanOrdusuarasındaitimatsızlıkyaratmakmaksadıaslamuvaffakolmayacaktır.Asilhissiyatınızatercümanolduğumubilereksöylüyorumki,TürkiyeBüyükMilletMeclisiveonunmesulhükûmetiordununşerefineveitibarınaveenyüksekkumandanındanerinekadarbuordumensuplarınınmilletnazarındakiyüksekkıymetlerineaslatozkondurmayacaktır.Ordualeyhineolanbütüntefsirlerivefesatlarıkesinolarakmenedecektir.Bumülahazalarışununiçinsöylüyorum,hiçkimseorduileBüyükMeclis’inarasındaayrılıkyaratmayamuvaffakolamayacaktır.Aksineşimdiyekadaritaatsizlikvememleketianarşiyegötürmeteşebbüsünegirişenlernasılperişanolarakçıkmışlarsa,bundansonraorduyadiluzatmak
![Page 336: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/336.jpg)
teşebbüsündendahadapişmanolarakçıkacaklardır.”
İnönü’nünmeclistekibukonuşması22ŞubatgecesikorkuiçindeAnkara’yıterkeden,yaptıklarışerefsizceişlerdenkorkuduyanmilletvekilleritarafındandakikalarcaalkışlanmış.
İnönü’nünbukonuşmasını22Şubatçılarolaraknefretlekarşıladık.Bende22Şubatçılaradına8Temmuz1962Pazargünükendisineşucevabıverdim:
![Page 337: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/337.jpg)
“İnönü’nünİsmi,ZekâsındanBüyüktür”“İnönügüvenoyualdıktansonrauzunsenelerdenberimalûmvekendinehastaktikvetabiatınıbirkeredahagöstermiştir.Bubeyanatındaki22Şubatçılar’lailgilihususlarışiddetlereddederiz.SenelerdenberiMilletinhayrınaişlememişolduğunubildiğimizbirtaktiğinsahibininkarşısındaolduğumuziçinsergüzeştçiolarakdamgalanıyorsak,bukolaylıklakabuledeceğimizbirsıfattır.Busebepleasıltakbihedeğerhususİnönü’nünsiyasîzümreveşahısmenfaatleriüstüneçıkamayarakazizulusumuzunsesinekulakvermeyenzihniyetidir.BirhususuaçıkçabeyanetmekisterizkiİNÖNÜ’nünİSMİZEKÂSINDANBÜYÜKTÜR.BuzaviyedentetkikedilinceAtatürk’ündehasınınstratejikyaratıcılığındansonrakireformlardanmahrumstatikdevreninasılsebebianlaşılacaktır.İNÖNÜTÜKENMİŞTİR.Reformlaraençokihtiyacımızolduğubudevredebütünhayatıstatükoyu
![Page 338: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/338.jpg)
muhafazailegeçmişİnönü’yütekrarbaşındagörmekbumilletintalihsizliğiolmuştur.
22Şubatvahimbirtecrübeyeteşebbüsdeğil,memleketinsayısızdertlerinibirtarafaiterekİnönü’nünyarattığısiyasîkeşmekeşekarşıbirreaksiyondur.Demokrasininbirtürlürayınaoturtulmakistenmeyişindenıstırapduyanlarınbirikazıdır.
Tahtındavatanperveranebirduyguyatmaktadır.Orduhakkındabirhayalmahsulüolarakifadeettiğiparçalayıcıveyıpratıcıbeyanlarınıkendimiziordudanhenüzbirparçaaddettiğimizşuandaşiddetlereddederiz.Ordununpartilerüstübirgörüşesahipolduğuhakkındakiinancımızı22Şubat’taortayakoyduk.BizlerinağırsuçluolduğumuzuMecliskürsüsündesöylemekhangitakibatvemahkemeilamınaistinatetmektedir.Olaymahkemeyeintikaletmişolsaydıozamankiminsuçluolduğudahaiyianlaşılacaktı.Beyanatta22Şubatolaylarınıbirtaraftanhukukdilidışındaağırsuçolarakbelirtirkendiğertaraftanbelirsizlik,itaatsizlikşeklindetavsifibeyanatsahibinitezada
![Page 339: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/339.jpg)
düşürmüştür.BizlerinhiçbirhareketivedüşüncesikendisindenbirparçaolmaklagururduyduğumuzşanlıSilahlıKuvvetlerimizi,halkımızıveparlamentoyuayırıcıolmadığıgibibirinindiğerinegüveninisarsıcıdadeğildir.
Kanunihaklarımızınkullanılmasındaninfialduyulmasınıinsanhaklarımuvacehesindeuygunbulmuyoruz.Beyanatsahibinin,açıkrejimiçersindeolduğumuzuhatırlamasıgerekir.TBMM’detemsiledilmediğimizveMeclisiçindesavunmaimkânımızınolmadığınınbilinmesinerağmengüvenoyunumüteakipçokehemmiyetli,birandamemleketinmilli,sosyal,ekonomikvesiyasîbütünmeseleleribirtarafaitilerekbaştansonakadarithamkârbirtaktikleOrduyaveUlusunasaygısı,hizmetaşkınıcesaretleortayakoymuş22ŞubatgrubunaParlamentousulleridışındayapılanithamlarıeseflekarşılarız.
KendilerineomukaddeskürsüdecevapvermekimkânındanmahrumolmamızsebebiileyaptıklarıbukonuşmanınmanavegüttüğühedefiBüyükMilletimizinsağduyusunaterkederiz.”
![Page 340: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/340.jpg)
![Page 341: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/341.jpg)
TevkifEdilmemBeyanatıverdiğiminertesigünüOrhanKabibay’ıevindensabahleyinyolcuedipevedöndüm.Akşamgazetesimuhabirigeldi,TaymisGazetesimuhabiri(İngilizDevitHolme)geldi,tevkifedileceğimibildirdi.Böylebirşeydenhaberimyokdedim.Öğledensonragazetelerdentelefonlaryağmayabaşladı.Aynenşöylesöylüyorlardı:“Albayımöğledensonratevkifedileceksiniz,cezaevindeNuriBeşer’inyanındayerinizbileayrıldı.”İnanmakistemiyordum,çünkümahkemehuzurunaçıkmadanböylepeşinhükümlübirşeyinolacağınainanmıyordum.Türkiye’deHukukDevletivarzannediyordum.27Mayıs960ihtilâlinibununiçinyapmıştık,amanegezer.Saat15.00’tesavcılığamüracaatetmemiçindavetiyegeldi.Saat16.00’damahkemeyegittim.SavcıTurhanBilgin’inyanınaçıktımifademialdıbirazbeklememisöyledivebenitevkifedilmekgerekçesiile2.AsliyeCezaMahkemesinesevketti.Hâkimbeşdakikaiçindekararveriptevkifetti.Zatenevveldenherşeyhazırlanmıştı.
![Page 342: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/342.jpg)
Hâkimlerimiz,Türkiyedevletindememurgibialdıklarıemirlerlehareketediyorlardı.Hâkimlerbuvaziyetedüştüktensonraadalettenbahisedilemez.Bunlarıyazarkenbirşeyeistinatediyorum.ÇünküİnönübirgünBakanlarKurulundakonuşurken“Aydemir’iemirverdim,AdaletBakanıA.KemalYörüktevkifettirdi,neoldusanki,yeryerindenmioynadı?”BusözleribenhapistençıktıktansonraAvniDoğanBeybananakletmişti.İşteaçıkrejimşampiyonuİnönü’nünhukukanlayışı.
Mahkemeninkoridorlarıyakınarkadaşlarımvemeraklılarladoluidi.Odadandışarıçıkıncaüsteğ.RemziKılıçsapsarıbirbenizlebenigayetsinirlibiredailekarşıladı.Neoldualbayımdedi:GayetsoğukkanlıolarakHiçbirşeyyokdedim.Tevkifedildiğimisöylemedim.Sonradanoğlumdanöğrendim.Üsteğ.RemziKılıçtabancaileogünmahkemeyegelmişşayetoantevkifedildiğimiduysaimişkafasınakoymuşhâkimivuracakmış.Tabiîgençlikherşeyiyaptırabilir,anmeselesidir.AdliyepolisininoradaCezaevinegitmekiçinbekliyordum.YanımdaAlb.
![Page 343: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/343.jpg)
EminArat,Alb.NecatiÜnsalanvardı.Alb.EminArat’aBenhapistekaldığımmüddetçesizbanavekâleteder,işleriçevirirsinizdedim.
Birazsonrabeştanesivilpolisinarasındakoridoraçıktım,onlarınelleriileyapmışolduklarıhalkanıniçindegidiyordum,etrafımçokkalabalıkidi,gazetecilerresimçekmekiçinhücumediyorlardı.Fenahaldesıkıştım,buaradapoliskoridorunubirandayardım,onlarınarasındanfırladım.Busefercahilpolisinbiri“Kaçıyor”diyebağırmazmı!İştebundansonraneolduiseoldu.Busözüzerinesubaylargaleyanageldilerobağıranpolisiyumrukvetekmelerledövmeyebaşladılar.“Okaçacakadamdeğildir”diyemukabilbağrışmalarduyuyordum.Böylebirhengâmeiçindezorlaitilekakılataksiyebindik.Cezaevinegeldik.PolislerbenicezaeviMd.teslimettiler.Doğruhapishanede“Hilton”denilen10’uncukoğuşagönderildim.BeniilkönceNuriBeşerkarşıladı,geçmişolsundedi.(NuriBeşerOrduyaküfretmektenhükümgiymişAPMilletvekilidir.)
OgecehakikatenNuriBeşer’inyanındaki
![Page 344: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/344.jpg)
ranzadayattım.Gazetecilerinvermişolduğuhaberlertamamiyledoğruçıkmıştı.
![Page 345: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/345.jpg)
Cezaevindeyim.SuçlandığımMaddelerveNedenleriİlkgecesaat21.00raddelerindeSağlıkBakanıYusufAzizoğlu(YTP’lidir)hapishaneyegeldi.MaksathapishaneninrevirindeYassıadaMahkûmlarındanAhmetSalihKorur,NedimÖkmenyatıyordu,onlarıziyaretetmekiçindi.YusufAzizoğlumalumTürkiye’deenazındanMuhtariyetisteyipçalışan,Kürtlerinlideridurumundadır.BugibiinsanlarİsmetPş’nınkabinesindeyeralmıştır.Cezaevindedeeskiefendilerinihavakarardıktansonraziyaretetmektedir.
Benhapsegirdiktensonradışardakalan22Şubatçılararasındaliderlikmücadelesibaşlamış,DündarSeyhan-NecatiÜnsalan-KadriKaplantriosuderhalfaaliyetegeçerekEminArat’ınvekâletinikabuletmemişler.YenidenuzuntoplantıvemünakaşalardansonraDündarseçilmiş.FakatosıradaüçüncüordudaErzurum’dagençsubaylararasındahoşnutsuzluk
![Page 346: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/346.jpg)
başlamıştı.GenelkurmayBşk.ve4kuvvetkumandanıacele3’üncüOrdu’yagitmişlerdi.Arkadanİnönüdegitti.
Oradakigençsubaylarkendisinigörüncearkalarınıdönmeksuretiylepasifmukavemetlerinigöstermişler.İyibirhavaesmemişti.İnönübirgünkalıpdöndü.Avukatımdaüstüstetahliyetalebindebulunuyordu.9güncezaevindeyattıktansonrageneemirlezannediyorum(Çünküİnönü’nünErzurumdönüşügazetelereverdiğibeyanatşuidi:“22Şubatbirkeredahaolsageneaffederim”)Bucümlesonrasındatahliyeedildim.OgüntahliyeedildiğimeençoküzülenAlb.NecatiÜnsalanileDündarSeyhanolmuştu.Evegeçmişolsunageldiklerindebuyüzlerindenokunuyordu.Çünkütasarlamışolduklarıplanlarbenimçıkmamilesuyadüşmüştü.Rekabet,helesiyasîhayatta,çokfenaşeydir,insanlarıngözlerinikarartıyor.
Tevkifedilişiminadlihatasınıdaanlatayım.Suçumşuidi.“Suçolanbirolayıövmek.”Suçolanda22Şubatolaylarıimiş.Birkere22Şubat
![Page 347: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/347.jpg)
olaylarınınsuçolmadığınadairMeclistetesciledilerek50No’luAfKanunuçıkmıştı.Esasındasuçidi.Amaogününşartlarınagöreİnönüesassuçlularıkurtarmakiçinhadiseyisuçolmayarakgöstererekkanunuöyleçıkartmıştı.
Sonra22Şubat962olayıtarihemalolmuştu.Bizimeserimizidi,insaneseriniövmezmi.
İkincisiCezaKanununun312.mad.mücibinceistenilencezabenimiçin3aydanbirseneyekadar.Halbukiaynımaddeyegörebubeyanatıneşredengazetelerindecezası6aydan2seneyekadardı.Beyanatıneşredenbütüngazetelerinneşriyatmüdürleribenimlebirliktemahkemeyeverilmişlerdi.Alacaklarıcezalarbenimikimislimolduğuhaldehiçbirisitevkifedilmemişti.Hâkimlerimizinhukukanlayışınabuiyibirmisalteşkileder.Türkiye’deadaletyalnızMilliŞefİnönü’nünelindeidi.Maalesefhâkimlerdekoyungibionaitaatediyorlardı.
Çünkübeyanatta,İsmetPş’nınşimdiyekadarduymadığıkelimelerlekendisinehücumetmiş,şimdiyekadartaşımışolduğumaskeyiTürk
![Page 348: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/348.jpg)
Milletiönündeyüzündencesaretledüşürmüştüm.
İsmetPaşa’nınhayatındagörmediğibuhakaretetahammületmesineimkânyoktu.Elindengelendeancakbenihapishaneköşelerinegöndermek,sonradakorkudançıkarmakoldu.
Adalettarihinde312’ncimaddeilebirşahsıtevkifilkdefabanatatbikediliyordu.AvukatımSaffetOlgaç30senelikiçtihatkararlarınıntetkiketmişti.BöylebirkarardaTürkAdliyesiiçinyüzkarasıidi.
Hapistençıktıktansonrauzunmüddetmahkemeleregidipgeldim.Vermişolduğumikisertbeyanattandolayımahkemeediliyordum.Birisi161’incimadde,diğeri312’nciMd.kapsamınagirdiğiiddiaediliyordu.
161’incimaddeyenianayasayaaykırıolduğuiçinBMM’deikimilletvekilikaldırılmasıiçinteklifyaptılar,kolaylıklakalktı.Budacalibidikkattir.Anayasa’yaaykırıtespitedilen186kanunvardır.Şimdiyekadarhiçbirisi
![Page 349: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/349.jpg)
kalkmamıştır,hattaelbilesürülmemiştir.Ama161’incimd.hemenkaldırılmıştır.Çünkübenmüdafaamımahkemehuzurundayaparken22Şubathadiselerininiçyüzünüanlatmakmecburiyetindeidim.BuişİsmetPaşa’nınveozamanmilletialdatarakbunuyanlışaksettirenlerinişinegelmezdi.Sırfbuaçıklamalaryapılmasındiyebu161’incimd.kaldırıldıvedavanınbirincisidedüştü,osuçtandaberaatettim.312.mdilemahkememdesonçıkanAfKanunuiçinegirdiğiiçinyinemüdafaamıyapıp,hakikatleriTürkMilleti’ningözüneseremedenodavadadüştü.Henüzneticelenmemişti.21Mayıs963oldu.Zatenozamankıymetidekalmadı.
AvukatımSaffetOlgaç10TemmuzSalıgünüAsliyeCezaMahkemesi’nebaşvurarak,cezakanununun117.maddesigereğincekefaletletahliyemiistedi.Mahkemeyapılanbumüracaatıkabuletmedi.
Tutuklubulunduğumsıradabenimlegörüşmekisteyenarkadaşlaradaizinvermediler.
![Page 350: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/350.jpg)
Nihayet18TemmuzÇarşambagünüsaat17.35’teTopluBasınMahkemesininaldığıkararlatahliyeedildim.TahliyeedileceğimhaberiniduyanbütünarkadaşlarımCezaevininönündetoplanmışlardı.Çıkarçıkmazhepsiilekucaklaştım.Oradabenimlekonuşmakisteyengazetecilereşusözlerisöyledim:
“Türkiye’deezeldenberiıstırabınıduyduğumuzzihniyetlerdehenüzbirdeğişiklikolmamış.Cezaevindeolduğummüddetçeçokrahattım.Moralimherzamanolduğugibiyerindeydi.Oradakiiçtimaihayatıyakındantetkiketmekbenimiçinçokfaydalıoldu.Gazetecileriçinyapılan10.Koğuşunikincikatında(HiltonYayla)epeyhazırlıkyaptım.Çokşükürbençıkıncayakadararkadaşlarımdankimsegelmedi.İnşallahbundansonradakimsegitmez.”
Cezaevindençıktıktansonraİstanbul’agitmeyekararverdim.24TemmuzSalıgünüYarbayRıfkıErtemveMustafaPakobailebirliktetrenleyolaçıktık.
![Page 351: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/351.jpg)
KonukseverİsimliBirGazeteciyeVerilenBeyanat:BenAsiBirAlbayımDeğerliarkadaşımAdnanÇelikoğlubenigazetecilerlebirliktePendik’tekarşıladı.
Buradadabanagazetecilerinsorduklarısuallereşucevaplarıverdim:
Sual:“Partikuracakmısınız?”
Cevap:“Politikacıdeğilim,açıkkonuşurum.”
Sual:“Florya’dabulunanCumhurbaşkanıilegörüşecekmisiniz?”
Cevap:“Benimnealakamvar.Ordu’daikenkomutanlıkmünasebetivardı.Şimdihiçbirşeyyok.OCumhurbaşkanı,beniseasibiralbayım,protokoldeyerimyok.”
Sual:“Tekrarorduyadönsenizhangigörevi
![Page 352: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/352.jpg)
isterdiniz?”
Cevap:“Tabiîşerefimizneredezedelendiiseorayadönerdik.”
Birkaçgünİstanbul’dakaldımvebazıtemaslardabulundum.Ankara’yadönmedenbirkaçsaatöncedegazeteciErginKonuksever’ebirbeyanatvererekbazıkonulardasorulansuallericevaplandırdımveşunlarısöyledim:
Sual:“SizceTürkiye’ninkalkınmasıiçinneyapılmalıdır?”
Cevap:“Anahedefmemleketimizimuasırmedeniyetlerinseviyesineulaştırmaktır.
Buhedefe,gerçeklerinilimsüzgecindengeçirilmesiileyapılmasızarurigörülenreformlarınsüratvecesaretletatbikisuretiileulaşılabilir.
Statükoculukyerinehamlecilikvedevrimciliğinkabulüzaruridir.Çokgüzelhazırlanmışplanlarancakbusuretlerealizeedilebilir.Türkhalkının
![Page 353: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/353.jpg)
arzularınınkarşısındadeğil,bizzathalkıniçindeolmak,halklaberaberçalışmakenlüzumluunsurdur.
Süratlibirİktisadikalkınmaileparalelolarakcemiyetinmanevideğerleriniayaktatutacakvebirlikteinkişafınısağlayacaktertipvetedbirlerinlüzumunadainanmaktayız.”
Sual:“SizcenegibiReformlaraihtiyaçvardır?”
Cevap:“Busualincevabınıhemenayaküzerivermekimkânıolmadığınıtahminedersiniz.Yenianayasamızdamevcutreformlarındinamizmekavuşturulması,şahısvezümremenfaatlerininüzerineçıkılması,küçükhesaplarıngeriyeitilmesiilkşarttır.”
Sual:“27Mayısİhtilâlininbugünküdurumagelmesihakkındanedüşünüyordunuz?”
Cevap:“27Mayıssosyalproblemlerinsuyüzüneçıkmasınavesileteşkiletmiştir.Bununlaberaber27Mayıs’ıngayesisadecebirpartiyikapatmak,sonradayenibirAnayasavebazı
![Page 354: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/354.jpg)
hukukîyahutsiyasîkurumlarmeydanagetirmektenibaretgörülemez.”
Sual:“14’lerlebirlikte22Şubatçılarınbirpartikurmalarıdüşünülebilirmi?”
Cevap:“Yalnız22Şubatçılarve14’lerdeğil,bütünmüspetdüşünenleriiçinealacakbirkadroyumeydanagetirmekbakımındanpartikurmakbelkifaydalıolabilir.Fakatbugünküortamdayenisiyasîmücadelevepolemiklereyolaçabilecekteşebbüslerdenkaçınmanınmemleketmenfaatlerinedahauygundüşeceğikanaatindeyiz.Gürültülükuruluşlaragitmedendeideallerinmücadelesiyapılabilir.Partilipartisiiçinde,partisizçevresinde,yazarbasında,milletvekiliMecliste,işçisendikasındabuideallerinşuurunuduyarveduyurmayaçalışırsadahafaydalıbirleştiriciolur.Şartlarmüsaadeettiğivelüzumgörüldüğüzamanbufikrintaraftarlarıbirsiyasîteşekkülhalinekolaylıklagelebilir.”
Sual:“Aftasarısıhakkındanedüşünüyorsunuz?”
![Page 355: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/355.jpg)
Cevap:“Türklertarihleriboyuncakuvvetsizemerhametgöstermişlerdir.NevarkiAfKanunusiyasîmaksatlarlavekarşılıklıolarakistismaredilmesiüzücüolmaktadır.
Sual:“İşçihaklarısizceneşekildeverilmelidir?”
Cevap:“İşçihaklarınıbütünvecheleriileBatıMilletleriişçihaklarıseviyesindemütalaaedenvebuhaklarınverilmesindebatımilletleriniörnekolarakalanilericibirgörüşlehalledilmesinibenimsiyoruz.Teşriveicraorganlardafiilenişçiyitemsiledenuzuvlarındabulunmasınıprensipolarakkabulediyoruz.
İşçihaklarımeyanındamedeniinsanlarınihtiyaçlarakavuşmayateminedecekyolunaçıkbulundurulmasıveemekkarşılığıişçininbuyoldabırakılmasıtemelgörüşümüzdür.”
Sual:“Toprakişçisiilesanayiişçisiarasındafarkgözetiyormusunuz?”
Cevap:“Süratlekalkınmanıntoprakreformunabağlıolduğunainanıyoruz.Bureformunrealist
![Page 356: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/356.jpg)
birgörüşlesüratletatbikineazimlivekararlıbulunulmasışarttır.
Köylüyütoprağınsahibikılmak,genişveadilanebirkredininiyiplanlanmışbirkontrolsisteminebağlamanınlüzumunumemleketmenfaatleri,milliitibarverefahımıziçinbirincişartolarakkabuletmekteyiz,işçininolduğugibiçiftçinindetemsilciliğiniuygungörmekteyiz.”
Sual:“Faşizminolduğuyerdebenyokum,dediğinizdoğrumudur?”
Cevap:“Evet.”
![Page 357: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/357.jpg)
İstanbul’aGelişiminSebebiCezaevindençıktıktansonraİstanbul’agitmeyekararverdim.Şusebeptendolayı:
a.OrhanKabibayyurdadöndüğünde,temasettiğimuhitte(BasınveÜniversite)14’lerinpropagandalarınıyaparken22Şubatçılarınfikirsizolduğunu,herşeyinkendilerineaitolduğu,22Şubatçılarkababiraskerikuvvettirve14’lernamınaişgörenlerdiyetanıtmayaçalışmıştı.
b.İkincisiNecati,Dündar,Kaplantriosudamaalesefbufikirleriişliyorlardı.
c.Üçüncüsü,İstanbulmuhitinede22Şubatıbirtanıtmakistiyordum.
Bukararımçokaniolduvehiçkimseyedanışmadanverdim.Bazıarkadaşlararasındaiyikarşılanmadı.HeleNecati,Dündarİstanbul’ayalnızgitmemiistemediler.ÇünküonlarOrhanKabibay’ınbıraktığıizlerinsilinmesini
![Page 358: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/358.jpg)
istemiyorlardı.Benişinfarkındaidim.Hiçkimseyidinlemedenİstanbul’agittim.
BeraberimdeRıfkıErtem,MustafaPakobavardı.Buarkadaşlarıgötürüşümbiletenkitedildi.Fakatneyapayımkiensadıkarkadaşlarımbunlardı.
İstanbul’dakiseyahatimçokmuvaffakiyetligeçti.Bütünmatbuatlatanıştım.İlerigelengazetecilerlegörüştüm.Fikirmünakaşalarınırahatlıklayaptım.Atatürkçülükgörüşümüzübilhassa,FalihRıfkıBey’e,NadirNadiBey’eizahettim.Üniversitemuhitindedeikitemaslarımdabaşarılıoldu.22Şubatçılarısuüstüneçıkarmayagayretediyordum.Budurumiçimizdeki14cülerihernedensememnunetmiyordu.GerekTürkeşçiler,gerekOrhanKabibaycılarsinsisinsialeyhimdeçalışıyorlardı,yıkıcıpropagandalarınadahaşiddetledevamediyorlardı.Amahiçbirşeydenhaberimyokmuşgibihareketediyor,hiçkimseyideyüzlemiyordum.Herşeyinsırasıvardı.
![Page 359: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/359.jpg)
14’lerdenOrhanErkanlı’nınYurdaGelişiOrhanErkanlı’yıseverdim.Çokeskivekomitearkadaşımdı.Zekiveenerjikti.FakatMBKüyesiolduğuzamandeğişmişti.Kendisinebirbüyüklükgelmişti.YinededöndüğümzamanilkdefaBMMbinasındaSezaiOkan’ınodasındaErkanlı’ylakarşılaştık.Aynıodadabaşkabirmasadaoturuyordu.Belkiçokdalgınvemeşguldübilmem.Ancakyarımsaatsonrabenitanıyabildi.Ozamanyerindenkalkıphoşgeldindiyebildilütfenveşutarizdebulundu.“İşteyarbayım,bizleribırakıpKore’yegittiniz.Bizbuişleribaşardık,yürütüyoruz.”Acıacıkendisinebakarakgüldüm.Yaöylemioldudedimhayırlısıolsundedim.Banahiçyüzvermedenyerineoturdu.Çokdeğişmişti.İnsanlarmevkileribüyüdükçe,hazımsızlıklarınispetindedeğişebiliyorlardı.13Kas.960harekâtınakadarhemen,hemenneonunla,nedeOrhanKabibayiledoğrudürüstkonuşabildik.Kimseyemetelikverendurumları
![Page 360: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/360.jpg)
yoktu.
Türkiye’yegelişindeeskigünleriunutmuştum.EvineFethiGürcanilehoşgeldinenezaketziyaretiyapmakiçineskibirarkadaşolarakgittim.Kendisineşutavsiyedebulundum.“Sakınmatbuatilemuharezeyegirmeyıpranırsın,yurdabastığındanberiyanlıştutumdasın”dedim.Lâkinbenimtavsiyemihafiftenaldı.ÇünkühâlâkendilerinieskiMBK’sızamanındakigibiselahiyetligörüyorlardı.Neticeneolduğumalumdur.SonHavadisgazetesinde“SokaktakiAdam”sütunundahakkındayazılanlarınhesabınıgöremedenTürkiye’denkaçıpgitmeyiuygungördü.
Türkiye’yegeldiğigünlerdebazıteşebbüsleregirişti,eskikıtaarkadaşlarınıyokladı,zırhlıbirliklereçokgüveniyordu,büyükbirtelaşilekuvvetyoklamasıyaptı.Neticedenpekmemnunolduğunuzannetmiyorum.
22ŞubatçılarileilkresmitoplantıyıgeneNecatiÜnsalan’ınevindeyaptık.Fikriyat(Doktrin)hususundaesaslıbirhazırlığıyoktu.Toplantıda
![Page 361: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/361.jpg)
14’lerdenFazılAkkoyunlu,MünirKöseoğludavardı,heleonlarfikirsahasındaçokboştular.
OrhanErkanlıileordudakikuvvetvegörüşlerihakkındabirmünakaşazuhuretti.Banadediki“SenordudaekseriyatemaslarıBinbaşırütbesindekisubaylaraşağısındakilerlesağlıyormuşsun.Bnb.larvetb.k.larıbuvaziyetihoşkarşılamıyorlar,üzülüyorlar.YanidediHarpOkulu’ndanmezunettiğin600Teğmenemigüveniyorsun?”BusözüSelçukAtakandasöylemiştibunungibizavallılarbenimordudakikuvvetimiveteşkilatımıhiçbirzamantakdiredememişlerdi.Birtürlühakikatlerigörmekistemezlerdi.
Bendekendisine“Obelliolmaz.Yalnız,şunuunutma27Mayıs’taTanktaburlarınıbelkiseningibibinbaşılarçıkardıama,bundansonrabirliklerivebinbaşılarıgençsubaylarönünekatarakçıkartacaklar.Keşkeseninsöylediğingibibinbaşılardabudavayagençsubaylargibicesaretlebaşkoysalar.Ozamanbenteğmen,üsteğmen,yüzbaşıilenedenvakitgeçireyim?”dedim.Tabiîinanamadı.Türkiye’denuzakta,
![Page 362: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/362.jpg)
ceptebolpara,alttaMercedesileAvrupa’lardamemleketrealitelerigörülemez,onlareskihaşmetleriileTürkiye’dekizindekuvvetlerehükmedeceklerineinanıyorvealdanıyorlardı.Samimitavsiyelerimiz,kıymetlendirmelerimizdenhoşlanmıyorlardı.Çünkü14’lerinsilinmeküzereolduklarınıgördükçegayethaklıolaraküzülüyorlardı.Halbukidışardabulundukça,Türkiye’denkendilerinehulûsçakanlar,başkatürlühaberlerlebeslemişler,onlardakendilerinieskiJönTürklergibigörüpTürkiye’ninyegânekurtarıcısıolarakbeklendiklerinizannediyorlardı.
![Page 363: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/363.jpg)
Asker-SivilKoordinasyonToplantıları14’lerhâlâkendileriniMBK’sızamanındadevletidareettikleriiçinobüyüklükkompleksindenkendilerinikurtaramıyorlar,hâlâuçaklagöklerdeuçupbirtürlüayaklarınınyeredeğdiğininfarkındadeğillerdi.
BizlerisehayattaonlarınçıktığıDevletİdaresimakamınayükselmemiştikdaimadestekgörevindekalmıştık.Zamanzamanmemleketinmukadderatınatesiredecekrollerdebulunmuştuk.Fakattevazudanayrılmamıştık.İcabındabirhiçolmuştuk,fakatsıfırdanbaşlamasınıbilmiştik.Birtekfarkımızvardı.Helebenihtirassahibideğildim.Hayattahiçbirzamanşahsımıilgilendirenmeselelerüzerindedurmamıştım.Amabunadakimseyikolaylıklainandıramamıştım.Çünküinanmakistemeyenlerekarşınormalbirhadisesayılmazdı.Fakatdünyadaherşeyinmüstesnasıdaolduğuunutulmamalıdır.
![Page 364: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/364.jpg)
Askerikuvvetyoklamasındansonrasiyasîfaaliyetleregirişti.Matbuat,üniversite,Parlamento,eskiMBKüyeleri,devletreisiiletemaslaryaptı.
İlkdefabuzümrelerintemsilcileriileİstanbul’dabirkoordinasyontoplantısıyaptı,22Şubatçılardantemsilciistenmişti.SelçukAtakan,AdnanÇelikoğlu,MustafaOk,KadriKaplan(Ozaman22Şubatçıkadrosundaçalışırdı.)katılmışlardı.
Gaye:Memleketinatisiiçinbazıhazırlıklaryapılmasıgerekiyordu.YenibirAtatürkçücephekurulmasıarzuediliyordu.
Yenibirkadrokuruşuileiktidaranasılgelinipmemleketehizmetedilebilirdiyebufaaliyetlereönayakolmuştu.
İlkkoordinasyontoplantısındaşuşahıslarbulunmuştu:OrhanErkanlı,FazılAkkoyunlu,MucipAtaklı,KadriKaplan,MuzafferYurdakuler,SezaiOkan,MustafaOk,AdnanÇelikoğlu,BediiFaik,CelalSungur,Prof.Dr.
![Page 365: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/365.jpg)
CihatAbaoğlu,TıpFakültesiDekanıHalitZiyaKonuralp,HukukFakültesiDekanıNaciŞensoy,Prof.LütfüDuran,CemalYıldırım.
OrhanErkanlıbutoplantıdansonraAnkara’yageldi.ReisiCumhurCemalGürselilegörüştü.YeniKoordinasyonfaaliyetinianlattı.KendisininFahriBaşkanveliderolarakkabuledildiğinisöyledi.CemalGürselde,buheyetilevebizimlegizlitemasısağlamakiçinikiisimüzerindedurmuş:Alb.AdnanÇelikoğluveCumhurbaşkanıCemalGürselkontenjanındanyenisenatörolmuşEmekliKur.Alb.SadiKoçaş.NeticedeSadiKoçaşüzerindekararkılmış.OrhanErkanlıbizegelipneticeyibildirdi.Bizdekabulettik.KendisiayrılıpAtina’yatayinolmuştu,gitti.
Bufaaliyetlerimizdenİnönühemenhaberdaredildi.OdaCemalGürsel’egiderekkendisinitehditetti.BununüzerineCemalGürselkorkarakbütünvekâletleretamimedilmeküzerebirtamimyayımlamakmecburiyetindekaldı.(Eylül1962içinde.)
![Page 366: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/366.jpg)
KoordinasyontoplantısınınikincisideAnkara’dayapıldı,ozamandaşuşahıslariştiraketti:
FazılAkkoyunlu,CelalSungur,KenanEsengilPaşa(21Mayıs963olaylarımahkemesindekorkudaninkâretti,katılmadım,dedi),AvniDoğan,CemalYıldırım,SıtkıUlayPaşa,SezaiOkan,MuzafferYurdakuler,KadriKaplan,NecatiÜnsalan(BudaMahkemeleresnasındainkâretti.Zatençokciğersizdir.Korkaktır.Nasılolmuşdaböylebirşerefliheyetegöndermişiz.Yazıkbize.)DündarSeyhan,BediiFaik,Prof.CihatAbaoğlu.
Butoplantıdandaepeyyolalınmasınarağmen,İnönü’nünkorkusundançözülmelerbaşladı.Koordinasyongrubunuküçültmekmecburiyetindekaldık.
KoordinasyongrubununüçüncütoplantısıyineAnkara’dayapıldı.22ŞubatçılardantemsilciolarakDündarSeyhan,MustafaOkgitti.Buradaesasplanlaraçıklanacaktı.BenMustafaOkileoturupplanıberaberyaptık.Dündar’abildirdik.Butoplantıyaşunlargelmişlerdi:
![Page 367: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/367.jpg)
AvniDoğan,DündarSeyhan,SıtkıUlayPaşa,MustafaOk,BediiFaik,Prof.CihatAbaoğlu.
Planizahedildi.Herkesbuanaçerçevestratejisiilehareketedecekti.Netekimettiler.Benhiçbirkoordinasyontoplantısınakatılmadım.Çokısraretmişlerdi.Ama22Şubatçılarıkuvvetolarakherkuvvetinüstündetutmakistiyordum.Onuniçindaimatemsilcigönderiyordum.Bundadamuvaffakoldum.Arkadaşlarbununfaydasınıancaknedensonraanlayabildiler.
![Page 368: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/368.jpg)
KoordinasyonunAnaOperasyonlarıPlanınanahattışunlaridi:
BaşOperasyonu:ReisiCumhurCemalGürsel’eaittir.
a)Etrafınısarmışçıkarcılardankurtarmak.(Tayinsuretiile)
b)İnönübaskısındankurtarmak.
c)Koalisyonhükûmetlerininyıkılışındabuseferbaşkabirbaşbakanınseçilmesiiçinempozelerinyapılması.
KurtAdamOperasyonu:İnönü
a.Yıpratılması:Basında,Zindekuvvetlerde,Partilerde.
b.CHPiçindekarşısınahizipbirkuvvetçıkarmak.
![Page 369: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/369.jpg)
ŞövalyeOperasyonu:SilahlıKuvvetler
1.Çengeltatbikatı,Ordununaltkademesini,gövdesinigenerallerkademesinetakmak.
2.Muş’tatatbikat:İcabıhaldekumandakademesininyapacağıbirihtilâlhareketiüzerindengeçmekveyaşartlartahakkukettiğizamaninisiyatiflehareketetmek.
BasınOperasyonu:Atatürkçüyazarlarıbircamiadatoplayıp22Şubatçılarıdesteklemek.
ÜniversiteOperasyonu:BaştaİstanbulÜniversiteleriolmaküzere(Kemalizm)fikirleriyayılacak,22Şubatçılardesteklenecek.
ParlamentoOperasyonu:ParlamentonunAtatürkçümilletvekilleribircephedetoplanarak,Meclisçalışmalarındafaydalıolacaklar.
MaliYardım:Busahadaordumensubuküçükrütbeliarkadaşlarve22Şubatçıemeklilerihariçhiçkimsedenhemenhemenyardımkabuletmedik.
![Page 370: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/370.jpg)
(24Mart963hadiseleriarifesindebirpartilitarafındanbanabirmilyonliragetirildi.İkimilyondahagetireceğinivaatetti.Fakatçantayıkapamasıilekoltuğununaltınaalıpgönderilmesiarkadaşlarımtarafındansağlandı.)Fakatneyazıkki21Mayıs963ihtilâlinhemenikincigünüradyodanbizimbazışahıslardan100.000liraaldığımızımilleteutanmadan,hiçbiresasadayanmadanilanediyorlardı.Hayattamaddiyatatapaninsanlardeğildik.Helebenimbuvadidehiçbirzamanenufakbiristeğimvehatamolmamıştır.Oradyokonuşmalarınıyaptıranlarherinsanınkendilerigibiparailesatınalınabileceğinizannedenzavallılardır.
AdaletOperasyonu:
a.Emeklilikiçinidaridavalardevletşurasında
b.Benimbasınsuçlarımındavaları.
İştebaşlıcaoperasyonlarbu.
![Page 371: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/371.jpg)
30AğustosSulhTaarruzuAğustos962ayınınsonlarınadoğruidi.Memlekettehuzursuzluklargittikçefazlalaşıyordu.ArkadaşlarAlb.TurgutAlpagut’unBahçelievler’dekayınpederininevindetoplandık.Hadiselerinkıymetlendirmeleriniyaptım.
Durumşöyleidi:27MayısınkarşısındaolanintikamcıpartilerkitlehalindebirleşmişdurumdafaaliyetlerinedevamediyorlarveTürkiye’nincahilkitlesinin%80’inehükmediyorlar.Gericiliğintaviziilebutaraftarlarıkolaylıklasağlıyorlarveintikamhisleriilebesliyorlar.DiğertaraftaAtatürkçücepheaçılmışbirelinparmaklarıgibiayrıayrı.Bunlarda.
a.SilahlıKuvvetler,birçokgruplaraayrılmış(22Şubathadiseleriile)
b.Üniversiteaynıdurumda
![Page 372: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/372.jpg)
c.AtatürkçügeçinenParlamentoüyeleriveCHPaynıdurumda.
d.Basınaynıdurumda
e.Bitarafmünevvervatandaşlaraynıdurumda.
“Gaye:Baştasilahlıkuvvetlerolmaküzerebirbütünlüğevarmakesastır.İlköncesilahlıkuvvetlerde,bilhassaHavaKuvvetleri’nin22Şubathadiseleridolayisıyleyapmışolduğuhatayıortadankaldırmakiçinçarelerarayalım.İkinciside22Şubatöncesibizimlebirlikteordudaçalışanvebilhassa21Ekim-9Şubatprotokolüneimzakoyanşahıslarlabugünekadartemasedemedik.Onlardabizleriaramadılar.Çekindiler.Normaldir.ÇoğuAlbaylığınsonsenesindePaşaolacaklar,birkısmıdaterfisırasındalar.Ama30Ağustos’tansonrabutehlikekalmaz,herkeseskideniyitanıdıklarıiletemaseder.Fikirleriniöğrenebilir,işbirliğiyapabiliriz”dedim.
“DiğerAtatürkçücephelerletemasısağlarbütünbuzindekuvvetleribirleştirebilirsek%20de
![Page 373: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/373.jpg)
olsaorganizekuvvetolaraksilahlıkuvvetlerdestekteolduğunagöreşuurluvemünevverbirkitledir,memleketinmukadderatınadaimahâkimolur”dedim.Buanafikiriçindeçalışmalarabaşladık.
SilahlıKuvvetlerdeyenitayinleryapıldı,terfileroldu.İstanbul’dabulunangenerallerveyenigeneralolanlar,Ankara’dakıtakumandanlıklarıhariç,pasifvazifelerealındılar.Yavaşyavaş,birerikişerbunlarlazamanzamantemasedildi.
İçlerindenKorgeneralFikretEsenPaşa,TuğgeneralFarukGürler,TuğgeneralRefetÜlgenalp,TuğgeneralYusufAkmansu,Tuğg.SuatAktulga,Tuğg.RecaiBaturalp,KorgeneralRefikTulga,HâkimTuğg.RızaTunçileçeşitliyollardanmünasebetlerkurduk.EniyiaracılığıdaJandarmaGenelKomutanlığıKurmaybaşkanıRumiAhıskalıyapıyordu.
SenatörBurhanettinUluçtarafından,Hv.K.K.İrfanTansel,KKKKurmaybaşkanıTümg.NazmiKarakoçyoklandı,esaslıbirsesvermediler,çekingendavrandılar.Fakatbu
![Page 374: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/374.jpg)
sahadaepeyyolalındı.
OzamanlardaHavaKuvvetlerinde,HavaCuntasıhemenhemenherşeyehâkimvaziyetteidiler.Bunlar;Hv.K.Kur.Bşk.Tuğg.HüsnüÖzkan,Kur.Alb.HalimMenteş,Hv.AlbayıFevziArsın,Kur.Alb.TufanAkkoç,Hv.Bnb.HüsamettinTamer,Hv.GeneraliŞefikAkay,Hv.Bnb.AvniGüler,üçtanetabiîHavacıSenatörMucipAtaklı,HaydarTunçkanat,EmanullahÇelebi,birdebununağbeysi.28.Tüm.K.GeneralNuriHazer.
BunlarKorgeneralİrfanTansel’ikuklagibioynatıyorlar.CHPkanadıilesıkıtemastaçalışıyor,İsmetPaşa’nıngözdeleriolarakvazifegörüyorlardı.BirdebunlaramuvaziolarakaynıgayedeçalışanEkremAcunergrubuvardı.Sonradanbu(MDO)MilliDevrimOrdusudiye2Ekim1962hadiselerindehortladı.HavaKuvvetlerindekicuntadanbüyükmüzaheretgörüyordu.Amaharicekarşıdargınmış,birbirleriilehiçalakalarıyokmuşgibihareketediyorgözüküyorlar,amaesashedeftebirleşiyorlardı.Buherzamanböyleolmuştur.13
![Page 375: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/375.jpg)
Kasım1960’da,22Şubat1962’dedeaynıekipler,bu27MayısİhtilâliniCHP’sihesabınadejenereetmişlerdir.13Kasım960’tabizlerdekullanılmışızdır.
İştebucuntanınenkuvvetlizamanındabenherşeyiunutmuşolarakmemleketingidişatınıiyigörmediğimiçin(ÇünküAdaletPartisigemiyiazıyaalmış,kongreleriniyeryeryapıyor,27Mayısçılardanintikamalmakiçintaraftarlarınıhazırlıyordu.)işbirliğiyapmamızı,geneeskisigibiberaberçalışmamızıteklifettim.ButeklifimiEmekliKurmayBinbaşıRaufGökçeileHv.KuvvetleriKurmayBaşkanıHüsnüPaşa’yagönderdim.İlkandaiyikarşılamıştı.Raufümitledöndü.FakatHüsnüPaşaesasfikirdaşlarıiledanıştıktansonrabirtehlikevarolupolmadığınıbildirdi,teklifimreddedildi.Fakatbaşkakanaldandevamettim.BuseferyüksekmühendisNaimOkyay,herikigrubundamüşterekdostuidi.Busefero,HalimMenteş,FevziArsın,TufanAkkoç,NuriHazer,EmanullahÇelebi,AvniGülerilemüteadditgörüşmeleryaptı.BazılarındaRaufGökçede
![Page 376: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/376.jpg)
bulundu.BirkeresindeemrivakiileKur.Alb.EminAratdabulundu,fakatbuarkadaşlarıiknaedemediler.Ennihayet,MucipAtaklı’yabirtemsilcidahagönderdim.AvukatımKudretBosuterçokuzunboylukonuştu.Fakatneticealınmadı.
Aracılarvasıtasıylebanaensongelencevapdaşuoldu:
“Talâtartıkhiçbirkuvvetesahipdeğildir,tamamıilezayıfladığınıhissettiğiiçinbizimkuvvetimizesığınmakistiyor.Kendisiileişbirliğiyapamayızliderliksevdasındabirşahıs”.
Bunuduyduktansonraaramızdakifarkıanladım,benhüsnüniyetsahibiidim,onlargayrisamimiidiler.Çünküoandabüyükkuvvetesahipolduklarınızannediyorlardı.Küçükdağlarıyaratmışbiredailetekliflerimreddedilmişti.Derhaltemasıkesmektenbaşkaçarebulamadım.Çünkügörüşvekıymetlendiriştarzlarımızuymuyordu.Aksigibialeyhimdedeyıkıcıbirpropagandayageçtiler.Akıllarıncaordudaki
![Page 377: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/377.jpg)
taraftarlarımabeniküçükdüşüreceklerdi.Amaneticemalum,11Havacımeselesizuhurettiğizamanakıllarıbaşlarınagelmişti.Amaişiştengeçmişti,çünküsiyasîlerCHP’siİsmetPaşadakendicuntasıolanbuekibibütünçırpınmalarınarağmenkurtaramamıştı.Korg.İrfanTanselonlaradaihanetetmişti,aynen22Şubat’tabizlereyaptıklarıonlarındabaşınagelmişti.Osıradadahaemekliolmamışlardı,kararlarınıbekliyorlardı.Kur.Alb.NecatiÜnsalanvasıtasıilebizimlebirlikteihtilâlhareketiyapmayıteklifettiler,amabenreddettim.Bugibiinsanlarancakmenfaatlerisarsıldığıvemevkilerieldengiderkenihtilâlhareketinimübahgörüyorlardı.Benaynıdüşüncelerdehiçbirzamandeğildim.NecatiÜnsalan,banabuyüzdenmuğberdir.Ozatendaimahavacılarkanadında,14’lerinKabibaykanadındarolalmıştır.22Şubatgecesidehavacılarlaolanmünasebetimalumdur.Oyüzden22Şubat’tailkemekliyesevkedilenbizlerarasındayoktu.22Şubatgecesihizmetlerindenötürühavacılartarafındancemileolarakemekliyesevkedilmemişti.Fakatertesigünbiryanlışhareketiyüzündenodaemekli
![Page 378: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/378.jpg)
olduğunusöyler.Oda22Şubat’tadörtarkadaşlaGenelkurmay’datevkifedildiğimizzamangenelkurmayagelipbizimlehimizdeyaptığıbirteypkonuşmasıyüzündenemekliolmuş.Buhadiseyideemekliolduktansonra30defabaşımızakakmış,çokbasitruhlubirinsandır.
11Havacınınemekliyesevklerindebenimgazetecilereverdiğimbeyanatınçokbüyüktesiriolduğundanbanahepsiçokkızmaktadırlar.Bunubilirim.Bubeyanatiçinbizizorlamasaidiler,düşenlerevuracakdeğildik.BirgünevvelHavaAlb.FevziArsınCumhuriyetGazetesi’ne,dahaaskerolduğuhaldebirbeyanatverdi.22Şubatıdurduranlarvedemokrasikahramanlarıolarakkendilerinimethedip22Şubatçılarıdemokrasidüşmanıolaraksuçladı.
Bununaltındakalamazdık,derhalnemalolduklarını,nasılsahtedemokrasikahramanlarıolduklarını,İsmetPaşa’nıntaraftarlarıolduklarınıispatetmekiçinobeyanatıvermiştim.Buaçıklamadansonraordudakalmalarınaimkânkalmamıştı.
![Page 379: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/379.jpg)
Bunlariçin:ReisiCumhurtecziyeleriniistedi,İsmetPaşaiseaflarınıistedi.CevdetSunayda,Genelkurmaydavazifeverilmesiniistedi.
Devletiidaredeselahiyetliüçmesulbaşıngörüşlerivetemizlenmekistenenhavacuntasınınkanadıdır(EsasismiMalatyalı’larCuntasınınhavakanadıdır.İsmetPaşaMalatyaMilletvekiliolduğuiçinbenbuismitakmışımdır.)BunlarındurumudaBüyükMilletMeclisindenveTürkMilleti’ndenİsmetPaşatarafındansaklanılmışveörtbasedilmiştir.Çünkükendisadıkadamlarınınfoyası(ihtilâlteşebbüsleriCHPnamına)açığavurulmasıİsmetPaşa’nınişinegelmezdi.
![Page 380: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/380.jpg)
2Ekim1962HadisesiveDündarSeyhan’ınTavrı30Ağustossulhtaarruzundansonragünlerilerledi.Meşhur2Ekim1962hadiselerimeydanageldi,geçti.OrhanKabibayikincidefaTürkiye’yegeldi,fakatbuseferbirincigelişindekivasatıdabulamamıştı.Odasağasolabaşvurdu.Bazıkuvvetleraradı,boşçıkmasınarağmenliderlikpozisyonunueldenbırakmakistemiyordu.Teşvikçilerimalum.
22Şubatçılarolarakonunlayeniden14’lermevzuundagörüşmekicapediyordu.Bukonuşmayagitmeden,22Şubatçılarkendiaramızdabusahadabiranlaşmayavaralımdiyebirihsaritoplantıyapılmasınıteklifettim.
NecatiÜnsalan’ınevindetoplandık.Toplantıdaşukimselervardı:Ben,EminArat,DenizAlb.GalipGültekin,NecatiÜnsalan,DündarSeyhan,TurgutAlpagut,MustafaOk,BahtiyarYalta,CevatKırca,FethiGürcan,DanişÇağlar,P.Bnb.
![Page 381: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/381.jpg)
OsmanÜçok.
Müzakeresinirlibirhavaiçindebaşladı.DündarSeyhaniçkiliidi,konuşmalarıtecavüzkâridi.Nihayet,ağırlığınıortayakoyarak,şuteklifiyaptı:
“14’lerikiyeayrılmıştır;
Türkeştaraftarları,
İkiOrhan’lartaraftarlarıTürkeşilebirleşmemizeimkânyoktur.OhaldeKabibaykanadıilehemenbirleşelim,şartlarımdaşuşekildedir”dedi.Teklifleriortayakoyuncaşaşırmıştık.Çünküoanakadarbenuzlaştırıcıbirformüllekonuşmalarıgötürüyordum.
DündarSeyhan’ınyaptığıteklif:
1)OrhanKabibaykanadı22Şubatçılarlaancakşuşartlarbirleşebilir:
a.OrhanKabibay22Şubatçılarındalideriolacak.“Bufikirdenbenvazgeçirdim.”
![Page 382: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/382.jpg)
b.YahutdaAydemirileliderlikmevzuundamüsavihaktanınacak.
c.Bunlarkabuledilmezse,birleşmeolmazsabenOrhanKabibay’ınliderliğinikabuledipsizlerdenayrılacağım.Tabiîgiderkendebirkaçkişiyigötürürümdedi.
![Page 383: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/383.jpg)
AyrılmakİsteyenGider“ŞayetbeniKabibaydakabuletmezsebenAydemir’ekarşıdagelmem.Köşemeçekilirotururum.Hiçbirşeyekarışmam”dedi.Bundakararlıidi.Çünküdahaöncedenyapılmışbirplandı.
Bununkabuledilemeyeceğiaşikârdır.Liderlik,kumandanlıktecezzikabuletmezdedim.Toplantıyasonverildi.Kalktık,ayrıldık,yoldaarkadaşlarlagiderkengeceninmuhasebesiniyaptık.Dündarileayrılışımınhakikisebebibudur.Dündararkadaşlık,vefakârlıkduygusuilehakikatenKabibay’abağlıidi.Takdireşayanbirdurumlaerkekçebizdenayrıldı.Buayrılıştansonrapişmanlıkduymuştuama,bütünyaklaşmatekliflerireddedildi.Çünküertesigünübenşöylebirprensipkararıvazettim.
a.22Şubatçıkadrosundakimsekararalınmaksuretiileihraçedilemez.
b.Herkesinandığıliderinpeşindegitmekteve
![Page 384: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/384.jpg)
istediğikadrodayeralmaktaserbesttir.Herkeskendiyerinikendiseçer.
c.Birşahısyeniseçtiğikadrodakalır.Nadimolduğunakanaatgetirilirsedahitekrareskikadroyadönemez.Bulunduğuyerdenmüspetolarakyardımedebilir.
BuprensibegöreDündarSeyhan’ıngerigelmesineimkânkalmamıştı.SırasıileNecatiÜnsalan,KadriKaplan,DanişÇağlar,ŞefikSoyuyüce,kardeşiRuhiSoyuyüceMuammerŞahin,Dündar’ıtakipedipayrıldılar.AsımMutludoğansarsıntıgeçirdi,onlarailtihaketmedi.İçimizdekigençsubaylardan,Türkeşçibeşsubayda,ÜsteğmenMihailErk,TeğmenNaciÖzcan,TeğmenAcarOkan,ÜsteğmenErgün,TeğmenGüngörEraslanayrıldılar.Gerikalanlarıdapür22Şubatçıolarakkabulettik.Yenibirsevkiidarekarargâhıileçalışmalarımızadevamettik.Yenikarargâh;Ben,EminArat,GalipGültekin,FethiGürcan,MustafaOk,TurgutAlpagut,BahtiyarYalta’danibaret7kişiidi.İstanbul’dadaCevatKırca,OsmanDenizidareciidi.Buayrılmalardanbirmüddetsonra
![Page 385: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/385.jpg)
14’lerinherikikanadıdaçokyıkıcıbirşekildealeyhimizdekötüpropagandalarabaşladılar.
![Page 386: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/386.jpg)
Atatürk’ünÖlümGünüDolayısıylaBasınla...Buarada8Kasım’daarkadaşlarlabazıgörüşmeleryapmakiçintekrarİstanbul’ageldim.Basınmensuplarıiletekrargörüşmekfırsatımeydanageldi.
BüyükAtatürk’ünölümgünüİstanbul’danayrılırkenbenimlekonuşangazeteciler,Atatürk’ünölümgünündekidüşüncelerimisordular,onlaraşunusöyledim:
“Atatürksağolsaidi,bugünkümemleketgerçeklerikarşısındatekrarSamsun’aayakbasarvemücadeleyeyenibaştangirişirdi.BizdekendimiziAtatürk’eafettiremezdik.”
İstanbul’dakitemaslarımhakkındadaşunlarısöyledim:
“Münevverdüşünürleri,hertürlütesirlerindışındageleceğinTürkiye’sinindavalarıilebaşbaşa,inançlıvegüvenlibuldum.Bütün
![Page 387: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/387.jpg)
çözülmesigerekenproblemlerintemeliniiktisadidoktrinlerinteşkilettiğikonusundamüttefikiz.Halkı,işsizliktenşikâyetçi,gittikçeartanıstıraplarıilebaşbaşagördüm.Huzurveemniyetinbekamıziçinşartolduğunu,halkaişsahalarıaçmaklaiçhuzurunungeleceğini,çalışmazevkini,kazanmatadımıolaninsankitlelerininküçükpolitikaoyunlarındanuzakkalacağıinancıiçindeyim.
Gününvegeleceğinşartlarınauygunişçihaklarınıtanımakveonlarıayaktatutacakmüesseselerikurmakgerçekdavamızdır.
İktisadigörüşümüz,Kemalizmdoktriniiçindeifadesinibulur.Bizhayatauymayanhayalcikatıvestatikdüşüncedenziyade,gerçekdevrimcibiranlayışasahipolmak,ferdinvetoplumunhaketmeesasınauygunvarlıkvegeçimkaynaklarınıdüzenlemekarzusundayız.Serbestteşebbüsletoplummenfaatlerinibağdaştırmak,halkınyapacağınıhalka,devletinyapacağınıdevleteyaptırmaksuretiyleistikrarlı,muvazeneli,aktifvegelişenbiristikameteyaşamaseviyesiniyükseltmeyidüşünüyoruz.Mevcutiç
![Page 388: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/388.jpg)
kaynaklarımızıfaaliyetegeçirmekvegittikçeartanbirtempoileişletmekbütüngüçleribupotansiyelkaynaklaratevcihetmektefaydagörmekteyiz.”
![Page 389: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/389.jpg)
Türkeşçiler’inTezviratıa.Türkeşçiler:Hakkımdayaptıklarıpropagandaları:
1.Sosyalistşahıslarlakonuşuyor.Temastamilliyetçideğildir,komünisttir.
2.HakikiliderTürkeş’tir.ZatenAydemirhiçbirzamanliderolacakevsaftainsandeğildir.
3.Yöngazetesiokuyor,HarpOkulutalebelerineKızılay’dapozçakıpselamaldırıpgeziyorgibiipesapagelmezlaflarlaordudakigençsubaylararasındakesifbirfaaliyetyapıyorlardı.Bulabuladabunlarısöyleyebiliyorlardı.(BufikirleriişliyenlerMuzafferÖzdağ,KardeşiMuammerÖzdağ,EmekliÜsteğ.MihailErk(Özdağ’ınkayınbiraderi)EmekliTeğm.AcarOkan,Teğm.NaciÖzcan,Üstg.ErgunEmekliYzb.FuatÖzgür,EmekliKur.Alb.MuammerŞahin(Buherkestenileriidi,çoknankörbirinsandır).
22Şubatgecesi,harekâtıbıraktıktansonra
![Page 390: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/390.jpg)
bendemevcutbütündökümanları,çalışmazabıtları,harekâtiçinveharekâtsonrasıiçinyapılanplanları,hatıratımıveprotokollerihavivesikalarıogecePiyadeTeğm.BekirileJandarmaTeğm.CengizKatum’ateslimetmişkaçırmışlardı.BuikiteğmenTürkeşçiymiş,emanetehıyanetettiler.Buvesikalarınekadargetiripteslimetmeleriniistediisemdegetirmediler.Kur.Alb.MuammerŞahin’evermişler.Odazamanzamanbenielindekibuvesikalarlatehditetti.Güyaovesikalariçindebenimkomünistolduğumadairvesikalarvarmışdiye.Sağasolaaslıastarıolmayanşeyleryaydı.Benimvesikalarımdan,yakınarkadaşlarımdahaberdaridiler.22Şubatöncesiherkesonlarıokumuştu.Fakatinsanlarınadilerihertürlüiftiralarıherkesesürmektetereddütetmezler.BuşahsınnekadarkötüfikirlerbeslediğinidebizzatkendisitarafındanTopçuAlbayAgahGünal’aanlattığıdahadoğrusubiraçıklamasınıburayayazmadangeçemeyeceğim:
22Şubat1962gecesiMuammerŞahin,Konya’dangelmişti.Kendisibunuşöyleanlatmış:“Ben
![Page 391: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/391.jpg)
HarpOkulu’namilliyetçilerin,yaniTürkeşçiasteğmenlerinözelparolasıvardı(TanrıTürk’ükorusun)parolasıilegirdim.NekadarTürkeşçiAsteğmenvarsatopladım.EğerAydemirharekâtıbaşlatmışolsaidi,derhalAydemir’iöldürecektik.ErtesigünüTürkeş’itayyareilegetiripharekâtınlideriyapacaktık”diyeesasmaksadınıAgahbeyeanlatmış.Demekkiiçimizdearkadaşdiyebağrımızabastığımıznekarayılanlarvarmış.Nelerdüşünebiliyorlarmış.Buşahıskendisinimilliyetçibirsubayolaraktanıtır.Esasındamukaddesatçıvenurcubirşahıstır.Sonradanyaptığımtetkiklerdenemalolduğunuiyiceöğrendim.27Mayıs1960sonrası13Kasımharekâtıoluncayakadarİstanbul’daEmniyetMüdürlüğüyaptı.Kur.YarbayDanişÇağlardamahiyetindeolarakovazifeleriesnasındaneleryaptıklarınınhepsiniöğrendim.İştebugibiinsanlar13Kasımdansonrahemenbirkenaraitilmiş,pasifvazifelerdeidiler.Bunlarıonöreetmekiçinçalıştım.HarpOkulu’naçağırdım.Aynıidealuğrunaçalışmaküzerekenditabancamınüzerineyeminettirdim.Orduiçindeeskişahsiyetlerinekavuşmalarına
![Page 392: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/392.jpg)
yardımcıoldum.Şimdikarşılığınıdabuşekildegörüyorum.Dünyabu,düşmezkalkmazbirAllahvardır.Şumahkemesafhasıiçindeölümsuçuileyargılanıyorum.Ellerindezaptedilerekkalanmühim,benimiçinibrazetmekteçokfaydalıhususlarvar.Böylebirmüşkülanımdavasıtalıolarakgeneistedim,göndermediler.Türkiye’dekiinsankarakterlerinitanıtmakiçinbunlarıyazıyorum.Yoksabunlardanhiçbirşeybeklediğimiçindeğil.AynıMuammerŞahin,OrhanKabibayilegeldiğizamanpeşindenayrılmayanbuseferde,DanişÇağlarilebirlikteonunliderliğinikabuledenlerarasındaidi.Hâlâneredeolduğunuiyiceanlayamadım.Anladığımbirşeyvarsa,birnumaralımenfaatperest,kuvvetneredeiseoyanakayanhain,nankörbirtip.NecatiÜnsalan’ındaçokiyiarkadaşıdır.İyiuyuşurlar.İstikbaldehepsininakıbetleriniAllahgösterecektir.ŞimdikihaldeyeriniMuammerŞahin,DündarSeyhanveNecatiÜnsalan’ındahilolduğugrupiçindeseçmiştir.
![Page 393: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/393.jpg)
OrhanKabibayKanadıb.OrhanKabibayKanadı:Buzümreyebizdenayrılarakkatılan22Şubatçılarıdahaevvelyazmıştım.Bunlar11Havacıekibiiledebirleşerekşöyleyenibirkadroteşkiletmişlerveadlarını(27MayısCephesi)tesciletmişlerdi.Benbugruba(Kokteyl)grupisminitakmışımdır.Çünkükarmakarışıktır.Zorlabirdolmuşkadrosunaitilmişinsanlardır.Mecburiyettahtındabirleşmişlerdir.Kadronunilerigelenlerişunlardır:
1.OrhanKabibay
2.OrhanErkanlı
3.DündarSeyhan
4.KadriKaplan
5.NecatiÜnsalan
6.HalimMenteş,(11Havacıveüçhavacıtabiî
![Page 394: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/394.jpg)
senatörütemsileder.MucipEmanullahÇelebi,HaydarTunçkanat)
7.İrfanSolmazer
8.MuammerŞahin(Türkeş’ibırakmışşimdiburadadır)
9.DanişÇağlar
10.RuhiSoyuyüce
Bugrubunaleyhimdekiyıkıcıpropagandaları
1.Liderliksevdasındaolanhainbirinsan,hiçbirzamanonunliderliğinikabuletmişdeğiliz.(22Şubat’tanayrılanlarsöyler)
2.22Şubat’tabütünkuıvvetelindeikenkullanamamışkorkakbirinsandır.
3.22Şubatgecesikorkudanbayılmıştır,harekâtısabahakadarDündarSeyhan,NecatiÜnsalanidareetmiştir,harekâtıbunlardurdurmuşlardır.
![Page 395: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/395.jpg)
4.Solcularlatemashalindedir.
5.Artıkihtilâlyapabilecekbirkudretvekuvvetesahipdeğildir.Peşindenkimsegitmez.Onabağlıbütüngençsubaylarıbizlerayırıpkendimizebağladık.
6.Onunlabirleşmemizedahiimkânyoktur.Şayetböylebirşeyolsa,içimizdebeşincikademededahibiryeralamaz.
Enkötüsü:GençKemalistlerOrdusunamıaltındabeyannamedağıtan,beşsubaytevkifedildiğizaman,NecatiÜnsalan,DündarSeyhan,KadriKaplantiryosubeni,busubaylarıMilliEmniyeteihbareden(Muhbir)olarakOrdu’yaveetrafayaydılar.HattabenimiçinikinciSametKuşçudiyebahisederekhakkımdanelazımsabeniküçültmekiçinbütünzehirlerinidöktüler.Tutuptutmadığınıbilemem.Yalnızsiyasîhayattaihtirassahibiolaninsanlar,24senelikarkadaşımolanNecativeDündarbupropagandalarıyapmaklanekadarküçüldüklerini21Mayıs963İhtilâlindensonramahkemeleresnasındaanlamışlardır.Dündar
![Page 396: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/396.jpg)
Seyhanhatasınıkabuletmişvicdanazabıçekmekteolduğunuhissettim.AmaNecatiÜnsalanhâlânankörlüğedevametmektedir.
Herikikanadındafaaliyetleridehiçmeçhulümdeğildi,amaneyaptıiselerzamanlayalanpropagandalartesirlerinikaybetti.Hattaokadargariptirkibunlarınyıkıcıpropagandalarınazamanzamanpür22Şubatçıdiyekadromuzdabulunanbazışahıslardakatıldı.BaştaSelçukAtakan.Çünküodazamanında27Mayıs’taOrhanKabibay’daniyilikgörmüşbirinsanolduğuiçin,onunlagizliolarakikilibiranlaşmayapmıştı.Zamanzamanbenitanıyangençlerehakkımdaçokdefamenfipropagandayapmış.“Kokteyl”grupnamınaçalışmıştı.ÇünküokanadınCHP’yedayandığınıbiliyordu.Kendiniticarete,paraya,eğlenceyevermişti.22Şubatçılıketiketialtındaçokiyiticarisahadanüfuzticaretiyapıyordu,buyüzdenpatronlarınadaepeyfaideliolmuştu.Birkaçatabirdenoynuyordu.Onuniçindehertarafakayabilen,çokzekicehareketedebilenbirtipti.Esasşekli,karakteri,nekadarciğersiz,nekadarvefasız,ne
![Page 397: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/397.jpg)
kadariyigünleriçininsanlarladostlukyapanbirtipolduğuda21Mayısolaylarımahkemesindekendisinigösterdi.
Benbutipleri22Şubatgecesidehakikihüviyetleriilebilmeyenbirinsandeğildim,amaneyazıkkieldekikadrobuidi.Hedefimizevarıncayakadarmümkünolduğukadar22Şubatçıdiyeefkârıumumiyecetanınankadronuntümolaraktutulmasını,parçalanmamasınıistiyordum.Çünkübugibitiplerdenuzaklaşmakgayetkolaydır,amahakikihüviyetlerinicemiyettehenüzbellietmişdeğillerdi.
Şimdikendiliklerindentehlikeanındaçıktılar.Cemiyetiçindekendiyerlerinikendileriseçti.Demekkiherşeyinzamanıvarmış.Düşüncelerimdehaklıimişim.Artıkbugibiikiyüzlütiplerbenimiçinbirvarlıkdeğillerdir.
![Page 398: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/398.jpg)
AlparslanTürkeş’inYurdaAvdetiBuhususlarıdaanlatmakyerindeolacak.Türkeşyurda14’lerintabiîlideriolduğuiddiasıiledönüyordu.OdadışarıdakaldığımüddetçeTürkiye’dekitaraftarlarıtarafındanyanlışbeslenmişti.FakatbunarağmenTürkiye’dekiMilliyetçiMukaddesatçızümreileCHP’ninkarşısındaolanvebilhassaİnönüdüşmanıkitle,üniversitedeilahiyatfakültesi,imamhatipokulumensupları,muhafazakârgruplarındesteğinikolaylıklasağlayacakbirşekildeyurdagirişrotasınıçizdi.Edirnehududundanitibareneskieserleriziyaretbahanesiilecamilerigezmekleilkişebaşladı.İstanbul’aTopkapı’dan,Fatihgibigirmeyeözendi.Karşılayıcılarıdaoşekildekarşılamaprogramlarıçizmişlerdikitamamiileşarkvariidi.Tabiîbüyükfiyaskolaroldu,İstanbul’dayaptığıbüyükbasıntoplantısında,kendisiniMilletinhadimiolaraktanıtmakistedi.(TürkMilletineBeyanname)diyeokuduğumatbuyazı,matbuatâleminde,Türkefkârı
![Page 399: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/399.jpg)
umumiyesindebüyükbiralakagörmedi,çünkühiçbiryeniliğiihtivaetmiyordu.Taraftarlarındadahiinkısarihayalmeydanageldi.Matbuatta,geniştenkitlereuğradı.BuhaletiruhiyealtındaAnkara’yageldi.Türkeş;Ankara’yageleceğizaman22Şubatçılarolarakşöyledüşündük:OrhanKabibay’ınAnkara’yagelişindenasılkarşılamışisek,Türkeş’edeaynımuameleyapılsın,farkolmasındedik.BenTürkeş’iYenimahalleköprüsücivarındaotomobilileBahtiyarYalta,MustafaOkveFethiGürcan’ınkarşılamasıiçinkendilerinigörevlendirdim.
Türkeş’inaileefradıTürkiye’yeTürkeş’tenbiraykadarevveldönmüşlerdi.Elazığ’dakıtagörevimiyaparkenTürkeşileoradatanışmıştım.Aileceiyigörüşürdük.Yurdailkdefadönünceeşimialıpevlerinehoşgeldinizegittim.Hanımınıbulamadık.Çocuklarıileoturduk.Konuştuk.ErtesigünükızımTülindeeskiarkadaşlarınıgörmekistedi.AnnesiiletekrarTürkeşleregittiler.Eskibirdostlukvazifemiziyapmıştık.
Türkeş’iAnkara’yagelişindeüçarkadaşımdediğimgibikarşıladılar.Bendeevinevardıktan
![Page 400: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/400.jpg)
sonrabuüçarkadaşyaniMustafaOk,BahtiyarYalta,FethiGürcan,birdeDenizAlbayıGalipGültekinilebirlikteevinenezaketziyaretinearifegünügittim.15dakikakadaroturduk.Samimihislerleayrıldık.
Odabanaeşiilebirliktebayramertesievimde15dakikalıkbiriadeyiziyaretyaptı.Konuşmalarımızgayetresmişekildeoluyordu.Türkeş’tebirağırlık,birbüyüklük,biryorgunlukhissediyordum.Kendisiniçokdeğişmişbuldum.Büyüklükpsikozuiçindehareketlerinitanzimetmekistiyordu.Etrafındakilerdeonubuyolasürüklüyorlardı.Aradangünlergeçti.Aynıhatalıvaziyetindedevamediyor,matbuattayıpranıyordu.
BizimiçimizdenMustafaOkveBahtiyarYalta,MuzafferÖzdağ,RıfatBaykal,NumanEsinilesıksıkıarkadaşlıkyapıyorlardı.Türkeşkanadınameyyalgözüküyorlardı.İkimizinkarşıkarşıyagelipkonuşmamızıistiyorlardı.Karşıtarafıntaktiğişuidi.Değişmezliderolduğuiçinbirkombinezonla,emrivakiileonutekrarziyaretetmeksuretileetrafa,gazetecilereve
![Page 401: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/401.jpg)
taraftarlarınaAydemir,Türkeşilegörüştü,haberiniyaymakistiyorlardı.Altındaçeşitlimanalaryatıyordu.
Benimarkadaşlarımanlaşmavebirleşmehususundasamimiidiler.Amakarşıtaraftaktikpeşindeidi.
MustafaOk,BahtiyarYaltabirgünbanabirteklifilegeldiler.“Kumandansenbuişeyanaşmıyorsun,baribizikimizresmenTürkeş’ebiriyiniyettemsilcisiolarakgidelim.Biryakınlıkteminedelim.Hatalıyoldalar,ikazedelim.Sonvazifemiziyapalım”dediler.Kabulettim,gittiler.MustafaOkiyibirkonuşmailekendilerineiyiniyettemennilerimizibildirdi.Fakatkarşılıkiçinbüyüklüktasladıklarından,birhareketgörmedik.Yalnızgizligizlifaaliyetlerlebizimiçimizdekiarkadaşlarınbirkısmınıkandırıpkendikadrolarıiçineçekmekiçinçabasarfediyorlardı.EnyakındaMustafaOk,BahtiyarYalta’yıvesonzamanlardaEminArat’ıziyaretlerleyenibirkadrokuruluşunagitmekteteşebbüshalindeidiler.
![Page 402: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/402.jpg)
NetekimmahkemesafhasındaMustafaOkileBahtiyarYalta’nınTürkeşvearkadaşlarınınkuracaklarıderneğinkadrosunabuikikişinindealınabileceğinitaraflardaifadelerisırasındakısmendeolsaaçıkladılar.
İştesongünlerdeMustafaOkveBahtiyarYaltailemünasebetlerimineskisigibiyakınlıkladevametmeyişininsebebibugibiarkadaşlarımınkararsızlıklarından,bocalamalarındannereyitercihedecekkadarsarsıntıgeçirmelerindendir.Faaliyetlerini,temaslarınıyakındantakipediyordum.Yavaşyavaşdaitimadımsarsılmıştı.Benaçıklıktanhoşlanırdım.MustafaOk’unkısadönüşlerleyöndeğiştirenbirtipolduğunubilirdim.BahtiyarYalta’yıhergüntesiraltındabırakarakonundainisiyatifiilehareketetmesinemanioluyordu.ÇünküMustafaOk28Mart1963’teEminBey’inevindeyaptığımızsonihtilâlkonuşmasındabambaşkabiryöndeidi.Çokçekingendi.Aradığınıbulamamıştı.Bizimkadromuziçindeitimatbahşedenbirinsanolarakbulunmadığınınfarkınavarmıştı.Aşağılıkkompleksinedüşmüştü.Artıkbizden
![Page 403: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/403.jpg)
uzaklaşmakçabasıiçindeidi.Bizlerdebuvaziyetigayetiyibiliyor,artıkkendisineitimatetmiyorduk.Netekimitimadaşayanolmayanbirinsanolduğunumahkemesafhasındakendikendineispatetti.Dahaöncesaydığımikincitrionunkadrosundaidi(İkincitrioKurmayAlbayMuammerŞahin,Kur.Yb.MustafaOk,Kur.Yb.DanişÇağlar).
Buüçarkadaşı22Şubatöncesidebanayakınarkadaşlarımitimadaşayanolmadıklarınısöylerlerdi.Beniyiliğimdendolayıtozkondurmakistemezdim.HeleMustafaOk’un22Şubat962gecesisondakikadabanakarşısadakatinigörmüştüm.Onuniçinsonanakadaronakarşıolanlaraayakdiremiş,hiçbirzamanhakkındayapılansözlerekulakasmakistememiş,daimamüdafaaetmişimdir.Fakatmahkemesafhasındahertürlümaskelerimeydanaçıktı.Maalesefbudaonlardanbiriimiş.Artıkyakınarkadaşlarım,nekadareskisöylediklerihatırlatmalariçinbaşımakaksalarhaklıdır.Çünkümalkendisinibellietti.Demekkiinsanlarçokgeçanlaşılıyor.Hadiselerhızla
![Page 404: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/404.jpg)
birbirinikovalayarakgeliyordu.Birgecesaat22.00’deevimeKur.Alb.İsmailErgüdergeldi(Ozamanİstanbul’da1.Zh.Tüm.deMuh.Grb.K.idi).
“Talâtbugünİstanbul’dangeldim.İlkönceseniaradımbulamadım.Gündüzbaşkaarkadaşlarlagörüştüm.ŞimdideHalimMenteş,MucipAtaklıveEmanullahÇelebi’ninyanındangeliyorum.Şuhususuricaediyorum.Hepinizeskiarkadaşlarsınız.Ordudanayrıldınızhergrubunorduiçindekendisinitakipedenkuvvetlerivar.Orduparamparça,sizlerinbirarayagelmemesiyüzündenordudakigençsubaylarüzgün.Benburayagelirken1.Zh.Tüm.’debirtoplantıyaptımoradakifikrivetansiyonuaksettiriyorum.Bütüntemasettiğimarkadaşlarbirleşmeniziarzuediyorlar”Teklifideşuidi:Türkeşkanadıhariç,biz22ŞubatçılarıKokteylgrupileyani(11Havacı,Dündar,Necati,Kabibaykanadı)ilebirleşmeyiistiyordu.Uzunboylumünakaşaettik.Benogruptançokcanımyandığıiçinitimatedemiyordum.Çokısraretti.22Şubatkadrosununzirvesindeolanarkadaşlarla
![Page 405: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/405.jpg)
görüşmekistedi,kabulettim.ErtesigeceGalipGültekin’inevindeşuarkadaşlarlatoplandık:Ben,GalipGültekin,EminArat,TurgutAlpagut,BahtiyarYalta,MustafaOk,FethiGürcan,AdnanÇelikoğlu,SelçukAtakan,Kur.Alb.İsmailErgüder.Saatikiyekadarçokuzuntartışmalarlagörüştük.Neticedeordudantemsilciolarakgelmişbirarkadaşıkırmamakiçinkarşıgruplabirresmitoplantıyıkabulettik.
![Page 406: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/406.jpg)
LâleApartmanıToplantısıBirgünsonraİsmailErgüder’inevindetoplanıldı.OturduğuapartmanınismiLâleApartmanıolduğuiçinbutoplantımahkemesafhasında“LâleApartmanıtoplantısı”olarakgeçmiştir.
LâleApartmanıToplantısı:3Mart1963
Gayesi:SilahlıKuvvetleriçindekigruplaşmalarıortadankaldırıpordununbütünlüğünüsağlamakiçin.Ordudışındakalmışihtilâlcitanınangruplarıilköncekendiaralarındabirleştirmekveorduiçindekitaraftarlarındaotomatikmanbirleşmesinisağlamaktı.Kur.AlbayİsmailErgüder’inkayınvalidesinineviolanLâleApartmanı’ndaşuarkadaşlartoplandılar:HalimMenteş,Hv.Alb.TufanAkkoç,NecatiÜnsalan,22ŞubatçılarnamınaAlb.SelçukAtakan,Bnb.BahtiyarYalta,Bnb.FethiGürcan,müşahitolaraktaYüksekMühendisNaimOkyay(Müşterekdostu,grupların).
![Page 407: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/407.jpg)
ToplantıyıİsmailErgüderidareetmiş,anagayeiçinileribirgörüşevarılmışvebazısivrinoktalartörpülenmişolduğunubizimnamımızagidenarkadaşlarbildirdiler.
İsmailErgüderemekliolmakistiyordu.Toplantıdansonrabanageldi:Ankara’dabulunaneskigeneralarkadaşlarlagörüştüğünü,bütünordununiçdurumunuçıplaklığıileanlattığını,gençkuşaklardakifikirlerincereyanlarınnelerolduğunu,Aydemir’inbirkuvvetolduğunukendilerineanlatmayaçalıştımdedi.
Kendisininemeklilikteısrarlıolduğunubildirdi.Giderkendebanaşuteminatıverdi.“İstanbul’agidinceZırhlıtümendekisenindetanıdığınarkadaşlarıtoplayıpsenidesteklemeleriiçinelimdengeldiğikadaranlatmayagayretedeceğinesözverdi.Hayatboyuncadasenisevdiğimiçinmuvaffakolmanaduaedeceğim”diyerekayrıldı.
![Page 408: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/408.jpg)
31MartHarekâtıBaşarısızlığıKaderbuyamahkemedebuarkadaşaçokgüvendiğimiçinmüdafaaşahidiolarakgöstermiştim.Savcıbendenevveldavrandı.Ammeşahidiolarakdinletti.AmaİsmailErgüderoeskidurumileoradagözükmedi.İfadesiniveşahadetinitamamiylepolitikolarakyaptı.KendisineLâleAp.toplantısınınesasgayesinibelirtmesiiçinbirsualsordum.Gayetkaçamaklıolarakcevaplandırdı.Ondansonrabaşkasualsormayalüzumgörmedim.Engüvendiğimmüdafaaşahidiolaraktanıdığımbuinsandadeğişebilmişti.Hadiselerdensıyrılmakpsikozuiçindeidi.Hayattaverilenvaatlerebakmamalıimiş.İnsanlarbüyüktehlikelerkarşısındacesaretlerikadarmukavemetliolabiliyor.
Butoplantıdansonrakarşıgrupiletemasımuhafazaedemedik.ÇünküKokteylgruptançeşitçeşityıkıcıpropagandalardevamediyordu.İnsanlaryüzyüzegelincebirşeyyokgibihareketediyorlar,sonraarkadanişler
![Page 409: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/409.jpg)
değişiyordu.Böylesiyasîkadrolardakirekabetler,gözlerikararmışinsanlaraherşeyiyaptırıyordu.BudevredeDündarSeyhan,NecatiÜnsalanikilisiçokyıkıcıfaaliyetsarfediyorlardı.Birgün24MarttanikigünsonraAvukatımızolanSaffetOlgaç’agelipşöylebirtekliftebulunmuşlar:“Talâtyinebirdelilikyapıyor.Aybaşındabirharekâtagitmekistiyormuş.BiziçlerindeMustafaOkveBahtiyarYalta’yaacıyoruz.Diğerlerineolursaolsun.Onlarbukadrodanayrılsınlar.”Evetbizhakikaten31Martharekâtınagidiyorduk.Buharekâtdeşifreolmuştu.Bunlardaduymuşlardı,amakadromuziçindeyalnızonlarıkurtarmakistiyorlardı.Çünkübuikiarkadaş,ogrupilezamanzamansıkıtemaslaryapıyorlar,hattaonlarınyazıhanelerinde,benimaleyhimdeyapılankonuşmalarıdasabırladinliyecekkadardageniştiler.Onuniçinonlarıkendilerineyakıngörüyorlardı.Kararsızdurumdaolanbuikiarkadaşdaimayankuvvetleriletemasıkesmedenuzlaştırıcıbirroloynamaksuretile,neolurneolmazneşişyansınnekebapnazariyesiileherkeseşiringözükmeksuretiylevaziyeti
![Page 410: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/410.jpg)
idareediyorlardı.
Bunlarbenimgözümdenkaçmazdıamapekyüzlemezdim.Günlerilerledi.Harekâtakararlıidik.28Mart1963günüAlb.EminAratBey’inevinde;Ben,TurgutAlpagut,GalipGültekin,BahtiyarYalta,MustafaOk,FethiGürcantoplandık.Nihaigörüşmeyiyaptık.TamkararalacağımızsıradaMustafaOk,yenibirfikirleortayaçıkarakihtilâlkararınıntamyetkiilealınmasınısöyledi.Fikirşuidi:İkiyankuvvetolanKokteylgrupileTürkeşkanadınıdaiçimizealmakistiyordu.DahaziyadeTürkeşkanadıileanlaşmamızıarzuediyordu.Odadasoğukbirhavaesti.Çokmesuliyetlibirandı,herkessusmuştu.YalnızFethiGürcanmertçeortayaatıldı,bugrupihtilâlciolamaz,ihtilâlkararıveremezdiyeheyecanlıbirkonuşmayaptı.Kimsedensessedaçıkmayıncaşunakararverildi:OhaldeyarınMustafaOkileBahtiyarYalta,Türkeşgrubuiletemasetsin.Kuvvetdökümüyapılsın.Kuvvetlerivarsabirleşipyapalımdendi.Bendekabulettim.Buarkadaşlarıvazifelendirdim.Otoplantıdan
![Page 411: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/411.jpg)
yıkılmışveçökmüşolarakhepimizayrıldık.Halbukibütünhazırlıklarımıztamam.HarekâtplanıAnkara-İstanbuliçineninceteferruatınakadaroradaizahedilmişti.Harekâtsonrasındayapılacakişlerdekararlaştırılmıştı.7kişilikyetkilişahıslarherşeyieninceteferruatınakadaröğrenmişlerdi.
EvegelirkenyoldaFethiGürcanileberaberyürüdüm,herikimizdeçoküzgünidik.Şöylekararaldık;“Buişekimsegelmesedebizhazırlıklarımızıbozmayalım,buihtilâlkararındaısraredelim”dedik,kestiğimizgünededahaüçgünvakitvardı.
Ertesigündeİstanbul’anihaikararıbildirmekiçinCevatKırca’yabirkuryegönderecektim.
29Mart1963saat15.00’teSelçukAtakanileAlb.TevfikÜnlüerevegeldi.
KendilerininsabahleyinDündar,Necati,Halimilegörüştüklerini,onlarınsamimiolduğunu,beniithamettiğinibildirerekbanaadetebirpozileçıkıştıve“LâleApartmanıtoplantısınabeni
![Page 412: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/412.jpg)
temsilciolarakgönderdin.Beniharcadın,çünküondansonrahiçtemasetmemişsiniz”dedi.HemSenonlaravatanhainidemişsin”TalatTuranonlaraöyledemişdiyeipesapagelmezdedikodulardanbahsetmeyebaşladı.İstanbul’dakendisinebirçoksubaylar,güyageliyorlarmış,herkesbenisuçluyormuş,benliderliktenvazgeçmemekiçinhertürlübirleşmeteklifinireddediyormuşum.Baktım,tamamıilesabahleyingörüştüğüinsanlarıntesirialtındakalmıştı.Neticeolaraksordum:Neistiyorsun,neteklifediyorsun?“Hepbirarayagelipgörüşürmüsün?”dedi.Benevetdedim,“Derhalkabulediyorum”deyinceşaşırdı.Çünküteklifinikabuledeceğimihiçtahminetmiyordu.Yalancıinsanlarınyalanınıçıkarmakistiyordum.Hemdebirharekâtagidiyorduk,şayetanlaşırisekderhalonlarıdaihtilâlmes’uliyetineiştirakettirmekistiyordum.Amaşartkoştum;madembuarkadaşlarbirleşmişler,birkadro,birgrupteşkiletmişler,liderleriveselahiyetlilerikimisegelsinhemengörüşelimdedim.SelçukşaşkınvaziyetteTevfikilekalkıpgittiler.Saatverdim.
![Page 413: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/413.jpg)
Saat20.00’dekalkanotobüsileYarbayRıfkıErtem’i,CevatKırca’yakuryeolarakgönderdim.
RıfkıErtem’eşutalimatıverdim:Dahadurumkat’ideğil,herikikanatiledetemashalindeyiz,biranlaşmaolursahareketebaşlarız.Parolayıkararlaştırdık,odahareketettigitti.29Mart1963saat21.00’deSelçukAtakanileAlb.TevfikÜnlüergeldi.“Talât,görüşmeteklifinibildirdim,karşıtaraf(Dündar,Halim,KadriKaplan)kabuletmediler.Onlarseninlebirleşmekistemiyorlar,bunaimkânyok.Seniniçinşunusöyledilerdedi.“Talâtgayrimeşruyoldadır.Bizpartikuracağız,dernekkuracağız,gazeteçıkaracağız”dedi.Bendekendilerine“Sabahleyinböylekonuşmuyordunuz,ihtilâlyapmayıdüşünüyor,birleşmeyiarzuediyordunuz,neoldusizlere?”dedimdeyince:“Sabahkifikirlerimizdenvazgeçtik”dedilerdedi.“Ogrupilebirleşmeyeimkânkalmamıştır.SenartıkmecburenTürkeşkanadıilebirleşeceksin,amaozamandabensizinleberaberdeğilim,ayrılıyoruz”dedi,çekipgitti.Temaslarfiyasko
![Page 414: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/414.jpg)
ileneticelendi.TabiîO,karşıgrubunnedensözdeğiştirdiklerininiçyüzünübilemezdi.
Benizahedeyim.Kokteylgrupogünlerdekendilerindebüyükbirkuvvetolduğunavehmediyordu.Şöyleki:
1.KurmayYarbayTalatTuran’ınyenibirteşkilatkurmasını(orduda)kendilerihesabınayapıldığınıyayıyorlardı,oradankuvvetalıyorlardı.
2.24Mart’tanbericereyanhadiselerdebazıMilliBirlikKomiteüyelerininsokaknümayişlerindealkışlandığıiçinveonümayişlerdevazifealdıklarındanmuvakkatdaolsazindekuvvetlerinkendilerinidesteklediklerinizannediyorlardı.BilhassaKadriKaplan,MucipAtaklıbuhareketlerdenkendilerinebüyükpayçıkarıyorlardı.(Tabiîkisonundabalongibisöndüogünlerinheyecanı)
3.Esasteklifimireddedişsebepleri,bizlerin31Mart’tabirharekâtagittiğimizibiliyorlar,aynızamandadahükûmetindehaberdarolduğuna
![Page 415: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/415.jpg)
vakıftılar.Korkudanbenimlekonuşmayagelmediler.Bizimaybaşındatevkifedileceğimizikestirmişlerdi.Dörtgözlebekliyorlardı.Çünkümeydanakıllarıncakendilerinekalacaktı.
İştebudüşüncelerdendolayıbenimlegörüşmeyireddettiler,ama31Martharekâthadiselerigeçti.Herşeydenonlardahaberdaridiler.Baktılarhükûmetbizebirşeyyapamadı.Acıkuvvetimizidebiliyorlar,geneyanaşmaçareleriaramayabaşladılar,çünküartıkçoktehlikeligünleratlamıştı.İştebunlarböyleinsanlardır.
![Page 416: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/416.jpg)
SöğütözüToplantısıİlkhaberiRaufGökçeilebanagönderdiler.(5Nisan963.)
“SelçukAtakanbizimsözlerimiziTalât’ayanlışaksettirmiş,bizböylebirşeydemedik,anlaşmak,görüşmekistiyoruz”.Benkendilerinemüsaitbirteklifgönderdim.OgünbirazsonraFethiGürcanileBahtiyarYaltageldiler.“BizşimdiİrfanSolmazer’inyanındangeliyoruz,oradaEmanullahÇelebi,HalimMenteşdevardı.Birleşme,anlaşmatekliflerigörüşüldü.Temasarıyorlaralbayım,neolurreddetme”dediler.FethiGürcançokısraretti.Kendisiniçokseverdim,kıramadımkabulettim,pekidedim.Diğerarkadaşlaradadurumubildirelim,randevuteminedingidip,görüşelimdedim.Söğütözütoplantısınabuşekildegidildi.TeklifısrarileKokteylgruptangelmişti.
SöğütözüToplantısı:(9Nisan963)
Aramızdanbutoplantıyagidecekheyeti
![Page 417: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/417.jpg)
kararlaştırdım.
Ben,BahtiyarYalta,FethiGürcan.
9Nisan1963sabahıEminArat’agittik,durumubildirdik.
Onlarlayapacağımızkonuşmataktiğinigörüştük.Hiçbirsuretteihtilâlkelimesindenbahisetmeyecektik.Çünkügelecekekibehiçbirzamanitimadımızyoktu.CHP’sinemeyyalgörünürlerdi.İnönü22Şubatçılarabirşeyyapamıyordu.Bizimiçimizebunlarısokar,birkomployagetirirdiyeşüpheleniyorduk.Hattagelişlerindeüzerindedinlemecihazlarıdaolabilirdi,ihtiyatlahareketetmekgerekiyordu,çokşüpheciolmuştuk.
Bengörüşülecekhususlarıngündeminiyaptım.BahtiyarYalta’yaverdim.Mutabıkkaldık.Eminbeyayrılırken,“MustafaOk’adahaberverin,alınıyor,odasizinlegelsin”dedi.BahtiyaröğledensonrarandevuyagiderkenM.Ok’udaalıpgeldi.İrfanSolmazer’inarabasıileSöğütözü’negittik.
![Page 418: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/418.jpg)
Toplantıdaşuşahıslarvardı:HalimMenteş,İrfanSolmazer,KadriKaplan,Ben,MusafaOk,BahtiyarYalta,FethiGürcan.Karşılaşmamızpeksamimioldusayılmaz,ikikutuphalindeidik.Kırdakarşılıklıbirpiknikmasasınaoturduk.AynenKuzeyKore,GüneyKoremütarekeanlaşmakomisyonugibi(BenKore’deikenbugörüşmedeseyirciolarakbulunmuştum.)onabenzetiyorum,karşımızdakilerdahasamimiolmalarınarağmen,açıksöyleyeyim,bizdaimaonlardanzarargördüğümüziçinsamimiolamıyorduk.
Gündemşuidi:(Benyapmıştım.)
1.Şahıslarkimleritemsilediyor?
2.Fikriyatınıznedir(Doktrin)
3.PartimikuracaksınızDernekmi?Metodunuznedir?
4.Memlekettehangigruplarakarşısınız?
5.MDOileilginizvarmı?
![Page 419: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/419.jpg)
6.Birleşmeşartlarınelerdir?
BahtiyarYalta,gündemdekiilkmaddeyisordu.İrfanSolmazer:OrhanKabibayveOrhanErkanlı’yıtemsilettiğinisöyledi.HalimMenteş:11Havacı-üçhavacı-TabiîSenatörve(X)kuvvetdedi.KadriKaplan:“TabiîSenatörleri,DündarSeyhanveNecatiÜnsalan’ıtemsilediyorum”dedi.
Buhusustaepeymünakaşaettik.“22Şubatçılardankat’iolarakbeyanatveripayrıldımdiyemeyenbuikiarkadaşıtemsiledemezsin”dedik,sonrakabulettik.
İkincisualisorduk:Fikriyatınıznedir?(Doktrin):Atatürkçüyüzdediler.Bizesaslışekildebununüzerindeduruyorduk.Fikirolmadanhiçbirşeyolmaz.Bundadatatminkârcevaplaralamadık.Onlarınbütüngayesişuidi:Birleşelim,herşeysonradangelsin.Bizdebunayanaşmıyorduk.
Üçüncüsualsoruldu:“Metodneolacak?İktidaragelmekiçin.Partimi,dernekmikuracaksınız?”dedik.HemenİrfanSolmazer
![Page 420: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/420.jpg)
atıldı.“Yokböylebirşey.İhtilâlyapacağız”dedi.BenhemensualiHalimMenteş’etevcihettim.Oda“evet”dedi.SonraKadriKaplan’asordum.Odabirazdurakladıktansona“evet”dedi.HemenHalimatıldı.Bana“Yasiz”dedi.Bendegayetihtiyatlıolarakşimdiyekadarpartifalankurmayıhiçdüşünmedik”dedim.Esasmaksatlarınıonlarınağzındanöğrenmiştik.
Dördüncüsualisorduk:Şugruplaraveteşekküllerekarşıidiler.
AdaletPartisi,EMİNSU’lar,TürkeşKanadı,22Şubatçılar.Onlara“CumhuriyetHalkPartisi’nehizmetedenbirgruptanilerigeçmiyorsunuz.Bizhiçbirzümreyekarşıdeğiliz.Ancakotuzmilyoniçindeişyapılırsa,memleketteancakböylemillibirvahdetinteşekküledeceğineinanıyoruz”dedik.Onlardabize“CHPilealakamızyok”dediler.
BeşinciSual:MDOgibiyeraltıteşkilatıveEkremAcunerileirtibatlarınısorduk.“Yok”dediler.HalimMenteş,şöylebirsözsarfetti.“Keşkeonungibibirkaçteşkilatımızolsada
![Page 421: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/421.jpg)
altınıüstünegetirsek,heryerin”dedi.Buradantasvipettiğinianladık.İrtibatlarıdazatenvardı.Biliyordumamaönplandaçalışanlarbaşkalarıidi.Birleşmeşartlarınıgörüşmeyegirmedik.Benöğreneceklerimiöğrenmiştim.“BizTürkeşkanadıilemünasebetimizikatiolaraksizingibitespitetmedik.Bizemüsaadeedindurumusizebildiririz”dedik,ayrıldık.
Arkadaşlarımatoplantıneticelerinibildirdim.Kanaatimisöyledim,zatenherşeyi(7)kişilikheyete,enküçükteferuatınakadarbildirirdik.Gizlediğimbirşeyyoktu.
![Page 422: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/422.jpg)
DikmenToplantısı10Nisan1963
Türkeşileolanmünasebetlerimizidekat’ibirneticeyebağlamakistiyorduk.OnuniçinMustafaOkrandevualdı.10Nisan1963sabahısaat10’daDikmen’dearaziyegittik.Şuarkadaşlarvardı:Türkeş,Ben,MustafaOk,BahtiyarYalta,RıfatBaykal,MuzafferÖzdağ.
GörüşmeTürkeşilebenimaramdayalnızbaşbaşabirkayanınüzerindegeçti.Oradaondakikakadarkonuştuk.İlköcebenmemleketinpanoramasınıçizdim.Kendilerininbasında,Ordu’da,Üniversite’de,Münevverlerarasındanasıltanındıklarınısöyledim.“Irkçı,Turancıtanınıyorsunuz.Bizgericitabanabasmakistemiyoruz.APkanadındadagörünüyorsunuz”dedim.Kuvvetmuvazenelerinianlattım.“Atatürkçütanınmıyorsunuz”dedim.“İlköncebudurumuispatedecekdeklarasyonlarverin”dedim.Banavaziyetinbenimdüşündüğümgibiolmadığınısöyledi.Tamamiylefikirlerimi
![Page 423: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/423.jpg)
reddetti.“BizleriçekemeyenlerinCHP’ninuydurmalarıdır,bunlar.BenTürkiye’devedünyadatanınmışbirinsanım,büyükkuvvetesahipliderim.Şayetbütün22Şubatçılardabenimliderliğimikabuleder,emrimegirerlerse,onlaraçalışmakiçinvazifelerverebilirim.Başkatürlübirleşmeimkânıyoktur.Kararlıyız”dedi.Benböylebirteklifihiçbeklemiyordum.Çünküorayabirleşmeiçingörüşmeyegelmemiştik.Fikiryoklamasıyapacaktık.Şaşırdım,derhalcevapvererekbugünküşartlariçindeböylebirşeyinimkândahilindeolmadığınıbildirdim.“Konuşmamızbitmiştir”diyerekkalktım.
Hemengeridebizibekliyenarkadaşlaradoğruyürüdük.Türkeşderhalarkadaşlarınahesapvermekmecburiyetinihissetti.“Aydemirileanlaşamadık”dedi.Bendenedenanlaşamadığımızı,liderlikteklifinioradakendisinetekrarettirdim.Bendeverdiğimcevabısöyledim.Muvaffakiyetlerdiledik,ayrıldık.
Evegeldik.MustafaOk,BahtiyarYaltaçoküzgündüler.“Neşekildehareketedeceğiz?”
![Page 424: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/424.jpg)
dediler.Bende“Oişbitmiştir,sosyalmünasebetlerdenilerigeçecekbirgörüşmeyapılmazartık.Katisüratlebirleşmeyeceğimizibildirdim.Bukanathalledilmişoldu.ArtıkTürkeş’emeyyalolanlarınümitlerikalmaz”dedim.ErtesigünKokteylgrupiletemasiçinrandevumuzvardı.BizdentemsilciolarakEminArat,MustafaOk,BahtiyarYaltagittiler,birleşmehususundaiyibirneticealamadılar.Karşıtarafınbütünderdi,beniekarteetmeksuretiileherşeyerazıidiler.
Hemmüzakerelerdevamediyor,hemdeDündarSeyhan,AvukatSaffetOlgaç’agelipNecatiilebirliktehakkımdasöylemediğilaflarkalmıyordu.Bizimböyleyaklaşmamızıkuvvetzaafızannediyorlar,çokyükseklerdenatıyorlardı.Ertesigünsontoplantıyapıldı.Bizimtezimizşuidi.“Birleşmenormalolarakliderkuvvetüzerinekadrobirleşmesiolur.”Onlarisehergruptanikişerkişiilekoalisyonbirleşmesikabulediyorlardı.Yani14’lerdeniki,11’lerdeniki,Dündar-Necatiler’deniki,22Şubatçılardanikikişiolmaküzerebirleşilecekmiş.Karşılarında
![Page 425: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/425.jpg)
çocukvarzannediyorlar.Onlarzatenbirleşmişvaziyeteidiler.Akıllarıncaikikişidebizdenalarakbirleşipbizikandırmışolacaklardı.Kendileriniçokkuvvetlizannediyorlardıkihiçbirteklifeyanaşmıyorlardı.Tabiîbizdereddettik.İyodgibiaçıktakaldılar,temasıdakatiolarakkestik.Pişmanoldular,amaişiştengeçmişidi.Sonradanaracılarilebazıtekliflergeldi,fakathepsinireddettim.Artıkrahatlamıştım.Çünküinisiyatifimizeserbestçalışmaimkânımızakavuşmuştuk.Bundanevvelesaslıbirkararagidemiyordukiçimizdebazıarkadaşlardabizimhakikikuvvetimizeinanmıyorlardı.Daimagözleribuyankuvvetlerdeidi.Anlaşamadığımız,kat’ialakamızıkestiğimizibildirdiğimizhaldeonlarlatemasıkesmeyenbazıarkadaşlarımızvardı:MustafaOk,BahtiyarYalta.
Mahkemesafhasındaöğrendimkihertaraflaangajmanhalindeimişler.BilhassaTürkeşkanadıonlaracazipgeliyormuş.Kendiitiraflarıdabunugösteriyor.
Buhadiselerdensonra21Mayıs963İhtilâl
![Page 426: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/426.jpg)
hareketinegidişimizdetekbaşınatoplantıfilanyapmaksızın,güvendiğimyakınarkadaşlarımlatektektemasetmeküzereyapıyordum.
![Page 427: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/427.jpg)
21Mayıs1963HazırlıklarıAnkaraAsriCezaevi
20Temmuz1963
EngüvendiğimarkadaşımFethiGürcan,RıfkıErtem,Tank.Üsteğ.İlhanBaşidi.HazırlıksafhasındaemekliAlbayYaşarBaşarandaçokhizmetidokundu.Harekâtgecesidebüyükkahramanlıklarıvardıhepsinin.İlkişAnkara’dakikıtalarınhazırlıklarınageçtik.Arkadaşlaravazifetaksimiyaptım.
TankTaburunu:İlhanBaşhazırladı
229.P.Alayını:BidayetteYaşarBaşaran,sonrabilfiilYb.RıfkıErtemhazırladı.
MuhafızA.Sv.gel.:FethiGürcanhazırladı.
HarpOkulu:Hazırdı.
J.Okulu,MuhafızTb.:Bnb.KemalKâhyaoğlu’naiçlerindekiteşkilatıbağladık.
![Page 428: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/428.jpg)
MerkezK.TrafikKıtaK.lığını:Em.Alb.Başaranhazırladı.
DiğerkarakolkumandanlarınıFethiGürcanhazırladı.
GenelkurmayKışlaK.lığı:BidayetteEm.Yb.HakkıSümersonra[...]hazırladı.
Ord.Bşk.lığıMuhafızTb.:HakkıSümerhazırladı.
28.Tüm.Top.K.lığı:Em.Alb.TevfikÜnlüerhazırladı.
Bubirliklerdenres’engörüşüpvazifeleriniverdiğimşahıslarJ.Bnb.KemalKâhyaoğlu,TrafikKıtaK.P.Bnb.NecmiAcar,GenelkurmayKışlaK.Yzb.GökhanKasapoğlu(sonradan14’lerdenolduğuanlaşıldı),28.Top.K.lığındanTop.Yzb.MetinSurek,TankTb.içinÜsteğ.İlhanBaş.HarpOkulu’ndanemindim.
Harekâtplanınıyaptım:Buvaziyetegöre
![Page 429: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/429.jpg)
Ankara’nınişgalplanışöyleydi:(Müdafaamdaokunacak)
Havacılariletemasısıksıkyapıyordumonlardahazırdılar.BuuğurdaEm.Hv.Kur.Bnb.İzzetKözveHv.Bnb.CemalÖzdemirçokfaalidiler,hazırlıksafhasındaçokkahramancaveçoksadıkolarakçalıştılar.Harekâtgecesideöylelakinmahkemesafhasındaherşeyiinkâretmeksuretiileşahsiyetlerini,benliklerinisıfıradüşürdüler.Demekcezaveölümkorkusuinsanlaraşahsiyetlerinikaybettiriyor.Buarkadaşlarhattızatındabudurumadüşecekinsanlardeğildi.Geridehavakuvvetlerindekalanarkadaşlarınısaklamakiçinkendilerinifedaettiler.Yahutdabenimletemastaolduklarızamanverdikleribilgilerdeyalanolmasıgerekir.İkincisinikabuledemiyorum.Harekâtgecesisaat05.30’daEskişehirHv.Üssünden4adetF-100tayyaresigetirttilerveşehirdedahaevveldenkararlaştırdığımızbölgelerdeuçtular.HattaennihayetHv.KuvvetleriKh.ileGenelkurmaybinasınıdamakinelitüfekatışıaltınaaldırttılar.HattaHv.K.Kh.roketatışıbile
![Page 430: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/430.jpg)
yaptılar.Benbunlarıgözümlegördüm.Onuniçinbuarkadaşlargüçlerinispetindevazifeleriniyaptılar.Fakatmahkemedeçokyalansöyleyerekindimdeküçüldüler.
Gizliliğesonderecedikkatediyordum.BubakımdanherzamanpolisveMilliEmniyet’intakibialtındaidim.Fakatharekâtgününetamamiilebaskınilegirdik.Birihtilâlhareketininmuvaffakolmasıiçinşufaktörleresastır:
1.Baskın:Bugizlilikveemniyettendoğar.
2.Kuvvet:Yeterikadarsağlamıştık,çokfazlaidibile.
3.Vazifealanherşahsınverilenhedefehiçbirtesirinazarıitibaraalmaksızınzamanındagitmesiveeldeetmesi.
4.Cesaret:Alınanvazifeninsonunakadaryapılması.
5.Buişegirmişolanlarınihanetetmemesi.Buihtilâldehepsiniuyguladık,fakatmaaleseficra
![Page 431: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/431.jpg)
safhasındada3,4,5maddeleriuygulamayanlarıdagördük.
İstanbul’dadaharekâtplanıhazırdı.CevatKırcaveOsmanDeniztatbikettireceklerdi.Günlerilerliyordu.OrdununüstkademelerindekibizeyakıngenerallerletemasıKur.Alb.RumiAhıskalıveHâkimTümg.RızaTunçvasıtasıileyapıyorduk.Onlardanbizegelenensonhaberşuidi:“BizAnkara’dapasifvazifelerdeyiz.Aktifbirroloynayacakdurumumuzyok(yanicesaretleri),onlaryapsınlar,biztasvipederkatılırız.”EsasbunlarınliderliğiniyapanÜcüncüOrduK.K.Org.RefikTulgailevasıtalıolaraktemashalindeidik.BediiFaikAnkara’daveİstanbul’daKorg.RefikTulgailebuhusustaçokuzunboylukonuştu.İknaettiğiniveneticeyialdığınıMilletvekiliAvniDoğanvasıtasıilebanabildirdi.Ensonhaberde13Mayıs1963’teAvniDoğanBey,Alb.EminAratvebenievineçağırdı.OradauzunuzunBediiFaik’tenaldığıbuhusustakihaberlerianlattı.Hattabizimdebuişemuvafakatettiğimizi,icapederseErzurum’aBediiFaik’igönderipbildirmeyi
![Page 432: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/432.jpg)
veyaRefikTulga’nınannesivasıtasıilemektupyazmayı,hattaAvniDoğanbeyErzurum’akendioğlunugöndermeyiveRefikTulga’yıhaberdaretmeyiteklifetti.Alb.EminAratbunlarıiyihatırlar.Benemniyetbakımındanlüzumolmadığınıbildirdim.Korg.RefikTulga’nınharekâtsonrasıGenelkurmayBaşkanıyapılmasınıveistediğigibibüyükkumandakademesinitayinetmesinionlarabıraktığımızısöyledik.Sizhaberiemniyetmülahazasınınazarıitibaraalarakkendisinebildirin,dedik.Harekâtgünüradyodailkanonsumüteakip3.OrduKumandanıRefikTulga’dantasviptelgrafıveyatelefonu,HarpOkulu’nagelirsemüteakipradyoanonslarını,tebliğlerionunimzasıileyayınlayacağımızıbildirdik.Tamamiyleanlaştık,ayrıldık.BuhususuyaniRefikTulga’danmuvafakathaberialdığımızıFethiGürcan’aveayın15’inde(Mayıs)OsmanDenizİstanbul’dangelinceonadabildirdim.İstanbul’abuhabergitti.İhtilâlgününüihsariolarak,FethiGürcan,Hv.Bnb.İzzetKöz20Mayıs1963S:23.30olarakkararaltınaaldık.
![Page 433: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/433.jpg)
15Mayıs1963günüerkensaatteYarbayRıfkıErtemileOsmanDenizevegeldi.
KurmayYb.OsmanDenizgeceotobüsilegeldiğinisöyledi.Rıfkıbeylerdeyatmış.“Sabahsabahhayırola”dedim.“Albayımvasattamamıilemüsait,bensizeteklifegeldim.İstanbulkıtalarınınhepsihazır.BirinciZh.Tüm.MuharebeGrupları,Davutpaşadahilhepsitamam.HattaeskikuvvetlerimizeilavetenÖmerli’deki32.P.Alayıiledetemasageçtik,odahazır.CevatBeygönderdi”dedi.
17Mayıs1963günüİzzetKözİstanbul’asabahtayyaresiilegidiporadanEmekliKurmayAlbayFethiIşıklıtepe’yialıpBandırma’yagidecekler.HarekâttaİstanbulüzerinegelecekolanuçaklarınplanınıBandırma’dauçuşGr.K.HavaYb.Selahattinilegörüşeceklerdi.DönüştededurumuCevatKırca’yabildireceklerdi.BuluşmayeriolarakemekliGeneralSelimTürkkan’ınevikararlaştırıldı.Oradadaöğledensonratoplanılmış.Toplantıdaolanlar,İzzetKöz,FethiIşıklıtepe,CevatKırca,OsmanDeniz,FethiGürcan.20Mayıs963tarihiüzerindekarar
![Page 434: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/434.jpg)
kılınmış,oradanCevatKırca’nınevinegidilmiş,İstanbulbirliklerininirtibatsubaylarıtoplanarakgereklibilgilerverilmişti.FethiGürcanAnkara’ya19Mayıs963günüdönüncebanatekmilhaberiniverdi.
18Mayıs1963CumartesigünüİzzetKöz,İstanbul’dandöndü.Evindegörüştük.Bandırma’nındurumunuanlattı.19Mayıs1963sabahıMerzifon’dakiÜs’defilokumandanıHv.Bnb.Cahit(FedaiFiloK.derdi)ileÇorum’dabuluşupgörüşmeküzererandevulaştığını,sabahleyinhareketedeceğiniveakşamdönünceneticeyibildireceğinisöyledi.Benfazlakalmadım,evdenayrıldım.Kendisiçokumutluidi.Hv.CemalÖzdemir’edebazıvazifelervermişti.Çokhızlıidiler.İyiçalışıyorlardı.
16Mayıs963günüharekâtakatılacakbirliklerinkilitbaşıvazifealacakgençsubaylarınıevimdetopladım.Ankara’nınumumiharekâtplanınıizahettiktensonraherbirliğindetemsilcisineayrıayrıvazifelerinisöyledim.Fakatgünsaathakkındabirbilgi,emniyetmülahazasıilevermedim.Sonradanhareketgünüöğleden
![Page 435: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/435.jpg)
sonrabildirdim.BugençsubaylarlakonuşmayaparkentesadüfenPiyadeYb.HakkıSümer.Yb.MustafaPakobadaoradaidi.Butoplantıyıyapmaktanmaksat,vazifelilerinihepsininöndekibüyüklereherhangibirsuretleyokolmalarıhalindeharekâtplanınıbilerekdevamettirmeleri,muvaffakolmaları,ikincisidebirbirlerinibirliklertanıyarakyalnızolmadıklarınıanlamalarıvemoralmanyükselmeleriiçindi.AynıtertibiP.Yb.RıfkıErtemvasıtasıilebirkeredaha18MayısCumartesigünüdahagenişbirkadroileşehirdeKeçiörenmıntıkasındayaptırdım.Herbirlikvazifesinivehedefinibiliyordu.Hiçbirşeyiplanlamadavehazırlıksafhasındaihmaletmemiştim.Enufakteferruatakadarilgilileresöylemiştim.Fakatmahkemede,can,cezakorkusundanherşeyinkâredilmektedir.Mahkemedeinkârhukukîbakımdanşahıslarıncezalarınınazalmasıiçinnormalkarşılanabilirisede.
Hiçolmazisehapishanekoridorvekoğuşlarındahiçbirşeysöylenmemiş,planlamadanoksanlık
![Page 436: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/436.jpg)
varmışgibihakikatlerisaklayanyalanıinsanıngözünebakabakasöyleyerekşahıslarhakkındadedikoduyaparakgezmeyibendenbizzatharekâtplanınıöğrenenarkadaşlarayakıştıramıyorum.Üzüldüğümnoktabu.Tenkidevesuçlamayagelinceherkesaslankesiliyor.Amaogecevazifesiniicrasafhasındayapmadığıveyayapamadığıiçinhiçvicdanazabıduymuyormu?Amazamanlayaralarsoğuyacak,acılargeçecek.Neticedemahkemedenümitettiklerigibiçıkmayacak.Ozamanbugibidedikoducularacabanasılhareketedeceklermerakediyorum.Ovakitteihtilâlciolarakkahramanlıklarınıkimbilirnasılanlatacaklar.Yaşayanlarbunlarıhepgörecekler.Ozamaninsanlardandahaçoknefretedecekler.
Hayatgrafiğiherdevirdezayıfkarakterliinsanlariçinböyleinişliçıkışlıolmuştur.Normaldir.
19Mayıs1963Pazar.Sabahleyinsaat10.30’daEm.Bnb.TayyarBaranselgeldi.EsasındaTurgutAlpagut’unyakınarkadaşıdır.Otomobiliilebizigezdirmeyegötürdü.Barajagittik,
![Page 437: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/437.jpg)
döndük.Keçiören’debirarkadaşınauğradık.AvukatSaffetbeyindeevioradaidi.Onadabeşdakikauğradık.GaziÇiftliğinegittik.OradanitibarenarabayıTurgutAlpagutkullanmayabaşladı.Bendeyanındaoturuyordum.Harekâtın20Mayıs1963gecesi23.30’dayapılacağınıTurgut’abildirdim.ÇünküTurgutAlpagut28Mart1963toplantısındansonraüzülerekbanademiştiki:“Birdahasenbenitoplantılarakararkesmekiçingötürme,sennekararverirsenbenuyarım.Erkekadamım.Ogeceelbisemigiyer,tabancamıalırgelir,nevazifeverirsenyaparım.Benzaten27Mayıs1960İhtilâli’nedeöylegirdim”demişti.Busözleribildiğimiçinkararıkendisineogünbildirdim.Hemhazıraltımızdaarabavarkenşehridolaşalım.Ankara’nınharekâtveişgalplanını,kıtalarınyerleriniarazideveşehirdedebirerbirergöstereyimdedim.229.P.Alayınınvazifesindenbaşladım,birerbirerkıtalarıntutacaklarıyerleriHarpOkulu,TankTb.Jandarma,Sv.birliklerininyerlerinigösterdim.Planıeninceteferruatınakadarizahettim.HattaÇankaya’yadoğruçıkarkenbenplandatanklarıAmerikan
![Page 438: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/438.jpg)
büyükelçiliğibinasınakadarsürmüştüm.Obanateklifyaptı.“TanklarıÇankaya’yaçıkanikiyolağzınakadarsürelim,ikiyoludaaşağıyainenbirdenkeselim”dedi.Bendemakulgördüm,kabulettim.“Hiçbirtankyalnızkalmayacak,HarpOkulutalebeleriiletakviyeedilecek”dedim.“HarpOkulu’ndanilköncebindirilmişbirliklerÜmitYavuzYüzbaşı’nınkumandasındaderhalBv.Tk.Hv.K.önünebırakılmaküzereradyoevinegönderilecek”dedim.BuvazifeyideayrıcabizzatÜmitYzb.’yabildirdiğimidekendisinesöyledim.Çankaya’dançokşiddetlibiryağmuraltındadöndük.Dr.ParuğErdilekBeyler’euğradıkveevegeldik.Ogecesaat21.00’degenebizimevdeodadaoturuyordu.Bensonhazırlıkemirleriniharekâtplanınagöre,evebazışahıslarçağırarakveriyordum.Odaduyacakmesafedeoturuyordu.20Mayıs1963saat20.00sıralarındaTurgutBeyailesiilebirliktebizeuğradı.Gayetsakinidiler.Oradadakonuştukvehayırlışanslardileyerekayrıldık.Bilmediğibirşeyyoktu.ÇünküHarpOkuluAlayKumandanlığınıyapacaktı.Banabirşeyolur,
![Page 439: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/439.jpg)
vurulurumdiye,ikinciadamolarakharekâtiçinonaherbilgiyivermiştim.
OnunlaberaberHarpOkulu’nagelecekekibeBahtiyarYalta,P.Bnb.OsmanÜçokdadahilidi.“Onlaradahaberver”dedim.
20Mayıs1963günüöğledensonrabanauğramıştı.BahtiyarYalta,Bnb.OsmanÜçok,KadriÇıtakveMustafaOk’abildirdiğinisöyledi.BenMustafaOk’asöylenmemesiniistediğimiçinnedenonabildirdindiyeüzüntümübildirdim.“Senkarışmaidareet,benonlarınhepsiniakşamagetireceğim”dedi.“Pekisenbilirsin,mes’uliyetsanaaitTurgut”demiştim.İşteTurgutAlpagutbanaherşeyiyazdığımgibianlatmıştı.Fakatmahkemeyedüşünceişdeğişti.Mahkemesafhasıilerledikçekendisindebazıdeğişmelersezmeyebaşladım.AvukatlığınıkayınbiraderiBülentAğabeyoğluyapıyordu.Onuntesirialtındakalarakherşeyiinkârvetevilyolunagötürmeçabasındaidi.Mahkemeleregiderkenotobüseberaberbinipbirkoltuktaoturupberaberkelepçeleniyorduk.Birgünbanaotobüstedediki“senbanaharekât
![Page 440: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/440.jpg)
planıhakkındabirşeysöylemedinkibeninkâredeyim”dedi.Demekavukatındanbirgünevvelöyletalimatalmıştı.“NasılolurTurgut”dedim.“Neyapalımbumüdafaahakkı”dedi.“Hemsenbanayazılıemirvermedinki.Neileispatedeceksin?”deyinceozamannecinsbirinsanolduğunuanladım.İşteiyigünarkadaşlarımdanbiridahakendisinihakikihüviyetiilemeydanavuruyordu.TevekkelideğilhapseilkgirdiğimizgündenberiBahtiyarYaltailebirliktefiskoskonuşuyorlar,birbirlerinekâğıtlaryazıphücrelerdekitaparasındagönderiyorlar,gizligizlianlaşmalaryapıyorlardı.Ogünanladımbununmanasını.Mahkemeifadelerinitanzimediyorlarmış.Çünkübenbirşeyduyacağımdiyeherikisidegayetdikkatlihareketediyorlardı.Amadünyadanegizlikalmışkibugibiufakkombinezonlarduyulmasın.Yavaşyavaşhepsiniöğrendim.Mahkemedekisorgulamaifadelerinidinleyincezatenherşeybellioldu.İşiniçindensıyrılmakiçinnelazımsayapıyordu.ZatenharekâtgecesiHarpOkulu’ndabenisaat00.01’deilkkarşılayanlarTurgutileBahtiyaridi.Beşdakikabileyanımdakalmadılar.
![Page 441: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/441.jpg)
Bahtiyarbanagelip“Kumandanburasıkarmakarışık.(HakikatenHarpOkulu’nunönükarışık,kimneyaptığınıbilmezvaziyetteidi.Amabunlarıtertipleyecekolanbendeğil,A.K.olanTurgutbeyiledahaöncedentayinettiğimTb.veBl.K.’larıidi.Amakimseişiniciddiyealmamışoradanuzaklaşmaçaresiarıyordu.Benbununfarkındaidim.)BizTurgutileaşağıyainelim,talebeninbirkısmınıncephanesiyok”dedi.Bende“sizgidin,onlarıtertipleyin.Bensizecephaneikmaliyaparım”dedim.Gidişogidişbirdahaherikisinindeyüzünügörmedim.Hapishanearabasınabininceyekadar.Ogece01.20’de229.P.A.nizameyesindebirtaksiiçindetevkifedilmişler.Kendiifadelerinegöre229.P.A.cephanealmayagidiyorlarmış,yakalanmışlar.
AlayKumandanıolanbirzatalayınıbırakıptaksiyeatlayıpcephaneikmaletmeyegidipgitmeyeceğiniaskerolanherkeskıymetlendirebilir.Gerisiniokuyanlarkıymetlendirsin.
BunlaryetmiyormuşgibiTurgutAlpagutbirde
![Page 442: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/442.jpg)
mahkemeyemüdafaaşahidiolarakTayyarBaransel’igetirtti.Baranselşahadetiesnasında“TurgutAlpagutailesiileDr.ParuğbeylerdeikenihtilâlhaberiniradyodanduyuncaşokeolupkendisiniHarpOkulu’naarabamileçıkarmamıistedi”deyincehepimizşaşırdık.FethiGürcandayanamadıyanımdanmikrofonafırladı.Tutmakistedim,muvaffakolamadım.Şahityalansöylüyordiyehakikatlerimahkemeyeanlattı.BendekalkıptasdikedincevebütünçıplaklığıileTurgut’undurumunuortayakoyuncatabiîçokkötübirdurumhasıloldu.Oandanitibarendemeşhurakıllıavukatıvekendisivehattabelkidesülalesibana,FethiGürcan’adüşmanoldular.Şimdidehapishanedealeyhimdededikoduyapıpgeziyor.İşteinsanlardanbirtipdaha.BundanbaşkagenerallerileirtibatısağlayanKur.Alb.RumiAhıskalıdemiştim.OdaTurgutAlpagutilebizehaberleriulaştırırdı.RumiAhıskalı’yıdatevkifetmişlerdi.Oyolilegenerallermahkemedeçözüleceklerdi.FakatTurgutAlpagutRumiAhıskalıiçinverdiğiifadede“benimonunlatemasımyalnızticaretmevzuundaidi”demiş.
![Page 443: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/443.jpg)
SavcıBnb.TurgutAkanbenimifademialırkenonunifadesinibanagösterdi.“İştegöryakınarkadaşlarını”dedi.“Benneyapayımdelilyok,arkadaşlarsaklıyor,yalansöylüyorlar”dedi.VebirkaçgünsonradaRumiAhıskalıtahliyeedildi.Davanınkülolarakkurtarılmasıbakımındangeneralleridahilettiremedikvebenvermişolduğumifadelerdeyalnızbırakıldım.Hoş,savcıvemahkemeheyetidurumuanlamadıdeğilamaresmiyetegirmemişoldu.İştebenimenyakınveengüvendiğimveitimatederekihtilâlhazırlıklarınıyaparkenbüyükmes’uliyetlertaşımışarkadaşlarım.TurgutAlpagut7kişilikfikrîkarargâhınistihbaratsubayıidi.Bütünbilgilerondatoplanır,bizdurummuhakemelerinionunistihbaratınagöreyapar,harekâthattımızıonagöreçizerdik.Şimdibuşahıshiçbirşeybilmiyormuşgibimahkemedehareketetti.Vefasızlıketti.
19Mayıs1963öğledensonraAlb.EminArat’ıalıpAlb.GalipGültekin’egittim,evdebirazoturduktansonraharekâtın20Mayısgecesiyapılacağınıbildirdim.Galipbeyçoksevindi,
![Page 444: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/444.jpg)
banasarıldı,çünkübuişinolmasınıençokisteyen,geçkalıyoruzdiyedaimateşvikedenbirarkadaştı.DenizKuvvetleriiletemasıosağlar,daimadenizkuvvetlerininbusahadaçokileriolduğunusöylerdi.Zamanzamanİstanbul’adenizcilerekuryegönderirdik.HazırlıkhaberlerinialırdıkvebütüngizlitoplantılarıdaGalipBey’inevindeyapardık.Çokitimatettiğim,çoksevdiğimbirarkadaştı.28Mart963’teihtilâliçinkararalamadığımızgündensonrakendisinesıksıkbundansonraböylemühimbirkararınalınmasıiçinhiçkimseyehabervermeyeceğimisöyledim.Emniyetbakımındanselahiyetindarbirkadroda,iki,üçhattatekkişideolmasıicapederdedim.Odabanaherzaman,heryerdeyapılacaktoplantıdabenyokisem,selahiyetimisanabırakıyorum,sennekararverirsenaynenkabuledeceğimdiyedef’atlabanasözvermişti.GalipGültekin’ebirdeşuhusususöyledim:“İhtilâlgününükestiğimzamankimseye(Vazifelilerhariç)söylemeyeceğim,bazılarıdaduyduktansora(Napolyon’untopsesinegel)tabiyesigibi.SendeHarpOkulukarargâholacağıiçinoraya
![Page 445: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/445.jpg)
gelirsin”dedim.Banagücendi.“Eğerbendensaklar,böylebiremrivakiilekarşılaşırsamdünyadagelmem,birdahadayüzünebakmam,banaitimadınyokmu?”derdi.Buhassasduruşunubildiğimiçinbirgünevvelsibildirmeyiuygungörmüştüm.Onuniçinevinegittim.EminAratBeydahasakindinledi,obirazihtiyatlıveçekingendi.Hayırlıolsundediler,onunüzerineradyodaokunacakilktebliğeaithazırlananbirdaktilosayfalıkbirmüsveddeuzattım,“Artıkalbayımsizbunudoktrinimizesasolmaküzererötuşeder,düzeltir,güzelbirhalesokar,yarınöğleyekadarbanagetirirsiniz”dedim.Altınakonacakimzameselisinide,OsmanDeniz’inteklifinihatırlatarakkararvermelerinionlarabıraktım.Şimdiyekadaryaptığımişlerikimsedensaklamadım.HeleGalipBey’e,EminBey’eherşeyigünügününebildirdim.İşiminolduğunusöyleyerek,“YarınakşamAlb.OrhanAlpakın’ıdaalarakkarargâholanHarpOkulu’nagelin”dedim.Ayrıldık.
Gecesaat21.00’deYb.PakobaileİzzetKöz’ünevinegittik.ÇünküİzzetogünÇorum’a
![Page 446: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/446.jpg)
gidip,Merzifon’dangelecekfilokumandanıilegörüşecekti.Gitmişgörüşmüştü,fakatpekümitligözükmüyordu.“25uçakAnkara’yagetirecekpekdurumyok.BazıpilotlarDiyarbakır’atatbikatiçingitmiş,fakatnebulursagelecek”dedi.AyrıcaMürtedÜs.K.Kur.Alb.KazımKalafatiledeCemalÖzdemirgörüştü.“Orayıdaeldeettik,katineticeyiyarınöğleyekadaralacağız,bensizebildiririm”dedi.Bende“Yarınsabah14.00’teYb.Pakobaseninyazıhanenegelir,senonasonhaberleribildirirsin”dedim.“BenharekâtaYarbayPakoba’nınevindençıkarakgideceğim.Hv.Bnb.CemalÖzdemirsaattam23’teyarıngeceoradaolsun”dedim.Pakoba’nınevadresiniverdim.“Peki”dedi,ayrıldık,evegeldim.Gayetsakinheyecansızbirgecegeçirdim.Çünküherşeyoanakadarnormalgitmişti,hiçbirşeydışarıyasızmamıştı.
20Mayıs1963Pazartesi:Saat10.00’daEminAratbanagelecek,radyotebliğinigetirecekti.OndanevvelYb.RıfkıErtemgeldi.229P.Aiçinhazırhaberiniverdi.TankÜsteğ.İlhanBaş
![Page 447: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/447.jpg)
geldi,hazırhaberiniverdi,onlarıyatakodasındasakladım.EminAratbeygeldi,tebliğikendielyazısıileyazmışolarakbanaverdi.İmzayerindebenimdeimzamkonmuştu.DemekGalipGültekinilegörüşüpennihayetbuşeklekararvermişlerdedim.Okudum,“Çokgüzelolmuş,hayırlıolurinşallah”dedim.Kendisihiçdurmadıgitti.Benhemenyatakodasınageçtim.Yb.Rıfkıdaktilodaüçsuretolaraktemizeçekti.İlhanBaşdaoradaidi.İkiNo’lutebliğidebenyazdım,hepsihazırdı.Alb.EminArat’ınelyazısıileolanıhatıraolaraksakladım.
FakatbuhusustamahkemelercereyanederkenRıfkıErtemileEminAratarasındageçenbirkonuşmayınakletmedengeçemeyeceğim.Çünkümahkemeönündeherkesherşeyiinkâretmeksuretiileyakayısıyırıp,herşeyibenimüstümekolaylıklabırakıyorlardı.Bıraksınlar,ziyanıyok,bundanyılmam,korkmamda,buişleritekbaşımayapmışisem,şerefdebanaaittir.Yalnızengüvenilir,ençokhürmetedilirEminArat,bakınnasılhareketediyor:RıfkıErtem’ebirgünkoğuştadiyorki:“Acaba
![Page 448: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/448.jpg)
Radyodeklarasyonunukimyazmış?”Aklıncabilipbilmediğinianlamakistiyor.RıfkıBeyde,“Sizonudahaiyibilirsiniz”diyor.Bilmiyorumdiyecevapveriyor.OnunüzerineRıfkıdayanamıyor.“AlbayımpazartesisabahısizgeldiğinizzamanbenTalâtBey’inyatakodasındaidim”diyor.Yanikendisininyazıyıgetirdiğiniihsasettirmekistiyor.EminBeygenehaberiolmadığınısöyleyince,Rıfkıbey:“Benimartıkoandakanımçekildi,dondumkaldım”dedi.Bunubanaanlatınca,benimdekanımçekildi,amaeldennegelir.Cankorkusuinsanlarıdeğiştiriyormuşdemek.OgündensonrabenveRıfkıBeyartıkEminBey’inyüzünebakmakistemiyoruz.
İşteölümyolculuğunaçıktığımyakınarkadaşlarımmahkemeesnasındabirtekkelimebileyardımlarınıgörmedim.Zararlarındanbaşka.İhtilâlgecesidurumlarıdaşu:Alb.GalipGültekin,Alb.OrhanAlpakınilebirlikteAlb.EminArat’ınevinegidiyorlar.Geceyarısısaat24.00’ekadarradyodaanonsverilecekmidiyebekliyorlar.Demekherkeskendisinigarantiye
![Page 449: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/449.jpg)
almış.Saat24.00’teanonsçıkmıyor.OrhanAlpakın’ınarabasıileGalipGültekinevdençıkıyorlar.GalipbeyiOrhanbeyevinebırakıyor.Galipbeyevinegidincebizimnamımızaverilenanonsudinliyor,sevinçileHarpOkulu’nageliyor.FakatoandaHarpOkuluhenüzçıkmaküzere.Tamosıradadabengeldim,Galipbeyearkadaşlarısordum.EminArat,OrhanAlpakınbanabuvaziyetianlattı.Tabiîkimselermeydandayoktu.OgeceGalipGültekinsabahleyinokuluberaberterkedinceyekadaryanımdanhiçayrılmadı.Bütünhadiseleriyakındangördü.Fakathiçbirşeyekarışmadı,sessizsedasızodadaoturdu.Mahkemesafhasındabirtekgünmikrofonbaşındamüşkülvaziyettekaldım.Oandadahiyerindenkalkıpbanahadiseyigördüğühaldeyardımetmedi.Odaşuidi:OgeceninbirnumaralıkahramanıtanınanKur.Yb.AliElverdimahkemeyeammeşahidiolarakgelmiş,kendisinihakikibirkahramangibigöstermekiçintürlüyalanlarsöylüyordu.Bumeyandabenimiçindeşunusöyledi:(AliElverdiradyoevindemukabilanonsyaparkenÜsteğ.ErolDinçerkendisinitevkif
![Page 450: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/450.jpg)
edipHarpOkulu’nagetirmişti.Bütünişleribozanvebizimmağlupolmamızısağlayanbuşahsakarşıoandabüyükinfialvardı.Talebelerçokheyecanlıvaziyetteonuöldürmekistiyorlardı,benmanioldum.HattatalebelerinTomsonlarınakarşıbengöğsümüdayadım.Talabelerinheyecanınıteskinettim.AliElverdi’ninhayatınıogecekurtardım.Kh.’daodamaaldım.Ayaklarımakapanmış“Albayımsenbilirsin,bendurumunböyleolduğunubilmiyordum.Neistersenemretyapayım”diyeyalvarıyordu.İştebuşahsiyetsizinsanmahkemedeifadeverirkenbanaiftiraederek.)Kendisineodadatabancaçektiğimiiddiaediyordu.Benhayattakimseyetabancaçekmediğim,heleogecetabancakullanmayaihtiyacımolmadığınıherkesgörenlerbiliretrafımdaateşgibiHarbiyelilerdenTomsonlumuhafızlarımvardı.Böylebirvak’aodadaolmadı.Benşahidimyalansöylediğiniiddiaediyorum.Obeniyalancıdurumasokuyordu.İşteoandaodadahadiselerienyakındangörenGalipGültekin’in,HakkıSümer’in,M.Pakoba’nınmikrofonagelipşahidinyalansöylediğini
![Page 451: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/451.jpg)
ispatetmelerigerekirdi.Pakobasözistediamahâkimvermedi.FakatbenGalipGültekin’denbuhususuaydınlatmasınıistiyordum.Negezer,yerlerindenkalkıpmikrofonbaşınagelmeyekorkuyorlardı.İştevefakârarkadaşnumunesiiyigündostları.BuhareketleriyetmiyormuşgibibirdemahkemedehiçyoktancelseaçıldığızamanduruşmahâkimiNumanÖzdalga(Dz.HâkimAlb.)tarafındanşusualemaruzkaldım“ogeceGalipGültekinsizibuharekâtıartıkdurduralımdiyeteklifyapmışsizkabuletmemişsinizöylemi?”dedi.Bendeevetdedim.Yaptıkabuletmedim.Amasaatkaçtı.05.30’da.Zatenyarımsaatsonradabenharekâtıbırakıpokuldanayrılmıştım.GalipGültekindenizciolduğuiçindışardanDenizKuvvetlerindekiarkadaşlarıveyabiryakınınıbulmaküzereduruşmahâkiminebuhaberigönderipcezasınıhafifletmekiçinçarearamıştı.Mahkemeninbututumudahiçbirsavcınıngözündenkaçmadı.Özelmuameleyapıldığıdaanlaşıldı.Evetbuyaptığıteklifileonuncezasınıtahfifedicibirsebepteşkilediyordu.Amabenideihtilâlemuannidendevamedenbirşahısolarakgösteripcezamın
![Page 452: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/452.jpg)
tahfifedeceğihiçbirkapıbıraktırmıyordu.Cezabakımındanhiçbirşeydüşündüğümyok,amaarkadaşlarımınvefasınıgösterdiğiiçinyazıyorum.İnsanlartehlikeanındabellioluyor.
Bugibiarkadaşlardannefretediyoryüzlerinidahigörmekistemiyorum.İyigündostlarındanhayattakimseyehayırgelmez.Hapishanededeşimdibutipinsanlar,GalipGültekin,TurgutAlpagutbenimsevmediğimnekadarinsanvarsabilhassahavacılarilesıkıdostlukkuruphakkımdadedikoduyapıpgeziyorlar.Nispetyapıyorlarakıllarınca.Hayattayaşamakkısmetolursabakalımdahanelergöreceğim.
OgünYb.RıfkıErtemveM.Pakoba’yaşuşahıslarıçağırmalarınısöyledim:YarbayHakkıSümer,Alb.TevfikÜnlüer,Alb.YaşarBaşaran.Hepsiöğledenevvelgeldiler.
a.HakkıSümer’eşutalimatıverdim:“İhtilâltarihvesaatinisöyledim.ResmielbisenigiyerekYarbaySaffetTuksal’ıdaalarakHarpOkulu’nageleceksin.HarpOkulu’ndavazifeneskisigibibağlıbirliklerkumandanlığıdır.BirdeOrd.
![Page 453: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/453.jpg)
Bşk.MuhafızTb.K.Yz.Tacettin’ihaberdaredeceksin,odaharekâtplanındakivazifesinegörehareketedecek”dedim.“Peki”dedi,gitti.Mertveerkekbiraskerolarak.GeceHarpOkulu’nagelmişti.Kahramancasabahakadaryanımdakaldıvevazifegördü.Sabahleyindebirlikteokuluterkettik,mahkemesafhasındayalnızmanençökmüşvaziyetteidi.Çokkorkuyorveogecekifiilidurumlarınıherzayıfsanıkgibisaklıyordu.
b.Alb.TevfikÜnlüer:Aynışekildegünvesaatisöyledim.“Birincivazifen28.Tüm.Top.K.Yzb.MetinPakel’edurumubildireceksin.EvvelceyapılanplanagöreTop.K.lığıhareketedecek.Bildiripbildirmediğinisaat18.00’ekadarbanabildireceksin”dedim.
“İkincisiP.Alb.CahitAksoy’ualıpgecesaat23.00’te28.TümKh.civarınagideceksin.Harekâtbaşlarbaşlamazikiniz28.Tüm.Top.larınagidiporadavaziyetehâkimolacaksınız.Top.irtibatsubaylarıKh.olanHarpOkulu’nagelecekler.”
![Page 454: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/454.jpg)
Odabanapekidedigittivesaat18.00’dedeTüm.Topçularınınhazırolduğunu,haberiulaştırdığınıbanaevegelipbildirdi.Ayrıcadagecesaat21.00’dePakoba’yarandevuvermiş,PakobadaAkayPastahanesiönünegidipTevfikBeyileCahitBey’ibuldu,topçularınhazırhaberideikincidefabanaPakobakanalıilegeldi.FakatHarpOkulu’naçıktığımzamannegöreyim,CahitAksoyileTevfikÜnlüeroradadeğillermi?Vazifebaşınagitmemişler,etrafımdavazifeverdeyipdolaşıyorlar,herkeskendisiniHarpOkulu’naatmakilegarantiyealmakistemiş.TevfikÜnlüersabahakadaryanımdakaldı.Aradasıradaverdiğimvazifelerinoksandaolsayaptı.Sabahleyindeokuluberaberterkettik.Yalnızmahkemedeçokkorkuyorvedaimasusmayıtercihediyor.Dedikoduyaptığınıduymadım.Amaçokçekingen,ruhibirşokgeçiriyor.CahitAksoydahakeza.Sonradanöğrendim.Obüsbütünruhenbozulmuşhattaintiharbileetmişamamuvaffakolamamış.Ruhenmalûlhaldeler.
c.PiyadeAlb.YaşarBaşaran.Onadagünve
![Page 455: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/455.jpg)
saatibildirdimveşutalimatıverdim:
1.“Em.Sv.Yb.Şükrüİnanç’ıyanınaalacaksın,inzibattrafikkıtakumandanıpiyadeBnb.NecmiAcarveJandarmanınvazifesiniuygulayacakolanBnb.KemalKâhyaoğlu’nubirliktealacaksınızsizinevdeveyabiryerdeyemeğegideceksiniz.Saat23.00’ekadarbuikiarkadaşabirşeysöylemeyeceksiniz.Saat23.00’tedurumubildiripkıtalarınaalarmçektirmeyegötüreceksiniz.İhanetederlersezorkullanacaksınızYaşar”dedim(Sankiaklımagelmişgibi).“Meraketme”dedi.
2.İkinciside,radyodaokunacakdeklarasyonyazılıpbenevdeolmasamdazarfiçindeevebırakırım,uğraralırsın.J.Bnb.NecmiAcaralarmımüteakip6dakikadaradyoevinegelebilecekti(planböyleidi).Hemenradyoevinegirerokutursunuz,dedim.AynıdeklarasyonTankTb.’dadavar,bakalımyarışedin,kimönceokuyacak,diyedeşakaettim.Pekidedi,gitti.Öğledensonradeklarasyonudagelipeldenalmıştı.
![Page 456: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/456.jpg)
3.Üçüncüsüde,radyodaanonsokunduktansonrabeniikitrafikcipiilegelipKüçükEsat’taPakoba’nınevindenalıpHarbiye’yeemniyetileçıkaracaktı,öyleplanlamıştık.
Buhususuizahetmekicapediyor.ÇünkübenogeceelimdeolmayansebeplerdendolayıtamzamanındaHarbiye’yeçıkamadım(Harbiye’yesaat00.50’degelebilmiştim).Buyüzdenhakkımdayapılanenbüyükdedikodudabu.BilhassaTurgutAlpagutveonungibimuğberolanarkadaşlartarafındanuydurulanlarvebeniküçültmekiçinyayılanhapishanedehaberler:
1.Benharekâtıevdenidareetmişim.
2.Harbiye’yizamanındaçıkaracakadamevdenensonramıgelir?
3.HerişolupbittiktensonrasaltanatlaşatafatlıbirkahramanolarakHarbiye’yegelmekistiyormuşum.
4.ZamanındaHarbiye’yeçıkmaktankorkmuşum.Tehlikeliyerearkadaşlarımı
![Page 457: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/457.jpg)
sürmüşüm.
Bunlarıhephapishanekoğuşvekoridorlarındabazıarkadaşlarımyayarakgünlercededikoduyapıpgezdiler.HattabunlaraCevatKırcabileinandı.Hapishanedebulunansiyasîrakipler,14’ler,11’ler,Dündar,Necatiikilisiveaşağılıkkompleksinedüşmüşyakınarkadaşlarımdamaalesefbukampanyadayeraldılar.
İşinesasışudur:
31Mart1963ihtilâlteşebbüsündeplanbenimiçinşöyleidi.BendeogeceHarpOkulu’nagirecekarkadaşekibiilebirlikteilkönceFethiGürcan’laberaberZırhlıBirliklerOkulunagirecektim.FethiGürcanekibiileTankTb.veSv.grubunagiderler.BendeHarpOkulu’nagidecekarkadaşlarlabirlikteHarpOkulu’nagidipgirecektik.31Martgeçtiktensonraşudörtarkadaşbenimhakkımdaşöyledüşünmüşler:Alb.GalipGültekin,Yb.RıfkıErtem,Bnb.FethiGürcanYb.M.Pakoba:“Albayımsizlidersiniz,birincihattagitmenizelüzumyok,herşeyolabilir,vurulabilirsiniz,sizbizelazımsınız.
![Page 458: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/458.jpg)
Onuniçinbusefersizbirevdebulunun,bizgiderkıtalarıçıkarırsonragelipsizioradanemniyetlealırız”dediler.İştebuarkadaşlarınsamimibenikorumatekliflerineuyarak21Mayıs963harekâtındaPakoba’nınevindebeklemeyiuygungördüm.Yoksakorktuğumdan,yahutsaltanatlagelmeyidüşündüğümdendeğil.Pakobalar’agideceğimi,budedikoduyukörükleyenTurgutAlpagutdaçokiyibiliyordu.Nedenogecesondefasaat20.00’dehelalleşipayrılırkenböylebirarzusuvarisebanabildirmedi.OndanönceHarbiye’yeçıkmazidiysemozamangörürdü.OnlargibidekoruluktaHarbiyeçıkıncayakadardabeklemezdim.Amaneyapayımkiherhareketimdesamimiidim.Arkadaşlarınbutekliflerinidekabuledişimhataimiş.Bunuşimdianladım.
TrafikkıtakomutanıihanetedipgelmeyincetabiYaşarBaşarandagelipbenizamanındaalamadı.Bengecepekgeçkalmışsayılmazdım.Zatenolanolmuştu.Amaherkeselaflazımimiş.
YaşarBaşaranogecebenimverdiğimtalimatı
![Page 459: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/459.jpg)
NecmiAcar’atatbiketmemiş,saat21.00’dedeklarasyonuonateslimedip23.30’daradyoeviönündegelmesinibeklemiş.Odaneyapsın?Necmi’yeçokitimatetmişti.YaşarBaşaranogecebüyükbircesaretle,çokbüyükişlergördü.
Çoksadıkolaraksabahakadarçalıştı.Fakatneyazıkkiodasongünlerdededikoducularakısmenuydu.Kendisineyazıkediyor.Banabirşeyolmaz.Devamedersekendikaybeder.ÖğledensonraYb.Pakoba,İzzetKöz’euğrayıphabergetirecekti,onusabırsızlıklabekliyordum.Nihayetgeldi.“HavakuvvetlerihazırAlbayım”dedi.“Şimdioradangeliyorum.İzzetKözşifreliolarakbiryerlegörüştüvetamam”dedi.OsıradaHv.Bnb.NecdetÖzileHv.Bnb.CemalÖzdemir,Mürtedüssündengeldiler,oradakiÜs.K.Kur.Alb.KazımKalafatileanlaştık,bugeceMürtedüssünden4adetuçaküsteğmenAytekinkumandasındahareketedecekdediler,dedi.Hv.Bnb.CemalÖzdemir’ialıpotomobillePakoba’nınKüçükesat’takievinigösterdiğinibanabildirdi.Bendekendisineakşamsaat20.00’densonraailemileberaberyemeğegeleceğimi
![Page 460: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/460.jpg)
bildirdim.Gitti.
Artıkherşeynormaldi,işsaatlerekalmıştı.Şüpheyidavetetmemekiçinnormalhayatımdahiçbirdeğişiklikyapmadım.Sokağaçıktım.Kızılay’dadolaştım,22ŞubatçılarınçaybahçesiolarakbilinenZaferanıtıkarşısındaki(ZaferÇayBahçesine)gittim,orayaSv.Yb.Şükrüİnançgeldi.Onadadurumubildirdim.YaşarBaşaran,TevfikÜnlüer,RıfkıErtem,M.Pakobaheporadaidik.
DahaönceevdenayrılmadanensonolarakEm.Yzb.ÜmitYavuzilegörüştüm(Karımınamcasınınoğluidi.22Şubat’taHarpOkulu’nda7Blk.K.idi.Ogeceçokkahramancahareketetmişti,bendekendisineçokgüvenirdim.Onuniçinenkritikvazifeyideogeceonavermiştim.HarpOkuluBindirilmişBl.K.idi).Gecekivazifesinibirdahaanlattım.Tk.K.olanTop.Üsteğ.ArifHikmetÇelik,Üsteğ.AyhanÖcal’ıdaalgeldedim.Banaaynenşöylesözvermişti.“TalatAğbeyhiçmeraketme.Hiçkimsegelmezsebengeleceğim.Dikmen’dekievdençıkıptamsaatindegelirim”dedigitti.“Fakat
![Page 461: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/461.jpg)
ihanetetti.Neo,nedeÜsteğ.ArifHikmetÇelikogecevazifelerinegeldiler.YalnızÜsteğ.AyhanÖcalgeldi.
Zaferbahçesindensaat19.00’daPakoba-Rıfkıileevedönüyorduk.Kızılay’ınkarşısındaHareketgazetesimuhabiriİnciTuğsavul’arastladık.İyitanışırdık,3dakikakadargörüştük.Bendengörüşmekiçinrandevuistedi.Bendegayetsoğukanlıolarakertesigünsaat14.00içinkendisinerandevuverdim.Çokzekibirkızidi,iyigazeteciidi,şüphelenmesindiyeazamigayretsarfediyordum.
Evegeldik.RıfkıErtemilehelalleşip,kucaklaşıpayrıldık.Benkarımı,kızımıalıp,damadımtankteğmeniAtillâAltugandadahilsaat20.30’daPakoba’lardaolduk.Neşeileoturduk,sankibirşeyyokmuşgibiyemeğimiziyedik.DamadımTeğ.AtillâAltugansaat10.45’tehelalleşipTankOkulunagitti.Radyoevinegidecekilktanktavazifeliidi.
Saattam23.00’tekapıçalındı,Hv.Bnb.CemalÖzdemirgeldi.Oturduk,HavaKuvvetleri’nin
![Page 462: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/462.jpg)
sondurumunubildirdi.“Bütünüslerhazır”dedi.“EskişehirüssündeHv.Kur.Alb.HulusiKaymaklı,BalıkesirÜs.K.Kur.Alb.SaffetAral,DiyarbakırÜs.KumandanıTuğg.EminAlpkayaveHv.Alb.LütfüGüngör,MürtedÜs.K.Kur.Alb.KazımKalafatilegörüştüm.4uçakdapisttebekliyor,herşeyhazır”dedi.“Saat23.30oldu,artıktehlikekalmadı”dedim.“Buanakadarhükûmethaberalmadığınagöreharekâtbaşladı”dedim.
Heyecanilebenialmayagelecekleribekliyordum.Saat23.55olmuştu,kapıçalındı.Em.Sv.Yb.Şükrüİnançgeldi.“BeniAlb.YaşarBaşarangönderdi.TanklargelmeziseTrafikKıtabengelmemdiyormuş”dedi.Bende“Şükrümeraketmetanklarmuhakkakgelecekler,gitsöylegelsinler”dedim,hemengitti.Ogidergitmez,radyosustu,birAlmancaneşriyatbaşladı,odakesildi,radyodavınlamayabaşladı.Arkasından,Dikkatdikkatdiye,TankÜsteğ.İlhanBaş’ınsesiyükseldi.İlktebliğokunmayabaşladı:
![Page 463: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/463.jpg)
21Mayıs1963İhtilâliTebliğiDİKKATDİKKAT:
ŞimdiTürkSilahlıKuvvetleriİhtilâlGenelKarargâhınınbildirisinidinleyeceksiniz:
BÜYÜKTÜRKMİLLETİ’NE:
1.GayesivevazifesimilletimizinkurtarıcısıveCumhuriyetimizinkurucusuBüyükAtatürk’ünilkeleriileçizdiğiyoldayürümekvemilletimiziçağdaşuygarlıkseviyesineulaştırarakrefah,huzurvegüvenlikiçindeyaşatmaolanBüyükMilletMeclisiveonunhükûmetleri,mevcutAnayasavekanunlarıhiçesayarakpartizanbirzihniyetlehareketetmelerineticesindeekonomik,sosyalvepolitikahayatımızıtamamenfelceuğratmışlar,milletvedevletimizinbekasınıtehlikeyedüşürmüşlerdir.
DurumuçokyakındanvehassasiyetleizleyenTürkSilahlıKuvvetleribuşartlaraltındaBüyükMilletimiz’inisteklerineuygunolarakvebunu
![Page 464: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/464.jpg)
millivazifesibilerekidareyeelkoymakzorundakalmıştır.
2.TürkSilahlıKuvvetleritamamenAtatürkilkelerinebağlıolarakMilletimizinmuhtaçolduğukuvvetli,istikrarlı,devrimcivedemokratikCumhuriyetidaresinikuracakvemuhalefetiamacınaulaştıracaktır.
BuamaçTürkMilletininrefahı,huzuru,hızlaçağdaşuygarlıkseviyesineyükselmesi,eşitlik,bütünlük,birlikvegüveniçindemillişerefvehaysiyetlebütünhürriyetlerinesahipolarakbarışiçindeyaşamasıdır.
3.BumaksatlaMİLLETMECLİSİVECUMHURİYETSENATOSUfeshedilmiştir.BÜTÜNSiyasîPARTİLERİLESİYASÎPARTİLEREBAĞLIVEYASİYASÎMAHİYETTEOLANBÜTÜNDERNEKLERKAPATILMIŞVEHERTÜRLÜSİYASÎFAALİYETMENEDİLMİŞTİR.
4.TürkiyeCumhuriyetisınırlarıiçindevatandaşlarımızınveyabancılarınmalvecan
![Page 465: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/465.jpg)
emniyetleriilehakvehürriyetlerimevcutkanunlarımızdahilindeTürkSilahlıKuvvetleriileEmniyetKuvvetlerininteminatıaltındadır.
5.BirleşmişMilletlerAnayasasınatamamenriayetlemevcutanlaşmavedayanışmalarımızasadıkkalınacaktır.İdaremekanizması,amirleriveemniyetteşkilatımensuplarınormalvazifelerinedevamedecekler,SilahlıKuvvetlerveEmniyetTeşkilatımensuplarıidareamirlerinehertürlüyardımıyapacakladır.
6.BüyükTürkMilleti,hiçbirşahıs,zümrevepartiadınahareketetmeyen,yalnızmilletinekarşıborçluolduğuvazifesiniyapanseninSilahlıKuvvetlerininzamanzamanyayınlayacağıbildirileritambirvakar,huzurvegüvenlikiçindebekle,halaskârfedailerinyalnızvedaimaseninemrindevehizmetindedir.
TÜRKSİLAHLIKUVVETLERİİHTİLÂLGENELKARARGÂHIADINA
TALÂTAYDEMİR
![Page 466: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/466.jpg)
Hv.Bnb.CemalÖzdemirhemenboynumaatladısarıldıktebriketti.Eşim,çocuklarım,Pakobaveailesisevinçiçindeidik.ArkadanHarpOkuluMarşıçalmayabaşlayıncabenşöylededim:“Bugünügördüm,artıkölsemdegamyemem.”HemenPakobaileCemalÖzdemir’iHarpOkulu’nagönderdim.BendeplangereğinceYaşarBaşaran’ınbenigelipalmasınıbekliyordum.Derkenbirazsonrabircipgeldi,içindenikiHarbiyeliveYb.M.Pakobaindi.HarbiyelilerinbiriErolEge,diğeriZihniÇetineridi.HemenevdekilerilehelalleşipHarbiye’yehareketettik,yoldaMeclisönündebirtankgördüm,Teğ.SavaşKilimcibizidurdurdu.Parolasordu.Benigörüncearabayıserbestbıraktı.
Harbiye’yedöndük,yokuştanaşağıyaBl.lermuntazaminiyorlardı,arabadanindimonlarıselamladım,hayırlıvazifelertemenniettim.Hepsineşeiçindeidi.GalipGültekinbenikarşıladı,tekrararabayabindik.Nizamiyeyeonmetrekalaindim.
BeniilkkarşılayanTurgutAlpagut,Bahtiyar
![Page 467: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/467.jpg)
Yaltaoldu.Hv.Alb.TuranÇağlardaboynumasarıldıöptüveoandakayboldu.Mektebinönükarmakarışıktı.TurgutBey’e“İçvedışemniyetialındımı?”dedim.OandaokulnöbetçiamiriTopYb.BehzatTanır’ıyanımagetirdi,elinisıktım.“Yarbayımihtilâlbaşlamıştır.Vereceğimemirlereaynenharfiyenriayetedilecektir”dedim.Okulunbütünnöbetçiheyetinizamiyeönündeidi.Çoğuöğretmensubaylardı,OkulNö.Sb.Nö.AmiriA.Nö.yzb.oandahiçmukavemetgöstermediler.NöbetçiSb.odasınaçıktım.“Gençöğretmenlerevazifeverilmesin,birodadaistirahatetsinler”dedim.KendimsağdakikoridordaKh.K.nınodasınagittim,yanımdamuhafıztalebeler,Pakoba,HakkıSümer,GalipGültekin,SelçukOkyay,CahitAksoy,TevfikÜnlüervardı.Osıradaradyoeldeğiştirdi.28.Tüm.Kur.Bşk.Yb.AliElverdikonuşuyordediler,radyoyukapattım.Bizimkilerşimdialırlar,dedim.
![Page 468: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/468.jpg)
AliElverdi’ninRadyodaKarşıKonuşmasıNot:TalâtAydemir’inanılarıarasındabulunmayanAliElverdi’ninkonuşmasısonradanalınarakbubölümeeklenmiştir.Elverdi’ninirticalenyaptığıkonuşmaMamakMahkemesigerekçelikararındaşuşekildeyeralmaktadır.
“MuhteremTürkMileti:
BurasıAnkaraGarnizonKomutanlığı,ben28.TümeninGarnizonKurmayBaşkanıyım.YarbayAliElverdi.Tekrarilanediyorum,bundanevvelyapılanişyanlıştı,şimdidüzelttik.Radyoevitekrarmuhafazaaltınaalındı.Ankarasükunetveselametekavuşturuldu.Bundanevvelyapılanüçbuçuktaneçapulcununsergüzeştçehareketiidi.Buhareketebuandasonverilmiştir.
Birliklersizehitapediyor:TürkOrdusuherkeskışlalarınadönsün,herkesikinciemribeklesin.
![Page 469: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/469.jpg)
TürkiyeCumhuriyetişerefliordusukara,hava,denizvejandarmakomutanlığıbütünTürkMilleti’nehitapediyorum.Ordumuzahitapediyorum.Herkeskışlalarınaçekilsin.Veistirahatinegeçsin.Bundanönceyapılmışolanharekâtsergüzeştlerinhareketindenbaşkabirşeydeğildir.Türkşerefliordusununşereflisubayvemensuplarıderhalyataklarındankalkmış,silahınasarılmış,yapılanbusergüzeştçehareketesonvermiştir.TürkOrdusuDemokrasi’ninaşığıdır.Milliiradeorduvemilletehusulegelenbizimhepimizegelenevladımızdır.BizMilliİradeninbekçisiyiz.Sonunakadarkanımızıvecanımızıvermeyehazırız.
MuhteremTürkMilleti:
Tekrarediyorum,bundanönceyapılanharekâtyanlışbirharekettir.Sonverilmiştir.Buhareketonlarınskandalıileneticebulmuştur.TürkOrdusudurumahâkimdir.TürkOrdusuderhalkışlalarınadönecek,geriemirbekleyecektir.Yayınaaradadevamedilecektir.”
![Page 470: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/470.jpg)
(Marşlardansonra):
“MuhteremTürkMilletisizeSilahlıKuvvetlerinsesiniduyuruyorum,SilahlıKuvvetlertamamendurumahâkimdir.TürkSilahlıKuvvetleriHükûmetinemrindedir.Bundanönceyapılananonslarveyayınlarbirkaççapulcununmarifetiydi,bunasonverilmiştir.ŞimdiSilahlıKuvvetlerbunlarıtoplamaklameşguldür.TürkSilahlıKuvvetlerivazifesininbaşındadır.Hükûmetinemrindedir.Hükûmetinicraatınasonverilmemiştir.Bundanöncekiyayınlartamamenyalanveyanlıştır.Hiçbirkimsetevkifedilmemiştir.Hiçbirhükûmetmensubutoplanmamıştır.Buhareketehiçbirordumensubukatılmamıştır.TürkOrdusuhükûmetininemrindeolarakbuyapılanisyanhareketini,silahçekmehareketinibastırmışveişbaşınagelmiştir.Birçokrivayetlerolabilir,bunlarınhepsiyalandır.Kandökülmemiştir.Harekâtıyapanlar3-5çapulcudanibarettir.OnlarındaharekâtınasonverilmişveTürkSilahlıKuvvetleridurumahâkimolmuştur.Hükûmetişbaşındadır.TürkSilahlıKuvvetleri
![Page 471: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/471.jpg)
Kara,Deniz,HavaveJandarmakuvvetleriemniyetmensuplarıhükûmetinemrindeveemirbeklemeküzerevazifebaşındadır.”
(Marşlardansonra):
“MuhteremTürkMilletibirbuçuksaatevvelRadyoevi’nibirsergüzeştveçapulcularistilaetmişlervesizeyalanneşriyatabulunmuşlaridi.TürkSilahlıKuvvetleribunlarıtoplamışvedurumahâkimdir.Endişeedilecekhiçbirmevzuuortadayoktur.Buçapulculartamamentoplanmıştır.Yalanlara,rivayetlereinanmayınız,bunlaraTürkSilahlıKuvvetleritamamendurumahâkimolup,hükûmetininemrindedir.TürksilahlıKuvvetlerivazifebaşındadır.MuhteremTürkMilletibundansonrakiyayınlarıyalnızuzundalgaüzerindenneşredeceğiz,kısadalgayasonveriyoruz.”
(MarşlardanSonra):
“MuhteremTürkmilleti:
Bundanikisaatöncebazısergüzeştçiler
![Page 472: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/472.jpg)
Radyoevinetaarruzederekistilaetmişlerveyanlışbeyanveyayınlardabulunmuşlardır.BunlarTürkSilahlıKuvvetleritarafındantamamentoplanmışvecezasıverilmeküzereadaleteteslimedilmiştir.TürkSilahlıKuvvetlerihükûmetininemrindedir.Hükûmettamamenişbaşındadır.TürkSilahlıKuvvetleriMilliİradeninbekçisidir.Demokrasininaşığıdır.Buyoldanaslahiçbirsilahlıkuvvetmensubuayrılmamıştırveayrılmayacaktır.TürkSilahlıKuvvetleriGenelkurmayBaşkanı’nınemrinibildiriyorum.
HerkesKıt’asınınbaşındaemirbeklesin,herkeskıt’asınınbaşındaemirbeklesin,herhangibirfevrîhareketetevessüledilmesin.TürkSilahlıKuvvetleridurumatamamenhâkimdir.Yalanneşriyatvededikodularainanılmasın.Hiçkimsetevkifedilmemiştir.Hiçbirkandökülmemiştir.SilahlıKuvvetlertamamendurumahâkimdir.Durumnormaleavdetetmiştir.Hükûmetişbaşındadır.Birazsonrahükûmetbaşkanı,DevletReisiveGenelkurmayBaşkanı’nınsesleriniduyacaksınız.”
(Marşlardansonra):
![Page 473: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/473.jpg)
“MuhteremTürkMilleti:
BurasıAnkararadyosu,TürkSilahlıKuvvetleridurumatamamenhâkimdir.Yapılanharekâtüçbeşçapulcununharekâtındanbaşkabirşeydeğildir.Buharekâttamamenbastırılmıştır.TürkSilahlıKuvvetleribütünsubaylarbirliğininbaşındabulunsun,AnkaraGarnizonKomutanlığıbirlikleri,AnkaraGarnizonKomutanlığıbirlikleri,EMASYA(Emniyet,Asayiş,Yardım)planıuygulansın,EMASYAplanıuygulansın.AnkaraGarnizonBirlikleriEMASYAplanıuygulansın.BenGarnizonKurmayBaşkanıYb.AliElverdi,EMASYAPlanıuygulansın.Ankaratamamenemniyettedir.TürkSilahlıKuvvetlerivazifesininbaşındadır.Hükûmetinemrindedir.Başbakanvazifesibaşındadır.Hükûmettamamendurumahâkimdir.Endişeedilecekhiçbirhususyoktur.”
(Marşlardansonra)
“MuhteremTürkMilleti:
Bundanönceyapılan,ikisaatönceyapılan
![Page 474: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/474.jpg)
bütünyayınlaryalanneşriyattanibarettir.TürkSilahlıKuvvetleridurumahâkimdir.Ankara’daendişeyemucipbirşeyyoktur.Hükûmetvazifesibaşındadır.Başbakanvazifesibaşındadır.GenelkurmayBaşkanı,KuvvetKomutanlığıhepsivazifeleribaşındadır.TürkSilahlıKuvvetleridurumahâkimdir.TürkOrdusuMilletininveHükûmetininemrindedir.TürkMilletiMilliiradeninbekçisidir.TürkMilletidemokrasininaşığıdır.TürkOrdusudemokrasininaşığıdır.Milliİradeye,kimseyeelsürdürmeyecektir,TürkSilahlıKuvvetleri.”
(Marşlardansonra)“
MuhteremTürkHükûmeti:
TürkSilahlıKuvvetleridurumahâkimdir.Bundanönceyapılanharekâtveyayınlaryanlıştır,yalandır.TürkSilahlıKuvvetleri,hükûmetininemrindedir.Hükûmetişbaşındadır.TürkSilahlıKuvvetlerihükûmetininemrindedir.Bundanönceyapılanneşriyatyalanveyanlıştır.BütünGarnizonbirlikleri.Ankaragarnizonbirlikleri,GenelkurmayBaşkanınınemrinitekrar
![Page 475: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/475.jpg)
ediyorum.EMASYAplanıuygulanacak...TürkSilahlıKuvvetleriGenelkurmayBaşkanı’nınemribütünbirlikkomutanları,birliğininbaşındaemirbeklesinler.VeEMASYAplanınıuygulasınlar.GenelkurmayBaşkanıvazifesininbaşındadır.BaşbakanveHükûmetErkanıvazifesininbaşındadırlar.Hükûmetdurumatamamenhâkimdir.”
![Page 476: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/476.jpg)
RadyoTekrarElDeğiştiriyorÇünkükarşımızdahiçbirkuvvetyoktu.Amanasılolduğunuanlıyamamıştım.MeğerRadyoevinenetrafikkıtasıgelmiş,nedeHarpOkulu’ndangönderilecekbindirilmişbölükgitmiş.TurgutAlpagut,BahtiyarYaltadameydandayok,hemennizamiyedebinmişolarakbekleyenBlk.’üaşağıyasevkettim.Üstğ.ErolDinçer(Geceninenkahramansubayı).BuBlk.ilegidipradyoevinitekrarzaptetti.AliElverdi’yitevkifedipgetirdi.Radyotekrarbizimanonsuvermeyebaşladı.02.30’akadardevametti.
ErolDinçer’inRadyodaİhtilâlKarargâhıadınaokuduğutebliği:
TürkSilahlıKuvvetleriİhtilâlGenelKarargâhıikinumaralıtebliği:
1.21Mayıs1963günü00saattensonraihtilâliçinverilenözelparolayıbilmeyenhiçbirvatandaşsokağaçıkmayacaktır.
![Page 477: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/477.jpg)
2.Aksihareketedenkimolursaateşedilecektir.İstanbul,AnkaravilayetlerindeşuandanitibarenÖrfiİdareilanedilmiştir.
TÜRKSİLAHLIKUVVETLERİİHTİLÂLKARARGÂHI
BuseferEtimesgutistasyonundanradyonunirtibatınıkestiler.HükûmetkuvvetleridiyeEtimesgut’tananonsabaşladılar.
![Page 478: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/478.jpg)
ŞansDönüyor:GenelkurmayBaşkanıSunay’ınRadyoKonuşmasıGenelkurmayBaşkanıSunayşukonuşmayıyaptı:
TürkSilahlıKuvvetleriHükûmetinemrindedir.Kara,Deniz,HavaveJandarmaKomutanlıklarıHükûmetidesteklemektedir.Talât’ın3-5adamıhüsranauğrayacaktır.Maceraperestlermuvaffakolamayacaklardırvecezalarınıgöreceklerdir.Bunlartoplanmaktadırlar.
OrgeneralCevdetSunay
GenelkurmayBaşkanı
İşteoandanitibarensubaylarda,kıtakomutanlarındabirçözülmebaşladı.Halbukikarşımızdahiçbirkıtayoktu.Subaylartanklarıbırakıp,bölükleribırakıpkaçmasaidi,hiçbirşeyolmayacaktı.Tekradyonunbukadartesirlibir
![Page 479: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/479.jpg)
silaholduğunuozamananladım.Mağlubiyetimizinteksebebiradyodur.
Busaattenitibarenşansartıkdöndü.İstanbul’dandahiçbirhaberalamadım.Orasıdaradyoeldeğiştirinceayağakalkanbirliklerhementersdönmüşler,asayişplanınıuygulamayabaşlamışlar.HarpOkulu’nabirçokgenerallerenterneedilerekgetiriliyordu.Hepsineiyimuameleettim.Silahlarınıaldırmadım.Okulungarnizonundaistirahatettirdim.Otobüsleredoldurupaşağıyavazifelerinegönderiyordum.Birhaylideherrütbedensubaygeliyordu.Çoğuvazifeistiyorlardı,güvenipveremedim.Tanımıyordum.Heleikincidefaradyobizegeçince:
Harbiye’yeparolayıbilmeyerekgetirildimdiyegelensubayakınıbaşladı.Bunlarikitaraflıhareketedensubaylardı.Yaşasıncinsinden.Saat03.30raddelerindeçokbunaldım.BusıralardaCevdetSunay’ınadınaradyodaşubildiritekrarlanıyordu.
HavadauçanTürkHavaKuvvetleritayyareleri
![Page 480: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/480.jpg)
HükûmetinveGenelkurmayBaşkanlığınınemrindeolarakhavadavazifebeklemektedirler.YolunusapıtmışbirkısımHarbiyelilerinveyanlışyoldaolanazınlığınderhalkışlalarınaçekilmelerinivesilahlarınıbırakmalarınıemrederim.AksitakdirdebütünSilahlıKuvvetlerlebirlikteyarımsaatekadarHavaKuvvetleritaarruzedecektir.
OrgeneralCevdetSunay
GenelkurmayBaşkanı
![Page 481: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/481.jpg)
SilahlıÇatışmaBirazevvel229.P.İrtibatSb.HâkimGökalpPusatgeldi.229.P.A.baştaRıfkıErtemolmaküzerealaytamplanagörehareketetmişti.Yb.RıfkıErtemogecetamkendisinigösterdi.%100vazifesiniyapançokkahramanbirsubaydı.KendimHv.KuvvetleriKh.’nakadaraşağıyaindim.ÇünküRadyoevinegidenHarbiyelilereateşediliyor,diyebirhabergelmişti.Yb.RıfkıErtem’iistettim,benimdegidipmüdahaleetmekten,bizzatoralardadöğüşmektenbaşkaçaremkalmamıştı.Hiçbiryardımcıyoktu.AslangibivazifegörenBnb.FethiGürcan,Üstğ.ErolDinçer,Yzb.TevfikSaltoğlu,Yb.RıfkıErtem,Asb.MünipTepeciveHarbiyetalebelerindenbaşkakimseyigöremiyordum.TamHv.K.Kh.meclisarasındakiyolüzerindeYb.RıfkıErtemilekonuşuyorduk.Radyoevinegidecekti.Emirveriyordum,etrafımızdaHarpOkulutalebelerivardı.30-40kadarHv.Kv.Kh.dadolugibibizeateşbaşladı.Hementalebeleretamsiperyaptırdık,fakatRıfkıbeyilebizayaktakaldık,kendimizikaybetmiştik,helebenvurulmayıçok
![Page 482: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/482.jpg)
arzuediyordum.FakatöldürmeyenAllahöldürmüyor,ayağımınucunayereçarpanmermileriçokgördüm.Mucizedemektenbaşkaelimdenbirşeygelmiyor.Ogeceyigörmeyeninanamaz.Birazsonraateşkesildi,okuladöndük,işlerpekiyigitmiyordu.Sabaholmaküzereidi.Saat05.30oldu.OkulakoşarakİzzetKözileHv.Bnb.NecdetÖz’üngeldiğinigördüm,sevinçleiştealbayımnihayetistediğinuçaklarıgetirdik,şimdiEskişehirHv.Üssünden(4)adetF-100uçağıhareketetti,geliyorlar,demeyekalmadı.Uçaklargeldi,nizamiyeyeçıktım,dörtuçakdaMeclisBinasıüzerineMuhafızA.Köşkedalıyor.Hv.K.K.veGenelKh.dalıyorlardı.Epeyuçuşyaptılar.İzzetKözbanaHv.K.Kh.ateşaltınabuuçaklarlaaldırtacağınısöyledi.HarbiyelileriKh.civarındançekindedi.BendeFethiGürcan’ahabergönderdim,hakikatenbirazsonrauçaklarHv.K.Kh.veGenelKur.makinelitüfekletarıyorlardı.HattabiruçakdaroketatışıyaptıamaHv.K.Kh.nınyanındakiaraziyedüştü,birmüddetsonrabuuçaklargittiler.Herhaldeakaryakıtlarıbitti.Saat06.00’dabuseferikiadet
![Page 483: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/483.jpg)
F-86uçağıgeldi,bunlarMürted’tenkalkmışhükûmetkuvvetlerineaitti.BunlardaHarpOkulu’numakinelitüfekiletaramayabaşladılar,oandabirtalebeşehitoldu.Epeyateşettiler,artıkvaziyetaleyhedönmüştü.BaktımAl.Nö.A.SabahattinAltınokgeldi.“Harekâtıdurduralımalbayım”diyerekyalvarıyordu.
Birazevveldebubinbaşıbenitevkifetmekiçintertibatalmıştı.Bağlıbirliklerden30-40kadarertoplamış,başındaSadıkYzb.İleNizamiyeyedoğrugeliyorlardı,talebelerbanahaberverdiler.HemenikiTomsonlumuhafıziledışarıyafırladım,gelenaskerlerekarşıyürüdüm,Yzb.geridönüpkaçtı.AskerlerinbaşındabirAssb.vardı.Çağırdımemirverdim,askerleridurdurdu.Tüfekçattırdım.Başınabirnöbetçidiktirdim,erlerigeldikleriyeregönderttim.Bununesasınıduruşmasafhasındaöğrendim.Kur.Bnb.SebahattinAltınokileNö.Yzb.Şendoğan’ısabahakarşıbazıtertipleregirdiklerinihaberalıncatevkifetmiş,birodayakapatmıştım.OradantelefonileGenelkurmay2.BaşkanıMemduhTağmaçileS.Altınokgörüşmüş,beni
![Page 484: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/484.jpg)
tevkifiçinemiralmış.OaskerlerimeğerYzb.Ziyaemirveripgetirtmiş,amamuvaffakolamadı.BuBinbaşıyıdamahkemesafhasındaiyicetanıdım.Çokbeceriksizbirkurmaysubay.(Hakkındaçokfazlabirşeyyazmayacağım.)
Saat06.30olmuştu.TeğmenAtillâAltugangeldi,“AlbayımhükûmetkuvvetlerineaitkuvvetlerHarpOkulu’nukuşatıyor,tanklaryokuştançıkıyorlar,ellimetrekaldı”dedi.Baktımçarekalmamıştı.Okuldakalıpteslimolmakistemiyordum,çarpışaçarpışagöğsümdenvurularakölmekistiyordum.Nizamiyedençıktık,yanımdaşuarkadaşlarvardı:Alb.GalipGültekin,Yb.M.PakobaveHakkıSümer,Alb.TevfikÜnlüerTeğmenAtillâAltugan,HarbiyelibirkaçarkadaşvemuhafızımErolEge.Bizdeokuldanaşağıyasoltarafdakikoruluktanyürüyerekindik,sağımızatanklaryolüzerinde,solumuzda229.P.Al.avcızincirindeateşederekilerliyorlardı.Bizinegörenvardı,nedeateşeden,köprüyekadarindik,oradansağtarafageçtik.Harbiyelilereterketmeleriiçinısrarettik,onlardaterkettiler.AtilladaGalipGültekin
![Page 485: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/485.jpg)
degitti,ErolEgebeniterketmemekiçinyalvarıyordu,onaüzerimdekibazıkâğıtlarıverdimyakdedim,yaktı.Odaayrıldı,gerikalanarkadaşlarlaTeknikÜniversitekapısınayürüdük.Yanımızdankıtalargeçiyordu,aldıranolmadı,geridöndükDikmen’edoğrudereiçindenyürüdükgeldik.Dikmen’eçıkanyolunkenarındafundalıklariçineoturduk.BusefersağımızdaMuhafızAlayıkoruyutarıyor,ateşederekHarbiye’yedoğruçıkıyordu.SolumuzdandörtmetrekadarötedekiyolkavşağındajeeplervızırvızırDikmen’edoğrugidiyorlardı,havadahelikopter,topçuuçaklarıuçuyor,biziarıyorlardı.Kimsebizigörmedi.Saat08.00’ekadaroradaoturduk,sondurummuhakemesiniyaptım:
![Page 486: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/486.jpg)
SivilOtoriteyeTeslimOlmaKararı“Olanoldumağlupolduk.Mukadderattanbaşkasıolmaz,gidipteslimolalım”.AstsubayMünipTepecibanayalvarıyordu,“Albayımdağaçıkalım.Bensizikaçırırım”diyordu.Benkabuletmedim.Yb.HakkıSümer“Genelkurmay’ateslimolalım”diyorduonudakabuletmedim.
“Bizsiviliz,ancaksivillereemniyet(polis)karışır,gidiponateslimolalım”dedim.Kararıuygulamakiçinoandageçenbirtaksiyiyoldançevirdik,hepimizbindik.DoğruHv.K.Kh.önündenEminsumahallesinegeçtik,burayaikiaskerîbarikatıaşarakgirdik.Kimsetanımadı.YarbayHakkıSümer’ievebıraktık,oradanMaltepecamisiyolunaindik,oradadaAlb.TevfikÜnlüerileAst.MünipTepeci’yibıraktık.Pakobailebirliktetam8taneaskerikordonuaşarakçokdolambaçlıyollardanKüçükEsat’aPakobalar’ageldik.Eveçıkıncaailelerimizbizigörünceşaşırdılar.“Ageldiler”diyesevindiler.
![Page 487: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/487.jpg)
Çünküradyodurmadan22Şubatçılar,asiler,imhaedildilerdiyeyalanhaberleryayıyordu.Tabiîbizisağgörünceşaşırdılar,Bizsevkihiçbirşeyyapmamışgibikahveiçtik,oturdukkonuştuk,çokyorgunidik.Birerodayaçekilipyattık,uyuduk.Tamsaat12.00olmuştu,polislerPakoba’yıtevkifetmekiçinevegelmişlerdibenimoradaolduğumubilmiyorlardı.Bendegiyindim,odadançıkıncapolislerhemşaşırdılarhemde“Talâtağabey,senburadamısın?”diyesevindiler.Polislereşuşartıkoştum:“Benancaksizeteslimolurum,başkasınateslimolmam.Askerlereteslimolmam”dedim.Sözverdilerevdençıktık.Polisarabasınabindim.Benigötürenpolisler,çokiyiinsanlardı.Hayatımıkurtardılar.
Çünküevinönündenhareketettikhemenarkamızdabeyazlı,sarılıbirhususiarababelirdi,içindeMerkezKumandanıOrhanÇokdeğervebirkaçtanemenfaatçisubayellerindeTomsonlarklaksonçalarakbizedurmamızıişaretediyorlardı.Ennihayetbizimarabanınönünegeçtiler,kendilerinitakipetmemizisöylediler.
![Page 488: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/488.jpg)
Benpolislere“Sakınbizionlarateslimetmeyin”dedim.Arabalarhızlagidiyordu,Genelkurmayistikametinedöndük,JandarmagenelK.lığıönündengeçtik.MerkezK.arabasıGenelkurmayönünegidenyolagirdi.Benhemenpoliseilerisürdedim,hızlauzaklaştık.Onlarkalakaldılar,arkamızadüştüler,amabizÇankayaEmniyetAmirliğiönünegeldiğimizdeancakyetişebildilerisedeişiştengeçmişti.Polislervebenarabadanatladık,burayagirdik.Doğru1.Ş.Md.yanınaçıkardılar.MerkezK.OrhanÇokdeğergeldi,benizorlaGenelkurmay’agötürmekistedi,amapolislervermediler.Odaşapşalşapşalbakakaldı.BirdebaktımSv.Alb.ReşitÇölok(MDO’cu)elindeTomson,odabirekmekpeşindekahramangibidolaşıyordu.Bucinsinsanlarıgörüncesubaylardannefretediyorum.Bunlarzamanındayanımızaselavatilegeleninsanlardı.Sokaktagörüncedeselamlamakiçinçırpınırlardı.AmaşimdiacababuhareketlerilegözegiripdebirAvrupaveyaTahran’agidebilirmiyimdiyeçırpınıyorlardı.EkremAcuner’in(MDO)teşkilatındauşakveköpekgibiçalışanlardanbiridebuydu...
![Page 489: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/489.jpg)
Polislerusulenüzerimiaradılar.Diğerbirodayaaldılar.Oradakısacabirifadeverdik.Birazsonraodayamuhafızolarakdörttanepolisgeldi.İkisiresmi,ikisisivil.SivilolanlardanbirtanesigençpartizantiplibirkimseveCHP’liolduğudakonuşmaveyüzündenakıyor.Hareketintasvipedilmediğini,fenaolduğunu,aklıncabenitenkitedip,kızdırmakistiyordu.Halinegülüpsoğukkanlıcevaplarveriyorum.Birşeyağzımdanalamıyor.Ennihayetdayanamadışudörtsualigüyaçaktırmadansordu:
1.Albayımharekâtmuvaffakolmadığınıgörüncekaçmayıveyaecnebibirsefaretesığınmayıdüşünmedinizmi?
“Hayır”dedim,“Birliderhiçbirzamankaçmaz,sefaretleregirmekdebanayakışmaz.Benyaptığımişinneolduğunubiliyorum.Milletimehesapvermeyehazırım,sonrahakikatlerkayıpolurdu”dedim
2.İntiharetmeyidüşünmedinizmi?
“İntihariradezâfiyetidir.Banayakışmazdı,
![Page 490: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/490.jpg)
bununiçindehiçbirsebepgörmedim”dedim.
3.Sizidamedileceksiniz,çolukçocuğunuzaheleaskeriokuldakioğlunuzahiçacımadınızmı?
“Benimidamedilipedilmiyeceğimbelliolmaz.Buişbildiğinizkadarkolaybirişdeğil,bizradyonunsöylediğigibi3-5çapulcudeğiliz,derinliğiolanbirkuvvetiz,buişdahabitmedi,bizimintikamımızıalacakbinlerceinsanvar.Benmemleketinkurtuluşuiçinbiridealeinanarakhareketettim.Buuğurdaçolukçocukdüşünülmez,zatenonlardabenimyaradılışımdadırlar,hiçdüşünmedimveacımamda”.
4.Pekikurtulur,kısmetolurçıkarsanızneyaparsınız?
“Derhalilkfırsattabiryenisini.Vegitseniburayagönderenlereraporunuyazver”dedim.Umduğucevaplarıalamadığıiçinpekmemnunolmadı,çünkügazetebültenlerinehükûmetbenimağzımdannedamethaberleriyayıpalay
![Page 491: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/491.jpg)
edemiyecekti.
![Page 492: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/492.jpg)
IV.KISIM
![Page 493: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/493.jpg)
AskerîCezaevineNakilBirazsonraGenelkurmay’danhâkimlergeldiler,kalabalıkbirodadailkhazırlıkifademialdılar.Kısaveözlüolarakhiçbirşeyisaklamadanherşeyiaçıkçasöyledim.Geceoldu.İlkkonulduğumodadapolisnezaretindebekliyordum.İçeribirkaçsivilpolisgirdi.YanlarındaYarbayPakobadavardı.İkimiziberaberaldılar,“kusurabakmaAlbayım”diyerekbileklerimizekelepçetaktılar.BunuMerkezKumandanıAlbayistedidediler.OandaAnkara,İstanbulveİzmir’deÖrfiİdareilanedildiğiniduymuştuk.Dışarıçıktık,bizigötürüyorlardı.KoridordaAlbayEminAratileAlbayYaşarBaşaran,Sv.Yb.ŞükrüİnançileAlb.OrhanAlpakınkelepçeliolarakbekliyorlardı.Aşağıyaindirildik.MerkezK.OrhanÇokdeğerhalimizebakarakzevktengülüyordu.Birhapishanearabasınabindirildik,içerdeYb.RıfkıErtem,Alb.TurgutAlpagut,Bnb.BahtiyarYaltavardı.Mamaktakiaskericezaevinegeceyarısındansonragetirildik,32No’lukoğuştaayrıayrıhücrelerekonularak
![Page 494: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/494.jpg)
kilitlendik.Uykusuzveyorgunduk,hemenuyuduk.SabaholuncakoğuştayanımdakihücredeÜsteğmenErolDinçeryatıyormuş.Istıraplariçindeydi.Çünküonu28.Tüm.MerasimBlk.K.Yzb.ErolTunçok,AliElverdi’ninemriile,askerlerecopiledövdürmüş.Hertarafıçürükiçindeidi.Bunuduyuncaçokfenaüzüldüm,karşımızdakiinsanlarınnekadarhainolduğunuanladım.BizievdengötürüppolislerinelindeneğerMerkezKumandanıAlb.alıpGenelkurmay’asokabilmişolsaydı,benimdesağçıkmamaimkânyoktu.EnazındanErolDinçer’indurumunasokarladı.Çünküsubaysubayafırsatdüşünceyukarıkademelereyaranmakiçinacımadanherşeyiyapıyordu.Bunuhapishanehayatındadagördük,fakatpolislerbizeçokiyimuameleettiler,aradaçokfarkvarmış.
Sabahleyinkalktıktanbirazsonraaskerkaravanasıileçorbageldi,hücreleriaçmadanaralıktanköpeklereyemekverircesinedağıtılıyordu.Çünkühapishanemüdürüöyleemretmişti.AliElverdi’ninsınıfarkadaşıidi.P.
![Page 495: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/495.jpg)
Bnb.NurettinIşıldarinsanlıktançokuzak,gaddar,zalim,cahilbirgardiyanbaşıydı.İnsanlaraeziyetetmektenadetazevkduyargibiydi.
![Page 496: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/496.jpg)
AliElverdi’ninTıynetiBirazsonraTüm.Kur.Bşk.Yz.AliElverdi,28.Tüm.birKur.Yb.ileberabergeldiler.Hadiseninenbüyükkahramanıolanbuzat,tekertekerhücrelerinönündengeçerekbenimönümegeldive:“Gördünmüorduyukimkarıştırıyormuş,seninkanınıbumemlekettedeğil,Moskofya’yagömeceğiz”diyehitaptabulunduve(tu)diyehücreyetükürdü.Bendegayetsakin“Obellideğildaha”dedim.Benimelimkolumbağlıidi,hücredekilitliidim,geceyihatırladım,ayaklarımakapanmışhayatınıkurtarmamiçinyalvarmıştı.Onayaptığımiyiliğinkarşılığınıişteinsanlıktanyoksunolarak,böyleâdiceödüyordu.BirTürksubayınınesirolanparmaklıkgerisindebulunaneskibirordusubayınayapacağımuameledeğildibu.Bentenezzüledipcevapvermedim,fakatişbundansonradeğiştivelayıkolduğumuameleyihaketti,benimyanımdakihücredeP.Alb.YaşarBaşaranvardı.Onadönüp“Sendebuadamainanarakpeşindengittinha,samankafalı”deyinceYaşarBaşaranfırladı“Seninkafanet
![Page 497: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/497.jpg)
dolu”dedi,Elverdi,Yaşar’a“eşşek”dedi,Yaşar’da“Eşşekoğlueşek,hayvanoğluhayvan”cevabınıverdi.Artıkherhücredenküfürleryağıyordu.
Tutunamadı,yanındabirKur.Yb.dahavardı,ardınabakabakaçıkıyordu.Yb.Pakoba,AliElverdi’ye“Gecealbayınayaklarınakapandığınıunuttunmu?”dedi.Koğuştanağzaalınmadıkküfürlerleyolcuedildi.Geldiğine,geleceğinepişmanolmuştu.Elverdi’yidahaöncedentanırım.BenHarpOkuluKumandanıiken,etrafımdapervanegibidönerdi.Hapishaneyegirmeyeselahiyetideyoktuama,cezaeviMüdürüP.Bnb.Nurettinsınıfarkadaşıidi,onakendisinigösterip,fiyakasatmakistemişti,amaişlertersinedönmüş,rezilolmuştu.
Hücrelerdebirölüsessizliğivardı.Herkeskarakaradüşünüyordu,yanımdayatanhücrearkadaşlarımaşunlarısöyledim:“Arkadaşlarartıkişbitmiştir.Bizehiçbirşeyyapamazlar.Eğerdüngecehükûmetkuvvetli,Ordubütünlüktaşısavehükûmetidestekleyecekdurumdaolsa
![Page 498: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/498.jpg)
idi,bizlerisabahakadarkurulanbirihtilâlmahkemesindekararabağlar,hepimizisabahleyinkurşunadizerlerdi.Artıkbutehlikegeçmiştir.BizleriHukukMahkemelerindetevdiettiklerinegöreişkolaylaşmıştı.”Bütünhücredekiarkadaşlarahitapederekbundansonrakitutumumuzhakkındaanafikirlerimibelirttim:“Bütünmesuliyetiüzerimealıyorum,amamahkemedeifadelerdehakikatlerdenayrılmayalım.Davayıkülolarakkurtarmayabakalım,gaye:Ölümcezasındanherkesinkurtulmasıdır.Hapisnekadarverirlerseversinlerkıymetiyoktur,zamanlatelafiedilir.Siyasîmahkûmlarınhapisteyatmamüddetleribellideğildir.Herkesvicdanıilehareketetsin,benbuyoldahareketedeceğim,kimseyedebaşkatürlübirşeysöylemeyeceğim.Burasınehapishanedirnemahkemedir.Herkesserbesttir”dedim.
Benprensiplerimdenşaşmadım.Bundansonradaşaşmam.BirkaçgünsonraTürkeş,Özdağ,Baykal,Akkoyunlu,DündarSeyhan’ınarkataraftakihücreleregetirildiğiniduyduk.Onlarınbizimlehiçilgileriyoktu.Buharekâtınşerefide,
![Page 499: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/499.jpg)
günahıdapür,22Şubatçılaraaitti.Onlargibibirişyapmadanböylepisipisineaynışartlarlahapishaneyedüşseidimçoküzülürdüm.Allahbizionlarınvaziyetinesokmamıştı.
![Page 500: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/500.jpg)
AskerîHapisanedekiİlkGünlereİlişkinDüşünceler24Mayıs1963günüSavcıHâkimBnb.TurgutAkanbeniçağırdı,ifademialdı.Sorduklarınıvehadiseleriolduğugibianlattım.Harekâtiçinkimlerehabervevazifeverdiğimisordu.Bendeoifadedeyalnızşuşahıslarısaydım:
Bnb.FethiGürcan,Yb.RıfkıErtem,Alb.YaşarBaşaran,Yb.HakkıSümer,Alb.TurgutAlpagut,Alb.TevfikÜnlüerİstanbul’dandaAlb.CevatKırcaveOsmanDeniz,birdeHavaİzzetKöz’üsaydım.TevfikSaltoğlu,İlhanBaş.
Bunlarınyakalandığımalumdu.Sonradançeşitlidedikodularyayıldı.Hattabirkısımlarıbenimdefterimdeisimlervarmış,oyüzdenyakalanıpbigünaholarakgelmişler,bengençlerieleveriyormuşum.Nelerneler.
30Mayıs1963günüevlerimizdenilkdefaçamaşırveelbiselerimizleihtiyaçlarımızgeldi.
![Page 501: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/501.jpg)
İlkdefaailemizileirtibatıkurmuş,onlarındahayattaolduklarınıöğrenebilmiştik.İlkgünlerintesirialtındaailelerimizedeherşeyyapabilirlerdi.Çünkübizekarşıduranlar,büyükbirintikamhırsıilehareketediyorlardı.
1Haziran1963günüCezaeviMüdürüBnb.NurettinIşıldar,avukattutmamıziçinistidailemüracaatetmemizibildirdi.Koğuştabirtelaştıraldı.Herkesneyapacağınışaşırdı.Ortayanefikirlerdöküldü.
Benavukatiçinistidavermiyeceğimisöyledim.SebebinideyazarakÜstg.ErolDinçer’ebildirdim.Hücrearkadaşımgençolmasınarağmenenolgunhareketedenbirarkadaştı,çokseviyorum.Sebepşudedim:
Deftereyazdığımıokuttum:
1.22Şubatolaydolayısıyledavamızıkabuletmişavukatlarımvardır.
2.Böylebirhalkarşısındagerekavukatlarımgereksesevdiğimarkadaşlarımimdadıma
![Page 502: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/502.jpg)
kendiliklerindengelmeyecekiseleryenilerinidebulmakiçinhiçuğraşmam.Çünkücemiyettekiinsanlarakarşıitimadımkalmamıştır.Kendigücümleyapacağımsavunmamınkıymetidahabüyüktür.İyigündostlarınaihtiyacımyoktur.
3.Hayattainsanlarşuüçpensibedikkatetmelidir:
a.Birbirineitimadetmek,inanmak,
b.Sadakatieldenbırakmamak,vefakârolmak,
c.Vazifesinifedakârcayapmak,vicdanıilehareketetmek,geçmişgünleriunutmamalıdır.
Busatırlarıbanayazdıranbirhaftalıkhapishanehayatındadönenkulisfaaliyetlerindenedindiğimhisidi.Mahkemesafhasındayanılmadığımıanladım.
4Haziran1963günüsaat12.00’desontahkikatınaçılmasıhakkındasavcınınkararnamesibizlereverildi.7Haziran1963günüdemahkemehuzurunaçıkarılacaktık.
![Page 503: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/503.jpg)
Savcınıniddianamesiniokuyan,istenencezalarıgörenleryavaşyavaşbozulmayabaşladılar.
Mahkemedecanvecezakorkusundanherşeyinkâredilmeyebaşlandı.Mahkemedeinkâr,hukukîbakımdanşahıslarıncezalarınınazalmasıiçinnormalkarşılanabilirdi.Fakathapishanekoridorvekoğuşlarındahiçbirşeysöylenmemiş,planlamadanoksanlıkvarmışgibi,hakikatlerisaklıyarakyalanıinsanıngözünebakabakasöyleyen,şahıslarhakkındadedikoduyapan,bizzatharekâtplanınıbendenöğrenenarkadaşlaranediyeyimbilmemki.Üzüldüğümnoktabu.Tenkidevesuçlamayagelinceherkesaslankesiliyor.Amaogecevazifesiniicrasafhasındayapamayanlarhiçvicdanazabıduymuyormu?Amazamanlayaralarsoğuyacak,acılargeçecek,neticedemahkemedenümitettiklerigibiçıkmayacak.Ozamanbugibidedikoducularacabanasılhareketedeceklermerakediyorum?Ovakitdeihtilâlciolarakkahramanlıklarınıkimbilirnasılanlatacaklar.Yaşayanlarbunlarıhepgörecekler.Ozamaninsanlardandahaçoknefretedecekler.
![Page 504: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/504.jpg)
Hayatgrafiğiherdevirdezayıfkarakterliinsanlariçinböyleinişliçıkışıolmuştur.Normaldir.
Savcınınhakkımızdahazırladığı“İddianame”şuşekildeydi.
![Page 505: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/505.jpg)
İDDİANAMENot:Savcılığınhazırladığıiddianamedekibazıterimvedeyimlerbazenyanlışdaolsa,aslınadokunulmamıştır.
![Page 506: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/506.jpg)
Giriş27Mayıshareketi,meşruiyetinikaybetmişveTürkMilletiniDemokratiksistemelayıkgörmeyenbirzihniyetekarşımilletindirenmehakkını,TürkSilahlıKuvvetleri’ninaracılığıilekullanmasındandoğmuştur.DemokrasiinancınasamimiolarakbağlıTürkSilahlıKuvvetlerininaracılığıilekullanılmasındandoğmuştur.DemokrasiinancınasamimiolarakbağlıTürksilahlıKuvvetleri,hukukdışıtutumubertarafederekDemokratikbirrejimegirdiktensonraonuntebcilelayıkhareketibirtakımunsurlartarafındanistismaredilmiş,ancakbuzihniyetintemsilcileridemokratikrejimeinatlabağlıolanlartarafından13Kasım1960tarihindeakimbırakılmıştır.
15Ekimseçimlerindensonra,27Mayıs’tamenfaatlerihaleldarolanveyatürlütutumlarındandolayıhesapvermeyemecburolangrubunhaksıztaarruzlarıOrduiçinde,kendibünyeleritemizvevatanseverinancıilebağdaşamamışvehaksızlıklaragöğüsgerme
![Page 507: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/507.jpg)
devriniyaşamayabaşlamıştır.Birkısımsiyasîlerveonlarınmürevviçleriorduyuyıpratmak,parçalamakvesiyasîemellerinealetetmekistemişlerdir.Bunlardan22Şubat1966tarihindepatlakverenhadiseninfailleri,bunusilahlıbirayaklanmaşeklindeyapmayayeltenmişler,fakatOrdununbüyükkitlesininazimveiradesikarşısındaemellerinemuvaffakolamamışlardır.
Bukesinyenilgidensonramilletidaresininuyarıcıvetedaviedicidiyevasıflandırdığıafmahiyetindekiatifetidahimuhteriskimselerigaflettenayırmamış,çokgeçmedenintikamcıvegericiunsurlarındamaksatlıtahrikleriyleorduyuayırıcıfaaliyetlerikesafetpeydahetmiştir.Budevredediğerbazıihtilâlcigruplarındabunaparalelbazınoktalardabirleşenfaaliyetlerimüşahadeedilmiştir.
Üçayrıkoldaçalışanvebirbirleriylebirleşmegayretiiçindeolanihtilâlcigrupların,Ordunungençkuşaklarınanafizolmateşebbüsleriolmuştur.
Anayasayıtağyirveilgayavebukanunla
![Page 508: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/508.jpg)
müessesMeclisveSenatoyumüncer20/21Mayıshareketidebugruplardanbiriolan22Şubatçıların,diğerlerinetekaddümetmeyolundakiaceleciümitlerindendoğmuşveyineOrdununsarsılmazimanıkarşısındabertarafedilmiştir.AncakVatanveMilletsevgisindenyoksunkimseler“HARBİYELİALDANMAZ”parolasıaltında27MayısıyaratanHarbiyeli’yiiğfaletmişler,suçateşvikveiştirakinitemindebeisgörmemişlerdir.
TürkSilahlıKuvvetleri’nindemokrasiyekesininancıvemutlakdisiplinanlayışıiçersindemenşeineredengelirsegelsinparçalayıcı,gerici,sinsifaaliyetlerintamkarşısındabulunmasısebebiylegafilteşebbüslerinOrduiçindemakesbulmasınahiçbirzamanimkânolmayacaktır.Ordu,vatanınyükselmesi,içvedışemniyetinkorunmasıiçinAnayasa’yabağlılığınıveonunkurduğunizamınyaşatılmasınakararlıolduğunumükerrerenispatetmiştir.
![Page 509: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/509.jpg)
OlayınMahiyetiveTarihçesiYukarıdabelirtildiğiveçhilemenşeini27MayıssonrasımünfesihbiriradeninmütebakiunsurlarınınhukukdışıtutumundanalanveOrduiçindeaslamakesbulmayanihtilâlcigrupların,şahsiihtiraspeşindekoşankimseleriliderkabuletmesicalibidikkattir.DemokratikrejiminişleyişinimemleketiçinçıkmazbiryolkabuledenvebubahaneileşahsiemelleriniortayakoyanmuhteriskimselerinaslındaAnayasaveDevletnizamınakarşıbulunduklarıaşikârdır.Yollarıvevarılmakistenendiktarejimiarzularımüşterekolmaklaberaber,prensiplervetatbikatbakımındanfarklartaşıyanbugruplarteşhisvetahliledebilmekiçinherbirininayrıayrıtetkikindezaruretvadır:
![Page 510: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/510.jpg)
1-BİRİNCİGRUP:(22ŞUBATÇILAR)22Şubat1962günüHarpOkuluKomutanıveogününihtilâllideriolduğunuiddiaedenTalâtAydemir,mağlupvealdatılmışolanHarbiyelileresonolarakşöylesöylüyordu:
İhtilâldurmuştur,fakatbitmemiştir.Yinebaşınızdabenolacağımveihtilâliberaberyapacağız.
TalâtAydemirve22Şubat’taemekliyesevkedilenarkadaşları;Milletinatifetiolanafkanunundansonraihtilâlarzularınıtatminyoluylatekrarorduyadönmekçabasınakapılmışlardır.Birtaraftanaçtıklarıidaridavalarlahaklarınıararkendiğertaraftandateşkilatlanmayabaşlamışlardır.Mucibimemnuniyetolancihet,69kişidenibaret22Şubatçılarınbirkısmınınbuihtilâlarzusunudahabaşlangıçsafhasındaterviçetmeyerekçekilmişolmalarıdır.
![Page 511: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/511.jpg)
1-TeşkilatınKurulması:
Teşkilatınkurulmasıyolundakiçalışmalar22Şubat’tan2-3aysonrabaşlamışolupbaştaTalâtAydemirolmaküzereihtilâldevazifealanşahıslardanemekliKurmayAlbayEminArat,DündarSeyhan,AsımMutludoğan,NecatiÜnsalan,EmekliBinbaşıBahtiyarYaltaveEmekliDz.Yü.Müh.AlbayGalipGültekin,EmekliKur.AlbayTurgutAlpagut,EmekliBinbaşıKadriÇıtakaralarındayaptıklarıbirtoplantıdatakipedecekleriyoluveplanıhazırlamakistemişlerdir.ButoplantıdaEminAratBaşkanlığa,DündarSeyhanGenelSekreterliğe,AsımMutludoğanMuhasipliğeseçilmiş,TurgutAlpagutileKadriÇıtakyedeküyeolaraktayinedilmiştir.Ancak,başkanlığaAydemir’inseçilmemişolmasıTeğmen-Üsteğmen-Yüzbaşı-Binbaşırütbesindebulunan22Şubatemeklilerinitatminetmemişvehoşnutsuzluk,emekliSv.BinbaşıFethiGürcantarafındanihtilâlErkânıHarbiyesi’neduyurulmuştur.Bumesele,liderlikmevzuatındakiihtilafınmenşeiniteşkilederek,
![Page 512: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/512.jpg)
Aydemir-DündarSeyhanayrılığınındoğmasınasebepolmuştur.NecatiÜnsalan,Dündartarafınıiltizametmişisedebuihtilafihtilâlcilerintamamendağılmasınıdaintaçetmemiş,münasebetvediğerihtilâlgruplarıylatemasısağlamaktabuikişahısroloynamışlardır.
2-TeşkilatınGenişlemesi:
AralarındayapılanbaşkanseçiminerağmenbilfiilliderliğideruhteedenAydemir’inkendiarkadaşlarındanitimatettiğişahıslarıAnkara’dakibirlikleretemasiçintavzifetmesibirincisafhayıteşkiletmektedir.Buşekildekiteşkilatlanmaya“ÇENGELSİSTEMİ”dedenmekteolupmahiyetiitibariyleçengelolanşahsınobirlikiçindebirsubaylatanışıpteşkilatkurması,ihtilâldenevvelhazırlananveihtilâldeverilenvazifeyiyaptırmaktanibaretir.
BucümledenolarakAnkaraiçindekibirliklereveİstanbulteşkilatınaatılançengeldurumlarışöyledir.
a)TankOkulu:
![Page 513: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/513.jpg)
BubirlikletemasıevvelceokulayakınbiryerdeolanSüvariGrupKomutanlığıyapmış22ŞubatEmeklilerindenBinbaşıFethiGürcanileemekliSüvariÜsteğmenErolDinçeryapmıştır.FethiGürcan,OkulPersonelŞubeMüdürüPrs.BinbaşıÖmerTekebaş’ınkayınbiraderidir.OkuldabukanallakurulanteşkilataTankYüzbaşısıFeridunErman,TankÜsteğmeniİlhanBaş,SüvariYüzbaşıMehmetGül,SüvariYüzbaşıSedatÜnaliltihaketmişlerdir.
b)229’uncuPiyadeAlayı:
Bubirliğeçengel,eskiMerkezKomutanmuaviniolup22ŞubatemeklilerindenAlbayYaşarBaşaran,emekliYarbayHakkıSümer,emekliTeğmenTevfikEcemişileemekliYarbayRıfkıErtemtarafındaneskiMerkezKomutanlığıhâkimiiken22Şubat’tansonraalayatayinedilenhâkimÜsteğmenZiyaGökalpPusat’aatılmıştır.BuşahsınalayiçindekurduğuteşkilataP.BinbaşıHüsamettinPaksoy,P.YüzbaşıNüsretKarakaş,P.ÜsteğmenMehmetEsengül,P.TeğmenMetinAkpınargirmiştir.
![Page 514: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/514.jpg)
c)GenelkurmayKışlaKomutanlığı:
BubirliğeçengelemekliAlbayYaşarBaşaran,emekliYarbayHakkıSümerileemekliYüzbaşıTevfikSaltoğlutarafındanatılmışolupTevfik’insınıfvesamimiarkadaşıP.YüzbaşıGökalpKasapoğlueldeedilmiştir.Kışladahilindeteşkilatıngenişleyemediğianlaşılmaktadır.
d)JandarmaSubayOkuluveJandarmaBirliği:
BirliktekikancaAlbayYaşarBaşaran,FethiGürcanbizzatTalâtAydemirtarafındanJ.BinbaşısıKemalKâhyaoğlu’natakılmışvebusubaykendiiçteşkilatınaJ.TeğmenAbdullahYılmaz’ıithaletmiştir.
e)28’inciTümenTopçuKomutanlığı:
Bubirliğeçengel,evvelce28’inciTümenAğırlıklarKomutanıolup,22Şubatemeklisi,AlbayTevfikÖnlüerveemekliAlbayYaşarBaşarantarafındanTop.YüzbaşıMetinSüer’eatılmakistenmişisedemuvaffakolunamamıştır.
![Page 515: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/515.jpg)
f)RiyaseticumhurMuhafızAlayı:
BuAlayınkritikdurumusebebiyleondanziyadebağlıbirliğiolanMeclisMuhafızTaburunaFethiGürcantarafındançengelatılmışvebuçengelFethi’nineşiitibarileakrabasıP.ÜsteğmenKadirYıldırım’aisabetetmişvebusubaytarafındanaynıbirliktegörevliGüverteÜsteğmenErolIşıltanteşkilataithaledilmiştir.
g)AnkaraMerkezKomutanlığı:
EskiMerkezKomutanmuaviniAlb.YaşarBaşaranvebizzatTalâtAydemirtarafından,İnzibatKıt’aK.P.Bnb.NecmiAcar’açengeltakılmakistenmiştir.Ancakbunamuvaffakolunamamıştır.
h)HarpOkuluKomutanlığı:
Okulunsubaylarınaçengelatılmasınalüzumgörülmediğiifadeedilmişisede,hakikatteHarpOkuluikincisınıföğrencilerindenÖnderAydınlı,ZihniÇetinerveNezihiFıratileAydemir’inçoksıkıtemasıolduğuvebu
![Page 516: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/516.jpg)
öğrencilerinsistemlibirşekildefaaliyetgösterip,Aydemir’denokulaveokuldanAydemir’ehabertaşıdıklarıanlaşılmıştır.
i)HavaKuvvetleriKomutanlığı:
Bukuvveteçengel,emekliHv.Bnb.İzzetKöztarafındantakılmakistenmiştir,ancakyüksekkademelerenüfuzimkânıbulunamayınca,Hv.Bnb.CemalÖzdemirveHv.Bnb.NecdetÖz’denilerigeçememiştir.
j)DenizKuvvetleriKomutanlığı:
DenizKuvvetleri,Ankara’dasadecebirkarargâhhalindeçalıştığındanburadabirteşkilatkurulmasınalüzumgörülmemiştir.İstanbulteşkilatınadahilEmekliAlbayCevatKırca’nın,DenizVurucuKuvvetleriileDenizHarpOkulu’nuorganizeettiğianlaşılmıştır.
k)JandarmaGenelKomutanlığı:
Bukomutanlığaçengel,TurgutAlpagutvasıtasıileJ.Um.K.lığıKur.Bşk.Alb.RumiAhıskalı
![Page 517: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/517.jpg)
’yatakılmakistenmişisede,muvaffakolduğunugösterenbirdelilerastlanmamıştır.
l)28’inciTümenKomutanlığı:
BukomutanlığındiğerikibirliğeçengeltakıldığıiçinKarargâhınaçengeltakılmasınalüzumgörülmemişvebirazdatehlikeliaddedilmiştir.
m)OrdonatAnaDepoKomutanlığı:
BubirliğeçengelemekliP.YarbayHakkıSümervasıtasıylaP.YarbayTacettin
Gürler’etakılmakistendiğiiddiasısübutavarmamıştır.
3-22Şubatçılarınkendiiçfaaliyetleri
Bubirliklereyukarıdaaçıklandığışekildeçengeltakıldıktansonrakendiaralarındakibirlikveberaberliğinbozulmamasıvedevamıhususunadaehemmiyetverilmiştir.Bucümledenolarak,Orduyadönmeleriniteminiçinmüşterekgayretsarfettiklerigibi,emekliyesevkedilenlere
![Page 518: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/518.jpg)
yardımfonualtındatoplananparalarıdağıttıklarıeldeedilenbelgelerdenanlaşılmıştır.İstanbul’daCevatKırcatoplananparalarımerkezegönderdiğigibi,bazıokullarınvesivilşahıslarınehemmiyetlimiktardayardımdabulunduğumüşahadeedilmiştir.(Aydemir’eaitVerdiTicaretLtd.Şirketibaşlıklınotdefterinden)buparaların22Şubatçılarıbirliktenayırmamayamatufendağıtıldığıaşikârdır.Bütünbugayretvemaddiavantajlararağmenbirkısım22Şubatçılarınbidayetteaklıselimlerinikullanaraktertiplerealetolmadıkları,teşkilatdışıkaldıklarımüşahadeolunmuştur.
4-22ŞubatçılarınGayesi:
22Şubatçılarınihtilâlhazırlayanvetatbikmevkiinekoyanlar,buhareketleriniOrdulehineyapılmışgibigöstermektemayülündedirler.Oysaki,bufaaliyetlerinçalışmaşekillerivehazırlıkplanlarınagöreAnayasa’yıilgayamüncerbirhareketolduğuTalâtAydemirveFethiGürcan’ınifadelerindenveAydemir’inevindeyapılanaramadaeldeedilen44/Asıranumaralıvesikadanaçıkçaanlaşılmaktadır.
![Page 519: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/519.jpg)
Demokrasinizamınınyıkılmasıdemekolanbuhareket,müspetsafhayaintikaledebilmişolsaidi,mutasavverDevletidareşeklinegörebaştabirDevletReisivebunabağlıAskeriidarecilerdenmüteşekkilAskericuntavebucuntayabağlısivilşahıslardanmüteşekkilbirkuklahükûmetile(M.K.)ifadeliihtiyacagöreteşkilve10kişiyekadarkadrosuolabilenbiridaresistemikurulacaktı.CuntavegüvenlikkomisyonuileM.K.teşkilatımemurstatüsünetabiolupicabındadeğiştirilebilirkaydınıihtivaetmektedir.Şusistemdahilindeişleyecekbirdevletmekanizmasınınhangidemokatikanlayışınmürevviciolacağışüphelerledoludur.(HatıraDefteriiçindeki44/Asayılıvesika)
Buvesikalarlabirlikte(Türkiye1963)ajandasındayazılı,birkısmıtaayyünetmiş,fakatrumuzlaifadeedilenhazırlayanların,“BizimOrduyadönmekveeskivazifelerimizetayinileşerefimizikurtarmaktanbaşkasiyasîemelimizyoktur”demelerindesamimiyetunsurundanzerreyoktur.Bütünbuizahattananlaşılacağıveçhile20/21Mayısolayınaiştirakvebuihtilâli
![Page 520: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/520.jpg)
ErkânıHarbiyesi’ylesevkveidareedenlerinAnayasa’yıtağyir,tedbilveilgaileMeclisveSenatoyucebrendağıtmayavefeshematufgizliCemiyetteşkilettiklerikat’iyetlesubutavarmıştır.
5-HazırlıkHareketlerivePlanlar:
İhtilâlinlideriolanTalâtAydemir’inhazırlıkhususunda(Çengellere)verdiğiemirlerharicindekalanharekâtplanlarınındoğrudandoğruyakendisitarafındanhazırlandığıveFethiGürcan’amalumatverildiğianlaşılmaktadır.FethiGürcan’ınhazırlıksafhasındakirolübüyükbirönemtaşımaktaolup,vazifeicabıgittiğiİstanbul’da,oranınteşkilatbaşkanıEmekliKurmayAlbayCevatKırcailetemasıdateminettiğiveteşkilatınbinbaşırütbesinekadarolankısmınınreysahibivesözcüsüolmasıbakımındanyapılanhareketleriaşağıyaintikalettirmektedir.
İhtilâletekaddümedenaylardabilhassaNisanveMayısaylarındaAydemir’inevindeTurgutAlpagut,GalipGültekin(buşahsınaslında22ŞubatçıolmayıpDenizKuvvetlerindeçalışmakta
![Page 521: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/521.jpg)
ikenemekliolmuşve22Şubatçılarailtihaketmiştir.),YaşarBaşaran,FethiGürcan,RıfkıErtem’iniştirakileveyabuşahıslardanbirveyabirkaçınınhuzurundatoplantılaryapıldığı,çengellerinteminettiğisubaylardanbirkısmınınAydemir’etakdimedilipgereklihazırlıktalimatıverildiği;ayrıcaYaşarBaşaran’ıntemaskurduğuevemekliYarbayRıfkıErtemtarafındandirijeedilen229’uncuPiyadealayındanteminedilenşahıslarlaTandoğanMeydanı,GençlikParkı,StadyumKapısı,Keçiören’debuluşmavetanışmatoplantılarıyaptıkları,butoplantılardagerekharekâtplanınıntatbikivegereksemuhtelifbirliklerdengelensubaylarınbirbirleriyletanıştırılmasıteminediliphareketinşumulühakkındabuşahıslaraitimattelkinettirilmekistendiğitespitolunmuştur.
TalâtAydemirtarafındanaçıklananhareketplanınagöreçengelatılanveyamuvaffakolunamayanbirliklereverilenvazifelerşöyleidi:
a.TankOkulunaverilenvazife:
![Page 522: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/522.jpg)
20/21Mayısgecesisaattam23.30’dauçaklaryetişemediğitakdirdeaynısattetanklarınhareketiihtilâlinbaşlangıçsaatiniilanetmişolacaktı.BubakımdanTankOkulunaverilenvazifehemdahafazlaönemkazanmış,hemdeençokiştirakinburadansağlanmasıyoluihtiyaredilmiştir.BuradanhareketedecektanklardanikisiGenelkurmay–HavaKuvvetlerikavşağında,birtank,Kızılay’da,üçtankRadyoevinde,üçtankKavaklıdereAmerikanseferininbulunduğuyerdevegerikalantanklarHarpOkulu’ndaihtiyatlakalarakbulunduklarıbölgeninemniyetinisağlayacaktı.
b.229’uncuPiyadeAlayınaverilenvazife:
Alarmailebirlikteşehirdışınaçıkacak,Konya-PolatlıyollariyleYenimahalle’dekiİstanbulKöprüsünükapatmaksuretiylegirişveçıkışamaniolunacaktı.
c.GenelkurmayKışlaKomutanlığınaverilenvazife:
MilliSavunmaBakanlığıileGenelkurmay’ın
![Page 523: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/523.jpg)
emniyetiniteminederekdışarıdaniçeriyekimseyibırakmıyacaktı.
d.JandarmaSubayOkuluvebirliğineverilenvazife:
Radyoevi,Başvekâlet,DahiliyeVekâleti,ElektrikSantralı,TrafoMerkezinikontrolaltınaalacaklar;ayrıcabirkısımmuhafızerlerleJandarmaAstsubayOkuluöğrencileribirçokgeneralinoturduğuNamıkKemalMahallesinikuşatacak,evlerdeniçeriyevedışarıyakimseyibırakmıyacaktı.
e.28’inciTümenTopçuKomutanlığınaverilenvazife:
Birlikleriyle28’inciTümenGarnizonununemniyetiniteminedecek,içerdendışarıyavedişardaniçeriyekimseyisokmayacaktı.
f.HavaKuvvetlerineverilenvazife:
MürtedüssüeldeedilemediğiiçinMerzifon’dankalkacakuçaklar23.30’daAnkara’dave
![Page 524: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/524.jpg)
Bandırma’dankalkacakuçaklaryineaynısaatteİstanbul’daihtilâlinbaşladığınıbildireceklerveuçuşyaparakmoraltakviyesindebulunacaklarveyahususibirvazifeverilirsebunuyapacaklardı.
g.DenizKuvvetlerineverilenvazife:
İstanbul’daCevatKırca’nıntemasteminettiğiDenizKuvvetlerininvurucukuvvetiveDenizHarpOkuluİstanbul’dakiharekâtıdestekleyecekti.
20/21Mayısharekâtınaaldatılmışelemanlarıiştirakettirilmiştir.İşte22Şubatçılardiyevasıflandırılanbuihtilâlcigrubun21Mayıs’tanevvelkidurumlarıvegayeleribuşekildetezahürediyordu.
![Page 525: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/525.jpg)
II-İKİNCİİHTİLÂLGRUBU(ONDÖRTLER):27Mayıs’taorduiktidarıelegeçirdiktensonraMBK’yıteşkiledenzevatınmühimbirkısmı,verdiklerisözeuygunolarakbiranevvelDemokratikdüzenegirmeçabasıgösterirlerkeniçlerinden14kişiseçimsizolarakiktidardakalmakarzusunuizharettiklerinden13Kasım1960tarihindenMBK’dantasfiyeyetabitutulmuşlardır.Hariciyevekâletinindışgörevlerinemüşavirolaraktayinedilen14’lerinyurtdışındabirbirleriyletemaskurduklarıgazetelerdedahiilanedilmişti.Netekim14’lerdenbazılarınınBruxelles’deyaptıklarıtoplantıda,Türkiye’yedöndüktensonratakipedecekleriharekettarzımüzakeremevzuuolmuş,ancakOrhanKabibayileAlparslanTürkeş,Türkiye’dekifaaliyetiçinliderlikmevzuundaanlaşamamıştır.Fakat14’lerinbiriçmeselesitelakkiedilenbudurumumumiefkâraaçıklanmamışveherferdinmüstakilbirsiyasîyoltakibindeserbestbulunacaklarıilanedilmişti.
![Page 526: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/526.jpg)
14’lerin,aslındakendilerinikoparanarkadaşlarınakinbesledikleri,hembidayettefikirleriniterviçetmeyenOrduüstkademesininveHükûmetinintutumunutenkidmevzuuyaptıklarıbiliniyordu.NetekimTürkeş,yurdadöndüktensonraverdiği2Mayıs1963tarihlibeyanatında“BirtaraftanMilletçoğunluğununitimatındanmahrumsiyasîbirekip,27Mayısıistismaretmevedemokrasirejiminyabancıunsurlardaiktidarvetahakkümüdevamettirmeçabasıiçindedir”demeksuretiylevebaşkabirbeyanatındaise,“Millet,itimadınamazhar,itibarlıbirhükûmetveadil,çalışkan,faziletlibiridareistiyor,milletkadrindesorumluolanlaronundava,istekveıstıraplarınakarşıhissizveilgisiz,kendihasisveharisemellerinigerçekleştirmekiçinmilletibölmevebirbirinedüşürmeveDevletinteminatıolanmüesseselerikendizümrevimenfaatlerinealetetmevebaltalamagayretiiçindedir”dediktensonrailkçarelerolarak,bugünküHükûmetBaşkanı’nınçekilmesi,MilliKoalisyonagidilmesitavsiyeedilmektedir.Bütünbukonuşmaların,hükûmetiişgörmezhalesokmayaçalışansiyasîekipleri,
![Page 527: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/527.jpg)
gayrimemnunlarıkenditarafınaçekmekvebölücüfaaliyetidevamettirmekarzusunamaksurolduğugözdenkaçmamıştır.14’lerinihtilâlciolduğuunsurfaaliyetlerinmenşei13Kasımolayındansonrabaşlamaklaberaber,asıltaazzuyuTürkiye’yedöndüktensonrabaşlar.Bufaaliyetlerişuşekildehülasaedilebilir.
a)14’lerinsiyasîfaaliyetvetemasları:
KendilerinikendibünyelerindenkoparıpataneskiMBK’yakinleriolduğuifadeedilen14’lerin,buarada27Mayısistismarcılığındanhaylizarargörmüşolaneskiarkadaşlariylemuhteliftemasveyaklaşmalarıolmuştur.Bilhassa14’lerin,HaydarTunçkanat,MucipAtaklı,EmanullahÇelebiilemünasebetleriveihtilâlcigruplarlakapalıveyaaçıktemaslarakadaruzandığıhissinivermiştir.
14’lerinsiyasîfaaliyetortamı,yabirsiyasîpartiyeintisapveyasiyasîbirdoktrinderneğikurmaşeklindetezahüretmiştir.Siyasîpartilerdenbirindenteklifalındığıhaldebunlarailtihakayanaşılmamış,ancaksiyasîbirdernek
![Page 528: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/528.jpg)
formülüaltındailkihtilâlteşkilatıhazırlanmışve27Mayıs1963günübuderneğinAnkara’daaçılmasıkararlaştırılmışidi.HazırlanantüzüğegörebütünTürkiye’yeşamil,teşkilatlıbirakademiksiyasîdernekşeklindetezahüredecekolanbuteşekkül,umdelerigenişhalkkütleleritarafındananlaşılmayabaşlanıncasiyasîbirpartihalineifrağedilecekti.Haddizatındabumaskealtındaçalışırgörünereksinsifaaliyetlerdebulunmakisteniyordu.
14’lerdebugayeyiteminiçinteşkilatlanmayabaşladılar.HazırlıkplanlarıAlparslanTürkeştarafındanhazırlanıyorveperdeönüfaaliyetleriMuzafferÖzdağtarafındanicraediliyordu.Türkeş’inevindeyakalananveözeldosyasının45numaralıevrakınıteşkiledenArapharfleriyleyazılıkuruluşplanınagöreihtilâlkarargâhıüçşubehalindeçalışacaktı:
1.İstihbarat,
2.Harekât,
3.Personel.HarekâtkısmıKabibayveÖzdağ,
![Page 529: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/529.jpg)
istihbaratkısmıKaplanveMuammerŞahin,personelkısmıNumanEsinveRıfatBaykaltarafındantedviredilecek;ayrıcaFazılAkkoyunluveİrfanSolmazerpropagandaişiiledeuğraşacaklardı.Buüçlükarargâhsistemindeistihbaratvepersonelkısımlarınafazlasıyleemniyetverilmişti.HaberkaynaklarıolarakBaşbakanlıkbaştaolmaküzereKomutanlıklarvehattabazısefaretlerdenbileistifadedüşünülüyordu.Kezapersonelkısmıdakeşiffaaliyettebulunmayıicapettirenbirşubeolmasıhasebiyleteşkilataithalpuvantajusulünegörehareketediliyordu.Netekimbuplanlarıntatbikatıcümlesindenolarakaramadaelegeçirilen46numaralıvesikanınönemiüzerindedurmaklazımdır.Teşkilatabilhassateğmen-üsteğmen-yüzbaşırütbelerindekisubaylardahiledilmekistenmiştir.22Şubatçıların(ÇENGEL)sistemi,14’lerinaynısistemeyakınbirteşkilatlanmaşekliilemüşabehetarzetmektedir.
MürekkepleyazılıveisimlerkarşısınaitimatderecesinegörekonmuşbulisteAnkara’dakibazıyerlerdebulunanbilhassateğmen
![Page 530: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/530.jpg)
rütbesindeolanlartercihedilmeksuretiyleasgaribir,azami10kişiyigeçmeyensubaylarteşkilattabilfiilçalıştırılmakistenmiştir.İsimleriyazılısubaylarınhepsininbuhazırlıksafhasındamüspetbirfaaliyetsevkettiğiiddiaedilemez.Ancakkuruluşzamanınatesadüfetmesiitibariyle,AnkaravePolatlıgibicivaryerlerdekielemanlaravazifeverilmeyebaşlandığıtespitedilmiştir.
İşbufaaliyetleriniçokgizliyürütmekamacındaolan14’lerinkendiaralarındaşifreusulüdeihdasettikleriTürkeş’eaitceptakvimindenanlaşılmaktadır.MeselaZeynepismiİnönükarşılığında,SalihismiTürkeşkarşılığında,AliHaydarismiRıfatBaykaliçin,MehmetNuriismi(T)için,MuhlisismiMuzafferÖzdağiçinkullanıldığıgibi
22Şubatçılar:Teyzeler;
SilahlıKuvvetler:Tüccarlar;
KaraKuvvetleri:Demirspor;
![Page 531: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/531.jpg)
HavaKuvvetleri:Galatasaraylılar;
DenizKuvvetleri:Esnafisimleri
ileşifrelenmişolup,bazıtabirleredeözelmanakazandırılmıştır.Bucümledenolarak(Emniyetişitamam:Sıhhatimizrahatımıziyi),(Emniyetyok:Rahatyolculuk),(Gelmeyiniz:Rahatsızyolculuk)karşılığındakullanılmaküzeretespitedilmiştir.(Türkeş’inyeşilrenkte1/AnumaralıİşBankasıceptakviminden):
AyrıcaTürkeşimzasıiledağıtılangizli,beyannamelerleteşkilataelemankazanmakiçinfikrîsahadabirzeminhazırlanmayaçalışıldığımüşahadeolunmuştur.
Siyasîbirdernekyukarıdaaçıklandığıveçhiyleaskerimaksatlariçinkullanılankarargâhsistemiileidareedilemiyeceğigibiaskerişahıslarınsiyasîdernekleregirmesinekanunimesağbulunmamasınoktasından,isimleriyazılısubaylarınDernekFaaliyetiilebirhizmetleriolamayacağıaşikârdır.Busebeple14’lerinsiyasîdernekmaskesialtındaT.C.K.’nun146
![Page 532: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/532.jpg)
ve147.maddelerindeyazılıfiilleriirtikapiçingizlicecemiyetteşekkülettirdiklerisabitolmuştur.
![Page 533: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/533.jpg)
III-ÜÇÜNCÜİHTİLÂLGRUBU(ONBİRLER):TahkikatevrakındaHavaCuntasıdiyegeçenbirgrup,22Şubathadisesindensonrameydanaçıkmıştır.AslındaEmekliHv.GeneraliHüsnüÖzkan,EmekliGeneralİbrahimMetel,EmekliGeneralŞevketDemirgüç,EmekliAlbaylardanYusufParmaksız,HalitElgin,TufanAkkoç,RefikYurtseven,HalimMenteş,FevziArsın,EmekliYarbayEminYerlikan,EmekliDr.Yb.AbdülkadirYücel’ideiçinealanbugrubunbirkısmıeskiMBKüyeleriyletemashissiniverenteşebbüslerivebuteşebbüslerinHavaKuvvetleriKomutanıncaemirvekumandazincirineaykırıvedisiplinharicibirtutumolarakkat’iyetlekabulüsonundaHavaKuvvetlerindenemekliyesevkedilmiştir.
Havasınıfındaönemlivazifelerdenayrılanbugruptanbazılarınınhavadakidiğerarkadaşlarınagüvenerekgizlişekildeçalıştığıyolundamüsbet
![Page 534: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/534.jpg)
delillerolmaklaberabertaazzuvetmişbirdurumuyoktur.Ancak,faalelemanolarakdaimasahnedegörünenemekliAlbayHalimMenteş’ingerek14’lerle,gerekse22Şubatçılarlatemasıtespitedilmiştir.
Buihtilâlcigrubunbazıhavacılardanbaşkadayanakvedesteğiolmadığıanlaşılmaktadır.BubakımdanihtilâliçinKaraOrdusunundesteğiniteminetmekgayretveçabasıiçindefaaliyetmüşahadeedilmiştir.
İşte20/21Mayıs’tanevvelkigruplarınfaaliyetvedurumlarıbumerkezdeidi.Busafhadaihtilâlcilerinbirleşmeyolundafaaliyetleridetespitedimiştirkibunundaayrıcaizahındazaruretvardır.:
![Page 535: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/535.jpg)
İhtilâlciGruplarınBirleşmeYolundakiFaaliyetleria)22Şubatçıların11’lerlemünasebetleri
Böylebirmünasebettesisibidayete11’lerdenemeklialbayHalimMenteştarafındanyapılmakistenmiştir.Yukarıdaizahedildiğiveçhilehenüzuzuvlaşmamışolan11’lerin,Karaordusunundesteğiniteminetmedenbirihtilâlhareketinetevessületmeleriimkânsızolduğundan22ŞubatçılarlatemasHalimMenteştarafındanDündarSeyhanveNecatiÜnsalanarasındayapılmıştır.Buteklif22ŞubatçılarveonunlideriAydemirtarafından11’lerin22ŞubatgünüMerkezKomutanlığınıkuşatmak,Alaylardanmakanizmatoplamakveihtilâlaleyhinealarmageçmekgibimütezahirmenfitutumlarısebebiylemüsbetkarşılanmamıştır.DündarSeyhangrubununesasenAydemirilebaşkabirnoktadadaihtilafıolduğundan,baştaliderlikmeselesiolmaküzereanameselelerinüçihtilâlcigruptemsilcileriylemüşterekenkonuşulupkarar
![Page 536: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/536.jpg)
bağlanmasınalüzumgörülmüştür.İlerdePiyerLotitoplantılarısebebiylebumevzuyayineavdetedilecektir.
b)22Şubatçıların14’lerlemünasebetleri:
Birihtilâlcigrupolarak22Şubatçılartarafındanbilinen14’lerinBruxellestoplantısındansonrapeyderpeygelmelerisebebiyle,oradayaptıklarıtoplantıdaalınanmüşterekgizlikararmuvacehesindeonlarlatemasuygunmütalaaedilmiştir.BufikrinmürevviciolanlardanDündarSeyhanveNecatiÜnsalan14’lerinKabibayGrubuilebizzatOrhanKabibaykonuşarakbirleşmemeselesinimüzakereveneticeyiAydemir’eintikalettirmişlerdir.AydemirvekendisilehemfikirolanErkânıHarbiye’ye14’lerinBruxelles’deliderlikmevzuundaanlaşamadıklarını,ancakTürkiye’detakipedecekleriharekettarzıhususundaprensipbirliğinevarmışolduklarını,bubakımdanTürkeşgrubunundaTürkiye’yeavdetineintizaredilmesinive14’lerinbuaradatamamiylebirleşmezeminiaranmasınımünasipgörmüşlerdir.14’lerintamamiyleanlaşma
![Page 537: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/537.jpg)
halindekuvvetmuvazenesibakımındanhayliavantajlıdurumageçecekleridüşünülmüştür.İştegerek11’lerletemaskurulamamasıvegerek14’lerinyalnızKabibaygrubuileanlaşmacihetinegidilmemesiAydemir-Seyhangrubununfikirayrılığınasebepolmuştur.TürkeşTürkiye’edöndüktensonra,Kabibay’ayapılankarşılamamerasimionadayapılmışveFethiGürcan,BahtiyarYalta,MusafaOktarafınankarşılanmışveTalâtAydemiriçinrandevualınmıştır.Aydemir’inTürkeş’lebirincinezaketziyaretindensonra,ikinciziyaretianameseleüzerindemüzakerelerincereyanınıintaçetmişveliderlikmevzuundaanlaşmayavaramadıkları,3Mart1963günüTalâtAydemir’inevindebulunanşahıslaraifadeedilmiştir.(ÖzelDosyaII,müşterekdelillerdosyasısahife4-5.)22ŞubatçılarınliderlerseviyesindekitoplantılarınamüvaziolarakMuzafferÖzdağ’ın,22Şubatçılarınbilhassaaltkademesinieldeetmeyolundafaaliyetlerideşebketmiştir.28Şubat1963ÇarşambagünüMuzafferÖzdağ’ınevindetoplananemekliP.TeğmenTevfikEcemiş,emekliTğm.AcarOkan,emekli
![Page 538: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/538.jpg)
ÜsteğmenNaziÖzcanvediğerbazımuvazzafteğmenleriniknayoluylakendilerineiltihakadavetedildiğive“22ŞubatbirCuntahareketidir.9Şubatprotokolüneimzakoyanlarmedenicesaretsahibiolmaklaberaber,neticeyevasılolamadıklarıiçinmedenicesaretsahibideğillerdir.Hakikiliderinkimolacağıvakıalarvezamantayinedecektir”yolundakibeyanlarlabugrubuyokladığıtespitedilmişveÖzdağtarafındanbucihetintoplantıyaaitkısmıitirafedilmiştir.(Müşterekdelillerdosyasısahife5veşahitler.)
c)11’lerin14’lerlemünasebetleri:
14’lerle11’lerinbidayettenberifikirayrılıkları,kırgınlıklarıvehele13KasımolayındakimenfitutumlarımevcutolmaklaberaberTürkiye’dekişartlarındoğurduğubirkaderbirliğitesirialtında3Mart1963tarihindeLâleApartmanı’nda22ŞubatçılarıtemsilenBahtiyarYalta,FethiGürcanvearkadaşlarıile11’leritemsilenHalimMenteşveD.SeyhangrubunutemsilenNecatiÜnsalan’ıntoplantıyaptıklarıvemüteakipbüyüktoplantınınİstanbul’daPiyerLotiOteli’nde
![Page 539: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/539.jpg)
yapılmasınakararverdiklerianlaşılmıştır.(Gizlirapor–beyazzarfII,sahife3.)
d)PiyerLotiOteliToplantısı:
27Nisan1963günügeceyarısındangeçvakitlerekadaryapılanbumüşterektoplantınıngayesimuhtelifgruplarıbirleştirmek,uzunvadelideolsabirhazırlıkvedestekleyicigruplarıtespitetmektir.ButoplantıbilhassaDündarSeyhan’ıngayretile14’lerdenOrhanKabibay,11’lerdenHalimMenteşve22ŞubatçılardanDündarSeyhanvebirkısımsivillertarafındanyapılmışolupliderlikhususuhariçolmaküzereprensipanlaşmasınavarılmıştır.Alınankararlaragöre:
a.Uzunvadelideolsabirihtilâlegirmekzaruridir.
b.Gruplarınkendikanaatvetemaslarınagöreihtilâlbazıteşekkülveşahıslartarafındandesteklenecektir.
c.İhtilâlplanıuzunvadelidir.Ensontarihi1965
![Page 540: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/540.jpg)
seçimleriolacaktır.Fakatbuaradahertürlüimkânvefırsattanistifadeedilerekmaksadıntahakkukunaçalışılacaktır.
d.İhtilâlintahakkukunamaniteşkiledenşahıslaryıpratılarakizalevetasfiyeolunacaktır.
e.TürkeşveAydemirbufaaliyetlerekat’iyyendahiledilmeyecektir.
f.HalenAtina’dabulunanOrhanErkanlıihtilâlinhukukîveidarikısmınıplanlayacakvezırhlıbirlikleriteşkilatlandırmaküzereyurdaavdetisağlanacaktır.BukararneticeleriAydemirtarafındanduyuluncaliderlikmücadelesihadsafhayagirmiştir.Birtaraftanliderliktenkendisininekarteedilmesiendişesi,diğertaraftan14’lerdenMuzafferÖzdağ’ınkendiekibinedeelatmışbulunmasısebebiylezayıflayacağınıtahminetmesiyüzündenAydemir’inihtilâlekibi,diğerlerinetekaddümetmeküzere20/21Mayısihtilâlinekararvermişvefiilisafhayaintikalettirmiştir.
20/21Mayıs’atekaddümedengünlerdeki22
![Page 541: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/541.jpg)
Şubatçılarınihtilâlehazırlıkhareketvefaaliyetleri:
İhtilâlplanınıhazırlayanAydemir,bunu20/21Mayısgecesisaat23.30’dabaşlamasınadabizzatkararvermiştir.HareketinbaşlamasıbusaatteAnkarasemalarındauçacakjetuçaklarınınsesduvarınıaşması,havamuhalefetisebebiylegecikmehalindeNapolyon’untabiriylebirsilahyahuttankgürültüsü,bunlardaişitilmediğitakdirdetam23.00’dahepbirlikteverilecekalarmileduyulmuşolacaktı.Parola:HARBİYELİ,işareti:ALDANMAZidi.
Keyfiyetiikigünevvelindenİstanbul’aEmekliKurmayAlbayCevatKırca’yadabildirdiktensonraosıradahasbelvazifeİstanbul’dabulunanFethiGürcanveemekliSüvariÜsteğmenErolDinçer’inaceleAnkara’yadönmelerisağlanmıştır.
19Mayıs1963sabahıAnkara’yagelenFethiGürcan’ınderhalAydemir’letemasageçerekkendiemrineverilenTankOkuluveSüvarigrubununvazifesiniifaetmeküzerebaşlarında
![Page 542: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/542.jpg)
bulunmasınıtenbihettiği;aynıakşamFethiGürcan’ınevineçağrılaneniştesiTankOkulundanPrs.Bnb.ÖmerTekebaş,Sv.YüzbaşıSedatÜnal,Sv.Yzb.MehmetGül,Tank.Üstğ.İlhanBaş,EmekliÜstğ.ErolDinçer’edurumuveihtilâlkomitesininkararınıbildirdiğiveertesiakşamiçinyinekendievindehazırbulunmalarıyolundatalimatverdiği;20Mayıs1963günüsaat22.00raddelerindeErolDinçer’inhususiarabasiyleemekliSv.Üstğ.TurgutSaltoğu,emekliSv.Assb.MünipTepeci,Sv.Yzb.SedatÜnal,HaritaTeğm.MustafaAltanErgun’ungelerekbirmüddetoturdukları,müteakibenaynıarabaileçıkıpYzb.Sedat’ıTankokulunahazırlıkyapmaküzerebıraktıkansonraKonyayolucihetinehareketettiklerivegetirmişbulunduklarıresmielbiselerigiyerektekrar23sıralarındaokulagelipihtilâleburadanitibarenfiilenbaşladıklarıtoplanandelillervekendiikrarlariylesübutavarmıştır.
DiğertaraftanemekliYarbayRıfkıErtem’in229’uncuP.AlayındantanıdığıHâkimAlpPusatvasıtasiyleeldeedilenP.Bnb.Hüsamettin
![Page 543: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/543.jpg)
Paksoy,Yzb.NüsretKarakaş,P.Teğm.MetinileTandoğanmeydanında,GençlikParkıve19MayısStadyumkapısıönündemuhtelifzamanlardakonuşarakkendilerineihtilâldekifaaliyetlerihakkındagörevvetalimatverdiği,P.Üstğm.MehmetErengül’ündekendisineiltihaketmişbulunduğuyolundabilgialdığı;bundanbaşka18Mayıs1963CumartesiteşkilatelemanlarındanJ.Bnb.KemalKâhyaoğlu,TankYzb.FerudunErman,Bnb.HüsamettinPaksoy,P.Yzb.GökalpKasapoğlu,TankÜstğ.İlhanBaş’ıbirbiriyletanıştırmakmaksadiyleAydınlıkEvlerEvEkonomisidurağındatoplayarakKeçiören’ekadaryürüdüklerivekendilerineplanveharekâthakkındabilgiverdiği,vazifelerinihatırlattığı;20Mayıs1963günüise,Aydemir’denaldığısontalimatmucibindeemekliTğm.TevfikEcemişileaynıakşamBnb.HüsamettinPaksoy’unevinegiderekalayındiğersubaylarınageceyapılacakihtilâliçinhabervermesinisöylediğivegecetayinedilensaatteBahçelievler-KonyayolkavşağınayakınyerdebirkaçdakikaarailegelenBnb.HüsamettinPaksoy,HâkimPusat,Üstğ.Mehmet
![Page 544: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/544.jpg)
Erengül,EmekliYzb.NihatSertöz,emekliTğm.TevfikEcemişveP.Teğ.MetinAkpınarilebuluşarak229’uncuP.Alayınıihtilâlealarmverdirmeksuretiyleiştirakvealayınbilfiilidaresiniüzerinealdığımaznunlarıyekdiğeriniteyitedenikrarveşahadetlesübutaermiştir.
Diğerşahıslarınihtilâletekaddümedensaatlerdekidurumlarıileihtilâldekirolleriaşağıdakendihizalarındagösterilecektir.
![Page 545: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/545.jpg)
FaillerinSuçaİştirakDereceleriveFiiliDurumİhtilâlhareketineiştirakedenmaznunlarıniştirakderecelerinitespitbakımındangruplarabölmedeveherbölümiçindeşahıslarınasliveyafer’ifaillikdurumlarınıizahtazaruretgörülmüştür.
22ŞubatçılarınDurumu
Evvelceplanıtespitveihtilâlden1-2günevveldeicrasaatindenhaberdaredilenmaznunlarınbuvazifeleriniAydemir’inemirvedirektifidahilindeifaveliderliğinikabuletmişolarakcürmünicrasınabirliktebaşladıkları,itirafveyüzlerceşahidinbeyanıilesabittir.TalâtAydemir,TurgutAlpagut,BahtiyarYalta,MustafaPakoba,TevfikÜnlüer,HakkıSümer’inihtilâlsaatindeveyabirkaçdakikafarklarlaihtilâlkarargâhınınbulunduğuHarpOkulu’naçıktıkları,bunlardanAydemir,Alpagut,Pakoba;HakkıSümer’inaynızamanaresmiüniformagiydikleriveburadanHarbiyeli’yiaşağıyasevk,
![Page 546: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/546.jpg)
gereklitedbirlerialmak,ihtiyatbirliklerinikullanmak,radyoyuelegeçirmek,ateşaçtırmaksuretiyleihtilâlinbütünsafhalarınıtakipettikleriveTalâtAydemir’inihtilâllideriolarakçalıştığı;
TurgutAlpagut’unihtilâlevveliveihtilâlsırasındagerekçengelatma,gereksekararlaraiştiraketmekveHarbiye’yealarmverdirdiktensonraihtilâlitakipvebirlikteicrasınısağladığı;
BahtiyarYalta’nınkezasivilelbiseliolduğuhaldeHarpOkulukarargâhındabulunupaskerivasıtalarınihtilâlegideceköğrencileretahsisinisağladığıveburadanihtilâlitakipettiği;
MustafaPakoba’nınihtilâlakşamıkendievinegelenAydemir’lebirlikteresmielbisegiyipHarpOkulu’nageldiği,buradaNöbetçiamirliğinibilfiilderuhteederekHarbiyelilierinsevkişini,şehirdentevkifedilipokulagetirilenGeneralveSubaylarıenterneişinigirişveçıkışıkontrolveokulundahilivehariciemniyettedbirlerinialdırmaksuretileihtilâleiştirakettiği;
TevfikÜnlüer,CahitAksoy,YaşarBaşaran’ın
![Page 547: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/547.jpg)
AsmaaltıLokantasındaJandarmaBinbaşısıKemalKâhyaoğluilebirlikteyemekyiyipiçkiiçildiktensonraJ.BinbaşıKemal’inkendivazifebölgesine,YaşarBaşaran’ınişgaledilecekolanradyoevinigözetmekveburadaemrükomutayıalmayagittiği;TevfikÜnlüerileCahitAksoy’unilkdefaevlerineuğradıktansonrasivilelbiseliolarakHarpOkulu’naçıktıklarıCahitAksoy’unihtilâldefiilibirvazifesiolmamaklaberaber,TevfikÜnlüer’inikiC.M.S.dolusuihtiyatlabekleyen1’ncisınıftalebelerinimüsademeninyapılmaktaolduğuBakanlıklardavazifeliFethiGürcan’ınemrinebizzatgötürmekvemüteakiphareketburadanvebilahareHarpOkulu’ndantakipedilmeksuretilebirlikteicraettiği;
İhtilâlevvelifiilleritespitedilenEmekliDz.Y.Müh.AlbayGalipGültekin’in22Şubatçılaramaddiyardımıevindeyapılantoplantılaravealınankararlaraiştiraketiği,ihtilâlgecesidealarmsaatindenevvelHarbiye’yegelerekharekâtıtakipvedirektiflervermeksuretilecürmübirlikteicraettiği;
![Page 548: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/548.jpg)
HakkıSümer’inresmielbiseyilabisolduğuhaldeHarpOkulu’nagelerekNöbetçiHeyetine“Bütünemirleribendenalacaksınız,emrimolmadanvasıtaçıkarılmayacak,MustafaCihangiroğluşimdiarabalarıveerlerigeriteslimalacak”demeksuretileharekâtıbizzattakipedipemirlerverdiğivebilfiilicrasınayardımetiği;
EminArat,DündarSeyhan,AsımMutludoğan,NecatiÜnsalan’ın20/21Mayısharekâtınabilfiilkarışmamaklaberaber,ihtilâlnüvesihazırlamak,karargâhınBaşkan,GenelSekreterveMuhasibiolarakvazifekabulettikleri,22Şubatçıların14’lerleve11’lerlebirleştirilmesimevzuundafaaliyetgösterdiklerivebusebepleTCK146’ncımaddesiniihlalmaksadilegizliceteşkiledilencemiyetedahilbulundukları;
Şükrüİnanç’ınharekâttandahaevvelhaberdarolmuşbulunarakihtilâlbaşladıktansonraRadyoevineveKızılay’agittiği,parolayıbilmeyenherkesinyakalandığıbuyerlerdeserbestçedolaşmaksuretilegereklimüzaharettebulunupfer’aniştirakettiği;
![Page 549: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/549.jpg)
KadriÇıtak’ınihtilâldenevvel,onungizliceteşkilettiğiErkânıHarbiyesi’ndeyedeküyeolarakvazifealdığı,FethiGürcan’ınifadesiniteyitedenözelraporlardananlaşıldığıgibi,hadisegecesiKızılay,Radyoevicivarlarındadolaştığı,bilfiilbuihtilâliçinbirvazifealmamaklaberabergizliihtilâlcemiyetinedahilbulunduğu;
AyhanÖcal’ınresmielbiseliolarakogeceHarbiye’yegelerekkendiemrineverilenHarpOkulutalebeleriniRadyoevinekadargetirerekburanınişgalveradyonunanonsyapmasınayardımveimkânsağladığı,ayrıca229’uncuPiyadeAlayındancephanegetirmekiçingörevaldığıvekendisilekonuşanSüvariBnb.FikretAkın’a“Cephanealmayageldik,elbisemi22Şubat’tanberiilkdefagiyiyorum”demeksuretileihtilâlciolduğunuaçıkladığı,fakatburadaadıgeçensubaytarafındanHarbiyeliilebirliktenezaretealındığı;
TevfikSaltoğlu,RemziKılıçveNihatConguroğlu’nun20MayısgecesiPiknik’teyemekyiyipiçkiiçtiktensonrabirmüddetvakit
![Page 550: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/550.jpg)
geçirmeküzeredolaşıptaksiileHarpOkulu’nageldikleri,EmekliYüzbaşıTevfikSaltoğluveRemziKılıç’ınburadaresmielbisegiyerekHarpOkulu’nagirdikleriveTokat’tavazifeliolduğuhaldeAnkara’daizinlibulunanP.Yzb.NihatÇonguroğlu’nunküçükbirradyoyumasaüzerinekoyarakharekâtınbaşladığınıbildirdiği,esasenbusıradaemeklidiğersubaylarındaokulagelmişolarakharekâtabizzatbaşlattıklarıdinlenenşahitlerinbeyanıilesabitolduğugibi,radyoevineHarbiyelilerigötürdüğüveayrıcaBölüktentefrikettiğiveiçlerindeÖnderAydınlı’nınbulunduğu10Harbiyeli’yideKaraKuvvetleriKomutanınınevinegönderipKomutanınveoğlununtevkifinemübaşeretettiği;RemziKılıç’ıniseemrineverilenbirbölükHarbiyeliilebirliktePolisKoleji,NecatibeyCaddesiveDemirtepeKöprüsünütutarak,hemJandarmaBirliğineyardım,hemdeNamıkKemalmahallesindeoturanGenerallerindışarıçıkmalarınısağladığını;Yzb.NihatConguroğlu’nuniseGenelkurmaykavşağınagönderilerekoradakiHarbiyelilerikumandasıaltınaaldığı,kendiikrarlarıveşahadetlesübuta
![Page 551: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/551.jpg)
varmıştır.
EmekliYüzbaşıSalimMiman’ınihtilâlhaberiniöğrendiktensonrabirçoknoktalardayolukesmişbulunanHarbiyelilerinarasındankolaycaçıkıpHarbiyeyegeldiği,NöbetçiAmirliğiniMustafaPakoba’danalarakbelinetaktığıkemervetabancailehembukarargâhınemniyetinitemin,hemdeihtilâlErkânıHarbiyesi’neuydurmaolarakbütünTürkiye’deSilahlıKuvvetlerindurumahâkimolduğuyolundahaberleraldığınısöylediği,ihtilâlinakameteuğramasındansonradahiHarbiye’yisarmaktaolanbirliklerekarşıHarbiyelilerimevziesoktuğu,Harbiye’ninmüdafiikesilerekbiranevvelistirdadınıgeciktirdiği,RadyoevinielegeçirilmesinisağlayanvebilahareyakalanıpHarbiye’yegetirilenKurmayYarbayAliElverdi’nindışarıçıkmasınamaniolmakistediği,yakalanacağınıanladıktansonradasiyasetinideğiştirereksankiHükûmetKuvvetlerineyardımetmişgibiGenelkurmayİkinciBaşkanı’naçıkmayamuvaffakolduğu,GalipKazancıoğlu,öğrenciÜnalCengiz,öğrenciAydınUçkan,öğrenci
![Page 552: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/552.jpg)
NezihiFıratveHalilİribaş’ınbeyanlarıilesabitbulupbusurettemaznununihtilâlikolaylaştıracaktedbirleriittihazederekbilfiiliştirakettiğisübutavarmıştır.
EmekliHavaBinbaşısıİzzetKöz’ünTalâtAydemir’indefterindeismiyazılıolupihtilâlhareketindeHavakuvvetlerinideiltihakettirmekiçinteşebbüstebulunduğu,MürtedüssünüeldeedemediğiiçinHv.Bnb.CemalÖzdemirveHavaBnb.NecdetÖz’üeldeettiği,diğertaraftandaİstanbul’udestekleyecekolanBandırmaüssünühareketeiştirakeiknaiçin17.05.1963günüyanındaEmekliHavaBinbaşısıFethiIşıklıtepeolduğuhaldeuçaklaİstanbul’danBandırma’yagidipüsKomutanlığındagörevliHavaYarbayıSelahattinAlpukaniletemasettiği,ancakbusubayınkendisinenasihatederekteklifinireddetmesindensonra20/21MayısgecesiHarpOkulu’naçıktığı,uçaklarınhareketiiçinMürtedilegörüşenHavaBinbaşısıCemalÖzdemir’emüzahirolduğu,bilahareHavaKuvvetlerininbulunduğuyereinerekHavaKur.YarbayNejat
![Page 553: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/553.jpg)
Doğançay’ınkarargâhagirmesiiçinyaptığıteklifikabuletmediği,Harbiyelilerarasındaserbestçedolaştığı,busuretleihtilâleHavaKuvvetlerinihazırlamakmaksadileiştirakettiği;
HavaBinbaşısıCemalÖzdemir’in20/21Mayısgecesisaat23.00raddelerindeMustafaPakoba’nınevinegiderekoradabulunanTalâtAydemir’eHavaKuvvetlerininharekâtahazırolduğunubildirdiği,müteakibenHarpOkulu’naçıkarakMürtedHavaüssüneuçaklarınhareketiiçinemirvermekistediğiMürtedÜssüNöbetçiAmiriolanHavaBinbaşısıHakkıCebesoy’abuemrinHavaKuvvetleriKomutanınaaitolduğunuhatırlattığı,sabahayakınHükûmetKuvvetlerinidestekleyenjetuçaklarınınAnkarasemalarınagelmesiüzerine,buuçaklarınkendilerinidesteklemekteolduğuhaberinietrafayaydığı,dahasonraHavaKuvvetlerineinerekkarargâhındurumuhakkındamalumatalmakistediğini,kendiinkârınarağmenihtilâlcimaznunlarınveöğrencilerinbeyanlarıylasübutavarmıştır.
Hv.Bnb.NecdetÖz’ünhadiseyiİzzetKöz’dendahaevvelhaberalarakbaşlangıçsaatinekadar
![Page 554: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/554.jpg)
hususiarabasileÇankayasırtlarındakaldıktansonra,OlgunlarsokaktakibirbürodageceyarısıbezikmarközüaradığınıifadeedenİzzetKözilebirlikteHarpOkulu’naçıktıklarıvehavadesteğinitemineuğraştığı,dahasonraHarbiyelilerikendihususiarabasileZiraatVekâletiönünegetirdiği,etrafdahiçbirsubaydolaşmazkenelindeTomsontüfeğiolduğuhaldeHavaKuvvetleriBakanlıklararasındabulunanHarbiyelilereyollarıiyicetutmalarıiçimemirvermeksuretileihtilâleiştirakettiği,toplanandelillerlesübutaermiştir.
![Page 555: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/555.jpg)
İhtilâlde229.PiyadeAlayındakiMaznunlarınDurumuİhtilâldebualayısevkveidareetmekvazifesiniüzerinealanEmekliP.Yb.RıfkıErten’inAlayAdlisubayıHâkimÜsteğmenZiyaGökalpPusat,P.Bnb.HüsamettinPaksoy,P.Üstğm.MehmetErengül,EmekliYzb.NihatSertöz,EmekliTeğmenTevfikEcemiş,P.Tğm.MetinAkpınarilebirliktesaat23.30raddelerindeAlayagelerek,NöbetçiAmiriP.Bnb.ElmasGençer’ealarmvermesiiçintazyiktebulundukları,Elmas’ıntereddütgeçirmesinerağmenbilahareonlarailtihakederekalarmdagecikenbirliklerinhareketinitacirettiğihazırlananbölüklerdenbirininEmekliP.Yzb.NihatSertöz’ünkumandasındaYenimahalle’yegiderekİstanbulyolunututtuğu,orayagelmişolanİnzibatSubayıYarbayNurettinTolga’yasilahtevcihettiğigibi,erleredesüngütaktırdığı,ancakmezkursubayveKurmayBnb.Feriduntarafındantevkifedildiği,P.Tgm.MetinAkpınar
![Page 556: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/556.jpg)
’ındabaşkabirbölüğegelipalarmverdiğiveYenimahalle’yegittiği,ancakburadakihareketinakimkalmasıüzerineBölükileSöğütözütoplanmabölgesine,oradandaKonyakavşağınageldiği,busuretleihtilâldealayınbubölüğüneverilenvazifeyiifaettiği;
P.YüzbaşıNüsretKarakaş’ınevvelkianlaşmalaramutabıkolaraktayinedilenyerevebölüğegeçgeldiği,ancakdahaevvelkitoplantıvebuluşmalaraiştiraketmeksuretilealayiçindekiteşkilatlanmayayardımettiği,fiilihareketibubakımdandesteklediği,
P.Üstğ.MehmetErengül’ünAlayikmalsubayıolmasısebebiylecephaneikmaliyapıp,BölükleredağıttığıveBölükilebirlikteverilenvazifebölgesinegitiği,
EmekliTeğmenTevfikEcemiş’inresmielbisegiyerekalaydanitibarenharekâtabilfiiliştirakveHarpOkulu,Kızılaycihetlerinidolaştığı,aynızamandaalayaverilenvazifelerinifaedilipedilmediğinikontrolettiği,
![Page 557: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/557.jpg)
HâkimÜsteğmenZiyaGökalpPusat’ın,RıfkıErten’inemrinegirerek,birkıt’asubayıgibi,YenimahalleveKonyayolundakibirliklerinvazifelerinikontroliledirektiflerverdiği,durumhakkındaRıfkıErten’ehaberulaştırdığıgibiRıfkıErtenileAydemirarasındairtibatsubaylığıyaptığı,AydemirtarafındanverilenbütünvazifeleridetekabbülederekRadyoevindekidurumukontroladamemuredildiğiveihtilâlevvelindekifaaliyetleriihtilâlsırasındakigayretlerisebebiyleihtilâlibilfiilyapanlarınarasınagirdiğianlaşılmıştır.
KezaP.Bnb.HüsamettinPaksoy’unevvelkianlaşmalarıntatbikatıcümlesindenolarakalayınalarmageçirilmesinderoloynayıp,alarmageçtiktensonragelenAlayKomutanMuavininmüdahalesineimkânvefırsatvermediğisübutlaanlaşılmıştır.
![Page 558: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/558.jpg)
GenelkurmayKışlaKumandanlığındakiMaznunlarınDurumuBihassaEmekliYzb.TevfikSaltoğlutarafındankendisineçengelatılankışlakomutanlığındagörevliP.Yzb.GökalpKasapoğlu’nunihtilâletekaddümedengünlerdekendisineverilenvazifelerikabulediptoplantılarınaiştirakettiği,ancak20/21Mayısgünüisehareketeiştiraketmediği,ancakkendisineçengelatıldıktanveheleTalâtAydemir’inevinegötürüldüktensonrahükûmetaleyhindekibugizliteşekkülünmevcudiyetinemuttaliolduğuhaldeHükûmetehabervermediğianlaşılmıştır.
![Page 559: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/559.jpg)
JandarmaOkuluveJandarmaBirliğindekiMaznunlarTeşkilatadahiledilenJandarmaBnb.KemalKâhyaoğlu’nun20Mayıs1963gecesiihtilâlci22ŞubatçılarlabirlikteAsmaaltıLokantası’ndaaynımasadayemekyiyip,içkiiçtiktensonravazifealacağıJandarmaBirliğinedöndüğü,buradadabirmiktariçkiiçtiktensonaharekâtsaatineveradyonunanonsunakadaretraftadolaştığı,radyoanonsundaradyoevininelegeçirildiğiniöğrendiktensonraihtilâlinmuvaffakiyeteulaşacağınıtahminederektekrarbirliğeavdetettiği,JandarmaTeğmenAbdullahYılmaz’labirlikteJandarmaKuvvetleriniJandarmaOkuluveNecatibeyCaddesiüzerindetoplayarakburadaMevcutHarbiyelileremüzahirolduklarıvegelengeçenvasıtalarıdurdurupBakanlıklarcihetinebırakmadıklarıanlaşılmıştır.KemalKâhyaoğluhernekadarifadesindeiştirakibulunmadığınıbeyanetmekteisedesübutaerenevvelkitutumlarısebebiyle
![Page 560: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/560.jpg)
ifadesindesamimiolmadığınakanaatgetirilmiştir.
![Page 561: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/561.jpg)
AvukatSaffetOlgaç’ınFiili22ŞubatçılardanmühimbirkısmınınOrduyatekrardönmeleriiçinaçtıklarıidaridavayıŞurayıDevlettetakiplegörevliAvukatSaffetOlgaç’ınsıksıkAydemir’inevinegidiptoplantılarahukukyönündenışıktuttuğu,ancakbuaradaihtilâlfikrinitasvipederşekildetelkindebulunduğu,26Şubat1963günüsaat19.00’daTalâtAydemir’inevindeşahitlerhuzurunda“Benitanıyanlarihtilâlinnezamanyapılacağınısoruyorlar.Bendebekleyin22Şubatçılarındurumunusağlamlaştıralım,ondansonradiyecevapveriyorum”şeklindekonuşmasiyle22ŞubatçılarınihtilâlcemiyetineıttılakesbettiğihaldeHükûmetehabervermediğisabitgörülmüştür.
![Page 562: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/562.jpg)
14’lerinDurumu14’lerinbirihtilâlhazırlığısafhasındabulunduklarıyukarıdaizahedilmişbulunmaktadır.SiyasîbirDernekmaskesialtındançalışanAlparslanTürkeş,MuzafferÖzdağ,FazılAkkoyunlu’nunT.C.Anayasası’nıntamamınıveyabirkısmını,tagyir,tedbilveilgayamatufengizliceittifakettiklerianlaşılmışbulunmaktadır.
![Page 563: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/563.jpg)
11’lerdenHalimMenteş’inDurumuYukarıdagenişbirşekildemevcutfaaliyetleriifadeedilen11’lerdenemekliHv.Kur.Alb.HalimMenteş’in20/21Mayısolaylariyledoğrudandoğruyailgisinigösterenbirdelilerastlanmamıştır.
Ancak,Türkiye’demevcutbirihtilâlgrubununferdenteşkilatçısıgörünenmumaileyhingerek22Şubatçılarla,gerekse14’lerlebirleşmearzusunumuhtelifşekillerdediğerihtilâlgruplarınınyetkilitemsilcilerineintikalettirdiğigibibirliktetoplantılardayaptığı,PiyerLotiOtelitoplantısındaalınankararlarınmahiyetiitibariyleTürkiye’dekiihtilâlnüvelerininmevcudiyetineşahsengenişşekildemuttaliolduğuhaldeileridekaderbirliğiyapmasınıdüşündüğübukimselerinHükûmetaleyhindekifaaliyetlerinizamanındahükûmeteihbaretmediğikanaatınavarılmıştır.
![Page 564: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/564.jpg)
PiyerLotitoplantısınıHalimMenteşifadesindeteyitettiğigibiİstanbulSıkıYönetimKomutanlığıncahakkınatakibatageçilenCevatKırca’nındahibutoplantıdabahsettiğiresmenteyitedilmiştir.
14’lerdenAlparslanTürkeşgrubunun,22Şubatçıların20/21Mayısgecesiyapacaklarıihtilâlhareketinibirkaçyerdenhaberalaraksaat23.30’daHükûmetebildirmeküzeredosyadaisimleriyazılıMilletvekillerinesöylediğivekeyfiyetinHükûmettegörevlidiğerbiryetkiliyehaberverildiğiteyitedilmişisedebuşahıslarınihbarınınbaşkabirihtilâlCemiyetinematufbulunmasısebebiyleT.C.171/2maddesininsonfıkrasındayazılıhaldenistifadeedemeyecekleritabiîbulunmaktadır.
![Page 565: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/565.jpg)
İhtilâldeHarpOkulu’nunDurumuTürkOrdusunagüzidesubaylaryetiştirenbukartalyuvasını,meşrunizamıyıkmayamatufbirhareketiçindemütalaaveizaheylemeyebaşladığımızşuandaiçimizdederinden,çokderindenacıbirburuklukhissetmekteolduğumuzuifadeetmektenkendimizialamamaktayız.AsılvazifesimemleketbütünlüğüveAnayasasıilekurulmuşmüessesnizamınımuhafazaolanorducamiasınınkaynağınıteşkiledenbiryuvanın,müessesnizamaleyhinematufbirihtilâlhareketinekarışmışveyakarıştırılmışolmasındanacıduymamakelbettemümkündeğildir.HernekadarTalâtAydemir,ihtilâlinhazırlıksafhasındaAnkara’dakiçeşitlibirliklerlekimlervasıtasıylavenetarzdamünasebetkurduğunuifadeederken,HarpOkuluileherhangibirtemaszaruretiduymadığını,zirabuokulunkendilerinidaimadestekleyeceğikanaatindeolduğunuifadeetmişisede,yapılantahkikatiddianınaksine
![Page 566: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/566.jpg)
olarakTalâtAydemir’inbaştaIII.Tabur9.Bl.’ten1375numaralıÖnderAydınlıolmaküzereIII.Tb.12.Bl.’ten4931numaralıNezihiFıratvegeneIII.Tb.’dan4992numaralıZihniÇetineriletemaslarınıdevamettirdiğibirvakıaolaraktezahüreylemişbulunmaktadır.
![Page 567: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/567.jpg)
OlaylarınBaşlamasıHadiseninvukuageldiği20/21MayısgecesiHarpOkulu’ndanöbetçiheyeti:OkulNöbetçiAmiri:Top.Yb.BehzatTanır.
OkulNöbetçiSubayı:Kur.Bnb.SadettinArın.
AlayNöbetçiAmiri:III.Tb.K.Kur.Bnb.SabahattinAltınok.
II.Tb.Bl.’lerNöb.Subayı:Ütğm.HadiKantarcı.
III.Tb.Bl.’lerNöb.Yzb.NihatŞendoğan.
TelefonNöb.Sb.Yardımcısı:Yd.Tğm.YektaBaşeğmez.
RevirveCezaeviNöb.Sb.:Tğm.BekirGaripağaoğlu.
MutfakNöb.Assubayı:Asb.AhmetDemirci.
EkmekSebzeAssubayı:Asb.Çvş.F.Alpan.
![Page 568: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/568.jpg)
Nöb.Başöğretmen:Öğ.Yb.NecatiTaylan.
Nöb.Öğretmen:Öğ.Yzb.HikmetKıran.
Nöb.Öğretmen:Öğ.Ütğm.HalitGülcüoğlu.
Nöb.Öğretmen:Öğ.Üstğ.ErolKayra.
Krh.Nöb.Subayı:Ütğm.MustafaCihangiroğlu.
HazırKıt’aNöb.Subayı:Asb.ŞerafettinTaşkıran.
Hdf.Slh.Bl.Mu.Tk.İst:Tk.veBandoBölüğüNöb.Subayı:Asb.M.Üşer.
Oto.Bl.Nöb.Sb.yı:Asb.AslanÖğretmen.
EratMutfağıNöb.Asb.yı:Asb.S.Atamer.
olmaküzere18kişidenmüteşekkilbulunmaktadır.
OlayınbaşlangıcındatesadüfedensaatlerdeHarpOkulunöbetçisubayıodasındaYd.Tğm.YektaBaşeğmez,Yzb.NihatŞendoğan,Ütğm.
![Page 569: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/569.jpg)
HadiKantarcıileosıradaokulaçıkmışolanöğretmenYzb.AhmetYücetürkoturmaktaveokulNöbetçiAmiriYb.BehzatTanırilealayNöbetçiAmiriBnb.SabahattinAltınokiseokulunlokalindebulunmaktadırlar.Okulsükûnetiçindedir.İmtihanlardolayısıylesaat24.00’ekadarçalışmamüsaadesiverildiğindenhenüzuyumamışöğrencileretesadüfetmekmümkündür.
İştebuhaliçindevesaat24.00sularında,bilahareismitespitedilenve50.Er.Eğt.Tümeninemensupolup,senelikizinleAnkara’dabulunanYzb.NihatConguroğlu’nun“okulyanındangeçmekteikentaksininlastiğipatladı,yenidenvasıtacelbiiçintelefonedebilirmiyiz?”bahanesiyleokulnöbetçisubaylığınauğradığınıvetelefonedilmesiüzerineayrıldığını,birmüddetsonraaynıyüzbaşınınbudefaelindebirtransistörlüradyoolduğuhaldenöbetçisubaylığınageldiğiniveHarpOkuluMarşınınçalınmaktaolduğuburadyoyunöbetçisubayımasasıüzerinebıraktığınıvetambusıradadaokuladoğrusivilvesubaylardanmüekkep8-10
![Page 570: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/570.jpg)
kişilikbirgrubunyürüyerekokulnöbetçisubayodasınagirdiklerini,budurumdanşüpheedenYüzbaşıNihatŞendoğan’ıniseodadançıkıpyukarıdabulunanOkulveAlayAmirlerinikeyfiyettenhaberdareylediğini,YüzbaşıNihatConguroğlu,Yzb.NihatŞendoğan,Yzb.AhmetYücetürk,Ütğm.HadiKantarcı,Yb.BehzatTanır,Bnb.SabahattinAltınokveTğm.YektaBaşeğmez’inifadelerindenanlamaktayız.
DurumamuttaliolanherikinöbetçiamirininderhalokuluniçbahçesineindikleriveburadaIII.Tb.silahdeposuönündekinöbetçierilebirkaçöğrencininmücadeleetmekteolduklarınıgörerekmüdahaledebulunduklarınıveNezihiFıratisimliöğrencininnöbetçierinsilahınıalmış,ÖnderAydınlıisimliöğrencinindeonayardımedervaziyetteolduğunugördükleriveaynımahalde40-50kadaröğrencinindetopluhaldebulunduklarınımüşahadeedipsebepsorduklarıvealarmverildiğicevabındabulunulmasıüzerineböylebirhalinolmadığındanbahisletalebelerigeriçevirdiklerivekendilerininnizamiyekapısınageldiklerisıradaokul
![Page 571: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/571.jpg)
bahçesineikiteğmeningirerek“Beklediğimizangeldi.Vatanısevensilahınıalsın,bizimlegelsin”diyebağırıpgeridönmeküzerebulunanöğrencileritahrikleiçbahçeyedoğrusevkettiklerivebuişiçinevveldenhazırlanmışolanÖnderAydınlı,NezihiFırat,ZihniÇetinergibiöğrencilerindeteşvikleriyleokuldakibütünöğrencilerinayaklandırılarakhadiseniniçineitildiğiveöğrencilerinbirandahaykırış,çığlıkvesilahsesleriarasındasilahdeolarınahücumedipkapılarıkıraraksilahlarınıalmışvaziyetteiçbahçedetoplanmayabaşladıklarıvekendilerininnizamiyeyeçıktıklarındaokulmensubuolmayansivilveresmielbiselikimselerlekarşılaştıklarıvenöbetçisubayıodasındaTalâtAydemirileTurgutAlpagut’uüniformalıveBahtiyarYalta’yıisesivilolarakgördüklerivebuaradaSüvaribinbaşısıolarakgiyinenaslında22ŞubatolaylarındaemekliyesevkedilenFethiGürcan’ınelindekitabancaileetrafınıtehditsuretiylealarmverilmesinitemineçalıştığıvebaştaÖnderAydınlıileZihniÇetinerolmaküzerekapınınsilahlıöğrencilertarafındankontrolaltınaalndığıveböyleceinisiyatifinellerindençıkması
![Page 572: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/572.jpg)
dolayısıylaherhangibirşekildemüdahaleimkânıbulamadıklarıbizzatOkulNöbetçiAmiriYb.BehzatTanırileAlayNöbetçiAmiriBnb.SabahattinAltınoktarafındanifadeedilmektedir.
Diğeryandan,nöbetçisubayıodasındabulunanÜtğm.HadiKantarcı,Yd.Tğm.YektaBaşeğmezveÖğretmenYzb.AhmetYücetürk’ünbeyanlarında,NöbetçiSubaylığıodasınagelengrubunodayagirdiğiandatalebelerindeayaklanmışolmasısebebiyleherhangibirtedbiretevessülveyabirbaşkatarzdamüdahaleimkânıkalmadığıanlatılmakistenmiştir.AncakhadiselerintehlikelitarzdainkişafınaveSilahlıKuvvetleriçhizmetkanunvetalimatınınbugibiahvaldekendilerinegenişselahiyetlertanınmışolmasınarağmennöbetçiheyetinedahilYb.BehzatTanır,Bnb.SabahattinAltınok,Yzb.NecatiTaylanveÜtğm.MustafaCihangiroğlu’nunkendilerinetereddüpedenvazifeleriifaetmemişolmalarıbirtarafa,aşağıdaizahedilecekfaaliyetleriylefiilenirtikabındaroloynadıklarıtahkikatsırasındatespitedilenşahadetlerlesübutaermişbulunmaktadır.Şöyle
![Page 573: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/573.jpg)
ki:
a)Top.Yb.BehzatTanır:
KendisiOkulNöbetçiAmiridir.Harekâtbaşladıktansonraönleyicibirharekettebulunmamış,aksineIII.Tb.11’nciBölük’ten4635İbrahimMemirveII.Tb.6’ncıBölük’ten2334ErtaçTurgay’ınbeyanlarındanöğrencilere“Keplerinizigiyin,teçhizatınızıtakın,emrimibekleyin”veayrıcaTalâtAydemirtarafındankendisinemermiteminihususunda“Yalnızsizegüveniyorum,aceleedin”diyevazifeverildiğiveBehzatTanır’ınbirvasıtayaatlayarakbuvazifeyiifaiçinokuldanayrıldığı,II.Tb.6’ncıBölük’ten2342MerihÖzgürses’inifadesindenmaznun’unTankOkulu’ndanmermigetirilmesiiçinüsteğmeneemirverdiğianlaşılmışbulunmaktadır.
b)Kur.Bnb.SabahattinAltınok:
KendisiAlayNöbetçiAmiridir.İhtilâlsırasındaokulnizamiyesindebulunmaktadır.Çıkanöğrencilere“Heyecanlanmayın,çabukolun”
![Page 574: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/574.jpg)
diyemütebessimbirçehreilehitaptabulunduğunuveayrıcaüsteğmenHadiKantarcı’yaokulundışemniyetiniveÖnderAydınlıisimliöğrenciye“Bizbaşındayız,korkmayın”demeksuretiyleteşviktebulunduğu,7.Bölükten2676ÖzcanGörgülü,9.Bölük’ten4001VedatUzunvemaznunÖnderAydınlı’nınşahadetleriylesübutaermişbulunmaktadır.
c)ÖğretmenYb.NecatiTaylan:
KendisiNöbetçiBaşöğretmendir,hadisesırasındaIII.Taburöğrencileriilebirliktemermisandıklarınınaçılmasınafiilenkatılmışveaçılmayansandıklarınkırılmasıiçinemirvermişolduğu8’incibölükten2770ÖnderKaragül,2775AliÜnlüve2777BasriEroğluadındakiöğrencilerinifadeleriyleteeyyütetmişbulunmaktadır.
d)Yzb.NihatŞendoğan:
III.Tabur12’inciBölükKumandanıoluphadisegecesideIII.Tb.BölüklerNöbetçiSubayıdır.Öğrencilerinbahçedetoplanmaları
![Page 575: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/575.jpg)
sırasındaaralarındadolaşaraksırayasoktuğuve“Gösterinkendinizi”diyebağırmaksuretiyleteşviktebulunduğu11’nciBölük’ten4714MehmetŞentekin,10’ncuBölükten4468SabriÖgeve10’ncuBölük’ten4464OralArgonisimliöğrencilerinifadeleriylesübutaermişbulunmaktadır.
e)Ütğm.HadiKantarcı:
HadisegecesiII.Tb.BölüklerNöbetçiSubayıdır.HarekâtesnasındaII’ncitaburunnizamiyedetoplanıpsırayasokulmasınıveTalâtAydemirtarafındandaihtiyatkuvvetiolarakayrıldığıbelirtilenII’nciTaburBölükleriniokulönündekikoruluktatespitedilenyerleresevkedilmesinitemineylediğive“Harbiyelialdanmaz”parolasınıikincitaburabizzatbildirdiği6.Bölük’ten2401TaylanElçin,2404AliKeskin,2407TarıkOkyay,4227ÜnalCengiz,2430BehzatSarol,5’inciBölüktenCengizİşmanoğlu,2076İsmetBiran,6’ncıBölük’ten2342MerihÖzgürsesvedahapekçoköğrencininifadelerindenanlaşılmaktadır.
![Page 576: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/576.jpg)
f)Ütğm.MustafaCihangiroğlu:
HadisegecesiKarargâhNöbetçiSubayıdır.Hadiseninbaşlamasınansonraöğrencileremermiteminiiçingayretsarfettiğivehazırkıt’abölüğündebulunanbirsandıkmermiyibirerilebizzatalaraköğrencilerinemrineverdiğiMuhafızBölüğündeÇvş.RamazanBaykal,maznunTğm.AycanÜnlü,HarpOkuluKarargâhıKışlaSubayıP.Bnb.MuharremOkkanlı,MuhafızBölüğündenOnb.İsmetYücel,Onb.DurmuşKanıktarafındanifadeedilmişbulunulmaktadır.
![Page 577: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/577.jpg)
BuDavayıDahilEdilmişBulunanHarpOkuluÖğrencilerininDurumunaGelince22ŞubatolaylarıdiyeanılanhadisesebebiyleemekliyesevkedilmişbulunanTalâtAydemirverüfekasımenfiemellerinintahakkukuiçintasarladıklarıhukukdışıplanvetertiplerinintatbikmevkiinekonulmasındagençvekörpedimağlardandahakolayistifadeedebileceklerihususunugözönündetutaraksistemlerininicabıolançengelleriniHarpOkuluöğrencigrubunadaatmaksuretiyle9’uncuBölükten1375ÖnderAydınlı,12’nciBölükten4931NezihiFırat,12’nciBölüktenRamazanÖztürkadındakiöğrencilerledoğrudandoğruyatemastemininemuvaffakolmuşlardır.Buöğrencilerindekendilerineyakıngördükleri4922no.luZihniÇetiner,4170OsmanYektin,5016ErolEgeisimliöğrencilervasıtasıyla,ihtilâlcigrubutarafındanyayılmakistenenfikirleröğrencilere
![Page 578: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/578.jpg)
intikalettirilipokuliçindeihtilâlhareketinibenimseyicibirhavanınyaratılmasınagayretgöstermişlerdir.Buhususismigeçenmaznunlarınyekdiğeriniithamedicimahiyettekiifadeleriylevekat’iyetlesübutaermektedir.Kaldıki,hadisegecesiNezihiFırat,KemalÜlkütanakgibiöğrencilerinbugeceihtilâlinolmasımümkündürdiyeihtilâlplanıhakkındamalumatvermişolmasıdaöğrencilerleihtilâlcilergrubuarasındakitemasınkat’ideliliolarakkarşımızaçıkmaktadır.
Evveldenvakibutemaslarıntesiriiledirki,hadisegecesi,maznunÖnderAydınlıveNezihiFıratsilahdepolarınınaçılmasıiçindeponöbetçierinetecavüzvesilahınıalmaksuretiyleonuekarteetmektençekinmemişlerdir.
BuöğrencigrubunadahilZihniÇetiner’inhadisegecesibütünbirliklerinihtilâlekatıldığıveheryerdedurumahâkimolunduğuyolundakibeyanlarlateşviktebulunduğu4073numaralıNevzatKuluve2351CengizKoktekin’inifadeleriyleveÜmmetSarı,MehmetAydoğan,KemalÜlkütanakisimliöğrencilerinÖnder
![Page 579: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/579.jpg)
AydınlıemrindeolarakKaraKuvvetleriKumandanıOrgeneralAliKeskiner’inevinetevkifmaksadıylagittikleri,bulamayıncatıbbıyedekideniztalebesioğlunuyakaladıklarıveaynımahalleÖnderAydınlı’nınGenelkurmay2’nciBaşkanıKorgeneralMemduhTağmaç’ıgörerekyakalamakteşebbüsündebulunduğuvebuyüzdenzuhuredenmünakaşadaÖnderAydınlı’nınateşettiğiveKaraKuvvetleribinasıönündebulunanerlerinmukabilateşiüzerinegeriçekilmekmecburiyetindekaldığıIII.Tb.12.BölüktenöğrenciYenerKonuralp’ınifadesiylesübutaermiştir.
BugruptayeralanmaznunöğrenciOsmanYektin,harekâtsırasındaöğrencilerinvazifeleresevkveidaresiilebilfiilmeşgulolduğugibimermiteminimaksadıylaokulunOrdonatımBölüğününkapısınıkırdığınıvebulduğubirsandıkmermiyiöğrencilerinistifadesinearzetmeksuretiyledavayamevzuteşkiledenfiilinirtikabındabizzatroloynadığıkendiifadesive9’ncuBölük’ten4063SaadettinAcar’ın
![Page 580: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/580.jpg)
ifadesindenanlaşılmışbulunmaktadır.
![Page 581: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/581.jpg)
İhtilâldeMeclisMuhafızTaburu’nunDurumu:Gv.Kd.liÜtğ.ErolIŞILTANveP.ÜtğmKadirYILDIRIMsanıklardanGüverteKd.Ütğm.ErolIŞILTAN’ınolaygecesinöbetçiamiriolduğuveNöbetçiSubayıMehmetÇAMileoturduklarıesnadaTb.SubaylarındanolupogeceherhangibirgörevibulunmayanP.ÜsteğmenKadirYILDIRIM’ıngeldiği,birazsonratankgürültüleriişiterekdışarıçıktıklarıvealarmverdikleri,erlerinkaldırıldığıvemermidağıtıldığıTb.KomutanınınşoförününErolIŞILTANtarafındansilahınınalındığıveoradanayrılmamasınıtembihettiği,KadirYILDIRIM’ındaelindekiTomsonueretevcihederek“Ayrılırsansenigebertirim”dediği,kezaÜtğm.KadirtarafındanBl.yatakhanesinintelefonubaşınabirnöbetçidikilerek,kendisiErolÜtğm.veÇamÜtğm.denbaşkakimseninkonuşturulamayacağınıemrettiğiveErolIŞILTAN’ınkumandanaolayıhabervermemekiçinoyalandığı,ancakÜtğm.MehmetÇam’ın
![Page 582: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/582.jpg)
“senhabervermezsenbentelefonedeceğim”demesiüzerineolayıverdiğiveAssb.İsmailÇetintaş’ın“Subaylariçinservisçıkaralımmı?”sorusuna“Sennizamiyeyegit,benbuişlerihallederim”dediği,buesnadaçıkışnizamiyesindebulunanÜtğm.Kadir’inakrabasıolanemekliSüvariBnb.FethiGürcantarafındanarandığıvenöbetçierlerinkendisiniiçeribırakmamalarıveÜtğm.Kadir’inogecenöbetçiolmadığınısöylemelerinimüteakipsanığınnizamiyeyeçıkageldiği,birşeylerkonuştuklarıFethiGürcanayrılırkenkendisininveKadirYıldırım’ınakrabasıolanHarpOkuluöğrencisiikiarkadaşınaÜtğm.ninmuhafızıolmalarınıemrettiği,Ütğm.Kadir’inkendisiniçıkışnizamiyesinegetirenHavaerişoförSamiUygur’la,Assb.İsmailYüksel’eTaburagelecekTb.SubaylarınadağıtılmaküzereTomsontabancavejarjörügetirmesiiçinhabergönderdiği,Assb.İsmailYüksel’inkeyfiyetisormaküzerenizamiyeyegitmekistemesinimüteakipÜtğm.KadirYıldırım’ın“verver”diyeseslendiğiveTomsonlarlajarjörleriÇvş.MehmetEmirveAydınSelçuk’ungetirip
![Page 583: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/583.jpg)
nizamiyeyakınındakibulunanjeep’ebıraktıkları,birazsonragelenHarpOkuluöğrencilerinesilahvedolujarjörlerinbizzatÜtğm.KadirYıldırımtarafındandağıtıldığıbuesnadaoralardadolaşmaktaolansanıknöbetçiamiriÜtğm.ErolIşıltan’ındurumugördüğüvenöbetçisubayıolanÜtğm.MehmetÇam’ınkendisiniikazetmesinerağmen“Sendebuişlerekarışmasanaverdiğimmıntıkadadolaş”diyeyanındanuzaklaştırdığı,birSüvariBl.nünKadirYıldırım’ınmüsaadesiileMeclistengeçipÇankayaKöşkü’nüsarmaküzeregittiği,bilahareÜtğm.Kadir’inerleritoplayarak“Banagüvenmiyormusunuz,bensizegüveniyorum,sizeHarbiyelilerkumandaedecek,nöbetçiamiribanayetkiverdi”dedivebukonuşmayınöbetçiamirinindinlemekteolduğuveÜtğm.MehmetÇam’ınikazınarağmenmüdahaleetmediğivemezkurbölüğünçıkışnizamiyesinegötürülerekHarbiyelilereaynımealdekibirerkonuşmadansonrateslimedildiğivekezaAssb.İsmailÇetintaş’ınMuhafızAlayKomutanınıntelefonlaTarımBakanlığı’nıncivarındabulunanbeşinciBl.letemasteminedilmesihususundakiemrini
![Page 584: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/584.jpg)
ErolIşıltan’ailetmesinerağmen,sanığınhiçbirtedbirveteşebbüstebulunmadığı,Ütğm.Kadir’iniseHarbiyelilere“Topludurmayın,dağınıkdurun”tarzındadirektiflerverdiği,ErolIşıltan’aDenizKuvvetlerinekadargelebilmişolanTaburKomutanınınmüteadditdefalartelefonetmesinerağmenonunTaburagetirilmesihususundahiçbirtedbiralmadığıvebilaharebölüğeiltihakedenYzb.KayahanÖzalp’inBölüklerinbakiyelerindenbirkıt’ayapılmasıhususundaemirverdiği,buesnadaTaburagelenMerkezKomutanıOrhanÇokdeğer’inbubirliğialarakDenizKuvvetlerinesığınmışbulunanTaburKomutanınınalınmasınıistediğiveçıkışnizamiyesinesevkedilenbubirliğinişitebileceğibirsesleÜtğm.ErolIşıltan’ın“Bl.demermiyok,Bl.ğükırdıracaksınızgitmeyin”dediği,kezaÜtğm.Kadir’inde“Benbunlaraemirveremem,bunlarıkırdıramam”dediği,bununüzerineBirliğinilerlemediğiveMerkezKomutanlığınamensupikisubayınHarbiyelilerceyakalanıpgötürülmesiüzerineteşebbüsünakimkaldığı,busuretleÜtğm.KadirYıldırım’ınarkabasıolanihtilâlteşebbüsünün
![Page 585: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/585.jpg)
elebaşlarındanEmekliSüvariBnb.FethiGürcan’laöncedenanlaşılıp,HarbiyelilereTomsontabancavemermiyardımıyaptığı,KaraveDeniztakımındanmüteşekkilbirkıt’ayıonlarınemrineverdiğiveasikuvvetleremensupbirSüvariBölüğününMeclisiniçindengeçmesinemüsaadeederekveHarbiyelileretalimatvererekmaddimanevibilcümleyardımlahareketidesteklediği,kezaErolIşıltan’ınisenöbetçiamirliğininkendisinesağladığınüfuzdanistifadeilehertürlümukavemethareketinemaniolduğugibiemirvekumandayıogecehiçbirgörevibulunmayanKadirYıldırım’adevrederekihtilâlcikuvvetlereyardımcıolduğuanlaşılmaktadır.
![Page 586: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/586.jpg)
İhtilâldeZırhlıBirliklerOkuluveMuhafızAlayıSüvariGrubununDurumu20Mayıs1963gecesisaat23.30sıralarındaZırhlıBirliklerOkulununaraçparkmahallineiçindeemekliSüvariBnb.FethiGürcan,subaylar,birAssb.bulunanşevrolemarkasivilbirtaksininyanaştığıbuaracınokulunnöbetçiamiripersonelBnb.ÖmerTekebaştarafındankarşılandığı,F.Gürcan’ınÖmerTekebaşkayınbiraderiolduğu,TekebaşilesüvaribinbaşısıFethiGürcan’ınkonuşmalarınımüteakipBnb.FethiGürcan’ınokulkursiyersubaylarınınbulunduğuyatakhaneyeçıktığı,kursiyersubaylarihtilâlhareketineneşekildeiştirakedecekleriyolundadirektiflerverdiktensonrahepbirliktekoğuştandışarıçıkarakaşağıindikleri,nöbetçiamiriilemüşterekolaneğitimkurulusilahgrubundan4adetTomsontabancayıaldıktansonra,subaylarınınikigrubaayrılarakbunlardanSüvariYzb.MehmetGülileSedatÜnal’ınveFethiGürcan’ınbazıSüvari
![Page 587: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/587.jpg)
subaylarıilebirlikteSüvarigrubunagittikleridiğerbirkısımkursiyerTanksubaylarınındabaşlarındaTankKd.liYzb.FeridunErmanolduklarıhaldeokulunTankTaburunagittikleri,birinciTankBl.birinciTakımKomutanıTğm.ErolKıvılcımileTb.KeşifBl.Tk.K.Tğm.SavaşKilimci’ninyardımveiştirakleriileTb.Nöb.Sb.İs.Ütğm.SelahaddinÖktem’iyakaladıktansonraTb.Cephaneliğininkapısınıkırarak10361adet7,9mm.liksivrifişek,7005adet11,43mm.likTomsonfişeği,1570adet7,62mm.likMK.Tf.fişeği,650adet12,7mm.likMk.Tf.Fişeği,30adet9mm.liktabancafişeğive5adettalimfişeğialdıklarımüteakiben1.TankBl.nden11adetM47Tank’ıile13eri,KeşifBl.’den3adetM.24Tank’ıile29silahıtehditilealarakayaklanmayakatılmaküzeresaat24.00’edoğruBakanlıkistikametinemüteveccihenokuldanayrıldıklarıveBMM,Radyoevi,KızılayveSıhhıyegibiönemligeçitlereyerleşmeksuretiileihtilâlhareketinefiilenkatıldıkları,kezaSüvarigrubunabaştaEm.Sv.Bnb.FethiGürcanolduğuhaldegidensubayvekursiyerlerinnöbetçilerinmümanatlarına
![Page 588: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/588.jpg)
rağmencebreniçerigirereknöbetçiheyetininmüdahalesinemeydanvermedenalarmverdikleriveöncedenyaptıklarıvazifetaksiminegöreBl.rinbaşınageçtikleribazılarınınmotorluaraçlarlamuhtelifistikametleredağıldıklarıanlaşılmıştır.
TankTğm.SavaşKilimci:
SanığınkursiyersubaylarınınbaşındaolduğuveelindebirtabancabulunduğuhaldekeşifBl.Koğuşunagirdikleri.“KeşifBl.kalkalarmvar”diyebağırdıkları,buaradaTğm.Savaş’ın“Hiçkimsekıpırdamasın,yoksavururum,bütüntankşoförlerivejeepşoförleriburayaçıksın”diyeerleritehditledışarıçıkardığı,hattavakitkazanmakvebuvesileiledurumunnöbetçisubaylarınaintikalinisağlamakisteyenerlerinbuvaziyetinisezenTeğm.Savaş’ınönceikielhavayavebireldeTank’ınbirineateşettiği,bukurşunlardanbirininerMehmetÇetin’ingöğsühizasındansıyrılıpgeçtiği,erinvurulduğuzanvekorkusuileyeredüştüğü,Tankerlerininböylebirtehdithavasıiçersindetanklarabindirilmesindenvediğerkursiyersubaylarında
![Page 589: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/589.jpg)
tanklarayerleşmesindensonrahareketleşehiriçindemuhtelifyerleredağıldıkları,sanığıntankşoförlerininkaçmasınameydanvermemekmaksadıileonlarısilahlasıksıktehditettiğiveRadyoevinegiderekişgalihususundabizzatgörevaldığı.
Tnk.Teğm.ErolAkkıvılcım:
Sanığın20Mayısgecesiokulungazinosundakursiyersubaylarınihtilâlolacağındanbahsettikleriniduyduğu,dahasonraarkadaşlarıilebirlikteTankTb.nagittiklerikendiBl.eratınıuyandırdığıTanklarınbaşınageçirdiğiTarımBakanlığı,Sıhhıye,Radyoevimıntıkalarındatanklarıyerleştirdiği,kendibirliğindenüstrütbelibirsubayın“Tanklarınüzerindenegeziyorsun?”sorusunacevaben“BenÜtğm.’denemiralırım,onunlakonuş”dediği.
Sv.Ütğm.ZekiCelep:
SanığınalarmverilmesiüzerinekursiyerarkadaşlarıilebirlikteZırhlıBirliklerOkulununTankTb.nagittiği,teminettiğibirjeeparacıile
![Page 590: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/590.jpg)
dahaöncehareketedentanklarınizlerinitakipederekRadyoeviveMeclisönlerindevemuhtelifyerlerdedolaşarakihtilâlhareketinekatıldığı.
Sv.ÜtğmİzzetŞener:
OkulunTankTb.naarkadaşlarınakatılmaküzeregittiği,arkadaşlarınıntaburdanayrıldıklarınıgörünce,öncedenhareketedentanklarınizlerinibindiğijeepletakipederekKızılayveMeclisönünegidipihtilâlefiilenkatıldığıvegeceyoklamalarındaokuldabulunmadığı.
Sv.Ütğm.YaşarKorkut:
OlaygecesiarkadaşlarıilebirlikteoturduklarıokulunsubaygazinosundabütünsilahlıkuvvetlerinkatıldığıbirihtilâlinvukubulacağıyolundakonuşmalarcereyanetmesindensonraemeklisüvariBnb.FethiGürcan,TurgutSaltoğluveEm.Ütğm.ErolDinçer’inüniformalıolarakkoğuşagirdikleri,ihtilâlyapılacağınınadıgeçenlertarafındansöylenmesinimüteakipmaznunundaarkadaşları
![Page 591: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/591.jpg)
ilebirlikteokuldançıkarakharekâtakatıldığı,buaradaMecliscivarındabulunanHarpOkuluöğrencigrubununbaşınageçerekemirlerverdiği,dahasonraRadyoevibinasınıncivarındaelindesilahbulunduğuhaldeöğrencilerinarasındadolaştığı.
Sv.Ütğm.YükselEral:
ArkadaşlarıileberabertanklarabinerekMecliscivarınageldiği,ihtilâlharekâtınakatıldıktansonraGenelkurmaymensubusubaylartarafındanteslimalındığı.
Sv.Ütğm.ÖzkatTansal:
OlaygecesiFethiGürcan’ınkoğuşaihtilâlyapacağıyolundakibeyanınıdinlediktensonra,arkadaşlarıilebirliktetanktaburunagittiği,alarmemriüzerinetankınbirinebinerekihtilâlekatıldığı,buaradaOrdueviönündeyolkavşağındadurarakinzibatsubayıBnb.SedatYenen’ingörevegitmesinemaniolduğu.
Tnk.Ütğm.FeritKelecek:
![Page 592: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/592.jpg)
SubaykoğuşundanarkadaşlarıarasındayapılankonuşmasırasındaihtilâlyapılacağıaçıklandıktansonrakendisindendiğerarkadaşlarıilebirlikteTnk.Tb.’dançıkardıklarıtanklardanbirinebinerekRadyoevininönünegeldiğiveihtilâlekatıldığı.
Tnk.Ütğm.MetinTurgan:
ArkadaşlarıilebirlikteTank.Tb.nainerektanklardanbirinebindiği,HavaKuvvetlerininönünegeldiği,harekâtakatıldıktansonrabirmüddetsonraGn.Kur.subaylarıtarafındantevkifedildiği.
Tnk.Tğm.AlâttinAçan:
ArkadaşlarıileberabertanklardanbirinebinerekRadyoevibinasınınönüneçıktığıbusuretleihtilâlhareketinekatıldığı.
Sv.Tğm.YükselAkar:
KoğuşagelereksanığınihtilâlolacağıhaberiniYzb.FeridunErman’danaldığı,bubeyandan
![Page 593: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/593.jpg)
sonraarkadaşlarınıntanklarlahareketinimüteakipgeçenbirtankabinerekGenelkurmaybinasınınönünegeldiği,harekâtakatıldıktanbirmüddetsonraGenelkurmaymensuplarıtarafındanenterneedildiği.
Tnk.Tğm.AgâhGürer:
OlaygecesitaburunaaitbirtankaatlayarakGenelkurmay’ınönünegeldiği,ihtilâlharekâtınakatıldıktanbirmüddetsonraGn.Kur.mensubusubaylartarafındantevkifedildiği.
Tnk.Tğm.YiğitErdem:
OlaygecesiarkadaşlarınınTaburdanhareketinimüteakipbiraracaatlayarakGn.Kur.binasıcivarınageldiği,birmüddetsonraGn.Kur.personelitarafındanteslimalındığı.
Tnk.Tğm.TuncayYener:
KoğuşagelenYzb.FeridunErmantarafındanTankTaburundavazifelendirildiğinedairbeyanüzerineTaburaindiği,Ütğm.İlhanBaş’la
![Page 594: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/594.jpg)
birliktebirtankaatlayarakRadyoevibinasıönünegeldiğivebusuretleihtilâlekatıldığı.
Tğm.GünayTanju:
TankTb.nainerekbindiğibirtanklaRadyoevininönünegeldiğiveihtilâlhareketinekatıldığı.
Tğm.ErkanMersin:
TankTb.’danaldığıbirtanklavearkadaşlarıylabirliktehareketederekRadyoevibinasınınönünegeldiği,ihtilâlefiileniştirakettiği.
Tğm.HasanKıran:
ArkadaşlarınınTaburdanhareketinimüteakipaldığıbirTomsontabancaylaHavaKuvvetleribinasıcivarınageldiği,harekâtaiştirakettiği.
Tğm.DuranUzun:
GecekoğuşagelenTankYzb.FeridunErman’ınihtilâlekatılmalarıyolundakibeyanıüzerine
![Page 595: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/595.jpg)
TankTaburunagiderekbirtanklaharekâtaiştirakettiği.
Tğm.GüvenKüçükaksu:
BindiğibirtanklaKızılay’ageldiği,bilahareRadyoevinegidereksilahlıdolaştığıvebusuretleharekâtakatıldığı.
Tğm.ErhanDağıstanlı:
TankTb.naaitbirtanklaKızılay’ageldiği,ihtilâlharekâtınakatıldığı.
Ütğm.ZekiYılmaz:
TankTb.’danaldığıaitbirtankla,Radyoevibinasınagelerekihtilâlharekâtınakatıldığı.
Tğm.İhsanSeçgül:
ArkadaşlarınınokulahareketindensonraOrduevinegeldiği,buradaŞevketSönmezadındakibirinzibatYarbayınasilahçektiğiveihtilâlekatıldığı.
![Page 596: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/596.jpg)
Tğm.HasanBilici:
Tank.Tb.naaitbirtankabinerekG.Kur.binasıcivarınageldiği,ihtilâlhareketinekatıldıktanbirmüddetsonraGn.Kur.mensubusubaylartarafındanenterneedildiği.
Tğm.CoşkunSavaş:
TankTb.naaitbirtanklaHavaKuvvetleribinasıyanınagelerekihtilâlhareketinekatıldıktanbirmüddetsonaGn.Kur.personelitarafındanenterneedildiği.
Ütğm.CelâlOğuz:
TankTaburunaaitbirtanklaSıhhıye’yegeldiğiveihtilâlharekâtınaiştirakettiği.
Tğm.CemilDağüstün:
OlaygecesiRadyoevinegirerek,ihtilâlfiilinekatıldığı.
Tnk.Tğm.AycanÜnlü:
![Page 597: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/597.jpg)
SanığınHarpOkuluöğrencilerindenbirgrubunbaşındaolduğuhaldeTandoğanMeydanı’nagittiği,oradabirmüddetkaldıktansonraoradanuzaklaştığı,okulnizamiyesindeöğrencilerihareketesevkhususundateşviktebulunduğu.
Tğm.ErbilYücelten:
BeraberindeP.Yzb.NihatConguroğu,Tğm.AycanÜnlü,EmekliTğm.TevfikEcemişveÜtğm.RemziKılıçolduğuhaldebirtaksiileHarpOkulu’naçıktığı,dahaöncedenYzb.Nihat’tangecesaat23.30’danitibarenihtilâlinbaşlayacağınıöğrendiğiHarpOkulu’ndabirtalebegrubununbaşınageçerekhareketekatıldığı.
Tnk.Tğm.AtillâAltugan:
SanığınTalâtAydemir’inkızınınnişanlısıolduğu,22Şubat1962tarihindensonraAydemir’inevindeyapılantoplantılarakatıldığı,18Mayıs1963günüAnkara’yageldiği,olaygünüMustafaPakoba’nınKüçükEsat’takievinegiderekTalâtAydemir’dendirektifaldığı,
![Page 598: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/598.jpg)
budirektifüzerinesaat23.00’teTankOkulunagiderekTnk.Ütğm.İlhanBaş’ınemrinegirdiği,beraberceaynıtankabinerekRadyoevinedoğruhareketettikleri,mezkurmahaldeyolukeserekvasıtalarınhareketinemaniolduğu,bilahareHarbiye’yeçıkarakihtilâlinsevkveidaresiniteminedenTalâtAydemir,MustafaPakoba,YaşarBaşaran,MünipTepecigrubunakatılarakfaalroloynadığı.
Sv.Ütğm.ErginOsmanağaoğlu:
EmekliSv.Bnb.FethiGürcanvearkadaşlarıylabirlikteSüvarigrubunageldiktensonrakarargâhBl.nünemirkumandasınıelinealdığıvebölüğe“TürkSilahlıKuvvetleriİdareyielealmıştır.Bölükkumandanınızbenim.BirincitakımaSv.Tğm.MustafaKarazeybek,ikincitakımaSv.Tğm.TezcanAtılgan,ÜçüncütakımaAssb.SalimBayraktarkumandaedecekler,sizleregüveniyorum”dediğiveSüvarigrubundanhareketleKavaklıdereyoluylaÇankayaKöşkü’nüngirişnizamiyesikarşısındamevzilendiğibilaharedurumahâkimolamadıklarınıanlayarakorayıterkedipsüvarigrubunadöndüğü.
![Page 599: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/599.jpg)
Sv.Kd.Ütğm.ErolAydın:
OlaygecesiFethiGürcantarafındanSubaykursiyerkoğuşundaaldığıdirektifüzerinearkadaşlariylebirlikteSüvarigrubunagiderekgrubunbirbölüğüileÜtğm.MuhteşemAydın,Tğm.EnverApaydınveTğm.MehmetÇilingiroğluileMuhafızalayıistikametinegittikleri,dahasonraalaymensubusubaylartarafındanenterneedildiği.
Sv.Tğm.MustafaKarazeybek:
İhtilâleSüvarigrubununkarargâhbölüğüileiştirakettiği,ÇankayaKöşkü’nünnizamiyesikarşısındakendilerinemüdahaleedenMuhafızAlayKumandanınatabancaçektiğiveoradanayrıldıktansonradaGn.Kur.önündekiçarpışmalarakatıldığı,HarpOkuluKumandanıGeneralKemalEken’iöğrencilerinetemasdanmenettiğiveKumandanınteslimolmamasıüzerinesilahistimalettiğiveogecebirçoksubayıtevkifederekHarpOkulu’nagönderdiği.
Sv.Tğm.MustafaSatıroğlu:
![Page 600: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/600.jpg)
SüvarigrubunagiderekbirSüvariBölüğüilebirlikteharekâtaiştirakettiğiveYıldırımbeyazıtveTandoğanMeydanları’nagittiği,oradaerleremermidağıttırmışolduğu.
Sv.Tğm.MehmetÇilingiroğlu:
HarekâtaÜstğm.MuhteşemAydınveTğm.EnverApaydın’labirlikteAğırSilahBl.nüalarakiştirakettiğiveÇankaya’dabakkaldurağıcivarındabirP.Üstğm.tarafındantevkifedilerekMuhafızAlayınagötürüldüğü.
Sv.Tğm.EnverApaydın:
HarekâttaSüvarigrubununağırsilahbölüğüileiştirakettiği,AmerikanKlübüönündebeklerkenSv.Bnb.AlparslanGüneştarafındantevkifedilerekAlayagetirildiği.
Sv.Tğm.TezcanÖzalgın:
FethiGürcan’laSv.grubunageldiği,karargâhBl.ileÇankaya’yakadarçıktığıvedurumahâkimolmadıklarınıanlamalarıüzerine
![Page 601: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/601.jpg)
dönerkenAyrancısırtlarındaBölüğünBölükKumandanıYzb.İsmailÖzdenizveTk.SubayıÜtğm.TurgutKürümtarafındantevkifedildiğiveMuhafızAlayınasevkedildiği.
Sv.Yzb.MehmetGül:
OlaygecesiSüvarigrubunaFethiGürcan’lageldiğiveÜçüncüBölükleihtilâleiştirakettiği,bölüğüTandoğanMeydanı’nakadargötürdüğüveeskibölüğüolmasıveerlerinçoğunuacemieğitimisırasındatanımışolmasısebebiylebuimkânlardanistifadeettiği,ancakBölükAstsubayıErdalAlkaninisiyatifinikullanarakBölüğeAtbindiripAlayaavdetettiği,busıradabölüğünarkasıralarındagörülerekTankTaburucivarındatevkifedildiği.
Sv.Yzb.SedatÜnal:
SüvarigrubunaFethiGürcan’lageldiği,birsüvaribölüğünekumandaettiği,birjeeplebölüğeYıldırımbeyazıtMeydanı’nakadargötürdüğüvejeeptekibirsandıkmermiyidağıtmaküzereoradabırakarakveyanınabir
![Page 602: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/602.jpg)
HarpOkuluöğrencisialarakÇankaya’yaçıktığı,osıradaalarmageçmişolanbirliklertarafındanJeep’idurdurularakTğm.SelâmiKızıldemirtarafındantevkifedilipMuhafızAlayınagetirildiği.
Em.Sv.BnbFethiGürcan:
SanığınZırhlıBirliklerOkulundanteminettiğikursiyerSv.SubaylarlabirlikteMuhafızAlayıSüvarigrubunagelerekalarmverdiği,kalabalıkkursiyersubaylarsebebiylenöbetçiheyetinebirşeyyapmadığıvesanığınbölüklerimuhtelifistikametleresevkettiğivebubirliklerinaldığıvasıtalarlaHarpOkulu’nagelerekHarbiyelilereemirvedirektiflerverdiği,bilahareGn.Kur.Meclis,HavaKuvvetleriönünegelerekbizzatmüsademeyekatıldığı,MeclisMuhafızTb.’dansilahvemermieminettiği,oradagörevegitmekteolanMuhafızAlayınaaitbirsteyşiniçevirerekRadyoevinegittiğiveRadyoeviileGenelkurmayarasındaihtilâlindevamımüddetincetelkin,tavsiyeveemirlerleisyanıbizzatidareettiği,silahlıçatışmalarakatıldığı,sivilgiyinmiş22Şubatçılarlatemasettiğive
![Page 603: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/603.jpg)
harekâtınakimkalmasıüzerineAyrancısırtlarındavasıtayıterkettiği.
Em.Assb.MünipTepeci:
İhtilâlgecesiFethiGürcan’ınevindebulunduğuveErolDinçer’inarabasıileSüvarigrubunagelerekkursiyersubaylarındayardımıylabirliğibastıklarıveFethiGürcan’laaynıarabayabinerekHarpOkulu’nageldikleri,GenelkurmayınönündegörüldüğüveelindeTomsontabancaileTalâtAydemir’inmuhafızlığınıyaptığı,emirlerininyerinegetirdiği.
Tnk.Ütğm.İlhanBaş:
TankTaburunadiğersanıklarlabirliktegiderekFethiGürcan’ınverdiğiemirüzerineRadyoevinielegeçirmeyememuredilen3tanktanbirisinebinipRadyoevinegiripTalâtAydemir’inilkihtilâlbeyannamesinimüteadditdefalarokuduğu,bilahareKurmayYarbayAliElverditarafındantevkifedildiği.
![Page 604: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/604.jpg)
Prs.Bnb.ÖmerTekebaş:
OlaygecesiZırhlıBirliklerOkuluNöbetçiAmiriolansanığınFethiGürcanvediğerİhtilâlarkadaşlarını20/21Mayısgecesi23.00raddelerindekapıdakarşılayarakokulaaldığıveyukarıdaesasenkendiaralarındavazifetaksimiyapmışolanTankveSüvariSubaylarıylagörüşmesineimkânvezeminhazırladığı,müteakibenbusubaylarınokuldançıkarakSüvarigrubunaveTankTaburunagitmelerinemüsaadeettiğivekendisiokuldakalaraktelefonlaraihtilâlcilerdenyanaolduğunuaçıkçabelirtirşekildecevapverdiği.
TankYzb.FeridunErman:
İhtilâldenevvelTankOkulunaFethiGürcantarafındanatılançengelsebebiylebizzatTalâtAydemir’legörüştüğüveihtilâlgününedahaevvelhaberaldığından,FethiGürcan’ınokulagelmesindensonraTankTaburunainerek2’ncibölüğüntanklarınınhazırlanmasınaemirverdiğivedahaevvelkursiyerlerinbulunduğukoğuşagiderek,“Arkadaşlar,kuvvetlerveGenelkurmay
![Page 605: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/605.jpg)
birliktealarmverdi.TankçısubaylarTankTaburunagidecek,emniyetvazifesiifaedecekler”diyerekonlarıvazifeyesevkettiği,kendisideilkçıkantanklaravazifelerihakkındatalimatverdiğisübutaermiştir.
![Page 606: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/606.jpg)
SübutDelilleria)Radyodaokunanaçıkihtilâlbeyannamesi,
b)Sanıklarınbirbirinitamamlayanitirafları,
c)Müştereksuçdelilleridosyası,
d)Şahadet,
e)ÖlümuayeneraporlarıileTabibraporları,
f)Şahsisübutdelilleridosyası,
g)Birliklerdengelenvak’araporları,
h)4ciltlikgörgüraporlarıdosyası,
i)Aramadaeldeedilensübutdelilleri,
j)Özelraporlar.
![Page 607: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/607.jpg)
TatbikiİcapEdenKanunMaddeleri1.TalâtAydemir,FethiGürcan,RıfkıErtem,TurgutAlpagut,BahtiyarYalta,TevfikÜnlüer,HakkıSümerGalipGültekin,YaşarBaşaran,MustafaPakoba,TevfikSaltoğlu,ErolDinçer,TurgutSaltoğu,MünipTepeci,RemziKılıç,NihatSertöz,TevfikEcemiş,İzzetKöz,CemalÖzdemir,NecdetÖz,ÖmerTekebaş,FeridunErman,İlhanBaş,SedatÜnal,MehmetGül,SavaşKilimci,ErolAkkıvılcım,MustafaKarazeybek,AtillâAltugan,ZiyaGökalpPusat,HüsamettinPaksoy,KadirYıldırım,ÖnderAydınlı,ZihniÇetiner,NezihiFırat,NihatConguroğluhaklarındaTürkCezaKanununun146/1,ayrıcaaynıkanunun173/5ve31müteakipmaddelerivemaznunsubaylarhakkındaAskeriCezaKanunun30/A-1maddelerinintatbiki.
2.Şükrüİnanç,AyhanÖcal,CahitAksoy,SalimMiman,ZekiCelep,ErginOsmanağaoğlu,İzzet
![Page 608: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/608.jpg)
Şener,YaşarKorkut,YükselEral,ÖzkatTansel,ErolAydın,FeritKelecek,MetinTurgan,CelâlOğuz,AlâttinAçan,YükselAkar,AgâhGürer,YiğitErdem,TuncayYener,GünayTanju,AycanÜnlü,ErbilYücelten,ErkanMersin,HasanKıran,CemilDağüstün,H.DuranUzun,GüvenKüçükaksu,ErhanDağıstanlı,ZekiYılmaz,İhsanSeçgül,HasanBilici,MustafaŞatıroğlu,CoşkunSavaş,MehmetÇilingiroğlu,EnverApaydın,TezcanÖzalgın,NüsretKarakaş,ElmasGencer,MehmetErengül,MetinAkpınar,ErolIşıltan,KemalKâhyaoğlu,AbdullahYılmaz,BehzatTanır,SabahattinAltınok,NihatŞendoğan,HadiKantarcı,MustafaCihangiroğlu,NecatiTaylan,ErolEge,OsmanYektin,RamazanÖztürk,ÜmmetSarı,MehmetErdoğan,KemalÜlkütanakhaklarındaTürkCezaKanununun146/3ve173/3,31vemüteakipmaddeleriilemaznunsubaylarhakkındaAskeriCezaKanununun30A-1maddelerinintatbiki.
3.EminArat,DündarSeyhan,AsımMutludoğan,NecatiÜnsalan,KadriÇıtak,
![Page 609: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/609.jpg)
AlparslanTürkeş,MuzafferÖzdağ,RıfatBaykal,FazılAkkoyunlu,HalimMenteşhaklarındaTürkCezaKanununun171/2ve173/3ile31vemüteakipmaddelerinintatkibi.
4.GökalpKasapoğluveSaffetOlgaçhaklarındaTürkCezaKanununun151/1vesubayolanmaznunhakkındaayrıca32/Bmaddelerinintatbikiicapetmektedir.
![Page 610: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/610.jpg)
NeticeveTalepMaznunlarıntürlüsaklamaçarelerinebaşvurarakaydınlatmakistememelerinerağmenDünyaveMilletönündeaçıkolarakişlenmişbukanlısuçunbulunabilenfailleriyüksekmahkemenizearzedilmiştir.
CumhuriyetOrdusu’nunşanınagölgegetirmeyekadarvaranbusefilhareketinmasumkurbanlarıveebediyyensakatkalmışmağdurlarıileasıldavacısıolanTürkMilletininveTürkSilahlıKuvvetlerininvakurolduğukadariçliadalettalebinideyüksekmahkemenizesunuyoruz.
Butalebinis’afımağduredilenMilletimizinveSilahlıKuvvetlerimizinyegânetesellisiolacaktır.
Buitibarlayukardahüviyetlerivemüsnetsuçlarıyazılımaznunlarhakkındasontahkikatınaçılmasınave7Haziran1963Cumagünüsaat9.30’daAnkaraSıkıYönetimKomutanlığı1NumaralıAskeriMahkemesindeduruşmalarınınicrasıilemahkûmiyetlerinekararverilmesiiddia
![Page 611: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/611.jpg)
vetalepolunur.
İstanbul’dakiolaylarlailgiliolarakyakalanıpmahkemeyesevkedilensubaylarşunlardı:
OrhanTÜRKKAN,EmekliGeneral
SelimTÜRKKAN,EmekliGeneral
CevatKIRCA,EmekliKurmayAlbay
OsmanDENİZ,EmekliKurmayYarbay
GaziALANKUŞ,EyüpAskeriŞubeBaşkanıSüvariYb.
SabriSARIYER,SüvariYüzbaşı
OrhanGÜNDAY,SüvariKıdemliYüzbaşı
MuzafferGÜNEY,SüvariÜsteğmen
ŞerefULUĞ,TopçuYüzbaşı
SeferSAYILIR,JandarmaTeğmen
![Page 612: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/612.jpg)
AbdullahGEBEŞ,JandarmaTeğmen
HüseyinBİLDİRİCİ,JandarmaTeğmen
OrhanŞAHİN,JandarmaTeğmen
AhmetGÜCAL,TankKıdemliBinbaşı
MustafaÜSTÜNER,TankBinbaşı
MehmetÖZMADEN,TankYüzbaşı
FahrettinODABAŞI,TankBinbaşı
AdnanÇELİKOĞLU,EmekliKurmayAlbay
SelçukATAKAN,EmekliKurmayalbay
ŞinasiÇAMÇEKEN,EmekliKıdemliBinbaşı
CengizKINAY,DenizGüverteTeğmen
YaşarSONAKIN,DenizGüverteYüzbaşı
ZekiALTINSAY,DenizGüverteYüzbaşı
![Page 613: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/613.jpg)
ArifYURTERİ,DenizGüverteTeğmen
FeridunÖZBAY,DenizGüverteTeğmen
SefaSEVEN,LevazımBinbaşı
MacitÖTÜGEN,PiyadeBinbaşı
NecmiÇETİN,TopçuYüzbaşı
HalitBÜYÜKMENDERES,EmekliSüvariYüzbaşı
TurgutŞENER,EmekliSüvariÜsteğmen
MelihÖZKUL,TankYüzbaşı
MustafaŞAKAR,TankYüzbaşı
SacitULUÇ,TankÜsteğmen
YurdunTUNCEL,TankTeğmen
TuncelORHAN,TankTeğmen
RecepUSLU,TankYüzbaşı
![Page 614: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/614.jpg)
ŞükrüARAL,TakAssubay
FevziBİNGÖL,TankYüzbaşı
FahriERGUN,TankÜsteğmen
UysalALTUĞ,TankÜsteğmen
TevfikSARIKAYA,TankTeğmen
GündoğanDOĞANÇAY,TankÜsteğmen
RıdvanMETAL,PiyadeBinbaşı
FethiIŞIKLITEPE,EmekliHavaAlbay
![Page 615: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/615.jpg)
YargılananHarbiyeliler2No’luSıkıYönetimMahkemesindeyargılananHarbiyelileriçinsavcı5-15yılarasındahapiscezasıistiyordu.Yargılanmasınabaşlanan1459sanıkşunlardı(Alfabetiksırayla):
A.HilmiOkutan,A.RızaHiçsönmez,A.OsmanDoğan,A.YurdakulCengiz,AbbasKaradere,AbdullahAykurt,AbdullahDoğan,AbdullahGür,AbdullahKurtis,AbdurrahmanÖnder,AbdurrahmanTaner,AbdülkadirAslanpay,AbdülkadirEryiğit,AbdülkadirGündüz,AbdülkadirŞengül,AbdüsselâmKaynak,AbidinDaverBesler,AbidinKoşay,AcarAziret,AclanYeter,AdalAtakay,AdemDalgıç,AdilBaba,AdilCoşkun,AdilErdoğan,AdnanBaşol,AdnanÇağlı,AdnanErcan,AdnanMidyat,AdnanOflaş,AdnanÖksüz,AdnanSargın,AdnanŞenocak,AhmetAliDündar,AhmetAnıt,AhmetAydemir,AhmetAydemir,AhmetCelâlTan,AhmetCengizKöktekin,AhmetÇakır,AhmetÇeliker,AhmetÇevik,AhmetÇıtır,AhmetDemiray,AhmetDural,
![Page 616: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/616.jpg)
AhmetDüzyol,AhmetErdoğan,AhmetErgin,AhmetErinmez,AhmetGavsiBayraktar,AhmetGediksiz,AhmetGüven,AhmetIşık,Ahmetİnce,AhmetKalmış,AhmetKambur,AhmetKıran,AhmetKoç,AhmetKöksal,AhmetKudretİnce,AhmetMeriçer,AhmetOğuz,AhmetOkay,AhmetRıfkıÖğüt,AhmetSavur,AhmetServetKorkmaz,AhmetŞen,AhmetTayfunGökyılmaz,AhmetTeomanÖnder,AhmetTuncel,AhmetTural,AhmetTuranYıldırım,AhmetÜnal,AhmetÜnsal,AhmetYılmaz,AhmetYılmaz,AkınŞehirlio€lu,AkifBayraktutar,AkifMemişo€lu,AkşitKulalı,AktayAydın,AlaeddinDa€lı,AlaeddinHancıo€lu,AliAkın,AliBulut,AliÇelik,AliDurgun,AliDurmaz,AliErsinÜngören,AliIşık,AliİhsanGülyaş,AliİhsanSargın,AliİhsanYılmaz,AliİlhamiKöksal,AliKarateke,AliKeskin,AliMaya,AliOsmanÇakır,AliOsmanÖzyar,AliPaker,AliPoyraz,AliRızaÇılgın,AliRızaErtürk,AliSaitArıbaş,AliSakallı,AliTarım,AliTotan,AliTutam,AliTüfekçi,AliUzuno€lu,AliÜnlü,AliÜpür,AliÜrün,AlpÖzer,AltanAtamer,AltanElmas,
![Page 617: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/617.jpg)
AltanÖzalp,AltayÖz,ArgunÜner,ArifAşçıo€lu,ArifBidin,Arifİ.Köndel,ArifÖzer,ArmanAybartürk,ArmanGüner,ArslanKıray,ArtamTekin,AsımKubat,AsımŞuşut,AsımToksöz,AsilŞenol,AslanAkınay,AtacanBatılı,AtalayAltay,AtillaAkar,AtillaAkkartal,AtillaArtürkŞenlik,AtillaAtalay,AtillaAydın,AtillâBozda€,AtillaCengiz,AtillaErkaya,AtillaKalkay,AtillaKırdaal,AtillaKırkpınar,AtillaÖrsel,AtillâTu€savul,AtillaYorgun,AvniAlçın,AvniErgüler,AydınArat,AydınBoyacıgiller,AydınCoşkun,AydınErciyas,AydınErdem,AydınGönültaş,AydınGürkale,AydınKarakuş,AydınKoçer,AydınSezer,AydınSilivrili,AydınTanyel,AydınUçkan,AydınVurgun,AydınYakar,AyhanDemirtaş,AyhanDoruk,AyhanErdo€an,AyhanFırıldak,AyhanKarslı,AyhanKurşun,AyhanYaşa,AykanKavuno€lu,AytaçEge,AytaçUysal,AytanÇenber,AytekinKarakuş,BahattinKalaycı,BahattinTokgöz,BahriCinel,BaşarGürses,BehramEyübo€lu,BayramUçar,BedrettinDa€deviren,BedriErdo€muş,BedriTimur,BehiçKüpeli,BehzatOdabaşıcılar,
![Page 618: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/618.jpg)
BehzatSarol,BekirAyhanAkçado€an,BekirEyteş,BekirPostacıo€lu,BekirÜnsal,BenalTanıl,BengiBoran,BerkTaylanElçin,BeyazıtDeniz,BeytullahDerin,BihnamSeyhan,BilalNair,BilalÖztürk,BilâlSaka,BircanSevgör,BironÜstüner,BledaYeda,BurhanHoşer,BurhanKaragözo€lu,BurhanSoyköse,BülentAktaş,BülentAksoy,BülentArman,BülentAydo€an,BülentEymen,BülentÖzyorulmaz,BülentSanduvaç,CaferVarol,CahitÖrnek,CahitPişkin,CahitYalçın,CanipAlpman,CelâlEr,CelâlKarabulut,CelâlettinAvşar,CelilAygül,CemalAvşar,CemalÇuhadar,CemâlÖzbaşaran,CemalTu€,CemalYılmaz,CemalYılmaz,CemalettinSelimo€lu,CemalettinTaşdan,CemilErgin,CengizAkıncı,CengizAktaş,CengizCanbek,CengizAydemir,CengizAydın,CengizErsoy,Cengizİlik,CengizKalpaner,CengizKarahasano€lu,CengizKıyıcı,CengizMutlu,CengizMutlu,CengizSelçuk,CengizŞişmano€lu,CevatKarakaş,CevdetA€zıtemiz,CevdetArarat,CevdetÇetinkaya,CevdetEkmekçi,CevdetTezcan,CevdetYi€it,CihangirDündar,CihangirÖzer,CihangirÜnal,
![Page 619: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/619.jpg)
CihatSusam,CoşkunŞengüler,CumaÇelik,ÇetinArcak,ÇetinDemir,ÇetinSoysal,CoşkunKökhan,DavutSezen,DemirAtakan,DenizOymak,DervişKarakuş,DinçerAtaç,DinçerÇakır,DinçerKaplano€lu,DinçerKılıç,DinçerPeker,Do€anÇakır,Do€anÇetin,Do€anGürel,Do€anKeltek,Do€anSelvi,Do€anTaşçı,Do€anYaylalı,DuranÖzkan,DurmuşAkıncı,DursunÇevik,DursunGünay,DursunKeçeci,DursunŞekerci,DündarAkçaylı,DündarErkmen,E.HüseyinKorkut,EftalGemici,EkinBayramKoca,EkremArabacı,EkremAydın,EkremKeskin,ElkıranCan,EminAkıncı,EminDelen,EminKaragöz,EminTunca,EminYanık,EminYaşar,EnderGönüllü,EnderTamer,EnginAker,EnginGenç,EnginKalkandelen,EnginÜmit,EnderAlpay,EnverAtaman,EnverCüneytAytaylı,EnverDeniz,EnverKanlı,EnverKaya,EnverKoyun,EnverO€uz,EnverŞen,EnverYa€an,ErcanBergiten,ErcanCiltlio€lu,ErcanÇarıkçı,ErcanGüldü,ErcanTezcan,ErcanYavuz,ErcanYılmaz,ErcümentCankurtaran,ErdalAksu€ur,ErdalCan,ErdalCiritli,ErdalCoşkun,ErdalErbatur,Erdal
![Page 620: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/620.jpg)
Gökbaş,ErdalGüngör,ErdenerDo€uer,ErdinçAytan,ErdinçŞenses,Erdo€anÖzçetin,Erdo€anGülsoy,Erdo€anGüzeltepe,Erdo€anKısmet,Erdo€anSılay,Erdo€anTaymaz,Erdo€anVuruşkan,Erdo€anYalçınkaya,Erdo€anYıldırım,ErgunCoşkun,ErgunKarlı,ErgunÖzatalay,ErgülBirçek,ErgülHano€lu,ErgünAyhan,ErgünÇoban,ErgünYılmaz,ErgüvenŞenol,ErhanKesmecio€lu,ErhanKoçero€lu,ErhanSümer,ErkanAkda€,ErkanBurma,ErkanEroktay,ErkanGülerce,ErkanKaya,ErkanYücel,ErkinBaşal,ErkinBozkurt,Erkinİlgezer,ErnurSefa,ErolAlgan,ErolArslan,ErolMestano€ulları,ErolMoyan,ErolNural,ErolÖzen,ErolÖzkan,ErolPolat,ErolToros,ErolUlun,ErolÜçöz,ErolVural,ErsanErol,ErsanGür,ErsanSakarya,ErsanTezman,ErselAltıparmak,ErsinAsal,ErsinÖzcan,ErsunDuman,ErtaçSütütemiz,ErtaçTurgay,ErtanDemirel,ErtanGüngör,ErtozVahitSuiçmez,Ertu€rulAdıyaman,Ertu€rulErsoy,Ertu€rulAlpdo€an,Ertu€rulAyvacıklı,Ertu€rulAyyürek,Ertu€rulBaşar,Ertu€rulDilek,Ertu€rulÖzça€lar,Ertu€rulUluer,Ertu€rul
![Page 621: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/621.jpg)
Ünlü,ErtunçAltınok,ErtunçBaykal,EserBirben,EşrefKurt,EyüpAktepe,EyüpÖzbalcı,EyüpSelvitop,FahamettinPasos,FahriAltay,FahriDemiray,FahriErdo€an,FahriErdo€an,FahriÖztürk,FaikAksoydan,FaikÖzdemir,FarukBilgili,FarukÇam,FarukEken,FarukIşık,FarukKurtul,FarukÖztürk,FarukSatı,FarukYücelen,FatihGürel,FazılKaraca,FazlıAktaş,FazlıAlbayrak,FehmiÖzen,FerhatGürdal,FerhatSeçkin,FeridunAkaslan,FeritÇalkal,FeritSeyhan,FeritYurtsever,FerruhTükel,FerruhUzunkaya,FerudunPınar,FevziAlpaslan,FevziAydın,FevziDaimAkbay,FevziGö€ül,FevziKaranlıkova,FevziKılıç,FevziKökkaya,FevziSaçlı,FikretDestereci,FikretFilizli,FikretGümüşo€lu,FikretOktay,FikretTürkmen,FikretVolkan,FikriBülbül,FuatAksu,FuatKentel,FuatÖzergün,GalipÇevik,GirayÖncel,GiyasettinTezer,GökanCengiz,Güla€aKarada€,GültekinGö€tan,GültekinTüreli,GünaySürmeli,GüngörKanbaş,GüngörÖcal,GüngörTunguz,GüngörYılmaz,GünurTecimen,GürayYalavaç,GürbüzAtabay,GürbüzGüner,
![Page 622: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/622.jpg)
GürbüzÖzkan,GürcanDere,GürcanTürker,GürelEvger,GürolDemirkol,GürolUlukan,GürzapKızılok,GüvenÇınar,GüvenGüleç,H.AtaGülen,H.FarukErdo€an,H.İbrahimKurt,H.İbrahimMezgit,H.İbrahimÖzer,H.BasriÖzdamar,H.Do€anKaragöz,H.ErdinçTunalı,HabilŞengönül,HadiCoşkungüder,HakkıDinç,HakkıKoşar,HakkıSuat,HakkıSuatDinçmen,HakkıYazıcıo€lu,HaldunKutlu,HalilAkçapınar,HalilAlgül,HalilCeylan,HalilDo€an,HalilEzgen,HalilİbrahimMaral,Halilİribaş,HalilTerekeci,HalimAltay,HalimAras,HalimYıldız,HalitAlpaslan,HalitAras,HalitÇalışkan,HalitEker,HalitErgünay,HalitKaptan,HalukBirdir,HamdiAlptürk,HamdiArısoy,HamitBorazan,HarunÖngül,HasanAcar,HasanAkçay,HasanAkdo€an,HasanAtillaTevfik,HasanAydın,HasanBarut,HasanDurgun,HasanFehmiBostancı,HasanFikir,HasanKaraduman,HasanKöksal,HasanÖncün,HasanŞenerbay,HasanTakay,HasanTuranAlp,HasanTutar,HasanÜçer,HaşmetAylut,HaydarAydo€an,HaydarBaran,HaydarÇam,HaydarKeskin,HaydarKoyun,Hayrettin
![Page 623: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/623.jpg)
Gönül,Hayrettinİvgin,HayriKaraaslan,HayriTezcan,HayriTuran,HicadiÖz,HidaverdiCengiz,HidayetKök,HikmetDo€ansoy,HikmetGüleç,HikmetKaranlık,HilmiEryıldız,HilmiGünerÖzkan,HilmiKaburgacı,HimmetKoyun,Hulkiİşcan,HulusiGürkan,HulusîÖzek,HulusiYıldız,HüsamÇakıro€lu,HüseyinArıkan,HüseyinArma€anCartı,HüseyinAtay,HüseyinAteş,HüseyinAtıkan,HüseyinAydemir,HüseyinAydın,HüseyinBalı,HüseyinCevherGürdal,HüseyinDemirtaş,HüseyinDirhem,HüseyinDo€ru,HüseyinDural,HüseyinDursun,HüseyinErdem,HüseyinErsoy,HüseyinFelitli,HüseyinFikriÖren,HüseyinGeçer,HüseyinGürer,HüseyinKabasakal,HüseyinKöksal,HüseyinMünipDinçer,HüseyinNecmiErgünol,HüseyinÖnder,HüseyinÖzyi€it,HüseyinPolat,HüseyinSa€lam,HüseyinSerinova,HüseyinSever,HüseyinSulu,HüseyinŞimşek,HüseyinTaşlı,HüseyinTekneci,HüseyinToklu,HüseyinToylan,HüseyinTunalı,HüseyinTunca,HüseyinU€urtaner,HüseyinUzuno€lu,HüseyinYaşar,HüseyinYaşarDirhem,HüseyinYaşar
![Page 624: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/624.jpg)
Salih,HüseyinYavaş,HüseyinZengin,HüsnüAfacan,HüsnüBoyeri,IşıkErgör,IşıkErgün,İ.TaliAlbayrak,İ.CengizÖnen,İ.SelçukAlpay,İbrahimAkpınar,İbrahimAltınay,İbrahimBal,İbrahimBato,İbrahimÇalıko€lu,İbrahimDemir,İbrahimDere,İbrahimFazlıo€lu,İbrahimGönel,İbrahimGülekim,İbrahimGürbüzKırşen,İbrahimİbrekuş,İbrahimKaplan,İbrahimKayıkçıo€lu,İbrahimKırgöz,İbrahimMutlucan,İbrahimNazlısöz,İbrahimNebiBarlas,İbrahimOk,İbrahimPoray,İbrahimSamyel,İbrahimSermetAltınsayar,İbrahimSevik,İbrahimSoysal,İbrahimSüpürtlü,İbrahimTosun,İbrahimYaprak,İdrisDinçer,İdrisMemişha,İdrisÜnsal,İhsanErdal,İhsanErdem,İhsanÖzgirgin,İhsanSayın,İhsanSeyman,İhsanUzungüngör,İhsanYücel,İlhanDurak,İlhanDuysak,İlhanÖzgür,İlhanTando€an,İlhanU€urlu,İlkayTanzarKılıç,İlkerKöseo€lu,İlkerTansualp,İlkinÖrnek,İlmayTeker,İlterErten,İlterOral,İlkerTekin,İlyasErdo€an,İrfanAbuhan,İrfanOdabaşı,İsmailAlaylı,İsmailArslan,İsmailAydın,İsmailBayraktar,İsmailÇelik,İsmailHazarkaya,
![Page 625: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/625.jpg)
İsmailİnanç,İsmailKara,İsmailKenanÖdemiş,İsmailKocabaş,İsmailKumrular,İsmailKurdo€lu,İsmailMüştakKorulu,İsmailOkay,İsmailSolmaz,İsmailÜstüner,İsmailYavaş,İsmailYılmaz,İsmetAtik,İsmetBiran,İsmetÇuhadar,İsmetDerici,İsmetErgül,İsmetGökmen,İsmetGörür,İsmetKaya,İsmetÖztürk,İsmetUlu€Solak,İsmetYalçınkaya,İsmetYaman,İzzetBozo€lu,İzzetCoşgun,İzzetKamış,İzzetÜlker,İzzetinDayı,İzzettinDurmuş,KadirAkçın,KadirAltıntürk,KadirBaran,KadirBulut,KadirDalgıç,KadirEsen,KadriEdiz,KadriKısao€lu,KadriMalkoç,KâmilAltınok,KâmilBülentDenizman,KâmilErdo€du,KâmilErgin,Kâmilİlgin,KâmilKaya,KâmilKılıçarslan,KasımSarsılmaz,KasımYeni,KayaEke,KayaKucur,KayaTekbaş,KayaZatiTürk,KayhanAkduman,KazımDuman,KazımEraslan,KâzımMermertaş,KâzımTosun,KemalAktaş,KemalAydemir,KemalÇakmak,KemalErkanKahraman,KemalGenç,KemâlÖzalp,KemalÖzdemir,KemalSönmez,KemalŞandan,KemalTokgöz,KemâlYanık,KemalettinZorlu,KenanDikici,Koray
![Page 626: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/626.jpg)
Çakan,KorayOben,KöksalBaşaran,KutsalŞenyurdusev,LâtifKarademir,LâtifUyan,LutfiAktepe,LütfiMutlu,M.AliAlbayrak,M.AliÖzbaşakçı,M.AliÖztaş,M.ErolAvcı,M.KemalUlusoy,M.SecatSeyhan,M.TevfikGündemir,M.ZekiÇı€,M.AliKoçar,M.NuriDo€ulu,M.RuhiKaplan,MahirBatırer,MahirCanpulat,MahmutAktu€,MahmutAlgıç,MahmutGüler,MahmutIşıkçı,MahmutUlu€,MaksutAyyıldızlar,MansurTaşlı,MecdiÖndeş,MecitKocacıklı,MehmetAbşin,MehmetAcar,MehmetAlada€,MehmetAlafta,MehmetAliPaşao€lu,MehmetAltınöz,MehmetAtillâGüler,MehmetAydın,MehmetBardakçıo€lu,MehmetBeytekin,MehmetBilgin,MehmetBülbül,MehmetCangör,MehmetCengizAtaç,MehmetCuma,MehmetÇiçek,MehmetÇoban,MehmetÇolak,MehmetDündar,MehmetDavarcalı,MehmetDemirel,MehmetDönmez,MehmetDönmez,MehmetDuraker,MehmetFıçıcıo€lu,MehmetGökgöz,MehmetGül,MehmetGüzel,MehmetHalistinKakul,MehmetKâmilBado€lu,MehmetKandemir,MehmetKapıcı,MehmetKaya,MehmetKâzımÜnsalan,Mehmet
![Page 627: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/627.jpg)
Kesiktaş,MehmetKılıç,MehmetNafizMacarlio€lu,MehmetOkur,MehmetOrhan,MehmetOrtalı,MehmetOsmanSunar,MehmetÖzdil,MehmetÖzen,MehmetPatel,MehmetSarıkoça,MehmetSarızeybek,MehmetŞahin,MehmetŞentekin,MehmetTaşyürek,MehmetTayyarÇetiner,MehmetTortum,MehmetTürkmen,MehmetUral,MehmetUysal,MehmetUzun,MehmetYüksel,MemduhAkkuş,MemduhErde€er,MengüBikkul,MerihÖner,MerihÖzgürses,MesutAslan,MesutTuran,MesutÜnal,MeteAkyol,MeteAltan,MeteGülenç,MetePamir,MeteTürkyılmaz,MetinAcar,MetinAlpaslan,MetinArgun,MetinBahtiyar,MetinBaşarkan,MetinBildikseven,MetinÇeçen,MetinTermal,MetinErtaş,MetinGüvener,MetinKaraörs,MetinKartal,MetinKırcada€,MetinOnay,MetinSuna,MetinUrsavaş,MetinYüksel,MevlütÇeleko€lu,MithatÇevik,MuammerÇevik,MuammerDo€anay,MuammerEmektar,MuammerEren,MuammerErsöz,MuammerSaraymen,MuammerYaren,MuhammedEkti,MuharremÖzbakır,MuhittinEkici,MuhittinKayeri,
![Page 628: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/628.jpg)
MuhittinSelçuk,MuratAlbayrak,MuratYılmaz,MurtazaAlpaslan,MurtazaÖzgönemli,MusaAkdeniz,MusaKâzımKılıç,MusaÖzdo€an,MustafaAbra,MustafaAkman,MustafaAlp,MustafaAteşGüdüllüo€lu,MustafaAvcı,MustafaAydemir,MustafaBaltacı,MustafaBarışkan,MustafaBulut,MustafaÇarıkçı,MustafaÇelebi,MustafaÇınar,MustafaDa€deviren,MustafaDemir,MustafaDemirli,MustafaDoker,MustafaDural,MustafaDurkaya,MustafaEmre,MustafaErbaşol,MustafaGürson,MustafaHulusiYöney,MustafaKarakuzu,MustafaKanarya,MustafaKülcü,MustafaMenteşo€lu,MustafaSoytürk,MustafaSözeri,MustafaSubaşıo€lu,MustafaŞahbaz,MustafaTaşkın,MustafaTehneldere,MustafaTuran,MustafaTuran,MustafaVarlık,MustafaYavaş,MustafaYerlikaya,MustafaYetişmişo€lu,MustafaYıldırım,MustafaYılmazErin,MuzafferYavuz,MuzafferBalaban,MuzafferMertbir,MuzafferSakarya,MücahitÇolak,MüfitSakız,MükerremAşık,MüminOrhan,MüminÖzdil,MümtazOkur,MünirYıldırım,MünirTural,MüslümTunaboylu,N.
![Page 629: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/629.jpg)
KemalKarbay,NaciKaramürsel,NaciYıldız,NadirSanturkaya,NafizErcan,NailErhan,NamıkAydıno€ulları,NamıkKemalAktan,NaciÖzen,NazifKaracebe,NazmiYüncü,NecatÇetin,NecatKılıço€lu,NecatÖ€reten,NecatiAtabey,NecatiBayrak,NecatiCeyhan,NecatiCeylan,NecatiDemircan,NecatiDeniz,NecatiÖzkan,NecatiÖzkan,NecatiÖztoprak,NecdetDinçmen,NecdetKaya,NecdetÖzbeto€lu,NecipAlev,NecmettinAltan,NecmettinSunguro€lu,NecmiCoşkun,NecmiGülseven,NedimTekin,Nedimİltar,NedimMercan,NedimYılmaz,NejatFırat,NevzatBirsen,NevzatKulu,NevzatNesim,NevzatSezer,NezihErseven,NezihGökçek,NidaiFerik,NihatAliErhan,NihatBostancı,NihatEr,NihatErkan,NihatÖner,NiyaziCandan,NiyaziDemirel,NiyaziMeydanlı,NiyaziSerttaş,NiyaziYaşar,NizamettinÇoban,NuhDündar,Nurdo€anYelman,NurettinAlbayrak,NurettinAlptekin,NurettinTomar,NurettinTümürkaynak,NurhanAydilek,NuriE€in,NuriGüven,NuriKoştu,NurtanAyılmış,NurtekinGürson,NusretKozano€lu,NüshetEmiro€lu,
![Page 630: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/630.jpg)
NüshetSargın,NüsretNayır,O€uzÖzkal,O€uzSarıgül,O€uzÜnal,OkanTabuk,OkanTürkölmez,OktayAfacan,OktayGökçen,OktayIlgar,OktaySelâmet,OktayTosun,OlcayYalçıner,OralArgun,OralToros,OrhanAkdemir,OrhanAtik,OrhanAydın,OrhanErdo€an,OrhanKemikbaş,OrhanKoçbo€a,OrhanKökrüklü,OrhanÖnen,OrhanÖzcan,OrhanÖzker,OrhanSoyalp,OrhanTurgut,OrhanYenal,OrhunFişek,OrpenNemcio€lu,OsmanA€ar,OsmanBakış,OsmanDikmen,OsmanDündar,OsmanFırat,OsmanKaraarslan,OsmanKeklik,OsmanKızılkan,OsmanÖzel,OsmanPala,OsmanRıfatTı€,OsmanVeral,OsmanYektin,OtayYazgan,ÖmerAksu,ÖmerBucak,ÖmerGürsoy,ÖmerGüven,ÖmerKılıç,ÖmerÖzyi€it,ÖmerTüre,ÖmerU€ur,ÖmerVelio€lu,ÖmerYalçınören,ÖmerYüce,ÖnderGezgin,ÖnderKaragül,ÖnderKorkmaz,ÖnderÖzerdem,ÖzcanGörgülü,Özcanİsse,ÖzcanKesgeç,ÖzcanOras,ÖzcanÖztuna,ÖzdenEtliç,ÖzkanErgun,ÖzkanErsoy,ÖzkanHasan,ÖzmenKendirli,RahmiAkçelik,RahmiAltınbilek,RamazanAnıl,RamizÖztürk,Rasim
![Page 631: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/631.jpg)
Eren,RasimOkumuş,RaşitAyar,RaşitTuncel,RaufAvcı,RecepDemirsan,RecepNarin,RecepUran,RefahCeran,RefahattinŞengül,RemziDo€ru,RemziErakman,RemziRamazan,ReşitAvono€lu,ReşitKüçükkaya,ReyhanSaygın,RıfatKaplan,RızaBa€datlı,RızaSevinç,ErolArslan,RuhanBilgi,RüstemÇevik,RüstemDuran,RüstemTüzül,RüştüErdem,S.Zekiİsmailo€lu,SabahattinBeyaz,SabahattinYaz,SabitCeran,Sabriİkizo€lu,SabriÖge,SabriŞen,SacitGökduman,SaadettinAcar,SadıkAkın,SadıkMeteNakibo€lu,SadıkSerez,SadiGüler,SadiKaramustafa,Sadrettinİnci,SaffetSektaş,SaimÇınar,SaimDemirel,SaimMümtazÇeliker,SaitKahraman,SaldırayÖcal,SalihBekaslan,SalihDa€delen,SalihDerle,SalihKıran,SalihÖzçelik,SalihTarcan,SalihTetik,SalimAydo€an,SalimKorkmaz,SalimÖztürk,SamiElekon,SamiSanal,SamiŞaştu€,SavaşKansu,SavaşKöker,SavaşSüzal,SavaşTüren,SavaşUçkan,SaygıAkyazı,SaygınHencan,SeçkinDemir,SedatGünay,SedatTaşdan,SefaAkgül,SefaBüyükbaşaran,SefaMutlu,SeferErdem,SelâhatinKorkut,Selâhattin
![Page 632: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/632.jpg)
Akbay,SelâhattinÇankaya,SelâhattinGürsoy,SelâhattinKaba,SelâhattinKoç,SelâhattinTaflıo€lu,SelçukAnter,SelçukCaner,SelmanBıçakçı,SenaiUçar,SencerÖztunalı,SevimŞaşmaz,SeyfettinYurdanur,SezenTuna,SezerSabaz,SıddıkKöksal,SıtkıAşçı,SıtkıAzçertin,SinanEnderin,SinanModalı,SonerCoşan,SonerKocabıyık,SönmezPerinçek,SuatAsutay,SuatGündüz,SuatSezgin,SuhaGörsoy,SüaviDizen,SüerÜnalan,SühaAcar,SühaOkyay,SüleymanAkman,SüleymanÇınar,SüleymanGenç,SüleymanKansız,SüleymanKarada€,SüleymanKöro€lu,SüleymanSayın,SüleymanTarhan,SüleymanYayla,SümerAvniSavaş,SüreyyaAksoy,SüreyyaBilgin,Süreyyaİnkaya,ŞadanTunçer,ŞahabettinBa€dır,ŞahinPolat,ŞakirÇelikkıran,ŞamilBaştürk,ŞanalIşık,ŞefikPirici,ŞefkiKeskin,ŞehmuzYakışır,ŞehsuvarDarcano€lu,ŞemsettinKaya,ŞenelÇakır,ŞenerGültekin,ŞenerÖzüren,ŞenolTüzüm,ŞerafettinErol,Şerafettinİçöz,ŞerafettinKoçak,ŞerafettinÖzsoy,ŞerafettinŞeker,ŞerefBaba,ŞerefTopuz,ŞerifKaynatma,ŞerifNalçacı,Şevket
![Page 633: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/633.jpg)
Çakır,ŞevketDumlu,ŞevketErkek,ŞevketYılmaz,ŞevketYi€italp,ŞinasiDilaver,ŞuayipYalçın,ŞükrüGedik,ŞükrüPolat,ŞükrüSökük,ŞükrüTiryaki,TahsinAkalp,TahsinDenk,TahsinKandemir,TamerAkacun,TamerSoytekin,TanerGürkan,TanerTopuz,TanjuKartal,TanjuÜstünay,TansuÇakaloz,TarganÜlbeyi,TarıkAlmaç,TarıkErdo€an,TarıkOktay,TarıkU€ur,TaşkınErtürk,TayfunBeken,TaylanYücetin,TayyarÖzen,TayyipYenen,TemelPalak,TeomanTuna,TevfikDeniz,TevfikOlcay,TevfikYarımcalı,TezcanGüngör,TezcanKamburo€lu,TezcanÖzdemirden,TimurTezel,TolgaAkgün,Tu€rulMoral,Tu€rulSeven,TulayAdıyaman,TuncayGüzelsoy,TuncayUtku,TuncayYalçınyuva,TuncerDurmaz,TunçerErinç,TuncerKarahan,TuranAkçay,TuranÇatalo€lu,TurhanPolatkonak,TuranTekeli,TuranÜngör,TurgayErdemgil,TurgayÖzbek,TurgutBaşaran,TurgutBingöl,TurgutCinbaz,TurgutNadirErten,TurgutOzan,TurgutÖztemel,TurgutŞentürk,TurgutYüksel,TurhanBinay,TurhanTemelli,TürkerCengiz,TürkerKalecik,U€ur
![Page 634: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/634.jpg)
Altan,U€urBarış,U€urDilaver,U€urGönen,U€urTuncel,ÜçlerAksoy,ÜlküErtu€rul,ÜlküGüngör,ÜlküKamuran,ÜlküÖzkan,ÜlküÜnal,ÜmitAltan,ÜmitKarabayrak,ÜmitMercan,ÜmitŞen,ÜnalAkba€,ÜnalAksöz,ÜnalBayındır,ÜnalCengiz,ÜnalÇetin,ÜnalGürsoy,ÜnalIşıldar,ÜnalKapsal,ÜnalOkta,ÜnalTürker,ÜnsalTarhan,ÜnsalYazıcıo€lu,ÜnverAnıl,ÜnverGültemiz,ÜstünAktaş,ÜzeyirDurmuş,ÜzeyirMaviş,VahdetEmiro€lu,VahitÖzsoy,VasfiEro€lu,VecihiSubaşı,VedatGürkan,VedatKaraçor,VedatKaradeniz,VedatUzun,VeliAkçao€lu,VeliCantılav,VeliÖztürk,VeyselDemirkazık,VolkanKeskiner,VuralOnan,Y.Ziyaİnce,YalçınAltınsoy,YalçınTepe,YaşarAras,YaşarÇınar,Yaşarİlter,YaşarKılız,YaşarNogay,YaşarÖzgüven,YaşarSalgar,YaşarSezgin,YaşarTatlı,YaşarYanar,YeşarYapan,YaşarYelba€a,YavuzÖzkal,YavuzSüngü,YavuzYurdakul,YenalGünal,YenerKonuralp,YetkinFerizcan,YıldırımTekin,YılmazAbbaso€lu,YılmazAtakan,YılmazÇetin,YılmazEmiro€lu,YılmazErdem,YılmazEroler,YılmazEroler,
![Page 635: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/635.jpg)
YılmazEvirgen,YılmazGezgin,YılmazGöktekin,YılmazGünaltay,YılmazGüngör,YılmazGülcan,YılmazKızıltan,YılmazKutluay,YılmazMıhçı,YılmazNezar,YılmazSoyal,YılmazÜsküp,YılmazYurtbahar,YılmazZorlu,YunusAkçamur,YurdakulBaşel,YurdakulErgun,YusufKukuni,YusufAyhan,YusufBulur,YusufBulut,YusufCeylan,YusufKüpeli,YusufMacit,YusufSu,YusufŞık,YücelAkyüz,YücelBaşaran,YücelBaysal,YücelBaysal,YücelDemir,YücelKaraduman,YücelÖrsçelik,YücelŞengezer,YücelUzer,YücelÜnal,YükselÇapano€lu,YükselÖden,YükselPostacı,YükselSalgın,YükselSevinç,YükselSözer,YükselUlukal,ZaferPazek,ZakirÖzcan,ZakirSönmez,ZekâiAtalay,ZekâiHurma,ZekiAkar,ZekiBostancı,ZekiÇelikyılmaz,ZekiDemirtaş,ZekiErtan,ZekiKılıç,ZekiPatrona,ZekiTekin,ZekiYe€in,ZekiYılmaz,ZeynelÇa€lar,ZeynelYıldırım,ZihniDinçel,ZihniÖzmutlu,ZiyaAkıncı,ZiyaDerya,Ziyaİşkan,ZiyaKüley,ZiyaÖzgün,ZülfüGüler.
![Page 636: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/636.jpg)
İDDİANAME’NİNSONU
![Page 637: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/637.jpg)
İlkDuruşma7Haziran1963günüilkmahkemeyegittiğimizgündür.
Sanıklarotobüslerekelepçeliolarakbindirildik.DoğruMamak’takiMuharebeOkulu’nagötürüldük.Yolboyuncaçoksıkıemniyettedbirlerialınmıştı.Okulageldik,arabalardanindik.AynenYassıadaMahkemesitertibatıtatbikedilmişti.Aynıusulleruygulanıyordu.MahkemesalonunaikisıralıTomsonluaskerarasındabirerlekoldagetiriliyorduk.MahkemesalonununiçindeparmaklıklararasındaTomsonluaskerlerarasındamahkemeedilecektik.Dinleyicilerilkgünbizlerekurbanlıkkoyungibibakıyorlardı.
Saat09.00’dailkcelseaçıldı.İddiamakamındaHâkimBinbaşıTurgutAkanveyardımcıları,mahkemeheyetineReisTuğ.FevziBasmacı,AzaKur.Alb.MehmetHarput,duruşmahâkimiDz.HâkimAlbayNumanÖzdalgaolaraktakdimedildi,usulenmahkemeyekarşıitimatlarımız
![Page 638: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/638.jpg)
soruldu.İtimatettiğimizibildirdik.Savcıyasözverildi:Açışkonuşmasıçokağırdı.Bizlerebüyükhakarettebulundu.Mahkemedeilkgünlerdehşethavasıesiyordu.Çünkühadiseçoktazeidi.Öğledensonrasırasanıklarageldi.İlkolarakbenisorguyaçektiler.Benkonuşmamıgayetaçıkvekorkusuzcayaptım.SonraFethiGürcan,sonraYb.RıfkıErtemaçıkçakonuştular.SıraTurgutAlpagut’agelincedurumdeğişti.Ondansonraifadelertevilyolludevametti.Artıkmahkemeürkekliğidesanıklardakalmamıştı.
![Page 639: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/639.jpg)
AlparslanTürkeş’inİhbarıİddianamedeençokdikkatiçekenbirhususvardı.Odaogeceyapacağımızharekâtsaat20’deHükûmeteihbaredilmişti.BuyazıKurmayAlbayHalimMenteş’inhanesindeyazılıidi.Hemenkoğuştabulunanherkesonasuçuyükledi.YalnızEminAratBey“Bucümle14’lereaittir”dedi.BirazsonraTurgutAlpagutdışarıçıkmıştı.MuzafferÖzdağdemiştiki,buihbarbize,yani14’lereaitdeğil.MahkemesafhasındasıraAlparslanTürkeş’insorgulanmasınagelinceişiniçyüzüanlaşıldı.MeğerihbarıyapanTürkeşimiş.Saat20’deCKMPpartisindenFuatUluç’atelefonederek“GeneonamussuzAydemirbugeceihtilâlyapıyor”demiş,durumuCKMPmilletvekiliYılanlıoğlu’nabildirmiş.OdahemenCKMPlideriveBaşbakanYardımcısıHasanDinçer’ebildirmiş.OdaBaşbakanİ.İnönü’yebildirmiş.Yanibusuretlehükûmethaberdaredilmiş.Amaonlarhiçbirtedbiralmamışlar,harekâtbaşlamış.İhtilâlinsaatinitayinederkençokmünakaşaetmiştik.S:23.30olmasıiçin,onunsebebide
![Page 640: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/640.jpg)
şundandı:Hükûmetheraniçinbizdenbirhareketbekliyordu.Yalnızkıtalardaklasikihtilâlsaatlerindesabahakarşıemniyettedbirlerialınıyordu.Bunutetkiketmiştik.İkincisi,radyosaat24’tekapanıyordu.Tekrarfaaliyetegeçmesiiçin45dakikalâzımdemişlerdi.Halbukimaksatbiranevveldeklarasyonuveripihtilâlekatılacakkıtalarınmoralinidüzeltmek,çıkmaktatereddütgösterenlerinhareketidedüşünülüpbaskınsağlanmasaydı.14’ler,Türkiye’debazıgruplarvemiliyetçimukaddesatçılartarafındanbüyükümitbeslenenTürkeşefendizatenbizleriihbaretmişti.Yanihükûmeterkentedbiralabilseidibizlerkıtalaragirerkenalınantedbirilehunharcaöldürülebilirdik.OdaTürkiye’detekliderolarakkalıp,gayesineise(Hâlâkapalıbirkutu,bilinmiyor)tahakkukettirirdi.Allahbizlereacımıştı.Herkesyaptığıilekaldı.Türkeşvearkadaşlarıbizimlebirlikteyakınarkadaşlıkediyorlardı.Amaihtirasgözlerinibürümüştü.Demeksiyasîhayatverekabetböyleimiş.İnsanlarıngözükararıncaenyakınarkadaşlarınıihbarediponlarıncesetlerivekemikleriüzerine
![Page 641: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/641.jpg)
basıpyükselmeyibilemübahgörebiliyorlardı.Mahkemesafhasındabudurumdinlenenammeşahidiileteyitedildiğigüntüylerimdikendikenoldu.ŞahittensonraduruşmahâkimiTürkeş’imikrofonaçağırdı.Odadoğrudandoğruyatasdiketti.Artıkiyicevaziyetanlaşılmıştı.
Türkeşarkadaşımdı.Elazığ’datanımıştım.Oradaçokiyiliğimdokunmuştuona.Kendisidebilir.Fakatbuhareketibanakarşıyapmaktangerikalmamıştı.İhtirasinsanlarıböyleküçültüyorişte.Milletinyüzüne,kendisinebelbağlayanlarınyüzünebirmuhbirolaraknasılbakacakdiyedüşünüyorum.Amaohiçoralıbileolmuyordu.
Mikrofonakalktım.Telefonkonuşmasındaki“Namussuzkelimesiiçinkimsarfetmişseteessüfederim”dedim.Ancakbusuretlecevapverdim.
BudurumlarınarağmenTürkeş’inçömezlerimahkemesafhasındahâlâtaraftartoplamakiçingayretlersarfederekaleyhtededikodularyaptılar.Tabiîhepsiniduyupgülüpgeçiyordum.Allahdünyadakimseyi14’lergrubugibimuhbir
![Page 642: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/642.jpg)
durumunadüşürmesin.BirdehapishanedeNecatiÜnsalanbenimaleyhimdeçokkesifhaldemenfipropagandayapıpgençsubaylarıveHarbiyelileriaklıncabanadüşmanetmekistiyordu.Onundagayesişuidi.“Bizöleceğizveyahapislerdeçürüyeceğiz.”Onlardışarıçıkıpbizimordudakikuvvetimizemirasgibikonacaklardı.Bütüngayretleribuidi.İlksoruşturmaifadesindemikrofonbaşındakoskocaKurmayAlbaygözyaşlarıdökerek,yalvararakağladı.Suçsuzluğunumertçedeğildekadınlargibigözyaşlarıilebelirtti.Kendinimahkemeheyetineacındırdı.Arkasıralardaoturanlarpekgörememişlerdir.Amaönsıradaoturanlarogünküonunzavallıhaliniiyicegörmüşlerdir.Akangözyaşlarıboşagitmedi.MahkemedebirgündeammeşahidiolarakmilletvekiliKenanEsengil(CHP)gelmiş,şahitlikediyordu.NecatiÜnsalan’anasılyardımettiği,İtalya’yanasıltavassutediprakıihraçettirdiğini,nasılçalıştığı,şirketeyardımdabulunupplakgetirdiğini,ipesapagelmezşekildeifadelerleanlatıyordu.İşciddiidi.Benmikrofonakalkıpşahittenikisualsordum.Yalan
![Page 643: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/643.jpg)
söylediğimeydanaçıktı.BununüzerineNecatiÜnsalanticarettekendisinekolaylıkgöstermişEsengil’eyaranmakiçinbirhışımlamikrofonbaşınagelerekbenimiçinaynen:“Aydemirmemleketinfaziletlievlatlarınalekesürüyor”diyehücumlardabulundu.Cevapvermeyetenezzületmedim.FakatAydemir’eherçatanmükâfatgörüyordu.BirkaçgünsonraNecatiÜnsalantahliyeedildi.ÇünküdışardaCHPmilletvekillerivetabiîsenatörlerkendisininbusözünüçokbeğenmişlerdi.Benbuhalihapishanedebiresprihalinesoktum.“Tahliyeolmakiçinreçete”diyordum.Birikidamlagözyaşı,birdeAydemir’eçatacakbirikikelimehementahliyehazır.BunuNecatiÜnsalanispatetmiştir.Hapistençıkarçıkmazdaörfiidareyeşikâyetedip,“Hapishanekoğuşlarınınkapılarıkapatılsın.Çünkübazıarkadaşlarınbirbirlerinidövmeleriihtimalivar”demiş.
İçerdeyaptığıfenalıkyetmiyormuşgibi,dışardadabizeazizliğinigösterdi.Şimdiyalnızbizim32no’lukoğuşunkapısıkilitaltındadır.Buşahısbenim24senelikarkadaşımdır.Amakendisi
![Page 644: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/644.jpg)
dünyanınenkorkak,encebin,enhasetkeşbirtipiimiş.UfacıkbircezatehlikesialtındaMilletvekiliKenanEsengiliçin“Çünkübuşahıskiminarabasınabinerseonundüdüğünüçalanbirtiptir.”İyitanırım.Mikrofondabanahücumetmektenkendisinialamamıştır.Çünküomilletvekilionaticarihayatındayardımdabulunmuştur.BenNecati’yebugünekadarçokşeylervermiştim,amaofarkındadeğildi.Arkadaşolaraksenelercebağrımabasmıştım.Ordudaikenentehlikeligünlerdeyanımdayeralmıştı.Aynıidealuğrunabaşımıcanımıfedaetmiştim.Amaobunlarıidrakedecekhassasiyettedeğildi.Menfaatimanevideğilmiş.Bukeredenecinsolduğunubütünkarakteriniortayakoymakbakımındançokfaydalıoldu.
![Page 645: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/645.jpg)
HâkimiRedEttimBirgünduruşmahâkimialbayNumanÖzdalgamahkemeyeçıkmamıştı.YerinehâkimBnb.AliCesurerçıktı.BuhâkimleKore’deberaberbulunmuştum.Örfiİdareilanedildiğizamandagazetelerdeisminibaşsavcıolarakokumuştum.Daimaişini,fenalığınıperdearkasındayapardı.Nasılyerevuracağımıtasarlıyordum.Çünkübenimbirincidüşmanımidi.BunlarKore’debeşhâkimidi.Birşebekehalinde11ayoradaçalıştılar.TugayK.Tuğg.FahrettinÖngerdeherşeyegözyumanbirinsandı.KoreTugayınıbunlarrezilettiler.BenTugay’dadönenuygunsuzluklaradayanamayarakMilliMüdafaaVekiline,Tugaykumandanıdahilhepsinişikâyetettim.Türkiye’dentahkikheyetiistedim.OzamanTuğgeneralCemilUluçevikileHâkimYb.RafetTüzünKore’yegeldiler.Tahkikatyaptılar,herşeyiöğrendiler.İlkolarakbaşhâkimBnb.Cebbar,arkasındanTugayKumandanmuaviniKur.Alb.EkremGürkanlıTürkiye’yegeriçağrıldı.Buarada27Mayısihtilâlioldu.Tugaytahkikatdosyaları
![Page 646: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/646.jpg)
Genelkurmay’agönderilmişti.
OnuniçinhâkimAliCesurer’iiyitanırdım.OgünmahkemeheyetindedeğişiklikolduğuiçinusulenAliCesurer“Mahkemeheyetineitimadınızvarmı?”diyesoruncabenzatenyerimdezoroturuyordum.Mikrofonafırladım:“İtimadımyok.ÇünküBinbaşıHâkimAliCesurer’leKore’deberaberbulundum.Çokyakındantanırım.Buarkadaşoradaeşyakaçakçılığıyapmıştır”dedim.Birtekvakasınıanlattım.“Japonya’danizinliolarakdönenkafilesinineşyalarınımuayenekomisyonubaşkanıolarakbenmuayeneettim.20dolarlıkbirbeyannamedoldurmuştu.Bunamukabilbavulundan1500çiftkadınçorabı,kombinezonu,kadınkülotlarıçıktı.Enaşağı500-600dolarlıkeşyavardıdedim.HâkimYzb.idi.İçeriyeçağırdım.Nedirbu,senhâkimsin.Yanlışbeyannamedoldurulurmu?Kaçakeşyalarnedir?”dedim.Banaaynenşucevabıverdi.‘Neyapayımyarbayımbunlarbizimyüzkaramız.’”
“Bizlerdahaşereflihâkimlerhuzurunda
![Page 647: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/647.jpg)
mahkemeolmakistiyoruz”dedim.Mahkemeheyeti,dinleyiciler,sanıklarşaşırdılar.FakatAliCesurerokadarpişkindiki:“Delilinizvarmı?”diyesormazmı?Onunüzerinetahkikheyetiraporlarınısaydım.Tahkikheyetiisimleriniaçıkladım.BirdeüstelikogetirdiğieşyalarısatarkenKorepolisitarafındanyakalanmıştı.Dahaçokbildiklerimvardı.Kâfigeldi.Kore’dengelinceemekliettirecektim.Amarütbesiyüzbaşıidi.Muvaffakolamadım.Savcıdayanamadı.Hemensözaldı.Arakararınageçildi.MahkemeheyetidönünceduruşmahâkimiyerindegeneDz.Alb.NumanÖzdalgavardı.Hâkimreddedilmişti.Birdahadagözükmedi.Bilmiyorumadalettarihindebukadarbüyükbirskandalolmuşmudur?İştegörünTürkiye’deteşkiledilenenbüyüksorumluvetarihimahkemeyeseçilenaskerihâkimi,herişimizböyleolduğuiçinbizlerisyankârveihtilâlciolduk.
KoredönüşüGenelkurmay’atayiniçıkmıştı.Oradan28’incitümenetayinettiler.28Tüm.K.NuriHazer’earkadaşikendurumubildirdim.
![Page 648: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/648.jpg)
Amainanmadı.BenzorlatayininiDiyarbakır’açıkarttım.Hiçolmazsaburalardasiyasîvegarnizonmahkemelerindezararlıolmasındedim.22Şubatoldu,baktımbirhaftasonrageneGenelkurmay’akendinitayinettirmiş.Mağdurdurumdazannetmişler.Budaböylegeçti.Fakatogünmahkemeçöktü.Çünkübuçokağırbirdarbeidianlayanlara.
Duruşmalarsırasındameydanagelenolaylarıdakaydetmedengeçemeyeceğim:
![Page 649: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/649.jpg)
RefikTulgaMeselesiAvniDoğanBeybenimmüdafaaşahidimdi,fakatsavcıgenekurnazlıketti,onuammeşahidiolarakdinletti.(AvniDoğan’ınammeşahitliği,benonumüdafaaşahidiolarakgösterdiktensonrameydanaçıktı.Savcınınhilesidir.Çünkümüdafaaşahitlerilistesimahkemeyeverilirkenhangimevzuhakkındaşahitlikyapacağıdayazılıyordu.BendeRefikTulgameselesiniyazmıştım.Mahkemedeispatedileceğikorkusuilebuşekildeanlaşmışolabilirler.)
AvniDoğanBey’emahkemeesnasındabuhususuaydınlatmasıiçinsualsordum,cevapveremedi.“Hatırlamıyorum”deyincebenmikrofonaaçıklamakistedim.AvniDoğanBey’inşahsiyetiniölçmüş,EminAratBey’indecesaretinianlamıştım.EsastemasısağlayanBediiFaik’ti,onasöylettiririmümidiileyerimeoturdum,fakatmahkemenekadarmüdafaaşahidigösterdiisemreddedinceondandavazgeçtim.Halenonundadışarıdanasılsızlandığınıavukatlarımdanöğrenmiştim.
![Page 650: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/650.jpg)
İhtilâlcilerkadrolarınıbirtekşeyüzerineseçerler.Oda“İTİMAT”tır,hayattaölümyolculuğunaçıkanihtilâlcilerinyegâneteminatıbudur.Bendeaynıkaidenintatbikçisiidim.İnsanlarıihtilâlgecesitanımışdeğildim.İhtilâlmuvaffakolsaidi,etrafımdakilerinhakikihüviyetlerinigenebilemeyecekmişim,belkidehayırlıolmayacaktı.Amaihtilâlmuvaffakolmayıncaherkesinhakikikıymetlerimeydanaçıktı.Yegânekazançlıtarafdabu.
Buhadisehakkındafazlabirşeyyazmayacağım,okuyanlar,vicdanlarınasığınarakhükümverirlerherhalde.
HavacılarlatemassağlayanBnb.İzzetKözveHavaBinbaşısıCemalÖzdemir’indedurumunatemasedeceğim...Herikisidedavayainançlasarıldılar.Harekâtgecesideöyle,lakinmahkemesafhasındaherşeyiinkâretmeksuretiileşahsiyetlerini,benliklerinisıfıradüşürdüler.Demekcezaveölümkorkusuinsanlaraşahsiyetlerinikaybettiriyor.Buarkadaşlarhattızatındabudurumadüşecekinsanlardeğildi,yagerideHavaKuvvetlerindekalanarkadaşlarını
![Page 651: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/651.jpg)
saklamakiçinkendilerinifedaettiler,yahutdabenimletemastaolduklarızamanverdikleribilgilerdeyalansöylediler.İkincisinikabuledemiyorum.Harekâtgecesisaat05.30’daEskişehirHv.ÜssündendörtadetF-100uçağıgetirdiler,şehirdedahaevveldenkararlaştırdığımızbölgelerdeuçurdular.Hv.KuvvetleriileGenelkurmaybinasınıdamakinelitüfekatışıaltınaaldırttılar.HattaHv.K.Karargâhınaroketatışıbileyaptılar,benbunlarıgözümlegördüm.Buarkadaşlargüçlerinisbetindevazifeleriniyapmışlardır.Fakatmahkemedeçokyalansöyleyerekindimdeküçüldüler.
![Page 652: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/652.jpg)
AnonsunAltındakiİmzaveOsmanDeniz15Mayıs1963günüYb.OsmanDenizİstanbul’dangelereksondurumları,hazırlıklarıbildirmişve...“İkincibirhususdaalbayım,radyodaokunananonsunaltındakiimzameselesi.Sizinimzanızolmazsabizimİstanbul’dakisivilhalkıtutmamızaimkânyok.Zeytinburnu,Taşlıtarla,eğerharekâtınbizimtarafımızdanyapıldığınıanlamaziseşehredökülecekler,önleyemeyeceğiz,kötühadiselerdoğacak”demişti.Bendeinandığımiçinmakulgördüm.ÇünküAnkara’dadabanamüracaatedensivilpartili,partisizşahıslarCHPkarşısındaolanlar,bütünTürkiye’dekivilayetleriçinaynışeyisöylüyorlardı.“22Şubatçılarıtarafsızbirzümretanıyoruz,onlarınteşebbüsüileyapılacakbirharekâttaCHP’ninkarşısındaolanbizlersokağadökülüpkarşıgelemeyiz,aksitakdirde27Mayıs’ınCHPnamınayapıldığınainandığımıziçinoyunagelmeyeceğiz.İntikamalacağız”diyorlardı.Busözleriniyerinegetirirlermiidi,
![Page 653: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/653.jpg)
bilemem.Amamemlekettehalkikidüşmankampapolitikacılaryüzündenayrılmışolduğuiçinherşeyolabilirdi.
Birtakımufakmisallerideseçimlerdenbuyanagörülmüştü.Tokat-Erbaa-Mardinolayları(bilhassa)Kayseriolaylarıinsanadehşetvericihadiselerdi.İntikamcıpartilerdebüyükbirsubaydüşmanlığıvardı.İhtilâlhareketlerindehalkınkarşıkoymaniyetivarsa,Ankara-İstanbul-Erzurumgibiaskeribirliklerinçokolduğuvilayetlerdebelkibirşeyolmazdı,amaaskeribirliklerinazveyahiçolmadığıyerlerdesubaylarındurumuneolurdu.Siyasîpartilerbirbirlerinegirerse,içharpbaşlangıcıolursa,memleketindurumuneolurdu,birihtilâllideriolarakherteklifidüşünmemgerekiyordu.Yoksaradyoanonsualtındaimzamıkoymameraklısıdeğildim.
Şimdimağlupolduktansonrabazıyakınarkadaşlar,harekâtbuyüzdenmuvaffakolmadıdiyededikoduyapıpgeziyorlar.İmzamıkoymasamdaondakikasonraharekâtın22Şubatçılartarafındanyapıldığıanlaşılacaktı.
![Page 654: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/654.jpg)
Buimzameselesiepeymünakaşaedilmiştir.OsmanDeniz’e“ŞimdiAnkara’dahiçgözükme,gecedoğruİstanbul’adön,yarınFethiGürcan,İzzetKözileİstanbul’daolacak,görüşüpbirkararavarırsınız”dedim.RefikTulga’dandamuvaffakathaberinialdığımızıbildirdim.DoğruEminArat’agitmesini,ilkanonsuhazırlamalarınısöyledimve:“Benimimzakoymameselesinionadasöyle,birkararabağlayın”dedim.İmzameselesiniteklifedenOsmanDenizolduğuhalde,mahkemesafhasınakalkıpmikrofonbaşında“AnonsunaltındaTalâtAydemirimzasıolduğuiçinİstanbul’daharekâtmuvaffakolamamıştır,çünkübizharekâtınSilahlıKuvvetlertarafındanyapılacağınıbiliyorduk”dedi.(İmzanıneselahiyetlekoydundiyesualsordurdu.)
Oandabeynimdenvurulmuşadönmüştüm,insanlarölümkorkusuilebukadardeğişebiliyorlardı.Amaoluyormuş,kendisibir22Şubatemeklisiidi.İstanbul’daharekâtaiştirakedecekbütünbirliklerinirtibatsubaylarınıCevatKırca’nınevindetoplayıp,ihtilâlin
![Page 655: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/655.jpg)
yapılacağınıbildirirkensıfatıneydiacaba?Evet,harekâtSilahlıKuvvetlertarafındanyapılacaktıveöyleyapıldıama,harekâtakararverensevkveidareeden,drije22Şubatçılardeğilmiydi?Kendisideİstanbul’daaskeriorganizasyonuyapanCevatKırca’nınKurmayBaşkanırolündeidi.Amabanakarşıbuithamlarıkolaylıklayapabiliyordu,çünkümağlupolmuştuk.İlkgünündenitibarengeçmişhadiselerinhepsiniinkârediyor,devamlıolarakkendiniölümdenkurtarmakiçinmahkemedeböyleyoltutturmuş,hukukkaidelerininaçıklıklarındanistifadeedipkurtulmayaçalışıyordu.Genekurtulacakama,şahsiyetinikendikendineherkesinhuzurundayemeksuretiyle.
Buşekildeadaletinpençesindenkurtulmakiçinçabalamaktanise,şerefleölmekdahaiyidir.
OsmanDenizengüvendiğimarkadaşlarımdanbiriidi,harekâtöncesiveharekâtgecesibüyükhizmetgörmüş,cesurhareketetmişbirinsandır.Amaneyazıkki,mahkemedekitutumuilebenimindimdebütünmazisinisildi.Fakatonungibihareketedenbazıarkadaşlarda,bu
![Page 656: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/656.jpg)
şekildekidavranışlarıerkekliksayıyorlar.
![Page 657: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/657.jpg)
İhtilâlAnonsuveEminArat20Mayıs1963günüAlb.EminAratBeyevegelerekkendielyazısıylahazırladığıihtilâlanonsunubanavermişti.
FakatbuhusustamahkemelercereyanederkenRıfkıErtemileE.Aratarasındageçenbirkonuşmayınakletmedengeçemeyeceğim.Çünkümahkemeönündeherkesinkâretmeksuretiileyakayısıyırıp,herşeyibenimüstümekolaylıklabırakabiliyordu.Bıraksınlar,ziyanıyok,bundanyılmam,korkmamda,buişleritekbaşımayapmışisem,şerefdebanaaittir...Yalnızengüvenilir,ençokhürmetedilirEminArat,bakınnasılhareketediyor:
RıfkıErtem’ebirgünkoğuştadiyorki:“AcabaRadyodeklarasyonunukimyazmış?”Aklıncabilipbilmediğinianlayacaktır.RıfkıBeyde,“Sizonudahaiyibilirsiniz”diyor.BilmiyorumdiyecevapvermesiüzerineRıfkıdayanamayıp,“AlbayımpazartesisabahısizgeldiğinizzamanbenTalâtBey’inyatakodasındaidim”diyor.
![Page 658: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/658.jpg)
Yanikendisininyazıyıgetirdiğiniihsasettirmekistiyor.EminBeygenehaberiolmadığınısöyleyince:Rıfkıbey;“Benimoandakanımçekildi,dondumkaldım”dedi.Olayıbanaanlatınca,bendedonakaldım,amaeldennegelir.Cankorkusuinsanlarıbukadardeğiştiriyormuşdemek.OgündensonrabenveRıfkıBeyartıkEminBey’inyüzünebakmakistemiyoruz.
![Page 659: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/659.jpg)
Alb.GalipGültekin’inKurtulmaÇabalarıBuçokateşliveyakınarkadaşımındadurumuşu:
İhtilâlgecesi,Alb.GalipGültekin,Alb.OrhanAlpakın’labirlikeEminArat’ınevinegidiyorlar.Geceyarısısaat24’ekadarradyodaanonsverilecekmidiyebekliyorlardı.Demekkendisiniherkesgarantiyealmış.Saat24.00’teanonsbaşlıyor.OrhanAlpakın’ınarabasıileGalipGültekinevdençıkıyorlar.GalipBey’iOrhanBeyevinebırakıyor.GalipBeyevinegidince,bizimnamımızaverilenanonsudinleyipsevinçleHarpOkulu’nageliyor.FakatoandaHarpOkuluhenüzçıkmaküzere,tamosıradadabengeldim.GalipBey’earkadaşlarısordum:“EminArat,OrhanAlpakınneredeler?”dedim.Banavaziyetianlattı,tabiîkimselermeydandayoktu.OgeceGalipGültekinsabahleyinOkuluterkedinceyekadaryanımdanhiçayrılmadı.Bütünhadiseleriyakındangördü.Fakathiçbir
![Page 660: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/660.jpg)
şeyekarışmadı,sessizsedasızoradaoturdu.Mahkemesafhasındabirtekgünmikrofonbaşındamüşkülvaziyettekaldım,oandadahiyerindenkalkıpbanahadiseyigördüğühaldeyardımetmedi.(AliElverdimeselesinde).AyrıcahiçyoktanbirgünmahkemedecelseaçıldığızamanduruşmahâkimiNumanÖzdalga(Dz.HâkimAlb.)tarafındanşusualemaruzkaldım.“OgeceGalipGültekinsizebuharekâtıdurduralımdiyeteklifyapmış,sizkabuletmemişsiniz,öylemi?”dedi.Bendeevetdedimyaptı,kabuletmedim,zaten05.30du.Yarımsaatsonradabenharekâtıbırakıpokuldanayrılmıştım.GalipGültekindenizciolduğu,dışardanDenizKuvvetlerindekiarkadaşlarıveyabiryakınıileduruşmahâkiminebuhaberigönderipcezasınıhafifletmekiçinçarearamıştı.Mahkemeninbututumudahiçbirsanığıngözündenkaçmadı.Özelmuameleyapıldığıdaanlaşıldı.Evetbuyaptığıteklifonuncezasınıhafifleticibirsebepteşkilediyordu,amabenideihtilâlemuannidendevamederbirşahısolarakgösteripcezamıtahfifedecekhiçbirkapıbıraktırmıyordu.Cezabakımındanhiçbirşey
![Page 661: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/661.jpg)
düşündüğümyok,amaarkadaşlarımınvefasınıgösterdiğiiçinyazıyorum.İnsanlartehlikeanındabellioluyor.
Bugibiarkadaşlardannefretediyor,yüzlerinidahigörmekistemiyorum.İyigündostlarındanhayattakimseyehayırgelmez.Hapishanededeşimdibutipinsanlar,GalipGültekin,TurgutAlpagut,benimsevmediğimnekadarinsanvarsa,bilhassahavacılarilesıkıdostlukkurup,hakkımdadedikoduyapıpgeziyorlar.
![Page 662: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/662.jpg)
TurgutAlpagut’unİnkârıAlpagutsongünekadargayethızlıveaçıkbirşekildeçalışmıştı.FakatMahkeme’yedüşünce,işdeğişti.Mahkemesafhasıilerledikçekendisindebazıdeğişmelersezmeyebaşladım.AvukatlığınıkayınbiraderiBülentAğabeyoğluyapıyordu.Onuntesirialtındakalarakherşeyiinkârvetevilyolunagötürmeçabasındaidi.Mahkemeleregiderkenotobüseberaberbinip,birkoltuktakelepçeleniyorduk.Birgünbanaotobüste“Senbanaharekâtplanıhakkındabirşeysöylemedinki,beninkârederim”dedi.Demekavukatındanbirgünevvelöyletalimatalıştı.“NasılolurTurgut?”dedim.“Neyapalımbumüdafaahakkı”dedi.“Hemsenbanayazılıemirvermedinki,neileispatedeceksin?”deyince,ozamannecinsbirinsanolduğunuanladım.İşteiyigünarkadaşlarımdanbiridaha,kendisinihakikihüviyetiilemeydanavuruyordu.Tevekkelideğil,hapsegirdiğimilkgündenberiBahtiyarYaltailebirliktefısfıskonuşuyorlar,birbirlerinekâğıtlaryazıp,hücrelerdekitaparasındagönderiyorlardı.Gizli
![Page 663: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/663.jpg)
gizlianlaşmalaryapıyorlardı.Ogünanladımbununmanasını.Mahkemeifadelerinitanzimediyorlarmış.Benbirşeyduyacağımdiyeherikisidedikkatlehareketediyorlardı.Amadünyadanegizlikalmıştıki,bugibiufakkombinezonlarduyulmasın.Yavaşyavaşhepsiniöğrendim.Mahkemedekisorgulamaifadesinidinleyincezaten,herşeybellioldu.İşiniçindensıyrılmakiçinnelâzımsayapıyordu.HarpOkulu’ndabenisaat01.00’deilkkarşılayanlarTurgutveBahtiyar’dı.Beşdakikabileyanımdakalmadılar.Bahtiyarbanagelip,“Kumandanburasıkarmakarışık.”HakikatenHarpOkulu’nunönükarmakarışıktı.Kimneyaptığınıbilmezvaziyetteidi.Amabunlarıtertipleyecekolanbendeğil,A.K.TurgutBeyiledahaöncedentayinettiğimtaburveBl.Kumandanlarıidi.Amakimseişiciddiyealmamışoradanuzaklaşmaçareleriarıyordu.Benbununfarkındaidim.“BizTurgutBey’leaşağıinelim,talebeninbirkısmınıncephanesiyok”dedi.Bende:“Sizgidinonlarıtertipleyin,sizecephaneikmaliyaparım”dedim.
![Page 664: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/664.jpg)
Gidişogidiş,birdahaherikisinindeyüzünügörmedim,hapishanearabasınabininceyekadar.Ogece01.20’de229.P.A.nizamiyesindebirarabanıniçindetevkifedilmişler,kendiifadelerinegöre229.P.Alayınacephanealmayagidiyorlarmış,yakalanmışlar.AlayK.olanbirSubayınolayıbırakıptaksiylecephaneikmaletmeyegidipgitmeyeceğiniaskerolanherkeskıymetlendirebilir.Gerisiniokuyanlarabırakıyorum.
BunlaryetmiyormuşgibiTurgutAlpagutbirdemahkemeyemüdafaaşahidiolarakTayyarBaransel’igetirtti.BaranselşahadetiesnasındaTurgutAlpagut’unailesiileDr.ParuğBeylerdeikenihtilâlhaberiniradyodanduyuncaşokeolupkendisiniHarpOkulu’naarabamileçıkarmamıistedi,deyince;hepimizşaşırdık.FethiGürcandayanamadı,yerindenmikrofonafırladı.Tutmakistedim,muvaffakolamadım.Şahityalansöylüyordiyerekhakikatlerimahkemeyeanlattı.Bendekalkıptasdikedince,Turgut’undurumubütünçıplaklığıileortayaçıktı.Kötübirdurumhasıloldu.Oandan
![Page 665: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/665.jpg)
itibarendemeşhurakıllıavukatı,kendisivehattabelkidesülalesibana,FethiGürcan’adüşmanoldular.Şimdidehapishanedealeyhimededikoduyapıpgeziyor.İşteinsanlardanbirtipdaha.Bundanbaşka:“GenerallerleirtibatısağlayanKur.Alb.RumiAhıskalı’dır”demiştim.OdaTurgutAlpagutilebizehaberleriulaştırırdı.RumiAhıskalı’yıdatevkifetmişlerdi.Oyolilegenerallermahkemedeçözüleceklerdi,fakatTurgutAlpagut,RumiAhıskalıiçinverdiğiifadede“Benimonunlatemasımyalnızticaretmevzuundaidi”demiş.SavcıBnb.TurgutAkanbenimifademialırkenonunifadesinibanagösterdi.“İştegör,yakınarkadaşlarını”dedi,“Benneyapayımdelilyok,arkadaşlarsaklıyor,yalansöylüyorlar”dedim.BirkaçgünsonraRumiAhıskalıtahliyeedildi.Davanınkülolarakkurtarılmasıbakımındangeneralleridahilettiremedikvebenvermişolduğumifadelerdeyalnızbırakıldım.Hoş,savcıvemahkemeheyetidurumuanlamadıdeğil,amaresmiyetegirmemişoldu.İştebenimenyakıngüvendiğimveitimatederekihtilâlhazırlıklarınıyaparkenbütükmesuliyetlertaşımışarkadaşlarım.Turgut
![Page 666: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/666.jpg)
Alpagut7kişilikfikirkarargâhınınistihbaratsubayıidi,bütünbilgilerondatoplanırdı.Bizdurummahkemelerinionunistihbaratınagöreyapar,harekethattımızıonagöreçizerdik.Şimdibuşahıshiçbirşeybilmiyormuşgibimahkemedehareketederekvefasızlıkediyor.
![Page 667: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/667.jpg)
AliElverdiAyaklarımaKapanmıştı...OgeceninbirnumaralıkahramanıolaraktanınanKur.Yb.AliElverdimahkemeyeammeşahidiolarakgelmiş,kendisinihakikibirkahramangibigöstermekiçintürlüyalanlarsöylüyordu.Bumeyandabenimiçin(AliElverdiRadyoevindemukabilanonsyaparkenÜsteğmenErolDinçerkendisinitevkifedip,HarpOkulu’nagetirmişti.Bütünişleribozanvebizimmağlupolmamızısağlayanbuşahsakarşıoandabüyükinfialvardı.Talebelerçokheyecanlıbirvaziyetteonuöldürmekistiyorlardı.Benmanioldum,hattatalebelerinTomsonlarınakarşıbengöğsümüdayadım.Talebelerinheyecanınıteskinettim.AliElverdi’ninhayatınıogecekurtardım.Kh.’taodamaaldım,ayaklarımakapanmış,Albayımsenbilirsin,bendurumunböyleolduğunubilmiyordum,neistersenonuemret,yapacağım,diyeyalvarıyordu.İştebuşahsiyetsizinsan,mahkemedeifadeverirkenbanaiftiraederek)
![Page 668: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/668.jpg)
kendisineodamdatabancaçektiğimiiddiaediyordu,benimhayattakimseyetabancaçekmediğimi,heleogecetabancakullanmayahiçihtiyacımolmadığınıgörenlerbilir,erafımdaateşgibiHarbiyelilerden,Tomsonlumuhafızlarımvardı.Böylebirvakaolmadı.Benşahidinyalansöyledğiniiddiaederken,obeniyalancıdurumasokmayauğraşıyordu.İşteoandaodadahadiselerienyakındangörenGalipGültekin’in,HakkıSümer’in,M.Pakoba’nınmikrofonagelip,şahidinyalansöylediğiniispatetmelerigerekirdi,Pakobasözistediamahâkimvermedi.BenGalipGültekin’denbuhususunaydınlatılmasınıistiyordum.Negezer,yerlerindenkalkıpmikrofonbaşınagelmeyekorkuyorlardı.İştevefakârarkadaşnumunesi,iyigündostları.
![Page 669: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/669.jpg)
SorgularınSonuBizimmahkememizAnkaraörfiidaresi1No’lumahkemesinde105sanıkolarakgörülüyordu.2No.MahkemededeHarpOkulutalebeleri1459kişiyargılanıyordu.İstanbul’dan(45)sanıkgeldi.İstanbulgrubugelinceilkişCevatKırcaveOsmanDenizilegörüştüm.Buradakimahkemenindurumunuanlattım.Benşahsidurumumuanlattım.“Hiçbirşeyisaklamıyorum”dedim.Sakın,olmuşhadiseleriinkâretmeyin,mikrofonbaşındaküçülmeyin,diyetembihetim.Onlaraçokgüveniyordum.Sorgulamalarıbaşlayıncatamaksinehareketettiler.Şahsiyetleriniyediler.Benimdoğrulamamicapettiğihususlarıkalkıpdoğruladıkça,baktılarşimdidebanadüşmanolupatıptutupgeziyorlar.Eniyimihenktaşıbumahkemeleroldu.Herkesinkaçkıratolduğumeydanaçıktı.Sorgulamalar,amme,müdafaaşahitleridinlenmesibitti.Savcıesashakkındakimütalaasınıokudu.Şimdisıramüdafaalarageldi.1Ağustos963Perşembegünüsanıklarmüdafaalarınıyapacaklarondansonramahkeme
![Page 670: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/670.jpg)
kararınıverecek.Butarihikarardaherkesnasibinialacak.Mukadderatınfazlasıolmaz.Fakatbunarağmenhâlâeskiarkadaşlarendişeiçindevesuçluluğunvermişolduğuçekingenliklerilehakikatlerdenuzak,genetezviratmakineleriniişletmektengerikalamıyorlar.
Cezaevi2Ağustos963
Bugünmahkemedesavunmalarbaşladı.AvukatlarımdanOrhanPekey,MuzafferPaksoy,TeomanZıngılhukukîbakımdançokiyibirhazırlıklasavunmamıyaptılar.Öğledensonradabenşahsenhazırladığımsavunmamıyazılıolarakokudum.Bitirdiğimzamansalondabirçokkimselergözyaşlarınıtutamamışlardı.
![Page 671: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/671.jpg)
SAVUNMA
![Page 672: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/672.jpg)
SavunmanınGenelGirişi2Ağustos963
Örfiidarede1No.Mahkemedeokuduğumsavunmam.
Yüksekmahkemeheyeti:
Buradasavunmamıyaparkenbiraztarihinderinliklerinegirmekistiyorum.
Hayattahaksızlığaboyuneğmeyen,memleketdavalarınıherşeyinüstündegörenbirinsanım.Busahadayapılançalışmalara,mücadelelerinhepsinekatıldım.
1946seçimlerininneticesindedoğanhadiselerigördüktensonraartıkTürkiye’ninçokpartilidemokratikbirnizamiçindedeğil,tekmillişefileidareedildiğineinandım.Ozamanlarordudadabufikircereyanlarıyeretmeyebaşlamıştı.Rütbemüsteğmenidi.Fakatbizlerinönündebufikritaşıyandahayüksekrütbelisubaylar
![Page 673: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/673.jpg)
mevcuttu.Orduiçindebirteşkilatkurmuşlardı.Bunlarınbazılarınısayayım:SeyfiKurtbek,NecipSan,CemalTural,CemalYıldırım,FarukAteşdağlı,dahafazlasınızikretmeyelüzumgörmüyorum.İştebenozamanFarukAteşdağlı’nınzincirinebağlıolarakçalışırdım.Nihayet1950seçimleriyapıldı.Gerçekdemokratiknizamakavuştukdiyebuteşkilatfaaliyetinikendiliğindentatiletti.Zatenbaştabulunanlarmühimkilitbaşınoktalarınagelmişlerdi.EnateşligeçinenSeyfiKurtbekmillimüdafaavekiliolmuşveyakınarkadaşlarınıalbayolmalarınarağmenTümenkumandanlıklarınatayinetmişti.BunlardanCemalTuraldaSivas’tabenimTümenkomutanımidi.Kendisinigayetiyitanımıştım.Hâlâdatanımaktayımamaeskisigibideğil.
Senelergeçti.Memleketinnizamıyinebozulmayabaşladı.Nihayet1956senesindeTürkiye’ningidişatıiyibiristikbalvadetmiyordu.Ordudamevcutidareyekarşıhuzursuzluklarartmıştı.Busefervazifebizlerinkuşaklarınadüşmüştü.Çünküönümüzdeönder
![Page 674: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/674.jpg)
olacakinsanlararastlayamadık.Rütbembinbaşıidi.Genelkurmaydaçalışıyordum.Bukarargâhtayaptığımsondajlardamüspetneticealamadım.Herkesstatükonunmuhafazaedilmesiniarzuediyor,Avrupa,Amerikaseyahatleri,ataşegitmeçabalarıvelisanöğrenmegayretleriiçindeidiler.Fikrimeuygunilkönceikiarkadaşbuldum.BunlarSezaiOkanveOsmanKöksal(halentabiîsenatör).1956senesiEylülayındaSezaiOkan’ınevindeüçarkadaşbuluştuk.Komiteninnüvesinikurduk,faaliyetebaşladık,benEkimayındaİstanbul’dayüksekkumandaakademisinegittim.Komiteyigenişleterek12arkadaşakadarkadrosunuyükselttim.1957senesiMartayındaaynıidealuğrundaçalışanDündarSeyhangrubuilebirleştik.KomiteresmenRafetAksoyoğlu’nun(halentabiîsenatör)Üsküdar’dakievindeyaptığımız17kişilikarkadaştoplantısındaOrhanKabibay’ıngetirdiğitabancasıüzerineyeminetmeksuretiyleidarekuruluseçiminegeçtik.Seçimneticesindeittifaklabaşkanlığaseçildim.GenelsekreterliğeAhmetYıldız,üyeliklereSezaiOkan,RafetAksoyoğlu(halentabiîsenatörlerdir)getirildi.
![Page 675: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/675.jpg)
Komitebutarihtenitibarenresmentesciledilmişoldu.1957Ağustosayındatayinlerdolayısıylayenidenidarekuruluseçimiyapıldı.BaşkanlığaFarukGüventürk,genelsekreterliğeDündarSeyhan,üyeliklereRafetAksoyoğluveHalilKayıkgetirildi.
Komiteyealbayrütbesindenyüksekrütbedekimseyidahiletmemekiçinprensipkararıalmıştık.Sebepgenerallerimizmemleketingidişatınıbizimlebirliktegörmekteidiler.Önceonlardanbirhamleyapılmasıgerektiğineinanıyorduk.Amaçıkankimseyoktu.
1957seçimleriyaklaşmıştı.Seçimkampanyasındamuhalefetliderinintutumuilememlekettetansiyonyükselmişti.Ordununbirmüdahalesininlüzumluolduğunakanaatgetirdik.Kıtalarımızdankursiyersubay,izinliolarakgelipAnkara’datoplandık.Ve20Ek.957’deilktoplantıyıAnkara’dayaptık.İkincitoplantıyı22Ek.957’deİstanbul’daRamiKışlası’ndayaptık.İhtilâlekararverdik.Planlamagrubufaaliyetegeçti.Buaradaşimdiyekadarhiçaçıklanmayantarihibirolayı
![Page 676: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/676.jpg)
açıklayacağım:
İnönüİhtilâldenHaberdar...
İstanbul’daalınankarardaşuhususdavardı.İhtilâl’denöncezamanınmuhalefetpartisiolanCHPilerigelenlerivebizzatİ.İnönüilegörüşülmesiisteniliyordu.Gaye,tecrübelerindenistifadeetmekidi.BuvazifeozamanElazığ’dabenimtopçukumandanımolanKur.Alb.FarukAteşdağlıileSuphiGürsoytrak’a(halentabiîsenatör)verildi.
FarukAteşdağlıemekliOrg.ŞahapGürler’inyakındostuidi.BukanalilesırasıylaFaikAhmetBarutçu(merhum),ŞemsettinGünaltay(merhum)ilegörüşüldü.Herikisideböylebiraskerimüdahaleninlüzumunainandıklarınıbildirdiler.“Yalnızbirkeredeİ.İnönü’yesoralım”dediler.
Randevualındı,emekliOrg.ŞahapGürlerveCHP’liKudretBosuterkendisiyletemasetti.Durumizahedildiğindeİ.İnönütarafındanaynenşucevapverilmiştir.“Böylebiraskeri
![Page 677: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/677.jpg)
müdahaleyetaraftardeğilim.ÇünküCHPyüzdeyüzseçimikazanacaktır.Hemaskerleriktidarıelegeçirirlersekendiemniyetlerinialmakistemeyeceklermi?İktidarıhiçbirzamanCHP’yebırakmazlar”demiştir.
Butarihiolaydaşunoktalaratemasetmekistiyorum:
a.Sene1957,meşrubirhükûmetişbaşındadır.
b.Ordudaihtilâlekararvermişgizlibirteşkilatvardır.
c.Zamanınmuhalefetlideriİ.İnönüveCHPilerigelenleriihtilâlyapılacağındanhaberdardılar.
d.İhtilâlcilerleresmentemashalindedirler.
Fakatbunlararağmenhükûmetebildirmeteşebbüsüyoktur.ÇünküyalnızdüşünülenşeyCHP’yedevredilmeküzereyapılacakbirihtilâletaraftardırlar.
İşte27Mayıs960İhtilâlininhedefineneden
![Page 678: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/678.jpg)
varmadığının,13Kasım960’ın,22Şubat962’ninve21Mayıs963’ünnedenleridahaiyianlaşılmasıiçinbutarihiolaybirbaşlangıçtır.İkinciHusus;şimdikarşınızdaparmaklıklararasında21Mayısihtilâlhareketinibilipdehabervermeyenlerolarakyargılananvatanpervergençler,sırsaklamanınsırrınıenbüyüktarihiliderolaraktanıtılanMilliŞefİ.İnönü’denöğrenmişlerdir.BuhadisekarşısındayargılanangerçekAtatürkçügençkuşaklarınvatanperverliklerindenşüpheedilmemelidir.
1957seçimlerindenbirkaçgünönceyapılmasıkararlaştırılanihtilâlbazısebeplerdendolayıyapılmadı.(Teferruatlıhususlar,hatıratımzamanıgelinceneşredilecektir.Ozamanöğrenilir.)
![Page 679: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/679.jpg)
CHP’denAskerîMüdaheleTalebi1957seçimleriyapıldı.İ.İnönü’nünkıymetlendirmesinintamaksitecellietti.OtarihtemeşhurGaziantephadisesimeydanageldi.MeclisinilkaçıldığıgünbiraskerimüdahaleyapılmasıiçinCHP’lilerdenbizleremüracaatlaroldu.FakatbirzümreveheleCHPnamınaihtilâlyapamayacağımızıkendilerinebildirdik.Vetekliflerinireddettik.Orduiçigizlifaaliyetlerimizidevamettirdik,genişlettik.Ordudabizimkomitelerdenbaşkakomitelerdefaaliyetleregeçmişlerdi.Bu9subayiçindebizimkomiteninbaşkanıFarukGüventürkdevardı.Faaliyetlerimizigizledik.FakatherdevirdeolduğugibiozamandameçhulbirmuhbirbizizamanınmillimüdafaavekiliŞem’iErgin’ebirmektupyazarakisimlerimizleihbaretti.Şem’iErginBey’inemirsubayıAdnanÇelikoğluidi.Komitemizdendi.Onlarınsayesindemektupimhaedilerek9subayhadisesindemeydanaçıkmadıkveölümdendekurtulduk.9subayın
![Page 680: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/680.jpg)
mahkemesidevamederkenfaaliyetimizazaldı.Bazıçözülmelerdeoldu.Ben1959senesinin12Haziran’ındaKore’yegittim.Onuniçin27Mayıs1960ihtilâlininyapılmasındahiçbirfiiligörevimyoktu.Buşerefozamanharekâtıbaşaranlaraaittir.İhtilâlden70günsonrayurdadöndüm.12Eylül960günüHarpOkuluKumandanıolarakvazifeyebaşladım.MilliBirlikKomitesi’nde12taneeskikomitearkadaşımvardı.Diğerlerinidepeyderpeytanıdım.13Kasım960’takihadisenindoğmamasıiçinikiyebölünmüşkomiteyibirbütünhalinegetirmeküzereçokgayretsarfettim.Fakat13Kasım960’takomiteninekseriyetitarafındanbizeizahedilenvebizzatOrg.CemalGürselileyaptığımgörüşmedebanasöylediğişekildekifikirlerinetaraftarolduğumubildirdim.Ama13Kasım1960sessizihtilâliolmuştu.İhtilâlcileryavrularınıyemişlerdi.Bizlerdekullanılmıştık.
MBK’nıngeçicianayasasıbizzatyapanlartarafındançiğnenmişti.İştebuhadisesilahlıkuvvetleriçindeçokyıkıcıbirreaksiyonyarattı.
![Page 681: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/681.jpg)
14’leryurtdışınasürüldüktensonragerikalan23MBKüyesigrupgruporduiçindeaşiretreisigibitaraftartoplamayabaşladılar.Ayrıca14’lerinmağdurolduklarınainananlardaorduiçindebirteşkilatkurmayakalktılar.Artıkordumuhteliffikircereyanlarınagöremuhtelifzümrelerehizmetiçinsiyasetiniçindebocalamayabaşlamıştı.İştebudurumkarşısındakendimigenevazifelihissettim.Ankara’dakiyakınarkadaşlarımlabirfikiretrafındatoplanarakorduiçindeparçalanmayameydanvermemek,yavaşyavaşorduyuMBKüyelerininelindenkurtarmakiçinTürkSilahlıKuvvetlerBirliğiadıaltındabirteşkilatkurmayabaşladık.Aynıfikirlerİstanbul’dadadoğmuşolduğundan(Ankaragrubuveİstanbulgrububirbirindenhabersizmuvaziçalışıyormuşuz.)18Mart961’debirbirimizdenhaberdarolupbirleştik.Bazıprensiplervazettik.VebuprensipleriMBKüyelerinegösterdik.Bazılarıiyikarşıladı,bazılarıyadırgadı,birkısmıdabizlerikontraihtilâlciolarakvasıflandırdılar.Bizekarşıcephealdılar.
![Page 682: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/682.jpg)
Vazettiğimizbuprensipleriordudailköncegüvendiğimizkumandanlara,dahasonradahaküçükrütbelisubaylarakabulettirmeksuretiyleprensiplerdenayrılmamalarıiçinyeminettiriyorduk.
![Page 683: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/683.jpg)
6HaziranOlaylarıBufaaliyetlerimizMBKiçindeşuşahıslartarafındaniyikarşılanmamıştı:Org.CemalGürsel,GeneralMadanoğlu,Gnl.FahriÖzdilek,Gnl.SıtkıUlay,Alb.OsmanKöksal,Alb.SezaiOkan,Alb.SuphiKaraman,Alb.KadriKaplan,Alb.AhmetYıldız,Alb.MuzafferYurdakuler,Alb.SamiKüçük,Bnb.SuphiGürsoytrak,Bnb.MehmetÖzgüneş.Bizlerekarşıcephealdılar.Otarihlerdehiyerarşiksistemegöreteşkilatıbağlayarakgeliyorduk.KaraKuvvetlerindeGnl.CemalTural,JandarmadaGenelKumandanGnl.AbdurrahmanDoruk,DenizKuvvetlerindeDonanmaKomutanıTümamiralNecdetUran,HavaKuvvetlerindeKorg.İrfanTansel’ekadaryükseltmiştikki,6Haziran961hadisesizuhuretti.Buolaydaşudur:YukarıdasaydığımMBKüyeleributeşkilatıdağıtmakveilerigelenleriniordudan13Kasım960harekâtıgibilekeleyerektasfiyeetmek.BununiçindeilkönceozamanliderlikyapanHavaKuvvetlerikumandanıİrfanTansel’iemeklietmekiçinGenelkurmayBaşkanıOrg.C.Sunay’ateklifettiler.
![Page 684: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/684.jpg)
GenelkurmayBaşkanıkabuletmedi.FakatWashingtondaimiüyeliğinetayinininçıkmasınadamaniolamadı.
Ouzaklaştırıldıktansonrasırabizlerdeidi.BircumartesigünügeneralCemalMadanoğlu,zamanınK.K.K.Korg.CelâlAkkoç,M.M.V.Org.MuzafferAlankuşilebirlikteTürkSilahlıKuvvetlerBirliğiteşkilatınıtasfiyeetmekiçinemekliliklistesinihazırlamışlardır.BudurumdanbiziozamanGenelkurmayikincibaşkanıKorg.MuhittinÖnürhaberdaretti.DerhalAnkara’dakikıtakomutanları,birliklerimizialarmageçirdikvebekledik.Korg.CemalMadanoğluaynızamandaörfiidarekomutanıidi.FakatMuhafızAlayıKomutanıOsmanKöksal’danbaşkakendisineyardımcıbirtekkıtakomutanıbulamamıştı.Karşılıklıuzuntemaslardansonramütarekeyegeçildi.DurumuGenelkurmayBaşkanı’na(Osıradaİstanbul’daidi)aksettirdik.Uçaklaacelegeldi.28’inciTümenKarargâhındagarnizondakibütünkıtakomutanlarıilebirtoplantıyaptı(K.K.K.Org.CelâlAlkoçhariç),tarihibirgünyaşandı.
![Page 685: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/685.jpg)
Arkadaşlarnamınabenkonuştum.İsteklerimizibildirdik.Gecesideyazılıolarak6maddelikbirultimatomuGn.Kur.Bşk.’naulaştırmaküzereKorg.MuhittinÖnür’eAlb.NecatiÜnsalanverdi.Sabahleyinulaşmadığınıgördük.K.K.Kuv.Bşk.Tmg.MemduhTağmaçvezamanınM.M.V.MüsteşarıTuğg.NushetBulcaileaynıultimatomuGn.Kur.Bşk.’naulaştırdık.
DevletreisinceyerinegetirilmesiistenilenUltimatomşuidi:
1.Korg.İrfanTanseleskivazifesiolanhavakumandanlığınaiadeedilecek.
2.Havakuvvetlerindebizimharekâtımızakarşıduranlarhavakuvvetlerikumandanınıntanzimedeceğilisteyegöreemekliyesevkedilecek.
3.M.M.V.Org.MuzafferAlankuş,K.K.K.Korg.CelâlAlkoç,2’inciorduK.Korg.Şefikİlter,Dz.K.K.KoramiralZekiÖzekemekliyesevkedilecek.
4.Korg.CemalMadanoğluörfiidare
![Page 686: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/686.jpg)
komutanlığından,MuhafızA.K.OsmanKöksalMu.A.K.’ndanalınacakMBK’dakiaslivazifelerinedönecekler.
5.Ordudayapılacaktayin,terfivetasfiyelereMBKüyelerikarışmayacak.
6.MBKüyelerindenhiçbirisibundansonrakomitedentasfiyeedilmeyecekveistifayazorlanmayacak.
Ultimatoma6’ıncımaddeyikoymaktanmaksatşuidi:Yukarıdaisimleriniyazdığımkomiteüyelerigerikalankomiteüyelerini(CHP’yehizmetettiklerineinandıklarıiçin)13Kasım’dakigibiyenidenbirtasfiyeharekâtınıtasarlıyorlardı.Ohaldekomiteherdefasındaparçalanmaktaidi.OnlarınparçalanmasıvetasfiyeedilmesitabiîbirolaygibihaklıgörülürsedeMBK’nınherparçalanmasıvebölünmesiordununzararınaoluyordu.Halbukibizorduyubütünbirbirlikhalinegetirmeyeçalışıyorduk.Busessizultimatomluihtilâldengalipçıktık.VeTürkSilahlıKuvvetlerBirliğiteşkilatınıordudaenbüyükbaşolanGenelkurmayBşk.’naçengel
![Page 687: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/687.jpg)
takmaksuretiyletamamladık.Artıkordudagizlibirteşkilatmevcutdeğildir.Herşeykumandanlarınbilgisidahilindecereyanetmektedir.Nezamanakadar,22Şubat962’yekadar.
6Haziran961Ultimatomluİhtilâli’ndensonraben,Kur.Alb.EminArat,Dz.Alb.NazımOrkanseçimlerekadarTürkSilahlıKuvvetlerBirliğiteşkilatınınözelkarargâhınıteşkiletmeksuretiyleGenelkurmayBşk.ve4kuvvetkumandanıilehaftadaikidefa,acelehallerdeherzamanmüşterektoplantılaryapar,silahlıkuvvetlerinisteklerininakleder.İhtilâlrejimiiçersindesiyasîsahadayapılacakişleriyazılıolarakhazırlar,kumandakademesineimzalayarakverirvemünakaşasınıyapardık.
![Page 688: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/688.jpg)
SiyasalSeçimlerÜzerineBugibiyazılıetütler6adettir.BirersuretiGn.Kur.Bşk.’ndadır.Değeribüyüktarihivesikalardır.Türkmilletinezamanıgeldiğindeaçıklansın.Oradagerçekdemokrasinizamınınkurulmasıiçin,seçimlerin29Ekim961’igeçmemeküzereyaptırılmasıiçinnekadargayretsarfettiğimiziyaşayanlarvebizleritanıyanlargayetiyibilirler.Buminvalüzerineçalışmalarımızadevamettik.SeçimkanunuhazırlanırkenMBK’yakurucumeclisebazıtavsiyelerdebulunduk.Fakatkabulettiremedik.Hattaseçimhakkındabirkanuntasarısızamanındahiliyevekiline2’incibaşkanKorg.MuhittinÖnürtarafındanverildi.Kısacamealişuidi:27Mayısbirzihniyetekarşıyapılmıştır.Politikacılardanbuzihniyetitaşıyanlarınhiçolmazsabirseçimdevresinemahsusolmaküzerebugibişahıslaraseçilmehakkıtanınmaması,fakatbuteklifkabuledilmedi.ÇünkükurucumeclisüyelerininyüzdeyetmişiniCHP’lilerteşkilediyordu.Seçimsathımailinegirilmişti.Bugibitekliflerozamanrevaçta
![Page 689: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/689.jpg)
değildi.CHPbüyükbirekseriyetleiktidarageleceğineemindi.Nazikmeselelerekimsedokunmakistemiyordu.İştebuşartlaraltındaseçimleroldu.Meydanagelenparlamentonunbugünekadarçalışmatarzımeydandadır.
![Page 690: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/690.jpg)
21Ekim1961Protokolüve24Ekim1962ÇankayaProtokolü15Ek.961seçimneticelerindensilahlıkuvvetlermemnunolmamışlardı.Ordudabilhassagençkuşaklardanreaksiyonerhareketleroldu.Buşartlaraltında21Ekim961protokolüimzalandı.Gazetelerdeneşredilenyalnız1inciOrdu’yaaitolanıdır.Ankara’daimzaedenlerindeprotokolübendedir,(Mürtetprotokolü)zamanıgelinceneşredilecektir.Buprotokollerdesilahlıkuvvetlerdeki%90generalinimzasıvardır.Bunarağmen23EkimgünüGn.Kr.Bşk.huzurundayapılankumandanlartoplantısındaişdeğişmiştir.Protokoleimzakoyangenerallerdahifikirlerindendönmüşlerimzalarınınkıymetlerinisıfıraindirmişlerdir.Bukumandanlarabizlerveastlarımızörnekolarakbakıyorduk.İşteogündenberigençkuşaklardagenerallerekarşıitimatkalmadı.Çünkübuyollarabizlerigenerallersürüklemişti.Geridönüşyapanlardailkönceonlardı.Artık
![Page 691: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/691.jpg)
profesyonelpolitikacılarveCHPlideri4kuvvetkumandanıileGenelkurmayBaşkanınahâkimolmuşlardı.BuşartlaraltındameşhurÇankayaProtokolü24Ekim961’deKöşk’teCemalGürselhuzurundadörtpartilideriileGenelKur.Bşk.CevdetSunay,kuvvetkumandanlarıvebazıgenerallertarafındanözelşartlarortayakonarakimzalandı.
BenceÇankayaprotokolünüimzalayanlarvesilahlıkuvvetlerinzoruiletatbikettirenlerreferandumilekabuledilenyeniANAYASA’yıihlaletmişlerdir.Çankayaprotokolününbazımaddelerindenbahsedeyim:
1.ReisicumhurGeneralCemalGürselseçilecek.
2.Afkanunu(şimdilik)çıkarılmayacak.
3.Eminsu’larorduyaalınmayacak.
4.147’lilerüniversiteyedönmeyecekler(buhususaİnönüitirazetmiştir).Diğermaddelerpekhaiziehemmiyetdeğildir.
![Page 692: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/692.jpg)
DemokratikSiyasettenUzaklaşma15Ekim961seçimleriylemilliidarenintecelliettiğineinananbusiyasîliderler,askerikumandanlardevletinanayasasıdururken,Reisicumhurseçiminin,kanunyapmaveyakaldırmayetkisiBüyükMilletMeclisiveCumhuriyetSenatosu’naaitikenacabaprotokollerledevletidareedilmesinenedenlüzumgörmüşlerdir?Açıkrejimbumudur?Demokratiknizam,çokpartiliParlamentersistemdedemokrasianlayışıbumudur?Süngüleringölgesialtında(ogünmuhafızalayımeclisikuşatmıştı)BüyükMilletMeclisi’neReisicumhurseçtirenkumandanlarındemokrasianlayışıbumudur?ReisicumhuradayıolarakçıkmakisteyendiğerbirpartiyemensupProfesörAliFuatBaşgil(SıtkıUlayPaşa,FahriÖzdilekPaşaveHaydarTunçkanat’ın)silahtehditlerialtındaistifaettirilmemişmidir?Demokrasibumudur?NeyazıkkireisicumhurseçimininbuşekildeyapılmasınaBüyükMillet
![Page 693: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/693.jpg)
Meclisiüyelerisessizkalmışlardır.Anayasaharicibuteklifikolaylıklakabuletmişlerdir.Çünküozamansöylenensözlerveyapılantehditlerpartiliderleritarafındanşudur:EğerreisicumhurolarakCemalGürsel’iseçmezisenizorduidareyeelkoyacak,acabaöylemiidi?YoksaCHP’yeveİnönü’yebelbağlayanbirkaçgeneralinarzusumuidi?Bunutakdiredemeyenmilletvekillerimeclisinilkaçılışgünündekendikendilerinibuhareketleriylemahkûmettirmişlerdir.
Partiliderleritarafındandaimailerisürülenhususşuidi.Birihtilâlsonrası,buhadiselertabiîhadiselerdir.Orduböyleistiyordiyehükûmetbaşkanıİsmetİnönü,orduyuBüyükMilletMeclisiüzerindebirbaskıvasıtasıolarakkullanıyordu.Hâlâdabutaktiğidevametmektedir.Eminsu’lariçinicapederseBüyükMilletMeclisilüzumgörürsehertürlükanunuçıkartabilirdi.147’lilerilenefarkvardı?AmakanunyapmahakkıdahiBüyükMilletMeclisi’ndenprotokollerilealınıyordu.Gerçekdemokrasibumuidi?Benböyleanlamıyorum.
![Page 694: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/694.jpg)
Demokrasi,açıkrejimisimlerialtındasilahlıkuvvetlerinbaşlarıileanlaşıpkapalırejimtatbikedenbirhükûmetbaşkanındandemokrasisahasındasamimiyetbeklenemez.Türkiye’deanayasanınolduğundanveişlediğinden,ancakanlamayanlarveanlayıpdanemelazımcılıklavazifeleriniyapmayanlarkandırılabilirvealdatılabilir.EsasTürkMilletiniDünyadevletleriönündealdattıklarınızannedenlerşimdibizlerigençkuşaktakisubaylarıaldatanlarolarakgöstermekçabasındadırlar.TakdirhakkıpartizanolmayanvatanperverTürkvatandaşlarınaaittir.BuşartlaraltındaBMMaçıldı.ReisicumhurveonunseçmişolduğuBaşbakanİ.İnönügerçekdemokrasianlayışınagöremeşrumuidi?Takdirherkesegöredeğişebilir.
22Şubat962’yekadarmeclisinçalışmatarzıTürkiye’ninbütünvatandaşlarıtarafındanmalumdur.Buşekildeçalışacakbirmeclisvesenatomeydanagetirmekiçinmi27Mayıs960ihtilâliyapılmıştı?
27Mayısihtilâlininhedeflerigayetaçıktı:
![Page 695: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/695.jpg)
a.Memleketteikikampaayrılmışvatandaşlardamillibirlikruhunusağlamakvemilletibirbütünhalinegetirmek.
b.Partilerüstübirgörüşesahipreorganizeedilmişbirsilahlıkuvvetlermeydanagetirmek.
c.Memleketiiktisadenvesosyalvekültürelyöndenkalkındıracakköklüreformlarıyapmak.
![Page 696: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/696.jpg)
CevdetSunay’ınİnönü’yeBağımlılığıAmastatükocuveATATÜRKilkelerindentavizverilerekrötuşyapmayıkendisineşiaredinenbirCHPveonunliderinintutumuile27Mayısihtilâlidejenereettirilmişvesilahlıkuvvetlerin22Şubat962’desilahlıolarakdirenmesinezorlaitilmiştir.
22Şubat962’yetakaddümedengünlerdesilahlıkuvvetlerintansiyonumevcutidareyekarşıyükselmiştir.Koalisyonhükûmetindenhiçkimsememnundeğildir.Meclisçalışmalarıistikbaleaitümitvericideğildir.19Ocak962günügenelkurmaydaOrg.CevdetSunaybaşkanlığında72kişilikbirtoplantıyapıldı.(Ankaradanekadargeneralvarsadahil.)
Silahlıkuvvetlerinhuzursuzluğuizahedildi.Amakimlertarafından,yalnızalbaylartarafından,çünkügenerallerbizimleaynıfikirlerdeolmaklaberaberaynıcesaretesahip
![Page 697: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/697.jpg)
değildiler.Yalnızkaldıklarızamantenkitetmektebizdenileriidiler.HakikatlarortayatarafımızdankonulduğuhaldeOrg.CevdetSunay’ınokitleyeverdiğicevapşudur:“BenşimdiBaşbakanİnönü’yeordununbütününsizidesteklediğinibildireceğim”dedi.Birbaşbakanbukadaraldatılabilir.Oanda27MayısihtilâliöncesiGenlkur.Bşk.RüştüErdelhun’danhiçbirfarkıkalmamıştı.Hattaşukadarıvar.Org.RüştüErdelhunzamanındahakikatlerikendisinesöyleyensubaylardayoktu.İkazedilmişolsaidibelkiRüştüErdelhunbugündemirparmaklıklargerisindeolmazdı.
İnönübuteminatüzerinetasarlamışolduğuplanıicrasafhasınakoydu.Ordudanbaştabenolmaküzereyakınarkadaşlarımıtasfiyeetmekistiyordu.Yalnızbuplanıntahakkukuiçinkuvveteihtiyacıvardı.KendisinidestekleyenkumandakademesiCHP’nehizmetedentabiîsenatörlerveHavakuvvetlerindedevamlıolarakCHPiletemastaolanhavacuntasıelemanlarıidi.
![Page 698: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/698.jpg)
22ŞubatçılarıTasfiyeKararlarıBunarağmenİstanbul’da1.OrduKumandanıhariç9Şubat962’debirprotokolimzaedilerek28Şubat962’yigeçmemeküzerebirihtilâlyapılmasınakararverilmiştir.ProtokolAnkara’yagetirildi.28.Tüm.K.NuriHazer,havacılarhariçbizlerdeimzaladık.DenizKuvvetleriKumandanıveJandarmaGenelKumandanıdadahildi.Fakathernedensegene18Şubat962günüGenelKur.Bşk.’dayapılantoplantıdaprotokoleimzakoyanamiralvegenerallerbirdönüşdahayaptılar,bizleriyalnızbıraktılar.Kumandanlara,generallerebirkeredahaitimatkalmadı.Buseferdahailerigiderekbizlerisuçludurumadüşürmekiçinbazıtertipleregiriştiler.Bumeyanda22Şubat962gecesiGenelKur.Bşk.havakuvvetlerinialarmageçirerekAnkara’dabulunanbirlikkumandanlarınıtevkifetmekistediler.Ankara’dakiarkadaşlaruyanıktık.229.P.ASV.grubu,tanktaburunakarşıalarmageçti.Ogecedoğacakfecaatizorla
![Page 699: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/699.jpg)
önleyebildim.Fakatertesigünbensuçluolaraksigayaçekildim.HavakuvvetlerindekieskiarkadaşlarımveCHP’nehizmetedentabiîsenatörlermaalesefbizlereihanetetmişlerdi.21Şubat962günüGenelkur.Bşk.benisaat11.00’demakamınaçağırdı.YanındaK.K.K.Org.MuhittinÖnür,J.GenelKumandanıGeneralAbdurrahmanDoruk,J.Ok.K.Alb.NecatiÜnsalan,MerkezK.Kur.Alb.SelçukAtakanvardı.Banahitabenaynenşöylesöyledi.“Evladımsenihimayemealıyorum.Avrupa’yanereyeistersen4seneliğinetayinediyorum.HarpOkuluKomutanlığı’ndanalıyorum.ÇünküdüngeceTnk.Tb.vekıtalaraalarmısenvermişsin.”
Böylebirşeyyapmadığımı,kıtalarınhavakuvvetlerininalarmageçmesiiledahaöncedenyapılanplanlaragöreotomatikmanhavacılarakarşıalarmageçtiklerini,bilakisbiryanlışlığıvefaciayıönlediğimisöyledim.İnanmakistemiyordu.“NeyapayımHükûmetBaşkanıİnönüböyleistiyor”dedi.Anlaşamadık,dışarıçıkarıldım.Hv.K.Kur.Bşk.Gnl.HüsnüÖzkan
![Page 700: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/700.jpg)
Hv.K’lerinialarmageçirmiş,GenelkurmayBşk.’nabirultimatonvererekbizimbaşımızıistiyordu.Çokcelalliolarakşerefsalonunagirdi.K.K.K.Korg.MuhittinÖnür’eağzınanegeldiisesöyledi.Çünküarkasınıİnönü’yedayamıştı.Yarımbiranlaşmaoldu.HarpOkulu’nagittim.Fakatkarşılıklıtedbirlerdevametti.22Şubat962günüHarpOk.A.K.TurgutAlpagutilebeniGenelkur.Bşk.’lığınaçağırdılar.Şüphelendim.AlayK.’na“Sengit,bengelirim”dedim.“Şayetvaktindegelmezisenizalarmageçersizlerikurtarırım”dedim.OandaMerkezK.Kur.Alb.SelçukAtakan,MuhafızA.K.Kur.Alb.Şükrüİlkin,229.P.A.K.Alb.İhsanErkan,Tank.Tb.K.Yb.HaldunDora’nınenterneedildikleriniduydum.Saat13.00’teHarpOkuluSubayTaburunaçıkarakasteğmenleritopladım.Oynanmakistenendramıanlattımvederhalokulualarmageçirdim.Yanımızdakitanktaburudaaynışekildealarmakatıldı.22Şubatişteböylebaşladı.Ankara’daönümüzdeduracakbirkuvvetyoktu.Kandökülmesin,ordudanamlunamluyadönmesin,tarihtebulekeyisilemeyizdiyeogeceharekâtakatılanlarbirteksilah
![Page 701: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/701.jpg)
patlatmadanhayatlarımızıfedaederekharekâtıdurdurduk.Gecekianlaşmalarınhiçbiriertesigünkaalealınmadı.Muzafferedalıkumandanlar,harâketıbastırdıkdiyeövünensubaylarkahramankesildiler.Şimdidedurumaynıdır.22Şubatçınamıaltında69subayı4astsubayıemekliyesevketmekleişinbittiğinekanaatgetirdiler.Suçlarınıkapatmak,hakikatlerimillettengizlemekiçinbizlerimahkemeyeveremediler.Hakikatlereuymayanbeyanatlarlamilletingözünde,silahlıkuvvetlerinindindebizleriküçükdüşürmekiçinherçareyebaşvurdular.Veherşeyiyaptılar.Birtanesinimisalolarakgöstereceğim.GenelKur.Bşk.emriilefevkaladebirhalzuhurundaidareyeelkoymakicapederseharekâtveharekâtsonrasıplanlarınhazırlanmasıbizlereverilmişti.Bununiçinbirdosyahazırlamıştık.22Şubat’tanbeşgünönceGenelkurmay2’inciBşk.MemduhTağmaç’ınemriyledosyatetkikedilmeküzereHavaK.Kur.Bşk.Gnl.HüsnüÖzkan’aKur.Alb.EminArat,Kur.Alb.NecatiÜnsalan,Dz.Müh.Alb.GalipGültekintarafındanbendenalınarakgötürüldü.DosyaHv.Kuvvetlerinde
![Page 702: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/702.jpg)
tetkikedilmeküzerealıkonulmuştu.22Şubat’ımüteakipbudosyanıniçinedaktiloileyazılmış,hiçhaberimolmayannelergirmişti!
HelebirlisteyapmışlarAlb.EminAratReisiCumhur,benBaşvekil,DündarSeyhanGenelkur.Bşk.,velhasılemekliolan22Şubatçılar’ıhepbüyükmakamlardagösterilmişti.NeyazıkkiTürkordusununGenelkur.Bşk.İstanbul’agidip1’inciordukarargâhındabütünsubaylarıtoplayıpbulisteyibizzatokuyupbizlerhakkındasöylemediğinibırakmamıştır.Bugibihaksızküçültmelerbizleriaksinebüyütmüşveordudanhersınıfverütbedensubaylartarafındanaranmayavetemassağlanmayabaşlanmıştır.Yapılanbuhatalardandolayı21Mayıs963ihtilâlinintohumları,silahlıkuvvetleribizzatyönettiklerinizannedenlertarafındanatılmıştır.
![Page 703: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/703.jpg)
50SayılıAfKanunuHakkında...Bumeyandabizleriçinçıkarıldığısöylenen50sayılıatıfetafkanunuhakkındadabirkaçsözsöylemekisterim:
22Şubat’tabizler,silahlıolarakayağakalkarakdahaönceihlaledilenanayasayakarşıbirhareketezorlanmıştık.BuhadisegecesiYTPlideriEkremAlicanelçiolarakgeldiğindeilerisürmüşolduğumşartlarReisiCumhur,HükûmetBaşkanı,GenelkurmayBşk.’nıncameçhuldeğildi.Başbakanİnönü’nünmilleteradyolardaduyurduğugibialarmdışıbirharekettabiriolamazdı.BununiçyüzünüBüyükMilletMeclisiüyeleridebiliyordu.Yalnızbirvak’anınsuçlularıhakkındatahkikatyapılmadan,gereklikanunimuameleyapılmadan,gereklicezaverilmedennasılolurdaBüyükMilletMeclisi’ndebuolayiçinafkanunuçıkarabilirdi?Hangisuçunaffı?Hangisuçlularınaffı?BüyükMilletMeclisi’ndebukanuntasarısıgörüşülürken
![Page 704: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/704.jpg)
nedenhakikatlerimilletinvekillerindensaklamayalüzumgörülmüştür.Demekkiesassuçlularbaşkalarıveordudabizeihanetedenlerdi.Onlarınkorunmasıiçinbukanunçıkarılmıştı.Yoksabizlerinherzamanbaşımızakakılanatıfetafkanunundanhiçbirsuretleistifadeetmişdeğiliz.
SilahlıolarakdirenmehakkınıkullananşahıslarakarşıafkanunuçıkaranBüyükMilletMeclisiüyeleri22Şubat’ıniçyüzünübiliyorlarmıydı?Bilinmeyenbirhususiçinreykullanılabilirmi?Ohaldegayeordudakihuzursuzluklaraçaredeğil,geçicibirsürealınannoksantedbirlerle21Mayıs963ihtilâlininyapılmasınayardımedilmiştir.22Şubat’ınordudahakikimuhasebesiyapılmadığıiçinsilahlıkuvvetleriçinde22Şubatçılardiyeanılanlarakarşıgenişbirsubaykitlesi,bilhassagençkuşaklardasempatibeslemeyebaşlamışlardır.Hattızatında22ŞubatçıdiyeisimlendirilenlerordudaeskidenkurulmuşbulunanTürkSilahlıKuvvetlerBirliği’ninreorganizeedilmişelemanlarıdır.YalnızkendiaralarındaTürkSilahlıKuvvetlerBirliği
![Page 705: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/705.jpg)
teşkilatınaihanetedenlerayıklanmıştır.
![Page 706: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/706.jpg)
22ŞubatRuhuBubakımdansilahlıkuvvetlerinherkademesindemüsaitbulunanrütbeyekadarsempatizanlaryükseltilmiştir.Yalnızbuseferteşkilatyukarıdanaşağıyadeğil,küçükrütbedenbaşlamaküzereyukarıdoğruçıkmıştır.Çünkü22Şubat’tandersalmıştık.Büyükrütbelilerinherhangibirzorkarşısındanasılyöndeğiştiripeskiidealarkadaşlarınıinsafsızcaharcadıklarınıeseflegörmüştüm.ObakımdanbütünTürkordusunun(kara,deniz,havavejandarma)albayakadarolangövdesinde%90sempatizanlarımızmevcuttur.Bugün21Mayısolaylarıdolayısıylaelegeçirebildikleriniziyargılayabilmektesiniz.Esasbüyükkuvvetlerimizhâlâsilahlıkuvvetleriçindedir.Kimseninneolduğunubugünbilmenizeimkânyoktur.Çünküherkesinkalbindengeçenleriölçecekkadarhassasaletlerhenüzicatedilmemiştir.Onuniçinbudavabitmemiştir.21Mayısihtilâliilesuyunüstüneçıkmışolanlaryokedilebilirveyatasfiyeedilebilir.Ama22Şubathadiselerinivesonrasınıordudameydana
![Page 707: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/707.jpg)
getirdiğibölünmeleriveyenidendahabüyükbirkuvvetle21Mayıs963ihtilâlininyapıldığıdaunutulmamalıdır.
![Page 708: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/708.jpg)
22Şubat1962’denSonraSilahlıKuvvetlerinDurumu22Şubat962hadiselerininiçyüzününİsmetİnönütarafındanTürkmilletinevedünyayayanlışaksettirilmesi,Genelkur.Bşk.’nınvebirtakımgenerallerinsilahlıkuvvetlereyanlışvehakikateuymayanifadelerile22Şubatçıdiyetanınanlarıküçültmekiçinhertürlüçarelerebaşvurmalarısilahlıkuvvetleriçindebölünmelereyolaçmıştır.Havakuvvetlerinin22Şubat’ıbastırankahramanlargibi,karaordusubirliklerinin(bilhassaHarpOkulu’nun)silahlarınınmekanizmalarının,tanktaburununpaletlerininhavacısubaylarınTomsontehditlerialtındatoplanmasıvesöktürülmesi,aynenyabancıbirdevletinişgalordusugibimuameleedilmesiKaraordusuüzerindeçokyıkıcıbirtesiryapmışvekarakuvvetleriningençsubaylarıhavaordusunadüşmannazarıilebakmayabaşlamışlardır.Heleİsmetİnönü’nün23Şubatsabahıhavakuvvetlerininuçuşbrövesinigöğsünetakarakgezmesi,hava
![Page 709: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/709.jpg)
kuvvetlerinin(havacuntasıdiyetanınan)elemanlarıileçeşitçeşitresimlerçektirmesi,silahlıkuvvetlerinparçalamasınayolaçmıştır.
![Page 710: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/710.jpg)
SilahlıKuvvetlerdeİstenmeyenGruplaşmalarBupsikolojikdurumlarımaalesefogünlerdekimseidrakedememiştir.Bununharicindelüzumsuzgayretkeşliktenilerigeçmeyenbirçokhatalaryapılmışvesilahlıkuvvetlerkendibünyesiiçindeyıpratılmıştır.İştebutesirleraltındasilahlıkuvvetleriçindemeydanagelengruplaşmalarşöyledir:
1.AnayasakoruyucusugibigözükenveGenelkur.2’inciBşk.Korg.MemduhTağmaçetrafınatoplananbirgrupkıt’asubayıolarakbaşlıcaelemanları:28.Tüm.K.NuriHazer,229.P.A.K.Alb.FahrettinMelen,MerkezK.Kur.Alb.OrhanÇokdeğer,MuhafızA.K.Kur.Alb.İsmailHakkıBayındır,Tank.Th.K.Bnb.LütfullahAkman,Zh.EreğitimmerkeziKur.Bşk.Alb.ZekiErgun.HattızatındabunlarCHP’yeveşefinehizmeteden,menfaatlebağlıgayrisamimiinsanlarolupammeşahitlikleriesnasındanasıltipikkimselerolduklarıgörülmüştür.Birde
![Page 711: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/711.jpg)
Gn.Kur.Kh.ilediğerkuvvetlerkumandanlıklarıkarargâhlarında,yüzdedoksanınıkurmaysubaylarteşkiledenvestatükonunbozulmamasınıisteyenmenfaatçisubaylarzümresi.
2.MDO’cu(MilliDevrimOrdusu)subaylar:YüzdedoksanıAnkara’dabüyükkarargâhlardabulunanmenfaatçigrubudur.BunlarCHPgençlikteşkilatlarıvemiliskuvvetleriylebirliktefaaliyetgösterirler.Bunlarıteşkilandıran,tabiîsenatörlerdenEkremAcuner’dir(Acuner’intakmaismiGeneralBahri’dir.).Buteşkilat,içineordumensubu-polis-üniversiteli-iktisadidevletteşekkülündeçalışanbazıpersonel,velhasılCHP’ninve27Mayıs’tansonraMB’sininnimetlerindenistifadeedenlerinkurmuşolduklarıbirteşkilattır.HükûmetinCHPkanadının,bilhassaTurhanFeyzioğlu’nunbilgivedirektifidahilindefaaliyetgösterir.TurhanFeyzioğlubirgünmecliskürsüsünden“bunlarıbilsenizalkışlarsınız”demeksuretiyleogününsinirlibirhavasıiçindehissiyatınıbelirtmiştir.MDO’cularınbaşlıcaelemanlarınınisimleri,
![Page 712: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/712.jpg)
MilliEmniyetveDahiliyeVekâletiistihbaratraporlarındamevcuttur.Zamanzamanhükûmetinyetkililerineverilmiştir.Suretleridebizimkontrolümüzdengeçmiştir.Buvesikalarbüyüktarihikıymetihaizdir.Hazırlayanlardahenüzsağdır.
3.14’çüsubaylar:EkserisiniAlparslanTürkeştaraftarlarıteşkileder.
4.Bitarafsubaylarzümresi:Netarafkazanırsaotarafailtihakedensubaylar.
5.BüyükkumandakademesindeGenelKur.2’inciBşk.MemduhTağmaç’akarşıpasifmukavemetlecephealmışeskiTürkSilahlıKuvvetlerBirliğiTeşkilatıkurucuüyeleri,yani21Ekimve9Şubatprotokolüneimzakoymuşolangeneraller.
6.22ŞubatçılardiyevasıflandırılanhakikieskiTürkSilahlıKuvvetlerBirliği’ninreorganizeedilmişelemanları.
![Page 713: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/713.jpg)
DurumMuhakemesiİşte22Şubat962sonrasıİnönü’nüntertipleriylesilahlıkuvvetlerbuşekildegruplarabölünmüştür.Budurumlarıyakındanizleyenbizler,hernekadarordudanayrılmışolmaklaberaber,memleketdavalarındaseyircikalamazdık.Benşahsenşunakat’isuretteinanmışımdır.TürkSilahlıKuvvetleri’ninbütününündesteğinisağlayamayanbiriktidarındevamlısurettedevletinidaresinielindebulundurmasınaimkânyoktur.Ohaldeilkşartsilahlıkuvvetlerinbütünlüğünüsağlamaktı.Bununiçin21Ekim9Şubatprotokolleri22Şubat1962hadiseleriylegenerallerkademesinekarşıitimatlarıazalanordudakigençkuşaklarınvezamanındaHavaKuvvetleri’nekarşıbüyüksoğuklukduyankarakuvvetlerininallerjisininortadankaldırılmasıbaşlıcadavaidi.Budavanınhalliancakbirşartlaolurdu:OdabüyükATATÜRK’ünbizlereemanetettiğiKemalizmdoktrininigerçekATATÜRKçülüğünesaslarınıolumlubirfikiretrafındatoplamakvebunusilahlıkuvvetlerdekigençkuşaklara
![Page 714: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/714.jpg)
hazmettirmeksuretileneticealınabileceğineinanmıştık.
Bununiçinçalışmalarageçildi.Vebuçalışmalarikinoktadatoplandı:
a.Fikrîhazırlıklar(Kemalizmdoktrininesaslarınıntespiti).
b.GerçekAtatürkçüşahıslarlatemaslar.(zindekuvvetleriteşkiledensilahlıkuvvetler,üniversitemensupları,gençliktemsilcileri,matbuattemsilcileri,parlamentonunATATÜRKçütanınanüyeleri.)
Busuretlefikrîçalışmalarbitirildi.Vedevamüzerehertarafayayıldı.Buşekildeçalışmalarımızadevamediyorduk.Eylül1962ayısonlarınadoğrumemlekettekihava,siyasîpartilerinrekabetlerininkötüyekullanılışıdolayısıylegerginleşmiştir.Bunumeydanagetirensebepleraslındaşunladır:
a.İktisadikriz
![Page 715: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/715.jpg)
b.Büyükaçıkvegizliişsizlik
c.Koalisyonhükûmetininzaafı
d.Mal-canemniyetininhükûmetkuvvetlerininkontrolüaltındaolmaması(doğudakiKoçerohadisesidahil)
e.Adaletpartisininvediğerpartilerinyurtiçindesiyasîsuçlularınaffıiçinkongrelerindeyapmışolduklarıkonuşmalarvekışkırtıcı,körükleyici,huzurbozucu,halkıbirbirinedüşürücühareketler.
![Page 716: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/716.jpg)
2Ekim1962Olayları(MDO)Buvasatiçinde2Ekim962hadisesipatlakverdi.
Hazırlayıcılar;MDOdenilen,kanveölümbeyannameleridağıtanveCHPemelinehizmetedenyeraltıteşkilatı,bunasokaknumayişlerindebilerekveyabilmeyerekkatılanordumensupları,üniversitegençleri,organizeedilmişCHPmiliskuvvetleri.
Yapılışgayesi:
1.SiyasîaffıCHP’ninveşefininistediğişekildeBüyükMilletMeclisi’ndençıkartmakiçinanamuhalefetpartisinegözdağıvermek.
2.Bumeyandamuhalefetitutangazeteleri,gericiliğiteşvikediyor,demokratpartidevrimihortlatıyorkisvesialtındatahripetmek.
3.EnmühimişayetAdaletPartisimukabilnumayişlertertiplerseişikardeşkavgasınakadar
![Page 717: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/717.jpg)
götürerekaskerimüdahaleyidavetetmek.YaniCHPnamınayapılacakbiraskeriharekâttasilindiriAdaletPartisiüzerindengeçirtmek.
Fakattasarladıklarıplanınsonuncumaddesinitahakkukettiremediler.ÇünküAdaletPartisibuolaylardabasiretgöstermesinibildi.Yalnızpartiningenelmerkezbinasınınyıkılmasına,gazetelerinyakılıpyıkılmasınaseyircikalmaklahadiseninbüyümesiönlendi.BuhusustabenveDündarSeyhandamuhalefetpartisiüyelerineyaptığımıztavsiyelerleAdaletPartililerinAnkaraveİzmir’deyapacaklarıçokbüyükçaptakimukabilhareketleriönledik.Neticeninneolduğumalumdur.Koalisyonhükûmetiancaksıkıştığızamankuvvetinisokaknümayişcilerininfaaliyetleriylesağlayabiliyordu.
![Page 718: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/718.jpg)
CelâlBayar’ınTahliyesiHadisesiBununikincibüyükmisali24Mart963CelâlBayar’ıntahliyehadisesi:
BuradadahalkıbirbirinedüşürmeksuretiylebiraskerimüdahaleninyineCHPnamınayaptırılmasıesastı.ÇünküCHPveonunşefiartıkmemlekettezindekuvvetlerindesteğinikaybetmektedir.
AdaletPartisiçığgibigelişmektedir.Bunadasebepkoalisyonhükûmetininhiçbirciddi,iktisadi,sosyalvekültürelmeselelereçarebulamamasıdır.Hükûmetinçokzayıfolmasındandolayıiktisadisahadayardım;
a.Dıştanistenildiğişekildesağlanamamaktadır.Çünküyabancıdevletlerinbaştakihükûmeteitimatlarıyoktur.İstikbaldenemindeğillerkiparalarınıcömertçe,DemokratPartidevrindeolduğugibiversinler.Yapılan5yıllıkplanın
![Page 719: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/719.jpg)
nasılvehangizihniyetleraltındatadiledildiğionlarcadahaiyibilinmektedir.
b.İçfinansmançekingendir.Çünkümemlekettehergünbirihtilâlhaberidolaşmaktanezamanneolacağıbellideğildir.Silahlıkuvvetleriçindekaynaşangençkuşaklarınfaaliyetleri,münevverlerin,idealistüniversitelilerinhattauyanıkTürkköylüsünündahifikirleribilinmektedir.Siyasîpartilerintutumu,parlamentoçalışmaları,herkesingözüönündecereyanetmektedir.BöylebirTürkiye’ninyarınındankimseemindeğildir.Ohaldebüyüksermayesahipleririskegirmekistememektedirler.Paralarendişeiçindekasalarayatmaktadır.BudurumlarmüvacehesindeTürkiye’niniktisadenkalkınmasınaimkânyoktur.Yapılanplanlarkâğıtüzerindekalmayamahkûmdur.Busebeplerdendolayıhuzursuzlukmemleketisarmıştırveartmıştır.1963bütçesimeclistenyenivasıtalıvergizamlarıylaçıkmıştır.Hayatpahalılığı,işsizlikartmaktadır.Gecekondularbüyükşehirlerisarmaktadır.Tavizpolitikası(koalisyonhükûmetiyıkılmamasıiçin)
![Page 720: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/720.jpg)
azamiderecedeişlemektedir.AnamuhalefetpartisiolanAdaletPartisisiyasîalandabufırsattanistifadeederekhükûmetiyıpratmakiçinhertürlüçareyebaşvurmaktadır.Ogünlerinaktüalitesiolanyenivergizamlarını,belediyevemuhtarseçimleriningeribırakılmasınıönesürerek,Anadolu’nunbaşlıcavilayetlerindesiyasîmitinglerhazırlayarakgövdegösterisinekararvermişveilkinideAdana’da100.000kişininüzerindemevcutlayapmıştır.İştebuandanitibarenCHPveşefitelaşiçinegirmiştir.
SerihalindeAdaletPartisitarafındantertiplenenmitingleriönlemekvegeçiciolarakdaolsazindekuvvetleriyineCHPgerisinetakmaçabalarıiçindebazıtertipleregirmişlerdir.İşteCelâlBayar’ıntahliyesive24Mart963sokaknümayişlerininbaşlamasıböyleolmuştur.
Hazırlayıcılar:
1.MDO’cular:Kimlerdenteşekkülettiğiherkescemalumolupaçıkçabiliniyordu.
2.Bazıtabiîsenatörler.
![Page 721: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/721.jpg)
3.Bazıüniversitegençleri
Gayesi:
a.AdaletPartisi’nekarşıorduyuveüniversitegençliğinidüşmanetmek,dolayısıylabundanCHP’nifaydalandırmak.
b.Tahrip,tevkiflerlemuhalefetgazetelerinegözdağıvermek,meclisteAdaletPartisi’nisusturmak.BunazariyeileİsmetPaşa’nınhâkimiyetialtındakoalisyonhükûmetiniyaşatmak,Meclis’tenkolaylıklaçıkarılmasıicapedenkanunlarıitirazsızçıkarmak.
c.BusokaknümayişlerindeşayetAdaletPartisimukabeleedersekardeşkanıdaaksagözealınarakyineCHPadınasilahlıkuvvetlerinmüdahalesinidavetetmek.
24Mart963hadiseleriobjektifolarakkıymetlendirildiğitakdirdeneşekildetecelliettiğibitarafdüşünenvatandaşlartarafındanmalumdur.Yalnızbumilletnekazanmıştır?
![Page 722: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/722.jpg)
1.EnçokzararlıçıkanTürksilahlıkuvvetleriolmuştur.ÇünkünümayişleresnasındaMDO’cusubaylar,çoğusivilelbiseli,birkısmıdaresmielbiseliolarak(yalnızbusubaylaradikkatetmekicapeder,hepsigenelkurmayvekuvvetkumandanlarındakikarargâhsubaylarıdır)sokaknümayişlerindeüstüstegünlercekatıldılar,ekserisiniveelebaşlarınıtanırız.Birsiyasîpartinin(AP)binasınıntahribindeüniformalıolarakvazifegördüler,hemdekimindesteğinde?Bugibihareketlereemniyetkuvvetiolarakmaniolacakolanmerkezkumandanlığıvesonradangetirilen229’uncuP.Alayınınemniyetçemberiiçinde.Budurumhalkıngözündenaslakaçmamıştır.OhaldeAnkara’dakibusokaknümayişindevazifealansubaylaryüzündenTürkordusupartilerüstüdurumunukaybetmiştir.CHP’yekarşısiyasîinançlarıylakinveintikambesleyendiğerpartiler,aynışekildeTürkordusunakarşıdazatenilerdenberigelenpropagandalarladahadaçokdüşmanvaziyetinegetirilmiştir.
2.Ankara’daüniversitegençliğidiyesokağa
![Page 723: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/723.jpg)
dökülennümayişçilerhakikiyüksektahsilgençliğiniteşkiletmemekteidi.HattanümayişlerinüçüncügünündebüyüksınamaileZaferMeydanıarasındaherikitaraf,bıçakvetaşlarlakanlıbıçaklıolmuşlardır.İstanbul’dayapılangençlikhareketleribambaşkabirmanadaidi.Oradavaziyetüniversitegençliğitarafındankavranmıştı.HedefAdaletPartisibinalarıdeğil,ilericikuvvetlerilegericikuvvetlerçarpışmasıidi.(İstanbul’dakigençlikhareketlerindenCHPveşefimemnunolmamışlardı.)Kontrolellerindenkaçmıştı.Silahıngeritepeceğinekanaatgetirdikleriiçinderhalnümayişleresonverdirildi.Ankara’dakihareketlemaksathasılolmuştu.AmabaşlıcazindekuvvetlerdiyetanınanorduveüniversitegençliğibuolaydaCHPnamınacömertçeharcanmıştı.
3.Milletinmünevverlerivesağduyusahiplerisiyasîpartilerinrekabetleriyüzündentertiplenenbugibisokaknümayişlerindenbıkmışlar,hükûmetevepartilerekarşıgüvenleritamamensarsılmıştır.
![Page 724: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/724.jpg)
Buolaydayinemukabilbirhalkhareketiyapılıpdakandökülmemesiiçin22Şubatçıolarakbendeazamigayretsarfettim.Şahsımayapılanhersahadakicaziptekliflerinhepsinireddettim.Bunlarıyakınarkadaşlarımveogünlerdemukabilhareketiçinhareketegeçmekisteyenlerbilirler.Kendilerineverilencevapaynenşöyledir.“Mücadelenizisokaklardadeğil,parlamentodavebasındayapın.”Bumemleketibirhalkihtilâlinegötürmeyekimseninhakkıyoktur.Böylebirharekethangipartidenveyazümredengelirsegelsinsilahlıkuvvetleriçindebizleridestekleyenkuvvetlerimilekarşısındayız”dedim.Bunlarızamanıgelincetarihsayfalarındaokuyanlarçıkabilir.
2Ekim1962ve24Mart1963olaylarınıburadaelealmaktanmaksatşudur:
1.Halkı;siyasîinançlarıneoluraolsunbirbirineveyahalkıorduya,Orduyuhalkakarşıdüşürmekisteyenlerindaimakarşısındayım.
2.Hiçbirzamanaskeribirhareketindebirpartivezümremenfaatineyapılmasınataraftar
![Page 725: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/725.jpg)
değilim.
3.Bugibisokaknümayişlerindekoalisyonukuvvetlendirmek,hükûmetiyaşatmakveTürkiye’deisminiaçıkrejim(demokrasi)hukukdevletidiye,dünyadevletleriniveTürkMilletinialdattıklarınızannedeninsanlarındemokrasiyinasılanladıklarınıyaşanmışolaylarlabirkeredahatarihsayfalarınageçirtmekve21Mayıs963ihtilâlinezorlaitilişimizigöstermekiçindir.
![Page 726: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/726.jpg)
31MartHadisesiButarih24Mart963’teCelâlBayar’ıntahliyesibahanesiyletertipedilensokaknümayişlerininneticesimeydanagelmiştir.
BudurumdaAdaletPartisimukabilbirhareketebulunduğutakdirdekardeşkanıdökülmemesiiçinsilahlıkuvvetlerhakemrolünüoynamaküzeremüdahaleetmekzorundakalacaktır.
Fakatsilahlıkuvvetlerbirbütünlükteşkiletmiyordu.Silahlıkuvvetleredaimisuretteşufikirenbüyükkumandanlartarafındanaşılanmakisteniyordu:SırasıgelinceTürkSilahlıKuvvetlerihiyerarşikbirnizamiçindeihtilâlyapar.(Osıraşudur.Bizordudaolduğumuzzamanda,Org.CevdetSunaybizedeaynıtelkiniyapardı.İnönüölünceveyaistifaederseiktidarAdaletPartisinebırakılmamakiçinkumandakademesinebağlıhiyerarşikihtilâl.)Benordudaikendeveşimdideböylebirihtilâlmetodunaakılerdiremiyorum.ÇünkümeşrubirhükûmetekarşıyapılanbirihtilâlinbaşındaGenelkur.Bşk.
![Page 727: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/727.jpg)
bulunursabuihtilâlmeşrumuolur?
Dünyanınneresindeböylebirzihniyetgörülmüştür?Yapılanihtilâlinbaşındakimbulunursabulunsunihtilâlhukuknizamıdışıbirharekettir.Muvaffakolunursabunumeşrukılanihtilâliyapanlardır.MuvaffakolmazsabaşındaGenk.Bşk.dabulunsamevcuthükûmetekarşıaynıderecedesuçludurlar.Dünyamilletlerinde,tarihtebunlarınbirçokmisallerivardır.İşteordudakökleştirilmekistenenbufikribiliyordum.Amagereksilahlıkuvvetleriçindebizebağlıkuvvetler,gereksebüyükhalkkitleleri,kumandakademesiemriyleyapılacakbirihtilâlindoğrudandoğruyaİsmetPş.veCHPnamınayapılacağıkanaatibeyinlerdeyeretmişti.Böylebirhareketordudakıtaları,gençkuşaklardakisubaylarıkarşıkarşıyagetirir,aynızamandaİsmetPaşa’nınvepartisininkarşısındaolanvatandaşlarındaTürkordusununkarşısınadikilmesibüyükbirihtimaldahilindeidi.Bubirrealitedir.ÇünküAdaletPartililerbufikridaimisurettetaraftarlarınaişlemişlerdir.Resmikongrezabıtlarıdahibunlarıgösterir.Halkgücünegöre
![Page 728: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/728.jpg)
silahlanmıştır.Buvilayetlerinnerelerolduğunugayetiyibilirim.Büyükhalkkitlelerindeşöylebirfikirhâkimdir:
27Mayıs960ihtilâli,CHPnamınayapılmışbirharekettir.
CHP’ninkarşısındaolanzümreler,ikincibirdefaCHPnamınayapılacakolanbiraskerihareketinkarşısındaolacaklarınıresmenilanetmişlerdir.BuyüzdenbugibisokaknümayişlerineticesindeCHPnamınayapılacakhiyerarşikihtilâlinmilleteneleremalolacağınıiyibildiğimizden,daimaböylebirhiyerarşikdiyeadlandırılanihtilâldenöncehareketyapıpmemleketiçinçokkanlıvehiçbirzamansüresiuzunolmayacakhiyerarşikihtilâliönlemekiçin31Mart’tabirihtilâlteşebbüsünekararlıidim.Realitegeneşudur:Kumandakademesinin(yanimeşhurhiyerarşikihtilâli)Türkiye’demuvaffakolsadahisüresiyasaatlikolur,yagünlükolur,yadaaylıkolur.Çünküordunungövdesibizlerinelindedir.KumandakademesivebazımenfaatçisubaylardaİsmetPaşa’nınelindedir.Dayanmamüddetibununiçinkısadır.21Mayıs
![Page 729: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/729.jpg)
963İhtilâlibuhusustaherhaldekuvvetbakımındanefkârıumumiyeyebirfikirvermiştir.
Ankara’dakibütünkıtalarradyoanonsudeğişinceyekadar,çoğuiseharekâtbitinceyekadaremeklisubayolan22Şubatçılar’ınemrindeolmaküzere21Mayıs,saat09.00’akadarçarpışmışlar,teslimolmamışlardır.Harekâtarzuilebırakılmıştır.
Bundancanlıbirmisalherhaldeolamaz.31Martharekâtındanvazgeçilmesebebibaşlıcaikidir:
1.Harekâtgünüdeşifreolmuş,hükûmethaberdar,30Mart963saat20.30’daGenkur.Ankara’dakendisinebağlızannettiğibazıkıtalarıalarmageçirmiş,1Nisan963saat12.00’yekadardaalarmdatutarakbazısavunmatedbirlerialmıştır.
2.İkincisi,harekâtıbunarağmenyapardık.FakatogünlerdezindekuvvetlerdekitansiyonAdaletPartisininaleyhineidi.BizharekâtabaşlasakvebaşarsakbileCelâlBayarveyaAdaletPartisinamınayapılmışbirharekât
![Page 730: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/730.jpg)
sayılacakveCHPtaraftarlarıyapacaklarıpropagandalarlabuihtilâlhareketinizamanlayıpratacaklar,uzunsürelibiriktidarsağlayamayacaktık.İştebunlarıdüşünerekharekâthazırlıklarıtarafımdan31Mart963Pazargünüsaat12.00’dedurduruldu.
Tabiîbuhadisebütünçıplaklığıiledevletreisi,hükûmetbaşkanı,Genelkur.Bşk.’lığıtarafındanbiliniyordu.Birikigünsonrabeşdenizsubayıtevkifedilmişti.MSBİlhamiSancargazetelereirtibatbürosukanalıilebeyanatveBMM’yeüstükapalıizahatverilmişti.
KimDergisi15Nisan963tarihlisayısında31Martolaylarınıdahatafsilatlıolarakyazmıştı.Artıkbuişlerkimseninmeçhulüdeğildi:
a.İhtilâl’ekararvermişvevazgeçmişolanlar22Şubatçılaridi.
b.İhtilâlgünüdebelliidi.
c.İhtilâliönlemekiçinAnkara’dakisilahlıkuvvetlercegereklisavunmatedbirlerialınmış
![Page 731: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/731.jpg)
idi.
d.Hükûmetolarakherşeyöğrenilmişti,amabugibiharekâthazırlayanlarakarşıhiçbirkanunimuameleyapılamamıştıveyayapılmamıştı.Sebebineidi?Bununcevabınımes’ulhükûmetveremez.Benrealiteyeuygunolarakveririm:
1.Koalisyonhükûmetiningücüyoktur.
2.Silahlıkuvvetlerdekikumandakademesialtkademesineyaniicraunsuruolangençsubaylaragüvenemiyordu.Bubakımdanbirliklerinehâkimdeğildi:
a)Misali31MartgecesiGn.Kur.KışlakumandanlığındanekadargençsubayvarsaogecekialarmgörevindenafedilmişveGenelKr.Karargâhıkumandanlığındanuzaklaştırılmıştı.
b)229.P.Alayındaemniyettedbirleriiçinbazıgençsubaylaravazifeverilmemişti.PartizanalaykumandanıAlbayMelen(MaliyevekiliFeritMelen’inkardeşidir.)gençsubaylaradeğildekıt’açavuşlarınabizzatemirlervererekhareket
![Page 732: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/732.jpg)
etmiştir.
c)AynıgeceHarpOkulu’ndanürktükleriiçin229.P.alayındanikipiyadebölüğüileZh.Birliklerokulunyine229.P.A.olanbirpiyadeBl.ilesaat00.00’dan,sabahgüneşdoğuncayakadarkuşatmaksuretiyleemniyettedbirialmışlardır.İştekumandanlarıngençkuşaklaraolanitimatsızlığıveürküntülerineolanencanlıveyaşanmışmisaller.
Bununbizzattatbikatıda21Mayıs963ihtilâlgecesininbaşlangıcındakiAnkara’dakibütünkıtalarınemeklisubaylarınkumandasındaiştiyaklahareketekatılmaları,kumandakademesindengelenemirlerealdırmayaraksabahakadarçarpışmalarıdır.
![Page 733: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/733.jpg)
21Mayıs1963İhtilâli’niHazırlayanSiyasal-SosyalNedenler21Mayıs963İhtilâli’neTürkiyenedenitilmiştirvenedenyapılmıştır?
Herharekâtdaimabirmecburiyettendoğar.Helememleketinmukadderatınıdeğiştirecekbirihtilâlhareketişartlartahakkuketmedikçe,vasatmüsaitolmadıkçabaşlatılmasınaimkânyoktur.21Mayısihtilâlinebirandakararverilerekgirilmişdeğildir.Türkiye’desenelerinmeydanagetirdiğirejimanlayışınınvetatbikatınıntevlitettiğihuzursuzluklarınneticesidir.ButarihegelinceyekadarTürkiye’nindurumununbitarafbiranlayışla,objektifbirgörüşlehertürlüpartizancazihniyettenuzakbirkıymetlendirmeyapıldığıtakdirdeTürkiye’niniçindebocalamaktaolduğurejimdavasımeydanaçıkar.İsmetPaşa’nınaçıkrejimdiyevasıflandırdığıvedemokratiknizamiçindeçokpartiliparlamentersistemiilkdefa27Mayıs960
![Page 734: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/734.jpg)
İhtilâliilebüyükbirdarbeyemiştir.
27Mayıs960ihtilâliniyapanşerefliordununşereflimensupları,hazırlayıcılarıbugünkarşınızdasanıkdurumundadırlar.
Burada27Mayıs960ihtilâlinidoğurangerçeğekısacatemasetmekmecburiyetindeyim.BüyükönderATATÜRK’ünilkelerigeriyeitilmiş,gericikuvvetlerhareketegeçirilmiş,milliiçistihsalgücüyıpratılmış,memleketçeşitliistismarvesuistimalleresahnekılınmış,ticari,iktisadi,idari,siyasîhertürlüfraksiyondevletmekanizmasınahâkimolmuştur.
Tarihiboyuncakaderde,kıvançtavetasadabirbütünhalindeyaşamış,omuzomuzayedidenyetmişekadarsarmaşdolaş,sırtındamermitaşımış,bağımsızlığıuğrunakanlarıbirbirinekarışmışTürkulusuikidüşmankampaayrılmıştı.Nihayet27Mayıs960günüTürkSilahlıKuvvetlerihiyerarşikolmayanbirgörüşleidareyeelkoymakmecburiyetindekalmıştı.
27Mayıs960olan15Ekim961’ekadaruzanan
![Page 735: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/735.jpg)
kısadevreiçindedeTürkSilahlıKuvvetleriTürkiye’yigerçekdemokrasiyekavuşturmakiçinbütünhüsnüniyetinisarfetti.Nihayetmemleketidaresinisivillereterketmeküzereseçimleregidildi.Bütünbuesnadapolitikacılarınvesiyasîpartilerintutumlarıneidi?Gerçekpolitikahalkyönetimi,devletyönetimi,olduğuhaldebizdekipolitikacılarınbirkısmıdarağaçlarıkuraraküzerindenutuklarçekti.Hervesileile27Mayıs’ınyapıcısıorduyutahkiretmeksuretiylemecliseenkısayoldangirmekistendivebusahadamuvaffakolundu.
CHPiseaslındahiçbirfert,zümreveyapartilehineyapılmadığısarahatlaifadeedilenvesadecemilletininmutluluğunayönelmekisteyen27Mayıs’ıkendisinemaletmekgayretkeşliğiiçindeidi.BukarşılıklıtahriklerileTürkmilletiniikidüşmankampaayıran,uçurumgiderilecekyerde,büsbütünderinleşipkeskinleşmeyebaşlamıştı.AynızamandaseçimoyvesandalyeendişeleriyleTürkmilletiilekendiözevladıolanTürkordusununarasıtahrikleilkdefaolarakaçıldı.BudurumTürkordusununşerefli
![Page 736: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/736.jpg)
mensuplarıüzerindebüyükbirelemveendişeyaratıyordu.İşteTürkSilahlıKuvvetlerindekigruplaşmalar,yukarıdaifadeyeçalıştığımağırtahrikler,27Mayıs’ıgayesindensaptırmayaçalışanmilimenfaatlereaykırılığımutlakbulunanbuçirkinpolitikçekişmelermuvacehesindebirmüdafaatedbiriolarakbaşlamıştır.
27Mayıs’ınkısabirzamaniçindeoyuncupolitikacılarlaçıkarcılarınetkisialtındakaldığınıgörenTürkmilletinimuasırmedeniyetseviyesineçıkararakgerçekdemokrasiyekavuşturmakisteyenTürkordusununidealistmensupları15Ekimseçimlerininhemenakabindederinderindüşünmeyebaşlamışlardır.Gerek21Ekim1961vegerekse9Şubat962protokolleri(henüzotarihlerdeanayasayaaykırıdurumlarbugünkükadartavazzuhetmemişolmasınarağmen)bumaksatlatanzimedilmişti.Çünküdemokrasinintekabülettiğifikir,halkınhükûmeteiştirakidir.Ancakbüyükbirkitleninseçimlereiştirakivereylerinbelirlipartilerdetoplanmasıbufikritahakkukiçinkâfigelmez.
![Page 737: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/737.jpg)
Ayrıcatezahüredenmiliiradeninmevcutsistemindemokratikgerçekvegayelerinefikirunsurundadauygunolmasıicapeder.Aksitakdirdeyaniizharedileniradeninayrılmazbirunsuruolduğu,birsonucuolduğusistemintatbikatınauymamasıhalindeacayipbirçelişiklik,sıhhatsizlikmevcutolur.İştebudurumdademokrasidejenerasyonauğrar.Türkiye’dehükûmetrejimiantidemokratikhedeflerintahakkukuiçinistismaredilmişvenihayetdemokratikintiharınşahanebirörneğiortayakonmuştur.Şuhaldedemokrasilerdeumumiiradeninşuveyabuistikamettetezahüretmesikâfiolmayıpaynızamandabuiradeninbizzatdemokratiksisteminözüneveruhunauygunolmasıgerekir.
15Ekim961seçimsonuçlarınınaksettirdiğiumumiiradeninileribiranayasaveseçimkanunuileortayakonansisteminözüilegerçekdemokrasiyigerçekleştirmeyematuf27Mayısİhtilâliilenedereceyekadarbağdaşabileceğitereddütümuciptir.
Hernekadar24Ekim961’deimzalanan
![Page 738: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/738.jpg)
Çankayaprotokolüileyapılanmüdahaleseçimsonumahsurlarıkısmengiderilmekistenmişisede“Kısavadelibirhalçaresi”bulmaktanöteyegidememiştir.Aynızamandacebritahtındavakiolduğundandemokrasinintatbikatınaveyenianayasayaaykırıolmuştur.DiğertaraftanbusuretleTürkordusuyeniparlamenterhayattafiilensiyasetiniçinesokulmuştur.ButürlüantidemokratiktedbirlerileanayasanınözünüihlaledenbirhareketleTürkiyeBüyükMilletMeclisiaçılmıştır.
Meclis’tetemsiledilensiyasîpartilerinyenianayasanındevrimciruhundanyoksunluğubirgerçektir.Hükûmetintelakkitarzıdaaynımekanizmanıntabiîsonucudur.DemokrasininözünedeğilşeklineözenmişbirbaşbakanATATÜRKilkelerinerötuşyapılmasınıteklifetmekletavizpolitikasınınenbüyüktatbikçiliğinideyapmaktaidi.
ÖnderATATÜRK’ünhastaadamolmaktankurtardığıvemuasırmedeniyetseviyesineulaşmasınıemrettiğidevrimciTürkiye,profesyoneloyuncupolitikacılarınelindetekrar
![Page 739: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/739.jpg)
hastalanmıştı.Meclis’inilkfaaliyetleribuhastabünyeyiiyileştirmeyematuftedbirleriaramakyerinekendiödeneklerininarttırılmasıveeskiborçlarınınkaldırılmasıiçingayretsarfetmeleribirinciplandageliyordu.
Anayasanınemrettiğireformlarısevketmesi,Türkiye’ninçeşitliproblemlerinihalletmesibeklenenmeclisinenönemlimeselesi,biryağmavevurgundevrininsanıklarınınafedilipedilmemesiveyaaffıntatbikşeklidir.
Halkbiroyalamapolitikasınınıstırabıiçindeyaşarkenkısırçekişmelerveküçükhesaplaruğrunabuhranlaryaratılıyordu.Bumeyandaherbuhrandansonraveyazindekuvvetlerinherkıpırdanışındansonratedbiralınıyor,aynışeylersöyleniyorveikigüngeçmedenunutuluyordu.Nihayet22Şubat962silahlıikazıbileMeclis’inçalışmalarınabiryönverememiştir.22Şubat1962’den20Mayıs1963’ekadargeçenzamanzarfındaTürkiye’ninhangiesaslımeselesininhallinegidilmişveyazindekuvvetleriağırveşeditbirelemaltınasokanrejimvedevrimaleyhtarıtahriklerinhangileriazaltılmıştır?Celâl
![Page 740: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/740.jpg)
Bayar’ıntahliyesindevukuagelenhadiselerisadeceAdaletPartisi’neyüklemekçabasındaolanİsmetPş.Hükûmetininithamlarıdahibirtaraftanorduve27Mayısdüşmanlığınıortayakoyarken,diğertaraftanasılsuçluolanhükûmetinsorumsuzlukduygusunuvetavizciliğiniortayakoymuştur.Bubuhrandansonrasöylenenlertekrarunutularak,orduyakarşıbütünkininidökmüşbirmilletvekiliReşatÖzarda’nındahiteşriimasuniyetikaldırılamamıştır.
Bütünbunlargöstermektedirki,demokrasioyçoğunluğusağlamakdeğil,ruhveanlamolarakhalkınmenfaatleriniyerinegetirecekmüesseselerikurmakvedahamühimiişletebilmektir.Normalolarakdemokratikdüzeninintabiîbirparçasıolanpartilerinbinalarıyıkılır,olumluişlerinyerinekısırçekişmeleryeralırvesunibuhranlaryaratılırsabütünbubozukyollardangelenhükûmetbunlarınseyircisi,teşvikçisiolursadahahazinbirbiçimlevebuyollarladoğmuşolanMeclis’debunlararazıolur.
![Page 741: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/741.jpg)
BaşbakanınTelaşıMuhalefetiileiktidarıileyurttaşlarınhayretbakışlarıaltındabirgünsarmaşdolaş,canciğer,öbürgüncandüşmanıolur.Amaherhalükârdaoylarınıaldıklarıhalkakarşıdırlar.Günolurmeclisordununkarşısına,günolur22Şubat’tavesonolaylardaolduğugibiorduiçindebirbirinekarşıçıkarılır.BunlarTürkiye’decereyanedenvakıalardır.Buşartlaraltında15Mayıs963’egelindi.HükûmetbaşkanıİstanbulseyahatindendöndüğügünAnkaragarındagazetecilereayağınıntozuilealelaceleverdiğibeyanatlaTürkiye’yitozpembegösterdi.SankiTürkiye’ninhertürlüihtiyaçlarıteminedilmiş,huzursuzlukkalmamışgibigayetiyimserbirbeyanatlavatandaşlarıaldatmakiçinelindengelenbütüngayretlerisarfederekbeyanatınınmilleteduyurulmasınısağladı.Aradan3güngeçtiktensonraCHPmeclisgrubundayaptığıkonuşmadamilletinhuzurunabambaşkaifadelerileçıktı.Bukadarkısazamandameydanagelendeğişikliğinsebebiçokmühimolmasıicapederdi.VeyaTürkiye’deyıllardırtecrübeli
![Page 742: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/742.jpg)
geçinenbirdevletadamınınböylebirhatayapmamasıgerekirdi.15Mayıs963’teyaptığıkonuşmadamemleketiçincanalacaknoktalarşunlardı:
a.Durumçokvahimdir.
b.ÜçgüniçindeTürkiye’deherşeyolabilir.
c.MilletvekilleriAnkara’yıterketmesinler.
d.Hadiselerigüçlükleönleyebiliyorum.
Bucümlelerkıymetlendirilirsebirbaşbakanınnekadarzordurumdaolduğuortayaçıkar.Benogünhaberialıncaşukıymetlendirmeyiyaptım:BirgünevvelBMM’ndeAdaletPartisimilletvekiliReşatÖzarda’nın(orduyaküfrettiğiiçin)teşriimasuniyetininkaldırılmasımüzakereedilmişti.Neticedekaldırılamamıştı.İsmetPaşa’nınkendikoalisyonhükûmetikanatlarındanolanYTPveCMKPtarafındanihaneteuğramıştı.(Bugibitertiplerbirkaçdefaolmuştur.)Fakatbuseferkimeseleçoknazikti.İşiniçindesilahlıkuvvetlervardı.İsmetPş.veCHPsilahlı
![Page 743: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/743.jpg)
kuvvetlerekarşımahcupdüşmeyiistemez.Yegânedesteğisilahlıkuvvetlerdekalankumandakademesindekibazıgenerallerdir.Ohaldeonlarınolasıreaksiyonunanecevapverecekti.Meclis’tekibusiyasîmağlubiyetkarşısındademoralizeolmuştur.OnuniçinCHPmeclisgrubundabubeyanatıvermişti.Fakatbeyanatiyicetahliledildiğitakdirdedahadagerginbirvaziyetvardı.Vedahaderinmanalartaşıyordu.Şöyleki:
a.ArtıkİsmetPş.’nındabukoalisyonhükûmetindenbıkmışveçıkarbiryololmadığınainanmışolduğubudurumda:
1.İstifaetmeyeniyetliolabilirdi.
2.Meclisihukukîyollardanfeshetmeçareleriarayabiliryeniseçimleregitmekiçin
b.Askeriliderlerintazyikialtındakalmışolabilirdi.
Çünkü“Hadiselerigüçlükleönleyebiliyorum”cümlesihiçbirsuretteMeclis’tecereyaneden
![Page 744: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/744.jpg)
veyakoalisyonhükûmetindemeydanagelenanlaşmazlıklarolamaz.İsmetPş.bugibisiyasîhadiselerdedaimaağırlığınıortayakoyarakkolaylıklaişiniçindençıkmıştır.Veotarihekadardabukadarkaramsarbirbeyanatvermemiştir.Silahlıkuvvetleriçindeyaptırdığımsondajlardadabirinciağızdangereklibilgilerialmıştım.KumandanlarınKonya’datoplanmalarıdamanidardı.
Türkiyeçokkritikgünleryaşıyordu.Vakitkaybetmemekgerekiyordu.Çünkübenimşimdiyekadarentehlikeligördüğümdurumşudur:
Kumandakademesininhiyerarşiksistemetabiolarakyapılmasınıarzuettiğibiraskerimüdahalememleketefelaketgetirecekti.Silahlıkuvvetlermensuplarımaalesefbuteraneilebesleniyorveavutuluyordu.Buaskerimüdahaleninyapılmasıdazatenşartabağlıidi.Herhangibirfikreveyamemleketgörüşüneistinatetmiyordu.Dahaöncedendesöylemiştim.Şartşuidi:“İnönüölürseveyaistifaederseiktidarıAdaletPartisi’nebırakmamakiçin
![Page 745: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/745.jpg)
hiyerarşiksistemdebirihtilâl.”Silahlıkuvvetlerdesiyasîveaskerihazırlıklarbunagöreyapılmıştı,herşeymalumumuzidi.İşteTürkiyeiçintehlikebuzamanbaşlardı.Çünkü;
a.MemleketinyüzdesekseniCHP’ninkarşısındadır.Onunlehineyapılacakbiraskeriharekâtıilkandahalkkarşılayabilirsekarşılayacak,karşılamazsazamanlamuhakkaksuretteihtilâlcileriyıpratacak.(Aynen27Mayıs1960İhtilâligibidejenereedilecek.)
b.Silahıkuvvetlerdekigençkuşaklarınbüyükkitlesibizimtaraftarlarımızdır.Harekâtyapılırkenyaüzerindenaşacakveyaçokazzamanfarkıileihtilâlcileryenibirihtilâlileortadankaldırılacaktı.Herkihaldeçokkanlıolacaktır.OrdudakigençkuşaklarlaCHP’nehizmetedengenerallerarasındabirderinuçurummevcuttu.Onuniçinbuşartlaraltındayapılanbirihtilâlfikirsiz,hazırlıksız,birpartiveyazümremenfaatineyapılacağıiçinömrüçokazsüreliolacaktı.Müteakipihtilâllerdebumilletintahammülüolmadığınainanıyordum.Buanafikirledaimabeslenmişvebizlereinananlara
![Page 746: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/746.jpg)
dabufikirleriaşılamıştık.
![Page 747: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/747.jpg)
İhtilâlKararıveÖrgütlenişiİşteböylebirkritikandaistikbaldeyukardasaydığımdurumlarzuhuretmesindiyebüyükbirmemleketseverliklekuvvetimizegüvendiğimiziçinönalarakbirharekâtınyapılmasınıuygungördüm.
Türkiye’desilahlıkuvvetleriçindeaskerikuvvetimiziveorganizasyonumuzubenvebinbaşıFethiGürcangayetiyibildiğimiziçindahaöncedendeüçarkadaşımdandaselahiyetaldığımdandolayıihtilâlintakribigününükestim.İstanbul’atarihbildirildi.Tasvipgördüğüiçin20/21Mayıs1963günüuygungörüldüvekesinleşti.Seçimlerdenbuyanamemleketiniçinedüştüğüşartlardankurtarılmasıiçinbenimfikrimceihtilâldenbaşkaçarekalmamıştı.Silahlıkuvvetlerdekitaraftarlarımızındadevamlıtazyiklerialtındaidim.Vasatbenceçokmüsaitidi.İhtilâlinşartlarıtahakkuketmişti.BunagöreTürkiyeiçinhazırlananhareketplanıyürürlüğegirdi.
![Page 748: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/748.jpg)
20/21Mayıs963İhtilâli’ninHarekâtPlanı(Ankaraİçin)Bunuaçıklamaktanmaksat,bumahkemeTürktarihineintikaledecektir.Bütünteferruatıyladoğruolarakbilinmesigerekir.İlerdenasılolsatarihçilerkritiğiniyapacaklardır.Aynızamandadasanıklardahilherhususdaaydınlanmışolur.
Ankara’daHarekât’akatılacakbirlikler:
1.KaraHarpOkulu
2.ZırhlıbirliklerOkuluTankTaburu
3.28.Tümen229.PiyadeAlayı
4.MuhafızAlayıSüvariGrubu
5.GenelkurmayKışlaKumandanlığı
6.28.TümenTopçukumandanlığı
7.MerkezKumandanlığıTrafikKıt’ası
![Page 749: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/749.jpg)
8.JandarmaOkuluvejandarmamuhafızlarıkıtası.
9.OrduDonatımBşk.’lığıAnaDepolarMuhafızTk.
HarpOkuluvazifesi:
a.Sekizpiyadebölüğündenibarettir.BirbölükbindirilmişolarakilkandahareketedecekbirtakımımgiderekGen.Kur.veHavaKuvvetleriKarargâhıönündebekleyentanklarıtakviyeedecekveHavaKuvvetleriKarargâhı’nızaptedecek.
GerikalanikitakımileRadyoEvi’negiderekoradabulunantanklarınveRadyoEvi’ninemniyetinisağlayacak.
b.Beşpiyadebölüğübütünbakanlıkları(M.S.B.hariç)dıştankuşatarakemniyetealacak,Gnkur.’dakikışlakumandanlığındakikıt’alarlatemasımuhafazaedecek.
c.GerikalanikipiyadebölüğüHarpOkulu’nda
![Page 750: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/750.jpg)
ihtiyatolarakkalacak.İhtilâlkarargâhınıniçvedışemniyetinisağlayacak.
Tank.Tb.:
İlkandataburdahazırkıt’aolarakbekleyenbeştankhemenhareketle229.Piyadealayınınyanındakiyoldansüratlegeçereküçtankileradyoevinegidecek,ikitankıGnl.Kur.veHavaKuvvetikarargâhıyolkavşağındamevzilenecek.Bununarkasındasür’atleçıkacakbeştankdahaKızılayveAmerikanSefaretiveÇankaya’yaçıkanyolkavşağıarasındaserpiştirilerekmevzilenecektir.TaburungerikalantanklarıHarpOkulu’nunyanındakiarazideihtiyattakalacak.
BütüntanklarHarpOkulutalebeleriiletakviyelenecek.
229.PiyadeAlayı:
Birpiyadebölüğüileyoncayaprağımevkiinde,birpiyadebölüğüileEtimesgut-Yenimahalleyolunda,birpiyadebölüğüilekömürsatış
![Page 751: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/751.jpg)
depolarıilehipodromarkasındakiköprücivarındaveikipiyadebölüğü(bindirilmişolarak)gaziçiftliğindeihtiyattakalacak.Alayınvazifesi,Ankara’yagirenveçıkanyollarıkapayarakemniyettebulunduracak.
MuhafızAlayıSüvariGrubu:
YıldırımBeyazıtAlanı-Etlikyolukavşaklarınıemniyetaltındabulundurarakhalk’ınşehreinişiniönleyecek.
GenelkurmayKışlaKomutanlığı:
Gn.Kur.veMSBbinalarınıdıştankuşatacak,içeriyekimseyisokmayacakvebirkısımkuvvetiileGen.Kur.yakınındakitanklarıHarbiyelilergelinceyekadaremniyettebulunduracak.JandarmabirlikleriylebakanlıklarbölgesindebulunanHarpOkulubirlikleriyleirtibatyapacak,Gen.Kur,telsizvetelefonirtibatınahâkimolacaktı(ihanetedilmişvevazifehiçbirsuretleyapılmamıştır.)
28’inciTümenTopçuKumandanlığı:
![Page 752: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/752.jpg)
28’inciTümenbölgesiniemniyettebulunduracakgarnizonbölgesinekimseyisokmayacakvedışarıyahiçbirbirliğibırakmayacakveÇubukyolunukesecekti(28’inciTümenTop.Kumandanlığı’ndanplanıbilenTop.Yzb.MetinSürekihanetetmiş,vazifeyapmamıştır).Bukıtasabahakarşıanonsdeğiştiktensonradakarşıkuvvetolarakkullanılmıştır.
MerkezKumandanlığıTrafikKıt’ası:
23.30’dahareketegeçip,radyoevicivarınıveilkgelentankları,HarpOkulubindirilmişbölüğügelinceyekadaremniyetealacakvemüteakibenbüyükpostanevetelefonidaresinikoruyacaktı.(91kişidenibaretolanbukıt’akumandanıP.Bnb.NecmiAcar’aradyodaokunacak,anonsogecesaat21.00’deteslimedildiğihaldeihanetederekgelmemiş,ihtilâlinbirinciderecedekaybedilmesinesebepolmuştur.)
JandarmaOkuluveJandarmaMuhafızTb.:
Vazifesi:Saraçoğlumahallesinidıştankuşatarak
![Page 753: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/753.jpg)
Gn.Kr.KışlaKumandanlığıbirlikleriyletemasımuhafazaetmek.Radyoevi,elektriksantrali,trafomerkezleriniemniyettebulundurmak.ŞayetEtimesgutvericiistasyonundanradyoneşriyatınamaniolunursaTrafomerkezindencereyanıkesmek(Vazifehiçbirsuretteyapılmamıştır).
OrduDonatımBaşkanlığıAnaDepolarMuhafızTaburu:
Vazifesi:Tandoğanmeydanıyolkavşaklarıveistasyonçevresiyollarınıemniyettebulundurmaktı(vazifesininyapmamış,değişenanonstansonrakarşıkuvvetolarakhareketetmiştir).
1.OrduHarekâtPlanı:
İstanbul’dakibütünkıt’alarharekâtakatılacakşekildeplanlanmıştı.
3.Ordu:
Harekâtıbütünüiletasvipedecekti.
![Page 754: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/754.jpg)
HavaKuvvetleri:
HareketbaşladığısaatteAnkara’dakiharekâtıMerzifonüssündenveMürtet’tenkalkanuçaklarla,İstanbul’dakiharekâtıBandırma’dankalkacakuçaklarlamoralbakımındandestekleyecek,radyoanonsuiledeEskişehir,Balıkesir,Diyarbakır,Konyaüsleriharekâtıtasvipederekverilecekvazifelerikabuledeceklerinedairsözvermişlerdi.Havakuvvetleriylebuşekildeanlaşmıştık.Havacılarınanafikrişuidi:
1.22Şubat’takarakuvvetlerinekarşıgelmişgibigöründükleriiçinbulekeyiikincibirharekâtlasilmekistiyorlardı.Onuniçinyapılacakbuharekâtıyüzdeyüzbidayettedestekleyeceklerdi.
2.Şayetbaşlayanharekâtaleyhedönerse,havakuvvetlerindenemirverilsedahihiçbirsuretlekarakuvvetleriüzerinesilahtevcihedipateşetmeyeceklerdi.Fakatmaalesefhavacılaranlaşmanınhiçbirhususunariayetetmemişler,22Şubat1962harekâtındandahakötübir
![Page 755: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/755.jpg)
vaziyetteihanetetmişlerdir.
Harekâtınbaşlamazamanıbütünbirlikleriçinsaat23.30idi.OsaattehavakuvvetlerindensözverilenuçaklarlaİstanbulveAnkaraüzerinegelinmişolacaktı.
Harekâtakatılmakiçindahaöncedenplanavakıfolarakvazifeyebaşlayankıt’alarcesaretleri,vazifeyapmagüçlerinispetindeharekâtbitinceyekadarşerefleçarpışmışlardır.MuvaffakolamamanınyegânesebebiradyonunilkbirsaatsonraeldeğiştirerekYb.AliElverditarafındanyapılanbeyanattır.Bubeyanatüzerineharekâtakatılankıt’alardakibazısubaylardemoralizeolarakkıt’alarınıvesilahlarınıterketmişlerdir.İkincisideharekâtakatılacakbazıbirliklergarantiliveemniyetlihareketetmekiçincivardakikıt’alarınkendilerindenevvelçıkmalarınıbeklemişler,harekâtplanınagöreverilenhedefleregitmektegecikmişlerdir.Heleİstanbul’dakikıtalar,Ankara’daharekâtbitmeküzereikenkatılmakiçinişitamamengarantiyealmışlardır.
![Page 756: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/756.jpg)
HavaKuvvetleri:
Böyleihtilâlhareketlerindebirazgeçhareketedildiğitakdirde,muvaffakiyetsizlikanındameydanaçıkmalarınaimkânolmadığıiçindaimasonanda,hareketmuvaffakolursahavadaiyigeçitresmiyapılır,muvaffakolunmazisekarşıkuvvetmişgibiateşetmeklehükûmetkuvvetlerinesadıkgörünülürprensibionlarcaesasolduğuiçin,buharekâttadaaynırolükolaylıklaoynayabilmişlerdir.Ve21Mayıssabahıgüneşdoğduktansonrauçmuşlar,fakatartıkharekâtınsonugelmişti.Ankaraşehriiçindesokakharekâtıdevamediyordu.Havadanateşaçılmasınahiçbirsebepyoktu.Genelkur.’ınogecetutmuşolduğuceride,yüksekmahkemedeokunduğuzamanhavakuvvetlerikumandanınaateşaçmamasıiçinemirverilmişolduğunugördük.BunarağmenhavakuvvetlerikomutanıKorg.İrfanTanselbizzatinisiyatifiilehareketederekMürtet’tenkaldırdığıikiF-86uçağına05.30sıralarındakarabirlikleriüzerineşehriniçersindeateşaçtırmışvetarihteilkdefaKaraHarpOkulubuikiuçaktarafından
![Page 757: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/757.jpg)
makinelitüfekatışlarıiletaranmıştır.HavaKuvvetlerinintarihboyuncabulekeyisilmelerineimkânyoktur.(22ŞubatdahavakuvvetleritarafındanHarpOkulu’nunmekanizmalarınıntoplanmasıhadisesimes’elesinebuharekâtbenzemez.)Adlitıpraporlarınıntetkikindeşehitlerinyüzdedoksandokuzununhavakuvvetleriuçaklarının12.7’likmakinelitüfekmermileriylevurulduklarıanlaşılmıştır.
![Page 758: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/758.jpg)
HarekâtınMuhasebesiBizlerihtilâlciidik.Amakana,canasusamışihtilâlcideğildik.Kardeşkanıdökmekiçinayağakalkmamıştık.İsteseydikgerek22Şubat’tavegerekse21Mayıs1963’teAnkara’dataşüstündetaşbırakmaz,deryagibidekanakıtırdık.
21Mayısgecesigüneşdoğuncayakadarmecburkalınanyerlerdeateşteatisiolmuştur.Amazannetmiyorumkibirölüveyabirkaçyaralıdanilerigeçmemiştir.Acabakaraordusumensuplarıellerindekisilahlarıkullanmasınımıbilmiyorlardı?Asla.Kendilerinemecburkalınmadıkça(odanefsimüdafaahallerihariç)hiçbirsuretteateşaçılmayacakemrimeharfiyenriayetetmişlerdir.Mecburkaldıklarızamandahinamlularınekseriyahavayatutmuşlardır.Bubirvakadır.Yoksasabahleyinbinlerceşehitveyaralıolmasıicapederdi.
Bizleriyiniyetlivemedeniihtilâlcileridik,hırsvemevkiiçinçarpışmıyorduk.Tamamıyla
![Page 759: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/759.jpg)
kontrollühareketediyorduk.Benimbuhusustaşahsenprensibimvegörüşümşuidi.İhtilâlöncesindebuanafikrimibenimletemasedenherkesevebilhassagençsubaylaraaşılamayaçalışmıştım.Gençsubaylardaşufikirhâkimidi:Albayımihtilâlkansızolmaz,kansızolursa27Mayısgibibaşarısızolur.22Şubat’tadasizkimseyekıyamadınız.Busefersakınöylehareketetmeyelim,diyeısrarlayalvarırlardı.Benhayattaşunainanmıştım.Evetihtilâlkansızolmaz,fakatbence,ihtilâlinkarşıharekâtgecesişehiriçindeharekâtakatılanlarınrastgeleadamöldürmeleriveyadahaöncedenkinbesledikleriinsanlarıöldürmelerideğildir.
Harekâtmuvaffakolduktansonrahükûmetinçıkaracağıkararnamevekanunlara,yasaklarariayetetmeyenleretatbikedilecekcezalarlakanakmasıicapediyorsaakıtılabilir.Bufikridevamlısuretteaşılamışımdır.Semeresinide22Şubat962’detamolarak21Mayıs963’tedekumandaettiğimkıt’alardaarkadaşlarımınsayesindeyüzdedoksandokuznispetindegörmüşümdür.Buhusustavicdanazabı
![Page 760: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/760.jpg)
duymamaktayım.
Vak’açoktazedir.Henüzdumanıüstündedir.Herkesbirşeysöyleyebilir,yazabiliramazamanilerledikçehakikatlerdahaçokmeydanaçıkar,hadiselerdahaiyianlaşılır.
Bizler27Mayıs’ınhazırlayıcıları,yapıcısıvekoruyucusuidik.Bueserbizlerindir.Eserimizinhedefinevarmasıiçinhertürlüçareyebaşvurmak,yaşadığımızmüddetçenelazımsayapmakmecburiyetindeidik.1956senesindebudavaiçinbaşkoymuşveyeminetmiştim.Eserinyıkılışıvehedefindenuzaklaştırılmasıveheleintikamhisleriylehergünbirazdahatahripedilmesinetürlütürlüsiyasîkombinezonlarlainkâredilişineseyircikalamazdım.Ozamanaslımıinkâretmişolurdum.Buyaradılıştabirinsanım.Yalnızşunukatiyetlesöyleyebilirimkigerekordudaikenvegerekseordudışındaikensilahlıkuvvetleriçindegençkuşaklardameydanageleninfiallerigüçlükleönleyebilmişvepatlakverdiğianlardadaşuurlubirvaziyetteihtirastanuzakbirşekildeidareetmeyemuvaffakolmuşumdur.Bizlersilahlı
![Page 761: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/761.jpg)
kuvvetlerdeolsun,dışarıdaolsunmemleketteinfilaketmekteolanmermilerinşuurlutapalarıidik.Butapalarmermilerinüzerindenşimdialınmıştır.İştegeldik,gidiyoruz.Hizmetimizitarihsayfalarıyatakdireder,yalanetler.FakatbundansonrakiinfilaklarınnasılolacağınıartıkAllahbilir.Yaşayanlar,görenlerbelkiozamanolsunhakkımızıteslimederler.Kimsedenhayattahiçbirşeybeklemedim.
Harekâtmuvaffakolsaidi,acabasonrasıneolacaktıdiyedünyamilletleriveTürkvatandaşlarımerakederler.Mağlubiyetinilkanındavurulandamga,Türkiye’dediktatörlükilanedilecek,kuklabirhükûmetkurulacakvehürriyetesonverilecek.Bunlarısöyleyenveyazanlardainanmazlar,amaneyapsınlarbugünküaçıkrejimcilervemüdafileriböyledemekmecburiyetindedirler.
Gayetdenormalkarşılıyorum.Lakinböylebirzihniyetinebentaşıdım,nedeyakınarkadaşlarım.Amabugünküşartlaraltındabunubazızümrelereinandırmayaimkânyoktur.
![Page 762: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/762.jpg)
Harekâtmuvaffakolsaidi,birkere27Mayıs960İhtilâli’ninmemleketegetirmişolduğubütünhatalarpeyderpeydüzeltilecekveohatalarınyapılmamasınaazamigayretsarfedilecekti.Memlekettehuzursuzlukkaynaklarıkurutulmayaçalışılacaktı.Gerçekdemokrasiyegidişyollarıaçılacaktı.Memleketinbirinciplandaanadavasıolankültürelealınacaktı.Vatandaşlarıgericilerinelindenkurtarıpokumayazmanispetiniartırmakiçinherçareyebaşvurularakbuseviyeyükseltilecekti.İktisadi-sosyalreformlarındayapılmasıesastı.BuhusustaTürkiyebirhastaadamabenzetilebilirdi.
Birhastayıiyietmekiçinşudörtşartmuhakkaksurettetatbikedilir.
1.Teşhis:BizTürkiye’ninrealitelerinibitarafbirgözlegörerek,objektifkıymetlendirerekkudretimizinnispetindehazırlayarakortayakoyduk.Bu“realitelerdir.”
2.Hastayıiyietmekiçinmuhakkakbirilaçverilir.BudabizcekarşılığıTürkiye’ninhaledilmesiicapeden“Problemleridir.”
![Page 763: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/763.jpg)
Anaproblemlerdetespitedilenrealitelerdendoğar.Bunlarıdakendigörüşvekabiliyetinizegöretespitetmiştik.
3.Hastayailacıverebilmekiçinilacı“para”ilealmaklazımdır.BizimgörüşümüzegörebudaTürkiye’ninimkânvekabiliyetlerdir.(Hersahada,mali,iktisadi,sosyalvekültürel)
Türkiye’ninproblemlerininhalledilmesiiçinimkânvekabiliyetlerineyiemrediyorsaönceliksırasıtayinedilmeksuretiyleonlaryapılabilir.Bununbaşındaparagelir.Birincisidışdevletlerdenteminedilebilir,bugünkündendahakolaylıklaalamamamıziçinhiçbirsebepyoktur.(İhtilâlhareketimuvaffakolsaidigörülürdü,şimdinesöylenirsehikâyegibidinlenir,tenkitedilir,dudakbükülür.)
İçfinansmanistihsalgücününartırılmasıileolur.BugünTürkiye’devatandaşlargündevasatiikisaatçalışmaktadır.Buhızikiveyaüçmislineçıktığıtakdirdeistihsalgücününartmamasıiçinbirsebepyoktur.
![Page 764: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/764.jpg)
4.Hastanınilacıalındıktansonra,hastayaverilmedozajlarınıntayini,ustalıklaverilmesi,iğneninmütehassıselemanlartarafındanyapılmasışarttır.Budagörüşümüzegöreplan,programvemütehassıselemankadrosuileolur.
İştebunlarhazırlıklarınengücünüteşkilettiğiiçinihtilâlsonrasızamanfasılasıylayapılır.Bukadronunpeyderpeyimkânnispetindebulunabileceğikanaatindeydik.Bunlaraaitilkhazırlıklarımızıtamamlamıştık.Gerek22Şubat’tavegerek21Mayıs963’te(G)zaitsonrasıiçinneyapacağımızıbilenbirfikredayanarakgeleninsanlardık,maceraperestdeğildik.Buhazırladıklarımızınbirkısmıdosyalardamevcuttur.Yalnızmahkemeheyetininelinegeçenmüsveddedir.Tekamületmişşekillerivardır.Bizlermemleketseverolarakbugörüşleresahiptik.Yanlışveyadoğruolduğunumağlupolmuşbirkadroolarakburadaiddiaedecekdedeğiliz.Hükmütarihsayfalarınabırakıyoruz.
![Page 765: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/765.jpg)
HarekâtSonrasıNeOlacaktı?Harekâtsonrasıbenvearkadaşlarımneolacaktı?Türkiye’deençokmünakaşagötürenveinanılmasıistenmeyenbirkonudur.Çünkü22Şubat’tave21Mayıs963’teTürkefkârıumumiyesinehükûmetbaşkanıvepartizangayretkeşlerbizlerikendiindîgörüşlerinegörelanseettiler.Onlarınaçısındanbakıncadoğrudur.Çünkühayatlarıboyuncahırslıpolitikacılar,hırslıyazarlarolarakikbalpeşindekoşmuşlar,buyoldatörpülenmişlerdir.Herkesideaynışekildegörmekzorundadırlar,haklıdırlar.Amabirdemadalyonuntersivardır.Veherşeyinmüstesnalarıvardır.Bunlarnazariyatla,sözleispatedilemez.Ancaktatbikatileispatedilir.AmaAllahbanavearkadaşlarımabufırsatıvermemiştir.Benburadaancaksamimihislerimibelirtebilirim.
Başkasınazatenmaddetenimkânımyoktur.Yakınarkadaşlarımınhepsiorduyadönmek22Şubat’takirütbeleriileordusaflarındavazifealmakistiyorlardı.Ancakdörtarkadaş,oda
![Page 766: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/766.jpg)
bizlerinzoruilegeçicidevreiçindemilligüvenlikkonseyindevazifealmayıkabuletmişlerdi.Belkitatbikatgünübunudakabuletmeyebilirlerdi.
![Page 767: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/767.jpg)
NedenHarpOkuluKumandanlığınaDönmekİstiyordum?Kimsedemevkihırsıyoktu,görmemiştim.BanagelinceharekâtbaşarılıncaHarpOkuluKumandanlığı’ndanbaşkahiçbirvazifekabuletmeyecektim.Bundanekadarsamimiolduğumubeniiyitanımışolanlargayetiyibilir.Çünkübenbiraskerçocuğuidim,sülalemdehepsiaskerdi,askerliğiçokseviyordum.TalebeikenFransızkolejindenkaçarakKuleliAskeriLisesi’negirdim.Albayrütbesinekadaryükselmiştim.Ölünceyekadararzumaskerkalmaktı.Siyasîhayattanhoşlanmazdım.Politikacıhiçolamazdım.Yaradılışım,tabiatımbunamüsaitdeğildi.Ordudaikensiyasîhadiseleregirişimmemleketduygularımıntahakkukuiçinbirsürükleniştir.
HarpOkulukumandanlığınıisteyişiminanasebeplerişunlardı:
![Page 768: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/768.jpg)
1.22Şubat962’debuşereflivazifemdençokalçakçabirtertipleuzaklaştırılmıştım.Şerefiminzedelendiğiyerde,Allahkısmetedersebıraktığımyerdenbaşlamakistiyordum.
2.İhtilâlsonrasıkurulacakolanrejiminteminatısilahlıkuvvetlerdir.Silahlıkuvvetleriçindemevcutidareyidestekleyeceknekadarsadıkkumandanlarvarsaihtilâlinemniyetkuşağınıteşkiledenbirliklerinbaşındaolmalıdırlar.EniyimisaliATATÜRKvermiştir.İstiklalharbindensonrauzunsenelerrahmetliFevziÇakmak,FahrettinAltay,AliSaitPaşalardanüstünOrdukumandanlarıveGenelkurmayBaşkanıyetişmemişmiydi?BelkivardıamaATATÜRK’ebunlardansadıkolanıyoktu.Orduyusızıltısız,rejiminteminatıolarakuzunsürelertutmuşlarveyavaşyavaşdaancak10-12senesonrasiyasettençekilmişlerdi.Aynımetoduntatbikedilmesibenimgörüşümegöreesastı.Bubakımdanemniyetkuşağındabirkilitbaşınoktasındabulunmayıarzuediyordum.Ordusaflarındakimuvaffakiyetimvesadakatimherkestarafındanmalumdur.27Mayısıyapanlar
![Page 769: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/769.jpg)
tekbirfikrininancıileMBK’yıteşekkülettirmişolsalardı,ihtilâlsonrasınıplanlamışolupbukaidelereriayetetselerdi,hiçbirzaman13Kasım960harekâtıolmazdı.Ohadisedenitibarenordubütünlüğünükaybetmezdi.
3.HarpOkulukarakuvvetlerininkaynağınıteşkileder.Kaynakıslahedilmediktensonrakarakuvvetlerininistikbaldekisubaylarınınbirkısmıbugünkügibipartilerüstübirşahsiyettaşıyamazlar,siyasîlerinoyuncağıolur.Kısasürelikumandanlığımesnasındaşahsiyetsahibiidealistsubaylarmezunettim.22Şubat’tansonraefkârıumumiyeyeveordudadenildiğigibitalebeyihiçbirzamanpolitikdüşüncelerlehazırlamadım.Buhusustatalebeilehiçbirkonuşmayapmadım.Hiçbirsurettetavizvermedim.Askerliğinicaplarını,adaletinnasıltatbikedileceğinibirsubayanasılşahsiyetkazandırılabileceğini,okulunkadrosunuiyiseçmeklevebukadronunyardımıileyüksekseviyeyeçıkarmayaçalıştım.BusistemlerledeherzamaniçinHarpOkulu’nafaydalıolacağımakaniidim.
![Page 770: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/770.jpg)
4.Emekliolduktansonratemasettiğimbütünşahıslarakısmetolur,tekrarorduyadönersemveyabirihtilâlneticesimuvaffakolursambeniHarpOkuluKumandanlığı’ndanbaşkabiryerdegöremeyeceksinizdiyesözvermiştim.Hayattaşimdiyekadarverdiğimbütünsözleriyerinegetirmiş,protokollerekoyduğumimzalarınhakkınıvermişbirinsanım,aksiniispatedecekçıkamaz.Busözümütutamadığımıgörenolursailkgüngelsinbenivuruptemizlesindiyedeherkesevebilhassagençsubaylaraaçıkbonoverdim.Canlışahitlerçoktur.Benhayattamaddivemanevirütbeleriminhepsinialmışbirinsanım.Memleketehizmetetmektenbaşkahiçbirşeydegözümyoktur.BenimiçindeHarpOkuluKumandanlığı’ndandahaşereflibirvazifeolamazdı.Şuradaaklabirsualgelebilirvebusualsenelerceyakınarkadaşlarımarasındatartışılmıştır.Hemdemahkemesafahatıesnasındamaksatlıolarakbirhukukçutarafındanortayaatılmakistenmiştir.AydemirdiktatörlüğegitmekiçinHarpOkuluKumandanlığı’nıkuvvetinbaşındaoturarakatlamataşıyapmakistiyor.Bunamantıken
![Page 771: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/771.jpg)
imkânyoktur.Çünkübenemeklibiralbaydım.21Mayıs1963İhtilâli’ninlideriidim.Muvaffakolunduğuzamanbütünkuvvetelimdeidi.Arzuedipdeoturamayacağımmakamyoktu.Muvaffakolmuşihtilâllerdeoandakarşıduracakneşahısnedekuvvetbulunur.Amabenbunuarzulamayıporduyadönüpdestektebirmakamdavazifealacaktım.Hayattaferagatgöstermesinibilenbirinsanım.Eniyimisalinideverirdim.Builerisürülenfikir,ihtilâlliderliğinevaramamışordudakialbaylarınaklındangeçebilir.
Fakatbenbundakararlıidim.Şimdiyekadarverdiğimkararlardahiçbirzamangeriyedönmedim.AnormalkarşılanıpMilliGüvenlikKonseyitarafındanuygungörülmezsehiçbirvazifekabuletmeyerekeviminköşesineçekilipoturacaktım.Çünküvazifembitmiş,başlatmışolduğumihtilâlhareketiharekâtolarakbaşarıyaulaşmıştı.Ondansonrası,hedefinevardırılmasımes’uliyetalanlararaciolurdu.
Şahsımaaitbuhususeğermahkemesafhasındaortayaatılmamışolsaydı,müdafaamdayer
![Page 772: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/772.jpg)
alacakbirkonuteşkiletmeyecekti.Mecburkaldığımiçinbahsetmekzorundakaldım.
![Page 773: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/773.jpg)
TarafımızaAtılanİftiralarBirdebazısiyasîler,kurmaysubaylar,İsmetPaşaveakrabayazartarafındanbenimveyakınarkadaşlarımiçinkullanılantabirlervar:ASİ,İSYANCILAR,MASUMMEKTEPTALEBELERİNİALDATAN,ÇAPULCULAR,TALÂT’INÜÇBUÇUKADAMI,enağırıİsmetPş.tarafındansöylenenŞEREFSİZSERGÜZEŞTÇİLER.
Bukelimelerisarfedenlerinnekadarhırslı,ikbaldüşkünü,Türkordusunutanımayanzavallılarolduğunuanlatmayaçalışacağım.
Bizlerneasiyizneonlarınanladığımanadaisyancıyız.Ancakhaksızlıklaragöğüsgererekmemleketinkurtuluşuiçininandığımızfikirlerin(KEMALİZM)Türkiye’deyerleşmesiniarzuedenvesonhadiselerintesiriyle,ancaksilahlıbirhareketlebununtahakkukunaçarekaldığınainanarakdurdemekiçinİsmetPş.demokrasisinesonvermeküzeresilahlıkuvvetleriniştirakiyleayağakalkaninsanlarız.
![Page 774: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/774.jpg)
Benhiçbirzamanhayattakimseyialdatmadım.Belkibenialdatanlarçokolmuştur,fakatHarpOkulutalebelerinebenimiçinİsmetPş.tarafındansöylenenbusözciğerimeçökmüştür.22Şubat’ınhemenakabindeasilHarpOkulutalebeleriTaksimabidesinekoyduğuçelenkte(HARBİYEALDANMAZ)diyeİsmetPş.’yaeniyicevabıvermişlerdir.
Ben22Şubat’tanönceHarpOkulukumandanıidim.Ogünkumandanolarakokulaverdiğimalarmınmanasınıbanahiçbirastımsoramazdı.Tabiatımdaaldatmakolsaydı,belkitalebelerimialdatmışsayılabilirim.Amabununböyleolmadığını21Mayıs963İhtilâli’ndebütüngözlergördü.Benemeklibiralbaydım.AmabuseferyalnızHarpOkuludeğilAnkara’daveİstanbul’daTürkordusubirlikleriniarkamdansürükledim.Banave22Şubatçılar’ainanmasaydılar,bizlerdebirmeziyetvefikirselabetigörmeseidilerbukıt’alarayağaihtilâliçinkalkarlarmıydı?27Mayıs’tansonraordudangenerallerdedahil7000subayemekliolmuştur.AcabaTürkSilahlıKuvvetleri’ndeki
![Page 775: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/775.jpg)
subaylarnedenbukadaryekûntutanbirkitleniniçindenbirisininpeşindengitmemişlerdidebiravuçdenecekkadarpür22Şubatçıkadrosununbirişaretiyleseveseveölümyolculuğunaçıkmışlardır.Bununmanasınıyakıştırmalaflarısöyleyenleridrakedecekdurumdadeğillerdir.
21Mayıs963hareketiiçinHARBİYELİALDANMAZparolasınıkastenseçtim.HarpOkulutalebesininveKaraHarpOkulu’ndanmezunolanlarındahayatboyuncaaldanmadıklarınıispatetmekiçin21Mayıs963tarihinindebenceönemivardı.Harekâtıönce19Mayıs1963olaraktasarlamıştım.FakatönderATATÜRK’eözenmişolurumdiyetenkitedilirdedim.21Mayıs1960ihtilâliTürkgençliğininsilahlıkuvvetlerdekimızrakınıteşkiledenHarpOkuluAnkara’dayürüyüşüilefiilenbaşlamışkabulederdim.Otarihedehürmetetmekveoradanbaşlamakistedim.Radyoanonsunundasaat24.00’tensonraokunmasınıarzuettim,kiharekât21Mayıs963olarakanılsın.İhtilâlhareketindetambirbaskınsağlandığıiçinaldananlarvememleketialdatanlardahaiyi
![Page 776: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/776.jpg)
anlaşılmışolduherhalde.
“Çapulcular,TALÂT’INüçbuçukadamı”kelimeleriiseçokseviyesizdir.Herikikelimeleridekullananlarburadaammeşahidiolarakdinlenildi.Birisi28.Tüm.Kur.Bşk.Kur.YarbayAliElverdi,diğerizırhlıereğitimmerkeziKur.Bşk.Kr.Alb.ZekiErgun,şahitlikleriesnasındanasılbirersahtekahramanolduklarımeydanaçıktı.Amaharekâtakatılansilahlıkuvvetlermensuplarınaveeskisilaharkadaşlarınabuçirkintabirlerikullanmaklanasılbirkaraktertaşıdıklarınıbelliettiler.
BizlerveşuradamahkemeettiğinizTürkSilahlıKuvvetlerininsubaylarınıçapulcuolarakgörüyorlarsabutabirlerinisevesevekabulediyoruz.Çünkü21Mayıs963İhtilâli’nekarışanlarsilahlıkuvvetmensuplarıdır.Hiçbirzamandoğudavedoğugüneydekaçakçılıkyapançapulculardeğillerdir.
GelelimİsmetPş.’nın“ŞEREFSİZSERGÜZEŞTÇİLER”kelimesine:Buikikelimeninnelerifadeettiğiniiyiceanlatmakiçin
![Page 777: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/777.jpg)
geçmişbirhadiseyedönmekmecburiyetindeyim.AdnanMenderesenkudretlidevrindebaşbakanlıkyaparkenasilTürkOrdusuiçin“BattalGaziordusu.Benbuorduyuyedeksubaylarlaidareederim”diyebilmedenmuvazzafordupersonelinehakaretetmişti.İşteozamanbizlerdahagençtik.Bucümleciğerlerimizeişlemiş,ihtilâlcihareketleresevesevekatılmışvehertürlümücadeleyigözealmıştık.Butekcümleordudagençkuşaklardauyanmaiçinbüyükbirkırbaçtesiriyapmıştı.
DemokratPartiartıkbudevirdensonraordunundesteğinikaybetmeyebaşlamıştı.Şimdidüşünün21Mayıs963İhtilâliiçinsilahasarılanlargeneşerefliTürkOrdusu’dur.DevrinbaşbakanıİsmetPş.hemdeeskibirordumensubudur.
Türkordusununmensuplarınaşerefsizsergüzeştçilerdemektenkendisinialamıyor.Buhırsvekinnedenilerigeliyor?Malumkendibaşkanlığızamanındaaçıkrejimdiyeövünerekmilletialdatarakdaimisuretteiktidardakalmayıarzuedenbirşahsınkarşısınaaynıekipyöneticileriyle(22Şubatçılar)silahlıkuvvetleri
![Page 778: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/778.jpg)
ikidefadır,karşısınadikiliyorlar.Avunduğunrejimiflasetti,diyorlar.Buağırdarbeyedayanamayanbirbaşbakan,tarihtehiçbirdevletadamınınyapamayacağıhatayıyaparakkendiözordumensuplarınışerefsizlikleithamediyor.Buikikelimeyisarfederkenbenimveyaarkadaşlarımınisminizikrederekyapsaidibelkimeseleyoktu.Amaumumasöylemesiherşeyibitirmiştir.Tarihtemazisiniçokkötüolarakkapatmıştır.Ordudakigençsubaylarbusözünaltındakalmayacaklardır,zamanlabusözünintikamınıyüzdeyüzalacaklardır.Bukitledebizimtaraftarımızdır.OruhuartıkTürkordusundaöldürmeyeimkânyoktur.SeçilenheryolATATÜRKÇÜLÜKyoludur.DoktrinKEMALİZM’dir.HiçbirzamanTürkordusunungençunsurlarıbuyoldanhedeflerinevarıncayakadarayrılmayacaklardır.İhtilâlcikadrolarınseçimindeyanılmış,aldanmışolabilirim.Amaistikbaleaitihtilâllerdekigörüşlerdehiçbirzamanaldanmamışımdır.
Kuvvetmeselesinegelince,genesilahlıkuvvetlerdekidestekleyicilerimizdir.Çünküben
![Page 779: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/779.jpg)
vearkadaşımFethiGürcanordudakikuvvetimizieniyibilenlerdeniz.Benordudaikendekumandalarabunuanlatamamıştım.Daimablöfyapıpkuvvetvehmediyorum,zannettiler.21Mayıs963öncesisilahlıkuvvetleriçindekikuvvetdökümümüzüyaparkenenyakınarkadaşlarımbilebanaveFethi’yeinanmazlardı.Daimaşüpheilekarşılanırdık.Ama21Mayıs963bununaksiniispatetti.Enkuvvetliyerimiz3’üncüorduve1’inciordumıntıkasıidi.EnzayıfyerdeAnkaraidi.
BunarağmenAnkara’dakikıtalarınhükûmetesadıkzannedilençıkarcıkumandanlarınınaltındankıt’alarınınasılhareketettirdiğimizapaçıkgörülmüştür.Buradamahkemesafhasındaparmaklıklararkasınadüşmüşgençlerinhukukunaçıkkapılarındanistifadeederekkendilerinikurtarmakiçinçabalamalarıesasruhtanuzaktır.
İnanmamışinsanlarkolaykolay,muvaffakiyetsizlikanındakarşılığıölümolanbiryolculuğa22Şubat’taemeklisubaylarınkumandasıaltındaçıkmazveasgari5,azami9
![Page 780: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/780.jpg)
saatdeçarpışmaz.Bununaksiniiddiaedenlerancakkendilerinialdatırlar.Bunuzamangösterecektir.Bugibipsikolojikhatalarlaordukışlasınadöndürülemez.AncakTürkordusununastlarıtarafındaninanılankumandanlarkurtarabilir.Buhusustafazlabirşeysöylemeyelüzumyok.İstikbaldeherşeylaftadeğil,gözlerlegörülecektir.
![Page 781: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/781.jpg)
Türkiye’yeİlişkinDeğerlendirmemŞudurNetice(özet):
BugünküTürkiye’yikıymetlendirmemşöyledir:
1.27Mayıs1960günündenberiTürkiye,ihtilâlvasatıiçindedirvehâlâdabudurumdankurtulamamıştır.
2.Türkiye’derejimdavasıhenüzhalledilmemiştir.Şimdiyekadaralınanyarımtedbirlerlevezorlamalarlarayındanfırlamışolanbulokomotifinyerineoturtulmasınabugünküşartlarlaimkânyoktur.
3.Hedefinevarmamışihtilâlleryüzdeyüzzamanfasılalarıylatekraredilir.Canlımisali27Mayıs1960sonrası;13Kasım1960,6Haziran1961,22Şubat1962,21Mayıs1963veİstikbalde(x)günü.
4.Türkiye’ninanadavalarıbaştakültürel,
![Page 782: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/782.jpg)
iktisadi,sosyalvesiyasîolmaküzeredörttür.BugünküBüyükMilletMeclisivesenatonuntutumuilebudavalarınradikalreformlarlahalledilmesineimkânyoktur.
5.Siyasîpartileri,Türkiye’definanseedenler,köydevekasabadaağalar,küçükveortavilayetlerdeEŞRAFLAR,büyükvilayetlerdeSERMAYEDARLARvePATRONLARoldukçavatandaşınserbestseçimlereykullanmasınaimkânyoktur.BüyükMilletMeclisi’negelenlerinseçimlersırasındasarfettikleriparalarıkurtarmakvegelecekdevreseçimlerinehazırlıkolmaküzereyapılannüfuzticaretleriyleeldeedilenmeblağlarhariç,idari,ticarivedevletmekanizmasıdejenereedilmektedir.Budemokratikdenilensahterejimleilanihayememleketidareedilemez.
6.Türkiye’dehiçbirpartibirdoktrinesahipdeğildir.Vatandaşlarıseçimkampanyasındayerinegetirilmesineimkânolmayanvaatlerlealdatıp,kandırıpreyavcılığındanbaşkabirşeyyapmazlar.
![Page 783: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/783.jpg)
7.25Ekim1961’deBüyükMilletMeclisi’necebirkullanılaraksüngülerintehdidialtındareisicumhurseçtirilmiştir.Reisicumhurveonunseçmişolduğubaşbakandahukukölçülerinegöregayrimeşrudur.
8.Çankayaprotokolününsilahlıkuvvetlerbaskısıiletatbikatıanayasaihlalidir.
9.Devletinanayasası,kanunlarıdururkendevletfaşistsistemliprotokollerleidareedilmektedir.(Çankayaprotokolü,koalisyonuyaşatmaprotokollerigibi.)
10.Silahlıkuvvetler,İsmetPş.tarafındanBüyükMilletMeclisivemuhalefetpartileriüzerindedaimisurettebaskıvasıtasıolarakkullanılmaktadır.Neyazıkkimilligüvenlikkonseyidebuhusustaaletolarakçalışmaktadır.Bununkadarmemleketezararverenbirhususyoktur.
11.BudurumkarşısındaiktidarpartisiCHPvekoalisyonkanatlarınınyanlışhareketiylehalkıorduyavebilhassasubaylarakarşıdüşman
![Page 784: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/784.jpg)
etmektedir.
12.EnmühimimemlekettetekgüvenilirvarlıkolanTürkSilahlıKuvvetleriİsmetPaşa’nın“böl-parçala-işinegelmeyeniyut”taktiğiileparamparçahalegetirilmişvebirbirinedüşmangruplaryaratılmış,silahlıkuvvetlerbütünlüğünükaybetmiştir.
13.HalkTürkiye’deikidüşmankampaayrılmışvaziyettedir.Hergünsiyasîpartililerinyanlıştutumlarıylabukintohumlarıkörüklenmektedir.CHPveonunkarşısındaolaneskiDemokratPartiartıklarıolanpartilerbuhusustayarışhalindedir.
14.Tavizpolitikası,statükoculuk,reyalamamakorkusundangericilikmüsamahailekarşılanmaktavehattateşvikedilmektedir.
15.Memlekettebüyükbiriktisadikrizveişsizlikhükümsürmektedir.
16.Beşyıllıkplanın,hazırlanışşekliilerötuşauğramışdurumundandolayımemleketteverimli
![Page 785: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/785.jpg)
birşekildetatbikineimkânolmayacaktır.
17.Hükûmetçokzayıftır.Memlekettehergünihtilâlgünükesildiğiiçinkimseyarınındanemindeğildir.Hükûmeteitimatyoktur.BazılarıİsmetPş.’nınşahsınabelbağlamışolarakhareketetmektedir.Buvaziyetkarşısındadışyardımınistenilenşekildeyapılmasınaimkânyoktur.Paraheryerdeürkektir.İçfinansmanındateminedilmesibugünküşartlarlamümkündeğildir.
18.Memleketteaşırıcereyanlarönlenememektedir.Kürtçülükproblemininbututumlahalledilmesineimkânyoktur.Halkşahsiemniyetlerinikorumakiçinvilayetinegöreyeryersilahlıdır.Vesilahlanmayahızladevametmektedir.Çünkümemlekettemal,can,ırzemniyetikalmamıştır.
19.Büyükşehirlerimizisarmışolangecekondudavalarınınhalledilmesinebugünkühükûmetidaresininanlayışıileimkânyoktur.İleridekötüideolojilerinburadayeretmesiileTürkiyeiçinenbüyüktehlikekaynağınıteşkiledeceklerdir.
![Page 786: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/786.jpg)
20.Devletiniçtevedıştaitibarıkalmamıştır.
21.80yaşında,tarihifonksiyonunuyitirmişbirliderşahsikaprisleriyle(heranameseleninhallindekendiarzusununtatminiiçinağırlığınıortayakoymaksuretiyle)memleketiuçurumagötürmektir.
22.KoalisyonhükûmetlerisokakmümayişlerinitertipleyenMDOgibiyeraltıteşkilatıylazamanzamankuvvetlendirilmeyeçalışılmaktadır.
23.Türkiye’deanayasateminatıolanmal,can,ırz,meskenemniyetiyoktur.Doğudakisoygunlaraçaresizlik,başkenttekigazeteidarehanelerivepartibinalarınıntahribihükûmetkuvvetleriningözüönündeolmaktadır.Şimdiyekadardahükûmetinbuhusustaenufakönleyicibirtedbiralmakiçingayretsarfettiğigörülmemiştir.
24.Vatandaşlarvasıtalıvergilerinyüküaltındainiminiminletilmekte,mutluazınlık,yaranlarvedamatlarisedaimabirinciplandatutularak,partilerinayaktadurmasınısağlayanbu
![Page 787: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/787.jpg)
finansörlerhertürlüticarikolaylıklardanistifadeetmektedirler.
25.SenelerinMilliŞefiİsmetPaşaaçıkrejimdeyimiilememleketibirzümremenfaatinesilahlıkuvvetleridealetolarakkullanıpkapalırejimlemilletialdatarakidareetmektedir.
İştebuşartlarınhükümsürdüğübirTürkiye’dememleketseverolarakTürkiye’ninkurtuluşuancakbirsilahlımüdahaleilemümkünolacağınainanıyordum.Vasatdamüsaitidi.Çünküsonolaylarbardağıtaşırmışidi.Silahlıkuvvetlerdekigençkuşaklarıntansiyonudaçokyükselmişti.Gereklikuvvetedesahipolduğumuzdanihtilâlşartlarınındatahakkukettiğineinandığımdan21Mayıs1963harekâtınınyapılmasınakararverdim.
Türkiye’debirihtilâlinmecburkalındığızamantarafımızdanyapılmasıiçinanafikirlerinözetişudur:
1.İhtilâlmuhakkakesaslıbirfikrevedoktrinedayanmalıdır.
![Page 788: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/788.jpg)
2.Türkiye’dedoğacakbirhalkihtilâlindenönceyapılmalıdır.
3.İnönü,CHPlehineveyabirzümremenfaatineyapılacakbirihtilâlteşebbüsündenöncehareketetmeksuretiyleihtilâldeönalınmalıdır.Aksi,memleketteçokpahalıyamalolacağıveçokkanlıyapılacağıkanaatindeidik.
Dikkatedilirseihtilâlteşebbüsveyapılıştarihleridaimaesaslıvak’alarınardındanolmuştur.31Mart963teşebbüsü,21Mayıs963harekâtıgibi.
İleriSürülenGerçektenUzakİddialar
Sonolarakiddiamakamının22Şubatçılarhakkındaserdetmişolduğuiddialarınaçokkısaolaraktemasedeceğim:
a.İddianameningerekçesindekiATATÜRKÇÜLÜKgörüşüçoksathikalmaktadır.ATATÜRK’üanlayıpanlayamadığımızagelince;doktrinimizolan“Kemalizm”dikkatliolarakbirkeredahaokunuphazmedilebilecekolgunluğagelmişse
![Page 789: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/789.jpg)
anlayıpanlayamadığımızdahaiyianlaşılır.
ATATÜRK’ünbüyüknutku,İstiklalharbitarihimizveinkılaptarihimiziyibirsüzgeçtengeçirilirseiddiamakamınıngörüşününnekadarcılızkaldığımeydanaçıkar.
b.İddiamakamı22Şubatçılar’ınsivilşahıslardanmühimparalaraldığınıiddiaetmektedir.
(1)22Şubat’ta10senesinidoldurmamışgençsubaylarıMSByanlışbirtasarrufilebeşkuruşmaaşsızolarakcemiyetiniçersindebırakmıştı.
(2)Bugençsubaylarınbirişegirinceyekadar22Şubatçılarolarakgeçimkaynaklarınıteminedebilmekiçinsosyalyardımmaksadıylabankadabirhesapnumarasıaçıldı.Zamanınanlayışıbubankahesabınaelkoyunca,yardımparalarıeldenveyapostailebendetoplandı.Bendeihtiyaçlarınagörebugençsubaylaradağıttım.Sonsantiminekadaraçıkalınlahesapverecekdurumdayım.
![Page 790: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/790.jpg)
(3)Sivilşahıslardan,zenginlerden,EMİNSUderneğindenianeşeklindeparaalınmamıştır.Toplananparalarordudakigençsubaylarınisteğiileşahısbaşına(10)lirayıgeçmemeküzerearalarındatoplayıpbilhassaatışokullarındangelenparalarla22Şubatçıemekliarkadaşlarımızveçokyakıntanıdığımızbirkaçkişininverdiğiçokcüziparalardır.
(4)EmekligeneralSelimTürkkan’danalınan10.000liraikigençarkadaşa5’erbinliraolaraktoptanödemelerinivermekiçinalınmıştır.Buparalarzamanındaverilmeseidibuikiarkadaşınşimdiyekadarolanmemuriyetleriyanacaktı.Buparadasonradanödenmeküzereborçolarakalınmıştı.
Buparahesabınımahkemesafhasındabirkaçkereverdim.Delillerdosyasındaparahesabınıgösterirdefteriminhersahifesilütfenbirkeredahaokunsun,hakikatleranlaşılır.Bunuiddiamakamıdaiyitetkiketmemiştir.Amabiziküçükdüşürmekiçiniddianamesinebusatırlarımaksatlıolarakyazmaktandakendisinialamamıştır.
![Page 791: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/791.jpg)
Bizlermaddiyatla,menfaatla,tesanütyaratmayaçalışaninsanlardeğiliz.Buşekildebağlananlardandahayırgelmezvenefretederiz.Bizlerbirfikreveidealeinanmaklamuvaffakolunacağınainananinsanlarız.Maddetesanüdüdiyebirşeykabuletmiyorum.
c.Hayattaihtiraspeşindekoşanbirinsandeğilim.Buiddiayıhiçbirzamankabuletmiyorveşiddetlereddediyorum.BenimkadarmerhametlivemedenibirihtilâlcinindebundansonraTürkiye’yegeleceğinitasavvuretmiyorum.Ziyanıyok,buharekâttabizlergibifedailerdeyokolsunlar.Memleketiçinherşeyfedaedilir.Yalnızunutmamalıkitarihsayfalarınınaydınlattığıhakikatlerdenhiçkimsekurtulamamıştır.
![Page 792: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/792.jpg)
YüksekMahkemeHeyetiMüdafaamınsonkısmınagelmişbulunuyorum.Şuradagörülenmahkemesefahatıhakkındadahissiyatımıbildirmekisterim.
Müdafaamabaşlarkenhayattahaksızlığatahammüledemediğimisöylemiştim.Hakkındaeniyişekildetecelliedeceğiyerlerinhukukdevletiiçindemahkemelerolduğunainanıyorum.Fakatgörülenmanzaraşudur:İlkhazırlıktahkikatındanitibareniddiamakamınıntakipettiğiyolumantıkçerçevesindekıymetlendirmeyeimkânyoktur.İddiamakamıbuharekâtakatılmışinsanlarıcanıistersesanıkolarakgetiripparmaklıklararkasındamahkemeedilmesiniistiyor,canıistersetanıkolarakgetirtipsanıklarhakkındaammeşahidiolarakdinletiyor.Bunuammeşahitlerinidinlerkenbarizbirşekildegördüm.Buradasanıkolarakbulunanşahıslardanyüzbinkatsuçluolanammeşahididiyedinleneninsanlarbirkahramanedasıylakollarınısallayasallayasalonuterkederken,adaletintemsilcileriolarak
![Page 793: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/793.jpg)
vazifegördükleriniiddiaedeniddiamakamınındabizlergibiseyirci,hattagetirmişolduğuammeşahitlerininbaştanaşağıyauydurmaşahadetlerinidinlediktensonrahaklarındaenufakkanunîbirmuameleyetevessületmekiçinhareketegeçtiğinişahsengörmedim.(ZavallıbirsivilşoförŞükrüAslanhariç)Hattaöyleki,bazısanıkveavukatlartarafındanbugibiyalancışahitlerintevkifiiçinyapılantekliflerinindemahkemesüresincehiçbirikaalealınmadı.Acabahukukanlayışıbumudur?Buyalancıammeşahitlerininsuçlamalarıileburadakibazısanıklarcezagöreceklerseçokyazıkolacak.
İkincisibazışahıslarıkorumaksuretiylebilhassaAnkara’dakibirliklerdenmerkezkumandanlığı,28’inciTüm.TopçuKumandanlığı,HavaKuvvetleripersonelinin,generallerkademesinesıçramamasıiçingöstermişolduğugayretdecalibidikkattir.Mahkemeninbüyümemesi,sanıklarınçoğalmaması,dışarıdagezendahabüyüksuçlularınmeydanaçıkmaması,himayegörmeleriacabamemleketinmillimenfaatlerinihaleldaredenbirsebepolarakelealınıpdabu
![Page 794: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/794.jpg)
şekildemahkemekanalizeedilmişsemeseleyok,amaozamandahukukdevletindenveTürkiye’debeynelmilelanlamdakihukukkaidelerindenbahsedilemez.BunlarıgöregöredeTürkiyehudutlarıdahilindeyaşamakgüçleşir.
Mahkemesırasındasenatör,milletvekili,ekserisiyüksekrütbelisubayıammevemüdafaaşahidiolarakdinledim.Parmaklıklargerisindekibirkısımsanıklarıdinledim.Çokkolaylıklahakikatlerdenuzaklaşabiliyorlar.İşlerinegelmeyenhususlarıhatırlamadıklarınıbeyanediyorlar.Olmayanhadiselerimuhayyelelerindeyaratıpbazısanıklarıenağırşekildevicdansızcasuçlayabilipkahramankesiliyorlar.Kendisuçlarınıkolaylıklabaşkasınınüzerinebırakabiliyorlar.BudurumlarıgördüktensonrahislibirvatandaşolarakTürkiye’deyaşamayaimkânvarmı?Hakveadaletuğrundaçarpışanlardaümitkalırmı?Onuniçinşahsenbugibihaksızlıklarıgöregöreyaşamakistemiyorum.Şuüçsebeptendolayıölümütercihediyorum.
1.Birfikre,biridealeinanmıştım.Bunun
![Page 795: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/795.jpg)
sürükleyicisiidim.Buuğurda,inandığımbirdavaolduğuiçin1956senesindebaşkoymuştum,artıkvermezamanıgelmiştir.Çünkü;birlider,kendisineinanıparkasındanölümegelenlerieniyitatbikimisali,birdava,birideal,birfikiruğrundaicapettiğizamannasılölüneceğinigöstermelidir,kigeridensürenköklerbufikrin,buidealinsönmemesiiçinçalışmalarlagayelerineulaşabilsinler.İştebuvazifedebuandabirliderolarakbanadüşüyor.
2.İkincisibuidealuğrundaşimdiyekadarbenimlebirlikteçalışanbazıarkadaşlarımınbüyükhadiselervebüyüktehlikelerkarşısındanasılsarsıldıklarını,mahkemehuzurundamikrofonbaşındanasılküçüldüklerinigördüm.Kimlerleölümyolculuğunaçıktığımıanladım.Manenyıkıldım.
3.ÜçüncüsüTürkiye’ninkalkınmasını,idealbirdevlethalinegelerekvatandaşlarını,hakikimanadahukuknizamıiçindeyaşayarakrefahakavuşmasınıvemuasırdevletlerseviyesineyükselmesiiçinhiçbirkarşılıkbeklemedenhizmetetmeküzere1956senesindenberien
![Page 796: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/796.jpg)
tehlikelimücadeleleregirdim.Göğüsgerdim.MuvaffakolamadığımgibidehalenTürkiye’dedeğişenbirşeydegöremedim.Memlekettegününügünetmezihniyetidevamettikçebunundatahakkukunaartıkinanamıyorum.Buşartlariçindeyaşamayıfuzuligörüyorum.Ölümdenhiçbirzamankorkmadım.Şimdidekorkmuyorum.Hayattaşerefimleyaşadım,şerefimlemücadeleettim,yılmadım.Evlatlarımabırakacağımenkudsimirasdaeğilmeden,şerefimdenkaybetmedenölmektir.Onuniçinmahkemeheyetindenhiçbirtaleptebulunmayacağım.Gayetsamimiveaçıkolarakhissiyatımıbildirdim.Verilecekhertürlücezabenimemnunedecektir.Takdirhakkısizlereaittir.Hürmetlerimle.
TalâtAydemirEmekliAlbay
BaştamahkemeheyetiniteşkiledenHv.Alb.LütfiBey,gözlerisulananDuruşmaHâkimiDz.Alb.NumanÖzdalga,sanıklarınçoğu,dinleyiciler,avukatlar,hattaTomsonilemuhafızlıkyapansaf,temiz,Anadoluçocuğuerlerdahiağlıyorlardı.Bukadarderinvehissi
![Page 797: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/797.jpg)
tesiryaratacağınıtahminetmemiştim.
Hakikatleriinandığımgibihissederekdilegetirmektenbaşkabirşeyyapmamıştım.Tarihivehakikivak’alarıgelişsırasınagöresıralamışvesamimiduygularımıriyasız,katıksızolarakaksettirmiştim.Artıkmahkemedesonsözümüsöylemiş,senelerceiçimdesakladığımarzuveelemlerimidökebilecekbirmahkemebulabilmişvehuzurakavuşmuşvaziyetteyim.
Büyükbirrahatlıklamahkemeheyetininvereceğikararıbekliyordum.
Mahkemeninvereceğikararadalettarihindemühimbirmevkialacakolanbirhukukîgörüşveanlayışıolacaktır.Neticeyizerrekadardüşünmemekteydim.İnsanınhayattaAllahtarafındançizilmişolanhayatçizgisiniyanimukadderatdenilenmanevialınyazısınıdeğiştirmesikendielindedeğildir.Şimdidiğersanıklarınmüdafaasıdevametmektedir.
5Ağustos963
![Page 798: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/798.jpg)
BugünsanıklardaneskidenenyakınarkadaşımolanAlb.TurgutAlpagut’unmüdafaasınıavukatıolankayınbiraderiBülentAğbeyoğluyaptı.Şahsımıdahedeftutmaküzereyaptığımüdafaavetamamıileinkârveyalanlarasaparakeniştesinikurtarmakiçin,ilerisürdüğüiddialarTurgutAlpagut’uçokküçükbirvaziyetedüşürdükiböyleşerefsizcebirmüdafaaileinsanınölümdenkurtulmasıyerineölmesidahaiyidir.
Artıkcemiyetiçindebuşartlaraltındayaşamakbenimölçülerimegörefaydasızdı.Fakatinsanlarçokgenişvehazımkârolabiliyorlarmış.Ahlakölçüleriherkesegöredeğişebiliyor.Verahatlıklacemiyetiçindefütursuzcagezebiliyorlar.Türkiyehersahadabukadaralçalmışfertlerledoluolarakyaşadığınagöre,neiledüzelebiliracaba?
SabahleyinihtilâlcilerinmahkemesinibüyükbircesaretilealmışolanyegânekadınavukatolanNevinSelekhanımınmüdafilerihakkındayaptığımüdafaalarıdinledim.İftiharettim.Asildavamızainanarakveiçtengelerekkülolarak
![Page 799: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/799.jpg)
yapmışolduğusavunmadakihukukîtahlilleri,çokiyibirhazırlıkneticesiolduğunugösterdi.Hissetmekveduymakherşeyihalleder.İnsanlarduyabilecekhalegeldiğizamanolgunlaşabilir.Fikiradamıolur,hergünbirazdahaidealistliğeyaklaşır.Yegânekadınavukatolanbuhanımınmahkemeninbirincigünündenberimüvekkillerinegösterdiğialakayıvedevamlısuretteaksaksızolarakduruşmalarıtakipetmesibirhukukçuolarakvazifesinitammanasıileyaptığınaşahitoldum.Takdirettim.
Birgündeikizıtkutbuteşkiledenikihukukçuyuaynımahkemedegörmekneacıtesadüf.
6Ağustos963
BugünmahkemedeüstzirvedeberabergeceligündüzlüçalıştığımızBahtiyarYaltaveDz.Alb.GalipGültekin’insavunmalarınıavukatlarıyaptılar.Müvekkilleriniküçültmekleyarışettiler.BudurumdankendisinikurtarmakiçinBahtiyarYalta’nınşahsenyapmışolduğuyazılımüdafaasıonukitlehuzurundakurtaramamıştır.
![Page 800: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/800.jpg)
Maalesefodanazarımdaartıkbitmiştir.İbretvericihadiseler.HeleGalipGültekin’inavukatınınyaptığımüdafaayaayneniştiraketmesikadarahlakzaafıolamaz.Buarkadaşınkurtulupcemiyetiçersindenasılgezeceğinimeraklabekliyorum.Fakatgezecekler,belkidesahteidealistlerolarakkendilerigibibulacaklarışahıslarlayenikadrolariçindeyinegünlerinigünedecekler.Hayırlısıolsun.Hukukadamlarıbuşekildeicraisanatediyorlar.Yazıklarolsun.Demekavukatlardasanıklaragöreseçiliyor.
7Ağustos963
BugünAvukatHilmiÖzarpat’ınmüdafilerihakkındayaptığısavunmalarıdinledim.Hukukmesleğindenveyalancıhukukçulardannefretettim.Eğeravukatlıkmesleğibuise,çokacayipbiradaletmekanizmasıiçindeyuvarlanıpgidiyoruz.BuzatneyazıkkiöğrendiğimegöredeHarpOkulu’ndahukuköğretmenliğiyapmış,çokyazık.Ahlakkaidelerindenyoksun,yalnızmaddiyatataparakadaletmekanizmasınıiğfaledenbirhukukçuolarakmahkemehuzurundasavunmayaptı.
![Page 801: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/801.jpg)
Savunmasınabaşlarken“Böyleanayasayakarşıgeleninsanlarındavasınısavunmakmecburiyetindekaldığımiçinçoküzgünüm”diyenbusahtehukukçuherkesingözüönündeyalansöylemekten,hadiseleritahrifetmekten,kendisahtekârmüdafilerinisavunmakiçinherkesehaksızyeresataşmaktandakendinialamadı.Müdafilerişuşahıslardı:
1.Dz.Alb.GalipGültekin2.Og.Yb.NecatiTaylan3.HâkimÜsteğ.AlpPusat
4.Top.Yb.BehzatTanır5.Top.Yzb.MelihÖzkul6.Alb.CahitAksoy
7.P.Üsteğ.Cihangiroğlu8.Sv.Bnb.SefaSeven(iyibirinsan)9.
8Ağustos963
BugünmahkemedeHalimMenteş-DündarSeyhan-NecatiÜnsalan-MustafaOk’unavukatıKemalTamermüvekkillerininmüdafaalarınıyaptı.Hazırlığı,davayıkülolarakelealışıiyiidi.YalnızMustafaOkşahsenyaptığımüdafaada
![Page 802: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/802.jpg)
çokküçüldü.Müdafaasınınbazıyerleriniokuyamadı.İkisebeptenilerigelebilir.Yabazıhakikatleritahrifetmiştiryadakendisininşimdiyekadarkazanmışolduğumükâfatları,birincilikleriyazmıştır,(herikisiiçindeutançduyacağıiçin)okuyamamıştır.Kanaatodur.
NecatiÜnsalan’ınbugündegayetaçıkolarak22Şubat’tahavakuvvetlerihesabınaçalıştığı,bizeogeceihanetettiğibirkeredahabütünçıplaklığıileortayaçıktı.
EniyikonuşmayıyineDündarSeyhanmertçebiredaileyaptı.Şunoktalarıgayetaçıkçavevecizbirifadeilebelirtti.DündarSeyhanbirmüddetevveltahliyeedilmişti.Dışarıdakendisineyapılanmuameleyianlattı:
1.Dündar’ınoğluHarpOkuluikincisınıfındadır.Mevkuftur.2No.mahkemedemahkemeedilmektedir.Ziyaretinegitmiş,görüşmesinemüsadeetmemişlerdir.(Neacıtecelli)
2.Tahliyeedildiktensonrapeşinebirpolis
![Page 803: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/803.jpg)
takmışlaradımadımtakipettiriyorlarmış.
3.GeceyarısıEmniyetI’incişubesineçağrılaraknedentabiîsenatörlervemilletvekilleriilekonuşuyorsundiyesorguyaçekmişler,ifadesinialmışlar.
4.DündarihbarmevzuundaAlparslanTürkeş’ihedefalarakiyibirkonuşmayaptı.Onlarıreziletti.
“21Mayısİhtilâlhaberiniduysaidimhiçbirsuretleihbaredemezdim.Bendeberaberçalıştığımeskiarkadaşlarımıelevermekdiyebirşeyyoktur”dedi.Busözileneleranlatmakistediğianlaşılmıştı.Tabiîherkeshissesinialdı.İştegünündikkatçekecekhadiseleribunlardı.
9Ağustos963
Bugünmahkemesalonundaiyibirgünyaşanmadı.Sorgulamasırasındabudavanınyürütülmesindeenöndebulunan22Şubatçıkadrosununbazıarkadaşlarımıntehlikekarşısındakendilerinikurtarmakiçinyaptıkları
![Page 804: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/804.jpg)
çekingensavunmalarvemaddivakalarınhakikatlereuygunanlatılmayışı,bazıküçükhesaplarlabildiklerinisöylemektençekinmelerihattayalansöylemelerineticesidavayıküçültmüşveilkbüyüktaarruzabazısoysuzavukatlartarafındanyakınarkadaşlarımınbunlarateslimettiklerisilahlarileçokağırderecedeyaralanmışımdır.Bununneticedeböyleolacağınıbiliyordum.Amakimseyeilkgünlerdekidüşüncelerimikabulettirememiştim.Şimdicezasınıhepbirlikteçekmeyemecburuz.
36sanığınavukatıolanTuranAyatagenelmüdafaasınıyaptı.Buşahıskarmakarışıkfikirli,neyimüdafaaettiğinibilmeyen,konuşmalarıesnasındabirçokzühulleredüşen,birbirininakzedenfikirlerlekonuşanmugalatıcı,sahteinanışlarla,tüccarzihniyetiileyalnızparakazanmakiçinhukukçulukmesleğinikendineseçmişbirtip.Neacıdırkibuzatda14senedirHarpOkulu’ndaanayasahukukhocalığıyapmışolduğunuiftiharlasöylüyor.DemekHarbiye945’tenberikimlerinelindeimiş.DiğerAv.ArkadaşıdaŞahapHomriştencere
![Page 805: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/805.jpg)
yuvarlanmışkapağınıbulmuş.Zatenbaşkatürlüuyuşmalarınaimkânyok.Müdafaaettiğisanıklar:
1.Em.Üsteğ.AyhanÖcal(22Şubatemeklisi),2.P.Yzb.GökhanKasapoğlu(14’çüyalancı,ogeceihanetedenbirsb.),3.P.Bnb.HüsamettinPaksoy(ogecevazifesiniyapmış,ağırbaşlıiyibirsb.),4.Dz.Güv.Üsteğ.ErolIşıltan(Ogecetamvazifeyapmışkarakterlibirsb.),5.Tank.Teğ.ErolAkkıvılcım(Ogecetamvazifeyapmışidealistbirgenç.),6.Sv.Üsteğ.YükselErol(Yalancı-korkak,liyakatsız-karaktersizbirsb.),7.Tank.Üsteğ.MetinTurgan,8.Teğ.HasanBilici,9.Sv.Teğ.CoşkunSavaş(İdealistbirsb.),10.Sv.Üsteğ.ÖzkanTansel(İyi,ogecetamvazifeyapmışidealistbirsb.),11.Tank.Üsteğ.FeritKelecek(Gecekahramancavazifeyapmışidealistbirsb.),12.Tank.Teğ.AlâttinAçan(Ogecevazifesinikahramancayapmışidealistbirsb.),13-14.Sv.Teğ.YükselAkar,Tank.Teğ.YiğitErdem(İlkdefamahkemehuzurundaaldatıldıklarınısöyleyennankörtalebelerim,genelkurmaydatevkifedildikleri
![Page 806: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/806.jpg)
geceiyicedoldurulmuşinsanlarvebuyüzdenzatentahliyeedilmişlerdi.Mükâfatolarak.),15.Tnk.Teğ.TuncerYener(Kalıbınınadamıbirinsandeğilmiş,yalancı,palavracı.Harekettenönce,Üsteğ.İlhanBaşileplanlamayaparkenbenbiradamzannedipbirinciTankşöförüolaraktayinetmiştik.Herşeydendahaöncedenhaberdardı.Karakterzaafıvarimişnebilirsiniz!),16-17.Tnk.Teğ.GüneyTanju,Tnk.Teğ.TuranUzun(Çokiyi,terbiyelisubaylar,yalnızpasifhareketetmişler.),18.Tnk.Teğ.HasanKıran,19.Tnk.Teğ.GünerKüçüksü,20.Tank.Üsteğ.ZekiYılmaz(Ogecevazifesinitamyapmıştır.),21.Sv.Teğ.İhsanSeçgül(Ogecekahramancavazifegörmüşidealistbirsb.),22.Sv.Üsteğ.ZekiCelep(Tamvazifeyapmıştır.),23-24.Tnk.Teğ.AycanÜnlü,PersonelTeğ.ErbilYücelten(Herikisideogecekahramancavazifeyapmışlar,idealistsb.lardır.Aynızamandaçokmütevazıinsanlardır.),25.Tank.Teğ.ErkanMersin(Ogecekahramancavazifeyapmıştır.),26.Üsteğ.İzzetŞener,27.Sv.Üsteğ.OsmanAğaoğlu(Vazifesiniyapmış,fakatsonrapasifkalmış.),28.Sv.Teğ.Mustafa
![Page 807: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/807.jpg)
Şakaroğlu(Vazifesiniyapmışidealistbirsb.),29.Tnk.Bnb.MustafaÜstünel(Yalancıbirsb.),30.Tnk.Üsteğ.TurhanErdemgil(İdealistbirsb.olaraktanıyordum.Mahkemedekiifadelerivegösterdiğibazıgayretleriiyikarşılamadım.),31.Tnk.ÜsteğSacitUluç(Çekingenbirsb.II.24.Tuğ.meydanagelenolaylarıhaberveripburayasanıklarıgetirenbirsubayolarakarkadaşlarıgöstermektedir.),32.Tank.Teğ.OrhanTuncer(Ogecetamvazifeyapmışçokkahraman,çokidealistbirsubay.Küçükolmasınarağmençokcesur.BunabenMercimekTeğmenisminitaktım,sempatikbirgenç.),33.Tnk.Üsteğ.FahriErgun(İdealistbirsubay,güvenilirbirinsan,heyecanlı.),34.Tnk.Üsteğ.UysalAltuğ(Ogecetamvazifeyapmış,idealist,güvenilir,cesurbirsb.dır,22Şubat’taAnkara’daTankTb.idi.Gayetsağlamdır.),35.P.Bnb.RıdvanMetal(İyibirinsandır,yalnızcezaevindeçokçekingenhaldegördüm.),36.Em.Hv.Alb.FethiIşıklıtepe(Çokyalancı,karaktersiz,yalancışahitgetirmeksuretiileyakasınıcezadankurtarmıştır.Avukatlarıileaynıkarakteritaşımaktadır.)
![Page 808: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/808.jpg)
Böylece36sanığınduruşmasıbitti.
10Ağ.963
Bugündündenkalmasanıklarınmüdafaalarınadevamedildi.P.Binb.RıdvanMetal’inikinciavukatıMuzafferBey’inyaptığımüdafaaçokiyinoktalaratemasetti.İdealistbiravukatolarakmüdafaayaptı.DiğeravukatTuranAyatailetabantabanazıtanagörüşleresahip.Demokrasianlayışıbenimgörüşlerimeçokuygun.Takdirettim.Aynızamandacesaretlebugünküağırşartlaraltındafikirleriniaçıkçasöyleyebildi.
BundansonraİzzetKözveNecatiSertözmüdafiiMustafaDelivelisözaldı.Başlangıçkonuşmasıçokgüzeldi.Cesaretlefikirleriniortayakoydu.Hükûmete,örfiidarekomutanına,savcıyavetüccarzihniyetiilehareketedenavukatlaraiyiceçattıvedersverdi.
Hv.Em.Bnb.İzzetKöz:İhtilâlöncesiveogecebütüngayretiilevazifesiniyapmıştır.05.30daEskişehirüssünden(4)adetF-100uçaklarınıgetirtmiş,genelkurmayvehavakuvvetleri
![Page 809: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/809.jpg)
karargâhınımakinelitüfekateşiveroketileateşaltınaaldırtmıştır.YalnızmahkemedekorkudanveyaHv.kuvvetlerikomutanınınyaptığıtehditlerdençekinerekveyageridekalanarkadaşlarınıelevermemekiçinherşeyiinkâretti.Çokyalancıbirşahısolaraktarihegeçecektir.Zararıkendisineveailesineolmuştur.Mahkemedeyaptığıkonuşmalarlaiyibiraktörrolündeidi.Birihtilâlciyeyakışmaz,ezilmelervebüzülmelergösterdi.Bencebuhareketleritasvipgörmez.
Em.P.Yzb.NihatSertöz:Ogecegücüyettiğikadarvazifesiniyapmıştır.Yalnızmahkemedekorktuğundançokyanlışyollarasaptı,yalancıbirinsandurumunadüşmüştü.Hakikatendeyalancıveseviyesidedüşükbirinsanmış,iyitanıyamamışım.
22Şubatsonrasıbazıarkadaşlarbenibirsahadaikazetmişlerdiamakıymetvermemiştim.Yanılmışımonlargörüşlerindehaklıimişler.
12Ağustos963
![Page 810: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/810.jpg)
BugünmahkemedeiçimizdesanıkolarakbulunanHarpOkulutalebeleriKemalÜlkütanak’ınsavunmasıilebaşladı.
Butalebeogecetamvazifesiniyapmış,cesur,mütevazı,idealistbirgençtir.HarekâtbittiktensonrayeniHarpOkuluK.Tuğg.BurhanErcantarafındançokfenahaldedövülmüş,üçgünyediğidayaktandolayıboynuveboğazışişerekyemekyiyememiş.İşteTürkgenerallerinincesaretveintikamcızihniyetleri.Bugeneralogecehiçbiryerdekabadayılıkedipgözükememiş,herişbittiktensonrayalancıpehlivangibiortayaçıkıpparsatoplayanlardanbiridir.Bununmükâfatınıdahemengörmüş,kavukkaparakH.Ok.K.olmuştur.HattaifadeleralınırkenP.Yzb.NihatÇonguroğlu’nudadöverekkulağınısağıretmiştir.İştetatlısukahramanları.Buhislehareketedenbirgeneralordudaneişeyararvenekadartutunabilir,nekadaryaşatılır?Kendisinieskidendetanırımmaalesef.TSKBteşkilatındanidi.Alb.SelçukAtakan’ınzoruilebizetesirederekPaşayaptırmıştık.MeğerSelçukAtakan’ın
![Page 811: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/811.jpg)
zamparalıkarkadaşıimiş.Buhususta2’inciO.Kur.Bşk.ikenveAfyonorduevindegeçenpespayehareketlerinideyakınşahitlerdendinledik.İştemilletingözbebeğiHarbiyeliler,KartalyuvasıHarpOkuluböyle[...]birgeneralinemrineterkedilmişvaziyette.
BundansonraHv.Bnb.CemalÖzdemir’inmüdafaasınıavukatıyaptı.BuBnb.ogecevazifesiniyapmakiçinçırpınmıştı.Kendinegöreyapmıştırda,fakatmahkemedeçokyalansöylemeksuretiyleşahsiyetsizbirdurumadüşmüştür.Budadiğerhavacılargibiaktörlükyapmıştır.Yalancışahitlergetirtmeksuretiylecezadankurtulmaçareleriaramıştır.KarakteritibariileçokzayıfbirHv.subayıimiş.HavacılardanEm.Bn.Hv.İzzetKöz,P.Yzb.NihatSertöz,Hv.Bnb.CemalÖzdemirmahkemeedilensanıklarınenyalancılarıolmalarıdolayısıyla,AvukatlarıDelivelibunlarısavunurkençokzordurumdakaldı.Yalancıbiravukatdurumunadüştü.
Hukukçulukçoknazikbirmeslek.İnsanlarıkarakterbakımındanbirinciderecedeyansıtıyor.
![Page 812: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/812.jpg)
Onuniçinavukatlarparakazanmakiçindeğil,haklıvekarakterliinsanlarındavalarınıalmalıvesavunmalıdır.Aksitakdirdemeslekhaysiyetidiyebirşeykalmıyor.
EğerHukukanlayışıbuiseyazıklarolsun.Bucemiyetin,bunazariyelerilekalkınmasınabenimkângöremiyorum.AvukatDeliveli’densonraBnb.CemalÖzdemir,yazılıolaraksavunmasınımahkemeheyetiningözününiçinebakabaka,yalanlarıdizedizeokudu.MahkemeazasıHv.Alb.LütfiBeyHv.Ordusunamensupmuvazzafbirbinbaşınınbudurumukarşısındautancındankulaklarınakadarkızarıyorveüzülüyordu.Bendebumuhteremyapılızatınyüzünemahcupolmamasıiçinmahsusbakmıyordum.BubinbaşıyalancışahitolarakHv.Kr.Alb.FikretSoyçekve12’inciÜs.K.birHv.Alb.dagetirmişti.AyrıcametresiolançirkinbirAmerikalı“Beatris”isimlibirisinidegetirmişti.Amerikalıkadınaçıkçayalansöylemişti.AhlaksızolanbirkadınınAmerikalıolmasıdabirmeziyetzatensayılmaz.BirTürksubayınınböylebirahlaksızAmerikalı’danşefaatdileneceğinihiçaklıma
![Page 813: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/813.jpg)
getiremezdim.AmaneyapalımkimaalesefbirHv.Bnb.bugibiküçültücühareketlerikavrayacakbirkarakteresahipdeğildi.Bunlarnasılcemiyetiçersindegezeceklerşaşıyorum,amayalnızbenimgibidüşünebilenlerşaşacak.Çünküburadaaşağıyukarıherkesbusahadayarışhalinde.
BundansonraEm.Kur.Alb.AsımMutludoğan’ınAv.LütfüBeymüdafaasınıyaptı.Bualbay22Şubat’taemekliolmuştu.Çokpasifbirinsandır.Bizlerehiçbirfaidesiolmamıştır.Savunmasındada22Şubatçılığınıntesadüfenolduğunusöylemiş,oetiketinibileinkâretmişti.Ondandolayıhiçbirvasfıvebizimleilişiğiyoktur.Şahsenhazırladığısavunmasınıdaokumadanverdi,kimbiliriçindenelervardı.BuâdetideAlb.YaşarBaşarançıkardı.Mahkemehuzurundaokuyacakyüzleriolmayanlarekseriböyleyapıyorlar.Çünküburadaneleröğrendik,nelergördük,neincetaktikçilervarmışmeğerseiçimizde.
BundansonraEm.Kur.Alb.EminArat’ınavukatıŞevketBulgu,EminBey’insayfalarca
![Page 814: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/814.jpg)
savunmasınıyaptı.Büyükbirfikiradamıolduğunu,Türkiye’deeşibulunmadığını,sayfalarcayazılardoldurmaksuretiyleöylebirmethettiki,öylegöklereçıkardıki,yerimizdeotururkenbenutandım.Çünkübugibiyerlerdeinsanlartevazuiçindeyüzmeli.EminBeyyükselmişolmadı.Benceküçültülmüşoldu.Benimtelakkim,ahlakgörüşümöyledir.Amaneyapalımkiburadahertürlümizansendahaevveldenavukatlarlaanlaşıphazırlanıyor.Sonrahiçbirşeydenhabersizmişgibihareketedilereketrafkandırılmayaçalışılmıştır.Herkesikör,âlemiaptalzannediyorlar.ÇünküEminBeyavukatınınyaptığımüdafaadansonraavukatınıhiçgörmediğinisöylüyor.AmaavukatısavunmasınıyaparkenEminBey’inşahsenokuyacağımüdafaasınıbilmemkaçıncısayfasınınkaçıncısayfasındabunukendisidahaiyibelirtecektirdiyebelirtiyor.Kimkimikandırmakistiyoranlayamadım.Bizidekarşılarınaalıpfikriyataşılamayaçalıştıklarıyeniteğmenlerdenbirizannediyorlar.Neyseavukatsavunmayıbitirdi,beraatiniistedi.
![Page 815: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/815.jpg)
Öğledensonraşahsisavunmasınıkendiokudu.Çokuzundu.Türktarihinietütileişebaşladı.SıraKemalizmdoktrinininhazırlanışınageldi.BunuhazırlayanyalnızkendisiileBnb.BahtiyarYaltavebiraralıkdaDz.Alb.GalipGültekin’isoktu.Vebizlerindebunlarınhazırladığıdoktrinikabulettiğimizisöyledi.Helebenidebunlarıniçindesöyledi.Benşukadarınısöylüyorum:Odoktrininnasılhazırlandığını,kimlerinemeğivehissesiolduğunuiyibilirimamaburayayazmaktanhicapduyarım.Yb.RıfkıErtemyapılançalışmalaraşahittir.BenhiçbirzamanKemalizm’ionuiddiaettiğişekildeondanveBahtiyarYalta’danöğrenmedim.Fakatneyapalımkibugünherşeyonlarınyaptığıinkârcıaçıklamalarlarevaçbuluyor.Ziyanıyok.Herşeyonlarınolsun.Banadoğruluğum,hakikatlerdenayrılmamamyeter.
İkincisi;ogeceradyodaokunananonsunyazılışşeklinitamamıileyalanolarakanlattı.Nefretettim.
Üçüncüsü;Dündardagrubuileyapılacakbirleşmegörüşmelerine22Şubatçılarnamına
![Page 816: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/816.jpg)
kendisi,BahtiyarYalta,MustafaOk,ikigünüstüsteresmitemsilciolarakbizimreyimizlegitmişlerdi.Amaneyazıkkionudayalansöyledi.Güyaçarşıpazaraçıkmış,tesadüfenonlarınyazıhanesineuğramış.Allahböyledünyaçapındakifikiradamlarınımethedenavukatlarıilenasılbuluşturuyor.
Dördüncüsü;İsteseydimhertürlüliderolurdum,benkimseninpeşindengitmedim,diyor.İnsanlarherşeyolmakisterleramalidersözleolunamaz,hareketle,cesaretle,korkusuz,yalansöylemeden,yılmadançalışmaklaolur.İstekbaşkadır,olmakbaşkadır.Heleliderlikherkesinzannettiğikadarkolaykazanılacakbirunvandeğildir.HeleEminBey’egörehiçdeğilmiş.Eğer21Mayıs963İhtilâliolmasaidiEminBey’ianlamayacaktık.İhtilâldenevvelkendineçokhürmetederdim.Çokbeğenirdim.Hattakendisiharekâtmuvaffakolsaidi“Bütünhaklarınıalacaksın,geçenAğustos’tangeçerliolarakGeneralolacaksın.HemenakabindeBaşvekilolacaksın”dediğimgünihtilâldenbirhaftaönceidi.Ogüngözleriparlamış,ağzıkulaklarına
![Page 817: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/817.jpg)
varmıştı.BuhususuDz.Alb.GalipGültekin’ededahaevveldensöylemiştim.“Sizlayıkgörüyorsanızpeki”demişti.Ogünlerbendeniyisiyoktu.Nehazintecellidir.Onlarpembeköşklerdeoturacaktı.Benvediğermertarkadaşlarım,FethiGürcan,Yb.RıfkıErtemgecegündüzemniyetlerinde,eskirütbelerimizle,kıtalarımızınbaşındabuzatlarınemniyetlerinihayatlarımızpahasınagenemahrumiyetiçindekoruyacaktık.BubaşvekillikkonusunuyazmayacaktımamamademkiE.Aratbugünkendiliğindenümitedilmeyenyalancıvemüfteridurumunadüştü.Artıkherşeyihaketti.
Şimdiyekadarihtirassahibiolduğunubilirdimamabukadaralçalarakmuhterisliğiniaçığasunacağınıümitetmemiştim.Şimdiyekadaryaptığıherşeyiyıktı.Artıksahteidealistlerdennefretediyorum.
Fikiradamına,doktriniyazdımdiyeövünen,Kemalistgeçinenbiradamayalancılıkvebana“anons”hakkındasöylediğisözlerleiftiraatmakhiçyakışmıyor.
![Page 818: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/818.jpg)
BengerçekAtatürkçüvehakikiKemalist’im.OnunanladığımanadaKemalist=Yalancılıkdiyeanlamıyorum.Takbihediyorum.Butipinsanlarbaşkalarınaverirlertalkımı,kendileriyutarlarsalkımıcinsinden.Amaartıkkendikendilerininkarakterimtihanlarınıvermişlerdir.Hayırlıolsun,inşallahileridearzuladıklarıliderlikgayesineyükselirler.
SıraP.Bnb.KemalKâhyaoğlu’nunsavunmasınageldi.AvukatıŞükrüHanağasıoğlusavunmasınıyaptı.Busanıkileihtilâlöncesibizzattemastaidim.Jandarmahizmetindeolarakvazifegörüyordu.J.SubayokulundakiveJ.Muh.Tk.’dakiteşkilatımızınhepsinibunabağlamıştım.İyibirinsanolaraktanımış,güvenmiştim.Ogeceiçinçokmühimvazifelervermiştim.Fakatyapamadı,yalancıbirsubayolarakmeydanaçıktı.Kendininyapacağıyazılımüdafaasınıdaokumadanverdi.
SıraP.Teğ.MetinAkpınar’ageldi.Busubaygecetamvazifesiniyapmışcesur,idealistbirsubaydır.Herbakımdangüvenilir.Hertürlüzorluğuogeceyenmiştir.Neyazıkkiberaber
![Page 819: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/819.jpg)
çalıştığıBl.K.P.Yzb.NüsretKarakaşadamçıkmamıştır.
Bugünmahkemedesırasıileşusanıklarınsavunmalarıyapıldı.AvukatlarıVecihiIşık’tı.
P.Yzb.NihatÇonguroğlu:Dahaöncedendetanırdım.BenimH.O.K.kumandanlığımzamanında8.B.L.K.idi.22Şubathadiselerindeemekliolmamıştı.OgeceHarbiye’yeçıkarkenilkdefaaşağıyadoğruinenHarbiyelilerinbaşındaki9.Bl.kumandanlıkediyordu.Radyoanonsudeğişinceyekadarvazifesiniyapmış,sonradaçekinerekHarbiyelileriterketmişti.
J.Teğ.AbdullahYılmaz:Ogecekendisinevazifeverilmediğihaldeinisiyatifilehareketetmişvetamvazifesiniyapmıştır.Sonderececesurhareketetmişidealistbirsubaydır.Kendisineçokgüvenilir.Serikararsahibidir.
Tank.Yzb.MehmetÖzmaden:Busubayiyibirinsandır,vatanperverdir.Yalnızşahsenyazdığısavunmasındabazıcümlelervekelimelerle
![Page 820: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/820.jpg)
kendiniküçülttü.
Tank.Yzb.FahrettinOdabaşı:Pasifvehadiselereaykırıkonuşanbirsubay.Yalanbeyandabulundu.
J.Teğ.OrhanŞahin:Eskidenberiçokiyitanırımveseverim.Cesur,atılgan,hersahadavazifeyapar,güvenilirbirsubaydır.Ogecededekendisinedüşeniyapmıştır,amaneyapsınkiyalnızbırakılmışlardır.
TankYzb.MustafaŞahan:Busubaykanununboşluklarındanistifadeetmesiniiyibilen,zekibirinsan.Yalancı,güvenilmez,hiçbirişeyaramazbirtiptir.Mahkemesafhasındakanaatimbudur.Suçluluktankurtulmuştur.
SonrasırasanıklardanSv.Teğ.TezcanÖzaltan,Sv.Yzb.MehmetGül,Sv.Teğ.MustafaKarazeybek,Sv.Üsteğ.YaşarKorkut’larınavukatlarımazeretbeyanederekbusanıklarınsavunmalarınıokumadanmahkemeyetevdietti.Herdörtsanıkdaogecevazifeleriniyapmışlardır.Yalnızencesurveazimlihareket
![Page 821: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/821.jpg)
edenTeğ.MustafaKarazeybekileSv.Üsteğ.YaşarKorkutolmuştur.Buikigençdeayrıayrıbirerdeğerdir.Herzamaniçingüvenilir,idealistinsanlardır.MehmetGülYzb.kalıbınınadamıdeğildir.
SıraP.Bnb.ElmasGençer’egeldi.MüdafiiNecatiIşıl.BuBnb.ogece229.P.A.No.amiridir.Tesadüfenbuharekâtasürüklenmiştir.Baskınauğramıştır.Safbirinsantipiolarakmahkemedejestlertakınmıştır.Savcıtarafındanberaatiistendiktensonraşımarmış,bazıheyecanlarakapılmış,usulsüzkonuşmalaryapmıştır.Şahsenyaptığımüdafaadadaadamakıllısaçmaladı.Riyakârbirsubaydurumunadüştü.
Sv.Teğ.MuhteremErolAydın:Yedeksubaylıktangeçmebirsubay,kültürseviyesinoksan,atsevgisidiyebirşeytutturmuşgidiyor.Garipbirtip,hayalci,güzelsanatadüşkün,yalancıbirsubay.[...]Yazılıifadesiniokumadanverdi.AvukatlarıVecihiIşıksavunmalarınıçokiyibirkonuşmailekapadı.
![Page 822: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/822.jpg)
Av.SaffetOlgaç:Bu22Şubatçılarınavukatıidi.Müdafaagünühernedensegelmedi.Sebebinianlayamadım.İhtilâldenevvelçokcelalliidi.Amahapishaneonumoralmanyıkmıştı.Tahliyeedilinceyekadarçokbuhranlıgünleryaşadı.İnsanlarsıratköprüsündebelliolurlar.Mahkemeyesavunmasınıyazılıgöndermişti.Benceiyibirnotalmadı.
Sv.Yzb.SabriSarıyer:Ogecevazifesiniyapmıştır.Fakatifadeleresnasındasarsılmıştır.AvukatıFehmiÖzçeliksavunmasındahukukîtahlilleriçokincebirsüzgeçleyapmış,bilgilibirhazırlıkamasonradanSabri’denöğrendimkiesassavunmayıhazırlayanAvukatS.Cindorukimiş.Takdirettim.
P.Yzb.NüsretKarakaş:OgeceYb.RıfkıErtemilealayagirip2.Bölüğü(kendiBl)alarakvazifesiniyapmaküzereRıfkıBey’inemrineuyarakihtilâlplanıgereğincehareketetmiştir.YalnızAliElverdi’ninyaptığıanonsilebölüğünübırakıpkaçmıştır.SabahakarşıdaalayınailtihakedipHarpOkulu’nunkuşatmaharekâtına229.P.A.yinebölüğüilekarşı
![Page 823: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/823.jpg)
kuvvetolarakkatılmıştır.Şahsimüdafaasınıyazılıolarakokumadanverdi.
Tank.Yzb.FevziBingöl:AvukatıAhmetÇoşkun.FevziBingölogecevazifesinitambircesaretle,inisiyatifilehareketetmiştir.Mertçeifadevermiş,çokiyi,güvenilir,idealistbirsubaydır.Herbakımdangüvenilebilir.Dürüstveiyikaraktersahibidir.Herzamaniçinitimadaşayandır.Arkadaşlarınıkurtarmakiçindeferagatleonlarakanatgermiştir.
Tank.Teğ.TevfikSarıkaya:Ogecevazifesiniyapmıştır.Zekidir,kanuniyollarınaçıklarındaniyiistifadeetmesinibiliyor.Şahsındanbahisetmesiniseviyor.Mahkemeninsongünlerindesarsıldı.Eskiitimatlılığınıkaybetti.Savunmasınıokudu,oradakanaatlerimdeyanılmadığımıanladım.ButeğmensongünlerdeEm.Kur.Alb.EminAratilehemşehriliksaikasıilearkadaşlıkediyordu.Çoktesiraltındakalmış.
Sv.Teğ.MehmetÇihangiroğlu:Ogeceimkândahilindeolanvazifesiniyapmış,güvenilirbirsubaydır.Yazılımüdafaasınıdamertçe
![Page 824: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/824.jpg)
hazırlamıştı,okudu.
Sv.Teğ.EnverApaydın:Ogecevazifesiniyapmıştı.Ekmüdafaasınıokumadanverdi.
J.Üsteğ.MehmetErengül:OgeceRıfkıErtemileberaberalayagirmiştir.İlkanlardavazifesiniyapmıştır.AnonsdeğişinceodadeğişmiştirbirçoksubaygibivesabahakarşıHarpOkulu’nataarruzdadavazifealmıştır.Mahkemedetutumuiyideğildi.
14Ağustos963
Bugün14’lerinyaniAlparslanTürkeş,RıfatBaykal,MuzafferÖzdağ’ınavukatlarıAtalayPeköz-M.AliAkyüztarafındansavunmalarıyapıldı.
Benimiçinmühimolanogeceyapacağımızihtilâlhareketiniihbarettiklerininasılgizleyeceklerivehangikalıbasokacaklarıidi.Bunazikmeseleincebirtaktiklegeçiştirilmekistendi.İhbaredildiğisaat20.00’deihtilâlinkiminyapacağıbildirilmemiştir,dendi.
![Page 825: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/825.jpg)
HalbukisorgulamadaveammeşahidiolarakdinlenenFuatUluçşahadetindebunuaçıkçabildirmişlerdi:“AYDEMİR”ismiihbarıniçindegeçmişti.Fakatmüdafaadakimsenindilibunavarmıyordu.AmaneyapsalarTürkeşvearkadaşlarımuhbirliktenvebulekedenhayatlarıboyuncaammenazarındakurtulamayacaklar.Bendeölünceyekadarogecebanakarşıyapılanbuarkadanhançerlemeyiunutamayacağım.
BenimindimdeSametKuşçu’dandadahasuçludurlar,amaneyapalım.Siyasîrekabet,kendilerininbirhareketyapmagüçlerindenmahrumoluşu,LiderlikihtirasıTürkeş’ioakşambuyolakadarsürüklemişti.
İkinciavukatlarıolanM.AliAkyüzdavadamüdafilerdenziyadesiyasîvepolitikbircephedensavunmayaptı.İ.İnönü’yüvehükûmeti,CHP’yihadiselerinoluşundansorumlututtuveiyinoktalaratemasederek21Mayıs963İhtilâli’ninbirzaruretneticesindemeydanageldiğinidilegetirdi.BundansonraTürkeşkendisavunmasınıeskiharflerleyazdığı
![Page 826: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/826.jpg)
kâğıttanbazıilaveleryaparakçokcılız,suçlulukpsikozualtındakalmışbirhisleokudu.
“22Şubatçılariletemastadeğiliz”dedi.HalbukiMustafaOk,BahtiyarYaltaileMuzafferÖzdağveRıfatBaykaldevamlısurettetemashalindeidiler,songünlerde.Alb.EminAratiletemasediyorlardı.İnsanlarkolaylıklahakikatlerdenayrılabiliyorlardı.Heleliderolarakgeçinenlerinbugibihususlardaçokhassasolmalarıgerekir.Herkesinkihoşgörülüyoramabugibişahıslarayakışmıyor.
RıfatBaykal:Yazılısavunmasınıokudu.Bazıyerlerindesamimideğildi.Bilhassasilahlıkuvvetleriçindeçokgenişçaptaçalışmagayretiiçindeidi.Fakatümitettiğinibulamamıştı.Herdefasındabizimtaraftarlarımızaelatmakistemişisedemuvaffakolamamıştı.Aynızamandada22Şubatçılarınhakikigüçlerinihiçbirzamantahminedipkıymetlendirememişti.
BuşahısTürkeş’inbirnumaralımüdafiiveözelkalemmüdürlüğürolündedir.Silahlıkuvvetleriçindeençokfaaliyetgösterenveyaçalışanbir
![Page 827: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/827.jpg)
kimsedir.Şimdibuhususlarısaklıyorhernedense.
MuzafferÖzdağ:Yazılısavunmasınıokudu,gayetgüzel,heyecanlıveobjektifbirgörüşlehazırlanmıştı.Aşağıyukarı14’lereaitkısımlarhariçsavunduğumuzfikirleri,görüşünegöretakviyeediyordu.Türkeş’tendahaiyibirgörüşileTürkiye’ninanadavasınıbelirtti.Tahlilleriiyiidi.Türkeş’inkonuşmasıbununyanındasönükkaldı.
FazılAkkoyunlu:Müdafaasınıavukatsızşahsen,irticalenkonuşarakyaptı,oldukçaiyikonuştu.Ensonundadaverdiğibirmisaldesürçülisanyaparakmahkemeheyetidahilhepimizigüldürdü.
14’lerbudavadasiyasîhazırlıklarıiçinepeyyatırımlaryaptılar.İstikbaleaitpuantoplamayaçalıştılar.Suçsuzyerearamızdayattılaramaepeyşeylerdendepropagandalarınıyapmakiçingeceligündüzlüçalıştılar.
BunlardansonraAv.ÜmitLaçin,Kur.Alb.
![Page 828: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/828.jpg)
SelçukAtakan,Dz.Teğ.CengizKınay,Dz.Yzb.YaşarSonakın,Dz.Teğ.ArifveDz.Teğ.FeridunÖzbay’ınmüdafaalarınıekspreshızıileyaptı,benhiçbirşeyanlayamadım.BunlarıniçindezatengözdolduranDz.Teğ.CengizKınayveDz.Teğ.FeridunÖzbayvar.(Busubaycesuridealistbirgenç,ateşliheyecanlı.Yalnızmahkemedebazısanıklarıntesirialtındakalarakufakbazıhatalaryaptıisedeçokgüvenilirbirsubaydır.)
15Ağustos963
BugünmahkemedesavunmasırasıKur.Bnb.SabahattinAltınok’taidi.
HarpOkulu’ndakiogecekihadiselerincereyantarzınıiyicekıymetlendirmişti.Bazıhadiseleriyalanolarakbeyanetmiştir.OkulailkçıkanlardanBnb.BahtiyarYalta,S.Altınok’lasınıfarkadaşıdır.Verdiğiilktalimatagörehareketetmiştir.Çünkükendisişaşırmışvaziyettedir.Birincisınıfıiçerdemuntazamantopladığınıifadeediyor.Hadiseşöyleolmuştur:İkincisınıfokuldışınaçıktıktansonra
![Page 829: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/829.jpg)
muntazamanaşağıyadoğruaktıklarınıgörenBahtiyarYalta,birincisınıfbuişlerdeacemidir,tecrübeleriolmadığıiçin“Sabahattinsenbunlarıiçbahçedetopla,intizamasok”demiştir.Odaonuyapmıştır.
BenokulaçıktığımdaisebirincisınıfıdaNizamiyedışındakarmakarışıkbirvaziyettegördüm.OdaA.Nö.AmirisıfatıileokulNö.Amirininyanındaidi.SorumlunöbetçiheyetizatenTop.Yb.BehzatTanır,Kur.Bnb.S.Altınok,P.Yzb.NihatŞendoğan,Üsteğ.HadiKantarcıvardı.Bunlarakarşıhiçbircebirkullanmadanrahatçatabancalarıbelindeokuliçindedolaşıyorlardı.NezamankiYb.AliElverdi’ninanonsunuduydular,bilhassaS.Altınok’unayılmışkendinegelmişbirkurmayzekâsıilevaziyetinbizimaleyhimizedöndüğünüsezdiğizamanbazıaleyhtetedbirlerinifarkettim.Benitalebelersıksıkhaberdarediyorlardı.Saat5.30’dailkuçaklargelmişti.Bnb.S.Altınokgelerekharekâtıdurdurmamıteklifetti.MeğerkendilerinihapisettiğimodadandatelefonileII.Bşk.MemduhTağmaçile
![Page 830: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/830.jpg)
görüşmüş,benimtevkifimiçinemiralmış.Fakatyaptığıbütüntertipleriboşaçıkarmıştım.Yaptığıbuhareketleribilmiyorumzannediyordu.Saat05.30’dakarşımagelmişnasihatçiolaraktekliflerdebulunuyordu.OnuniçinkızıpP.Yzb.NihatŞendoğanilebirliktetevkifetmiştim.İşiştengeçtiktensonrarenkdeğiştirentiplerolmuşlardı.Hadiseböyleolmuştur.
FakatmahkemesafhasındabirKur.Bnb.rütbesiveetiketineyakışmayacakşekildehareketetti.Mikrofonbaşındaağlayarakherkonuşmasındabazıyalanlariletezadadüşmüştür.Herkestenyardımveyalvarmalarlatipikbirkurmaysubayrolüoynamıştır.Karakteriçokzayıfbirsubayolduğunuispatetmiştir.Kendisiataşemiliterintihanınıkazanmış,İsrail’egidecekmiş,tamlayıktır.Çünkü“Yahudi’yesormuşlar:“Yaşasındiyorlarmış,netarafyaşasın?”“Netarafkazanırsa,otarafyaşasın”demiş.İştebuKur.Bnb.tambusözünkarşılığınıyapanbirinsandır.AllahbugibiKur.Sb.lardanorduyukurtarsın.
S.Yzb.NihatŞendoğan:Av.KayaPerker.Ogecebidayettebizimlebirliktehareketetmiş,
![Page 831: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/831.jpg)
anonsdeğişincevesabahakarşıyöndeğiştirmiştir.Balıksırtıhareketedenbirsubaydır.İtimatedilmez.
P.Üsteğ.HadiKantarcıoğlu:Av.CevdetÖzoğlu.
Busubaypasifveürkekbirkişidirogecezararıolmamıştır.Savunmasındayalanbeyanlarlakendisiniisimsizkahramanlararasınasokmuştur.
Pers.Bnb.ÖmerTekebaş:FethiGürcan’ıneniştesidir.
Ogecevazifesinitamyapmıştır.Cesur,karakterli,zekibirşahsiyettir.Yazılısavunmasınıdaçokgüzelhazırlamıştı.
TankTeğ.AgahErgun:Av.YaşarKayaErgun.Merkz.K.OrhanÇokdeğer’emukavemetetmedenteslimolanteğmenlerdenbiridir.
Tank.Ast.Sb.ŞükrüAral:Ogecevazifesiniyapmıştır.Mütevazıbirastsubay,terbiyeli,
![Page 832: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/832.jpg)
birçoksubaydançoküstünhareketedenbirşahıs.Güvenilirbirinsan.
J.Teğ.SeferSayımlı:Ogecevazifesiniyapmıştır.Sessiz,mütevazıbirtip.Müdafaasınıokumadanverdi.
EmekliGeneralOrhanTürkkan:AvukatFahriKocaoğlu,kuvvetlibiravukat.OgeceihtilâlhaberinidahaöncedenkardeşiEm.GeneralSelimTürkkan’danöğrendiğikanaatindeyim.Yalnızbugeneralçokkorkak,hakikatlerisaklayanvemenfaathissiilebirmevkikoparmakgayretiileogecehareketetmiştir.Zayıfkarakterlibirinsan.Neyazıkkiiyibiraileninikioğlutabantabanazıtyaradılıştalar.Hiçbirişeyaramaz,birdeİstanbulEMİNSUDerneği’ninbaşkanıolmuş.Birvazifeyapacakdurumuyoktur.
16Ağustos963
Em.GeneralSelimTürkkan:Şahsîmüdafaasınıyaptı.Ogeceinanarakvazifesiniyapmıştır.Mert,cesur,güvenilirbirinsandır.Çok
![Page 833: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/833.jpg)
ketumdur.OrhanPş.’nıntamaksidir.
Teğ.MustafaKarazeybek:Savunmasınıkendisiyaptı,iyikonuştu,yaman,cesur,güvenilirbirsubaydır.
Tnk.Yzb.RecepUslu:Çokgüvenilirçokcesur,mertveherkestarafındansevilen,arkadaşcanlısı,liderlikvasfınahaizolanbirsubaydır,ketumdur.Fedakârdır.Ogecetamvazifesiniyapmıştır.
E.Kur.Alb.CevatKırcaveE.Kur.Alb.OsmanDeniz:AvukatlarıTekinGündüzak.Müdafaalarıtamamıileyalanaisnatediyordu.Onuiçinyazacakbirşeybulamadım.Yalnızşuhusususöyleyeceğim:“Allahinsanıyaşadığımüddetçehertürlüşeydenmahrumetsin,hattasıhhatdahil,yalnızahlaktanmahrumetmesin.”Bugörülenihtilâldavasındaherkeshissesinialsın.
AvukatlarındansonraCevatKırca5sayfalıkyazılısavunmasınıokudu.Çokgüzelhazırlanmış,amaavukatınınkonuşmasıilebağdaşmıyor.Samimibirharekettarzıdeğildi.
![Page 834: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/834.jpg)
OsmanDenizyazılısavunmasınıokudu.Güzelveedebiyatlakarışıkbazıhakikatlerdilegetirilmişti.Amasözilehareketuymuyor.
Buikiarkadaşınyaptığıtaktikşudur:Müdafaalarındahertürlüsuçlamaları,yalanlarıavukatlarınabırakmışlarsöylemeleriiçin,kendiokuduklarısavunmalardadatertemizidealistlerolarakçıkmakistemişlerdir.
Böyleincekurmayoyunlarınıartıkkimseyutmuyor.Modasıgeçmişşeylerbunlar,herkesmahkemedehükmünüvermiştir.
Tnk.Bnb.AhmetGücal:Av.MünirErgünsu:BuavukatHarpOkulu’ndavazifeyebaşladığımzamanokuldaekgörevlehocalıkyapanbirşahısmış.Böylefuzuliparaalanhocalarınvazifesinesonverilmişti.Yaptığıbütünteşebbüslertekrarokuldadersalmakiçinhepönlenmiştir.Bucihettenmuğberdir.Kendisibutesiraltındakalarakküçükhesaplarpeşindedir.Müdafaasındaçokyakışıksızkelimelerkullanmıştır.KoskocaBnb.için“aldatıldı,kandırıldı”gibi.HalbukiAhmetGücalbuişe
![Page 835: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/835.jpg)
bilerekve22Şubatçılaraihtilâlitertiplediğimtamamıilevakıfolarakkatılmış.İlkanonstadabenimimzamıbütünII’inciZh.Tugaydanogeceharekâtakatılanlarduymuşlardı.Fakatnevarkişimdibazılarımahkemedebunlarıinkârediyorlar.Bn.AhmetGücalilksorgulamasındaerkekçehareketetmişti.Mahkemeilerledikçedeğişti.İhtilâlgecesiyapmışolduğucesurcavazifesinisavunmasınıbukadarkötüyapmakla,hatta“aldatıldım”demeklesıfıraindirmiştir.
Bnb.AhmetÖcalkendisi7sayfalıkmüdafaasınıokumadanmahkemeheyetineverdi.
Tank.Üsteğ.GündoğanDoğançay:Avukatıolmadığıiçinsavunmasındabirönsözilebaşlayarakyazılıolarakokumadanverdi.Ogecevazifesiniyapmıştır.
P.Bnb.ŞinasiÇamçeken:Bunu22Şubatçıolaraktanırdım.Herzamandagelipbanauğrarbilgilergetirirdi.AhmetGücal’ınçokiyiarkadaşıidi.RıdvanMetalilebirlikteçalışırdı.Hâlânetarafahizmetettiğinibirtürlüanlayamadım.Şimdi22Şubatçılığınıdainkâr
![Page 836: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/836.jpg)
etti.14’çülerdenOrhanErkanlı’yabağlıgaliba.
P.Bnb.MacitÖtügen:Buradatanıdım.P.atışokulundaTeğmenlerbunabağlıidiler.Karakterisağlam,bağlıbirinsanabenziyor.
Top.Bnb.NecmiÇetiner:Savunmasınıkısaolarakyaptı.Çokgüvenilir,cesur,fedakârbirsubaydır.Arkadaşcanlısıdır.
Sv.Teğ.ErhanDağıstanlı:Çokmütevazı,vazifesever,sessiz,cesur,idealistbirsb.Ogecevazifesiniyapmıştı.
PilotYzb.ŞerefAltuğ:Eskibir22Şubatçı’dır.Çokgüvenirdim.Henüzitimadımkaybolmuşdeğil.
Tank.Teğ.CemilÜstündağ:Ogeceevindenhiççıkmamışolduğuhaldehaksızyere32günmevkufkaldı.Yalnızinandığıbirdavauğrunda.Yılmadangidecek,cesaretimedeniyetsahibibirsubayabenziyor.Savunmasınıkendisiyaptı.Savcıyaepeyçattı.Hattaşöylebirkelimekullandı:“Ogeceöldükral,yaşasınKral”
![Page 837: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/837.jpg)
diyenlerinedenburayagetirmedidebenimgibihiçsuçsuzolanlarıburadademirparmaklıklararkasında32günbekletti,dedi.Bunuunutmayacağınıdabildirdi.İştebutarihimahkeme151sanığınmüdafaasınıbitirmeleriilesonaermişoldu.
Hâkimbirkonuşmayaparakmahkemeusulünegörehersanıktansonsözünüsöylemeleriniistedi.Buseferdesanıklarınennihayetindenbaşladı.15DK.içindehemenhemenyarısısonsözlerinisöylediler.BunlardanyalnızikiHarbiyeli,ÖnderAydınlıveNezihiFıratHarbiyelialarakhissiyatlarınınsöylediler.Celsekapandı.
Ben,CevatKırcaveOsmanDeniz’inavukatlarınınyapmışolduklarısavunmalarındandolayıçoküzgündüm.Çokyalansöyleyerekbanadabazısuçlaryüklemişlerdi.Salondadinleyicilerarasındaeşim,kızımveoğlumdavardı.Onlardaüzüldüler.Çünküherikisiilegeçenhadisevekonuşmalarıekseriya(evimyapılışıitibariileküçüktü)kızımveeşimgörüşmelerimecburendinlerdi.Onlardanda
![Page 838: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/838.jpg)
utanmadılar.
17Ağustos963
Bugüntarihimahkemeninsongünüidi.Sonsözlersöylenecek,artıkkararakalacaktı.Mahkemesüresizoturumlarla(49)gündevametti.
Celseaçıldığızamansonsözlerinsöylenmesinedevamedildi.Mahkemedeağırbirkararavardı.Hemenhemenmahkemeheyetidedahilherkestebirüzgünlükhalivardı.Sırailesanıklarasözverildi.Çabukçabukgeçiyordu.YalnızFazılAkkoyunluistekliçokvecizbirkonuşmayaptı.DerkenarkadansırayineHarbiyeli’yegeldi.Ogecebenimmuhafızlığımıyapmış,gelipbenievdenalmışolanErolEgeiçlibirkonuşmayaptı.Herkesingözüsulanmıştı.MahkemeheyetindenHv.Alb.LütfiBey,çokhislibirinsan,ağlamayabaşladı.Buhalmahkemedeherkesetesiretti.MahkemebaşkanıGeneralFevziBasmacı’nındagözleriyaşlıidi.Sıradevametti.M.Pakobadaiyikonuştu.Yb.RıfkıErtemveFethiGürcandabunları
![Page 839: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/839.jpg)
tamamladı.Zatendiğersanıklardabuhusustapekkararlıdeğildiler.Ensonsözüdebensöyledim.Yalnızbenkonuşmamıbaşkatürlüyapacaktım,amagecegelipYb.RıfkıErtem,Bnb.F.Gürcan,ErolDinçerricaettiler,çokağırolacakdediler.Bendetavsiyelerinituttum.Konuşmamıdeğiştirdim.Böyledahaiyioldu.Mahkemeyiizleyenleringözyaşlarıilecelsekapandı.5Eylül933,saat14.00’tekararlartevhimedilmeküzeretatiledildi.Artıkişkararakaldı.Mukadderatbakalımnegösterecek.
HarpOkulutalebelerindenErolEge’ninsonsözkonuşması:
Yıl1876,vatanperverlermeşrutiyetistiyorlar.Bunukimyapar,Harbiyeyapar.GelHarbiye.Senelergeçti.İstibdatbaşgösterdi.Bunakimmaniolacak,yinegelHarbiye.Yıl1960.Milletbağırıyor:MenderesDiktatörolacak,yurttakardeşkavgasıbaşlayacak,bunakimmaniolabilir,Harbiye.GelbakalımHarbiye.
Yıl1963GeceHarbiyelileruykudanuyandırılır.Vataneldengidiyor,denir.Aynıağabeylerive
![Page 840: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/840.jpg)
dedelerigibitertemizhislerlevazifeyekoşar.Oluryabirkeredemuvaffakolamaz,buseferdegelmahkemeyebakalımHarbiye.Takdiryüksekmahkemeheyetinevetariheaittir.
Em.PersonelYb.MustafaPakoba’nınmahkemedesonsözkonuşması:
Muhteremmahkemeheyetiveiddiamakamı
1.Benbudavayainandım.Buinançneticesindebuharekâtakatıldım.
2.Kararyüksekmahkemeninadilvicdanlarındadır.
3.Başkabirdiyeceğimyoktur.
Hürmetlerimle.
Em.P.Yb.RıfkıErtem’insonsözkonuşması:
MuhteremMahkemeHeyeti:Ben;şahsivemaddihiçbirşeybeklemeden,sırfmemleketimingeleceğinehizmetetmekgayesiyle,şerefle
![Page 841: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/841.jpg)
mücadeleederekhuzurunuzaçıkaninsanlardanbiriyim.Mikrofonönündehacilvegülünçdurumadüşmedenbildiklerimiveyaptıklarımıtereddütetmedenveçekinmedensöyledim.Yalansöylemeyidüşünmediğimgibitenezzüldeetmedim.Ancakmüdafaalarsırasındabazıavukatlar,(kibunlararasındahocageçinenlervehattabudavayıaldıklarındanüzüntüsünübeyanedenlervardı.)şahsımhakkında;yalansöylüyor,kendisinikurtarmakiçinböylekonuşuyorvemübayanetedüşüyorşeklindekonuşmalarlabeniküçükdüşürmekistiyorlar,amaaldanıyorlar.
Avukatlık,müvekkilinikurtarmakvealdığıücretihaketmekiçinyalansöyleyerekvesuçubaşkasınayüklemekisebununiçinhukuktanmezunolmayalüzumyokturkanaatindeyim.Buzatlarınbanaatıfvetahmiletmeyeçalıştıklarısözlerişiddetvenefretleredvekendilerineiadeederim.
Benavukatlığıçokşereflibirmeslektelakkiediyordum.Bununiçindiğerlerinibütünsamimiyetimletenzihederim.
![Page 842: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/842.jpg)
İnananyalansöylemezveasladariyaveyalanatenezzületmez.
MemleketinisevenherinsangibibendeATATÜRKçüyümveATATÜRKilkelerinetamameninandığımdanmücadeleettimveedeceğim.
Butarihivebüyükmahkemehuzurundaherkeskarakterininimtihanınıvermiştir.
Yüksekmahkemenizinhakkımdatakdirbuyuracağıcezanınşeklineolursaolsun,bunuşereflekarşılayacağımvehiçbirşeybırakamayacağım.Çocuklarımadayegânemirasımınbuolacağınıarzeder,hürmetlerimisunarım.
RıfkıErtem’inbusonsözkonuşmaları,bazısanıklarıveavukatlarımemnunetmemiştir.Çünkühakikatleracıdır.Herkeskendisinedüşenhissesinialmıştır.Belkibundansonraakıllanırlar,inşallah.
BundansonraEm.Bnb.FethiGürcaniçlibir
![Page 843: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/843.jpg)
konuşmayaptı.Çokmüteessiroldum.Vebanadokundu.Ondansonrasırabanageldiğiiçinkendimiserbesttutabilmekiçinçokmukavemetettim.
Em.Sv.Bnb.FethiGürcan’ınsonsözkonuşması:
SayınMahkemeHeyeti:
Bizibüyükbirsabırvetahammülledinleyerekdavamızıasilmilletimizevedünyayaduyurtmakimkânınıverdiğiniziçinhepinizeminnettarım.
MilletiminbekasınınverefahınınATATÜRKilkelerinebağlılıklasağlanacağınainanıyorum.Buinancımıntahakkukuiçinmücadeleverdim.
Buuğurda27Mayıs960’tasıhhatimi,22Şubat962’deçoksevdiğimmesleğimiveüniformamıkaybettim.21Mayıs963’tenberideelimdekelepçe,demirparmaklıklararkasındayuvamdanveyavrularımdanayrıyım.
Azizmilletimecanımdanverecekbaşkabir
![Page 844: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/844.jpg)
şeyimkalmadı.Onudavermeyesevesevehazırım,yeterkivatanvemilletsağolsun.
Hepsionlarafedaolsun.
Saygılarımla.
İştegörüldüğügibiiçtengelereksöylenmişşusamimisözler,hersahadavazifeleriniyapanlarınağzındandökülüyor.Vehiçkimseyadırgamıyor.ÇünküFethiGürcandaherzaman,heryerde,ilktanıdığımgündenberikarakterinihiçdeğiştirmeden,mertçehareketetmiş,gözükaradenecekkadarçokcesurveidealistbirsubaydır.Odadaimahareketlerinisözlerineuydurmuştur.Banabağlılığıtamdır.Allahmemleketebağışlasın.
![Page 845: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/845.jpg)
SonsözMahkemede“Sonsöz”olarakilköncehazırladığımmetin,songecearkadaşlarımınarzusuiledeğiştiripihtisaredipsöylediğimbusözlerarkasayfadadır.TarihiMahkemeHeyeti:
1.Yüksekmahkemehuzurunda2Ağ963günüşahsenyaptığımmüdafaamınsonundaölümütercihettiğimibildirmiş,bunundakısacasebepleriniarzetmiştim.Bendensonramüdafaalarınıyapanbazısanıkveavukatlarınıdinlediktensonrabuarzumdanekadarisabetliolduğumubirkeredahaaçıkçaanladım.
2.Müdafaalaresnasındabazısanıkveavukatlarbanakarşı“İnkârcı,enşerircebirvasıtasıkullanan,yalanbeyanattabulunan,iftiraetti”gibisözleriinsafsızcakullandılar.Avukatvesanıklarınbusözlerinetenezzüledipcevapvermeyeceğim.
Ahlaktelakkilerininherkesegöredeğişmişolduğunumahkemesafhasındadahaiyianlamış
![Page 846: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/846.jpg)
oldum.Mahkemehuzurundakonuşansanıkveavukatlarenbüyükkarakterimtihanınıvermişlerdir.Mahkemelerdencezaalmakveyaalmamakbugibiihtilâldavalarındabencebirmeseleteşkiletmez.Esasolaninsanlarıcemiyetlermahkûmedersekurtuluşçaresiyoktur.
3.İnandığımbirdavauğrundabilerek,içtengelenbirinanışlamücadeleettim.Şimdicezamıseveseveçekeceğim.Çünkümüstahakım.Beraberyolaçıktığımkadroyuiyiseçememişim.Hayattadaimahareketlerimisözlerimeuyduranbirinsanım.Aksiniyapansahteidealistlerdendeartıkkurtuldum.
4.20Mayıs963gününekadarüstseviyedebenimlebirliktegeceligündüzlüçalışanarkadaşlarımahitapediyorum.İhtilâlkararınıbenverdim.Banainananlarilebirlikteyaptık.Bununşerefidetarihtebizlereaitolacağıgibicezasıdaşimdibizlereaitolacaktır.Hiçüzülmesinler.Mahkemeneticesindeverilecekkararlarbirkısmımızınkemiklerimezarlardaçürürken,birkısmımızınvücutlarıdemir
![Page 847: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/847.jpg)
parmaklıklararkasındaerirken,onlarıdavicdanlarıilebaşbaşabırakıyorum.
5.Mahkemeheyetindendesonarzum;kararlarınbiranönceverilerekTürkiye’deyaşamamızdanhâlâüzüntüduyanbazışahıslarıhuzurakavuşturmasıdır.Hürmetlerimle.
17Ağ.963CumartesigünüTarihi1No’luÖrfiİdareMahkemesi’nde“SONSÖZ”olarakyaptığımkonuşmanınaynıdır:
YüksekMahkemeHeyeti:İnandığımbirdavauğrundabilerekmücadeleettim.Hayattadaimahareketlerimisözlerimeuyduranbirinsanım.İhtilâlkararınıbenverdim.Banainananlarlabirlikteyaptık.Tarihhuzurundahertürlüsorumluluğudabizlereaitolacaktır.Mahkemedencezaalmakveyaalmamak,böylebirihtilâldavasındabencemeseleteşkiletmez.Esasolaninsanlarıcemiyetlermahkûmedersekurtuluşçaresiyoktur.
Yüksekmahkemeheyeti!VereceğinizkararileTürkiye’ninistikbaliniçizeceksiniz.Bukadar
![Page 848: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/848.jpg)
büyüktarihîbirsorumluluktaşıyanheyetinizinadilbirkararvereceğineinanıyor,huzurunuzdanhürmetleayrılıyorum.
![Page 849: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/849.jpg)
OğlumunTevkifindekiKomedi18Ağustos963
BugünPazar.Hapishanedecezalılarınaileleritarafındanziyaretgünü.Herkesiparmaklıklargerisinde10-15dakikagörüştürmeyemüsaadeediyorlar.ŞadanveTülinbenigörmeyegelmişlerdi.OğlumMetin’idebekliyordum,fakatyoktu.Annesideçoksinirli,üzgünbirhaldeidi.Şimdiyekadarhiçböyleziyaretleregelmemişti.Sebebinisorduğumda,sabahakarşı04.00’teMetin’inpolislertarafındantevkifedilerekÇankayaEmniyetAmirliği’negötürüldüğünüsöyledi.Sebepşuimiş“Senbabanınmahkemedeyaptığısavunmasınıçoğaltıpdağıtıyormuşsun”demişler,eviaramışlar,fakatbirşeybulamamışlar.Müdafaamdanbirsuretgöndermiştim,onudaalmışlar.EvdedeKudretBeyileProf.PerihanÇambel’indaktilolarıvarmış,onlarlabirlikteMetin’igötürmüşler.Üzüntübundanileri
![Page 850: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/850.jpg)
geliyormuş.Haklıtabiî,yalnızolayınoluşşeklidegarip.Bizimoturduğumuzevaltkatbahçeiçinde.GeceMerkezK.Kum.Alb.OrhanÇokdeğerevinpenceresialtınayatıpdinlemiş,evdendaktilosesigeliyormuş.HemengidipÖrfiidareyeihbaretmiş.Oradanaramaemriçıkartarakpolislerdeevesabahakarşıbaskınyapmışlar.Askerliğinbukadardüşeceğinihiçümitetmemiştim.AmaböyleaşağılıkinsanlarKur.Subayolupda,heleAnkaragibibiryerdeMerkezK.olursa[...]olacağıbudur.Subaylıkiçinçokacıdır.Evlerihırsızgibidinlemek.Hangidevirdeyaşıyoruz.“SultanHamit”devrinigeçti.Babasıidamhükmüileyargılanan19yaşındakioğlumarevamı,oaileyiikincibirüzüntüyesokmak,hemdesuçteşkiletmeyenbirmeseledenrevamı?Hangiinsanlıkdeğeriilebağdaşabilir.İştebizlerintikamalabilmekiçinbukadarküçüldük.Butipsubaylarlaordubakalımnekadarayaktadurabilecek.Bualbayınbenimoğlumakarşıyaptığıikincihadisedir.Geçensenedeİnönü’yeverdiğimsertbeyanattanbenitevkifettirtmiş,sivilhapishanedeyatıyordum.Oğlum[...]beni
![Page 851: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/851.jpg)
hapishaneyeresmielbisesiilegörmeyegelmişveHarbiyelileringönderdiğibirkaranfilbuketininüzerinde“Oğullarınız”yazıyordu,banacezaevinegetirdidiyehemenevegeliptevkifedipmerkezegötürmüş,ifadesinialmıştı.Ozamanaskerdi.Şimdioğlum[...]sivilbirşahıstı.Amageneörfiidaredenfaydalanarakbuişleregirişmişti.Şimdiherhaldesırakarımdavekızımda,intikamcılarancakzevkleriniAydemirailesinehuzursuzlukvermekletatminedecekler.İbretvericibirmanzara.
Buhadisedeolacakşeynedir?Çocuğaemniyetteeziyetedenleryanidövenler(çünkümahkemedebazıammeşahidiolarakdinlenensivillerdentam16günüstüstedövülenşahitlergördük.)BurasıaçıkrejimciİsmetPş.Türkiyesi,herşeybeklenir.İkincisiemniyetbelkihaksızlıkkarşısındainsaflıdır.Çünküşimdiyekadarailecepolislerden,emniyetteşkilatındanhiçzarargörmedik.Yalnız3no.örfiidaremahkemesinehavaleetmişlerdir.Artıkoradabelkideörfiidarebitinceyekadaryatırırlarveyahutdadelilkifayetsizliğindenserbestbırakırlar.Bu3şey
![Page 852: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/852.jpg)
olur.Birdeolurolmazsuçlardayüklerler,beyannamedağıttın,tehditmektuplarıyazdıngibi.Herşeyibeklemeklazım.(Tabiyatiyleherşeyekatlanacağız.Yalnızşuvar,bugidişTürkiye’yinereyegötürür?“Sosyalintikamlıkandavasıgüdenihtilâle.”Artıkhertürlühaksızlıklarkarşısındayapılacakbaşkaçarekalmayıncabütünbumeselelerbirikirvegününbirindecemiyetbuhislerleçatlarsaozamanbaştakibuizansızefendilerinhalineoluracaba?Bugidiştedevamederlerseogünlerdeyakındır.Buhusustafazlabirşeyyazmayacağım.İstikbaldekimhaklıkimhaksızçıkacağıgörülecek.)
Sırasıgelmişikendehapishanedebuaileziyaretlerihakkındabirkaçsatıryazayım.Hapishaneyegirdiktentam14güngeçinceailemizlegörüşmekiçinmüsaadeettiler.10dakikagörüştük.Kardeş,eş,çocuk,ana,babadahildi.Sonrakardeşlerlegörüşmeyiyasakettiler.BiraralıkörfiidareK.CemalTuralileCezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldaranlaştı.“İkisideçoksadistinsanlar.”Ailelerle
![Page 853: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/853.jpg)
görüşmeleryasakedildi.Tambiraygörüşemedik,hattaailelerimizmahkemeyedinleyiciolarakdagelemedi.Bununüzerineavukatlarımdevletşurasınabukanunsuzhareketleriönlemekiçin“Tehiriicra”kararıalmaküzeremüracaatettiler,tamaldılar,CemalTural’ıdevletşurasıbilgisinemüracaatedilmeküzereçağırınca,derhaldahaöncedenailelerlegörüşmeyemüsaadeetti.Çünküyaptığıkanunsuzhareketlerinilerdebaşınadertaçacağınıyenianlamıştı.[...]Buseferdeailelerimizingetirdikleriyiyecekleribizlerevermeyiyasakettiler.
OğlumMetin’intevkifedildiğigündenberiyaptığımteşebbüslerdenbirneticealıpdadurumunuöğrenemedim.Yalnız19Ağ.963günüörfiidarenintekrarikiayuzatılmasıiçinHükûmetTeklifiBMM’degörüşülürkenserttartışmalarolduğu,aleyhtekonuşanmilletvekillerininuzatmakararıiçingetirilentekliftegerekçeolmadığınıbelirtmeleriüzerinemüşkülvaziyettekalanBaşvekilkalkıpsözaldı,sebepolarak“TalâtAydemir’insavunması
![Page 854: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/854.jpg)
çoğaltılarakdağıtılıyor”dedi.BukelimeyiduyuncaMetin’inserbestbırakılmayacağınazatenkanaatgetirmiştim.MilliSavunmaBakanıda“21Mayısçılarıniçerdebulunanlardançokdışarıdakuvvetlerivar.OnlarıkurtarmakiçinİstanbulveAnkara’dahareketegeçmişler,gençleriteşkilatlandırıyorlar”dedi.Bunlargösteriyordukihükûmetiyiceâcizdurumdadır.Aydemir’insavunmasındandahiçekinenbirhükûmetartıkgölgesindenkorkuyordemektir.Birbaşbakan,birMSBböyleâcizvaziyetemeclisönündedüşmez.[...]
Yaonunsuçunaiştirakedenkabineüyeleri,koalisyonkanatliderleriEkremAlican-HasanDinçer’lertarihtebugibihareketlerinsorumluluğunubakalımnezamanödeyipaltındankalkabileceksiniz?İktidarhissiinsanlaraherşeyiunutturur.E.Alicanbabamıntalebesidir.Enişteminkardeşidir.Benimleolanmünasebetiniyazmıyorum.Hicapduyarım.DemokratPartizamanındaİ.İnönü’nünbirnumaralıdüşmanıdır.MBKzamanındaMaliyevekilidir.YTP’ninkuruluşundaliderdir.Bu
![Page 855: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/855.jpg)
safhalarınınneşekildeburalarageldiğiniyakınenbilirim.Şimdiİnönü’nünsağkolukanadıaltındames’uliyetortağıdır.[...]
Örfiidareninuzatılmasıbuseferkolayolmamıştır.CHPhariçdiğerkoalisyonpartileridahil,sözcülerialeyhtekonuşmayapmışlardır.Amabunarağmenuzatılmıştır.ÇünküMilliGüvenlikKonseyi(YaniAskeriCunta)öylearzuetmişveyaİnönütarafındanöylearzuettirilmişler.Okuklalardabunaevetdemişlervemeclisüzerineyinesilahlıkuvvetleristeğiilebaskıyapıldığıbellidir.Gazetelerbirşeyyazmıyoramabukendinigöstermektedir.Haberalamamakgüç.BugünavukatımTeomanZıngılgeldi.CezaevimüdürüN.Işıldarçoksıkıtenbihattebulunmuşvekorkutmuşolacakki,ilkişolarakoğlumusordum,hiçbircevapveremedi.HücreyebirSb.dadinlemekiçinbırakmıştı.
Neredetevkifettikleriniöğrenemedim.Avukatımdanereyebaşvurmuşisesöylememişler.İşteTürkiye’deörfiidareK.nınserttedbirleri.İnsanevladındanhaberdar
![Page 856: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/856.jpg)
olamıyor.Benneiseamaevdeannesi,kızkardeşikimbilirnekadarüzüntüiçindedirler,[...]Kinvenefretduygularınıkörüklemektenbaşkafaydasıyoktur.Birbabakiölümemahkûmedilmekiçinyargılanıyor.İstenencezada146/1,idam.Çocuğuhapishanelerdebabasınayardımcıolmak,savunmasınıyaymak,sesini,hakikatlerimilleteduyurmakiçinçabasarfederkencezaevinedüşmüş.Benimveonuniçindebirşereftir.Boşmuduracaktısanki.Entabiîhakkınıkullanmıştı.Amaoanlayışıgöstereniktidarveomertinsanvekumandanlarartıkbumemlekettekalmadı.OrgeneralolmakiçinCemalTural’ınyapmayacağıkullukkölelikyoktur[...].
21Ağustos963,Saat:20.00
ŞuandaaldığımhaberegöreBMM’deörfiidareninuzatılmasıiçinyapılanoylamadahükûmetteklifi(6)oyfarkıilekazanmış,haberdoğruise.Buhükûmetvekoalisyoniçinbüyükbirmağlubiyettir.
22Ağ.963,Saat:16.30
![Page 857: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/857.jpg)
Buandahapishaneköşesindetekbaşımaoturuyordum.HapishanemuhafızsubaylarındanSv.Üsteğ.Necmigeldi.Evdeneşimintelefonettiğini,Metin’iserbestbıraktıklarınıbildirdi.Tabiîçoksevindim.
Demekkiesaslıbirsuçunsurubulamamışlar.Zatenmaksatdahasılolmuştu.Onunlabirliktehepsi20kişitevkifedilmiş,örfiidarenin2ayuzatılmakararımeclistenbunlarbahaneedilerekgeçirilmişti.TertiplerİsmetPaşahükûmetidevrindeçokiyitertiplenir.
Zatenöğlenanonsundaİ.İnönübirradyokonuşmasıyaparakörfiidareninniçinuzatıldığınısöylerkendeüçkişinintahliyeedileceğinidebildirmiş.BunlardanbirioğlumMetin’di.Artıkmilleteradyodanolsundoğru-yanlışhesapvermeyealıştı.[...]
29Ağ.963,Saat:10.00
Bugün29Ağu.İçimdebireziklikvar,neş’esizlikheryerimisarmışdurumda.Çünküyarın30.AğustosZaferBayramı.Bubayramıilkdefa
![Page 858: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/858.jpg)
K.Harpokulsuzkutlanacak.HemdeHarpOkuludemirparmaklıklargerisinde,hapishaneköşelerinde.Türktarihindebukaralekenasılsilinebilecek?SultanHamit’inyapamadığınıİsmetPaşayapmıştır.[...]
30Ağustos963,Saat:11.45
Bugün30Ağ.ZaferBayramının41.yıldönümübütünmilletçekutlanıyor.AmahangişartlarlaTarihyaniCumhuriyettarihizannetmiyorumkibukadaristeksizbirzaferbayramınıTürkmilletinekutlatmakisteyenmesulkişileriilerdelanetlemedengeçebilsin.Türkordusununbukadarneş’esiz,kendizaferbayramınıkutladığınızannetmiyorum.[...]
Harbiyesizbir30Ağ.ZaferBayramınıbumilletekutlatanlarilerdehesabınıvermeyehazırolsunlar.[...]
Kutlamatöreninişöyletertiplemiştik:Cezaevininhavalandırmakısmında,voleybolsahasında,baştaordumensuplarıkıdemsırasınagöreikisıralısafta,bunutakibenemeklisubaylardaiki
![Page 859: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/859.jpg)
sıralısafta,kıdemsırasınagöredizildik.CezaeviMd.veyardımcısıdamerasimegeldiler.Tank.Üsteğ.TurhanErdemgil’inaçışkonuşmasıilemerasimebaşlandı.İlkönceİstiklalMarşı’nısöyledik.Sonraazizşehitlerimiziçinbirdakikaihtiramduruşunageçtik.EnkıdemlimuvazzafSb.Top.Yzb.BehzatTanırkısabirkonuşmayaptı.Buseneşuandaasteğ.olmasıgerekengençHarbiyeliÖnderAydınlıbirkonuşmailegününehemmiyetinibildirdi.CezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldarbayramımızıtebriketti.Arkadan“Dağbaşınıdumanalmış”gençlikmarşınısöyledik.BundansonraTop.Teğ.AtillaYılmaz,Ata’nıngençliğehitabesiniokudu.Arkadan‘aslanlarkartallaryuvasıHarbiyeMarşı’nısöyledik.Hapishaneninduvarlarıinliyordu.Kalplerdeaynışekildeacıacıburkuluyordu.Bundansonraemeklisubaylarilköncemuvazzafsubaylarınbayramınısırailetebrikettik.Hepbirliktebayramlaştık.Gözyaşlarınıtutamayanlarçıktı.Törenbuşekildesonaerdi.Amakalplerdebıraktığıizhiçbirzamanunutulmayacak.[...]
![Page 860: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/860.jpg)
Buulvitörenemaalesefcezaevindekibazıkimselerkatılmamıştır.Bunlarınbirkısmıçekinmekten,bazısıfazlaüzüntüden.AmaAlparslanTürkeşnedengelmemiştir.ÇünkübenimkıymetlendirmemegörehâlâçıkmışolduğuMBKüyeliğindenaşağıyainememektedir.Liderpozisyonunumuhafazaetmeksevdasındadır.Orayabizimaramızagiripyerinihâlâtayinedememektedir.Çünkümerasimikabuledecekolankendisınıfarkadaşı938’liTop.Yb.BehzatTanır’dır.Onugidiptebriketmekonunağrınagider.Çünkübutipinsanlarhâlâkendilerinimemleketinkurtarıcısırolündegörüp,arananadampozisyonunasokmakisterler.Tevazusahibideğildirler.İşteonuniçingelmemiştir.Hücresindeşeyhgibi,müritleriningelipkendisinitebriketmelerinibeklemektedir.Dahaçokbekler.Yahutda21Mayısçılarınharekâtınıihbarettiğiiçinaşağılıkduygusundanbizlerinkarşısınaçıkacakdurumuyoktur.AllahinsanıböyleTürkordusununihbaredendurumadüşürmesin.Amaneyapsınİ.Paşa’yayaranamamıştır.Onudabizimgibigenehapsetıkmadanyapamamıştır.Lidertaslakları
![Page 861: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/861.jpg)
işteböyledir.Bukadarhazin,bukadarkederlibir30AğustosZaferBayramı’nınkutlandığınıkimsetasavvuredemez.Milletimizinselametiiçinherşeyetahammületmemizgerekir.Birgüngelirelbetgüneşbizimiçinarzularımızagöredoğar.OzamanbugibiZaferBayramlarıinşallahneş’eilekutlanır.[...]Bugünsırasıgelipterfiedemeyengençarkadaşlarımhiçüzülmesinler.Onlarhepsitarihtemanenrütbelerinialmışlardır.Maddirütbeleralmakherzamaniçinmümkündür.Onuniçinüzülmeyedeğmez.İstikbaleaitplanlarıhazırlamaktadevamedelim.Zafernasılolsailerdebizlerindir.
![Page 862: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/862.jpg)
MahkemeKararlarınaAitTahminlerBugünAğustosayınıbitirmiş,mahkemelerinneticesinitayinedecekolankararayınagirdik.KısmetiseEylül’ün5’indesaat14.30’datarihimahkemekararlarıtevhimedecek.Buhusustaşimdiyekadaredindiğimintibalaragörebiryorumyapmakistiyorum.Bakalımisabetderecesinasılçıkacak?
Yalnızbukıymetlendirmeşimdiyekadarmahkemesafhasındadinlediğimhukukölçülerinegöreolacak.Çünkübirçoksafhalarıilekanunlarınboşluklarını,sanıklarınmüdafaalarınıyapanavukatlartarafındanöğrendim.Şayetbuölçüleregörehissiyatakapılmadankararlarverilirsebanagöreşöyleolur.Bendahaziyadeidamıistenen28kişiüzerindeduracağım.Mahkemeningelişinegörebencebirinciderecesuçluolarakgörüneninsanlarşunlar:1-T.Aydemir,2-F.Gürcan,3-ErolDinçer,4-İlhanBaş,5-TurgutAlpagut,6-
![Page 863: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/863.jpg)
BahtiyarYalta,7-OsmanDeniz,8-CevatKırca,9-GalipGültekin,10-EminArat,11-MustafaOk.Diğeridamıistenen28kişiden17’si146/3normalolarakdüşerler.Hukukölçülerionugösteriyor.Gerikalanlarındurumunuincelersek:
1.MustafaOk:Savcınınbusanıkhakkındaistediğicezazaten151’incimaddenintatbiki.DanışmaHâkimiekmüdafaaolarak166/1’egöresavunmasınınyapılmasınıistemişti.Ohaldebuarkadaşzatenbidayettenberiherşeydenhabersizolduğunusöylüyor.22Şubatçılardanayrıldığınıiddiaederekmahkemede151’incimaddedüşmüşvaziyette.Ohaldebudurumagöreyaazbircezaalacakveyaberaatedecek.
2.EminArat:Kendisinisuçludurumadüşürecekağırbirvakasıyok.Avukatıvekendisisavunmasındaesassuçuağırlaştıranhususlarıkabuletmedilervebazılarınıinkârettiler.
a.“İhtilâlKh.’ındaveyagizlicemiyetteyoktum.Kimseyişimdiyekadarliderolaraktanımadım”dedi.
![Page 864: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/864.jpg)
b.“Radyotebliğinibenyazmadım.Aydemir’inPazargünübanagetirdiğikâğıdıiadeettim”dedi.Yalansöylediamaispatıyok.Zatenbenimsöylememaffıcürümoluyor.Kıymetiyok,hukukölçülerinegöre.
c.İhtilâlgecesievindenhiçdışarıçıkmamış,fiilibirhareketyok.Harekâtıdahaöncedenöğreniphabervermemedurumunadüşer,kiHK.151’incimaddeuygulanmasınıicapeder.
d.İhtilâlkararınınalınışındaiştiraketmişdeğil.Kimseyevekâletvermedim,der.Zatenbenimsöylememaffıcürümoluphukukîdeğeriyok.
3.GalipGültekin:Kararınkesilmesindeyok,radyoanonsunuduyduktansonraHarpOkulu’nagelmişdurumda.Harekâtdevamederkenhiçbirfiilihareketiyok,hattabanabuharekâtıdurdurmamiçinteklifyapmışdurumda.Yalnızharekâtınyapılacağına19Mayıs963günühaberdarolmuşdurumuvar.Buvaziyetkarşısındaidamhükmüolmasınaimkânyok.Zatenavukatıvekendisiberaatiniistemiştir.
![Page 865: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/865.jpg)
4.CevatKırca:Herşeyiinkârediyor,kararınalınmasındabirrolüyokdurumunda.Ogecefiilidurum:Yzb.RecepUslu’danbirTomsonmakinelitabancaalmakvesaat01.00’dedeevinegitmek.Yaniniyetivarsabilevazgeçmişdurumda.Delillerdedeispatayarayanbirşeyçıkmadı.Hukuken“idamcezası”almasınaimkânyok.İstanbulgrubundan.
5.OsmanDeniz:Budakurtuluşuherşeyiinkârdabuldu.Kararınalınmasındayok,fiilihareketininogecetamamıileispatedilmişdurumuyok.Delillertahakkuketmediğinegöreidamhükmüolmasınasebepyok.Zatenavukatıdaberaatiniistedi.İstanbulgrubundan.
6.BahtiyarYalta:Kararaiştiraketmişdeğil,8saatevvelhaberdarolmuş,İhtilâlKh.içindeyok.Ogecefiilidurum:TurgutAlpagut,anonsuduyduktansonraHarpOkulu’naçıkarkenbunudaevdenalmış.Zatenokulaçıktıktansonrabeşdakikabileharekâtaiştiraketmemiş,evegiderken229.P.Alayınizamiyesindeyakalanmış.Durumağırolamaz.Avukatıberaatiniistedi.İdamcezasıalmasınaimkân
![Page 866: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/866.jpg)
göremiyorum.
7.TurgutAlpagut:Kararınalınmasınaiştiraketmemiş,anonsuevindeduyduktansonraHarpOkulu’naçıkmış,oradaresmielbisesinideğiştirip5dakikakadarharekâtıtakipetmiş,nadimolupeveBahtiyarilebirliktegiderken229.P.Alayınizamiyesindeyakalanmış.İhtilâldebirrolüyok.Benimbuarkadaşhakkındasöylediklerimaffıcürümsayılıyor.Hukukenkıymetiyok.Avukatıberaatiniistedi.İdamhükmüalmasınaimkânyok.
8.İlhanBaş:Karardaiştirakiyok.Radyoevindetevkifedildiğiandamukavemetgöstermemiş,fiilihareketlerindecebirunsuruyok.Bucihetlerdenidamhükmündenkurtulurkanaatindeyim.Şüpheli.
9.ErolDinçer:Karardaiştirakyok,bucihettenbelki146/1’inşartlarınınhepsitahakkuketmediğiiçinidamhükmüalmazkanaatindeyim,şüpheli.
10.FethiGürcanileTalâtAydemir:Suçlarıdenk
![Page 867: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/867.jpg)
geliyor.146/1’inbütünşartlarıbunlardavar.Yalnıziyiniyetleridolayısıyla,dürüsthareketleriile.Belki.Mahkemeheyetiüzerindetahfifedicibirsebepolaraknazariitibaraalınırsa59’uncumadde,Hâkimtakdirhakkınıkullanırsabelkiidamhükmüçıkmaz.Aksitakdirdekanunölçülerinegörebuikisininkurtuluşuyoktur.
Banagöreeğermahkemedegördüğümvaziyetlervesavcınınesashakkındakiiddianamesindebazışahıslariçinistenenberaatteklifleriilebirmukayeseyaparakkıymetlendirmeyaptığımagöre80-90kişininberaatetmesigerekiyor.Bakalımneneticeçıkacak?Hepsimemleketiçinhayırlıolsun.
![Page 868: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/868.jpg)
MahkemeKararları5Eylül963,Saat:20.00
BugünTürkiye’detarihîbirsahneyaşandı.Mahkemekararlarıokudu.Bugününhazırlığıdündenitibarenyapılıyordu.Düngecebütünhapisleresabahleyinsaat11.00’debütüneşyalarımızıtoplayıpteslimetmemizisöylediler.Tabiîbugibiemirlerinsonundayorumlaryapılır.
Kararlardansonrabazılarımızınbaşkahapishanelerenakledileceğirivayetidolaştı.Benimkıymetlendirmemdoğruçıktı.BeraatedenleridoğrudandoğruyahapishaneyeuğratmadaneşyalarınıMamak’agötürüporadangönderdiler.Cezaalanlarıdatekrarhapishaneye,cezalaragörebirtertipyapıpyerleştirdiler.Beneskihücremeyattım.132No.(İ)harflisabihhücrebirazdahaçilemiçekecek.
Saat14.00’temahkemedehazırbulunmaküzere13.30’dakelepçeliolarakotobüslerebindirildik.Fevkaladebirvaziyetolduğuanlaşıldı.Emniyet
![Page 869: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/869.jpg)
tedbirinifazlamiktardaartırmışlardı.Bindirilmiştelsizlivasıtalarlakonvoytakipediliyordu.MuhabereOkulunakadarikisıralıaskerdizilmişti.MahkemesalonuTomsonluerlerinkordonualtındaidi.Saat14.00’e15kalasalonagirdik.Salondabütünavukatlarhazırdı.Gazetecilerdeyerlerinidoldurmuşlardı.Dinleyiciyerleridedoluidi,fakatsanıkailelerindenkimseyetesadüfedemedim.Ailemgelecekti.Göremeyincezatenağırhavanıntesiriileişinehemmiyetlibirsonucavaracağıbellioldu.
Saattam14.00’teMahkemeheyetiyerinialdı,yalnızbirdeğişiklikvardı.Hv.Alb.LütfiErgüvengeneralolmuştu.Mahkemesalonunubirsessizlikkapladı.DuruşmahâkimiDz.Alb.NumanÖzdalgacelseyititrekbirsesileaçtı.BundanevvelmahkemereisiGeneralFevziBasmacısanıklarabirihtardabulunduvetehditetti.“Şayetkararlarokunurkenherhangibirhareketyapılırsa,nöbetçileretalimatverilmiştir,müdahaleedecekler”dedi.Yanicoplariledövülecektikveyakapıdışarıatılacaktık.Bu
![Page 870: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/870.jpg)
sözlerbirduştesiriyaptı.Hâkimkararıngirişkısmınıokumayabaşladı.BaktımifadelerdeİsmetPş.’nınbazıcümlelerivedirektifkokularıvardı.Vaziyetiyicebelliolmuştu.
Hücumlarınçoğuşahsımaaitti.Savcıyüzümearadasıradabakıyordu.Yüzüsapsarıidi,yardımcılarındabiracımahissiyoktu.MahkemeheyetiniteşkiledenHv.GeneraliLütfiErgüvenbizimtarafımızabakamıyordu.Neticekararlarıntevhiminegeldi.Hâkim“Onaronarayağakaldıracağım,öyletebliğedeceğim”dedi.Sırailekaldırdı.Birinciben,FethiGürcan,ErolDinçer,İlhanBaş,CevatKırca,OsmanDeniz,AhmetGücal,İzzetKöz,RecepUslu,FevziBingöl.Vesırailecezalarımızısöyledi.Bendenyedinceyekadar(ölümcezası)verilmişti.İzzetKöz,RecepUslu,FevziBingöl’edemüebbethapiscezasıverildi.
Gayetsakindinledim.Hâkimhemendışarıçıkmamızısöyledivesalondandışarıhiçsarsılmadançıktık.Bençıkışkapısınadoğrugiderkensağtaraftaoturangazetecileregülerekselamverdimvemahkemesalonunugülerek
![Page 871: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/871.jpg)
terkettim.Geridekalanlarşaşırmışlarveşokeolmuşidiler.Çünkügünlerceyapılankıymetlendirmelerhiçbirölümcezasıçıkmayacağımerkezindeidi.Benihtimalolarakda7kişibeklemiyordum.Kıymetlendirmemikikişiidi.BenveFethiGürcan.Bizleredehâkimtakdirhakkınıkullanırzannetmiştim.Bunarağmen(idam)bekliyordum.Onuniçinpektesiretmedi.10kişiotobüsebindirildik,tekertekeroturtularakikielimizebirdenkelepçevurularakcezaevinegetirildik.Sonradanyavaşyavaşdiğermahkûmlardageldiler,neticeyiöğrendik.151sanıktan51kişiberaatetmiş.Diğer100kişimahkûmolmuştu.7idam,28müebbethapisvardı.Cezalarınsonhaddikullanılmıştı.
Bumahkemeheyetindenböylesertveadaletsizbirkararçıkacağıhiçümitedilmiyordu.FakatneyazıkkipolitikacılarmahkemeheyetinedeSilahlıkuvvetlerinbaşlarıilehâkimolmuşlardı.
Kararlarınneticesionugösterdi.BuüçkişigeneralFevziBasmacı,GeneralLütfiErgüven,Hk.Dz.Alb.NumanÖzdalgavicdanlarınısatmışlardı.DemekTürkiye’deherşey
![Page 872: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/872.jpg)
olabiliyordu.BizzatbucümleyibirgünduruşmalardaHk.Alb.NumanÖzdalgasöylemişti.Ogünbunusöylerkenvicdanınınsesinidinlemişti.Amaşimdivicdanıtesiraltındakalaraktamamıileiradedışıbirhareketilekararlarıvermişti.Başsuçluidi.Azalarikinciderecedegeliyordu.
![Page 873: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/873.jpg)
SanıklardanReaksiyonlarBizdensonrasırailesanıklarıncezasıtebliğedilmiş,yalnızbuaradaTank.Teğ.AlaattinAçaniyibirjestyapmışMahkemekürsüsünedoğruilerlemişvemahkemeheyetiönündedurarakomuzundakirütbelerinisökmüş,“Şimdiyekadarburütbelerişerefletaşıdım,buandanitibarenatıyorum”demiş,vemahkemereisineatmış.Bununmanasınıonlarkavrayamazlar,zamanlaanlaşılır.BizdensonrakiotobüslerdeHarpOkulumarşınısöyleyerekMamak’tanayrılmışlar,cezaevineH.Ok.marşıilegirmişler.
TabiîörfiidareK.CemalTuraldeliolmuştur.Amaartıkziyanıyok,kendisiOrg.oldu.Bizlerdeidamamahkûmolduk.Onunensevinçligünü.İnönüonuGenelkurmayBaşkanlığınanasılolsagetirecek.Üzülmesin.Kararlarınbukadarsertverilmesindebirinciderecederoloynayanınbugeneralolduğunuöğrendik.
Sağlıkolsun,mukadderattanbaşkasıolmaz.[...]
![Page 874: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/874.jpg)
![Page 875: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/875.jpg)
MahkemeKararlarınınYorumuKararlarınverilmesihakkındadüşüncelerim:
1.[...]
2.Mahkemeheyetineçokbaskıyapılmıştır.Adlibirkarardanziyadesiyasîbirkararhüviyetiileçıkmıştırveİnönü(CHP)baskısısezilmektedir.Generaller,MahkemeHeyetialetolarakkullanılmıştır.
3.Kararlaradildeğildir.Birikimisalvereyim:
a.İkinciZh.TugayTank.Th.K.Bnb.AhmetGücal’aölümcezasıverilmiş,fakatTb.ndakiyüzbaşıvediğerteğmenlerberaatetmişlerdir.Buenaçığı.Çünküöylebirdurumvardı.Bnb.AhmetGücalogece2.TankTaburundakalmışvehiçkimseninhaberiyokikentabursubaylarınıkandırıpalarmageçirmişdeğildi.Hepsiogecebirlikteihtilâlinolacağınıbilerek,anlaşaraksaat23.00’tegarnizonharicindebir
![Page 876: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/876.jpg)
yerdebuluşarakminibüsilefarklıTugayagelipanonsudinleyip(vebenimimzamıdaduyarak)İhtilâl’ekatılaninsanlar.Mahkemesafhasındabudurumaçıkçaanlaşıldı.Yb.AliElverdi’ninanonsuiledeyineharekâtabizzatpişmanolupveyaçekinipdurdurulmasıiçinemirverenyineBnb.AhmetGücal.AmaişiniçindehissiyatvarvemahkemeheyetineisimlerverilmişdurumuvarkibuBnb.’yaölümcezasıveriliyor,diğerlerineberaat.Buçeşitadaletneredegörülmüş.[...]Sonradasanıklarhukukmahkemesineteslimedilmiştirdiyeaçıkrejimcilermilletikandırmayaçalışıyorlar.Benölümcezasıaldımdiyebunlarıyazmıyorum.Benimkinormal,zatensavunmamdadabuarzumubelirtmişidim.Savunmamınsonsatırlarınınisabetinigörüyorum.Değişenbirşeyyok,Türkiye’decesaretli,vicdanlı,tesiraltındakalmadançalışanhâkimyok.Hâkimlermemurgibiverilenemirleregöre,arzularagöre,cezatayinediyor.İştebumemleketbununiçindüzelemez.Birmemlekettemahkemelerintesirdenuzakkalmaksızınçalışabilmesişarttır.Aksitakdirdebuvaziyetdüşmanistilasından
![Page 877: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/877.jpg)
fenadır.Milletleriyokedenveyaanarşisthalegetirenadaletsizliktir.Butarihîmahkemedeengüzelmisaliniverdi.
b.Bazıarkadaşları,idamdankurtarmakiçinhâkiminkullandığıtakdirhakkındakisebepşu:“Sanıkmahkemedeoturuşuilenadimolmuşbirhalivardı.”Ölümilekalımölçüsübumu,bunemantıktır?Birinsanınoturuşundan,kalbindengeçenleribilenvetakdiredenhâkimbuiçduygularıölçenaletineredenbulmuşacaba?
Yanlışanlaşılmasın,buarkadaşlarölümdenkurtulmasınlardemiyorum,bilakisnekadarçokinsankurtuluriseokadarsevinirim.Amaölçüçokzayıf.
Bukararlarıokuyanyerliveyabancıhukukçulargülerler.Zatenböylezayıfdüşünceler,verilenhissikarar,adalettarihimizekarabirlekeolarakgeçecektir.
c.Mahkemeheyetiiddianamedetecziyeleriniistediğibazısanıklarıncezalarınıyükseltmiştir.146/3ve151’inciMaddedencezaistediği
![Page 878: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/878.jpg)
sanıklaramüebbethapiscezasıvermiştir.Yzb.RecepUslu,Yzb.FevziBingöl,Üsteğ.FeritKelecek,151’inciMd.Yb.MustafaOk.Bunlarhaklı,adilşeylerdeğildir.Dahafazlaincelemeyelüzumyok.Kararlarıokuyanhükmünüverir.[...]
7Eylül963,Saat:10.30
Bugünhadiselerdensonraikigüngeçmişvaziyette.Hapishanehayatıdahaintizamagirmişdurumda.İdamlarvemüebbetlerbiraradahücrelerdeyatıyoruz.Karargünündenitibarenhapishanetalimatıdadeğişti.Eskidenbizlere,koğuşabiraskertahsisetmeküzerekoridorunsüpürülmesi,yıkanması,hertürlütemizliğiyapılıyordu.Onukaldırdılar.Artıkherişimizikendimizgörüyoruz.Süpürme,paspasyapma,hertürlükoğuştemizliğibizlereait.[...]şartlarınınnasılolduğunubiliyoruz.Kendidurumumuzlamukayeseedince,eskisilaharkadaşlarımızınnekadarinsaniyettenmahrumolduklarınıgayetaçıkolarakgörebiliyoruz.Allahinsanlarıbirkereböylezalimanlayışlısubaylarınelinedüşürmesin.İçeceksuyumuz
![Page 879: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/879.jpg)
eskiden,mahkûmolmadanevvel,dışarıdakiçeşmedengelirdi.Odakalktı.Şimdihelalardakisularıiçirtiyorlar.Tabiatiylemikropluveyapiskokulu.Fakatbukadarolsun.Hapishanesubaylarıintikamlarınıbizlerdenbuşekildealıyorlarveyabunlarabuemriverenşahıslar.Amahayatbubelliolmaz,zamanıntersdöneceğizamanlardaolabilir.Kararlarverildi,canımızıalmayaniyetlilerfakatinsandüşmanolsaölümgününekadarhoştutulur,insancamuameleeder.Zatentemyiz,kararlarıtasdikedinceSivilcezaevlerinegönderecekler.Bununiçindeçokzamanyok.BumüddetzarfındacezaeviMd.bizlereinsancamuameleettirseneresieksilir.Amaoduyguluinsanlarnerede.[...]Şimdigeleceğeaittahminlerdebulunacağım.
Buyalnızidamhükmüolan7kişiiçindir:
1.Kararlarımızvebunakarşılıktemyizlayihamız11Ey.963Perşembegününekadaraskeritemyizegidecektir.Eğeroradakihâkimlerdehâkimlikvasfıvarsa,vicdanlarıilehareketederlerseşuarkadaşlarınkararlarının%
![Page 880: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/880.jpg)
100bozulmasılazımdır.
a.1’deTank.Bnb.AhmetGücal
2’deEm.Alb.CevatKırca
3’teEm.Yb.OsmanDeniz
b.Em.Üsteğ.ErolDinçer,TankÜsteğ.İlhanBaş:Bunlarda%70ihtimalilebozulabilir.
c.FethiGürcan,T.Aydemir:%50ihtimalilebozulabilir.
2.Kararlarbozulduktansonramahkemeninvereceğiyenikarardanşüpheliyim.Çünküomahkemeheyetineartıkhiçbirsuretleitimadımyok.
3.EğertemyizmahkemesindekiazalardatazyikilekararlarıtasdikederlerseişB.MilletMeclisi’nekalacaktır.
![Page 881: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/881.jpg)
KararlardanSonraAileİleİlkBuluşma9Ey.963
Bugünailelerinziyaretgünü.Kararlardansonrailkdefaaileefradımilekarşıkarşıyagelecektim.Onlarındurumunumerakediyordum.Çünküavukatımgeldiğizamanevdekilerinçoküzgünolduklarınısöylemişti.Sabırsızlıklagelişsaatlerinibekledim.Saat16.00’dageldiler.ZiyaretodasınabenveAtillagayetneşeliolarakgittik.Onlardaçokmetinidiler.Moralleriçokdüzgünidi.Epeytakviyeedilmişlerdi.TemyizmahkemesindenBMM’ndençokümitliidiler.Ziyaretçilertarafındangelenhaberlerinhepsibuhavayıakisettiriyordu.Fakatbenartıklafvevaatlereokadaralıştımki,bütünbuhaberleriihtiyatlakarşılıyorum.Çünküşimdiyekadarçokcanımyandı.Enkötüihtimalegörekendimihazırlamışdurumdayım.Vehiçbirşeydedüşünmüyorum.BizimvücudumuzundakaldırılmasıileTürkiyedüzelecekdeğildir.
![Page 882: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/882.jpg)
Bazeninsanlarölümleriilememleketlerinehizmetederler.[...]
12Eylül963,Saat:15.00
DünHarpOkulutalebelerininmahkemekararlarıokundu.Radyodanaldığımızbilgiyegöre75talebeye4seneikiaycezavermişler,91kişiyede3aycezaveripihraçetmişler.Diğerlerideberaatetmiş.Buhesabagöre175kişicezaalmışolarakokuldanayrılmışoluyor.Tabiîbuadaletsizlikkarşısındaşaşmamakeldengelmiyor.Ogeceharekâttabilfiiliştirakeden175kişimiidi?Asla.Amamağdurolanbukadarkişiidi.Kura,cezaiçinbunlaraisabetetmişti.Buhangihukukkurallarınagörehareketti.Hâkimlik,hukukmahkemesibumuidi.OgeceHarbiye’desabahakarşıancak40-50kişikalmıştı.Hepsisilahlıolarakihtilâlharekâtınaiştiraketmişlerdi.
Cezaölçülerineyegöredeğişiyordu.Benanlayamadım.HarekâtakatılandiğerkıtalarınhiçbirinasılcezalandırılmadıiseHarpOkuluöğrencilerinindeaynımuameleyetutulması
![Page 883: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/883.jpg)
benceeniyihaltarzıolurdu.HarbiyelilereyapılanbumuameletarihtebirlekeolarakİsmetPaşakabinesi,kuvvetkomutanları,GenelkurmayBaşkanıüzerindekalacaktır.İkinciAbdülhamitdevriyaşanıyorTürkiye’de.[...]
Yahepyahiçolmalıydı.Herkesçoküzgün.Memnunolanlarınsevincideazsürecek.28.Tüm.Kr.Bşk.Kur.Yb.AliElverdibizlereverilencezayıgüya“Efkârıumumiyeazgördü”demiş.İştebunungibisahtevealçakkahramanlarböylefikiryürütebilir.Bunungibimenfaatçigruplarolanbirkaçkişidahabulunabilir.Bugüntemyizemüracaatınsongünü,layihalarverildi.Artıkişimizorayakaldı.Bakalımneticeneolacak.ZatenTürkiye’deherkesbunubekliyor.Adlibirrezaletinsonuinşallahiyiolur.
Hapishanehayatınaiyicealıştık.YalnızeskiarkadaşlarımdanE.Arat,G.Gültekin,T.Alpagut,OsmanDeniz,C.Kırca,İzzetKöz,C.Özdemirilekonuşmuyorum.Aksigibideaynıkoğuştayız.Ayrıbiryerdeolsamdahaiyiolacak.Bazılarındannefretediyorum.İnsan
![Page 884: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/884.jpg)
soğuyuncatamsoğuyor.
![Page 885: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/885.jpg)
MetinAydemir’inTevkifiSorunu16Ey.963,Saat:22.30
Bugünhapishaneziyaretgünüidi.Sabırsızlıklaailemibekliyordum.Öğledensonrageldiler.LakinŞadan’ıherzamankindendahafazlasarsılmış,zayıflamış,moralibozukgördüm.Sebebivarmış.OğlumMetinAydemir’igenebizimmahkemekararlarıokunmadanbirgünevvelİstanbul’datevkifetmişler.Henüznerdeolduğubellideğilmiş.Örfiidareninhapisyerlerindenbirindeolsagerek.Bugünekadarbirhaberalamamış.Nereyemüracaatettiysebilgivecevapvermemişler.Suçune,odabellideğil.İstanbul’daanneannesininevindearamayapmışlar.“Zabıtvarakasındaarananşeybulunamadı”diyekayıtkoymuşlar.Amayinedetevkifetmektengerikalmamışlar.Neistiyorlar,nedenşüpheediyorlar,nedenkorkuyorlarbilmiyorum.ArkadaşlarıolandörtteğmenideEşref,Gökçe,EminveNuri’yiberabertevkif
![Page 886: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/886.jpg)
etmişler.Elbetbirfaaliyetsezmişlerdir,amaellerindenedelilvarbilemiyorum.
Aydemirailesineartıkhiçbirsuretlehuzuryok.[...]“AnkaraÖrfiİdareK.lığındantalimatgeldi,onuniçinbumuameleyetevessülettik”demişler.C.Tural’ınkoluorayakadardauzanıyor.ZatenbizlerinidamhükümlerininçıkmasıiçinenfazladayatanOsmanlıpaşasıoimiş.İnönüşimdionubirmaşaolarakkullanıyor.Köleruhuileyaratılmışinsanlarefendilerineçoksadıkçahizmetederler.[...]
Benşimdineçekiyorsam,ailemiüzüntüveıstırapiçindebıraktıisemhepmerhametimden,iyikalpliliğimincezasınıçekiyorum.OnlargibigaddarhareketetseidimAydemirailesişimdiböyleperişanbirvaziyetteolmayacaktı.Amaherşeyegöğüsgermeklazım.[...]
18Ey.963
BugünyeniavukatımNevinSelekHanımgeldi.Hücredekonuştuk.BaşımızdaNöb.Sb.Yzb.bekledi.Usule,talimatakanımcaaykırıama,
![Page 887: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/887.jpg)
cezaeviMd.’nünbunlarıdinlediğiyok.ÖrfiİdareK.’lığıböyleistiyor,diyeyalanlarıatıpesastalimataldığıYb.AliElverdi’nineziyetemirleriniyerinegetiriyor.Zatenkendisidesadistruhlubirinsan.TamAllahsızgardiyanbaşı.Avukatımtemyizlayihasınıgetirmiş.TabicezaeviMd.bunuinceinceokumadanbanagöndermez,çokmeraklıdır.Bakalımkaçgünsonraelimegeçecek.
OğlumMetinhakkındahabersordum.Çokçekinerekkonuşuyor.“BugündilekçeileartıkmercikalmadığıiçinReisiCumhurC.Gürsel’emüracaatettik”dedi.Henüzcevapalamamışlar.Nedevirdeyaşıyoruz.Birçocuğunannesi,Türkiye’deçocuğunun15gündürnerdeolduğunuresmimakamlardanarıyor,bulamıyor.EnnihayetDevletBaşkanı’nakadarmüracaatetmekzorundakalıyor.Asır20.asır,Cumhuriyetidaresi,Demokrasirejimiamaistibdathâkim.Memleketmüstebitlerinelindeoyuncak.Yerinibildirmektenemahsurvar.Nekadartezatiçindeyiz.Babasıidammahkûmu,yattığıyerbelli,ziyaretikabil.Oğlumunsuçuda
![Page 888: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/888.jpg)
bellideğil,bulunduğuyerdebellideğil.Türkiye’dehanginizamvar.Hukukdevletidiyeneyimizleövünüyoruz.Metinilebirlikte15kadarsivilpersoneldetevkifedilmiş.İçindeüniversitelilerdevarmış.Tahkikatiçinhertürlüişkenceyapılıyormuş.Dayakatmanınhaddihesabıyok.Örfiidaredeğil,keyfîidarehükümsürüyor.[...]
![Page 889: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/889.jpg)
AskeriYargıtayBenimbildiğimRızaTunçPş.(YargıtayBşk.)veoradaismentanıdığımbirkaçnamusludürüsthâkimalbaydaeğerbunlarıntesirialtındakalıpyapılanbaskılarakatlanıpkararlarıaynentasdikederlerse,artıkTürkiye’dezatenyaşamakileyaşamamakarasındafarkkalmayacaktır.RızaTunçPaşa’yıgayetyakındantanırım.Hadisedenevvelaynıgayeuğrundaberaberçalışırdık.Devamlıirtibathalindeidik.HattaGenelkurmayBşk.veII’inciBşk.MemduhTağmaçPaşa’yakarşıcephealıpbizimleaynıfikirdeolarakçalıştıklarınıbilirim.Korg.FikretEsen,Tuğg.FarukGürler,Tuğg.SuatAktulga,Tuğg.YusufAlpmansu,Tuğg.RecaiBaturalp,Tuğg.NaciAsutay,Tumg.RefetÜlgenalp.(Bunlarınhepsi21Ekim-9Şubatprotokollerineimzakoymuşeskiarkadaşlarımızdır.)Generallerilebenimaramdairtibatsağlayanbirşahıstı.EnsonolarakdaMayısayıiçindekonuşmuştuk.Vebugenerallertopluluğununsonfikrinibanagetirmişti.Onaşöyledemişlerdi.“Bizlerdeaynıfikirdeyiz,ihtilâlyapılmalıdır.Fakatbuhareketin
![Page 890: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/890.jpg)
başınageçecekdurumdadeğiliz,pasifvazifelerdeyiz,birazdahabekleyelim.İyicehazırlanalım.Yanionlar,yanibizler22Şubatçılar.hazıriseleryapsınlar,bizlertasvipedipderhalkatılırız”demişlerdi.
RızaPaşadabanaaynenşöylekanaatinibildirmişti.“Talâtseninanlayacağın,bunlardacesaretyok,çekiniyorlar,bunlardanaktifbirhareketbeklenmez.Senneyapacaksanyap,onlarherşeyeevetdiyecekdurumdalar.”Bendeonlaraşuhaberigönderdim.“Bizherşeyiyapacakkudretesahibiz.Hareketiyapacağız.Onlardakumandakademesindekalacakgenerallerinkendigüvendiklerindenseçerektanzimederler”dedim.Böyleantatkalmışidik.YaniRızaTunçPş.buişiniçindeidi.Eğerodaşimdibenimidamhükmümütasdikedip,bizleriTBMM’ninelineastırmakiçinteslimettirecekse,neyapalım.Sağolsunlarama[...].Çünküöyleherşeyepabuçbırakacakcinstenbirinsandeğildir.Mücadelecidir,korkusuzdur,mesleğinehâkimdir.[...]
20Eylül963
![Page 891: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/891.jpg)
Düncezaevindecereyanedenbirhadisedendolayıüzüldüm.Sebepolanlarakızdım.BunlarınbaşındaörfiidareKurmayBşk.Kur.Alb.RecaiErgünvardı.Bualbaybenimsınıfarkadaşımdır.Kendisineordudaikençokiyiliklerimdokunmuştur.Obilir,bilmeziseAllahbilir,yakınarkadaşlarımızbilir.Fakatinsanlarzamanladeğişiyor,nankörleşiyor,zamaneadamıoluyor.Budaonlardanbiriolmuş.İnsanlarbukadarmıküçülmüşolarakyaşıyorlar?BuarkadaşımbenHarpOkuluK.ikenbanakarşıolanbağlılığınıveverdiğisözlerişimdidüşünüyorumdaağzımaçıkkalıyor.Menfaatleruğrunainsanlarneşeklegiriyor.Amasinirlendiğimiçinaşağıdakimektubuyazdım.Elinegeçerseelbetbirazolsunokurkenyüzükızarırveutanırbelki.
![Page 892: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/892.jpg)
RecaiErgün’eMektupCezaevi,19Eylül963
RecaiBeyefendi.
21Mayıs963günündenberiişgalettiğinsaltanatmakamınıbiliyordum.Bugünehapishanedecereyanedenbirvaziyeteüzüldüğümiçinsanabusatırlarıyazmakmecburiyetindekaldım.Yoksatenezzüledipseningibilerehitapetmezdim.Maziyedönecekdeğilim,ozamançokhaklıçıkarım.Yapılanarkadaşlıkvazifelerinidebaşınakakacakkadarküçülmedim.Yalnızinsanlarınbukadardeğişeceğinizamanındahesaplamışolsaidim,bazıkimselerleyerdeğişikliğiolmuşolurdu.Meselegayetbasitama,nedensebenihareketegetirdi.Cezaevindeuygulanantalimathükümlerikeyfîmidir.Gazete,radyo,yiyecekmaddeleri,mektuplarhakkındaörfiidareyebirTnk.Yzb.’sıtarafındanyazılımüracaataseninimzanilegelenyazıyıgördüm.BununüzerinecezaeviMd.Bnb.NurettinIşıldar’ayapılanmüracaata
![Page 893: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/893.jpg)
verilencevapşudur:Yazılıverilencevaplarharicindebenörfiidaredenşifahi,özeltalimatveemirleralıpuyguluyorum,demiştir.Öyleolduğudabellizaten.MertkumandanveKur.Bşk.’larıhakikiTürkSubayıkanıtaşıyorlarsaböylehareketetmezler.Dünyadaherşeyunutulurfakatkanunsuzyapılanhareketlerinaçtığıizlerunutulmaz.Kanunaaykırıhareketedeninsanlarerkekiseler,cesuriselerverdikleriemirleriyazılıolarakgönderirlerdeburadakizavallıBnb.’nınüzerineistikbaldesorumluluğubırakmazlar.NamıkArgüç’leri,NurettinAknoz’larıunutma.
Zamanınneolacağıilerdebellideğildir.Hersaltanatdevrininbirdeyıkılışıvardır.Oçatınınaltındakalanlarbelkibizdendebeterolabilirler.22Şubat’tansonraAlb.SafiAraç’ınseninhakkındabanasöylemişolduğusözlereinanmakistememiştim.BudurumuEm.Alb.OrhanAlpakın’asöylediğimzamanhakkındaçokyanıldığımısöylemişti.AmaSafiAraç’ınseninhakkındabeslemişolduğukanaatlerdenekadarhaklıolduğunuanlamışbulunuyorum.OrhanAlpakın.21Mayısöncesievimegelipseniiyi
![Page 894: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/894.jpg)
birvaziyetteteskiyeettiğiveonadainandığımiçin,21Mayısihtilâlplanlamasındaşimdiişgalettiğinmakamıdayinesanatahsisetmiştim.Yalnızbirfarkvardı.Ozamanmuvaffakolunsaidihakikivatanseverlerkadrosundaidin.Çokyanlışlıkyapmışsayılacaktımdemek.20/21Mayıs963gecesideOrhanAlpakın’ınevindesaatkaçakadarberaberolduğunubilenlerdenim.OrhanAlpakındayanımdakihücrede15günyatmıştı.Nasıl,neşartlaraltındaçıktığınıdakendisiiyibilir.AmaOdaneyazıkkiçokvefalıimiş.Nankörlersırayadizilmişler.Şimdisürdürdüğünüzsaltanatıbelkibizimkanlarımızınsuladığıtaşlarüzerinebinaederekpekleştirmekistiyorsunuz.Yenikadronuzubiliyorum.Amazamanınkiminlehineişlediğiniistikbalgösterecektir.
Birazolsunmaziyihatırla,vicdanınsesinidinle,herşeyfanidir.Birgüngelecekhadiselersuüstüneçıkacaktır.Birçokşeylerdenkurtulacaksınızama,yaşadığımmüddetçeüçparmağımişlemiş,kalemim,yazılarım,hatıratımyazılmıştır.Tarihhakikivesikalaradayanılarak
![Page 895: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/895.jpg)
yazılacaktır.Evlatlarım,torunlarımçokşeyleröğreneceklerdir.
BirTahranseyahati,birörfiidareKr.Bşk.’lığısenibukadardeğiştirdiiseyazıklarolsun.Sınıfarkadaşıolarakseniartıkkabuletmiyoruz.Benbudavauğrundaöleceğimamahiçbirzamanşerefimdensizlergibikaybetmeyeceğim.İnşallahşimdikiefendininverdiğisicillerledepaşadaolursun,amacemiyetiçindeneolursunonuAllahbilir,zamangösterir.Bumektubumuarzuedersenefendinedeoku,onundamazidekidurumunuveciğerinibilirim.İsmetPaşa’nınsaadetiningölgesialtındayaşayansizlerinhalineacıyoruz.Zavallıdurumdasınız.Allahsonunuzuhayıretsin.
Banagelincesakınaklınabirşeygelmesin,kimsedenbirşeyistediğimyok.Ölsemdahigözümarkadadeğil.Benimintikamımıalacakbinlerce,milyonlarca,insanbırakıyorum.Tutumunuzlaişisosyalkandavasışeklinedöktünüz.Oğlumladahiuğraşanbirhükûmetbaşkanından,örfiidareK.’ndanartıkTürkiye’denebeklerim.Sizigidiaçıkrejimmüdafileri,
![Page 896: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/896.jpg)
anayasakoruyucusuolarakgeçinensahteidealistler.Elbetbirgünsabaholacaktır.Türkiye’deyenibirgüneşdoğacaktır.Ozamandahesapgünügelecektir.Kiminhaklıkiminhaksızolduğuozamananlaşılacaktır.Görenlermutluolurlar.Durumunuherkesebildireceğim,artıkhakettin.ÇünküOrhanAlpakındahazırolsun.
Ölümezorlagötürülmekistenen,eski,yalnızsamimibirsınıfarkadaşın.
NOT:1.Bumektupkendisinepostailegönderilmiştir.
2.Mektupelinegeçmiş,hattaailesisağdasoldaAydemirkocamıtehditediyor,kendindehâlâkuvvetvehmediyor,diyededikoduyapmıştır.
Tevkifveİşkence
20Ey.963
Bugecesaat21.30’daŞadan’danbirtelgrafaldım.MetinİstanbulÖrfiİdareK.’ndamevkufimiş.Onugörmekiçinİstanbul’ahareketetmiş.
![Page 897: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/897.jpg)
Çocuğunneredeolduğunihayetöğrenilebildi.Şadanİstanbul’agidincebakalımgöstereceklermi,orasışüpheli.Buhaftaziyaretineyetişebilecekmi?GelirsebelkiMetin’insuçunudaöğrenmişolurum.Eğeroradauydurmabirsuçyükleyipbirkaçseneyemahkûmederlerse,ailedeerkekkalmıyordemektir.[...]BusuretleAydemirailesininkökünekibritsuyuekilmişolacak.Sebepolanlardatabiatiylehiçvicdanazabıçekmeyecektir.Artıkiştamamıileçığrındançıktı.İnşallahsonuiyiolurdeyipneticeyibeklemekgerek.
23Eylül963
Bugünziyaretgünüidi.TülinileŞadanöğledensonrageldiler.İstanbul’daMetin’iŞadangörmüş,nihayethayattaolduğunuöğrenebilmişti.Anneolarakçoküzgünveyorgunvaziyetteidi.Görüşmeyollarınıanlatırkenhâlâheyecanlıidi.Metin’inizinibulamayıncaEkremAlican’laragitmekmecburiyetindekalmış.Benhiçarzuetmezdimamaoannesıfatıiledayanamayarak,benimdereyimialmaksızınbuişiyapmış.Gitmeseidi
![Page 898: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/898.jpg)
dahaiyiolurdu.Lakinartıkbirkereolmuşolacak.AncakonunkanalıileMetinbulunabilmiş.Alakadarolmuş,İstanbulÖrfiİdareK.’lığınabilgiverilmiş.Şadanmüracaatettiğizamangörüştürmüşler.Fakatçocuğaçokeziyetetmişler.
Evdentevkifedipgötürdüklerizamangözlerinibağlamışlar.Çiftlikdenilenbirmevkiyegötürüp,hücreyeatmışlar.Burasıbirişkenceyeriimiş.Biriskemleüzerindedörtgeceaçveuykusuzbırakmışlar.Yalnızkuruekmekvesuvermişler.Dövmüşler,mütemadisurettegece,gündüzvakitsizifadealmışlar.Dördüncügünübitkinbirvaziyetteikendebenimidamkararımıgetiripyüzünekarşıhücredeokumuşlar.Birçokeziyetlerdensonraüçgünbaşkabirmıntıkadahapisetmişler.OradandaçıkarıpBalmumcuçiftliğinegetirmişler.OradaarkadaşlarıTeğ.GökçeveTeğ.Emindevarmış.Mahkemeyevermişler.Suçu“İhtilâleTeşvik”.İşteaçıkrejimiçindeoynananfaciasahneleri.Canlarıisterseinsanlarıherşekildesuçlayabiliyorlar.İstedikleriişkenceyiyapabiliyorlar.Artıknesöyleyeceğimi
![Page 899: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/899.jpg)
bilmiyorum.Subaylarbukadargaddarolupküçülmüşler.ÖrfiidaredenilenmekanizmanınTürkiye’denasılkeyfîişlediğimalumoldu.BuşekildeMetindebüyükbadireleratlatmışoldu.Kendisineyükletilenbusuçunnedereceyekadardoğruolduğunubilmem.Fakatvicdansızbirmahkemeheyetininkarşısınadüşerse,onundaepeycezaalacağıgözüküyor.İnşallahinsaflıbirhâkimedüşer.Belkiartıkyaptıklarıkafigelir,belkitahliyeederler.Amaörfiidarebitinceyekadardahapistekalabilir.[...]
![Page 900: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/900.jpg)
AvukatlarlaSuniAnlaşmazlık26Eylül963,Saat:10.10
Dünavukatlarıngörüşmegünüidi.İstanbul’dakiavukatımTeomanZıngılgelmişti.Eskiavukatlarımızilearamızdasoğukbirhavaestirilmişti.Odazailoldu.Bugibiolaylarnormal,çünküböylekarışıkanlardahertürlüşayiaderhalhapishaneduvarlarıiçindehakikatimişgibiyerediyor.Meseleşuidi.KararlarıntevhiminimüteakipavukatımMuzafferPaksoy,TeomanZıngılilegörüşmüştük.Birhaftaiçindetemyizlayihalarınıyazıpİstanbulörfiidarekumandanlığınateslimedeceklerinisöyleyipİstanbul’agittiler.Fakatbirikigünsonrabirdedikoduçıktı.Avukatlarücretlerikısazamandagöndermezisektemyiztehlikeyegirerdiyeaileleremektupyazıpparaistemişler.Tabiîbubizlerifenahaldesarstı.EnçoksinirlenenYb.RıfkıErtemoldu.Meseletetkikedilmeyezamankalmadan,aradadaİstanbulileirtibatkurmadanneolurneolmazdiyeAv.NevinSelekHanım’avekâletnamevermekmecburiyetindekaldık.
![Page 901: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/901.jpg)
Tabiîbubizimeskiavukatlariçiniyibirşeyolmadı.BilhassaOrhanPekeyveTeomanZıngılbudurumaçoküzülmüşler.Neticedemeseleanlaşıldı.EsasdüşüncesizcehareketMuzafferPaksoy’danmeydanagelmiş.
![Page 902: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/902.jpg)
Türkeş’inYeniManevrasıBumeseledeyüzyüzegelmeksuretiilehalledildi.Amaböylebirşeyolmasadahaiyiolurdu.Çünküdedikodularileşahıslaryokyereyıpratılıyor.Avukatmeselesindeikincibirhadisedahaoldu.DavalarilkbaşladığızamanbiravukataŞadanmüracaatediyor.İsmi(..............)
50.000liraistiyor.Tabiîderhalvazgeçiyor.Şimdibuavukat,Türkeş’inikiavukatıM.AliAtalayveM.AliAytürilebirliktedavayıfahriolarakalmakiçinailememüracaatediyorlar.Vesöylediklerişu:“TalâtBey’iavukatlarıiyimüdafaaedemediler.Bizlertemyizdemüdafaaeder,ölümcezasındankurtarırız.”Budayenibirtaktikidi.Neşekildeistismarediliyoruz.Bubeylerilkönce50.000liraistiyorlar,sonrabedavaavukatlıkyapmayakalkıyorlar.Maksatlarınedir?Bununaltındahertürlümaksatyatar.Türkeş’ingüyabenimlealakadarolduğusüsünüetrafayaymak.Bukadarhizmetiseviyordu,nedenharekâtgecesibeni
![Page 903: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/903.jpg)
İ.İnönü’yekadarihbaretmektençekinmemişti?Şimdibuhatasınıtamiriçingösterişlihareketler,istikbaleaityatırımlarpeşinde.Samimideğil.Kararlarınokunmasındanbirgünöncekendilerinintahliyeedileceklerinivebenimdeölümcezasınamahkûmolduğumubiliyordu.HücremeçömezleriolanRıfatBaykalileMuzafferÖzdağ’ıgönderdi.Kendisibirallahaısmarladığadahigelmedi.
Beneskibirarkadaşolarakölümegidiyordum.Odahürriyetinekavuşuyordu.İnsanınbirhelalleşmesigerekirdi.Eğersamimiise.Tabiînegezer.Onlarkadarbanagönderdiğihaber:“TürkeşParlamentoyahabergönderdi,ölümcezasınataraftardeğil.”SankiparlamentoyuTürkeşidareediyor.Bunemegalomanlık,hâlâkendisiniparlamentoyahâkimbirinsanrolünesokmakistiyor.ZavallıRıfatBaykal’dabunubanabirmüjdegibigetiriyor.Tabiîgüldüm,işteşimdideböylesahtemanevralarpeşindeler.Hâlâsiyasîrekabet.Liderliksevdası.Büyüklükhastalığı.Benonamahkemedearkadaşlık
![Page 904: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/904.jpg)
vazifemiyaptım.Beniihtilâlgecesiihbaretmişbirinsanakarşıhissiyatakapılmadım.Eğerkapılsaidim,“Dikmentoplantısındaihtilâlmevzuukonuştuk”deyiverirdim.Onlarınhapishanedençıkmalarınaimkânyoktu.Enazbirersenehapiscezasıalırlardı.Benimdürüsthareketimileverdiğimifadedehissiyatakapılmamamdandolayıdışarıçıkabildiler.Tabiîonlarbunuidrakedememişler.Hâlâdolambaçlıyollardanhareketediyorlar.Teşebbüslerindesamimideğillerdir.HayatımınsonunakadarTürkeş’inihbarhadisesiniunutamayacağım.Neyapsabuşaibedenkurtulamaz.Benimiçin14’lerinTürkeşkanadıbitmiştir.Hemartıkbenimleniyeuğraşıyorlar.Benidamlıkbirkimseyim,hayattançekiliyorum.Sahneonlarakaldı.Liderlikvasfınıgöstersinbakalım.Amahiçbirşeyyapamayacaktır.Bastığıtabanbumemleketehayırgetirecekbirzemindeğildir.Allahyollarınıaçıketsin.Fakatneticesizbirçabaiçersindedir.CKMPileiktidaragelinemez.Gericiliktenvazgeçipilericiolmalıdır.
![Page 905: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/905.jpg)
İnönü-Sunay-TemyizBaşkanıGörüşmesiAldığımhaberlerdenenenteresanıdaşu:Kararlardansonraİ.İnönüBaşvekâlet’e,C.SunayileTemyizBşk.Tümg.RızaPaşa’yıçağırmış.KararlarınkısazamandatasdikedilmesiiçinTemyizBaşkanı’nabaskıyapmış.“Bunlarcezalarınıgöreceklerveçekeceklerdir”demiş.Temyizreisihukukölçülerindendışarıçıkamayacağınıbildirmesiüzerine,herikisidekızmışlar,fakatbugörüşmedebirneticealamamış.Birhaftasonrayineİ.İnönüveC.Sunay,RızaPaşa’yıbirdahaçağırmışlar.RızaPaşabuseferdahasertdayatmış“DünyadevletlerivebütünTürkiyehukukçularıbizegülerler”demiş.“Böylebirkararolamaz.”Bununüzerineİ.İnönübirazyumuşamış.Yaniilkfikrindenrücuetmiş.Bununüçsebebiolabilir:
1.RızaPaşa’yavetemyizhâkimlerinesözünügeçirtemeyeceğinianlamışolması.
![Page 906: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/906.jpg)
2.Efkârıumumiyedekararlarıntutmamasındanendişeetmesi.Çünküsonuneolacağıbellideğil.
3.İdamhükümlerininmeclistengeçirilmesinigözealamamışolması.Yoksaİ.İnönü’nüninsanlarınhayatınakıymetverdiğiyoktu.Helebendenmuhakkakintikamınıalmakister.[...]Çünkühayattaonabendenbüyükdarbeindirenolmamıştır.ÇünküAdnanMenderes’eaynışeyiyaptı.İlköncekomitecilerikullanarakYüksekAdaletDivanıüzerineazamibaskıyıyaptırdı.İttifaklaidamhükmünüçıkarttı.Komitetasdikettiktensonra,ertesigünnumaradankurtarmaçareleriaradı.Muhtıraverdi,mektupyazdı,C.SunayveC.Gürsel’emüracaatetti.Amabirtaraftandavaktindenevvelasılmasıiçinadamlarınalazımgelentalimatıverdi.C.Tural,FarukGüventürk,EgeselPazargünüsaat17.00’deAdnanMenderes’iasıverdiler.(C.TuralörfiidareK.idi,F.GüventürkgarnizonK.idi.Egeseldeinfazsavcısıidi.)İdamhükümlerikanunensabahakarşıinfazedilmesigerekirkenneolurneolmazdiyegündüzealıverdiler.ÇünküC.Gürselsamimiolarakkurtarmayolları
![Page 907: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/907.jpg)
arıyordu.BunuEgeselduyuncaokadaraceleettiki,İmralı’yagidenhücumbotaidamsehpasıbilekurdular.Şayetİmralı’yagelmedentelsizlebirdurdurmahaberigelirse,hücumbottaasacaklardı.İşteonunadamlarıböyleyetişmişlerdir.Okimseyeacımaz.BuvakalarıncanlışahitleriRızaTunçPaşa,Alb.TarıkGüryay,MucipAtaklı,Hv.Bnb.Remzi,Dz.Kr.Alb.BülentTarkan’dır.Eğerbuşahıslarınhadiselerincereyanettiğiogünlerdebizlereanlattıklarıdoğruise,vaziyetbudur.Onuniçinbanavearkadaşlarımahiçacımaz.
![Page 908: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/908.jpg)
AdnanMenderes’inİdamıNot:MeclisteidamkararlarıgörüşülürkenpolemikkonusuolanMenderes’inidamıileilgilispekülasyonlaracevabenTalâtAydemir’inelyazısıileidamlarıniçyüzünüanlatanyazısı.
1-AdnanMenderes’inasılmasıiçinozamanordudabulunan“cunta”ısraretmemiştir.MilliBirlikKomiteüyelerikararınverilmesinden48saatöncevicdanlarıilebaşbaşakalmasıiçinserbestbırakılmış,hiçbirsuretleonlarlaaskerler,subaylartemasettirilmemiştir.Bukararıbizzat“cunta”dediklerigrupalmıştır.CuntanınbaşıdaozamanC.Sunayvekuvvetkumandanlarıdır.
2-MilliBirlikKomitesi’ndeidamhükümlerinintasdikiiçinısraredenlerCHPkanadınahizmetedenEkremAcunergurubudur.Komitede.C.Gürselidamlarınyapılmamasıiçinçokçabagöstermiştir.Karardaidamhükmünekarşıoykullananlarşunlardır:C.Gürsel,F.Özdilek,SıtkıUlay,OsmanKöksal,AhmetYıldız,SuphiGürsoytrak,SelahattinÖzgür,SamiKüçük.Bu
![Page 909: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/909.jpg)
durum15Eylül961Saat18.00’deMilliBirlikKomitesi’ninyapmışolduğutoplantızabıtlarındantetkikedilebilir.
3-ÜçidamdanikisiH.Polatkan,F.RüştüZorluderhalsabahakarşıİmralıAdası’nda,Dz.Kur.Alb.BülentTarkantarafındaninfazsavcısıEgeselhuzurundaicraettirilmiştir.
4-AdnanMendereshastaolduğuiçiniyileşinceyekadaridamıgeribırakılmıştır.Buaradaİ.İnönü,C.Sunay’amüraacatederekrandevuistemiş,ozamanınHariciyeVekiliSelimSarper’inHariciyeVekâletindeC.Sunayileİ.İnönü17Eylül961Saat10.00’dabuluşmuşlardır.İ.İnönü“AdnanMenderes’inasılmasınaengelolpaşa”diyeCevdetSunay’atekliftebulunmuştur.(SelimSarper’inhuzurunda)C.Sunayda“İğnedeliğikadarhukukungeçeceğibiryergösterin,teşebbüsedelim”demiştir.İ.İnönüilebirliktesaat11.00’deÇankaya’daC.Gürsel’egitmişlerdir.Aynımevzuoradaüçüarasındagörüşülmüş.C.Gürsel,AdnanMenderes’ikurtarmakiçinYassıadayayenibirdoktorlarheyetigönderip
![Page 910: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/910.jpg)
aklimuvazenesibozukturdiyeraporverilsin,infazdurdurulsundemiştir.Bukararuygunbulunmuş.BurayakadargeçenhadiseyibizzatC.Sunayanlatmıştır.(7kişininhuzurunda.Oisimlerdemahfuzdur.)BununüzerineC.GürselYassıadaKomutanıTop.Yb.TarıkGüryay’atelefonetmiştir.(TelefonuHv.Bin.Remzidedinlemiştir.)“İnfazdurdurulsun,yenibirdoktorlarheyetigönderilecek.”
BununüzerinederhalTarıkGüryaydurumuEgesel’ebildirmiş.(S:15:00dir)Egeselhementelaşlanmış,“Amankurtaracaklar,götürüpasalım”demiş.OzamanınÖrfiİdareK.C.TuralvegarnizonK.GeneralFarukGüventürk’evaziyetbildirilmiş.Onlardaaceleedindemişler.Derhalikitanehücumbothazırlanmış.Hattahücumbotlardanbirinebirdarağacıdakurulmuş,neolurneolmazİmralı’yagidinceyekadaryoldatelsizilebiremirgelirse(idamındurdurulmasıiçin)Egeselozamanhemenyoldahücumbottaidamıinfazederizdiyetertibataldırmış.C.GürselsaatbaşıdurumuÖrfiİdareK.C.Tural’dansormaktaimiş.EnnihayetC.
![Page 911: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/911.jpg)
Tural,dahaAdnanMenderesasılmadanasıldıdiyetelsizleC.Gürsel’ebildirilmiştir.VekanunaaykırıolarakdaaceleilesabahakarşıidamhükümlerinininfazıgerekirkenPazargünüsaat18.00’deAdnanMenderes’iasmışlardır.
BubilgilerC.Sunay,TarıkGüryay,Hv.Bnb.Remzi,Dnz.Kur.Alb.BülentTarkan,Egesel,İrtibatbürosuBşk.TuğgNamıkKemalErsun’danbizzatdinlenmiştir.BunagöreAdnanMenderes’inasılmasındaçabagösterenlerinkimlerolduğuaçıkçameydandadır.MilletikandırmaktanfaydaumanCHP’lilerartıkherkeseiftiraetmektenbirazolsunutansınlar.Tarihbirgüngelecekherşeyiaçıklığıilemeydanakoyacaktır.Bundanbaşkasöylenenlerinhepsiyalandır.
![Page 912: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/912.jpg)
İşkenceKöşkü1Ekim963,Saat:12.00
Dünhapishaneninziyaretgünüidi.ZiyaretçilerarasındaMetindegelmişti.Çünküayın27’sindetahliyeedilmişti.HaberiBnb.KemalYenicioğlubanabildirdiğizamançoksevinmiştim.Demekkiyinedeİstanbulörfiidaresindevicdanlıvenamusluhâkimlervarmışkisuçbulamadıklarıiçincezasızolarakdahafazlatutamadılar.24günkâfigelmişti.Metin,ilkdefatevkifedipgötürdükleriyeri,çıkıncabulmuş.Çiftehavuzlarileİçerenköyarasındabirköşkimiş.Altkatımilliemniyeteaitimiş.Direktolarakbaşbakanlığabağlıişkenceyeriimiş.Binanınzeminkatındagötürüp,ikiteğmenileEminveGökçe,bunlaraoradaeziyetetmişler.MilliEmniyetŞefidebirYb.imiş.Oğlumkendinebuişkenceleriyapanlarınhepsinitespitetmişvaziyette.Elbetbirgünbunlarınhesabısorulacak.[...]
2Ekim963
![Page 913: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/913.jpg)
Bugünavukatlarınziyaretgünüidi.AvukatımOrhanPekeygeldi.Temyizdemüdafaalarınbaşlamasıiçin7Ek.963’tebütünavukatlarıçağırmışlar.
Neticeninneolacağışimdikihaldemeçhul.Temyizinkararlarıbozacağına,avukatlarhukukçunazarıiletamameninanmışvaziyetteler.Amabenşimdidenhiçbirşeydiyemeyeceğim.Çünküdavatamamıilesiyasîbirmahiyetaldı.Siyasîlerin,bizzatİ.İnönüvekumandanlarınbizlerinasılmasıiçintürlüyollardantazyikyaptıklarınakaniim.Butazyiklerinkarşısındanekadardayanabilirlermeçhul,çünküTürkiye’dekanunlarhâkimdeğil,keyfîemirlerhâkim.Bugünekadarkitatbikatbunugöstermişvaziyette.Onuniçinneticeyigörmedenartıkiyimserdeğilim.[...]
![Page 914: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/914.jpg)
HapishanedekiHayat6Ekim963,Saat:15.00
HapishanedePazar:Pazargünlerihapishanedeensakingünleryaşanır.Çünküeskialışkanlık,dinlenmegünüsayılır.Halbukihergünişsizlikteninsandinlenmektedir.Zatenhapishanelergerçekihtilâlcileriçindinlenmekampıdır.Fakatherkesbunukavramışvaziyettedeğildir.Pazartesigünüziyaretgünüolduğuiçin,ogünhaberleralınır,tutuklularaileleriilegörüşüpmoralmantakviyeolur.Birhaftaohızlagidilir.TakiPazaroluncaherkesebirmahzunlukçöker,eskihatıralarcanlanır.Herkessakindir.
Sabahleyinradyoneşeliparçalarçalar,arkasındandinleyiciistekleribaşlar,cezalılarkendilerinegörebuşarkılarıkıymetlendirir.Eskigünlerinihatırlar,maziyedalar,istikbaliçinplanlarkurarlar.Çünkütutuklularyaşitibarıilefarklıdır.Kimievlidir,çocuklarıvardır,kimisinişanlıdır,kimibekârdır,kimininyeniçocuğu
![Page 915: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/915.jpg)
olmuşturhenüzgörmemiştir,bazılarıkimsesizdir.Binbirtürlüailegailelerivardır.Fakatbunarağmenherkesneşelidir.Ezintiiçindedeğillerdir.Suçluolmadıklarınakaniolduklarıiçinhiçbirzamanmoralmançökmemişlerdir.Azimliveherhusustakararlıdırlar.Hepistikbaldeellerineyenidenbirfırsatgeçersenasılhareketedeceklerinidişlerigıcırdatarakbirbirlerineanlatırlar.Daimayenibirhareketolacağındanümitlidirler.Kimseafilehapishanedençıkmayıarzulamamaktadır.Bunubirzüladdetmektedirler.Bufikir,ruheninanmış,ihtilâlciolarakkalıplaşmışinsanlardamevcuttur.Ekseriyetiteşkileder.Tabiatıilehertopluluktaolduğugibi,zayıfkarakterlivepasifinsanlardamevcuttur.Bunlarzatendışgörünüşleriileartıkkendileriniiyicebellietmişlerdir.Onlarıherkestanır.
Pazargünühapishanedeenzorgeçengündürbence.
HapishanedeUmumiHayat:
Burayadüşelidenberiepeyzamangeçti.Beşay
![Page 916: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/916.jpg)
bitmeküzereolmaklaberaberhenüzcezaevininoağırhavasıüzerimizeçökmüşdeğil.
Günlükhayatşöylegeçer.Hayatmuntazamdeğildir.Herkesserbestçeyaşar.İstediğizamanyatar,istediğizamankalkar,ekserigecelergeçyatılır.Hemenhemenhergeceekseriyetsaat24.00’tensonrayatar.Ozamanakadarmeraklılarkâğıtoynar.Briçveçeşitlioyunlar,bunlarmahdutkadrolardır.Yalnızçokiyibirşeyvardır,kumaroynanmaz.Çeşitlikitaplarokunur.Ekserisiromandır.Zatenevlerindenyeniyenikitaplargetirilmesinemüsaadeedilmiştir.Önceleriyasaktı.C.Tural’ınemriilegazete,mecmua,radyodahaberlerdinlenmesiyasaktı.
Bizleredışardanhabersızmamasıiçincezaevipersoneliazamigayretsarfeder.Radyodinlenmesideidarenininsafınabağlıdır.İsterlersehoparlörüaçarlar.HapishanedeİngilizceveFransızcakurslarmuntazamandevameder.BunuHv.Bnb.NecdetÖzveyardımcıarkadaşlarıC.Özden,F.Işıklıtepeileçokciddiolarakdevamettirir.Enfaydalıçalışmabudur.Gençlerdeşimdilikbüyükbir
![Page 917: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/917.jpg)
hevesilelisanaçalışmaktadırlar.
Hapishaneniniçyerindekihavalandırmayerindehergündevamlıvoleyboloynanır.Eniyispordur.Akşamoluncaherarkadaşgrubuyemekhazırlar,çünkühapishaneyemeklerieryemeğidir.Pekrağbetgörmez.Evlerdenyiyecekleringelmesinemüsaadeedilişindenberirahatız.Artıkcezaeviyemeklerindenbıkmıştık.
Banyo,ihtiyacıkarşılayacakvaziyettedir.Çamaşırlarınıarzuedenlerkendileriyıkarlar.Herişçekinilmedenneşeileyapılır.
Pazartesigünlerienneşeligündür.Sabahtanziyaretçilerikarşılamaküzeregiyiniphazırlanırlar.Çarşambagünleriavukatlarınziyaretlerinetahsisedilmiştir.Onlarilehücrelerdepencerearkasındagörüşülür.
Hergünduyulanhaberlerinyorumlarıyapılır.Cezaevindekisubay,astsubaylarileilkgünlerdeçokçekişmeligünlergeçirilmişti.Epeygönülkırıcıhadiselercereyanetmişti.Şimdibuyavaşyavaşonlarınanlayışgöstermesiileazaldı.
![Page 918: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/918.jpg)
Arkadaşlarbirbirinetutkundur,yalnızbazıyenigruplaşmalarolmuştur.Bunlardamahkemesafhasındahadiseleriinkâredipkendileriniyitirenlerbirarayagelmiştir.
Büyüklerarasındateşekküledenbuyenigrupşuşahıslardanibarettir.
1.EminArat,2.BahtiyarYalta,3.TurgutAlpagut,4.GalipGültekin,5.OsmanDeniz,6.Hv.Bnb.CemalÖzdemir,7.Hv.Bnb.İzzetKöz,7Hv.Bnb.NecdetÖz,8.Hv.Kur.Alb.FethiIşıklıtepe9.Em.GeneralSelimTürkkan.
Bugrupzorladolmuşaitilmişinsanlardanibarettir.Birdebunlarainanmışgibigörünenbazıgençsubaylar.EnçokiçlerindefaaliyetgösterenBahtiyarYaltaidi.Amaadamkandırmakiçineskidenyaptıklarıkonuşmalarartıkazalmıştır.Kararlardansonraaşağıyukarıherşeytebellüğetmiştir.Şahıslardahaiyianlaşılmıştır.Kıymetzannedilenlerdeyavaşyavaştabiîhüviyetleriilemeydanaçıkmışlar.Hâlâdaçıkmaktadırlar.Çabalarıboşunaçıkmıştır.Benbusaydığımşahıslarınhiçbiriile
![Page 919: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/919.jpg)
konuşmuyorum(NecdetÖz,SalimTürkkanhariç).
Zatenidamhükmüaldığımdanberiçokrahatım.Butipinsanlarındaçenesikapanmıştı.Eskisigibidedikoduetmiyorlar.Yoksaayrıcaonlaradasinirleniyordum.GeçengünOsmanDenizRıfkıilebirmünakaşasındabenitelmihederek(banapartizan)demiş.Rıfkıkendisinelazımgelenağırmuameleyiyaparaksusturmuştur.BuarkadaşileGalipGültekin’deçokyanılmışolduğumukabuletmemgerekir.Herikisinedesondereceitimatederveçokseverdim.Meğerbeniarkadanvuracaklarbunlarimiş,bennebilirdim.Kendileriniiyigizlemesinibilmişler.
Allahbuyeniarkadaşgrubununbağlarınıdaimetsin.Pamukipliği,menfaatlebirbirinebağlıolduklarınıistikbaldeyaşayanlargörecekler.
Süzülüpgerikalanarkadaşlarımbanahapishanedeyetiyorzaten,hiçbirininyüzünüdegörmekistemiyorumartık.Çünküçoksoğudum.İnsanlarınbukadarküçüleceklerinitahminetmiyordum.Bugünlükbukadar.
![Page 920: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/920.jpg)
![Page 921: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/921.jpg)
BediiFaik’eYazılanMektup7Ekim963,Saat:03.00
Buaradauykumkaçtızaten.Oyunoynayanarkadaşlardaçokgürültüediyorlar.Onlarınsaygısızlığınadaüzüldüm.
Zihnimeskigünleretakıldı.Birzamanlariyigündostlarımamaliktim,acababunlaraşimdineoldudiyedüşündüm.Hatıralarımıandıkçabüsbütünüzüldüm.ÇokateşligeçinengençveKemalistolarakyazılarıileöğündüğümBediiFaikdostumaaşağıdakimektubuyazdım.Tarihsayfalarıyazılırkenbukimselerdetanınsınlar.Herkesinhüviyetininaçıklıklameydanaçıkmasıkadariyişeyyoktur.
As.Cezaevi,
7Ekim963,Saat03.00
BediiBey,
![Page 922: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/922.jpg)
Bugünekadarsizlerdenvasıtalı,vasıtasızbirhaberalırımdiyeçokbekledim.Cesaretölçüleribukadardeğişikmidir?
Beninandığımbirdavauğrunaölümemahkûmolmuşbirinsanım.AcabasizveyaAvniDoğanBeybanaveailemebirgeçmişolsundiyecekkadarkuvvetbulamadınızmı?Hamdolsunailemkimseyemuhtaçdeğil,bendehakeza.FakatikisatırveyagönülalıcıbirhaberAydemirailesinimemnunederdi.
Benyaşadığımmüddetçedosttanıdığıminsanlaravazifemiyaptım.Ömrümvefaedersedeyapmaktadevamedeceğim.
Kötügünlerdearanmanınzevkikadarbüyükbirşeyyoktur.Çokmakaleleryazdınızamavefasızlığauğrayanlarınıstırabınıhissedemezsiniz.Dünyagazetesinintirajınınartmasıiçiniyitemennilerdebulunur,hayattasaadetlerdilerim.
Busatırlarıokurkensakınaklınızabirşeygelmesin,kimsedenbirşeybeklemiyorum.
![Page 923: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/923.jpg)
Yalnızhatıradefterimisüslüyor,eskidostlarımısonbirkezdahaaramışoluyorum.
7Ekim963,Saat:09.30
BugünPazartesiziyaretçigünüidi.SabahleyinMetingeldi.ÖğledensonradaŞadan,Solmaz,Tülingeldiler.Hepsiningetirmişolduğuhaberlermoraltakviyesiiçinçokfaydalıydı.BugünaynızamandaTemyizmahkemesinemüdafaalardabaşlamışvaziyetteidi.Bazısevindiricihaberlersızdı.Atilla’nınkararıbozulmuş,idamhükümlülerindenTank.Bnb.AhmetGücal’ındakararınınbozulduğunusöylediler.Tabiatiyleçoksevindim.DemekkişimdikihaldeTemyiz’dekihâkimlerhukukölçülerinitatbikediyorlar.[...]
![Page 924: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/924.jpg)
OrhanÇokdeğer’inÖlümüDiğerenteresannokta.MerkezK.Kur.Alb.OrhanÇokdeğerdegitmişolduğuavdandönerkenvasıtasıbirkamyonaçarparakkazageçirmişveölmüş.Allahtaksiratınıaffetsin.Aydemirailesineepeyzararıdokunanbirkimseidi.İhtilâlgecesidebirnumaralıroldeidi.Mahkemedeyalancışahitliketmiş,birçokgencinfazlacezaalmasınasebepolmuştu.YanındakiYb.SabahattinSayınsoydaistihbaratsubayıidi.Odaogecevemahkemedeverdiğiyalanifadelerincezasınıgörmüş,ağıryaralıimiş.Sv.Yb.HulusiBaykaldayaralıimiş.
Allahkimseyeyaptığınıyanınabırakmıyor.Bundaniyiibretdersiolmaz.İnsanneoldumdememeli,neolacağımdemeli.
OrhanÇokdeğeravapekmeraklıdır.Yanındakiarkadaşlarıdaöyledir.Kazayinebiravpartisindendönerkenolmuştur.Avladığıkeklikleriherhaftahususisuretteİ.İnönü’yegönderirdi.[...]Gözegirmeyolunuböyle
![Page 925: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/925.jpg)
bulmuştu.Fakatbusonavonunhayatınamaloldu.Bunarağmenavagidişinikapatmakiçinkumandanlar“vazifedönüşü”diyebildirdiler.Şehitmuamelesiyaptırarakİzmir’deşehitmezarlığınadefnettirmişler.KeyfîidareK.CemalTuraldakendisine47.No.Tebliğileiyibirmersiyeçekti.Sadıkinsanlarayapılaniyimuameleninörneğiniverdi.İşlerinegelenherşeyibutipkumandanlarkitabınauyduruverirler.[...]
![Page 926: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/926.jpg)
TemyizMahkemesindeSavunma9Ekim963,Saat:22.30
Temyizmahkemesindemüdafaalarbaşlayalıikigünoldu.BirincigüntemyizbaşsavcısıAmiralFahriÇokerdavahakkındatebliğnamesiniokumuş.BugünavukatlarımızdanOrhanPekey,MuzafferPaksoyveTeomanZıngılgeldi.Sontebliğnamedeidamhükmüolanlarıncezasıuygungörülmüş,avukatlarımızınyazılıolarakyaptıklarıtemyizmüdafaalayihalarındakiisteklerimizireddetmiş.Tabiîhükûmetadamıbaşkatürlühareketedemezdi.Memleketteokadarterörhavasıesiyorki,herkesmevkiindenvegölgesindenkorkuyor.Tambirdiktarejimihâkim.İnönüörfiidarekomutanlarınınbaskısıaltındabirşefsistemiileTürkiye’yirahatlıklaidareettiğinizannetmektevegündengünekendişahsiyetiveCHPmumgibierimekte.Busiyasîbaskılarınaltındakalanbazıordumensuplarıdainisiyatiflerinikaybetmişvaziyetteler.
![Page 927: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/927.jpg)
Bugibiolaylarıböylekapalırejimşampiyonlarındangörmeknormaldir.Bunarağmentemyizmahkemesişimdikitutumileümitvericidir.8.Ekim.963günüsabahtanöğleyekadaravukatlarımmüdafaadabenimsavunmamıyapmışlar.51ve59.maddeninşahsımatatbikedilmesiniistemişler.51.maddenintatbikinetabiatıylaimkânyok.Bunudillerisöylerkalbenherkeskabuleder,amatatbikegelinceçekinilir.[...]59.maddenintatbikiiseartıktemyizmahkemesindekibeşhâkiminvereceğikararabağlı.
Mahkemeheyetişunlardanmüteşekkil:MahkemereisiHk.Alb.KemalGökçen,Hk.Alb.Fahri,Hk.Alb.AdilTüzmen,Hk.Yb.İbrahimCoşkun,Dnz.Hk.Alb.İbrahimAkmaner.
Buandaidamhükmündenkurtulmakbunlarınelinde,bakalımkararsafhasındaneneticeilekarşılaşacağız.Avukatlarımınifadelerinegörekararınbozulacağından%100ümitliler.Amabenfiiliyatgörmediktensonraartıkhiçbirşeyeinanmıyorum.Çünkübusiyasîbirdava.
![Page 928: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/928.jpg)
Hükûmetbaşkanıgücüyettiğinispettebiziipegötürmekiçinçalışacak.İnsanlardabelliolmuyor,tesiraltındakalabilirler.Ozamanümitartıkmilletmeclisinekalıyor.Neoluraolsunhiçbirşeyidüşünmüyorum.Mukadderattanbaşkasıolmaz.Şimditemyizmahkemesininimtihanınıseyrediyorum.[...]
10Ek.963,Saat:20.15
BugünavukatımNevinSelekhanımgeldi.Temyizdekimüdafaalardanbahsetti.Odadiğeravukatlarımgibikararınbozulacağındanümitli.Hepaynışeylerisöyleyipmoraltakviyesiyapıyorlar.Artıkbusözlereokadaralıştımkihiçbirsuretletesiretmiyor.Kararımönümegelinceyekadarinanmıyorum.Yalnızbüyükümitverenşey;RızaTunçPaşa’nıntemyizreisioluşu,birdepervasızyaptığıkonuşmalar.[...]
Kendisibenigayetiyitanır.Hemenhemenaynıgayeuğrundaçalışmışinsanlarız.Artıkbudabenigözgöregörekararıtasdikettirippolitikacılarınelineteslimettireceksemeseleyokdemektir.[...]
![Page 929: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/929.jpg)
Haklıolarakkanunlarınhepimizetatbikedilmesinisağlattırmalıdır,doğrusöyleyenlerzarargörmemelidir.İçimizdenbazıları,benhariçErolDinçer,İlhanBaş,AhmetGücal’dandahasuçludurlar.Bunlarsehpayagiderken,onlarınyaşamalarıadaletdeğildir.Mahkemehissiyatınamağlupolaraksuçlularıncezalandırmasınıadilolarakyapamamıştır.[...]
Günlükkıymetlendirmeyiböyleyaptıktansonramaziyedönmekicapetti.Eskiiyigündostlarımıhatırladım.Vefasızhareketleriniyanlarınakârbırakmakistemiyorum.Çünkübugünekadarsabırlabekledim.Hiçolmazsahayattangöçmedeniçimehicranolanşeyleridökmekistiyorum.Onuniçinyakınarkadaşlarımaciğerlerineoturacakaşağıdakimektubuyazdım.Böylesırasıileeskidostlarımıdefterdensiliyorum.
Cezaevi
10Ek.963
Bulummüessesesinin
![Page 930: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/930.jpg)
patronlarındanbiriİsmailbeyefendi(Em.Kur.Alb.İsmailErgüder)
(Em.Kur.Yb.TurhanYavçan)
(Em.Kur.Bnb.RaufGökçen)
(Yük.Müh.NaimOkyay)
Seniintihapederekmuhatapalmaktanmaksadımiştirakçileriniçindeenhassasolmandandolayıdır.Mazidekiarkadaşlığımızadönecekdeğilim.Geçengünlerdeinsanlarıtanıyamadığımaartıktamamıilekanaatgetirdim.İyigünlerdeherkesindostluğunormalbirşey,ama21Mayıs’tanberiçokzamangeçti,hakikatlermeydanaçıktı.Vatanhainiolmadığımıherkeshattadüşmanlarımızbileanladı,amabenimeskidostumolarakgözükenarkadaşlarımanlayamadı.Nekadaryazık!Sizlerdecesaretinnesivar?Maddiyatbukadarmıgözlerinizibürüdü.Ankara’yabubeşaylıkmüddetzarfındasen,RaufGökçekaçdefagelipgitmiştir.Naimbeyterkimekânmıettiacaba?Birdefaolsuneşimitelefonilearayıpgeçmiş
![Page 931: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/931.jpg)
olsundahidiyemezmiydiniz?BundandolayıkeyfîidareK.C.Turalsizinezaretemialırdı?Korkununhayattahiçbirşeyefaydasıyok.İnsanlıkduygularıfelaketlizamanlardaişlemelikikıymetiolsun.Mahkemedekişahitliğiniibretledinledim.Sanaençokgüvendiğimiçinmüdafaaşahidiolarakgöstermiştim.Karşımaammeşahidiolarakgeldin.Mahkemedebirteksualsordum.Tatminedicicevapalamadığımiçinvazgeçtim.Yerimeoturdum.RaufGökçe,Naimbeyiseşahitlikyapmaktançekindikleriiçinmahkemeyeyazdırmışikenreddettim,vazgeçtim.
Hayattahiçkimsedenfaydaolmadığınıanladım.Almışolduğumölümcezasınındabencekıymetiyok.Tatbikedilipedilmeyeceğidedahabellideğil.Allah’ındediğiolacak.Fakatartıkmukadderatınsonsafhalarınayaklaşmışbulunuyorum.Neolurneolmaz,herşeybitebilir.Fakatsizlereiçimidökmedendebudünyadanayrılmakistemediğimiçinbusatırlarıyazmakmecburiyetindekaldım.Hayatbubelliolmaz,birgüngelirgeneyüzyüzegelebiliriz.O
![Page 932: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/932.jpg)
zamanartıkbirbirimizitanımamalıyız,çokbüyükriyakârlıkolurçünkü.Sondefasen,TurhanYavçan,RaufGökçebirgeceevimegelmiştiniz,kapıdançıkarkenRaufbanaişsahasındamuvaffakolduğutakdirdemaddibakımdanyardımvadetmişti.Ozamanonakırıkparanızıistememdemiştim.Sizleredebüyükpatronlardiyetarizdebulunmuştum.Turhanbeyef.alınmıştı.Fakatsözlerimmaksatlıidi.ÇünküoBingöl’detanıdığımyzb.değildi.Parisinsanlarıdeğiştirir.RaufPatroniseheryerdekararsızdır.Kendisine1200lirabırakıyorum.Sağkalırsamben,ölürsemçocuklarımnezamanolsaödeyecekler,üzülmesin.Naimbeydavalarındamilyonlarkazanabilirfakatbenimkalbimiasla.Sizegelinceİsmailbeytuttuğunuzyoldailerler,iyibirişadamıolursunuz.Şimdiyekadarherkesekarşısamimiduygularlabağlıidim.BununcezasınıAllahbanagösterdi.İnsanlarıkendimgibibildiğimdenzararettim.Fakathenüzkaybedilmişbirşeyyoktur.
Gündoğmadannelerdoğar.Hertürlüıstırabaalışkınım.Arkadaşvefasızlığınındatadınıtattım.
![Page 933: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/933.jpg)
Cezaminfazedilirsedahiarkamdansadakatsiz,vefasız,cesaretsiz,maddiyatçı,iyigündostudiyecekkimseyoktur.Vicdanenmüsterihim,yaptığımşeylerdenpişmandeğilim.HâlâdaTürkiye’ninistikbalinibuyoldagörürüm.İstikbaldeöyletecelliedecektir.Ozamanbanahakvereceksiniz.Sizlerbolbolkazanın.Patronluğunzevkiniçıkarın,memleketemaddiyatilefaydalıolursunuz.Yalnızhesaplarınızıiyitutun,defterlerinizmuntazamolsun,devirbelliolmaz.Birgünfelaketsizlerindekapınızıaçabilir.Ozamanbanabenzemezsiniz.Türkiye’dehertürlükomployapılabilir.Siyasîsuçlardanmahkûmiyetşereflidir.Amaadisuçlardanhâkimkarşınaçıkmamaya,cemiyetiçindegazete,mecmua,meclistahkikatlarınahedefolmamayaçalışın.Sizlereensontemennilerimbudur.
Bumektubumuismigeçenarkadaşlaraokumanıtavsiyeederim.Ayrıayrıyazamadım,kusurabakmasınlar.Mektubunsuretideibretolarakhatıradefterimegeçmiştir.Geleceknesillereiyibirmisalteşkiledecektirçünkü.Hayatta
![Page 934: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/934.jpg)
başarılardiler,bolbolkazanmanızıisterim.Unutulanbizlerolalımziyanıyok,yeterkisizlerinstatüsübozulmasınbeyler.
Not:Sacidehanımahörmetler.
HayriEkinci’yeselamlar.
“DÜŞENİNDOSTUOLMAZMIŞ.”
Atalarımıznekadarhaklısözlersöylemişlerasırlarevvel.
17Ekim963,Saat:10.00
Dünavukatlarınziyaretgünüidi.NevinSelekhanımileKudretBosutergeldi.NevinHanımtemyizdeyaptığımüdafaalardançokümitli.Kudretdeörfiidareninilanındaberiavukatlığımıyapmakiçinçokçırpınıyordu.Müsaadeetmiyorlardı.Nihayet206sayılıkanunçıktığıhaldebirtürlüörfiidaredenmuameletekemmülettiremiyordu,atlatıyorlardı.Hernedeniseyakınarkadaşımolduğuiçinavukatlığını,keyfîidareşampiyonlarıkabul
![Page 935: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/935.jpg)
etmiyordu.Amatemyizeyapılanmüracaattabuzlareridi.RızaPaşa’nınalakasıileavukatlığıkabuledilerekmurafaanınsongünündekonuşmahakkınıkazandı.Yaptığıkonuşmatamamıileşahsımaaitolmuş.Anlattığınagörenasılbirkarakterdeinsanolduğumubelirtmiş.Benbugibişeylerdenhoşlananbirideğilim.Kendimdenbahsedilmesini,methedilmesiniistememamabirkereihtiyarımdışındaolmuş,yapacakbirşeyyok.Tarihbirgüngelecekkıymetlendirmesiniyapacakki,zatenyegânebırakılanmirasdabu.Kudret’inkifazladanolmuş,odatabiîyakınarkadaşlıkgayreti.Birde59.maddenintatbikindehâkimebirtakdirhakkıtanımış.Ondaiyibirmaziyeşahitolmak,benimdemazidekusursuzbirinsanolduğumutebellürettirmek,hâkimlerinüzerindeiyi,yumuşatıcıbirkanaatbeslettirmekiçinyapılanbirgayrettir.Öylekabulettim.NevinHanım’ındediğinegöreçokiyibirkonuşmayapmış,tesiridedokunaklıolurdiyor.
Temyizinkararları31Ekim963Perşembegünüsaat10.00’daokunacak.Tetkikiçinepeyuzun
![Page 936: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/936.jpg)
birzamanaldılar.[...]
Uzatmateklifinimeclisdekabuledeceğebenziyor.Gelenhavadisleronugösteriyor.ÇünküMeclisdegüdümlüdür.Muhalefetpartisidiyebirşeyyoktur.Memleketinhayrınaçalışan,neolursaolsun,genelseçimlerekadarmebuslukeldengitmesin,ovakityaklaşıncabirazçıkışyaparız,halkıİnönüaleyhineCHPaleyhinekışkırtırız,seçimlerdekazanırız,tezinigütmektedirler.Gayelerigenelseçimekadarİnönühalkasıaltındaçalışarakonuyıpratmak,partisinieritmektir.ÇünküörfiidarenindevamındandoğanbütünhuzursuzluklarCHP,İ.İnönüvekoalisyonkanatlarınayüklenmektedir.APiçinbundaniyiyıpratmataktiğimiolur?Bumeyandamatbuatınağzıkilitlidir,üniversitegemlidir.Ordudaherkesgölgesindenkorkar.Vatandaşlarkeyfîörfiidarekararlarındanmüştekidir.Kiminumurunda.Maaşveödeneklerişliyormu,meclisbunabakar.
Senato,obirdevekuşudur.Neyaptığıneettiğibellideğildir.Politikadaeskimişkişilerin
![Page 937: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/937.jpg)
istirahatkampıdır.İçindekikontenjansenatörleri,reisicumhuruninayetiilehazırlandıklarıiçinsemizdirler.BirneviReisicumhur’unparlamentodamuhafızlarıdır.Tabiîsenatörlermeclistekonuşmazlar,kulistefaaliyetgösterirler,meclisdışıçalışmalarlameşguldürler.Henüzmemlekethayrınahangiistikametitutturduklarıbellideğildir.Statükobozulupdaaçıktakalmamakiçinhertürlügayretisarfederler.Kendimenfaatlerinedokunanbirşeyolursaancakhareketegelirler.Gerisiiçinçalışaniçindepekmahdutinsanlarvardır.Onlardagüçsüzkalmaktadır.
Reisicumhurmemleketdavalarıilesohbetlerde,akşamsofralarındayanındakimibulursaonlarlahikâyekabilindenkonuşur.Hiçkudretsahibideğildir.İnönüonunhersahadakiiyiteşebbüsleriniönlemeyemuktedirdir.Obüyükbirçocukgibi,hastalığıilebaşbaşabırakılmışbirinsandurumundadır.Kuklabirreisicumhuryolundadır.
İşteböyledevlettekeyfîidareuzatmatekliflerikolaylıklakabuledilir.Hertürlübaskıtedbirleri
![Page 938: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/938.jpg)
işler.Fakatrejimaçıktır.OnuniçinmeclisteCHPtarafındanyapılacakbirkaçitirazdagürültüyegiderveörfiidareyanikeyfîidarememleketinbaşınaikiaymüddetledahadaçökecektir.Çünküİnönüböyleistemişise,oartıkolacakdemektir.[...]
İşteTemyizmahkemesikararlarınıbuşartlaraltında,ağırbiratmosferiçindeherkesinmüspetveyamenfigücününyettiğikadaryapacağıbaskılaraltındaverecektir.Kararadalettarihindeaskeritemyizin,hukukçulardankurulubirmüesseseolduğunuyaispatedecektir,yahutdagüvenilmezbiryerolduğunugösterecektir.Müdafaaesnasındagösterdiğiharekettarzınıniçyüzü,vereceğikararlarlatesciledilecektir.
Neticeneolursaolsunbanatesiretmiyor,yalnızbumüddetzarfındaeşim,çocuklarım,hakikisevendostlarımüzüntüveıstırapçekiyorlar,meçhulatkötüdüşünceleronlarıyıpratıyorokadar.BirdekararlarıtasdikedildiğitakdirdeMeclis’tepolitikacılartarafındandaistismaredileceğiz.İnsanıngücünegiden,oradaidamcezalarının“müebbete”dönmesinişahsen
![Page 939: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/939.jpg)
istemiyorum.İanelerdenhiçhoşlanmam,birihtilâlliderinedeyakışmazzaten.Orayakadarbizisevenlerimizgetireceklerise,onlardadaartıkişyoktur.Ondansonrasıbanayaşamakzevkkazandırmaz.İnşallahtemyizbunahacetbırakmaz.Şimdilik%90ümitliyim.Amasongünlerdetemyizüzerindekisiyasîbaskılarınneolacağı,neşekildehareketedecekleribelliolmaz.Mahkemelerdenokadarcanımyandıki,kararlarönümegelmediktensonrahiçbirşeyeinanamam.Nesöylerlersesöylesinlernehabergetirirlersegetirsinler,31Ekim963günüsaat10.00’dansonragelenkatihaberlerbencemuteberdir.[...]
Mukadderattanbaşkasıolmazzaten.Dünyadaherşeyboştur.Lüzumsuzdüşünceleresapıpmenfiyorumlarilemoralbozmaktadamanayoktur.İnsanyaşadığımüddetçeiyidüşüncelerleuğraşmalı,hayatınızehretmemelidir.İşebenbuandadaböyleyim.İpegitmekkısmetisegideceğim.Sondakikayakadardaböylekalmayagayretedeceğim.Zatenölümbuyoldamukadderise,ondanşereflisine
![Page 940: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/940.jpg)
deerişeceğimizannetmiyorum.Herşeyinzirvenoktasıiyidir.İnandığımbirdavauğrundaölmekkadardazevkhiçbirzamanduyamazdımzaten.İhtilâlcilerinölümühastalık,kazaileyataklardaolmamalıdır.İsmimeyakışanbirölümkâfidir.Bazeninsanlarölümlerilememleketlerinehizmetedebilirler.Bendeonlardanbiriolursam,nemutlubanavegeridekalacaklarıma.[...]
Hayırlısımemleketiçinböyleise,herşeydenevvelbuişinçabukgörülmesiniisterim.Yalnıziçimizdeikigençüsteğmenvar.Ençokdüşündüğümonlar.Hiçolmazsaonlarkurtulsunlar.Hayattanhenüzzevklerinialmışdeğiller.Bekarlar,eşveçocuksevgisineerişmişdeğiller.Benimiçinhayatnimetleridiyebirşeykalmışdeğil.HertürlüyaşayıştarzınıAllah46yaşınakadarbananasipetti.Yalnızmemleketinistikrarakavuşuprejimdavasınıhallederekgarplılaşmayolunagirdiğinigöremedimokadar.Odabizdensonrakinesillerekısmetolurinşallah.[...]
![Page 941: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/941.jpg)
ÖrfiİdareUzatılıyor18Ekim1963,Saat:10.30
Düngeceradyonunmeclissaatiniveajanshaberlerizamanınıkastenhapishanepersoneliaçıkbıraktılar.[...]Örfiidareninikiaydahauzatıldığınıbildiriyordu.Buteklifinhükûmettarafındangetirilmesiilekabuledileceğizatenbelliidi.ÇünkübununuzamasınıAP’deistiyordu.İktidar,süreçlerieniyiyıpratmavasıtası.Netekimmecliskonuşmalarındaörfiidarekanunununanayasayaaykırıolduğu,25Ek.963’tedeğişmesigerektiğinialeyhtekonuşanmilletvekilleribelirttiler.BunuuzatmaklahükûmetsorumlulukaltınagirerdedilerisedeCHPsözcüsüCoşkunKırcaböylekanunsuzlukolmadığınıısrarlasöyledi.MilliMüdafaaVekiliİlhamiSancarda“Silahlıkuvvetler21Mayısolaylarınınneticesinialmakistiyor”diyerekaskeribaskıiletehditedinceoylamayageçildiveteklifkabuledildi.Yalnızİzmir’denkaldırıldı.[...]Örfiidareninuzamasıbizlereöyleçoktesiretmez,zararıajans
![Page 942: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/942.jpg)
dinleyemeyiz,gazeteokuyamayız.
Keyfîidaresubaylarıtutuklulara,ailelerimizebirazmüşkülatgösterir,birazhakaretederler,yakınlarımızılüzumlu,lüzumsuztevkiflerlesindirmetedbirlerikullanırlar,yapabilecekleribukadardır.Amabugibitedbirlerasıltahribatınıorduüzerindegösterir.Halkınkeyfîidareilebaskıyapansubaylarakarşınefretiartar.Silahlıkuvvetleryıpranır,siyasîlerindeisteğiodur.Ordubirkuvvetolamasınkibirhareketyapamasın.Daimaparçalıkalsın.Halkı,orduyakarşıdüşmanetmekiçinkendimenfaatlerinekullananpolitikacılarkadarhainyoktur.İ.İnönüdaimabutaktiğinşampiyonudur.Benneyapayımordununbaşlarıböyleistiyor,diyeozavallıbaşlarıdaimaparavanolarakkullanmış,kendiisteklerinikabulettirmiştir.Sonmisaldeörfiidaregerekçesidebunugösteriyor.
İkincisi,memleketiktisadiyatımahvolmaktadır.Piyasayatesireder.Amavurguncularagörebirşeyyoktur.Damatlar,yaranlar,dostlarkazanıyoryaötesinikimsedüşünmez.
![Page 943: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/943.jpg)
Dışitibarsarsılmışkiminumurunda.[...]
İştebunlarınbütünneticesi“KORKU”,devrilme,yokolma,şahsiendişe.Yoksahepsibahane.Matbuattan,münevverden,ordudakendilerigibidüşünmeyenlerdenkorkarlar.Örfiidareilehâkimiyetsağlayacaklarınainananlarınverdiklerireylerilememlekettehuzursuzlukkörüklenmektedir.
20Ekim1963,Saat:17.00
Bugünhavakasvetli,yağmurlu,sıkıcı,hapishanehücresikaranlık.İnsanınruhudasıkılıyor.Maziye,düşünceleredalıyor.Üzüntülerilebaşbaşakalıyor.Hertürlüşeylerikolaylıklahatırlıyor.Hayattaakrabaolarakçokazkimseyesahibim.İkikızkardeşimvar,birievlidiğeribekar.BekârolanNezahatAydemir’denhapisteolduğumdevrezarfındaiyikötüalakagördüm.İstanbul’daMetinveŞadanilegörüşmüş,alakasınıeksiketmemiştir.Diğerablamevlidir(EkremAlican’ınağabeyiile),onuniçintambirbaskıaltındadır.Onlardaneskidenberiçokçekinir.Ürkektavırlıdır.Benibugünekadarhiç
![Page 944: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/944.jpg)
aramamıştır.Oğludaoperatördü,iyibirdoktordur.Amaaileefradıilearasıpekyoktur.Odavefasızbirinsandır.Onlarınbuhareketlerinipekiyikarşılamadığımiçinherikisinedealakamıkesicibirermektupyazdım.İçimiboşaltmışoldum.İyigündostlarındanokadarnefretediyorumki,kimolursaolsunartıkisimleriniduymakistemiyorum.[...]
İşteaşağıdakimektuplarıdaonlaragönderilmeküzerehazırladım.Pazartesigünüyollayacağım.İkikişiyidahadefterdensilmişoluyorum.
![Page 945: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/945.jpg)
AblayaveYeğeneMektuplar20Ekim1963
SevgiliAblacığım,
Bugünekadarinsanlıkduygularınızhareketegelirdebeniveyaailemiikisatırmektupileararsınızdiyeçokümitetmiştim.Lakinbuhareketisizlerdegöremedim.Benşerefimilemahkûmolmuşbirölümyolcusuyum.Hamdolsunadibirsuçileailemizenakısagetirmişdeğilim.Fakatbaşınafelaketgeleninsanlarıaramaktagösterdiğinizcesaretsizliğehayretettim.Acababenimkardeşimolmanızsizenegibibirzarargetiriyor.YoksaEkremBey’inmevkiinisarsarızdiyemikorkuyorsunuz.Yazıklarolsunsizlere.Hayatbubelliolmaz,kimindahaönceöleceğibilinemez.Birgüngelirbuhareketlerininvicdanazabınıçekersin.Ailemiçindeençoksevdiğiminsansendin.Bukadarvefasızolacağınıtahayyületmezdim.İnsanlarbukadaregoistmioluyormuş,hayret.İnandığımdavadamuvaffakolsaidim,aramasaydıno
![Page 946: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/946.jpg)
zamantakdireder,memnunolurdum.Beniöldürebilirlerfakatarkamdangelenkitleleriaslaneyokedebilirlernedefikirlerinideğiştirebilirler.Hiçmeraketmebenimyüzümdenneenişteminişleribozulur,nedeEkremBey’inmevkii.Onların,yanisiyasîlerinakıbetleriniyaşayanlargörecek.Şadan,EkremAlican’laraMetin’ihapsettiklerizaman,benimhaberimolmadangitmiş.Duyuncaçoküzüldüm.Amabirkereolmuş.Sizlerdenhiçbirşeybeklemiyorum.Yalnızbundansonrabenimkardeşimolduğunuzuhiçbirzamanağzınızaalmayın.Yaşar,sağkalırsamdasakınbirdahabeniaramayınvekarşılaşmayalım.Sizlerindurumubozulmasın.
Ailemindekimseyeihtiyacıyoktur.Hamdolsunonlarageçinecekkadarmaaşıölsemdemecburenbağlayacaklar.Çokşükürkimseyemuhtaçdeğil.Bumektubualdıktanbirmüddetsonrabenimakıbetim[...]belliolacak.Benihiçbirşeysarsmaz.Herşeyerazıyım,yalnızinsanlarıiyitanımışoldum.DüşmezkalkmazbirAllahvar.
![Page 947: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/947.jpg)
İstikbaldeherşeydeğişebilir.Ozamanaynışekildemuamelelerlekarşılaşırsanüzülme.
Allahsizlereiyigünlergetirsin.
T.Aydemir
BumektupdaablamınoğluDr.OperatörFikriAlican’ayazılmıştır.
20Ek.963
VefasızYeğenim,
Buanakadarbeniaramayanbirinsanahitapetmekbirazacı,amaneyapayımsayılıgünleryaşıyorum.Söylemeden,yazmadaniçimdehiçbirşeyisaklayamam.Hayatınbaşkacephelerideolduğunuunutma.Dayınolaraksanazarargetirmişbirdurumumyok.Hemsenartıkmemleketinbaşınakâbusgibiçöreklenmişiblisruhlubirbaşvekilinbütünmesuliyetlerinekatılanbaşvekilyardımcısıbiramcayasahipsin.
İstikbalsiyasîlerindeğildir,bunuunutma.Bir
![Page 948: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/948.jpg)
güngelecekbanahakvereceksin,amaozamanherşeybitmişolacak.Yakınlarındanböylebirvefasızlıkacısıçekmemenitemennieder,çoksevdiğinmesleğindebaşarılardilerim.
T.Aydemir
![Page 949: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/949.jpg)
ŞadanAydemir’eMektup22Ekim963,Saat:13.30
Dünziyaretgünüidi.ŞadanveTülingeldiler.Doyadoyakonuşamadık.Zatenzamanhiçbirzamankâfigelmiyor.Onuniçingöndermeimkânıbulabilirsemaşağıdakimektubuyazdım:
SevgiliŞadancım,
Bugünseninleziyaretesnasındakonuşurkenmektupyazmadığımdanşikâyetediyordun.Ayrılıkzamanlarındabilirimkihiçbirerkekbenimkadareşinesıkmektupyazmazdı.BununtecrübesiniParis’teveKore’deikengörmüşsündür.Fakathapishanedebuvazifeyiyerinegetiremiyorisem,bazısebeplerolduğunutakdiredersin.Postailegöndermemkontroletabiî.Herkesinyaptığıgibiulaştırmaçareleriarayamam.Benimdurumumburadakilerinhiçbirinebenzemez.Yakalandığıtakdirdehemiçyüzümüzevakıfolanların,hemdevasıtaolanınbenimyüzümdenmüşkülvaziyette
![Page 950: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/950.jpg)
kalmalarınıistemem.Enmühimisanabuparmaklıhücrelerdenancakıstıraplarımıyazabilirim.Neş’eli,hareketlibirdurumumyokki,nedenbahsedebilirim.Sıkıntılarımı,üzüntülerimisanaduyurmaya,bunlaraseniortaketmeyehakkımyok.Senzatenkâfimiktardaaylarcabuüzüntüleriniçindesin.
Benhayattayaptıklarımdannadimolanbirinsandeğilim.Çalıştığım,inandığımdavauğrundamuvaffakiyetsizlikledekarşılaşırsampişmanlıkduyacakbirinsandeğilim.Ohaldeherşeyegöğüsgererek,içimdengeçenleridesanaintikalettirmekistemiyorum.Bulunduğumdurumenağırşartlarıihtivaediyor.Ölümcezasınaçarpılmışbirinsanım,hayataençoksevdiklerimekarşıbazıhususlardaihmalkârlığımgörülüyorsaonuhoşgörmenlazım.Benidiğerarkadaşlarımlamukayeseedemezsin.
Temyizneticeleribellioluncayakadar,hakikidurumumbellioluncayakadar,hiçbirşeyeelimisürmekistemiyorum.
Herşeybanaçoksıkıcıgeliyor.Ümitsizdeğilim.
![Page 951: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/951.jpg)
Allah’ındediğindenbaşkasızatenolmaz.FakatbuTürkiye’deherşeyinolacağınıhesabakatmaklazım.Bendevriniyaşayaninsanlarınenbüyüksiyasîrakibiyim.Siyasîler,kumandanlar,muhterisarkadaşlarımdahilherkesbenimortadankalkmamıister.Çünküsivrileninsanlarırakipleriçekemez.Kendisiifnaedemezisebilevasıtaileifnaedilmesiiçinçalışır.Kabahatidesonrabaşkalarıüzerineatar.Kurtulurumzanneder.İşteTürkeşbilebilenasılihbaretti.Ogecehükûmetatikdavransaidi.Baskınyapmasaidik,“saatte”kıtalarınönündebizlerivururlardı.İşdekapanırgiderdi.Türkeş’inihbarettiğinidekimseduymazdı.CenazemerasimimizedeenbüyükçelengibelkideTürkeşgönderirdi.Belliolmaz.
21MayısgünüevdepolislereteslimolduğumzamankarakolagiderkenOrhanÇokdeğerbizigenelkurmayasokabilseydi.Bizonuatlatıpkaçmasaidik,benbugünhayattadeğildim.Ocanavarlarbenikoridordalinçederler,öldürürlerveyahutdabiryerekapatıpelimebirtabancaveripintiharazorlarlardı.Yaptırırlardı.Ogünher
![Page 952: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/952.jpg)
şeyolurbiterdi.Hesabımıkimarardı.Geneogünİnönüsabahleyinradyodayaptığıkonuşmalardahepimizinimhaedildiğiniilanetmiştir.Kumandanlaradirektifivermişti.Vücutlarımızınkalkmasıiçin,amaonlarbunuanlayamadılarveyabizdenkorktuklarıiçinbizlerebirşeyyapmayacesaretedemediler.
İnönü’nünradyokonuşmasındakimanayıanlayabilmişolsaidiler,bugündavamevzuudiyebirşeyyoktu.Herşeyibitmişti.Vefalı,vefasızarkadaşvedostlarımızvahvahdeyipsenitesellietmekilemeşgulidiler.
İştebugibihadiselerdenAllah’ıninayetiilekurtuldum.Fakathenüzdarbirköprüdeyim.Henüzkatitehlikegeçmişdeğildir.Ümitkapılarınınkapanmamasıiçinöndebirkaçgeçitdahavar.[...]
Alınyazımbuimişdeyipbenceinandığımbirdavauğrundaşereflicebirölüm.GeridekalanlaradaherşeydeolduğugibiAllahsabrınıihsaneder.Zatenbenimiçinençoküzülecekbirtekinsanvarsaodasensin.Bendeheransenin
![Page 953: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/953.jpg)
içinüzülüyorum.
Seninsenelercefedakârcakatlandığınzorluklarıtakdirediyorum.Amasendebilirsinkibensenihayattaençokseveninsanım.Mezaragidinceyekadardabuöyledevamedecektir.Birbirimiziokadarseviyordukkihangimizevvelufuledersekmemnunolacaktık.Çünkügeridekalanınıstıraplarıçokbüyükolacak.BuradaAllahikimizedeaynıandaşanstanımışolsaenmünasibiidi.Amatefrikedersedekatlanalımşekerim.İnşallahbukötüdüşüncelerinhiçbirinelüzumkalmayacaktır.[...]
İşteŞadan’ımdüşüncevedertlerim.Bunlarıbileyazarkeniçimeriyor.Elikolubağlıinsanlarınıstırabınıhissedenolamaz.
[...]
TalâtAydemir
![Page 954: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/954.jpg)
TemyizBaşsavcısıF.Çoker’inTebliğnamesi25Ekim963,Saat:15.30
DüngecegünlükbirTercümangazetesielimizegeçti.İçindeçokdeğerlihaberlervardı.HarpOkuluöğrencilerihakkındaTemyizBaşsavcısıAmiralFahriÇoker’intebliğnamesiniyazıyordu.
1No’luörfiidaremahkemesininverdiğibütünkararlarıusulsüzbulmuş,kanunaaykırıbulmuş,esaslarıveusuldenbozularaktemyizinres’enkararvermesinive10talebeninberaatinivederhaltahliyeleriniistiyordu.
Tabiîbudurumaçoksevindim,ikibakımdangençHarbiyelilereistikbalyoluaçılıyordu.[...]
Harbiye’ninböyleperişanbirhalegetirilmesinesebepolanlaraçıkçameydanaçıkmıştır.
CelâlBayariçin“tenkil”dedidiyeölüm
![Page 955: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/955.jpg)
cezasınaçarptırılmasınıisteyenCHP’lidüzenbazlarveşefleritarihhuzurundaHarbiye’yişimdikidurumasoktuklarıiçinacabasuçlarınınasılkapatacaklardır.
Talebelerden84kişiağırhapisve90tanesi3ayhapiscezasıalmışlardı.Diğerleriberaatetmişti.Fakathükûmeterkanınınyaptığıempozelerlebütüntalebelerdisiplinkurulkararıileihraçedilmişlerdir.[...]
1459gençHarbiyeli’ninistikballerinikörelterekkanlarınagirenbusorumlukişilerinakıbetleriistikbaldehiçdeiyiolmayacaktır.Çünküokuldisiplinkurulununbütüntalebeyi,heleberaatetmişinsanlarıihraçetmeyehiçbiryetkileriyoktur.Busuçtanberaatedenbirinsanadakeyfîolarakidaritasarruflar,keyfîemirlerileuygulanamaz.Hiçbirhukukkaidesine,hattainsanlığa,adaleteuygundeğildir.AmaCHPveşefiveetrafındakiaskeriçetebaşlarıHarbiyelilerdenimtikamalmakiçinhertürlüusulsüzlüğügözealmışlarveyapmışlardır.İnşallahyanlışhesapBağdat’tandöner.
![Page 956: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/956.jpg)
[...]
HarbiyelilerhakkındaTemyizmahkemesininvereceğikararHarbiyelilerhakkında..Harbiyelerinilkhukukîzaferiolacaktır.İnşallahondansonradahepsiberaateder.Devletşurasındadaidariiptaldavalarınıkazanırlarveistikballerizedelenmedenordusaflarınakatılırlar.Enbüyüktemennimvesevgiligenç,idealistevlatlarımiçingecegündüzdualarım,temennilerimbudur.
[...]
29Teş1963,Saat:08.30
Dünziyaretgünüidi.Temyizhakkındaçeşitlihaberlergeldi.Lehtevealeyhtedoğrulukderecesibelliolmaz.EnkötüsünüÜsteğ.İlhanBaşbanagetirdi.7kişidenbenimileFethiGürcan’ıntemyizkararınımenfiolaraktasdikettiğini,“İmralıAdasına”gönderilmeimkânınınolduğunubildirdi.Kendisikurtulmuşolduğuiçinoldukçaferahtı.Benbuhaberepekinanmamaklaberaberkıymetdeverdim.Normal
![Page 957: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/957.jpg)
birnetice.Diğerarkadaşlarımınkurtulduğunaçoksevindim.[...]
Temyizinpektesiraltındakalacağınıtahminetmiyorum.Hâlâümitliyim.Fakatenkötüihtimalekarşıdahazırım.Nasibimizneiseoolur.Katidurum31Ek.963saat10.00’dabelliolur.Memleketiçinhangisihayırlıiseöyleolsun.[...]
![Page 958: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/958.jpg)
T.Aydemir’inEşineMektubuEşineyazdığımektubunbirbölümü:
22Teş.963
SevgiliŞadan’ım,
Dünziyaretsalonundanüzgün,müteessirayrıldın.Tabiîbuhalinbanadaçoktesiretti.Bütünvarlığımsensin,seninümitsizolduğunugörmekistemiyorum.Temyizmahkemesihakkındaçeşitlişayialarçıktığıiçinhaklısıntabiî.Fakatişolacağınavarır.Bumektubumelinegeçtiktenbirmüddetsonrahakikidurumudaöğrenmişbulunacaksın.Temyizkararlarıhakkımdamüspetolursameseleyok.Aksiolduğutakdirdedefazlaendişeetmeyeveüzülmeyedemahalyok.Çünküherişbitmişdeğil,dahabuişinmeclissafhasıvar.Ozamanakadardaneolacağıbellideğil,onuniçinkatineticebellioluncayakadarmukavemetinimuhafazaetmeyeçalış.
![Page 959: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/959.jpg)
Bizimhayatımızlaoynamakisteyenlerbudavayıhukukcephesiyletetkiketmekistemezler,Siyasîbirmeseleolarakhalledipneticelendirmekyolundadırlar.Eğertemyizbenimkararımıbozmazise,bununtamamıileİnönü,avanesivekumandanlarıntazyikitesiriileolduğugayetaşikârolarakmeydanaçıkacaktır.
30Ek.963gecesiİnönü,KuvvetKomutanlarıveCevdetSunayilebumevzudabirtoplantıyapılacakmışdiyebirhabergeldi.
Budoğruçıkarsa,işinartıkhukukölçüleriiledeğilhissipazarlıklarlahalledeceğinedelaleteder.
Butoplantımüspetdeolabilir,menfide.Şayettemyizlehimdebozmakararıvermişiseaksiniiddiaedebilirler.Sözgeçiremeziseler,vazgeçerler.Sankikendilerikurtarmışgibibiriyiliğipaylaşmakisteyebilirler.Yahutdamenfiçıkmasıiçintazyikleriniartırırlar.Çünkübütünsızanhaberleregöre,benimveFethiGürcan’ındurumuhenüzkatiolarakbellideğilmiş.Herneisesenkendini,benkendimienkötüihtimale
![Page 960: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/960.jpg)
görehazırbulunduralım,neolurneolmaz.
Perşembeolmadanhiçkatibirşeyyoktur.Neticebellioluncayakadarbirazdahaüzüleceksinamadeğmezşekerim.HerşeyinsonundaAllah’ındediğiolur.Benimölümümbuyüzdenise,bütünTürkiyeayağakalksa,herkesçalışsaneticedeğişmeyecektir.Benneticeniniyiolacağındançokümitliyim.Busıkıntılarıçektirmektenzevkalanlarınisteğihiçbirzamantahakkuketmeyecektir.İnşallahbirmüddetdahabusıkıntılıgünlerekatlanacağızneyapalım.
İnandığımdavauğrundaölmeyigözealanbenozamanakadargeçensüreiçindekibugibigünleredekatlanmakmecburiyetindeyiz.
Temyizkararlarıaleyhtetasdikedilirisebelkibenisivilhapishanelerdenbirinegönderebilirler.Enuygunuda“İmralıAdası”olaraktasarlamışlar.Meclisneticesinioradabekleriz.Yahutdaörfiidaredışarısınaçıkarmakistemezler,geneburadakalırızbelliolmaz.Herihtimalekarşıhazırlıklıol.Buradanayrılmak,
![Page 961: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/961.jpg)
katineticebellioluncayakadarhaftalarıyapılangörüşmedenmahrumkalmakdemektir.Başkabirtesiriyoktur.
Yalnız,takipederseniznereyegötürdükleriniöğrenirsiniz.
Metinirtibatsağlar,tabiîonundaozamanakadarbaşınabirişgeliphapsekeyfîolarakatmazlarise.
İşteşekerimhertürlüihtimalegörehazırlıklıvemukavemetliolmalıyız.Henüzkaybedilenbirşeyyoktur.Şimdikihalde,politikacılarınarzusutatminedilmeküzereellerindeoyuncağız.Hertürlükalıbasokacaktır.
Hislerinitatminedipintikamlarınıalacaklardır.Normalbirşeyamamemleketinkaderinetesireder.Orasınızamangösterecektir.
Cumhuriyet’in40.Yılı
BugünCumhuriyet’in40yıldönümü.FakataçıkrejimuygulayanMilliŞefdeCumhuriyet
![Page 962: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/962.jpg)
çocuklarınıyemekiçinkinihtirasdolumanevralarpeşinde.[...]
Herdevirgeçtiğigibibunlarındevridegeçecektir.Benmemleketimesonhizmetimi,canımıvermekleyapabilirim,ziyanıyok,eğerTürkiyedeyükselentansiyonböyletaşıpneticelenecekse,fedaolayım.Odaailemiziçinbirşereftir.Bundanşereflibirölümdetarihtekimseyenasipolmaz.Şuölümlüdünyadanasılolsaherinsanınbaşınagelecekolanbirhadisenekadarfaydalı,nekadarşerefliolarakmeydanagelirse,vatanahizmetölçülerideokadarbüyükolur.
Fakatbuikikişininkurbanedilmesiniisteyenpolitikacılarınşahsiarzusubelkiyerinegelecektir.Sadistruhubiraniçinferahlar.AmaTürkiye’demeydanagelecekdahaağırdurumlarıönleyemez.Fakatmuarızlarıngüçleriyettiğimüddetçebumenfuryoldayürüyeceklerebenziyorlar.İnşallahakıllarıbaşlarınagelirdegeridönüşnoktasınızamanındatayinedebilirler.[...]
![Page 963: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/963.jpg)
Perşembegününüsabırsızlıklabekliyoruz.Hiçolmazsameçhulattankurtuluruz.Hertaraftanbirhaberçıkıyor.Hiçbirineinanılmaz.Bugünbayramıburadaçokhazinbirşekildekutladık.Harbiyelilerdebizimhavalandırmayerinegeldiler,görüştük.Çoküzgünhadiselerlekarşıkarşıyakaldım.Hepsiaslangibigençler,gözyaşlarımızıtutamadık.MerasiminsonundaHarbiyemarşınıdaçınlataçınlatasöyledik.Birazferahladık.İnşallahhapishanedegeçireceğimizsonCumhuriyetBayramıolsun.[...]
![Page 964: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/964.jpg)
TemyizKararları31Ek.963,Saat:13.00
Buandatemyizidamhükmünütasdiketmişdurumda,mukadderattanbaşkasıolmaz.Bundansonrasınagöndereceklerihapishanedekatineticebellioluncayakadardevamederim.Allahailemevesevenleresabırversin.Sağlıkolsun,inşallahmemleketiçinhayırlıolsun.
1Kasım963
YukarıdakisatırlarıdünTemyizkararlarıtasdikedildiktenbizleribaşkahapishaneyegöndereceklerişayiasıçıktığıiçinyazmış,defterimidamadımTeğ.AtillâAltugan’abırakmakiçinkesmiştim.Fakatbutahakkuketmediğiiçinaynıcezaevindenyazmayadevamediyorum.İlküzüntüsünükarımıngidermesiiçinaceleonadabirmektupyazmıştım.Onuaşağıyageçiyorum.Aynenilaveleriyle.
![Page 965: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/965.jpg)
EşiŞ.Aydemir’eMektupAs.Cezaevi,31Ekim963,Saat:15.00
İçindeRızaPş.’yayazdığımmektupvar,muhakkakbirvasıtaileulaşsın.Sakınihmaletmeyin.
SevgiliruhumŞadan’ım
Saat15.00olduğuhaldeTemyizmahkemesininneticelerihenüzkatiolarakbelliolmadı.Bilhassabenartıkkendimiunuttum.Atilla’yıdüşünüyorum.Onungibiolanlarabileberaatçıktı.İnşallahneticehiçolmazsaonunhakkındasevindiriciolur.
Banagelincedünsanagönderdiğimmektuptasonandaaldığımsevinçlibirhaberimektubunenüstüneyazmıştım.Neyapalımkisevincimizyarıdakaldı,gelenavukatlardabizlerioyalamakiçiniyihaberlersöylediler,amaçıkmadı.
![Page 966: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/966.jpg)
Busaatteartıktemyizkararlarındanümitkesmişvaziyetteyim.Çünkühiçbiravukatımızhapishaneyegelmedi.Herkesemüjdelihaberlergetirdiler.Bizimkötühaberlerimizigetirecekdeğillerya.Şahsımiçinhiçdüşünmüyorum.Benhertürlüdurumagörekendimiaylardırhazırlamışdurumdayım.
Yegânedüşüncemsensin,sanabugünlerinazabınıçektirdiğimiçinüzülüyorum.Başkahiçbirşeytesiretmiyor.Mukavemetimyerinde.Metinim,herzamanolduğugibiümitliyim.Neticekorktuğungibiçıkmayacak,amasonkatineticeoluncayakadarüzüntüçekeceksin,onaüzülüyorum.Heranaklımdançıkmıyorhalin.Buhaftazatenmüteessirdin.Şimdinedurumdasındırkimbilir?MetinveTülindahagençolduklarıiçintahammüllüler.Amasendeartıkmoraldüşüklüğübaşladığıiçinbanadatesiretmeyebaşladı.Dahaönümüzdeepeygünlervar.Yalnızneoldu.Temyizmahkemesindekihâkimlerdepolitikacıların,kumandanlarıntesirialtındakaldılarzannediyorum.Artıksiyasetkürsüsündepazarlık
![Page 967: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/967.jpg)
mevzuuyapılacakhalegetirdiler.[...]
Şimdiyapacağıniş;gözyaşıdökmemek,metinvesabırlıolmak,geleceğeümitlebakmak.[...]Allahherşeyinsabrınıverir.Arkamdanyaşadığınmüddetledekocanileiftiharedersin,oşerefailemizekâfigelir.Sizlerekötübirisimbırakarakgitmiyorum.Hırsızlıktan,namussuzluktan,vatanahıyanetten,adicinayettenölümegidenbirinsandeğilim.
Herzamanseninveçocuklarımınalnıaçıkgezecekdurumunuzmevcutolacaktır.Zatenvasatiömrümüdoldurmuşvaziyetteyim.Herhangibirkazahastalıkneticesindedeölmekvarolabilir.Eğermukadderatımbenimbuçemberiçindenkurtulmamaengelise,zatenhiçbirşeyyapılamaz.
Biliyorumşuandabensananeyazsamseniteselliedemem,bunaeminim.[...]
Benimhayatboyuncahertürlükahrımıçektin,neyapalımkimemleketuğrundaçalışanbirinsanazevceoldum.Talihinböyleymiş.Senin
![Page 968: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/968.jpg)
dehayatınheyecanveüzüntüleriledoluolacakmış.Erkekolsaidinaynıruhtaolduğunaçokinandığımiçinbelkişuandabenimileölümyolcuğunaçıkmışbirarkadaşımolacaktın.Çünküsendehayattahaksızlığadayanamayan,vatanperver,memleketseveridealistruhlubirkadınsın,zatenböyleolmasaidinbenimsenelerdiryaptığımmücadeleleredestekolmazdın,benimhersahadayanımdaolmazdın.
Allah’abinşükürkiseningibibirinsanlauzunsenelerdiryaşıyor,heransevgimdenhiçbirşeykaybetmedenbugünekadargeldim.Sevgiminsonuyoktur.Amaölçecekaletlerdeyoktur,sanakarşı...tarifkelimesideyoktur.[...]Hayatadoymayanlarhayattanintikamalmakhırsıilehayatımasonvermekisteyenlerdebelkiölecekler,fakatbenimgibihayatadoymuşveistekle,şerefledeğil.Onuniçiniştebenşuandasendenbaşkahiçbirşeyeüzülmüyorum.Allahbuandanitibarensonumuzuhayıretsin.Hiçbelliolmazherşeyolabilir.Kurtulmakdahesaptaolduğugibi,ölmekdevarhayatta.
Sondefatekrarediyorum.Hiçbirşeyinsonu
![Page 969: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/969.jpg)
gelmişdeğildir.Sabırla,ümitle,cesaretlebekle.Bumektububelkibizibirgeceherhangibiryeregötürebilirler,diyesanaulaştırmaküzereyazıyorum.
Çünkütahliyeolacaklarvar.[...]
Not:
1.Bumektubudünaceleyazdım.Birigelirdeveririmdiye.Hiçbiravukatbizlerimaalesefaramadı.Bütünmüvekkillerüzgünüz,alakasızlıklarındandolayı.Haberkötüdeolsa,hapislerhaberbekler.
2.Atilla’nınkibozulmuş,amahangisebeptenvedurumnedirbilmiyorum.Amaçoksevindim.
3.Bumektubualdıktansonrabenikurtarmakiçinşahsenhiçbirkimseyetavassuttabulunmavegitme,duyarsamçoküzülür,hakkımıhelaletmem.Seninkimseyeyüzsuyudökeceğinizatenkabuletmiyorum.Buişlerleuğraşansanabilgiversinleryeter.
![Page 970: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/970.jpg)
4.Şimdilikbiryeregöndermiyorlaronaseviniyorum.Seninekadarçokgörürsemrahatolacağım.Yegânedüşüncemsensin.
Şadan’ımmektubuniçindeRızaPaşa’yayazılmışbirmektupkoydum.Odahareketleriilehaketmişti.İhtilâlöncesibudavauğrundaberaberçalışırdık.Vefasızlığınıyüzünevurmaklahiçolmazsaiçimidökmüşoldum.Çünküihtilâlmuvaffakolsaidi,buzatıadliyevekiliyapacaktık.Nekadaryanlışyoldaimişim.Kimlereadaletmekanizmasınıteslimedecekmişim.
Herhaldebusatırlarıokurkenbirazvicdansahibiisekalbiburkulur.Banakâfi.
İMZA
![Page 971: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/971.jpg)
HâkimGeneralRızaTunç’aYazılanMektupAs.Cezaevi,1Kasım1963
S.GeneralRızaTunçBumektubusizeherişbittiktensonrayazıyorum.Bundanevvelyazmışolsaidim,belkitürlütürlümanaçıkartırdınız.Yazacaklarımıaynıdavauğrundamazideçalışanikiferdinbirbirineolanyakınlığındandolayımüspetdüşünceilekarşılayacağınızıbiliyorum,eğerdeğişmemişiseniztabiî.Temyizmahkemesisafhasınıyakındanizledim.Koridor,salonvedörtduvararasındakikonuşmalarınızıbananaklettiklerivakit,tutumunuzlabuyuvadaniftiharediyordum.AmadünçıkankararlarıgörüncesukutuhayaleuğradımBirnumaralıkeyfîidaremahkemesitarihtebüyükbiraskeriadlihatayapmıştı.BunubaşkanlığınıyaptığınızTemyizmahkemesimüessesesindepolitikacıların,kumandanlarıntesirsahasındankurtularak,adalettarihinesürülmüşolanbulekeyitemizleyeceğiniziümitederken,bir
![Page 972: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/972.jpg)
numaralıcezadairesininvermişolduğukararlarlasizlerdebulekeyiartıktarihtehiçbiradlimakamınsilemeyeceğibirşekildekapattınız.Tarihîsorumluluğusizve(savcıdahil)altıarkadaşınızyüklenmişvaziyetteler.
İdamhükümlerinimilletmeclisineaktarmaksuretiilebizleriomevkiseverpolitikacılarınelineistismarvasıtasıolarakteslimetmeklenekazandınız.Bunugeleceksizleregösterecektir.Dörtkişininölümüiledebumemleketdüzelmeyecektir.Belkidedahaağırşartlardevamedecektir.Şahsımhiçbirsuretlemevzubahisdeğil,aklınızaböylebirşeygelmesin,sizingibiaynıgayeuğrunaçalışan,zamandeğişinceağırkefedeyeralansahteidealistlerdenbirşeybeklediğimyok.Beninandığımdavanınuğrundacanımıverirken,sizlervesizingibilermevkilerindendenolmamakiçineskiarkadaşlarının,fikiryoldaşlarınınölümkararlarınıimzalamaktançekinmemektedirler.Neacıdırdeğilmi,yalnızhissedenlertakdiredebilir.Buişlerigayetiyibilenbirinsandınız,bununtamamıileiçindeve
![Page 973: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/973.jpg)
ateşlibirtaraftarıidiniz.Neolduisebizlerogeceharekâtolarakmuvaffakolmadıktansonrasıoldu.SizlerherhaldehareketgecesiinanılanbudavayıtahakkukettirmekiçinTomsonkullanmayacaktınız,bizlergibi.
Sırasıgeldiğizamanhakkımızısavunacak,kalemlerinizikullanacak,felaketemaruzkalaninsanlarıiyitanımış,vatanhizmetlerindeolduklarınainanmışisenizhertürlükurtulmaçarelerinderolalacaktınız.Gücünüzyetmediğitakdirdebizlernasılcanımızıveriyorsak,sizlerdeişgalettiğinizoyaldızlımuvakkatkoltuklarınızıterkedipçekilecektiniz.Hakikiidealistlerebuyakışırdı.İstifamüessesesiacabanedenihdasedilmiştir.Büyükhadiselerintarihîsorumluluğunuhaksızyereüstünüzealmamakiçin.Fakatbucesaretigösteremediniz.Hemşahsiyetinizi,hemdeadaletmekanizmasınıpolitikabezirganlarınınemrinetahsisettiniz.Yetişengençlerbuhatanızıhiçbirzamanafetmeyeceklerdir.Benimbildiğimhukuk,pazarlıkkonusudeğildir.Siyasîleri,kumandanlarıtatminetmekiçinvaz
![Page 974: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/974.jpg)
edilmemiştir.Hâkimvasfınıtaşıyaninsanlardaemirkuluolarakhareketetmez,vicdanlarıilehareketeder,memlekettekigelecekleridüşünür.
21Mayısharekâtınınmuvaffakolmamasınaşimdidahaçokmemnunum.Çünkübendebumilletisizlergibiinandığıminsanlarateslimedip,vazifemiyaptığımakendimiinandırmayaçalışacakmışım.SiziTürkadliyesininbaşınakoymaklaenbüyükhatayıyapacakmışım.Memleketteyapılanadlihatalarınsorumluluğunaiştirakettiğimiçintarihnazarındasuçludurumadüşecektim.Etrafımdadolaşankadroarkadaşlarımdakendilerininasılgösterdiler.Mahkemedosyalarındagördünüztabiî.
Allah’tanölümcezasınamahkûmoldumdasizlerinveeskiarkadaşlarımınistikbaldekidurumlarınıgörüpüzülmeyeceğim.Dahahenüzkiminyaşayıpyaşamayacağıdabellideğilya.
İnşallahsizlermevkilerinizi,altınızdakiarabalarıkaybetmedenbumemleketingelecektekiidaresinehükmedersiniz.Buşekildekitutumlarınızlamuvaffakolur,gününüzügün
![Page 975: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/975.jpg)
edersiniz.Seçtiğinizyolhayırlıolsun.Bizlerdepolitikacılarınistismarkonusuolarakçalkalanıriken,sizlerindevicdanlarırahatolarakzevkledolaşmanızıseyrederiz.Ödemişolduğunuzvefaborcunateşekküreder,hayattaatmışolduğunuzyanlışadımdandolayıvicdanazabıçekmemenizidilerim.AllahsizvesizingibiadalettevziediyorumdiyehâkimlikkürsüleriniişgaledenhâkimlerinbaşındanİsmetPaşa’yıveşimdikikumandanlarıeksiketmesin.Sonunneolacağınıtecrübelibirinsanolarakgayetiyibilirsiniz.Memleketteaçılmışolansosyalkandavasınınsorumluluğunatarihhuzurundasizdeiştirakediniz.Hayırlıolsun.
İMZA
![Page 976: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/976.jpg)
TemyizMahkemesiKararlarındaİnönüFaktörü5Kasım1963,Saat:10.00
BugünTemyizmahkemesininkararlarınınokunmasındanepeyzamangeçmişbulunuyor.Kararlarhakkındaçokşayialarçıktı,hepsinindoğrulukderecesinedir,bilemem.Birtanesiüzerindemuhtelifyerlerdengelenhaberlerittifakhalindetoplanıyor.Odaşu:30/31Ekimgecesiİnönüvekumandanlarınınyaptığıbirtoplantıdatemyizmahkemesihâkimlerinetesiredilerekidamhükümlerinintasdikettirilmesikonusupazarlıkedilmiş,bizimdörtarkadaşınkararıbozulmuş,yoksa7arkadaşındaidamkararlarımüebbeteçevrilmişimiş.İnönütarafındanilerisürülentezgüyaşuimiş.“Bunlaraidamcezasıverilsin.İhtilâllerancakböyleönlenebilir,benonlarımeclistekurtarırım,hiçolmazsamecliskararıileolsun.”Buhadiselerindoğrulukderecesinebirşeydiyemem.
![Page 977: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/977.jpg)
Böylebirteklifyapılmış,bunudakumandanlarınkabuledipTemyizMahkemesi’neyapılanbaskıilehâkimlerdebunukabuletmişlerise,dünyanınenalçakinsanlarıdır.Çünküadaletmekanizmasıoyuncakdeğildir.Eğerhâkimlerböyleemir,arzu,baskılarileverdiklerivicdanikararlardandönüyoriseler,omemleketteadaletmüessesesiişlemiyordemektir.Odevlettehiçbirşeyyapılamaz.
Siyasîliderlerinoyuncağıolankumandanvehâkimlerintarihîsorumluluğuhiçbirferdebenzemez.
Böylebirteklifinpazarlıkkonusuyapılarakkabuledilmesi,TemyizMahkemesimüessesesiniyıkmıştır.Bunaolangüvensarsılmıştır.BöylebirteklifyapanmillişefaynışeyiYassıadaMahkemelerininneticeleneceğizamandaaradakomiteüyelerinikullanmaksuretiileyapmıştı.İdamhükümleriniobaskılaraltındaçıkartmıştı.VakayaMucipAtaklışahittir.
CHP’ninarzularıyerinegetirilmişti.BenotarihlerdeİsmetPş.’nınveCHP’ninbu
![Page 978: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/978.jpg)
teşebbüsleriniiyiceanladığımzamanİ.İnönü’densoğumuş,kopmuşbirinsandım.Sırf“adaletmekanizmasınabaskıyapıyor”diye,yoksabendeİnönü’yüçoksever,icabındaonuniçincanımıverecekbirinsandım.Otarihekadaröylehareketetmiştim.Bunuailemveyakınarkadaşlarımbilirler.
İsmetPş.’nınbueskialışkanlığıdır.Eğerbuseferdeyaptıise(Şimdilikpekihtimalvermiyorum,gelecekgünlerbunuispatedebilirveyayalanlayabilir.Katideğiltabiî.)niyetiBMM’debizikozolarakkullanacak.Lehtedehareketedebilir,intikamınıalmakiçinaleyhtedehareketedebilir.Tutumuhiçbelliolmaz.Bütüngayesiherşeyibenyaptımdiyeneticedetarihîkudretinigöstermektir.Şayetlehtebirkararçıkarsa“Bakınyineİ.İnönükurtardı”dedirtmeksuretiilepartisinevemilletefkârınasiyasîyatırımyapmak.[...]
BenşahsenBMM’deatıfetlekurtulmakistemiyorum.HeleİsmetPş.’nınCHP’nintavassutuvereyiileaslaarzuetmiyorum.Ölümüdahaçokisterim,amaneticeelimdeolmayarak
![Page 979: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/979.jpg)
böyleolursaneyapabilirim.[...]
![Page 980: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/980.jpg)
TemyizMahkemesiKararlarıveİhanetlerDünziyaretgünüidi,çeşitlialdığımhaberlerherbakımdanümitvericidir.Şimditemyizmahkemesikararlarıhapishaneyeintikalettiktensonrakidurumvegörüşlerimiyazayım.Bozulankararlarhapishanedekigençsubaylarüzerindeşoktesiriyaptı.Çünkübirinciderecedesuçluolanlarınkararlarıbozulmuştu.BilhassabunlardanFikirKh.’ındayanibenimlebirlikte22Şubat’tanberisevkidarekarargâhındaçalışanvebütünmesuliyetlereortakolanbeşkişininkararlarıbozulmuştu.Hattamüebbethapisemahkûmolanbuşahıslarınbazılarıberaatbileedecekti.BubeşarkadaşımEminArat,GalipGültekin,TurgutAlpagut,MustafaOk,BahtiyarYalta,bunlarailavetenİzzetKöz,CemalÖzdemir’inmüebbethapiskararları1No’luörfiidaremahkemesikararlarıbüyükbirisabetleverilmişti.Şimdibutemyizbozmakararlarınıgörünce,yalnızbuşahıslariçinomahkemeheyetiningörüşünütakdirettim.Tam
![Page 981: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/981.jpg)
isabetvardıçünkü.Fakatbuarkadaşlarhertürlüimkânıkullanarak(iltimas,rüşvet,neaklagelirse)kendilerinikurtardılar,gençleriaçıktabıraktılar.Tabiîbüyükbirinfialoldu.Buimkânlarını,arkadaşlarıvegençsubaylariçinkullanmalarıbirincivazifeleriidi.Amaneredeofedakârlık,oinsanlık.Herkesinkendinikurtarmakiçingayretgöstermişolduğuanlaşılabilir.
Mahkemesafhasındakibuarkadaşlığıntutumlarızatenbelliidi.Herşeyişunoktalardatoplamışlardı.
1.Yalancılık
2.İnkârcılık
3.Susmak
4.Yalancışahitikameetmek
5.Hadiseleriteviletmek
6.Mahkemeyedıştannüfuzsağlattırmak.
![Page 982: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/982.jpg)
Semerelerinideşimdigörmüşbulunuyorlar.Amabuşahıslarınnemalolduklarıartıkbütünçıplaklığıilemeydanaçıktı.Mahkemesafhasındabenmikrofondadoğrusöyledikçe,hadiselerigerçekleregöreizahettikçedelioluyorlar,menfaatlerisarsıldığıiçinhapishanedegençleritoplayıphakkımdamenfipropagandalaryapıyor,hergüntezviratileuğraşıyorlardı.Benihersahadasuçlugöstermekiçinellerindengelenbütüngayretlerisarfediyorlardı.Şimdiyavaşyavaşherkesanlaşılıyor.
Benimdurumumdahabüyükbiraçıklıklameydanaçıkıyor,dahadaçıkacak,zatenbenenbüyükihanetibuarkadaşlarımdangördüm,karşımdakidüşmanlardandeğil.Bunlarısırasıilekısacayazacağım.Tarih,cemiyetbuşahıslarınhükmünüilerdekendisiversin:
1.TurgutAlpagut:
a.Ankara’daki7kişilikihtilâlKh.’nınistihbaratvazifesiniyürütenbirinsanidi.FikretEsenPş.’nınbaşkanlığıaltındakigenerallerinbizimletemasınıaradabulunanHâkimGeneralRıza
![Page 983: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/983.jpg)
Tunç(TemyizBşk.)veJ.GenelK.Kur.Bşk.Kr.Alb.RumiAhıskalıvasıtasıylasağlardı.BirikidefadaRızaTunçPaşailebirlikteonunevindeveTurgut’unevindebendere’sengörüştüm.
Diğerbütünhaberlerideondatoplattırırdıkve7kişisıksıktoplandığımızgünlerdeistihbaratözetleriniondanalırdık.
b.31MartİhtilâlteşebbüsününkararınınmüzakeresiesnasındaEminArat’ınevindebulunmuştu.Herşeydenhaberdardır.
c.31Mayıs963ihtilâlindeAnkara’nınişgalplanınınhepsinibilmektedir.Tarafımdan19Mayıs963günüdeEm.Sb.TayyarBaransel’inarabasıileşehirgezerekyerindeişgalplanıizahedilmiştir.(TayyarBaranselşahittir.)
d.KendisiHarpOkuluAlayK.gibiogeceşereflibirvazifeverilmiştir.Kabuletmiştir.
e.Kur.Bnb.BahtiyarYalta,P.Bnb.OsmanÜçok’unhaberverilmesivazifesinibunavermiştim.20Mayıs963günüsaat14.00’te
![Page 984: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/984.jpg)
banagelerekbuvazifeyiyaptığınıhattafazladanKur.Bnb.KadriÇıtakveKur.Yb.MustafaOk’adahaberverdiğinisöylemiştivegecesaat23.30’daHarpOkulu’ndabudörtarkadaşilehazırbulunacağınıbanabildirmişti.
f.20Mayıs963saat20.00’debenimevimdeO’nunkarısı,benimkarım,kızım,damadımTeğ.AtillâAltuganbulunduğuhalde,bendengeceiçinsontalimatlarıalarakhelalleşerek,öpüşerek,sarılarakayrıldık.Yukardasaydığıminsanlarhâlâyaşıyorlar.
Neticedeneyapmıştır:
20/21MayısGecesi:HarpOkulu’nas.23.30’dansonraçıkmıştır.Korudasaklanıpveyaotomobildenizamiyedenuzaktabeklemiştir.(YanındaBahtiyarYaltaolduğuhalde)
HarbiyeçıkmaktagecikmişYb.M.Pakoba,FethiGürcan,Üsteğ.ErolDinçer,Yzb.T.Saltoğlu,Yzb.NihatÇonguroğlu,Teğ.AycanÜnlü,Teğ.ErbilYücelten,Üsteğ.RemziKılıç,Em.Hv.Alb.SelçukOkyay’ıngayretiile
![Page 985: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/985.jpg)
Harbiyelilernizamiyedışınataşıncabubeygözükmüş,Yb.HakkıSümertarafındanzorlaresmielbisesigiydirilmiş.10dakikasonradaBahtiyarYaltailekıtanınbaşınagidiyoruz,diyeokuldanayrılmışlar.BMM’ninoradaanonsundeğiştiğiniduyuncaBahtiyarYaltaileyanlarınabirHarbiyelialıpbirarabayabinipevlerinekaçarlarken229.P.Alayınizamiyesindetevkifedilmişler.İşteogecekihizmetlerişerefliHarpOkulualayınıbırakıpkaçmışlarveihtilâlinkaybedilmesinesebepolmuşlardır.Buhapishanedeyatanlar,buikişahsınyüzünden(TurgutAlpagut,BahtiyarYaltayüzünden)yatmaktadırlar.TabiîbunugörenKadriÇıtak,OsmanÜçokdakaçmışlar,sırasıileHarpOkulu’natahsisedilenBl.K.’larıveSb.’larıdabölükleriyalnızbırakıpkaçmışlardır.KalanbirmiktarSb.sabahsaat08.30’akadarkahramancavazifegörmüşlerdir.
Buhareketinemukabilmahkemedebazışeyleriinkâretmiştir.
a)Plandanhaberiolmadığınısöylemiştir.
![Page 986: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/986.jpg)
b)Hareketgünvesaatini20Mayısgünübendenöğrenmediğinisöylemiştir.
c)HarekâtıDr.ParuğBeyinevinderadyodanduyduktansonra“Şoke”olarakTayyarBaransel’inarabasıileHarpOkulu’namerakiçinçıktığınısöylemiştir.Yalancışahitdinletmiştir.
d)Hertürlüdıştannüfuzimkânlarınıkullanarakkendisinibugünkühafifcezalılardurumunasokmuştur.Banavedavamızaenbüyükihanetiyapmıştır.Hattadünkarısıziyaretegeldiğindeşöylebircümlesöylemiş.Hak.Üsteğ.Pusatduymuş“ArtıkAydemir’indışarıdahiçkıymetikalmadı.Nasılolsaidamedilecek.LiderolarakTurgutsenitanıyorlar.”İşteaileninsevinci,nankörlüğü.Nelerileavunuyorlar.TurgutAlpagutbencedecemiyetiçersindeartıkbitmiştir.Gelecektebunudahaiyigörecekler,yaşayanlarolacaktır.
2.Kur.Bnb.BahtiyarYalta:
22Şubat’tansonra7kişiliksevkidareKh.’damühimrolleralmış,herdefasındabanayaptığı
![Page 987: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/987.jpg)
müspettekliflerikabulettirmiş,birçokanlaşmagörüşmelerindetemsilcirolündetarafımdanitimatedilerekvazifelendirilmiştir.31MartharekâtteşebbüsüiçinyapılanAnkara’nınişgaltarzıplanınınbirliktebizimevdeharitaüzerindehazırlayıpEminBey’inevindekararabağlanmıştır.YalnızoplandaBahtiyarYalta’nınteklifettiği“KıtalaragirecekSb.ekiplerininçiftlikteyığınaklanmayaparakşehregiriştekıtalaradağılmaplanıtarafımdanemniyetisarsıcıolduğuiçinreddedilmiş,oradabulunanherkestarafındandabenimfikrimkabuledilmiştir.”
21Mayıs963harekâtında%90aynıharekâtplanıuygulanmıştır.BahtiyarYalta31Martteşebbüsündensonrabazısebeplerdendolayıitimadımıyavaşyavaşkaybetmeyebaşlamıştır.Daimao,kuvvetikendiiçimizdedeğildedışarıdaaramıştır.14’leribirinciplandagörmüştür,onlarıniçindedeTürkeşkanadınıtercihetmekteidi.Herzamanonlarlabirleşmeçarelerinigözdenkaybetmemiş,nevakitki10Nisan963Dikmen’deTürkeşileyaptığımkati
![Page 988: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/988.jpg)
konuşmadansonraonlardanayrıldığımıöğrenincebendenkopmaçareleriaramış.MustafaÖzdağ-RıfatBaykaliletemaslarınısıklaştırarakyenibirkadrokuruluşukombinasyonunagitmeçareleriaramıştır.EminArat,MustafaOk’udabugizlitertipçalışmalaraikiliüçlüolarakiştirakettirmiştir.Netekimmahkemesafhasındabuhususlarçokaçıkolmamaklaberaberkendisi,MustafaOk,MuzafferÖzdağtarafındanaçıklandı.Dernekkurmafaaliyetleriiçindesayıldı.Budurumubildiğimiçin21Mayıs963harekâtınaiştirakettirmedim.AncakihtilâlgünüTurgutAlpagut’ahabervererekvazifeyeçağırmasınısöyledim.Öyleyapmaktanekadarhaklıolduğumubugündahaiyianlamışoldum.BahtiyarYaltanasılhareketetti:
a.20/21MayısgecesiHarpOkulu’naTurgutAlpagutileberabergeççıktı.Resmielbisegiymeyecesaretedemedi.
b.Harbiyedışarıçıktıktansonra10dakikaoradakalarakbendengelipA.K.tayinedilenTurgutAlpagutilebirlikteaşağıyatalebeninbaşına
![Page 989: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/989.jpg)
gidipvaziyetitertipleyeceğinisöyledi.Cephaneyokdedi.BendeHarbiyelilerinaşağıdatertiplenmesinicephanenintarafımdanikmaledileceğinibildirdim.Vazifelendirdimgitti.Gidişogidiş,anonsundeğişiklikhaberiniduyuncaTurgutileberaberkaçarkenyakalandılar.
Bunlarınkıtayıterkedipgidişlerineancaksaat03.30’damuttalioldum.
c.Mahkemesafhasındabirçokhakikatleribildiğihaldesustu,doğrulamaktankaçındı.Ancakkendisinebuharekâtakatılmakiçin(9)saatevvelhaberverildiğini,kelimeyişahadetgetirecekkadarzamanbırakılmadığınısöyledi.
d.HarpOkulu’nunbaşındakivazifesindenkaçışınıörtmekiçin229.P.A.’nacephanealmakiçingidiyordum,diyeyalansöyledi.Müdafasındadaavukatıbunuteyitetti.Sesçıkarmadı.
e.Hapishaneiçersindebusuçlarınıkapatmakiçingençsubaylara,Harbiyelilereyaptığı
![Page 990: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/990.jpg)
telkinlerdedaimabenimyaptığımharekâtplanınmuvaffakiyetsizliğesebepolduğunutelkinetmeyeçalıştı.
f.FikriyatındoktrininhazırlanmasındayalnızEminArat,kendisininrolaldığınısavunarakikişahsamaletmeyeçalıştı.
g.DaimadıştakiTürkeşve14’lülerkanadınabelbağlanmasıiçintedbirleryapmaklameşguldü.Hiçbirzamankendikuvvetimizeinanmamıştır.Davayıkülolaraksavunamamıştır.Zekisuretlehareketetmeklehertürlükitleleriveşahıslarımemnunetmeçabasıiçersindedir.İnsanlarıenson,hakikiveçhesiileanlayabileceğibirtiptir.Henüzbirçokkimsetarafındanhakikihüviyetianlaşılamamıştır.Fakatbenanladımogecevazifeyibırakıpkaçışınıhiçbirsuretleafedemem,banaenbüyükihanetiyapanlardanikincisidir.
3.EminArat:
22Şubat’tansonra(7)kişiliksevkidareKh.içindesonanakadarvazifegörmüşherşeyden
![Page 991: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/991.jpg)
haberdarbirkimsedir.Kendisinebüyükolarakçokhürmetettiğimiçinhiçbirşeyimikendisindensaklamazdım.Yapılanbütüntoplantılarınhazırlığıihtilâldenbaşkabirşeydeğildi.
31Martihtilâlkararıevindegörüşülmüştür.Ogündensonradayapılançalışmalardabulunmuştur.DündarSeyhanlarınkokteylgrubuilebirleşmeiçinyapılanresmitoplantılaratemsilciolarakMustafaOk,BahtiyarYaltailebirliktekatılmasıiçinvazifelendirmiştim.Butoplantılarakatılmıştır.Dündarlarınyazıhanelerinderandevualarakdahaevveldenkararlaştırdığımgörüşmelerneticesinegöredışarıtaşmamaküzeretoplantılarda22Şubatçılarıntemsilciliğinibaşarıileyapmıştır.
21Mayısihtilâlkararını19Mayıs963günüGalipBeylereberabergitmeküzereoradabildirdim.Radyoanonsunuhazırlamavazifesiniherikisineverdim.Kabulettiler.Cebimdenyazılıçıkardığımanonsanahatlarınıgösteriryazılıkâğıdıverdim.Bunagöredahagenişolarakvedoktrinimizgözönünealınarakyazın,
![Page 992: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/992.jpg)
yarınbanasaat10.00’dayetiştirin,dedim.BirdesizOrhanAlpakın,GalipGültekinsaat23.30’daHarpOkulu’ndabulunundedimayrıldım.Birdahakendisinitevkifedildiğimilkgünkarakoldagördüm.OrhanAlpakınilebirlikte.
Eminbeyneyaptı:20/21gecesiHarpOkulu’nagelmedi.Ogecesaat24.00’ekadarGalipGültekin,OrhanAlpakınileevinderadyobaşındaanonsubekledi.Osaatekadarbirşeyçıkmayıncaikiarkadaşınıyolcuetti.Kendisideanonsuilkandalehimizeolduğunuduyduğuhaldevazifeyegelmedi.Değişincetabiatıileartıkdışarıçıkamazdı.Netekimöyleoldu.Mahkemedeneyaptı:
Devamlısustu.Herşeyibilmesinerağmensorulmadanbirşeysöylenmezprensibineriayetedereksorulmadıkçakonuşmadı.
a.Benikendisineemrivakikarşısındabırakmaklaithametti.
b.Liderolarakbenitanımadığınısöyledi.
![Page 993: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/993.jpg)
c.Anonsukendiyazıpgenişletmişolarakgetirdiğini,altınabenimimzamınkendiveGalipGültekin’inkararıileatıldığınıinkâretti.Buhusustasuçluveihtirassahibiimişgibigösterilmemisağladı.
d.SevkidareKh.’nınfaaliyetleriniinkâretti.
Yardımlaşma,gençlereişbulmagibiçalışmalarıyapanhiçbirsuretleihtilâlplanlamayanbirtoplulukolarakgöstermeyegayretetti.Tabiîgülünçoldu.Hâlâdabufikrindeısrarediyor.
e.31Marttansonraihtilâlkararınınkesilmesiiçinbanaverdiğireysalahiyetinimahkemedeinkâretti.
f.Avukatınınyaptığıküçültücümüdafaasınagözyumdu.Şahsiyetinikoruyamadı.21Mayısçılarındavasınıkülolaraksavunamadı.Daimakaçamaklıhareketederekkendişahsınıkurtarmayollarıaradı.Muvaffakdaoldu.Belkideikincimahkemedeberaatedecektir.
Banakarşıarkadaşlıkvazifesiniyapmamıştır.21
![Page 994: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/994.jpg)
MayısmahkemesindenevvelkendisinegüvendiğimiçinHarekâtsonrasıiçinBaşvekilolaraktayinetmiştim.Çokyanlışyoldaimişim.Osaltanatsürerikenboşunamuhafızlıkyapacakmışız.Yaşadığımmüddetçebudurumuafedemem.
4.Kur.Yb.MustafaOk:
BudaBahtiyarYaltaileiyianlaşan,daimabirbirinidestekleyenfikirlerlekarşımagelirdi.Müspetfikirlerinireddetmezdim.7kişilikkarargâhtadaimasözsahibiolmasınıisterdi.Bütüntoplantılarakatılırdı.Onundagözüdaimabizimdışımızdakikuvvetlerdeidi.Daima14’lerinkuvvetlerindenfaydalanmayıdüşünürdü,onlarınkomitedebulunduklarızamanbüyükiyiliklerinigörmüş,Yassıadairtibatbürosubaşkanlığındaplanlayıcıolarakvazifelendirilmişti.Bundandolayıovefaborcunuödemekisterdi.Onlaryurtdışınaatılıncaoradanayırdılar,fakatgenekapağıgeridekalankomitecilerinyanındaçalışmayerineattı.Komitelağvoluncayakadardaonlarahizmetetti.22Şubat’taemeklioluncaemeklimaaşının
![Page 995: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/995.jpg)
bağlanmasıiçinonlarınmuzaheretinenailolduğuiçinonlaradaşükranborcuvardı.22Şubatçılardabirkuvvetti,onlardandaayrılmakolmazdı.Hertarafayatırımileişleriçokiyiidareediyordu.Nezamanakadar,31Martharekâtplanlamasınakadar.Buharekâtagidiştekendisindenşüpheedilmeyebaşlandığıiçinhazırlıklardangeçhaberdaredilmişti.28Mart933günüEminBey’inevindeyapılantoplantıdakarşıfikridegörülmüştür.Çünküişciddidir,ihtilâlkararıkesilmektedir.Fakat14’ler,Dündarlar,komiteüyelerininsorumluluğaiştirakettirerekharekâtsonrasıkadrosundayeralmalarınıarzuetmektedir.Bizimkendikuvvetimizehiçbirzamaninanmamıştır.Daimaherşeyiiyimuhakemeettiğikanaatindedir.Çokçekingendir.İnsanlaraemniyetvermez.Netekim28Mart’tabunuaçıkçaortayakoyduğuiçinilerikidüşüncelerimizden,kararlarımızdansonanakadarhaberdaretmemeyekararvermiştim.Kendisideyavaşyavaşbumuameleyemaruzkaldığınıhissettiğiiçinbizdenkendisiniçekmeyebaşlamıştı.
![Page 996: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/996.jpg)
Bunarağmen9NisanSöğütözütoplantısına,10NisanDikmentoplantısınakendisinigötürdüm.Türkeşkanadınadahaçokmütemayilidi.OndansonrayapılanKokteylgrubu(Dündarlar)görüşmelerinetemsilciolarak14-15Nisan’dagönderdim,katıldı.Butarihtensonrahiçbirgörüşmeyedahiletmedim.İtimadımolmadığıiçin21Mayıs963ihtilâlindenhaberdarolmasınıistemedim.TurgutAlpagut20Mayıs963günühaberdarettimdediğizamandaTurgutAlpagut’ahataettindiyeçıkışmıştım.NetekimogeceHarbiye’yeyıldırımgibitaksiileçıkmışvetaksideninmedenanonsdeğişikliğiniöğreninceevekaçmış.(TaksiileHarbiye’denaşağıinerkenYb.M.Pakobagörmüş,onungörüşünegörebukıymetlendirmeyiyapıyorum.)MustafaOkhakkındasonaylariçindeitimatsızlıkbeyanedişimdehaklıolduğumşimdidahaiyianlaşıldı.Haklıimişim.Bazenarkadaşlar,albayımkadroyuiyiseçememişsin,bunlarıanlayamamışsın,diyetarizdebulunuyorlar.Benhepsiniazçokanlamıştım.Amaihtilâlhedefinegiderkeniyikötüteşekkületmişbukadrodağıtılmaz.Hedefeldeedildiktensonrahepsiher
![Page 997: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/997.jpg)
türlühaltarzıdüşünülecektitabiî.
Sonraihtilâlkadrosuyapılıncayakadaritimatüzerinekurulur,başkateminatyoktur.MustafaOkmahkemesafhasındaneyaptı:
a.İlksorgulamasında28Mart’taihtilâliönleyeninsanpozisyonunagirerekbazıhadiseleritekcepheligösterdi.Oyüzdendekadromuzuyanlıştanıttı.
b.Davamızaihanetederekbizlerinyanlışyoldahareketettiğiniizahederek28Mart’tansonrabizdenayrıldığınısöyledi.
c.Yukarıdakihususlarıikameettiğiikiyalancışahitileispatetmeyeçalıştı.Buhususunuhiçafedemem.Kurtulmakiçinçokkötübirhaltarzınatevessületti.Hiçyakıştıramamıştım.
d.Bazıhadiseleriiyibildiğihaldebanabulaşır,cezamağırlaşır,diyeaçıklamaktançekindi.
e.Mahkemedebazıhadiseleritevilederek,kaçınarakanlattı.
![Page 998: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/998.jpg)
f.Mahkemesırasındaçekingendi,eskiarkadaşlarınavefasızlıketti.
g.20/21Mayısgecesifiiliharekâtınıdoğruanlatmadığıkanaatineyim.Çünkümahalledekibirbakkalkadarhabersizdim,dedi,gülünçoldu.
h.Karargâhçalışmalarınıinkâretti.Korkak,çekingen,sonandakadrodanayrılanbirinsantipiolarakşahsiyetiniyitirmişolarakefkârönündetanındı.Bunlararağmenhapishanedekaldığımüddetçebenimşahsımiçindavanınkülolarakarkadaşlariçindesavunmasındahiçzararlıolmamıştır.Bubakımdandiğerarkadaşlarımınhepsindenüstünolmuştur.HelebuvadideBahtiyarYaltailetamzıttır.Zararıdahaçokkendişahsiyetinedokunmuştur.Birdekadromuzhakkındatereddütleryaratmıştır.Belkideberaatedipçıkacaktır.Dışarıdageneençokgerçeklerisöyleyebilecekbirinsandır.Buhakkınıdateslimederim,inşallahbeniyanıltmaz.
5.GalipGültekin:
![Page 999: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/999.jpg)
22Şubat’tanberiişiniçindedir.Bütünihtilâlkonuşmasıtoplantılarınakatılmıştır.Toplantıyerimizbuşahsınevidir.Beniihtilâlhareketiiçinençokazmettirenarkadaşımvemahkemebaşlayıncayakadardahiçbirsuretleanlayamadığımhayattaençokyanıldığımbirinsandır.Bubeşkişininiçindeençokgüvendiğiminsandı.Entemiztanıdığıminsandı.Kendisiniiyigizlemesinibildi.Mahkemesafhasındasusmaklahiçbirşeyiaçıklamamaklavaziyetiidareetti.Kendinikurtardı.Hertürlüiltimasçarelerinebaşvurdu.Küçüldü.Eskişahsiyetinikaybetti.Mahkemesafhasındabirtekkelimeilebanayardımcıolmadı.Kendindenbaşkakimseyidüşünmedi.Anadavayısavunamadı.20/21MayısgecesiHarpOkulu’ndasabahakadaryanımdakalmıştır.Amahiçbirdesteğinigörmedim.Vaziyetdönünceodaoandanitibarenkorkudanunuttu.Karakaradüşünceleredaldı.Fakatsabahakadardaneolurneolmazvaziyetdeğişirdiyeümitlebekledi.Hapishaneiçindebenimmuarızlarımlaarkadaşlıkyapmaktançekinmedi,onlarınkadrosundayeraldı.Çünküartıkkurtulma
![Page 1000: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1000.jpg)
çarelerivemenfaatioradaidi.Muvaffakdaoldu.Fakatbenimindimdeartıksıfıroldu.Hayattayaşamakkurtulmakkısmetisehiçbirsuretlekarşılaşmakistemem.Nefretediyorum.
CemalÖzdemir-İzzetKözherikisideyalancı,sahtekâr,insanlıktanyoksunbirertip.Onuniçinhaklarındabirşeyyazmayadeğmez.
İştekendilerinibüyükcezalardankurtardıklarınızannedenleriniçyüzü.BuşahıslarınTemyizkararlarıbelliolduğuzamanhallerinibirgörmeklazımdı.Gençsubaylarinfialhalindeidiler.Bunlardanintikamalmakiçinadamakıllıhücrelerindedöveceklerdi.Fakatyinebenimdatlarınayetiştim.Çünküidamhükmümtasdikedilmişti.AlbayAydemirüzüntülü,diyevazgeçmişler.Banadabuyapılacakkötühareketintikalettiğizamanhiçbirsuretletaraftarolmadığımısöyledim.Çünkürezilolacaklardı.Dışarıyaakisleriçokfenaolacaktı.Allahonlarıncemiyetiçersindecezalarınıverirdiyegençleriteskinettik.CevatKırca,RıfkıErtemdeonlarıbuhacîldurumayanidayakyemişdurumadüşmektenkurtardılar.Amaonlariyiliğimizi
![Page 1001: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1001.jpg)
genebilmezler,herzamanolduğugibi“iyilikyapdenizeat”prensibiilehareketediyoruz.[...]HükmüTürkMilleti,Cemiyettesağduyusahibiolanlarversin.Benbuşahıslarınhakikidurumlarınıaçıkladım.Herkesikandırabilirler.Herşeydenkurtulabilirler.Yalnızbenikandıramazlar.Benimüçparmağımarasındaişleyen,gerçeklerikâğıtüzerinenakşedenkalemimdenkurtulamazlar.[...]
![Page 1002: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1002.jpg)
YerelSeçimlerÖncesi6Kasım1963,Saat:09.00
Bugündebirazsiyasîyorumyapayım.Türkiye’de17Kas963’temahalliidareseçimlerivar.BununiçinsiyasîpartilerinradyodayaptıklarıpropagandakonuşmalarınıeğercezaeviMd.buradayokisedinleyebiliyoruz.BukonuşmalardanşimdiyekadargerçekleridilegetiripmilletiuyandırmaiçingayretsarfedenancakİşçiPartisi’ninyaptığıkonuşmalarıbeğendim.Diğerlerikoyupartizancagayretler,boşlaflardanibaret,eskidurumvesaltanatlarınıneskigeleneklerledevametmesiiçinreyavcılığıkonuşması.BunarağmenİşçiPartisibirvarlıkgösteremeyecektir.Bugerçekleridilegetirenkonuşmalarakarşıenmünevverlerimizdahi“Komünist”eğilimlidiyekötülemeyarışıyapmaktadırlar,kicahilreysahibivatandaşlardanbupartiiçinreyalmaşansıyoktur.Ancakbüyükşehirlerisarmışolangecekondumahallelerindenbirdeişçimuhitiolansanayimerkezlerindebazımevzii
![Page 1003: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1003.jpg)
muvaffakiyetlergösterebilirler.Gerikalanbütünpartilerbupartiyiboğmakiçinbirbirileriileyarışedeceklerdir.ZatenşimdidenTürkiye’debirşeyleaçıktanmücadeleedemeyinceenkolayvurulan“Komünist”damgasınıvurmuşlardır.
Bupartininhakikieylemisosyalisttir.İçindevebelkidesevkidarecilerindekomünistlerbulunabilir,altındagizilmaksatlaryatabilir.Devletidaresiodemektirkişayetbupartisözcülerininsöylediklerigerçekleriortadankaldırabilecektedbirleralmış,memleketinezelîdertveyaralarınabirnebzeolsuniyilikmerhemisürebiliyor,busosyaldavalaracesaretleeğilebiliyorsaTürkiye’dekomünistcereyanınkomünistşahıslarınçıkmasınaimkânkalmaz.Bupartişayetkötüdüşünceleraltındatazyikedilmez,kapatılmazise10-12yılsonraancakmemlekettegelişebilir.İktidaragelmesedahiiyibirmuhalefetpartisiolarakmeclistemurakabeunsuruolur.
Gelişendiğerpartilerdenşimdilikümityok.Eskipatron,ağa,zümremenfaatinehizmetgörenköklüpartilerinizindegitmektedirler.
![Page 1004: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1004.jpg)
17Kas963seçimlerineticesiTürkiye’debirdönümnoktasıyaratacaktır.Buseçimlerdeherzamanolduğugibiikikanatçarpışacaktır.CHP,DemokratParti’denmuhavvelpartilerbunlarıniçindeenkuvvetlisiolanAdaletPartisibüyükbirekseriyetileseçimlerikazanacaktır.Şimdiyekadarmemleketteesenhavabudur.Çünküşimdikihaldemuhalefettedir,iktidardahükümsürenCHPvekanatpartilergibiyıpranmamıştır.İkisenedirgörülenbütünmuvaffakiyetsizliklerkoalisyonpartilerine,haklıveyahaksızolsadaseçmenleröylebilecektir.MemlekettevatandaşlararasındabirİnönüdüşmanlığıolduğuiçinCHP’ninseçimlerikazanmasınabenşahsenimkângöremiyorum.%25muvaffakiyetsağlayabilirsenormalsayılır.Bununüstünderakamlarsürprizsayılır.İşinbuşekildetecellietmesiileneolur.İsmetPş.’nınkuvvetlermuvazenesibozulur.Mahalliseçimlerinkazanılmasıgenelseçimlerinkazanılmasıiçinesasteşkileder.Buseçimikazanangenelseçimi%100kazanacağıiçinerkenseçimleregitmekiçinzorlamalarbaşlar.
![Page 1005: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1005.jpg)
Ordudakumandakademesindeyerleşmişşöylebirzihniyetvardı:İktidarıAP’nedevretmemekiçinherhangibiraskerimüdahaleyapmaktı.Bufikirhâlâyürürlükteise,eniyizaman17Kas.963’tenönceolmalıdır.AksihaldeböylebirhareketTürkiye’detelafisigayrikabilyaralaraçar.ÇünkümilliiradeilekazanılanseçimekarşıgelerekCHP’nintarafınailtizametmekbumemleketehayırgetirmez.NeticesiMamak’tayatanlariçiniyiolsadahibenaslatasvipetmiyorum.Buradayatanbiravuçmahkûmudeğil,Türkiye’ningeleceğinidüşünüyorum.
APkazandığıtakdirdeiktidaragelmekiçinçözeceğiyolşuikinoktadangeçer:
1.Genelafveyagenelsiyasîafkanuntasarısınıhemenmeclisegetirmek
2.Yukarıdakihusususağladıktansonragenelseçimlerinönealınmasıiçinzorlamayapmak,bukanunudameclistençıkartmak,engeç964senesininilkbaharındaseçimleregiderekiktidaragelmek.
![Page 1006: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1006.jpg)
Bununiçinseçimkazanıldıktansonrazatenkoalisyonkanatpartilerininaltlarıboşalacak.AP’yekayacaktır.Hattamilletvekillerivesenatörleridahidamataşı,yerdeğiştirecektir.
Zatenbudevredensonrazorlaayaktadurmayaçalışankoalisyonhükû-
![Page 1007: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1007.jpg)
metindenhayırkalmayacaktır.Enküçükbahanelerleyıkılmayaçalışılacaktır.APbudevredensonraesasmuhalefetpartisirolünüoynayacaktır.Çokyıkıcıolarakçalışacaktır.Şayetşimdidemokratikrejimiçindekalkınmateorisinitutturanlarsamimiiselerbunatahammüledecekler.İktidarıdevretmeiçinhazırlıklarınıyapıpgöçüpgideceklerdir.İşteosafhalardandemokrasiaçıkrejimkahramanlarınıgörecekbuvatandaşlar.
[...]
8Kasım1963,Saat:15.00
Bugünherzamankindenüzgünbirgünyaşıyorumçünküdüntemyizdenkararlarıtasdikedilenarkadaşlarımızaramızdanayrılıpgittiler.MüebbetcezaalanlardaElazığCezaevine,diğerdahaazcezaalanlardaAdanaCezaevi’negönderildiler.Yenitemyizmahkemesinincezalarıbozduğumahkûmlarilebiz4idamlıkkaldık.Bizleridegönderirlerdiyehazırlığımızıyapmıştık,amahalenbirsessedaçıkmadı.Kati
![Page 1008: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1008.jpg)
birşeybilmiyorum.
Belkitashih-ikarardansonraşayetkabuletmeziselergideriz,belkidemeclistebizimmeselemizkararabağlandıktansonrasivilcezaevineteslimederler.Aklaodahauygungeliyoramahiçbelliolmuyor,işlermalumya,keyfîidarememleketehâkim.
Buayrılıkçokacıoldu.Ensevdiğimyakınarkadaşımdanayrıldım.Hapishaneninhüznüşimdiiçimeçökmüşvaziyette.Nezamanolsabaşımızagelecekbirşeydi.Neyapalımmukadderatböyleimiş.Benimdurumumdakatiolarakbellideğil,şimdilikbütünarzumşuErolDinçerileOsmanDeniz’intemyizkararlarınıntatbikikararsafhasındabozulupölümcezalarındankurtulmaları.Ümitvar,çünkükararlarındamuhalefetşerhlerivar.Bunoktadabozulmadanbilemeclisteherikisininkide%100tasdikedilmez.Fethiilebenimkiesaspazarlıkkonusuolacak.Odakurtulsa,benyalnızkalsaidimçokiyiolacaktı.Nekadarazzayiatverilirseokadariyiolacaktabiî.[...]
![Page 1009: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1009.jpg)
15Kasım1963,Saat:10.00
Bugünhapishanedehemenhemenyalnızkaldıksayılır.Hücrelerdeidamcezasıolan4kişidenbaşkasıyok.Temyizmahkemesindenkararıbozulan51kişiyenidenmahkemeyegittiler.BuandaDz.Hk.Alb.NumanÖzdalga’nınkarşısındalar.Haklarındahayırlısıneiseoolsun.Mahkemeheyetihepeskiazalardankurulu,yalnızyeniolarakkürsüdehavacıbirHâkimBnb.görecekler.Değişenbirşeyyok.Eskitaseskihamam.Tellaklardanbirtanesideğişmişvaziyette.Sanıklariçinbüyükbirdeğişiklikolacağınızannetmiyorum.
![Page 1010: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1010.jpg)
HarbiyelilerinCezalarıTemyizceKabulEdiliyor16Kas.963
Dünyenidenbaşlayanmahkemelerdearkadaşlarmahkemeheyetinireddettiler.
BuhadiseNumanÖzdalga’nınönündebüyüktesiryapmış.18Kasım963’tekararvermeküzeremahkemedağılmış.
İnsaniselerbuonlarabüyükbirdarbedir,fakatokadarbuiştepişkindirlerkiveyatazyikaltındadırlarkigeneaynımahkemeheyetibudavayabakmaküzereyenidengelmeyegayretedeceklervegelecekler.
Buşekildeolursagenekararlaradilçıkmayacaktır.İkinciüzücübirnoktadaHarbiyeli75hükümlününcezasınıtemyizmahkemesidoğrudankabuletti.Buhiçbirhukukkaidesineuymuyor.Temyizburadatamamıylaüsttarafınbaskısıaltındakaldığınıispatetti.
![Page 1011: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1011.jpg)
Çünküiçindeyalnıztemyizbaşsavcısınınistediği(11)kişininberaativardı.Bunebiçimhukukanlayışıdır.
Temyizmahkemesitamamıilehissiolarakbukararıverdiğivekumandakademesininbüyükbirtazyikialtındaolduğubellioldu.
(84)Harbiyeli’yibuuğurdafedaetmeyigözealmışlar.[...]
![Page 1012: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1012.jpg)
SeçimNeticeleri17Kas.963
BugünTürkiye’nindönümnoktasınıteşkiledecekbirgün.Mahalliseçimleryapıldı.AdaletPartisiçoğunluklakazanacak,ozamanbizimanayasacısubaylarımıztabiîCHPlehinehemenhomurdanmayabaşlayacaklar.[...]
20Kasım1963
Bugün17Kasım963.Mahalliseçimlerinaşağıyukarıneticesibelliolmuşvaziyette.Vaziyetbundanevvelyaptığımyorumlarauygunolaraktakaddümetti.BöylebirneticeninzuhuredeceğinievveldenkestirmekiçinkâhinolmayaTürkiye’delüzumyoktur.Çünküherşeykendiniaçıkçagöstermektedir.Yalnızbirfarkvardır.Gözükenbuhakikatlericesaretlesöylemek,cesaretleilerdedoğacakdahatehlikelivaziyetlerihertürlütedbirlerileönlemek,ortayaatılmaktır.Benimde21Ek.961’denberiyaptığımbudur.15Ek.961seçimneticelerinin
![Page 1013: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1013.jpg)
bumemleketeilerdenegetireceğini,benogüngörüpordudaki,CHP’yiveonunşefinidestekleyeninsanlardanfikrenayrılmışbirinsanım.MemleketingidişatınıvedemokrasininkurtuluşununİsmetPş.’nındüşüncelerineteslimetmekisteyenlerekarşıidim.Çünküneticesizbirpolitikatakipediyorlardı.Orduyadayanarakgüdümlübirdemokrasi,odaancakşahıslarabağlıolarak.Yegânekurtarıcıdaİ.İnönü.İştebufikrinkarşısındaydım.Hiçbirzamangüdümlü,şahıslarabağlı,birzümremenfaatinesilahlıkuvvetlerialetolarakkullanarakgüdümlübirdemokrasiilememleketidareetmeyitasarlayaninsanlarlabirlikolamazdım,olmadım,yaşasamdaolmayacağım.
Birmemleketifelaketegötürmekiçinbundaniyibirsistemolamaz.Bukısırzihniyetindaimakarşısındaydım.Buzihniyetiyıkmakiçinhayatımpahasınabanainananlarlabirliktesilahlıolarakayağakalktım.Hareketolarakikidefasındadabaşarıgösteremedim.Fakatfikrîyapımızındoğruolduğunuherdefasındabumilletevedünyayaispatettik.Budefakiseçim
![Page 1014: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1014.jpg)
neticeleriilede21Mayıs963ihtilâlfikrininveyapılmateşebbüsününnekadarhaklıvezamanındaolduğutesciledilmişoldu.[...]
Bizlerhiçbirpartiyevehiçbirşahsadakarşıdeğiliz.Memleketikötüyegötürenidaresistemine,zihniyetinekarşıyız.BukötüsisteminbaşınakimgeçiptavizpolitikasıilegerçekAtatürkçülüğünkarşısınadikilirse,onunçizmişolduğuyoldanayrılırsadaimakarşısındayız.SilahlıolarakayağakalktığımızikidefadadakarşımızabusorumluluğuyüklenmişHükûmetekseriyetiCHPveonunGenelBşk.HükûmetBaşkanıolduğuiçin,bizİsmetPaşa,CHPdüşmanı,APdüşmanıfilandeğiliz.Yanlışsistemizorlamemleketidaresinetatbiketmekisteyenlerindüşmanıyız.Bunlarherzamanşahısolarakda,siyasîpartiolarakdadeğişebilir.SilahlıolarakayağakalktığımızzamantesadüfolarakİsmetPş.Başvekildir.Oandabukötüidareninbaşsorumlusuodur.OnuniçinonakarşıyapılmışbirhareketgibigösterilerekİsmetPş.büyütülerek,kumandanlartarafındantekkurtarıcıolarakdesteklenmişvetalihsizliğe
![Page 1015: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1015.jpg)
uğratılmıştır.
BenimvearkadaşlarımınhedefihiçbirzamanİsmetPş.gibişahıslardeğildir.Onlartarihîpozisyonlarınıtamamlamışbirersemboldür.“Açıkrejim”tabiriilegüdümlüdemokrasitatbiketmekisteyenfaşistyapılılidervekadrolarının,destekleyicilerininkarşısındayız.Buzihniyettekiinsanlardanmemleketinidaresinielealıncayakadardamücadeleyedevamedeceğiz.
İştebugünmemleketibuşekildeidareetmekisteyenlerinpolitikasıvegörüşühalkoylarıileçıkmışvaziyettedir.İstenilmeyen,Türkmilletitarafındansevilmeyenİsmetİnönü’yemilletyanlışyoldaolduğuiçinlazımgelendersivermiştir.Onunaçıkrejimteranesineinanmamaktadır.Silahzoruiledemokrasiayaktatutulamamaktadır.Örfiidarelerle,tebliğlerleoylarkazanılamamaktadır.İflasetmişbirpolitikaçizgisindeısrarlayürümekdezamankaybettirmektenbaşkabirşeykazandırmayacaktır.
15Ek.961seçimlerindenbuyanaçokşeyler
![Page 1016: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1016.jpg)
kaybettik.Aynıyoladevamedersekdahabüyükşeylergenekaybedeceğiz.
Milliiradeninisteğişimdilikşu:İsmetPş.’sızhükûmet,CHP’siziktidar.[...]
Seçimneticelerinegöresiyasîpartilerindurumuşöyledir:
AdaletPartisi,DemokratParti’nindevamıolarakkahirbirekseriyetlevatandaşoylarınahâkimdir.Yenibirseçimyapılsa,%80ekseriyetleiktidaragelebilecekkudretesahipolacakyoluaçmıştır.
Bundansonraharekettarzınasılolmalıdır.KuvvetinikaybetmemesivedahadataraftarkazanmasıiçinhiçbirsuretleCHPilekoalisyonagirmemelidir.İsmetPş.’nınvatanmilletmenfaatleri,demokrasiyikurtarmasözlerinekanıpkabinede10tanebakanlıksandalyesinehevesedipkoalisyonpartisiolarakiktidarortağıolursa,bukararıverenlerAP’yeihanetetmişolurlar.AdaletPartisi’ninzayıflamasıveparçalanmasıiçinCHPtarafındanhazırlananen
![Page 1017: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1017.jpg)
iyituzaktır.[...]
BenceAdaletpartisivatanperverdüşüncelerlebirşekildehareketedersememleketvazifesiniyapanbirsiyasîteşekkülolarakyaşayabilir.Aksiharekettarzıyenibirihtilâlhareketiileortadankalkmaktadır.ÇünküzindekuvvetleredayanangerçekAtatürkçülerherzamandurumahâkimolacakbüyükbirtazyikgrubunasahiptirler.Sosyalgelişmelerdezatenbunuzorlamaktadır.Radikal-sosyal-ekonomik-kültürelreformlarıgerçekleştiremeyenidarelerdaimazindekuvvetlerikarşılarındabulacaklardır.Burealiteyigörmeyenlerdaimamahkûmdur.CumhuriyetHalkPartisi’nintutumuneolmalıdır:
a.Derhalkoalisyondançekilipmuhalefetpartisiolaraksiyasîhüviyetlerinebürünmelidir.
b.Şimdibaşlarındabulunanşeflerinipolitikahayatındançekipistirahataterketmeliler.
c.PartigrubunutasfiyeetmekiçinenkısazamandakurultayıtoplayıpCHPyükseksevkidarecileriniseçmek.
![Page 1018: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1018.jpg)
d.PartiyitavizsizgerçekAtatürkçükadrosuileidareederek,AtatürkçülüğünesasınıteşkiledenDevletçilik,Devrimcilik,Laiklik,Milliyetçilik,Toplumculukprensipleriniplancılıkiçindemeczederekasrımızdagelişensosyaltekâmülleridegözönünealaraksosyaladalet,sosyalgüvenlikumdelerinesadıkkalarak,partiyedinamizmvererekmüstakilcesurbirpolitikailegericilerinkarşısınadikilmek.
e.Bugünküşartlariçersindevatandaşoyuileiktidaragelemeyeceğinibilmesinerağmengenelseçimleribiremrivakiolarakkabulederekyapılmasıiçinşimdikimuvakkatiktidarkoltuklarındanfedakârlıketmek.
f.Genelaffınçıkmasıiçinmüzaherettebulunmak,aksiüzerindeısrarnepartiyenedememleketehiçbirşeykazandırmaz.
g.Silahlıkuvvetlerdetaraftartoplamagibibasittaktiklerdenvazgeçmek,silahlıkuvvetleripolitikaoyunlarınaortaketmekçabalarındankaçmak.
![Page 1019: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1019.jpg)
Siyasîpartilerinzindekuvvetlerdendestekgörmesionlarıniçinegiripbirkaçtanekumandanvebiravuçsubayzümresininbirkaçprofesör,gençlikteşkilatlarınıntatminedilmesiilesağlanmayoludemodeolmuşbirgörüştür.Neticeyegötürmez.[...]
YeniTürkiyePartisi,CKMPveMilletPartisininartıkderinlikleriboşalmış,hiçbirzamanneiktidaragelebilecekbirdurumlarıvar,nedemuhalefettekalarakCHP’denüstünbirdurumyaratacakgüçlerivar.MuhalefettekalsalarancakCHP’ninkoltuğualtındageçinmekzorundakalacaklar.Daimaikinciplandakalmayamahkûmdurlar.Zamanladaeriyeceklerdir.[21Ek.961’denberiolduğugibi.Ohaldeneticesizçabalamalardanvazgeçipderhalbupartileriniçindekişahıslarınyönlerinitayinetmezamanıgelmiştir.]Memleketteikitaneekonomikdoktrinsavunansiyasîpartivar:
AdaletPartisi:Liberalizm
İşçiPartisi:Sosyalizm
![Page 1020: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1020.jpg)
BirdeyarımyamalakdevletçiliğiuygulamakçabasındaolanCHPvardır.
Buiktisadigörüşlerdenbirinesahipolanmilletvekilleri,senatörler,partilivatandaşlarbuüçpartidenbiriniseçmekzorundadırlar.Yoksaistikbaldeolacakdurumlariçinvakitkaybetmekillakimevkimizikaybetmeyelimdiyehareketederlerseşahsiemellerinimemleketseverliklerininüstündegörürlersebumilletehizmetetmişsayılmazlar.
![Page 1021: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1021.jpg)
İdamlıklarHücreyeKilitleniyor25Kasım1963,Saat:14.30
Buandacezaevindebiz4taneidamlıkarkadaşıdiğerarkadaşlarımızdanayırarakhücrelerekilitlediler.
Buemiraniolarakyukardangeldi.Amanemaksatlayaptıklarınıbilmiyoruz.GüyaCezaeviMd.Bnb.NurettinIşıldargelipemriokuyacakmış.Yarımsaatoldugelengidenyok.BirincihücredeErolDinçer,ikincisindeben(eskiyerimzaten),üçüncühücredeFethiGürcan,dördüncühücredeOsmanDenizyatıyor.
Arkadaşlarımızdanbuşekildeayrıldığımıziçinçoküzüldük.Tabiîonlardabizimkadarüzgünler,aradabirbirimizigöreceğimizbirkapıpenceresivar,oradanAtillaileCevatKırcaüzgünolarakbakıyorlar.Bizdörtkişidebir
![Page 1022: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1022.jpg)
sessizlikvar,tabiîilktesir,herkeskendisinegöredüşünceli,butertibinmeçhulleriniçözmeklemeşgul.
Bendebusatırlarıyazmaklameşgulüm.
Benimkıymetlendirmemegöredurumnormal,birşeklideayırıpemniyettedbirialmayamecbursorumlular.Bekidegeçbilekalmışlardı.Çünkübizlerdiğermahkûmlardanfarklıidik.KararımızBüyükMilletMeclisi’nekalmışvaziyette,şayetölümcezalarımızımeclistasdikederseinfaziçinaskericezaevibizleriAnkaraCumhuriyetSavcılığı’nateslimedipsivilhapishanede,yaniAnkaraCezaevindeinfazınyapılmasıgerekir.Kanunhükümleribunucaridir.AmaKeyfîİdareK.lığıheristediğiniyapabilenbirselahiyetesahipolduğuiçinhertürlükanunharicikararlaralabilir.C.Turalböylebirruhazatensahiptir.[...]
Şuandameclistatilde.Ayın27’sindetoplanacak.İlkişolarak1Kasım963’temeclisaçıldığızamanseçmesigerekenkomisyonlarıseçecek.Bumeyandayeniadaletkomisyonuda
![Page 1023: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1023.jpg)
seçilecek.Benimkanaatimcebizimdosyalarımızınincelenmesininbuyeniseçilecekkomisyontarafındanyapılmasıgerekir.[...]
25Kasım1963,Saat:19.00
BirazevvelCezaeviMd.NurettinIşıldargeldi.Bizimhücrelerekapanmamıziçinyukarıdanemirgönderdiler,bendetatbikettim,dedi.Bendegayrikanunihareketetmeyin,yazılıemirverin,ilerdemesulolursunuz,dedim.Yazılıemrigönderdi,aşağıyaaynengeçiriyorum.Tamamıilegayrikanuni,hissiolarakverilmişbiremir.Bizleri,anayasayıçiğneyen,kanunlarıhiçesayaninsanlarolarakölümemahkûmettiler.Kanuntatbikleri,anayasakoruyucusugeçinenTümenK.müsveddesiGeneralBurhanErcanböylebiremricezaeviMd.’nenasıltelefonileverebilir.
İşteaçıkreyileidareedilenTürkiye’dediktarejimiuygulayanbiraskeriidare.Türkordusuövünsün,amatarihbugünleriaffetmeyecek.
İbretnumunesiolanbiremirörneği:
![Page 1024: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1024.jpg)
2’inciOrduKomutanlığı
1’inciSınıfAs.CezaveTutukeviMd.Lüğü
ANKARA25Kas.963
PL.7610-279-3371/63
Konu:4HükümlüŞahsınHücreyeKonulması
20-21Mayısolaylarıyleilgiliolarakaskericezaevindehükümlübulunanaşağıdakimliğiyazılı4şahsıncezalarımüebbeteçevrildiğitakdirdehücrecezalarındanmahsupedilmeküzere25Kasım963günüsaat14.00’tenitibarenayrıayrıhücreyekapatılarakkapılarınınkilitlenmesiAnkaraGarnizonKomutanı’nıntelefonemirleriihtizariolduğundanemiraynenuygulanarakhücreyekonmuşlardır.
As.CezaeviMd.
P.Bnb.
NurettinIşıldar
![Page 1025: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1025.jpg)
Kimliği:
1.TalâtAydemir
2.OsmanDeniz
3.FethiGürcan
4.ErolDinçer
Not:GarnizonK.Tuğg.BurhanErcan
CezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldar
CezaeviMd.Yrd.P.Bnb.KemalYeniçağlı(ÖrfiidareK.C.Tural’aispiyonlukyapmaktadır.)(Karalisteyegirecekbirsubaydır.Bizimbugünbuvaziyetedüşmemizeelaltındansebepolmuştur.)
[...]
![Page 1026: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1026.jpg)
ÖlümCezalarınıMüebbetHapseDönüştürmeKanunTeklifi26Kasım1963,Saat:08.00
Düngecedenberiayrıhücrelerdeyiz.Lakinkapılarımızıkapattırmadık.KanunsuzbiremirolduğuiçindeCezaeviMd.hâlâyanımızagelemedi.Hücrelerinkoridorundaserbestiz.Bugünveyayarınavukatlarımızvasıtasıilebukanunsuzhareketinhesabınıhukukîyollardansoracağız.Bakalımbugünnasılgeçecek.
ŞimdigeçenhaftaiçindeilkdefabizleriçinBMM’yeverilenkanunteklifleriniaşağıyayazıpmütalaayürüteceğim.
BuiştesözalanmüstakilMilletvekili(Ankara)MustafaKemalErkovan.34yaşındabirgençhukukçu,ileriyigörenlerdenbiri:
KanununMetni:
![Page 1027: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1027.jpg)
Madde1:HaklarındaölümcezasıverilenTalâtAydemir,FethiGürcan,OsmanDeniz,ErolDinçer’inbucezalarımüebbethapisetahviledilmiştir.
Madde2:Bukanunyayıntarihindeyürürlüğegirer.
Madde3:BukanunhükümleriniAdaletBakanlığıveMilliSavunmaBakanlığıyürütür.
TeklifinGerekçesi:
Batıdemokrasilerinincezamevzuatındakimüeyyidelerindenvevakiinfazlardananlamaktayızkisiyasîcürümlerintabiatındaesbabımuhaffefemevcuttur.Cemiyetimizbatıdemokrasilerininanafelsefesiiçindekendinibulmavegeliştirmeyolunuseçmesıkıntılarıileçalkalanmaktadır.Şarkınkanlıdemokrasilerindenbatınınolgunistikrarlı,müsamahakârdüzeninegeçiştebuinançzamankısaltacağıgibi,şahısvepartikişileriyerineiçtimaifaydamefhumunudahâkimkılacaktır.Türkiye’dekoalisyonuteşkiledenbütünsiyasî
![Page 1028: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1028.jpg)
partilerAP,CHP,CKMP,YTP,koalisyonprotokollerindeafkonusundabenimsedikleriprensiplerlefevkaladehaliçindebulunduğumuzvesiyasîsuçlarıntabiatıitibariileesbabımuhaffefeyesahipolduğunualenenkabuletmişlerdir.
Buvebenzerihallerintekerrüründepartiliahlakvefelsefeyönündensarahatenbağlanmaktadır.
Geleceknesillereintikaledecekbütündosyalardaolduğugibisiyasîcürümdosyalarındadayükselencumhuriyetin,demokrasininfaziletlerivehüviyetibulunmaktadır.Demokratiknizam;dokunanıçarpan,yakan,yokedenbirtabularnizamıdeğildir.Aksineinsanoğlununmüessesenbütünkabiliyetvehasletlerinihidayet,şefkat,refahvebarışistikametindegerçekleştirecekdiyebağlandığıulvibirsistemdirdüşüncesiilebukanuntasarısıTürkiyeBüyükMilletMeclisitakdirinearzolunur.
İMZA
![Page 1029: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1029.jpg)
Kanunungerekçesikısafakatgüzelyazılmışvemesuliyetidoğrudandoğruya“İdamisteyen”siyasîpartiveşahıslarınüzerinebırakmaktadır.
BuhususüzerindeCHP’ninİnönüçevresindekibazımilletvekillerihariç,hiçbirpartilininısraredeceğine,mantıkenyerveremiyorum.Birdebelkiordudabizlerekarşıyalnızşahsiolarakkinbesleyenbiravuçgeneralvemukadderatlarınıonlarınvarlıklarınabağlayansubaylardanbaşka,bizlerinölümünüisteyenkimseçıkmayacaktır.
![Page 1030: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1030.jpg)
ÖlümüİsteyenAsılMesulÜçlüEsasmesuliyettaşıyanlarüçkişidir:
1.CemalGürsel,2.İsmetİnönü,3.CevdetSunay’dır.
Bunlarişinüstünde“Demokrasi”kurtulacakgerekçesiileısraretmeziselerbizimcezamızınnormalolarakmüebbetedönmemesiiçinhiçbirsebepyoktur.Şimdibunlarıntutumunu,Yassıadamahkûmlarınınölümcezasınaçarptırılmasıistendiğizamandakitutumlarınıgayetiyibildiğimiçinaşağıyayazacağım:
1.CemalGürsel:
Hiçbirzamanidamhükümlerinininfazedilmemesiiçin,MilliBirlikKomitesiüzerindeısraretmemiştir.Ozamankifaaliyetleri:
a.MahkemebaşkanıSalimBaşolileİstanbul’dayaptığıilkgörüşmedekararlardaidam
![Page 1031: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1031.jpg)
hükümlerininbulunmamasınıistemiştir.Aşağıyukarıbufikrikabulettirmiştir.
b.BununüzerinekomiteninCHP’yidestekleyenkomiteüyeleriinfialhalindeCemalGürsel’etazyikyaparakSalimBaşolileİstanbul’daikincibirgörüşmeyapmışlardır.Otarihtekigazetelerdebumülakatlarvardır.
c.C.Gürselkararları15Eylül961günüsaat18.00’deMBK’yageldiğianda,komitekesinkararıvermekiçintoplantıyapıldığısırada,idamhükümlerininmüebbeteçevrilmesiiçinçokısraretmiş,fakatoandayineCHP’yidestekleyenkomiteüyelerivekararsızlıkiçindeolanbazıkomiteüyelerininbunlarailtihakıileekseriyetkazandığından,üçkişininidamhükmününçıkmasınamaniolmamıştır.
d.16Eylül961günüyineAdnanMenderes’ikurtarmakiçinteşebbüsegeçmiştir.Saat11.00’deYassıadaK.Top.Yb.TarıkGüryay’atelefonederekMenderes’ininfazınındurdurulmasını,yenibirdoktorlarheyetiniadayagöndererekMendereshakkındaakli
![Page 1032: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1032.jpg)
muvazenesinikaybetmiştir,diyeraportanzimettirerekkurtarmakistemiştir.FakatbuduyulurduyulmazİnfazSavcısıEgeselderhalfaaliyetegeçmiş,İstanbulÖrfiidareK.C.Tural,GarnizonK.GeneralFarukGüventürkiletemastansonraderhalMenderes’iİmralı’yagötürerekinfazıyerinegetirmişlerdir.İnfazyapılmadanönce1.OrduKur.Bşk.,OzamanKur.Alb.Necati,C.Tural’danaldığıemirgereğinceköşkeC.Gürsel’eMenderes’ininfazınınyapıldığınıbildirmiştir.OsaatteC.Gürsel’inyanındaİ.İnönü,C.Sunaydabulunmaktadır.
İşteC.Gürselburuhtabirinsandır.İkincibirsiyasîveadlihatayaiştirakedeceğinidüşünmüyorum.Ozamantarih,Mendereshakkındakikurtarmaçabalarınınbirgöstermeliktenilerigitmediğiniyazmaktahaklıolacaktır.[...]
2.İsmetİnönü:
a.Siyasîmahkûmlardanrakibiolaninsanlarhakkındaölümcezasınınverilmesini,bidayetteCHP’dekibazımilletvekillerinindesteğive
![Page 1033: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1033.jpg)
MBK’daCHP’yehizmetedenkomiteüyelerininısrarıkarşısındadestekledi.Ohızileidamhükümleriçıktı.
b.Fakatbudurumunbirşeykazandırmayacağınıbildiğiiçin,kararlararifesindeSilahlıKuvvetlertarafındanihtilâlinmeşrusayılmasıiçinidamhükümlerininçıkmasıveinfazıiçinyapılantazyiklerkarşısındaozamanınmerkezK.Kur.Alb.SelçukAtakan’ıİnönügörüşmeküzereevineçağırdı.Aynenşugörüşmeyiyaptı:
1)Silahlıkuvvetlerolarakidamhükümleriüzerindeısraretmeyiniz.Budurummemleketiçinistikbaldeiyineticelerdoğurmaz.Birkandavasındanilerigitmez,bentaraftardeğilim.Bizlertecrübeliinsanlarız.İstiklalharbindensonrakurduğumuzİstiklalMahkemeleriileiyibirşeyyapmadık.Bumilletefaydakazandırmadık.Bunuarkadaşlarınasöyle,böylebirısrardanvazgeçsinler.
2)Masonlarıdahesabakatın,onlardamemlekettebirkuvvettir.Bunudemeklene
![Page 1034: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1034.jpg)
kastettiğimalumdur.Daimaonlardanürkmüştür.İdamlıklarıniçindemasonolanlarvardı.
c.İnönüyüksekadaletdivanınaCHPkanalıilekomitecileriletesirederekidamlarıverip,tasdiksafhasındakurtarıpbüyükbirsiyasîyatırımyapıphalkefkârındamerhametli,kingütmeyenbirsiyasîrakipolarakkendinitanıtmakistedi.Fakatyaptığıkurtarmateşebbüsündegeçkaldıveyahutdasözgeçiremedi.Çünkütasdikileinfazsüresiçokkısaidi.
d.16Eyl.961PazargünüdeMenderes’inasılmamasıiçingerekliteşebbüsüSelimSarperilebirlikteC.SunayveC.Gürselnezdindeyapmıştıramaişiştengeçtiktensonra,ancakgöstermelikoldu.
e.MBK’yatarihtekendisinesorumlulukyüklenmemesiiçinidamlarınyapılmamasıiçinyazılımuhtıradavermiştir.Yanisiyasîmahkûmlarınasılmataraftarıolmadığını,buhareketlerleilenedeolsaispatetmiştir.Sosyalkandavalarınınzararınıtecrübelibirdevletadamıolarakherkesteniyibilmektedir.
![Page 1035: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1035.jpg)
Şimdibizleriçinfikrinediraçıkçabilemem,buruhasahipbirinsanşartlardeğişmediğine,dahaağırbirdurumtaşıdığınagöre,MBKdevrindeolduğugibihiçbirsorumluluktaşımadığıhaldebutemaslarıyapanbirinsanıntamselahiyetlibirbaşbakanolarakbizlerinidamedilmesiiçinısraredipetrafatesiretmeyeçalışacağınıümitetmiyorum.Şayetböylebirhareketleağırlığınıkoyupinfaziçinzorlamayaparsa,sırfbenimşahsımakarşıolankininiispatetmişolacaktır.Çünküsonsiyasîhayatındaenbüyükdarbeyişahsenbendenyemiştir.[...]
3.CevdetSunay:
Odahiçbirzamankandökmetaraftarıbirinsandeğildir.Yassıadasanıklarıhakkındadaaynıdüşünmüştü.
a.BazıCHP’yehizmetedenMBK’cılarıtarafındanC.Gürsel’eyapılantazyikileikincidefaİstanbul’daC.GürselileS.Başolgörüşmesiniduyunca,buişesilahlıkuvvetlerinkarıştırılmaması,ayrıtutulmasıiçinTuğg.FarukGürler’itemsilciolarakseçerekYassıada’ya
![Page 1036: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1036.jpg)
SalimBaşolilegörüşmeyegöndermiştir.FarukGürler,C.Sunay’danaldığıtalimatgereğincehareketetmiş,mahkemelerüzerindeSilahlıKuvvetler’inhiçbirbaskısıolmadığını,kararlarındaserbestolduklarınıbildirmiştir.DönüştedeyaptığıkonuşmanınraporunuimzalıolarakbanaveC.Sunay’abirsuretvermiş,zannedersemkendisindedebirsuretinisaklamıştır.Tarihîbirvakadır,vesikalarımevcuttur.
b.KararlarıninfazarifesindeC.SunayyanınakuvvetkumandanlarınıalarakMBK’yagitmiş,gayetbitarafbirgörüşileSilahlıKuvvetler’ingörüşünükendilerinebildirmiş.Tarihhuzurundabukararınsorumluluğunudoğrudandoğruyaonlarabırakmıştır.
c.ErtesigündeC.Sunay,M.Tağmaç,İrfanTansel,M.Önür,NecdetUran,AbdurrahmanDorukPaşalarileben,EminArat,Dz.Alb.NazımOrhanilebirliktebuhusustayaptığımızbirtoplantıdaidamlarakatiyentaraftarolmadığınıbildirmiştir.
![Page 1037: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1037.jpg)
Yassıada’daherhangibirgençsubayinfialiniönlemekiçinEminAratbaşkanlığındaKur.Alb.Şükrüİlkin,Kur.Yb.TalatTuran’ıYassıadaK.Top.Yb.TarıkGüryay’asanıklarınhertürlüemniyetininalınmasıiçinbirheyetgöndermiştir.Buteklifibizalbaylaryapmışızdır.İkinciolarak,Dz.K.K.KoramiralNecdetUranPaşa’yıdadenizkuvvetlerindeemniyetalmalarıiçingöndermiştir.
Birüçüncüteklifimizidekabuletmiştir.OsaattenitibarenhiçbirordumensubununMBKüyeleriiletemasetmemesini,sorumluluğuntamamıileonlaraaitolduğunu,nekararverirlerseversinlervicdanlarıilebaşbaşabırakılsındediğimizzamankabuletmiş,Ankara’dakikıtakomutanlarınabuemri14Eyl.961günüvermiştir.Aynendetatbikedilmiştir.HattaSıtkıUlayPş.14-15Eyl.961gecesiHarpOkulu’nagirmekistemiştir.Aldırdığımdışemniyettedbiriniyarıpgeçememiştir.EmniyethizmetiniHarpOkuluöğrencilerigörüyorlardı.Eskikumandanlarıolduğuhaldebenimemrimiharfiyentatbiketmişler,içerisokmamışlardı.
![Page 1038: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1038.jpg)
BunuSıtkıPş.yanayakılasonradananlatmıştır.GeceyarısındansonraHarpOkulu’nanemaksatlageliyordu,onudabilmiyorum.
d.16Eyl.961günüdeİsmetPş.’nınMenderes’ikurtarmayolundakiçabasınakatılarakköşkeC.Gürsel’eberabergitmişlerisedemuvaffakolamamıştır.
İşteC.Sunay’ındabututumlarınazarıitibaraalınırsa,bizlerinidamhükümleriüzerindekatineticelibirısrardabulunacağınızannetmiyorum.Bukadarbüyükkararlarverecekyaradılıştabirkumandandeğildir.İnönü’yetabiolacaktır.
Bugibiişlerdemes’uliyetalamaz,çokkorkar.İşinmeclistesiyasîyollardanhalolmasınıisterdaima,herişikendiüstündenbaşkasıüzerineatmakister.BMM’netesiredecekdurumuyoktur.İşinidaimaİ.İnönüilegörür.
[...]
2Aralık963,Saat:16.00
![Page 1039: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1039.jpg)
Bugünokuduğumgazeteleregöreİ.İnönü’nünzorlayaşatmakiçinkurduğuikincikoalisyonhükûmetideartıktarihekarışmışoluyor.ÇünküCHP’ninkoalisyonortaklarıolanikiküçükparti(seçmenkitlesindederinliğiyok,fikirtabanıdaTürkiye’ningerçekleriniaksettirecekbirgörüşedayanmayanhissipartiler)YTP,CKMP,resmenkoalisyondançekildiklerinibugünbaşbakanabildirecekler.İştegüdümlübirşekilde,demokratiknizamıkendiusulünegöreyürütmekisteyenİ.İnönü’nünaçıkrejimi,CHP’nindilinedolamışolduğu“Hürriyetiçindekalkınma”sloganıtarihhuzurundabirkeredahaiflasetmişoluyor.
[...]
İ.İnönü’nüninadınabumemleket18yıllıkbirzamaniçindeilerlemehızınıkaybederekkurbanedilmiştir.
Atatürk’ünölümüileduraklamadevresinegirenTürkiye’degerçekAtatürkçülüğüntatbikiiçinbunutahakkukettirmekisteyengençkuşaklar,zamanfasılalarıilebazıçıkışlaryapmışlardır.
![Page 1040: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1040.jpg)
İlkifiiliolarak27Mayıs960harekâtıdır.Fakatneyazıkkiiyikullanılamamıştır.MBK’yıteşkiledeninsanlarınkısırgörüşleriile,şahsikaprisleriyledejenereedilmiş,fırsatkaçmıştır.Buteşekkülvazifesinibitiripçekilirken,seçimneticelerindemeydanagelenbugününparlamentosununteşkiltarzıileneticealınamayacağını,zamankaybedilmeninbumemleketegelecektebirşeykazandırmayacağınısöylediğimzamanfikirlerimiogüntasvipetmeyenyakınmesaiarkadaşlarımımaalesefbugünyanımdagörmekteyim.[...]
Şuandaidammahkûmuyum.BMM’ninhakkımdavereceğikararıdemirparmaklıklararkasındameraklabeklediğimizannedersenizhayır,bununlahiçilgilideğilim.Nekararverirlerseversinlerbeniilgilendirmiyor.Beniilgilendirenmemleketingeleceğinigörerek,gerçeklereinerek,hakikibirervatanseverolarakdüşünerekTürkiye’ninrejimdavasınıhalletmekiçinverilecektarihikarardır.
Buuğurdadoğruyolubulabilirlerse,cezamın
![Page 1041: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1041.jpg)
infazıiçinBMMkararversederahatlıkla,gözümarkadakalmadanölebilirim.
![Page 1042: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1042.jpg)
27MayısSabahıGürsel-İnönüGörüşmesi4Aralık1963,Saat:16.00
Bugünsabahleyinerkendencezalarıtemyizcetasdikedilen67HarbiyeliKırşehir-Eskişehir-Balıkesircezaevlerinegötürüldüler.Gençlerinmoralleritamyerindeidi,[...]CezaevindençıkıncayakadardevamlıHarpOkuluMarşınısöylediler.ArtıkHarpOkulumarşıihtilâlcilerinsembolmarşıolmuştu.Hükûmeterkânınınvegenerallerinbumarştankorktuklarıbelliidi.[...]
Harbiyekurulduğundanberienmüstebitzannettiğimizpadişahlardandahibuşekildemuameleyebıraktırılmamıştır.OzamanlardadaHarbiyelilerhükûmetekarşıçokdefalarbaşkaldırmışlardır,amaİ.İnönüohainzannedilentariheöylegeçirtilenpadişahlardançokilerigitmesinibilmiştir.Çünkübutükenmiş,hırslı,kindarpolitikacınıngazabıhiçbirşeyebenzemez.[...]
![Page 1043: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1043.jpg)
Buanda27Mayıs960ihtilâlisabahıC.Gürselİzmir’dekievininbahçesindeçiçeklerisularkenihtilâllideriolaraktayinedilipAnkara’yageldiğizaman,İ.İnönü’nünevinetelefonederekyaptığıkonuşmayıhatırladım.Şöyleki:
İ.İnönüevindeMuhafızK.olarakP.Alb.TevfikÜnlüerbulunmaktadır.Emniyetbakımındanherşeydenosorumludur.
C.Gürseltelefonileİ.İnönüilegörüşmekister.OdadaİnönüvemeşhurdamadıM.Tokervealbayvardır.İnönü’nünkulağıduymadığıiçintelefonualbayelinealır,söylenenlerieskiTürkçenotederveaynızamandatekrareder.Damatdaİnönü’yeiletir.CemalGürseltelefondaaynen,İnönü’yeşusözlerisöylemiştir:
“Paşambiliyorumbeniafetmeyeceksinamayapılacakbaşkaçareyoktur.Sizibirpeygamberolaraktanıyor,işaretlerinizibekliyorum.”İşteısmarlamaolaraktayinedilenbirihtilâlliderinin,ihtilâlinbirincigünüİ.İnönü’yeteslimiyeti.Böylebirihtilâllideriaşağılıkkompleksi
![Page 1044: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1044.jpg)
içindekiruhiyatıileMBK’yaartıkbaşkanlıkedebilirmiydi.
Artıkoandanitibarenİ.İnönübulideriveMBK’dakibazıCHP’yeyakıngörünenşahıslarıhemenavcuiçinealıvermişveihtilâlidaresiboyuncaonlarıperdearkasındankuklagibioynatmıştır.27MayısihtilâlideCHPnamınaİsmetPaşakaprislerinefedaedilmişvedejenereedilmiştir.
Zamanınenkuvvetliihtilâlliderizannedilen,27Mayıssabahıbüyüktasvipgörenharekâtınbaşıogünkübüyükimkânlarakavuşmuşolarakondanirşatbekleyenbuinsan,bugünenzayıfbiranındanasılkurtarıcıolarakİ.İnönü’yesarılmasın.[...]
İştememleketteşimdisözsahibiolarakdemokrasimücadelesinikimseyebırakmayanlarıniçyüzü,geçmişhatıraları,onlariçinHarbiyeveHarbiyelilerbirmanaifadeetmemektedir.[...]
![Page 1045: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1045.jpg)
KoalisyonHükûmetiTemasları14Aralık1963,Saat:21.30
Bugünsaat19.00’daAPlideriRagıpGümüşpala’nınkoalisyonhükûmetinikuramayacağınıC.Gürsel’ebildirdiğiniradyosöyledi.HalbukiAPdiğerküçükpartiliderleriileyaptığıtemaslarda4gündürümitliolarakçalışmıştı.Neticeninsonandadeğişmişolmasınınhakikisebeplerinedirbusaattesöylenemez,yarınkigazetelerdebelliolur.Yalnızbenimtahminimegöre“Seçimtarihininönealınmasıhususu”nuilerisürerekantlaşmayagidememişlerdir.Hakikisebep,iktidarmesuliyetinehiçbirparticesaretlekatılamamaktadır.ÇünküTürkiye’debugünküşartlariçindeiktidarasahipçıkmak,ateştenbirgömlekhalinegelmiştir.İstikbaldenhersiyasîpartivelider,sağduyusahibivatandaşlar,siyasîlerümitsizdir.
![Page 1046: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1046.jpg)
[...]
İştebirkeredahabizimgörüşlerimiz,haklılığımız,ilerigörüşlülüğümüzmeydanaçıkmıştır.ŞimdiC.Gürselyenidenhükûmetinkurulmagöreviniİ.İnönü’yevermiştir.OdanihaikararıkendipartisininPazartesigünüyapacağıtoplantıdansonraC.Gürsel’ebildirecektir.
MuhtemelenCHPİ.İnönü’yeselahiyetveripserbestbırakacaktır.İsmetPş.’nınyenibirhükûmetkurupkuramayacağışüphelidir.Kursadahiuzunvadedeneticedeğişmeyecektir.3.koalisyondakurulduğuandanitibarenhergünyıkılmayamahkûmbirvaziyetteçalışacaktır.
Bundansonrahangikanattanolursaolsunkurulacakkoalisyonhükûmetleribir“İntikalHükûmetleri”olmaktanilerigeçemeyecektir.Demokrasideparlamentersistemdenemeleriilebufikrîsavunanlartatminedilecek,zorlaayaktadurmayaçabalayanlargünlükaylıkpolitikagörüşleriilememleketzararınaolarakçalışarakzamankaybındanbaşkabirşey
![Page 1047: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1047.jpg)
kazanılmayacaktır.İktisadivesiyasîdurumlargüngeçtikçedahakötüleşecek,neticedehakikatenC.Gürsel’indedediğigibi,memleketiçindençıkılmazbirbatakhalinegetirilmişolacaktır.
[...]
![Page 1048: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1048.jpg)
“BugünküTürkiye”deİnönü’nünRolü19Aralık1963,Saat:19.30
Benimyazılarımıokuyanlarınençokdikkatedecekleribirhusustarihvesaatebakmaktır.Çünkübenyorumlarımıvekıymetlendirmelerimi,hapishanehücresindeyalnızfırsatbuluncaradyohaberlerinegöreyapıyorum.Gazetelerbenyazılarımıyazdıktansonrageliyor.Kıymetlendirmelerin3-4günsonraancakdoğruçıkıyor.Onuniçindoğrukıymetlendirmeleriçingayethaklıolarakkendihesabımamemnuniyetduyuyorum.Bazıuzunvadelikıymetlendirmelerdeaynençıkıyorvedahadaçıkacak.Hadiselerolduktansonragözlegörüldüktensonrafikiryürütmekçokkolaydır.
Şöylegeçenleribirfilmşeridigibigözümünönündengeçiriyorumda,mahkemeyedüşünceyekadarsavunduğumfikirlerilemahkemedeyaptığımmüdafaamda“Bugünkü
![Page 1049: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1049.jpg)
Türkiye”yikıymetlendirmem,netice:(özet)faslınabakıyorumda2’incikoalisyonçöktüktensonrabütünyazarlartarafındangazetelerdeyeralıyor.HeledamatM.Toker’inbuhaftakiAkisdergisindekiyazısındasahteitiraflarınabayıldım.Benimfikirlerimitekrarederekidamhükmüyediğimin102’incigünüonunkalemindenokumakbanazevkverdi.Oşımarıkdamatkibizler9Haz.963günüilkdefamahkemeyeçıktığımızzamandergisindeyazdığıyazılarlabizlerinakıbetlerinitayinediyor,bizimlealayediyor,kayınpederindenaldığıtalimatgereğinceörfiidaremahkemesinetakipedeceğiyolugösteriyor,hattabizlerinidamhükümlerininhangiaydameclisintasdikindengeçirilerekinfazedilebileceğinibileefkârıumumiyemüjdeliyordu.21Mayıs’ınhemenakabindekibusevinciiçinde,mahkemeleriepeytesiraltınaalankayınpeder-damatveonlarabelbağlamışmideci,koltukçugenerallereşimdineleroldu.
BugünküTürkiye’ninacıklıdurumunugördükleriandabirazolsunvicdanazabı
![Page 1050: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1050.jpg)
çekmiyorlarmı?Bizlerivatanhaini,şerefsiz,sergüzeştçiler,satılmışsaldırganlar(busözC.Tural’aaittir.)olarakTürkmilletinetanıtanbuinsanlarınartıkmaskesitamamıiledüşmüştür.
İ.İnönü’nünbaşvekilliğieldenkaçıracağıkorkusuileortayaşimdireformistolarakçıkmasına,şimdiyekadarsöylediğiyalanlarıntamaksinebirgörüşilememleketeartıkhakikatleriolduğugibisöylemekten,doğruyusöylemektenbaşkaçarekalmadığınainanmışolarakbugünlerdeyinekuzupostunabürünerekmilletinkarşısınaçıkışınıgördükçegayriihtiyarigülüyorum.[...]Neyazıkkibumemlekettehâlâonabirkurtarıcıolarakbelbağlayanzavallılarvardır.
İkisenelikbaşvekilliğizamanındaTürkiye’yiuçurmagötürmüş,iktisadi-siyasîbirbatağasokmuşolmasınarağmen,şimdimilletinkarşısınaçıkmışkoalisyonunküçükortaklarınısuçlayıp,kabahationlarınomuzlarınabırakıyor.
Sankiyabancı,sorumsuzbirinsanmışgibionlarıkötülerken,kendidüzensizicraatınıtenkit
![Page 1051: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1051.jpg)
ederkenhiçbirhicaphissiduymuyor.[...]
Buandaradyo,örfiidarenin(keyfîidare)ikiaydahaİstanbul-Ankaradauzatıldığınıbildirdi.Tabiîgerekçesiyine21Mayısçılarınmahkemesi.Bunaiyialıştılar.Hattaİnönü’nünbugünkügazetelerdebunadairbiraçıklamasıvar:“21Mayısçılarınmahkemesibitmedi.Onlarasavunmahakkıverdik.Temyizhakkıverdik.Onuniçinişlerümitettiğimizdenfazlasürdü.Onuniçinörfiidareuzatılacaktır.Şartlardeğişmemiştir.”Buaçıklamaibretedeğer:
İ.İnönühukukdevletiteraneleriiçinehukukanlayışınıgösterir.Kendisişefsisteminealışıkgizlibirdiktatörolduğuiçinhukukîterimleriiyikullanamazveyahutalışkanlıkeserihissiyatınıbazenelindeolmayarakkaçırıverir.
“Savunmahakkıverdik.Temyizhakkıverdik”ibarelerineyiifadeeder?BuhaklarbugünküTürkiyeAnayasası’nagörehercinssuçluyatanınmışentabiîhaklardır,amamillişefbizelütufettiğinisöylüyor.İşedemokrasikahramanıgeçinenlidertaslağınınhukukanlayışı.[...]
![Page 1052: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1052.jpg)
![Page 1053: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1053.jpg)
BurhanettinUluç’unVefatı24Aralık1963,Saat:19.30
Şimdiradyoyudinliyorum.Acıbirhaberilekarşılaştım.SenatörBurhanettinUluç’unbugünvefatettiğinibildirdi.Kalpkrizigeçirmişbirmüddettirhastayatıyordu.Buzatçokkahramanvememleketseveridealistbirkimseidi.27Mayıs960ihtilâlininbaşarıileneticelendirilmesindebüyükroloynamıştı.21Mayıs960günüHarpOkulu’nunyaptığıyürüyüştebirveterinergeneraliolarakenbüyükcesaretigöstermiş,onlaraönderliketmiştir.27Mayıssabahıköşkündüşmesiniosağlamıştır.Tambirihtilâlciolarakvazifegörmüştür.27Mayıs’ınkazanılmasındabüyükrolüvardır.İyikalplivatanseverbirveterinergeneraliidi.27Mayıs’tadiğermuharipgeneralleretaşçıkartmıştı.Hatırasıhiçbirzamanunutulmayacak.Kendisiilebüyükhususiyetimvardı.
21Mayıs963ihtilâlsonrasıiçinkendine
![Page 1054: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1054.jpg)
kabinededahiliyevekilliğimünasipgörmüştük.Kısmetolmadı.Bizlerinidamdankurtulmasıiçinçokuğraşıyordu.Davayıiçtenkabullenmişsenatodabizleriçinçalışanencandaninsandı.Benimmahkemedekimüdafaamıyüzlercekişiyedağıtmış,beniheryerdesavunmuştur.Ecelbubelliolmuyor,kiminevvelkiminsonrahayatınınsonbulacağıbilinmez.Bugeceçoküzgünüm,Allahrahmeteylesin,geridebıraktığıinsanlarasabırversin.
Memleketyararlıbirşahsiyetidahakaybetmiştir.[...]
![Page 1055: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1055.jpg)
KıbrısOlayları28Aralık1963,Saat:16.00
Türkiyegünlerdiryenibirgaileilemeşgul,oda“KıbrısMeselesi”.
BuhadiseyenibirşeyolmamaklaberaberhortlamasınınyegânesebebiTürkiye’dekuvvetli,enerjik,istikrarlıbirhükûmetolmayışından.Siyasîpartilerinpartizancaçekişmelerindenmilletin,içbünyededüşmanhalegetirecekkamplaraayrılmışolmasındanmeydanagelmiştir.
HadiseninbuşekildeKıbrıs’tabulunanırkdaşlarımızınkanıileödeneceğibelliidi.Çünkübaştabulunanİnönühükûmetiuyuşuk,pasif,dünyahadiselerineayakuyduramayacakşekildebirdışpolitikatakipetmekteidi.İktisadiistiklaliyetinikazanamamış,gırtlağınakadaryabancıdevletlereborcagirmişbirmilletinaktifveşerefesasınadayananbirdışpolitikatakipetmesinezatenimkânyoktur.Bizbüyük
![Page 1056: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1056.jpg)
devletlerin(Amerika,İngiliz,Fransız)dışpolitikalarınındümensuyundagitmekmecburiyetinegetirilmişhaldeyiz.Çünkümilletinkandamarlarındakanındolaşabilmesiiçinonlarınyapacağıyardımlarakucakaçmışvaziyetteyiz.İkisenediraçıkrejimteraneleriileİnönü,milletiuyuturkendıştakiveiçtekidüşmanlarımızındaaynışekildeuyuduğunuzannetmişti.FakatşimdiTürkMilletihuzurunaancakhadiselerbütünçıplaklığıilemeydanaçıktıktansonraetekleritutuşmuşolarak,kararsızlık,şaşkınlıkiçindebocalamalarlahesapverirkenbilebusondurumdahibirmuvaffakiyetmişgibigöstermekçabasındadır.Builerigörüşlülüğüolmayandevletadamlarınınâcizliğidir.Hadiselerinarkasındangitmekleveyabaskıntarzındahadiseleriniçindeyuvarlanmaklabugibimühimmeselelerhalledilmez.Acıhadiselermeydanagelmedenönleyebilmekhünerdir.Diğerişleriişiştengeçtiktensonraherkesyapabilir.AmaneyazıkkibumeselededeİsmetPş.veşürekası,muzafferedalıkumandanlarönplandayalnızlaftabeyanatilevakitgeçirip,Kıbrıs’tayüzlercesoydaşımızın
![Page 1057: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1057.jpg)
kanınındökülmesineseyircikalmışlardır.Alınanbütüntedbirlerdegeçkalınmış,veyahutdaenerjikkararlarıdahisonunakadarçekingenliktendolayıilerigötürememişlerdir.Tamamıyladevletidaresigörüşündesuçludurlar.
Şöyleki;
1.Makarios,Kıbrısanayasasındabazıdeğişikliklerinyapılmasıiçin30Kas.963’teTürkdevletinebilgivermiştir.Birkerebucesaretineredenbulmuştur.Türkiye’dekiiççekişmelerden,birdeTürkiye’nindışdevletlerdeitibarıkalmadığınısezerekplanlıbirşekildehareketegeçmiştir.
2.11Ar.963kendisineTürkhükûmetitarafındandiplomatikkanallarlalazımgelencevapverilmiştir.Amahiçbirsuretleistikbaldedoğacakhadiseleriçinhazırlıkyapılmamıştır.
3.İstihbaratkaynaklarımız,Hariciye,Genelkurmayiyiçalışmamıştır.Kıbrıs’takihazırlıklarıkıymetlendirememişlerdir.
![Page 1058: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1058.jpg)
4.TürkdevletinincevabınakarşıMakarios’unverdiğinezaketsizcevap,harekettarzları,büyükbirürkeklik,karasızlıkiçindekabullenilmiş,diplomasiharicibuhareketinedensehazımedilmiş,hiçbirreaksiyongösterilmemiştir.BuhadiselercereyanederkendegerekKıbrıs’takialayımızda,gerekTürkiye’dehiçbirhazırlıkgeneyapılmamıştır.Hükûmettamamıilebirgafletiçindedir.
5.Kıbrıs’takiçeteciRumlar,hükûmetindesteğialtında,enmodernyakınmuharebesilahlarıiletechizedilerek,planlıbirşeklide20/21.Aralık.963’tebaskıntarzındaadaTürkleri’nekarşısilahlıhareketegeçinceTürkhükûmetişaşırmıştır.
6.İlkgünkühadiseyiİ.İnönü,C.Gürselküçümseyipherşeydeolduğugibimillettengizlemek,hadiseyiküçükgöstermekiçinhavadansudanbeyanatlarvermişler,radyodanbiraçıklamabileyapmadanKıbrıs’adairhaberlervermektençekinmişlerdir.
7.22Aralık’tasızanhaberlerdendolayıgençlik
![Page 1059: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1059.jpg)
galeyanagelmiş,İstanbul-Ankara’damitingyapmakistemişler.Fakathükûmetçekindiğiiçinörfiidarelerlebunamaniolmakistemişler,çünküaltındanneçıkacağıbellideğildir.Suçluolduklarınıöğrenmişdurumdadırlar.Ankara’damaniolunamamışsadaİstanbulÜniversitesiörfiidareyerağmenaskeriçemberiyararakdışarıtaşmış,Taksim’ekadardayürümüştür.Buaradaikipankart“HükûmetUyan”,“OrduVazifeBaşına”,hükûmetihareketegeçirmekiçinkâfigelmiştir.Kararsızlıkiçindepasiftedbirlerlebirhalçaresiarayanİnönü,E.H.R.Org.C.Gürsel’indetazyikivegençlerinbaskısıileancak25Ar.963günüenerjikbirkararverebilmiştir.Türkjetlerisaat14.00’teKıbrıssemalarınagönderildi.Saat16.00’dadadonanmaMersin’edoğruyolaldı.Amaçokgeçkalınmışvenihayetsizbirkararvetedbirdi.Çünküişiştengeçmişti.Kıbrıs’takivatandaşlarımızosaatteyüzlerceölüvermişlerdi.
8.Buenerjikkararmilletiancakikigünaldatabildi.ÇünküKıbrıs’tangelenhaberlerhiç
![Page 1060: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1060.jpg)
deiyideğildi.ButedbirKıbrısanayasasının4.maddesigereğinceheranalınabilirdi.Çünkümaddeçokmüsaitidi,yeterkizamanfaktörüiyikıymetlendirilebilsin.Hükûmetzamanfaktöründegeçkalmıştı.BirdeesasKıbrıs’takatliamatamzamanındamaniolabilecekKıbrısTürkalayımünferitmüdahalehakkınıkullanabilecekdurumdaiken,hükûmettekararsızlıktandolayıhiçbirhareketyaptırılamamış,oradakialayK.dainisiyatifiilehareketedipdurumamüdahaleedememiş,gözgöregörevatandaşlarkatledilmişlerdir.
OradakiA.K.Kur.Alb.NuriErsöz’ütanırım.“MDO’cu(MilliDevrimOrdusu)birsubaydır”,çokpasiftir.SonvazifesiorayagitmedenevvelMMVGenelSekreteriidi.Butipsubaylarıbizordudaikenhepsiniemeklietmekiçinlistelerekoymuştuk.FakatC.Sunayolisteleriimzalamayıpzamanfasılasıileemekliederiz,diyegeciktirmişti.22Şubathadisesindensonra,iştebutipemeklilistesindeolanKurmaysubaylarınhepsiiyimevkileregetirilerek,köşebaşlarınıtuttular.Daimakendileriniiyiyerlere
![Page 1061: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1061.jpg)
tayinettirdiler.İştetamvazifegörüleceğibirandafoyalarımeydanaçıktı.TürkalayıKıbrıs’tahiçbirişyapamayarakmuhasaradakaldı.İşiştengeçtiktensonrabirİngilizgeneralinemrinegöreancakkışlasındançıkıpboygösteriyor.
9.Kıbrıssemalarınagösterişkabilinden5adetjetgönderileceğine,oradakihazırkaradabulunanTürkalayınamüdahaleemriTürkGenelkurmay’ındanverilseidi,tabiîzamanında,Kıbrıs’tazayiatbukadarağırolmazdı.Bizdaimaehliyetsizellerdeişinfantazicephesindeyiz.[...]DonanmaMersin’eseyahatyapar.Neticebaşladığıgibiolmamıştır.Çabukgeridönüşyapmıştır.
Budahiçbirhadiseyecesaretlekararverebilecekdurumdaolmadığımızı,hazırlıklıolmadığımızıgösterir.
Esaskullanılacakkuvvetleriçinhiçbiremirvermecesaretigösterilememiştir.
10.DonanmaMersin’edoğruyolalınca,Yunanradyolarımillimarşlarçalıyordiyeradyo
![Page 1062: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1062.jpg)
programındadeğişiklikyapıpAnkararadyosundanmarşlarçalınarak,hamasişiirlersöylenerekTürkmilletiniheyecanagetirmekiçinuğraşılırken,İstanbulradyosuprogramındadeğişiklikbileyapmamıştır.Buişleriyönetenlerinnekadarşaşkınlıkiçindeolduklarıbelliolmuyormu?AnkaraRadyosu’nunçaldığımarşlar,Ankara’dagençliğinyaptığımitingle,Anadolu’dayapılansessizyürüyüş,telinmitingleriilebuseferdemilletinyavaşyavaşcoştuğunugörüncehükûmetradyolarımatembahanesiilesusturdu.İ.İnönübeyanatüstünebeyanattazeledi.Çünküİstanbul’dayenibir6-7Eylülhadisesindenkorkmayabaşladı.Bukarardeğişiklikleri24saatiçindeoluyordu.
İşteİ.Paşa’nınbüyükhadiselerkarşısındabocalaması.Amabunarağmenonlargenebudurumlarıistismaretmektengerikalmıyorlar.İlerdehadiselerduruluncavaziyetdahaçoksuyüzüneçıkacak.Kısavadelimuvaffakiyetgibigözükençalışmalarınnekadarcılız,ilerigörüştenmahrumolduğuanlaşılacaktır.
C.Tural’ıngüneyillerindeverdiğikof
![Page 1063: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1063.jpg)
beyanatların,DenizK.K.N.Uran’ındahasağlambedenesahipolmakiçinfıtıkameliyatıoldumdeyipMersin’deDonanmaK.olarakverdiğibeyanattahiçbirşeyhalledilmediğinigöreceksiniz.
Neolduiseölenlerevegerideyaralıolarakocaklarısönmüşsoydaşlarımızaolmuştur.Halihazırİ.İnönühükûmetininkararsız,beceriksiz,ürkek,pasif,ilerigörüşesahipolmayan,istihbaratıişlemeyen,kıymetlendirmelerdegecikenbirkumandaheyetininvehariciyesininkurbanıolanbuvatandaşlarımıznuriçindeyatsınlar.GeridekalanlarınadaAllahsabırlarversin.[...]
KıbrısmeselesihükûmetinbuâciztutumuileRumlarınlehineneticelenecektir.Kıbrıs’tanelerolacak:
1.RumlaruzunvadeiçindeKıbrıs’ınYunanistan’ailhakınısağlayacakplanlarınıgeliştirecekler.
2.Tedhişhareketlerinedevamedecekler.
![Page 1064: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1064.jpg)
3.KıbrısTürkleri’niadadanhicretemecburedecekler.
4.Neçeşitanlaşmayapılırsayapılsınriayetetmeyecekler.
5.AzınlıktakalanTürkvatandaşlarıTürkhükûmetininpasifsiyasetindendolayıoradadaimamahkûmvaziyetteyaşayacaklar.
6.KıbrısmeselesindeİngilizlervedünyadevletleridaimaRumlarıdestekleyecekler.HiçbirzamanKıbrıs’asahipolamayacağız.[...]
Neticeolarak,artıkKıbrısmeselesiiçinmademkiüçgarantördevletvaziyeteelkoyarakmasabaşındahalletmekiçinmüzakerelereoturacaklardır,işiştengeçmiştir.
Şayet30Kasım963günüMakarios’unTürkiye’yeverdiğimuhtıranınciddiyetinikavramışolarakbugünleriçinaskerihazırlığımıztamyapılmışolsaidi,yaniKıbrıs’tayapılacakenufakbirhareketteadayıişgaledecekşekildeolsaidi,Kıbrıshadisesiyabugünkügibikatliamile
![Page 1065: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1065.jpg)
neticelenmez,zamanındabastırılırveyahutdaadayıişgaldeemr-ivakiyapılarak,oldubittiyegetirilerekadailhakedilir,yahutdataksimisağlamakiçinmasabaşınabüyükhaksahibiolarakoturulurdu.
ŞimdinihayetinigetiremeyeceğimizbirkararvererekKıbrısüzerindejetuçurttuk.Donanmayıhareketettirdik,amasonundasabunköpüğügibisönerekbuenerjikkarardangeridönmekmecburiyetindekaldık.Neden,çünküadayayaklaşacakveçıkacakhiçbiraskerihazırlığımızyoktu.
Çıkarma-indirmeharekâtıdiyesözedengazetecilerinbublöflerinikarşıtarafhiçbirzamanyutmaz,onlarbizimaskerikudretimizigayetiyibilirler.Birkomandotimidahiçıkaracakdurumumuzolmadığıaçıkçameydanaçıktı.Türkgenelkurmayınınneişlerlemeşgulolduğu,MilliGüvenlikKurulununpolitikacambazlarınınelindenevazifelergördüğübilinmekteidi.Kumandanlarancakörfiidareilesubayların,üniversitegençliğininbastırılacağıkanaatindeolarakbuişleribirkenaraitmişler.
![Page 1066: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1066.jpg)
[...]
Yüksekkumandaheyetitamamıilepolitikaiçinegirmişolduklarındanseferberlikhazırlıkları,tehlikeanıordumüdahelehareketleriniplanlayacakdurumdadeğildirler.İşteeniyimisalinKıbrısolayımeselesindetamamıileplansızolarak,neyapacağınıbilmezbirvaziyetteçırpındığınıgördük.HalbukiTürkgenelkurmayınınKıbrıs-Hatay(Suriyeiçin),Doğu-Güneyvilayetleri(İçmesele-Kürtharekâtıayaklanmasıherzamanolabilir.)içinözelplanlarıolmasıgerekirdi.DiğergeneldıştehlikeplanlarıNATOçerçevesiiçindezatenyapılmaktadır.
FakatTürkiye’debugünetrafımızdabakarsaknegörüyoruz:
a.Memleketiniktisadidurumumeydanda,ekonomiksıkıntıiçindeyiz.
b.KıbrısRumdevletininküstahçahareketleri.Hariciyemizinacınacakhali.Şerefveitibarımızzedelenmiş.Palikaryalardahimuhtıralarımızı
![Page 1067: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1067.jpg)
paçavragibigeriçevirmekte.Dışitibarsıfır.
c.Yabancıdevletşirketleri,yardımkomisyonlarıtarafındanyüzümüzeçarpılan33lokomotifsuistimalidosyaları(İnönümahdumununşirketikazansındiyeoynananihaleoyunları).
d.Ticarettegüvensizlik.
e.Siyasetteistikrarsızlık.
f.Kinveintikamhisleriilehareketedenparticiler.
g.Tükenmişbirhırslıpolitikacınıneline“Türkiye’ningeleceğininuçurumagittiğinigöregöre”milletintekkurtarıcısıolarakvatandaşlarımızıteslimetmişiz.
31Aralık1963,Saat:16.00
1963yılıgerisindebirçokolaylarbırakarakbugünnihayetbuluyor.YılbaşınayakınbirzamandaKıbrıs’tameydanagelenbukanlıhadiselerdolayısıylahükûmetbuhranıiçinde
![Page 1068: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1068.jpg)
bulunanTürkiye.İ.İnönü,budıştehlikedenistifadeederekelçabukluğuiletekpartihâkimiyetinisağlayanCHPhükûmetinecansimidigibisarılanReisicumhurC.Gürselileomuzukalabalıkkofkumandanlarınarzularıyerinegelmişoldu.Millişefetambirteslimiyetilememleketseverliklerininölçülerinigösterdiler.Buazınlıkhükûmetidünmeclisteprogramınıokudu.Yerinegetirilmeyecekbirçokvaatlerledolu.
[...]
1963yılınınenmühimhadisesi21Mayıs963ihtilâliidi.Buakimkalanihtilâlhareketininsavunduğufikirler,memlekettemeydanagelenelimhadiselerileartıkbütünvatandaşlarıngözleriönüneserilmektedir.[...]
![Page 1069: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1069.jpg)
KıbrısOlaylarınaİlişkinMektuplarKıbrıs’tavahşiceişlenencinayetlerkarşısında21Mayısçılarolarakgösterdiğimizalâkaveasılduygununmuamelesiniaşağıyayazıyorum.Ankara’dangönderilentelgrafdörtmakamaaittir:BMM,Reisicumhur,Başbakan,Genelk.Bşk.Şahıslarınnasılkarşıladıklarıbilinmez.YalnıznihayetAnkaraEkspresgazetesivasıtasilematbuataintikaletti.Umumiefkârdaherhaldebununüzerineeğilecektir.Hakikimemleketseverlerin,milliyetçilerin,vatanperverlerinkimlerolduğunuTürkmilletininsağduyusahibivatandaşlarınabırakıyoruz:
31Aralık963EKSPRESAnkaraAsk.Cezaevi’ndengönderilentelgrafmetni:
T.B.MilletMeclisiBşk.’lığına
20/21Mayısolayısanıklarıolanbizler,millive
![Page 1070: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1070.jpg)
medenidavalarışuurlubircesaretleelkoyanlarıdesteklemekteolduğumuzuhiçbirözelmaksatgütmeksizinifadeetmeyibirvazifebiliriz.Daimamilletvehakyolundaolanlarlaberaberiz.21Ar.963’tenitibarenKıbrıs’tamaksatlıvetertipliolarakmer’ianlaşmalaraveinsanhaklarınaaykırıolarakRumlartarafındanTürklerekarşıgirişilenbarbarcaimhahareketlerimuvacehesindebüyükbirteessürduymaktayız.
Buolaykarşısındaparlamentonunvehükûmetinalmaktaolduğuvealacağıhertürükarar,tertipvetedbirlerdenhuzurduyacağız.Türk’ünhaklıdavasınıergeçkazanacağınainanmaktayız.
Saygılarımızla,
25Ar.963Saat:20.00/21MayısçılaradınaİlhanBaş
Elazığ’danTBMM’yeçekilentelgraf:
Elazığ’da15tanemüebbethapsemahkûmSb.vardır(biriHarbiyeli).
![Page 1071: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1071.jpg)
EOKAtarafındanKıbrıslıkardeşlerimizekarşıyöneltilenvahşicetecavüzlerbizleridederinelemveüzüntüyegarketti.
EOKA’yakarşımuhtemelbirmücadeledeönsafhaçarpışmakenbüyükarzumuzdur.Ancakmahkûmiyetimizbukutsalarzuyuengellemektedir.Şehitolmadığımıztakdirdemücadeleninsonundatekrarcezamızıninfazışartıileböylemillivekutsalbirgöreviçinbizlerekanuniimkânbahşedilmesinitavassutlarınızaarzeder,hürmetlerimizisunarız.
21Mayısmahkûmları
ELAZIĞ
[...]
![Page 1072: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1072.jpg)
1964YeniYılTebrikleri4Ocak1964,Saat:21.00
YeniyıldaaldığımtebriklerdenenhoşumagidenveiçtengelerekyazılanHarbiyelimahkûmlardanNusretKozanoğlu’naaitolanoldu.Karttakiilkmısraciddençokşeylerifadeediyor,ruhiyatıgösteriyordu.Aşağıyayazamadangeçemeyeceğim:
“Demirparmaklıklararasındaesirsedemaddeler,
Ruhunasaletinelekesüremezeller.”
TebrikmaksadıileikincienteresanmektupdaEm.Kur.Alb.İsmailErgüder’dengelmişti.Ona4ayevvelyazdığımçoktarizlimektubumaancakyılbaşıvesilesiilecevapverebiliyordu.Çokyüksektenbirgörüşilehâlânasihatçipozutakınanbuarkadaşımadagereklicevabıvermektegecikmedimtabiî.
![Page 1073: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1073.jpg)
[...]
31.12.963
Talât,
Yeniyılınsağlıkveiyigünlergetirmesinibütüngönlümüzledileriz.Senihakikatensevenlerle,sevengörünenleri,tahrikveteşvikedenlerledoğruyolugösterenleribugündahitakdiredemeyişineüzüldük.Fakathaksıztarizlerindendolayıgücenmedik.
ŞadanHanımauğramamışolmamızdantarizlerindeyüzdeyüzhaklısın,buhatayıistemeyerekveelimizdeolmadanişlediğimizisanaizahaimkânyok.Bukonudasengörseydindahibizkendimizihiçgörmezdik.Neyazıkkibundadakendikendimizisuçlamayameydanvermedin.
Yanaklarındanöperiz.
İsmail-SacideErgüderler
![Page 1074: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1074.jpg)
Verilencevap:
2Ocak964
Hayattaherşeyimiitimatüzerinekurmuşarkadaşlarımakarşıolanborcumukarşılıksızolaraködemişimdir.İnsanlarınçoğubüyükvetehlikelihadiselerkarşısındabelliolur.Bunlarıtakdiredebilecekler,ancakfelaketemaruzkalmışinsanlardır.İçinegirmeyenancakmütelaabeyaneder,daimanasihatçırolündedir.227günsonrasağlıkveiyigünlertemenniedebilecekcesaretegeldiğiniçinmemnunoldum.Vicdanlarınızınsesinidinlemeyebaşlamakdasizleriçinbirkazançtır.Geçdeolsaalâkanateşekküreder.Sizlergibiyaşayacakolanlarayeniyıllarhayırlıolsuntemennisiyle.
[...]
İMZA
![Page 1075: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1075.jpg)
BuhranlıGüvenoyuBugün“32”gündürhükûmetbuhranıgeçirenTürkiye,BMM’ndenaldığıgüvenoyuileyenibirİsmetPş.Hükûmetinekavuştu.
Bu,songünlerinağırlığıiçindezannedildiğikadarkolayolmadı.Neredeise,itimatoyualamayacakdurumagelmişti.FakatyineYTP,İ.İnönü’nünimdadınayetişti.Yoksavaziyettehlikeyegirmişti.İ.İnönüKıbrısolaylarınıistismarederek3.hükûmetibiremrivakihalindetekpartihâkimiyetinedayanacakşekildeaceleolarakfırsattanistifadeederekkurmuştu.
HükûmetprogramınıntenkidiBMMdiğerpartilertarafındanyapılırkençokağırşekildeeleştiriyeuğradı.Hiçümitetmeyeceğiikincikoalisyonortaklarınınsözleriilekarşılaştı.
Şaşkınadönmüşbirhaldekürsüdentenkitlericevaplandırırkendemoralizeolduğundanpartilerekarşı,BMMüyelerinekarşısarfedilmeyecekkelimelerkullandı.
![Page 1076: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1076.jpg)
“Hilekârlık,şantaj,çalımpartileri”gibifakatpartiliderlerindendelazımgelencevaplarıaldığıiçin2Oc.964’tekioturumdaçokyaralanmışoldu.Amabunarağmendışdurumkritikolduğuiçin,birdebuşartlaraltındaiktidaradiğerpartileringeçmekistememelerinden,mes’uliyetidoğrudandoğruyaCHP’yebırakmakiçin,küçükpartilerdenYTPdesonandaseçimleregidilmesindenkorktuğundan,güvenoyuvermeyerazıolmuş,busurette“225”oyilegüvenoyualmıştır.
Böylebirandabukadarreyalmakİ.İnönüiçinbüyükbirmuvaffakiyetsayılmaz.İlerdebununmahzurlarıgörülecektir.
Hükûmetprogramındaençoktenkitedilen;DışPolitika-KıbrısMeselesi-AzınlıkHükûmetioluşu,reformlarınistikrarsız,kuvvetsiz,milliidareyedayanamayanbirhükûmetilegerçekleştirmeyegidilemeyeceğiidi.Bukanaatlerinhepsineiştirakederim.Fakatneticedeğişmemiş.BütünkarşıpartilerCHP’ninveİnönükarşısındamahkûmolmuşlar,meclisitekpartiidaresineteslimetmişlerdir.Çünkübu
![Page 1077: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1077.jpg)
hükûmetindüşürülmesiartıkkolayolamaz.Şubakımlardan;
1.Hükûmetingüvenoyualamamasıiçin226reyverilmesilazımdır.Bupartilerbirarayagelipdebureyiaralarındaanlaşıpherhangiciddibirmeseledebirleşiptoplayamazlar.Okadarçokmenfaatlerçarpışıyorki,hiçbirpartininişinegelmez.
2.Hükûmetindüşmesidemekartıkgeçicibirhükûmetileyeniseçimlerevaktindenöncegitmekdemektir.YTP(bilhassa),CKMPbunahiçbirsuretterazıdeğillerdir.Çünkümilletvekillerininseçilmeşanslarıkalmamıştır.İkisenelikmaaşlar,milletvekilliğiforslarınıkullanmakçabasındadırlar.Kendimenfaatlerinihiçbaltalamakisterlermi.Onuniçinliriklafvecümlelerle(Vatan,Millet,Cumhuriyet,Demokrasi,Parlamentersistem)teranelerinidillerinedolayarakdaimabugünküstatülerinimuhafazaetmekiçinpolitikalarınadevamedeceklerdir.
3.CHPvemillişefböylebirfırsatıyakalamış
![Page 1078: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1078.jpg)
ikenhertürlübaskıyabaşvurarakelindenkaçırmakistemez.
Artıkİ.Pş.kendinibir“DeGaulle”gibigörmektedir.
[...]
Asılzorluklarbundansonraçıkartılacakkanunlardabaşlayacaktır.Kıbrısmeselesi,reformlarıntahakkukuzannedildiğikadarkolaylıklahalledilebilecekmeselelerdeğildir.Hepsiuzunvadelidir.Şimdilik,ilericilerden,matbuattan,ilericikalemlerdendestekgörüyorsareformlarıtahakkukettireceğimdiyemeydanacesaretleatılmasındadır(odaartıkbaşkaçarekalmadığını,batacağınıgördüğüiçin).Yinereformhususundayavaşyavaşuyutmayolunasaparsa,yahutkifayetsiztedbirlerle,konularlageçiştirmesevdasınadüşersehiçbirşeyeldeedemez.Bumilletinrefahakavuşmasıiçinzamankaybettirir.
Şayethakikatenbiz“reformistlerin”arzuladığışekilde,bizlerindüşüncelerinegöremilletelazım
![Page 1079: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1079.jpg)
olanSosyaladaletisağlayacakreformlarıtahakkukettirir,şerefesasınadayananaktifbirdışpolitikagüder,bumilletiiktisadiistiklaliyetekavuşturacakhalegetirirsemeselekolay.Bizlerinistediğidebuidi.Yalnızayrıldığımızbirnoktavar.Zamanbakımındantahakkukgeçolur.İkincisi;reyendişesiilereformlartamistenenşekildeyapılamaz,mukavemetleregöğüsgerecekbirkadroyavedesteğesahipdeğildirler.Bugünküpartilerindurumlarımalum,destekleyenlermalum,finanseedenlermalum,politikacılıkmenfaatleribirinciplandaoyualdığımalum.Türkiye’dekipartilerdoktrinerolmayıpmenfaatesasınagörekurulmuşolduklarıiçin,icraatlarıhiçbirzamantoplumisteklerinegöreayarlanacakdurumdadeğildir.İştebuyüzdensiyasîpartilereveonlarınkuracaklarıhükûmetleregüvenimyoktur.Yakında3’üncüİnönühükûmetininhalinidegöreceğiz.Bugünlükdebukadar.
![Page 1080: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1080.jpg)
Türkeş’inKuracağıParti,FaşistEğilimliBirPartiOlacaktır7Ocak1964,Saat:16.30
Hükûmetgüvenoyualalıçokkısabirzamanolduğuhaldezaafiyetikendinigöstermeyebaşlamıştır.MatbuatyavaşyavaşKıbrısmeselesizuhurettiğiiçin,hükûmetemuzahirolurdurumtakınmışkendönmeküzeredir.Artıkdışpolitikameselesidedokunmazlığınıkaybetmişvaziyettedir.BazıciddigazetelergerekhükûmetinmuvaffakolamayacağıgerekseKıbrısmeselesindetakipedilenzikzakharekettarzlarındanyakınmayabaşlamışlardır.Bugibihücumlarıönlemekiçinörfiidarekanalıilebazıgazetelerkapattırılmıştır.Yenileridedevamedebilir.ÇünküTürkiye’deörfiidareK.larılâyüs’eldir.Hiçkimsebirşeysoramaz.Zateneldematbuatınağzınıkapatmakiçin22Şubat’ınakabindeçıkartılan,yazı-neşirhürriyetinikısıtlayandemokratikanlayışatabantabanazıt
![Page 1081: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1081.jpg)
birtedbirlerkanunuvardır.BuörfiidareK.larıncacömertçekullanılmaktadır.İ.Paşa’nınenbüyüksilahı21Mayısçılarıbahaneederekörfiidareyi8aydırişletmesidir.Bundanbirtürlüfedakârlıkyapamaz.Çünküşefsistemiidarealışkanlığındanarzusuilevazgeçemez.Neyapsıneskihastalığı.Şimdiisepolitikadabaşınayenibirgaileçıkmaküzere,odaAlparslanTürkeş’inCKMP’nehâkimolarakarkadaşlarıilebupartiyegirmesi.Türkeş’inbupartiyiseçiştekibaşgayesi,partilidersizdir.Kolaylıklapartilideriolur.AP’dedekendisinetaraftarlarvardıama,oradabaşolmasınaimkânyoktur.Oradanümidikırıldığıiçindahabirzayıfpartidesiyasîhayataatılmayıuygungörmüş,memleketeoradanhizmetedereksesiniduyurmayıuygungörmüştür.[...]
Türkeş’inkuracağıpartiNasyonalSosyalist,Faşisteğilimlibirpartiolacaktır.Çünküilerdenberirengibellidir.Ovearkadaşlarıdaimabufikrindestekçileridirler,ihtilâlcilikvasıflarınıvekuvvetlerinikaybetmişlerdir.Buhusustacesaretlerivekuvvetlerideyoktur.27Mayıs
![Page 1082: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1082.jpg)
960ihtilâliiçindebulunmalarındabufikirlerintahakkukuiçinfaydalanmavasatınakendilerinidahilettirmişti,fakatzamanileMBKtarafındanhakikimaksatlarıanlaşıldığındantasfiyeedilmişlerdir.
İhtilâlgüçleri22Şubat962harekâtıilesilindiğindenberiiktidaragelebilmekiçinyöndeğiştirmişler,aynenHitler’insisteminitakipederekbirsiyasîpartiilegayelerinintahakkukunaçalışmaktadırlar.Onuniçinde21Mayıs963ihtilâlharekâtınıhiçbirşeydüşünmeden,gözlerihırsiledönmüşolarakbüyükbirkıskançlıkduygusuileBaşbakanİ.İnönü’yeulaştırmaküzereHasanDinçervasıtasıilebizzatTürkeşihbaretmiştir.Mahkemedebizzatihtilâlveihtilâlcilerinaleyhlerindebulunmuştur.Aynenşusözüsöylemiştir:“İhtilâlideğilyapmak,düşünmekbilevatanaihanettir.”Bucümleonunmahkemedenberaatinidahikolaylıklasağlamıştır.Amabizleridemahkemehuzurundavatanhainiyapmaktangerikalmamıştır.[...]
Türkeşvearkadaşlarıellerinegeçirecekleri
![Page 1083: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1083.jpg)
CKMPbünyesindediğerpartilerde,bilhassaAP’debulunanGökhanEvliyaoğluvearkadaşlarınıdadahilederekyamüşterekbirpartideçalışacaklarveyahutdaonlarıyineAPiçindebırakarakAP’yiiçerdenfethetmeyeçalışacaklardır.OgruptaAdaletpartisiiçindebeşincikolvazifesigördüreceklerdir.OhaldeCHPkarşısınayenibirkuvvetdahadoğmaktadır.MilliyetçimukaddesatçılarınlideriTürkeş’insiyasîpartikuvvetitamamıilememlekettegericitabanabasmakta,enkolayolarakkuvvetinioradanalmaktadır.Hertürlüistismarımilliyetçilikkisvesialtındayapabilecekbirkuvvet.BupartininkuvvetlenmesiAP’yidebölebilir.Bölemezisebilebirkısımseçmenlerinibupartiyekaptırır.Enerjikhareketedenbirpartihüviyetinebürüneceğiiçinilkandaiyibirmuhalefetyaparsaümitbekleyenlerbusiyasîkuvvetekayabilir.
ÜniversitemuhitindekimilliyetçivemukaddesatçıgençleridehertürlütahrikvasıtalarınıdakullanarakCHPtaktiğiilesokakmitinglerindeyenigelişmelerbeklenir.Tabiî
![Page 1084: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1084.jpg)
mukabililericimitingleriileartıkKızılay-Beyazıt-Taksimmeydanlarıüniversitelerdekiikiayrıkutup(İlerici-gerici)destekleyicileriilearenalaradöner.[...]
Türkeş’inbizleriçindüşündüğüyegâneşuolabilir:İdamhükümlerinininfazedilmemesiiçingayretgösterir.Fazlasıiçingayretsarfetmez.Bizlerinhiçbirsuretledışarıçıkmamızıistemez.[...]GeritarafıTürkeşiçinbizimlehimizdeçalışıyordiyenesöylenirsesöylesin,inanmam.Çalışması,boştakaldığınızannettiğiordudakikuvvetlerimizindesteğinisağlamakiçindir.Samimiolaninsanenyakınarkadaşlarınıölümegötürmekiçin21Mayısgecesiihbaretmezdi.Mahkemedesözleriilevatanhainidamgasiledamgalamazdı.Artıkneyapsaeskibirarkadaşolarakondanancaknefretederim.Ölünceyekadardabusuçuhiçbirzamanaffetmem.Kuracağı,dahadoğrusudahilolacağıbirpartideinşallahmuvaffakolurdatamhüviyetiilememlekethuzurundakendiyerinialır.Bugünlükdebukadar.
![Page 1085: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1085.jpg)
TBMMAdaletKomisyonu10Ocak1964,Saat:14.30
Bugüngazetelergeldi.BMMadaletkomisyonu,idamhükümlerihakkındaikimilletvekilitarafındanverilencezalarınmüebbeteçevrilmesinedairkanuntekliflerinireddetmiş,idamhükümlerininonaylanmasıhakkında13oyilekararvermiştir.
Bukararteknikhukukgörüşübakımındannormaldir.Çünkübukomisyonundosyamızımeclisesevketmektenbaşkaselahiyetiyoktur,idamhükümlerindeadlibirhatavardırdiyemez.YalnızbazıüyelerredoyuverenMP’limilletvekiliHalilÖzmengibimuhalefetşerhiverip“idamhükümlericemiyetebirşeykazandırmıyor”diyebirjestyapabilirlerdi.Siyasîpartilertarafındanoynananoyunun“Rehinefigüranlarıyız”.HerpartibilhassaCHPbuoyununrejisörüvaziyetinde.KomisyongizlitoplantısındaMMVİlhamiSancar,AdaletVekiliSedatÇumralıdaaçıklamayaptığınagöre,
![Page 1086: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1086.jpg)
ittifaklakararalınmasınasebepolduklarıanlaşılmaktadır.
Yenikurulmuş3.İnönühükûmetinin(CHPhükûmetidir)ilkicraatibudörtkişiyiasmakolacaksa,varsınolsun.[...]
![Page 1087: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1087.jpg)
Türkiye’dekiGüçlükler15Ocak1963,Saat:08.30
Bugün3.İ.İnönühükûmetininTürkiye’yiidareedebilmesiveselametekavuşturabilmesiiçinbazıciddiproblemlerinyurtiçindeustalıklahakikatlerigörerekpartizancadüşüncedenazadebüyükbirmemleketseverlik,yurtseverlikduygularıilegayetsamimiolarakelealarakmüspetistikametteneticelendirilmesiileolur.AksiCHP’ye(çünküiktidarsorumlusubugüniçinodur)gelecektehiçbirşeykazandırmaz.
Bunlarınbaşlıcalarışunlardır:
İçProblemler;
1.21Mayısçılarındurumu
2.İktisadidurumunkötülüğü
3.Siyasîpartilerindurumuveharekettarzları
4.Hayatpahalılığınagidiş-işsizlik-grevler
![Page 1088: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1088.jpg)
5.Muhtariyetarzusuilefaaliyetgösteren“Kürtçülük”davası
Dışproblemler;
a.Kıbrısdavasıvemeselesi-gelecekteSuriye-Irakmeselesi
b.DünyadevletlerinazarındaçökenTürkdevletininitibarınınyenidensağlanması
c.Türkiye’yeyapılacakiktisadiyardımın,Türkiye’ninödemeşartlarıgözönündetutarakeniyişekildesağlanması
Bütünbuproblemlerinhalliağırmes’uliyetleraltındacereyanedecektir.Türkiyevarolmaveyagelecekteyokolmadurumuilekarşıkarşıyadır.[...]
1.[...]
2.İktisadidurumunkötülüğü:
![Page 1089: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1089.jpg)
a.Bunundadüzelmesiiçhuzurabağlıdır(Halenyoktur).
b.Bugünkühükûmetgörüşüuzunvadedebunudüzeltemeyecektir.Çünküyenidengetirmeyitasarladığıvergireformukanunlarınıtetkiktenşunuanlıyorum:Ancakbütçeaçıklarınıkapatmakiçinalınantedbirlerdenilerigeçmiyor.Busuretleherkese,5yıllıkplantatbikedeceğimdiyehalkınkarşısınayenivergilerleçıkmakmecburiyetindekalacaktır.
c.BizimgayemizTürkiye’yiiktisadiistiklaliyetekavuşturacakbütünradikaliktisadireformlarınzecrîolarakyapılmasıdır.
“ReformcuHükûmet”diyekendinitanıtan3.İnönükabinesindehenüzböylecesaretlidavranışıgöremedim.Bubakımdanümitsiziz.CHPbugünkümes’uliyetkadrosuile,nekafayapısıbakımındannedeicracıkadrosuseçimibakımındanbizimtasarladığımızşekildebudavayıhalledemeyecektir.Şehirağalarının,köy-kasabaağalarınınşatovekalelerinedokunacakhiçbirtedbireyanaştığınadairhenüzemare
![Page 1090: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1090.jpg)
yoktur.
d.Buşekildedevamederseenflasyoniçindeboğulacaktır.CHPiktidarınınkarşısındakipartilerinhemenhemenhepsibuvadide,iktidarayardımcıolmayacaklardır.BuçekişmelerinneticesindezararlıçıkacakTürkvatandaşıveTürkiyeolacaktır.
“Oy”endişesibelkibütüniyiniyethareketlerinifrenleyeceğinden,busahadamuvaffakiyetgörememekteyim.
3.Siyasîpartilerinharekettarzları
a.APihtiyatlı-çekingengözükenbirpolitikaileintikamcıhislerilegayetsinsiolarakhareketetmektevedevamlısuretterakippartiCHP’yiyıpratmaklameşguldür.
Aynızamandainhilâletmekteolanküçükpartilerinseçmenkitlelerinideyavaşyavaşbünyesiiçindeeritmektedir.
CHPiçinbüyükbirsiyasîrakipvetehlikedir.
![Page 1091: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1091.jpg)
Şayetiktidaragelirsetamamıilegeçmişinhesabınısoracakşekildeintikamhisleriilebeslenmektedir.
b.YTPdevamlısuretteerimektedir.Zatenderinliktekiseçmenkitlesiniyanlışsiyasîtutumuilekaybetmiştir.Demokratpartimirasınakonmakiçinçıkmıştır.Amaİ.İnönükoltuğualtındacanverdi.Artıkbirsiyasîkuvvetolaraktutunmasınaimkânkalmamıştır.
Bupartininreylerinin%70’iAP’yekayacaktır.OhaldeCHP’ninartıkbupartinindesteğindendefaydalanacakdurumuyoktur.
c.MilletPartisi-İşçiPartisi:Kendiçaplarındagelişmeyedevamedebilirler.FakatCHPnekarşısiyasîdengeninbozulmasındabüyükbirrolleriolmaz.Fakathalkpartisiniherbakımdanyıpratırlar.
d.CKMP:Türkeş’inpartiyegenelbaşkanolarakdahilolmasıylaşeklideğişir.CHPiçinentehlikelibirteşekkülolur.[...]
![Page 1092: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1092.jpg)
BupartideTürkeşinkişafsağlarsa,AP’nindurumudakısmentehlikeyegirer.İlerdeCKMP’yiAP’yerampaettirmeihtimalidedoğabilir.HiçumulmadıkandaAPlideriolarakdaCHPkarşısınadikilebilir.Herşeyihesapetmekgerekir.ÇünküAP’dedeliderbuhranıvardır.APhalendepasifbirmuhalefettenkurtulamamıştır.
Budurumagöreneticeşudur:
[...]
CKMPTürkeşhâkimolduğunagöremilliyetçimukaddesatçılardandestekgörür.YTPboşluktakalmışbirüstsiyasîkadroolarakdurmaktadır.
MPdaimasertmuhalefette.
İşçiPartisigelişmeklemeşgul,sağlam,yıkılmazbirfikirtabanınaveişçikitlesinedayanmaktadır.
[...]
4.Hayatpahalılığı-işsizlik-grevler
![Page 1093: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1093.jpg)
İktisadidurumundüzensizliği-vasıtalıyollardanvergilerinartırılmayolunagidilmesi-Vergikaçakçılığıilekorkusuzcamücadeleyegiremeyiş,şehirağalarınasözgeçiremeyiş,sosyaladaletisağlayacakvergireformlarınayanaşmamaktahâlâısrarediş,budurumudestekleyecektir.
Kontrolsüzlük,hayatpahalılığını,yatırımgüçlüğünündevamıişsizliğiarttıracak.Uyanmışolanişçisınıfına,sendikateşkilatlandırmalarınakarşıhâlâbigânekalanözelteşebbüsağalarıveyabancışirketsömürücüleri,devletteşekküllerigrevhareketlerininçoğalmasınasebepolacaklardır.
Bugrevcilermemleketiktisadiyatınıdevamlışekildebaltalayacaklardır.Haklarıvakitgeçirilmedentanınmalıdır.Bukitleninistismarınasonverecekkuvvetlihükûmeticraatınaherzamankindençokihtiyaçvardır.Patronhimayesindenkurtulmadıkçabugünküşartlardandahaağırolaylarhükûmetizordurumdabırakacaktır.
![Page 1094: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1094.jpg)
5.Kürtçülükdavası:
Senelerdirihmaledilmişbirvatandaşkitlesi,bakımsızalakasızvilayetlerinsakinleri.Nüfusbakımındanoldukçabüyükbiryekûnteşkiletmektedir.Yeryerdesilahlıdır.Haklarınıkazanmakiçingenişteşkilatlarasahiptirler.Bubölgelereyakınolandışdevletlerdenhertürlüpropagandavasıtalarıiledesteklenmektedirler.
Dışdünyadasesleriniduyuracakfaaliyetlerivardır.Heraniçinbirçıbanbaşıdır.Hükûmetinenzayıfbiranında(Kıbrısgibi)iyibirgünseçilerekiçayaklanmayagidilebilir.Çoknazikbirkonudur.Hükûmetinçokuyanıkolmasıgerekir
6.Dışmeseleler:
Kıbrısmeselesihalenhükûmetidışsiyasetteenzordurumagetirmişbirolaydır.BütünçırpınmalararağmenGirit’inakıbetineuğramaküzeredir.Çünkübusahadaçokgözükapalıçalışılmış,olaypatlakverincedezikzakvegeridönüşhareketleriylehareketedilerekilkandaki
![Page 1095: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1095.jpg)
haklıdavadakiinisiyatifürkekbirpolitikagörüşüilekaçırılmıştır.
SuriyeveIrak’takiTürklerinakıbetleridezamanileaynıakıbetleremaruzdur.Hükûmetzayıfladıkça,içtehuzurteminedilipMilliBirliksağlanmadıkçadışitibarınsağlanmasınındaimkânyoktur.Yeniolaylar,komşudevletlerdebeklenebilir.
7.Dışdevletlerdeitibarancakşerefesasınadayananaktifbirpolitikailesağlanır.Bugüniçiniktisadençökmüş,içbünyedekuvvetsizbirdevletbunusağlayacakdurumdadeğildir.YabancılarTürkiye’niniçbünyesini,iktidarlarahükmedendenenmişliderleriniiyitanımaktadırlar.Bugüniçinhalkınbüyükbirekseriyetitarafındansevilmeyen,ilerisiiçinkalıcıbititimattelkinetmeyenİ.İnönüvepartisineitibaretmemektedirler.Açıkrejimdeyimialtındakapalıusullerledemokrasiyikatledenlerekarşısempatibeslememektedir.Ancakyenibiriktidardeğişikliğibelkibuvaziyetidüzeltebilir.
![Page 1096: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1096.jpg)
8.Dışiktisadiyardımsağlanması:
İçtekiiktisadigelişmelerebağlıdır.BuhükûmetemuvakkatnazarıilebaktıklarıiçinTürkiyehayatiyetinimuhafazaedecekkadar(yaniölmeyecekkadar)yardımedeceklerdir.Dahafazlasınıalmakbuhükûmetenasipolmayacaktır.
NeticeitibarilebütünbugüçlükleregöğüsgermekiçindirenenCHP,bakalımtekpartiidaresizihniyetiilenekadariktidardakalacaktır.Buiktidarfırsatınıyakalamışolanparti,mevkiindenuzaklaşmaendişesiileyineilerdetavizlereyerverecektir.İşteozamandaakıbetinitamolaraktayinedecektir.
[...]
Bugünlükdebukadar.
![Page 1097: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1097.jpg)
TemyizMahkemesininİkinciDefaBozmaKararı26Ocak1964,Saat:14.00
Bugüntemyizmahkemesininikincidefabozmakararlarıgazetededeyayımlandı.EnsevindiricikısmıCevatKırca,İlhanBaş,AhmetGürcan’ınidamkararlarınınbozulması.(91kişikadardaberaatederektahliyeedilmişler,fakatbumeyandatemyizkararındabüyükisabetsizlikler,büyükhaksızlıklardavar.MeselaP.Bnb.HüsamettinPaksoy,Tank.Yzb.RecepUslu’nunmüebbethapiscezaalmaları,DenizciTeğ.FeridunÖzbey’incezasınıntasdikedilmesiaskeriadalettarihiiçinhiçiyiolmayannotlar.)BudörtkişilikidamlıklaragelinceMilletMeclisinde28Oc.964Salıgünügörüşülebileceğiniyazıyor.BugünkütarihliHürriyetgazetesindevar.[...]
ÖlümsüzMüdafaaKitabınınEtkisi
![Page 1098: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1098.jpg)
ŞuandaÖlümsüzMüdafaadiyeDr.AliKemalBelviranlı’nınnaklettiğibirkitabıokuyorum.Kitaptabazıyerlertamamıilebenimgörüşvebizimhadiselerimizeuygunolduğuiçinaşağıyaparçaparçayazayım.Katidurumumbellioluncayakadardabukitaptanbaşkabireserokumayacağım.Artıkbubekleyişinsıkıntılıdurumundanbıkmışvaziyetteyim,neolacaksaolsadabiranöncekatiyetekavuşsam.
ÖlümsüzMüdafaa:
*Benbumahkemeninhuzurundasözsöylemekistemiyorum.Çünkübumahkemedenbizimbirümitveisteğimizyoktur.Bumahkemeyolumuzunüzerindeduranbirmerhaledir.İsteristemezburayageliyoruz.Yoksagelmeyebilirdikde!..
*Gayemizmahkemedekendimizimüdafaaetmekdeğil,umumiefkârıaydınlatmaktır.Yoksabizbumahkemelerekarşıkatıbirboykottatbikinetaraftardık.Çünküumumiefkârıaydınlatmakmaksadiledeolsabizeyöneltilentöhmetlerireddetiphakikatleriaçıkladığımız
![Page 1099: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1099.jpg)
zamansu’izannauğramamızihtimalivardır.Çünküböyleyapmaklacezadankorktuğumuz,cezadankurtulmakistediğimiz,yahutdabumahkemelerinadaletindenzerreceümitvarolduğumuzzannolunabilir.
*Boykotsistemi;milletinhükûmetekarşıtamamiylekırgınveküskünolduğunuifadeeder.Hükûmetleirtibatınıkesenler,onunadaletinden,hakseverliğindenümitkesiyorlar,artıkonutanımıyorlar.Onuzalim,gayrimeşruolarakkabulediyorlar;onudüşürmeye,yıkmayaçalışıyorlardemektir.Vaziyetbumerkezdeiken,tambununaksineolarakhükûmetin,meşruhükûmetlergibiinsaflıveadilânehareketedeceğinitahminetmeknederecedoğruolabilir.
Buhakikatiunutupdahükûmetinbizeyönelttiğitöhmetlerdenkendimizikurtarmayaçalışmakbeyhudebirgayretolur;hakikatiinkârolur.Herkesbiliyorkibuçeşitmahkemeleradaletiicraetmektenuzaktır.Bununsebebidehâkimlerinadaletisevmemesideğil;hükûmetinesasolarakkabulettiğinizamınadaletiicraetmekimkânınıvermemesidir.
![Page 1100: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1100.jpg)
Buradaaçıkçaifadeedeyimkibizimtatbiketmekteolduğumuz(boykot)siyaseti,hükûmetevekanunlarınakarşıdır.Buhaldünyamızdaenderdedeğildir.
Hâkimkuvvetlertuğyanederekhakvehüviyetleretecavüzsilahlarınıkaldırdıkça,mahkemeler;hükûmetinelindebireroyuncaktır.Butarihibirgerçektir.Bundankimseninşüphesiolamaz.Çünkümahkemelerellerindekihazırkuvvetiadaleticrasıiçindezulümistihabıiçindekullanabilirler.Adilbirhükûmetinelindebukuvvetadaletiicravehakkıyerinegetirmekiçinenbüyükvasıtadır.Fakatzatenhükûmetlerinelindeaynıkuvvetintikam,zulümvehakkakarşıgelmekiçinkorkunçbirsilahtır.
*Mahkemelerinzulümdefterleriçokkabarıktır.İşlenenzulümleretarihhâlâağlıyor.Bugünkarşınızdabulunduğumşumevkidebirzamanlarpeygamberlerin,kaşiflerin,dahilerinvefaziletliinsanlarınyeraldığınıdahatırlayaraknailolduğumşerefitakdirediyorvebununiçinAllahımahamdediyorum.Bumevkideolunurkenbütünhükümdarların,cihangirlerin,
![Page 1101: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1101.jpg)
banagıptaettiklerinigörürgibioluyorum.Çünkübenimşuandakalbimihuzurveneş’eiledolduranmüstesnazevkionlarmuhteşemsaraylarınınneresindebulabilirler.Gafilinsanlar,nefislerineuyanbiçarelerbuhuzurunbuzevkinzerresinitadabilseler,eminimkibunaermekiçinherşeylerinifedaederler.
*Mahkemebenizindanaatmayapekhevesliolmaklaberaber,aleyhimdetoplanmasıgerekenvesikalarıbulmaktaâcizkalmışmahkemeninbuaczinigörmekiçinkonuşmamicapetti.Hükûmetinispatedemediğiniikrarımlaispatetmekistiyorum.Mahkemelerinkanunlarıbuvazifeninifasınıbanayüklemiyorvebenibugibiitiraflarazorlamıyorsadahakikatinkanunlarıbütünkanunlarınüstündeolduğundan,bunauyarakherşeyisöylemeyekendimimecburhissediyorum.Hasımınınbirşeyiispatedememesindenistifadeederekonugizlibırakmakhakkaaykırıdır.
*Hükûmetbeni(ihtilâl)ilesuçlandırıyor.(İhtilâl)nedemektir?Bunuanlamakisterim(ihtilâl)bizimhenüzmuvaffakiyeteerişemeyen
![Page 1102: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1102.jpg)
teşebbüslerimizmidir?İhtilâlbuisebendeihtilâlciyim.Karşınızdabulunuyorum.İstediğinizcezayıveriniz,fakatiyibilinizkibizimteşebbüsümüzbaşarıyaulaştığızamanbizimihtilâldiyeadlandırdığımızhareket(Vatanseverlik)ve(Hürriyetuğrundasavaş)adınıalır.Dünbize(asiler,ihtilâlciler)diyebahsediyordunuz,fakatbugünonlara(hürriyetkahramanları)diyorsunuz.
*Hâkimbey!..Nehükümvereceksenver,seninhükmünancakdünyahayatınaaittir.Zerrekadarbiracıhissetmiyorum.Cezasıneolursaolsunbenimiçinehemmiyetiyoktur.Çünkübenimdavamhükûmetiledir,şahısladeğil.Hükûmetbozukolduktansonra,hükûmetmemurlarındannehayırumulur?
(Enağırcezayıveriniz.Çünküsizcezayıveriyorkenbenimhakkımdabelkibirazşefkathissedersiniz.Halbukibensizincezanızıdinliyorkenzerrekadarbirendişehissetmeyeceğim.)
*Hâkimbey!..Aramızdageçenhadiseleritarih
![Page 1103: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1103.jpg)
kaydedecektir.Bizbuhadiseyibirlikteyaşadık.Sizhâkimliksandalyesinden,bencanilermevkiindenbuhadiseyeiştiraketmişbulunuyoruz.Bizdensonragelecekleriçinibretteşkiledecekolanbuişiartıkbitirelim.
Tarihçibekliyor.İstikbalbuişibitirmemiziistiyor.Bumahkemeninişibittiktensonradiğerbirmahkemekapısıaçılacaktır.KANUN’Uilahimahkemesi!..
Ey!Herdevrin
Canileri
Zalimleri
Katilleri
Ve:
“Eybumilletemeydanokuyan
birsürüyüz,
![Page 1104: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1104.jpg)
Gecenizdendahakorkunçolacak,
gündüzünüz.”
Buölümsüzmüdafaatarzıaynıbenimvaziyetimeuyuyor.Aynıruhutaşıyorum.Örfiidaremahkemesihuzurundabufikirleridilegetiremediğimiçindeşimdiüzülüyorum.Bukadarbenzerlikolur.Demekkihakuğrundaçarpışaninanlarındüşünce,ruhyapılarıaynıoluyormuş.1888senesindedoğanbirmücahitinbizeöğrettiğigüzelörneklerbinlercemiluzaktayaşananTürkiye’debilfiilişleniyor.Tevekkelidememişlertarihtekerrürdenibarettir.İştemaalesefTürkiye’dedeaynıkomedimahkemelerdebirkeredahaoynandı.ŞimdisıraMilliŞefinhükûmetinde.BakalımMilletMeclisi’ne,Senatoya,C.Gürsel’invetohakkınanekadartesirederek,bizlerdenalacağıintikamhissinihangiraddeyekadargötürebilecek.Veyakudretinereyekadaryetecek.[...]Bugünlükdebukadar.
![Page 1105: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1105.jpg)
MeclisÖlümCezalarınıOnaylıyor29Ocak1964,Saat:08.00
Düngecesaat20.00’deTBMMsaatiniradyodadinledim.M.Meclisiölümcezasınıbirincimüzakeresinde220oyiletasdiketti.Milletvekilisayısımeclistebulunan297kişiimiş.220kabul,23kişiçekimser,47red,sağlıkolsun.Busabahilkişolarakkarımaüzülmemesiiçinaşağıdakimektubuyazdım.
SevgiliŞadan’ım,
Dünmilletmeclisindenhakkımdaçıkankararıgeceradyodadinledim.Gayetnormalkarşıladım.Siyasîlerdenzatenbaşkabirşeybeklenemezdi.Müzakereneticelerinegörebendehasılolankanaat,ikianapartininbirbirinekarşıtutumlarındanaradabizlerzarargördük.Ziyanyokmukadderattanbaşkasıolmaz,sonsözdaimaAllah’ındır.Dahabirkaçkademevar.
![Page 1106: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1106.jpg)
İnşallahoralardalehimizdebirhavaeserdebelkiölümdenkurtuluruz.Olmaziseneyapalım.Benceinanılmışbirdavauğrundabundandahaşerefliölümolamaz.Ogecebenkimseninhayatınaelimdebüyükimkânlarolduğuhaldekıymadım,bubakımdanvicdanazabıçekmiyorum.Amapolitikacılarınüçkişininhayatınasonverilmesiniarzuettikleriaçıkçagörülmüştür.Belkibizimölümümüzmemleketedahabüyükbirhayırgetirir.Mümkünolduğukadarüzülmemeyegayretedin.Hayattaençoksevdiğimsenveçocuklarımasabırlardilerim.Bengayetiyiyim,zatenbudurumakendimibiliyorsunalıştırmıştım.Bununmuhasebesinigelecektetarihyapacaktır.Ailemelekesürecekadiveşerefsizbirsuçtancezagörmüşbirnambırakmıyorum.
Herzamansenveçocuklarımalnıaçıkgezebilirler.Sabırlı,metinolunmasınıdiler,seninveTülin,Metin’ingözlerindenöperim.Hiçbelliolmaz,gündoğmadannelerdoğar,Allah’tanümitkesilmez.Sıhhatinizebakın,moralinizibozmayın.
![Page 1107: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1107.jpg)
Not:Benimiçinsakınbirteşebbüstebulunmayın,hakkımıhelaletmem.Beniküçültürsünüz.
İMZA
Mektubusaat09.00’dagönderilmeküzerehapishaneidaresineteslimettim.İnşallahzamanındaevegönderirlerdehiçolmazsaevdekilerbirazolsunferahlarlar.
![Page 1108: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1108.jpg)
Basın-YayınOrganlarındaÖlümCezaları:Gerçekler,VefaveSiyasalOyunlarGelelimmilletmeclisindekimüzakerelerinyorumuna:
AkşamradyodandinlediğimegöremeclistesözalankatiplerdenAdaletkomisyonusözcüsüMehmetGöker(CHP)hariçdiğerbütünmilletvekilleriölümcezalarınınmüebbeteçevrilmesihakkındalehimizekonuşmalaryaptılar.
HattahükûmetmensubuMilliMüdafaaVekiliİlhamiSancarveCHPMeclisGrubuBşk.EskiSanayiVekiliFethiÇelikbaşbilelehimizekonuştu.Bunarağmenoylamadaneticealeyhimizetecellietmişoldu.Yalnızsevinilecekbirhususvar.İçimizdeengençolanEm.Üsteğ.ErolDinçer’incezasımüebbeteçevrildi.Bunaçoksevindimçünkügençti,ölümcezasınaçarptırılacakkadarsuçludeğildi.Kendisini
![Page 1109: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1109.jpg)
takdirediyor,herbakımdanbeğeniyorveseviyordum.İdealbirinsanvasfıvardı.Kendimkurtulmuşkadaronuniçindesevindim.İstikbalvaatedenbirgenç.Davamızısonunakadarcesaretlesavunacakyegânegüvenilirinsanlardanbirisi.İyibiraileevladı,yegânetesellimizşimdikihaldeo.Nekadarazzayiatilebuişikapatırsakokadariyiolacak.
OsmanDeniz’indemeclisinikincimüzakeresindekurtulmaihtimali%70.Çünkütemyiztasdikkararındamuhalefetşerhivar.KalakalaFethiilebenkalırım.OdabelkiSenato’dabirhalçaresinebağlanırveyaC.Gürselinsafagelipvetosunukullanırsabelkidurumlarımızdeğişebilir.[...]
Saat:09.30
Şimdigazeteler,manşetlerhepbizimmeseleyielealmışvaziyette.[...]hatiplerinkonuşmalarınıtafsilatlıolarakalmışlar.Engüzelkonuşmayı(MP)Bşk.
![Page 1110: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1110.jpg)
OsmanBölükbaşı,KemalErkovan(Bağımsız),KadriCanKaflı(CKMP),TahsinDemiray(AP),AsımEren(CHP)yapmışlar.
Bumüdafaalarıgördüktensonraçokrahatladım.Çünkü21Mayısihtilâliveşahıslarımıztamamıilesavunularak,Milletmeclisizabıtlarınatarihivesikalarolarakgeçirtilerektesciledilmişolduk.Artıkhiçbirsuretlegamyemem.Hiçbirihtilâlcikadroveölümcezasınaçarptırılmışolanlar,rejimeveTBMM’yekarşıyapılanbirhareketlebuşekildehakkazanılarakmüdafaaedilmez.DemekkiharekâtabizizorlayananasebeplertamamıileanlaşılmışvaziyettevemilletinmilletvekilleritarafındanBMM’deTürkveDünyaefkârıumumiyesinebirkeredahayapılankonuşmalarlagözlerönüneserilmekte.[...]Enmemnuniyetvericibirhususda,harekâthedefininfikrîhiçbiryabancıideolojiyedayanmamasınınispatedilmişolmasıdır.OdaMilliMüdafaaVekiliİlhamiSancartarafındansöylenensözlerdir.Aynenşöyledir:“MilliyetGazetesi20Oc.964.Şunudabelirteyimkison
![Page 1111: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1111.jpg)
ayaklanmalarıidareedenihtilâlcilerdahiyabancıideolojilerinuşaklığınıyapacakkadaraşağılaşmışinsanlardeğillerdir.Kendilerineyöneltilenbuiddialarıreddederim.”
İştebizleriaksişekildekıymetlendirenAPmilletvekiliSaitSinaYücesoy’unsözlerineverilmişeniyicevap,hemdekimtarafından,bizimölümümüzüisteyipbeyazoykullananhükûmetefkârındanM.M.Vekilitarafından.Buvicdanazabıiçindekiitirazbizekâfidir.[...]
Gazetehaberlerinegöredünkümeclisinhavasıtahminettiğimgibiikianapartininçatışmasındanelektriklenmiş.Bumeyandazarargörenbizlerolmuşuz.Çünkübuişiniçinepartizanlıkgirmiş,siyasîpartirekabetigirmiş.Herşeydenhabersizbirhissiyatileneticedeoylarkullanılmıştır.Şahsidurumlarımız,dosyalarımızınmuhteviyatıhiçbirsuretletetkikedilmemiştir.EsasbudurumdansorumluolanAdaletKomisyonsözcüsüMehmetGöker(CHP)mecliselazımgelenbilgiyiaçıklamamıştır.Bilakisterscephedenhareketetmiştir.Yoksaaçıklamışolsaidi,OsmanDeniz’eaittemyiz
![Page 1112: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1112.jpg)
kararında5/2muhalefetşerhivarkimuhakkaksurettenazariitibarealınıpOdaErolDinçergibiölümcezasındankurtulurdu.Milletvekilleriaydınlanmışolurlardı.ÇünküErolDinçer’inmuhalefetşerhi5/1idi.OsmanDenizbubakımdandahabüyükbiravantajasahipti.Amaneyazıkkineadaletkomisyonuhazırladığıgerekçedebuhususlarıbelirtmişnedekomisyonsözcüsübunuaçıklamaktalüzumgörmüştü.HayatileoynananbirmevzudaM.Meclisiçalışmalarıeğerböylebaştansavmaise,vayöbürişlerinneşeklideidareedilişine.
Hukukdevletiveçiftmeclisli-anayasamahkemeliaçıkrejimTürkiye’si.İştebizlerinbununiçinbuçeşitdemokrasianlayışınaveonlarınyürüttükleriniilanettiklerişimdikimilletmeclisineitimadımızyoktur.
BununharicindemilletmeclisindetabiîSenatörveCHP’lilerbirtaraftaAP’lilerbirtaraftakalmaküzeregerekmeclissalonundagereksekoridorlardakavgalarolmuş.Buvaziyettenanladımkigenebizimenyakındostvemüdafilerimiz,eskiorduveidealarkadaşlarımız
![Page 1113: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1113.jpg)
tabiîsenatörlermiş.OndansonradaCHP’ninilericicephesininsafındaolanmilletvekilleri.Ennihayetfizikikuvvetledahibizlerimüdafaaedecekdurumagelmişler.BunlarınhepsiAtatürkçülüğe,21Mayıscılığakarşıgelen,zamanlafırsatbuldukçabucephedekikuvvetleriveşahıslarıyoketmekisteyenintikamcıvegericizümrenintezahürüdür.Bugünbizlerinölümünüisteyenler,yarınaynısaftaolanlarınbaşlarınıistemektengerikalmayacaklardır.Artıkcephelertamamıilebelliolmuştur.Builerici-gericidavasıdır.[...]İlerici-Reformcu-Atatürkçügeçinenlerbuhadiselerdendersalmaz,kendiaralarındabirbirleriniyemeyedevamederlerse,akıbetşimdikiiktidardakileriçindegelecekteaynıolacaktır.
[...]
İştedünkümeclisteoynananoyunsahnesiüçkişininbaşınınistenmesiilekapanmıştır.Şimdioyununbirkaçperdesidahavar:Meclis’inikincidefakanunumüzakeresiveoylaması,senatoadaletkomisyonundakikarar,senatodakararikidefayapılacakmüzakereveoylamaları,
![Page 1114: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1114.jpg)
Reisicumhurtasdiğiveyavetosu.Bütünbuyollardangeçipyahayatakavuşacağızyahutdagözgöregörepolitikacılarınçarpışmaoyunlarıileölümegideceğiz.Bakalımgelecekolansayılıgünlerdenelergöreceğiz.
[...]
5.KanunsenatodandaaleyhtegeçerseiseC.Gürsel’invetohakkınakalıyor.Eğeryanılmıyorsamİ.İnönü,kumandanlartarafındanaleyhimizdetazyikaltındabırakılmazsa%99vetosunulehimizdekullanırinancıiçindeyim.
Neticeherhangibirkademedendönerse,kurtulmaimkânlarıvar.Aksitakdirdeartıkyapılacaktekçarekalıyor.Resmigazetedeidamhükümlerimizçıktıktansonra,hapishanedehücreyesabahakarşıinfaziçingelenheyetigörüncekendikendiminhayatınasonvermektenbaşkaişkalmıyor.Çünkübeniasmakzevkindeolanlaraozevkitattırıpsehpadayağlıipaltındaboyboyresmimiçektirtmeyeceğim.
Bunutamamıileirademaltındayapabilecek
![Page 1115: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1115.jpg)
kudretteyim.Çünkühiçbirihtilâlcikuzukuzuiptecanvermemelidir.Kurşunadizilmekolsaidibenimiçinşerefti.Ozamanrazıidim.Birmangaaskerinkarşısındacanvermeyerazıyım,amabircellatınelindeölmeyikendimeyakıştıramıyorum.ÖlümmukadderisekendihayatımakıymavasıtasınıveolurunubendenesirgemeAllahım.
[...]
![Page 1116: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1116.jpg)
Akisveİnönü’nünDamadıM.Toker3Şubat1964,Saat:15.00
BugünPazarziyaretçilerimizgelecekdiyebizlerihaberdarettiler.Fakatgelmedi.Neş’esizliğimizbirkatdahaarttı.BununyerinemillidamadınAKİSdergisigeldi.İdamlarınmeclistetasdikindensonaçıkanilksayısıolduğuiçinmühimdi.İçindeşusatırlarenteresan:
“Cezaburejiminbirbaşkasavunucusuolanmeclistarafındanfiilenonaylanmıştır.Şimdigeriyekalanformalitedenibarettir”cümlesiTürkiye’deaçıkrejimcivemüdafilerininhakikifikrinigösterir.Onlarbenimölümümiçinzatenkararvermişlerdir.Yalnızmahkemelerden,meclislerden,senatodanbirformaliteolarakgeçirmektedirler.Hattızatındabukademelerdeyapılanmuamelelergöstermeliktir.Bucümledenbuzihniyetçıkar.Çünkübusatırlarhenüzrealiteyegörepeşinhükümdür.Dahakanunun
![Page 1117: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1117.jpg)
ikincioylamasıvar.Senatogörüşmelerivar.Reisicumhurvetokullanmaimkânıvar.Amaİnönü,damadıvasıtasıylabusatırlarıyazdırmaklabukademeleredirektifleriveriyor.[...]Zatenmeclisteidamlaroylanırkenİ.İnönüelinebeyazoyualarakvemeclisegösterereksepeteatmıştır.Odaşudur:“Sizdebenimgibioykullanın,benitakipedin”demektir.Haniİ.İnönüsiyasîsuçlularınidamıkarşısındaidi,Menderes’ikurtarmakiçinozamanlarişiştengeçtiktensonrafaaliyetegeçmişti.MBK’yayazılımuhtıravermişti.Ogibiteşebbüslerininhepsiilerdeseçimlerdehalktanoytoplayabilmekiçinyapılanpolitikacıoyunuolduğubelliidi.Amaispatedilememişti.Şimdibenimölümümiçinbeyazoykullananbuzatıntutumuilesamimiyetsizliğiispatlanmışolarakmeydanaçıktı.[...]
Siyasîsuçlularınidamımemleketefaydamıkazandırırveyazararmıgetirir,otartışılır.Demagojilerile,siyasîpartiistismarcımanevralarıileilerdetelafisimümkünolmayaninsanhayatlarıileoynanmaz.[...]
![Page 1118: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1118.jpg)
1Şubat964sayılıAkis’iokumayadevamedelim.“AydemirpeşinetaktığıgençvatançocuklarınıAP’nintutumuveonakarşıverilentavizleriilerisürerek27Mayıs’ısavunmakiçinhareketegeçmiştir”demektedir.
Busatırlardadatamamıilehakikatpayıyatmaktadır.Nasılbusatırlarıyazabildiğimehayretettim.Çünkü21Mayısihtilâlininanafikrîtamamıilebuidi.Çokşükürdamatbeybunuanlayabilmiş.Bunuteyitedenmüdafaamın23.sayfa18.satırlarınıbirkeredahagözlerininönüneserelim.(Bizler27Mayıs’ınhazırlayıcısı,yapıcısıvekoruyucusuidik.Bueserbizlerindir.Bizler27Mayıs’ınsahtekoruyucularındandeğiliz.Eserimizinhedefinevarmasıiçinhertürlüçareyebaşvurarakyaşadığımızmüddetçedenelazımsayapmakmecburiyetindeidik.1956senesindebudavaiçinbaşkoymuşveyeminetmiştim.Eserinyıkılışvehedefindenuzaklaştırılmasıveheleintikamhislerilehergünbirazdahatahripedilmesine,türlütürlükombinezonlarlainkâredilişineseyircikalamazdım.Ozamanaslımıinkâretmiş
![Page 1119: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1119.jpg)
olurdum.)
Bundaniyi21Mayısçılığımtesciledilebilirmi?Amabunlarıokumuşvebilmişolmasınarağmenhemenyazısınınaltınadaşusatırlarıhiçbirmesnetedayanmadanyazmaktandagerikalmamış,buçelişmeyenedenilebilir?
“HalbukiMamak’takisavunmasında27Mayıs’ıveTürkSilahlıKuvvetleri’nindavranışınınAP’liSaitSinaYücesoy’unmeclistekiithamıgibiithametmişvememleketi‘obadire’denkurtarmakiçinsilahasarıldığınıbildirmiştir.”Busatırlardabirhakikatpayıgöremedim.Müdafaamgerekmilletvekiligereksemillidamattarafındanistismaredilmiştir.Müdafaamaçıktır,tekrartekrarokudum.Böylebirşeyyoktur.Herkesinzikri,fikrinegöreolmalıdır.İftiralarlaortalığıbulandırmaktafaydaarayanlardaimaziyanlıçıkmışlardır.Bumilletvekilininkonuşmasıbenihiçbirsuretteiltizametmez.ZateniçimdekişüpheokonuşmanınGökhanEvliyaoğlutarafındanhazırlandığıkanısındayım.DolayısıylaTürkeş’inparmağıvardırgibigeliyorbana.DamatBeydeaklıncabunlarıbir
![Page 1120: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1120.jpg)
tutanakolarakbenidestekleyenlerinindindeAP’yekaymışveonudestekleyenbirinsanolarakgöstermekistiyor.[...]Tamamıilemaksatlıbiryazıdır.Benitanıyanlartanır,benhiçbirpartininadamıvedestekçisideğilim,benbirfikiradamıvedestekçisiyim.Bufikrimihangisiyasîkadronuntahakkukettirdiğinigörürsemonudesteklerim.
Ofikirdemalumdur.(Atatürkilkelerindentavizvermeden,27Mayısanayasasınınçerçevelediği,sosyalgörüşeuygunolarakradikalreformlarınmemlekettePatron-Ağalarıngözyaşlarınabakmadancesaretletoplummenfaatinamınayapmaktır.)
[...]
![Page 1121: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1121.jpg)
SadakatveSiyasalAymazlıkBugünmilletmeclisindeböyleistismaredilmemizinbaşlıcasorumlusutemyizmahkemesidir.Silahlıkuvvetlerbundannekazanmıştır.BizimeclisinelineteslimedipAdaletPartisiintikamhisleribizlerüzerindetatminettirilmiştir.Buintikamcıpartibugünbizlerinbaşlarınınyokolmasıiçinreykullanıyorsa,yarınaynıakıbetsilahlıkuvvetlerdebulunanvebizlerebumuamelelerirevagörenlerin,zayıfladıklarıandaaynımuameleleremaruzkalmayacaklarınıkimsegarantiedemez.Bugünbizeise,yarındaonlara.Fırsatbulunca10senesonra(DP)MustafaMuğlalı’yıipegötürmüştü.Yineodevirdeİ.İnönüvardı.Eskigeneralinikurtaramadı.Bilakisverdiğiemirleriinkâretti.BütünsorumluluğuozavallıorduK.’nınabıraktı.
Bizlernedeolsaksilahlıkuvvetlerinmalıidik.Oradanayrılmışbirerparçaidik.Şimdienüstkademedekeyifsürenşahıslaraşahsenenbüyükyardımlarısağlamıştım.Zamanıgelmişbir
![Page 1122: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1122.jpg)
TanseliçinbaşımıkoyarakMBK’nınihtilâlhükûmetinekarşıayağakalkmıştım.Ankara’daozamandaenönsaftaidim.BirDenizK.K.’naNecdetUran’ıgetirmekiçinsebepsizyereüçtanekıdemlialbayharcamıştık.EURs’neşerefiniiadeettirmişMBK’dangelipdemasasınınüstündekicamavurarakisteklerinikabulettirenkomitelerdenkurtarmıştık.İşteordununbaşındakilereyaptığımiyiliklerinkarşılığı.YalnızC.Tural’ıemekliliklistesindenüçdefaşahsenbenkurtarmıştım.
C.Sunay-M.Önür-M.Tağmaçonuekarteetmekiçinazçabagöstermemişlerdi.Kimeiyilikettiysemhayattakötülükgördüm.Amacanlışahitleryaşayacaklar,tarihhiçbirzamanbuşahıslarınnankörlükleriniafetmeyecek.[...]
4Şubat963,Saat:19.30
Bugünmilletmeclisindebizidamlıklarıntasdikedilmesiniisteyenkanununikincimüzakeresiyapılacaktı.Buandameclisinoturumununbitmişolmasılazım,yarımsaatdegeçiyor.Eğerlehteçıkmışbirkararolsaidiherhalde
![Page 1123: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1123.jpg)
hapishaneyeulaşırdı.Demekkiböylebirşeyyok,benkendimdenziyadeYb.OsmanDeniziçinçokümitliidim.İnşallahbirazdahavakitvar,iyibirhabergelebilir.Saat22.00’demeclissaatindedurumaçıklığıileöğrenilir.[...]
Bugünaynızamandaziyaretgünüidi.KarımveTülingelmişti,Metinmeclisegitmişgöremedim.Şadan’aısrarlatembihettiğimbirhususvardı,odaetrafıntesirinekapılıpbenimiçinBMM’yeveyaİ.İnönü’yeveyaC.Gürsel’ediğeridamlıkarkadaşlarınyaptığıgibiherhangibirmüracaatyapılmamasıidi.Ençokkorktuğumbirhususdaeğerböylealdatılıpbirmüracaattabulunursabendeosuretlekurtulursam,hayattahiçbirsuretleyaşamakistemem.Ölsemdeöylebirmüracaatınyapılmasınıhiçbirsuretteistemiyorum.
Ençokkorktuğumbuidi,onuniçinbirkeredahatembihettim.“Hakkımıhelaletmem”dedim.Büyükteminatverdi.HattaFazılAkkoyunlu-BedriBöke(Sv.Em.Sb.Sınıfarkadaşım.)veeşibuhusustaısraretmişler.Onlaraaynenkarımvekızımşucevabı
![Page 1124: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1124.jpg)
vermişler:“Bizlerdesıraileasılırız,hiçbirzamanböylebirtekliftekimseyebulunmayız.”BusözüŞadan’dan,Tülin’denduyuncanekadarferahladım,nekadarailemiledegururduydum.Demekonlardabaşlarıeğikgezmemeleriiçinherşeyerazılar.Artıkrahatlıklamukadderiseölebilirim.İştebuhaletiruhiyeiçindesaat22.00’dekimeclissaatinibekliyorum.Saat:20.30
![Page 1125: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1125.jpg)
MeclisteÖlümCezalarıGörüşmeleriSaat:23.00Yazıyadevamedelim:
Saat22.00BMMsaatinidinledim,tahminettiğimgibiçıktı.Milletmeclisiüçümüzündeölümcezalarınıikincidefatasdiketti.Yalnızİ.İnönühükûmetibugünyenibirtaktikyapmıştı.21Mayıs’taşehitolanlariçin(hiçbirisiihtilâlcilerinkurşunuilevurulmamıştır.Hv.Kuvvetlerininyanlışateşilekendikendilerinivurmuşlardır.BunumeclistegayetaçıkolarakCKMPKadriCanKaflıdabildirmişti.)maaşbağlamakanunteklifiniivediolarakMilliS.BakanıİlhamiSancargündemealdırttı.Busuretlemilletvekillerininhissiyatınıkırbaçlayıpbizimölümcezamızınkolaylaştırılmasınıistedivemuvaffakdaoldu.Nekadarbasitoyunlarla,hayatlarımızlaoynandığıtarihönündebirdahagözlerönüneserildi.
5Şubat1964,Saat:13.00
![Page 1126: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1126.jpg)
Gazetelergeldi,dünkümeclisgörüşmelerininbirazdahatafsilatlıolarakokudum.ZekaiDorman,CevatOdyakmaz,HüseyinAtaman,SeyfiÖztürk,FahirGiritlioğlutarafındanlehimizdesöylenmeyenbirşeykalmamış.Bilhassaanafikirolarakşunlarbelirtilmiş:
a.İdamlarbirşeykazandırmaz.Kin,intikamtohumlarısaçar.
b.Siyasîsuçlularınidamıcemiyetiilgilendirir,yayılır.
c.Neticesineolacağıbelliolmaz,nasılgenişleyeceğibilinemez.
d.Bunlarbirerkahramanolur.
e.SilahasarıldıklarıandaTürkiye’ninşartlarıneidi.
(BunuZekaiDorman,FahirGiritlioğlubelirtmiş.)
f.ŞimdikihaldebileAydemir’ihaklıçıkaracak
![Page 1127: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1127.jpg)
vakalaroluyor.(FahirGiritlioğlu(CHP)söylüyor.)
g.İdamlarlaihtilâllerenihayetverilemez.GüneyAmerikamisalgösteriliyor.(CevatOdyakmazCKMP)
h.Siyasîsuçludurlar.146/1ilehükümgiymişlerdir.Adisuçluolamazlardemiştir.(SeyfiÖztürk)
MilletMeclisi’ndesöylenmesinelazımisesöylenmiş,tamamıylalehtekonuşmayapılmasınarağmenneticemalum.Söylenecekhiçbirsözbulamıyorum.
Hükmünütarihveyaşayanlarversin.YalnızCHPmilletvekillerindenİhsanKabadayı(eskibirsubaydır.EURsLojistikBaşkanlığı’ndaberaberçalıştık.Çokiyiveyakındantanırım.Odabenitanısagerek.Çünkü1955-56senesindedeEURs’nde,nasılkorkusuzcamücadeleettiğimigayetiyibilir.MBKiktidarızamanındaşahsımakarşıçokiltifatkârdı.FakatkoyubirCHPpartizanıolduğunuhertürlüdavranışıile
![Page 1128: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1128.jpg)
meclistekendisinibelirtiyordu.Herşeyindemogojivebilekkuvvetiilehalledileceğineinanansoyadıilemüsemmabirzatolaraktulumbacıedasıiletemayüzetmesevdasındadır.)iştebuzatbenimiçinmecliseaynenşunlarısöylemiştir:
“Talât’ıöldürmeyebiledeğmez,tarihinhiçbirdevrindeTalâtgibiçantasınıbırakıpkaçanbirihtilâlliderigörülmemiştir.Talâtgibiküçükbirihtilâllideri...”sözü,buradabaşkankesmiş,sözünütartaraksöylemesiniistemiştir.
Busatırlardananlaşılıyorkikabadayımeydanhatipliğisevdasında,amaCHPveefendilerinedahiyaranamamışkibusözleriRadyo’nunmeclissaatindeyeralmadı.
Benitanıyantanır.Onunkadarvücudumiriyarıdeğil,meclislerdesözfikirâcizliğindenkimselereyumruksallamam.Cesaretinölçüsüyoktur.Kendisine22Şu.962,21Mayıs963gecesinerdeolduğusorulmalı.Zavallıya.
HarpOkulu’ndançantabırakıpkaçandiye
![Page 1129: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1129.jpg)
tasvifedilenadam.Yanındabiravuçinsanlanizamiyedençıkıpokulun50metrekadarönünegelentankbölüğüveHarpOkulu’naçıkanyolunikitarafındanyayılmışolaraktaarruzeden229.P.A.veMuhafızA.üzerinedoğruilerleyipinmez.Yoldabizigörensubaylarşaşırıpselamlamaktanbaşkabirşeydeyapamamışlardır.Bendüşmannazarilebakılanbiradamolarakdabanakarşıgeleninsanlarüzerinedecesaretlecephedendövüşerekvuruşmakiçinilerlemişimdir,amabufırsatıkarşıtarafbizevermemiştir.OsaatleryanımdayaşayanarkadaşlarvebirkaçHarbiyeliiyibilir.Allahyaşamayımukadderederse,Kabadayıdenilenpalavracılarlabirdahakarşılaşmakbelkiimkândahilinegirer.İnşallah.[...]
6Şubat1964,Saat:20.00
Sonmeclistecereyanedenhadiselerdensonrabendehasılolankatikanaatşudur:BizlerinölümünüisteyenCHP’lilerveAP’lilerbizimşahsımızdagerçekAtatürkçülüğüve27Mayısçılarımahkûmedip,bukitledenintikamalmaktadır.Bununbaşkatürlübirmanası
![Page 1130: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1130.jpg)
olamaz.ÇünkübizleringerçekAtatürkçüvekatıksız27Mayısçıolduğumuzmahkemetarafındandatesciledildi.Bizlerdebaşkabirsuçbulamadılar.Başkabirideolojiçıkmadı,Kemalizm’iyaşatmaktan,ayaktatutmaktanbaşkabirihtirasımızolmadığımeydanaçıktı.Yegânekusurumuzdabuişikestirmeyoldan,zamankaybetmeksizinbunusilahkuvvetilesahtedemokrasi,sahte27Mayıssavunucuları(CHP),Atatürkilkelerindentavizveren,uyuşuk,statükocu,Atatürkdüşmanı,gericilikteşvikçisi,çıkarcıpolitikacılardanmutluazınlıknamınahizmetedeniktidarsorumlularındanbumilletikurtarmakiçinyaptığımızharekettir.
Başkaadibirsuçumuzveyamevkiihtirasımızolduğunuzannetmiyorum.Şahsenbenmemleketseverlikhislerimdenbaşkaihtirassahibibirinsanolsaidim,22Şubat962’deve21Mayıs963’tedeemrimaltındakikuvvetleribumaksataltındagayetustalıklakullanırdım.Herhaldeaptalbirinsandeğildim,eğerihtirasilehareketetseidim,şimdihapishanehücrelerindeölümübekleyenbirinsanolarakdeğilyareisicumhur
![Page 1131: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1131.jpg)
veyahutdaBaşvekilolarakşimdibumakamlarıişgaledenkindarşahsiyetlerinoturduklarıpembeköşklerdegünümügünetmeklezevk,sefaiçindeidim.Amahiçbirzamanböylebirihtirasımyoktur.Böylemakamlardagözümyoktur.
BunuAllahbilir.Birdebanaçokinanmış,benihakikiolarakhercephemletanıyankimselerbilir.Amakarşılığındanegördüm?Zorlaölümegötürülmek.İştememleketefedakârca,karşılıkbeklemeksizin,şahsınıdüşünmeksizincandanhizmetetmeminkarşılığı.[...]
Benfiilen946senesindenberigerçekdemokrasininTürkiye’deyerleşmesini,şefliksisteminesonverilmesiniveAtatürkilkelerinetavizverilmedendahadailerigiderektoplumyararınıbirinciplandagörerekmücadeleyekatılmışveherilerikadrodavehareketleyeralmışbirinsanım.27Mayısihtilâlkadrosunadahilim.22Şubat-21Mayıs963ihtilâlhareketlerininlideriyim.Hakikiilericifikirlerinmemlekettetahakkukunuisteyen,cesaretlesavunan,icabındabuuğurdaengüçhareket
![Page 1132: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1132.jpg)
olansilahasarılmayıbilen,ölümpahasınabunuyapan,herdevredekikadrolardayeralmışsonolaydadaenbaştageleninsanım.Bundansonraölümfermanışuyollarıtakipedecektir:İlkönceSenatoadaletkomisyonundakonuşulacakkararabağlanacaktır.Enerken6-7Şubat964günlerigörüşülebilir.VekanungörüşmesiSenatodaenerken10Şubat964pazartesigünüyapılabilir.
[...]Ölümdenkurtulmaimkânıkalmazisemukadderataboyuneğmektenbaşkaçarekalmıyor.Hapishanedenkaçmayıhiçbirzamandüşünmedim.Böylebirhareketsürüklediğimdavayıvedestekleyicileriöldürürveyokeder.Hiçbirzamanadibirmahkûmilemukayeseedilecekbirşahısdurumunadüşmekistemem.Banayakışmaz.Yalnızdünekadarşöylebirfikrimvardı;eğerkurtuluşçaresiyokiseensonandaipegiderkenkendikendiminhayatınasonvermek.Beniipteasmalarınıönlemek,ozevkionlaratattırmakistemiyordum.Bufikrimibeğenmedim.Vazgeçtim.Asılmanıngeridekalanlariçindahabüyükavantajıvar.Onuniçinfikirdeğiştirdim.Böylebirşeyyapmayacağım.
![Page 1133: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1133.jpg)
Buhareketimbilehayattakimuarızlarımtarafındanistismaredilir.Fırsatvermişolurum.Vazgeçişiminbaşlıcasebeplerişunlar:
1.Şayetidamedilirisem,intikamalacaklarınhisleridahakuvvetliolur.
2.İradezafiyetigösteripintiharettidiyemezler.
3.Korktudasehpayagitmeyekadarcesaretedemedi,diyemezler.
4.Sehpayavarmadansonsözümüsöylemeimkânını[...]bulabilirim.Zevkliseyircilerönündesoğukkanlılığımıbirkeredahaispatetmişolurum.
5.Müslümandininegöregünaholanbirsuçuişlememişolurum.Busatırlarırahatlıklayazdığımagöreölümekarşınekadarhazırlıklıolduğumutahminedebilirsiniz.[...]Bugünlükdebukadar.
7Şubat1964,Saat:00.30
![Page 1134: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1134.jpg)
Artıkiçimidöktümherdüşüncemiyazabildim.Rahatlıklayatıpuyuyabilirim.Zatenfikirlerimisöyledikçe,yazdıkçaferahlıyorum.Ölürsemdeenbüyüktesellim,hayattaherşeydenzevkalmışolmam.İstediğimmesleğesahiptim.Gıptaedilecekbirailesaadetinesahiptim.Çocuklarımıvatanperver,eğilmezbirgururasahipolarakyetiştirdim.Kimseyemuhtaçolmayacakmaddiimkânlarıvar.Hayatboyuncaeğilmedim,Türktarihineiyibirisimlegeçeceğim.Yaşadığımmüddetçecesaretleherzamanvekeyfîidaremahkemesindedeherşeyisöylemiştim,hiçnoksankalan,içimdekalanbirşeyyok.Ondansonradahatıratımıyazmış,eminellereulaştırmış,aileefradımamaddiimkânteminedecekbirservetbırakmışım,manevicephesideayrı.AynızamandahatıratımTürktarihinedoğruolarakışıktutacak.Ohaldedahaneistiyorum.Benceölmekmukadderiseyaşadığımmüddetçemedenibirinsanadüşenvazifelerinhepsiniyaptım.Ondansonrasıalınyazısı.Haydihayırlısı.
9Şubat1964,Saat:15.30
![Page 1135: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1135.jpg)
Bugüngazetelerde,bizimidamhükümleriniinfazkanunununSenatonunadaletveanayasakomisyonunagittiğiniyazıyorlar,normalseyribuzaten.Nezamangörüşülüpkararabağlanacağıbellideğil.Kanundaivedilikkaydıolmadığıiçin2-3aydadaçıkabilir.[...]
![Page 1136: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1136.jpg)
CemalMadanoğlu’nunGayretleriMamak,12Şubat1964,Saat:20.00
Dünradyodasabahleyinİ.İnönü’nünÇankaya’daC.Gürsel’iziyaretederek45dk.görüştüğünübildirmişti.İnönüköşkeçıkarkengazetecininsorusunucevaplandırmamış.“Birşeyyok”demişti.[...]
GünlerdirC.Gürselbizimdurumumuzhakkındatazyikaltıdaidi.BaştaC.Madanoğlu,tabiîsenatörler,gençlikhaberleri,ordudantazyikleraltındaidi.
BunlardanenaçıkkonuşmayıC.Madanoğlukendisiileyapmış,(hattaağlatmış)gerekliteminatıalmıştı.C.MadanoğluayrıcaEURs-M.Tağmaç-Kuvvetkomutanlarıileaçıkçagörüşerekrealiteleriortayakoymuş,tehlikeleribelirtmiş,onlardanteminatalmışolduğunubanaulaştırmıştı.C.Madanoğlu’nakarşıçok
![Page 1137: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1137.jpg)
mahcubum,büyükbirinsanolarakbizlerindavasınışahsınıortayakoyarakelealdı.Halbukibenbaştaolmaküzere6Haz.961Hv.K.K.Tanselhadisesindeonakarşıdurmuşvetasfiyeetmiştik.Oşimdibizleriçinenbüyükfedakârlığıyapmaktadır.
21Mayıs963öncesidezatenaramızdabirşeykalmamıştı.Birhavacıkanadıiletemastaidik.Neolursaolsunbuiyiliklerihiçbirzamanunutulamaz.OkadarcesaretlehareketetmiştirkibütünbutemaslarıyaptıktansonrabizimapartmanagelerekevsahibimizNecmettinSahirSılay’ıziyaretetmişvesondurumlarıkendisineanlatarakbizleriçinkatiteminatıgöndermişti.[...]
ŞimdiajansınÇankayatoplantısıhakkındaverdiğihaberşu.Çankaya’dayapılanbakanlartoplantısıhakkında.Kıbrısmeselesigörüşülmüş,şimdiyekadartakipedilenazimlipolitikayadevamedilmeyekararverilmiş.(Amanneazimlipolitika,sevsinler.Dünyayarezilolduk.Dışsiyasettekurtpolitikacı,dokunulmazİ.İnönübirpapazınkarşısındadüştüğüvaziyetehiçbir
![Page 1138: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1138.jpg)
devletadamıdüşmezdi.Çekingen,ürkek,cılızpolitikaileKıbrısmeselesindenekadarbecerikliolduğumeydanaçıktı.[...]BenceKıbrısmeselesindendemühimdir.Asıltehlikeyurtiçindebudur.KıbrısmeselesiartıkbizTürklerininisiyatifidışınaçıkmıştır.Takipedilenâcizpolitikaile.Mes’uliyetNATOdevletlerineterkedilmiştir.Kıbrısbuvaziyettekendimukadderatınaterkedilmişbirülkedir.Buİ.İnönühükûmetibaştaolduğumüddetçeKıbrıs’aancakyiyecek-ilaçgönderebilir,girilmez.RadyodaşehitleremevlitokutupbirkaçKıbrısyaralısıyurdagetiriponlarıhastanedeziyaretederekistismareden,içpolitikadabumeseleyibirbaskıvasıtasıolarakkullanır.Buanadavadaradyolardaaynınakarattekraredildi:“Adadahuzurvegüvenliğinsağlanması.”AmabugünKıbrıs’taölüveşehitlerinmiktarıartarkenelikolubağlıoluruz.ArtıkAnglo-Amerikansiyasetinindümensuyundandışarıçıkamaz.Birkerebugünolanlakopulmuştur.Elindekibütünfırsatlarıkaçırmıştır.
Bizimdurumumuzgeleceğitayinedecektir.
![Page 1139: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1139.jpg)
MenfibirtutumTürkiye’debazıhadiseleregebedir.İnşallahbugünbunuanlamışolmuşlardır.İyimserolarakşuyorumuyapabiliriz:Eğer,şayettahminimegörebizimmeselegörülmüşisemüspetolarakhalledilmiştir.Menfibirkararalınmışolsaidiİ.İnönügazetelere“Bazımemleketmeselelerinigörüştük”demezdi.Yalnız“Kıbrısmeselesinikonuştuk”deyipgeçerdi.
Nasılolsabirmüddetsonrabizlerinkatidurumubelliolacak.Türkiye’deşimdiherkesbuişilemeşgul.Şayetbizlerasılırisekvatandaşlarınvereceğihükümşudur:BukararÇankaya’dayapılantoplantıda(C.Gürsel-C.Sunay–İ.İnönüüçlüsütarafından)alındıdiyecekler.Müspetdeolsa,menfideolsaartıkbunuherkesböylebilecektir.ÇünküTürkiye’deMilletMeclisiveSenatodemokratiknizamdaolduğugibiserbestdeğildir.Daima25Ek.961’denberibuüçbaşınbaskısıaltındadır.Onlarnederseolur.Şimdiyekadarçokmisalinigördük.Saymaklabitmez.Açıkrejimcileryalnızkendilerinialdatırlaramagenebumilletonların
![Page 1140: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1140.jpg)
sadaretinehenüzsonveremez.Bunlarölünceyekadariktidardakalmaheveslisipaşalardır.
Artıkbizimmeselemizaçıkartırmailebuüçbaşınüzerindekalmıştır.Hertürlüsevapvegünahbunlaraaitolacaktır.İlerdedehertürlühesapzatenbunlardansorulacaktır.BuhaftasonundaÇankayatoplantısınınakisvesızıltılarıçıkar,haberleriiyikötüalabiliriz.Benimbuiyimseryorumumunaksiçıkmazinşallah.Şimdiyekadarhepiyimseridim,bugündeaynı.Fenaçıkarsazatenbiranüzüleceğimokadar.
Bugecedefalcılıkla,meçhulatlauğraşarakbusatırlarıkaraladım.Artıkbudefterinsonyapraklarıböylekapanıyor.Yenibirdefterdeyazılarımadevamedeceğim.Allahgeleceğimizihayırlıetsininşallah.Bugünbizleriçindönümnoktasıdır.Öyleniyetedelim,öyleolsun.
Haydihayırlısı.
![Page 1141: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1141.jpg)
KeyfîİdareninUzatılmasıHazırlığıMamak,18Şubat1964,Saat:19.30
Budefterehatıratımıyazmayadevamediyorum.Bugünsaat19.00ajansındaGüvenlikKonseyi’nintoplanarakörfiidarenin(yanikeyfîidarenin)ikiaydahauzatılmasıiçinkararaldığınıöğrendim.İkigündüryapılantoplantılardaböylebiryolagidileceğibelliidi.Çünküİ.İnönühükûmetiörfiidaresiziktidardakalamaz.İsmetPş.bufırsatıbirkereyakalamış,hiçbirsuretlekendiihtiyariilebırakmakistemez.O“açıkrejim”diyerejimi,Demokrasiolarakkabulederkenancakşekilvesözolarakkullanır.EsasındatamamıileŞefsistemiilememleketiböylesözdehukukînizamasokarak,milletialdatarakidareeder.NeyazıkkiMilletinMeclisivardır,Senatosuvardır,anayasamahkemesivardır,çeşitlipartilerivardır,sözdehürmatbuatıvardır.Bunları27Mayıs960İhtilâlikazandırmış,eserleriileiftihareder.Tabiî
![Page 1142: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1142.jpg)
senatörlerivardır.DevletinihtilâlcilideriC.Gürselvardır.AmabunlarınhepsininüstündeezelîMilliŞefİ.İnönüveonunmilletedaimatahakkümzihniyetiilebakanCHP’sivardır.Aynızamandaİ.İnönü’nünsuçortakları,ordunungüvenlikkonseyiüyeleri,sadıkgenerallerivardır.
Memleket9aydıraskeriidareninağırlığıileidareedilmektedir.GüvenlikKonseyiüyeleriherşeyinüstündedir.AskerîvesivilkarışımıbirCUNTAdır.Yalnızbizimkuracağımızınaynıolmaklaberaber,birfarkıvardır.Şimdiiktidardakilerhukukîihtilâlmetoduilehareketederekmilletikandırmaktadırlar.Rejiminisminiaçıkçakoyacakcesarettedeğillerdir.Yalnızbuseferörfiidareninmeclisegetiriliştarzıbazısafhalargeçirdi.
İlkönceİ.İnönüpartiliderlerinibaşbakanlığaçağırdı.Kıbrısmeselesihakkındabilgiverilecekzannettiler.Halbukiokarşılarına“Örfiidareyiikiaydahauzatacağım,benidesteklermisiniz?”diyetekliftebulunmuşolarakçıktı.Çünküazınlıktabulunanbirhükûmettir.İlerisürdüğü
![Page 1143: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1143.jpg)
sebepdeşudur:“21Mayısçılarınidamhükümlerihenüzmeclistengeçmedi.İnfazlaryerinegetirilmedi.”Busözlerneyiifadeeder.Budüpedüzidamcezalarınıninfazınınyapılmasınıarzuettiğiniizharetmiştir.Utanmadandaarzusunuaçığavurmuştur.Senatoyutesiraltındabırakmakistemiştir.Aynızamandapartiliderlerinidebuhusustaikazetmiştir.Birnevibaskıdaonlarayapmıştır.Bunlarısenatodakorumayındemektir.Artıkdahaaçıkçasöyleyemez.BuaradaKıbrıs’tandolayıbelki6/7Eylülhadiselerigibibirşeydeolurdemiş.Odagarnitürütabiî.Esasmaksatbiz21Mayısçılardan,yaniyenibirihtilâlyapılacağındankorkmaktadır;aynızamandamatbuatınağzınakilitvuruphükûmetiyıpratmadanayaktatutmayaçalışmaktadır.Kıbrısmeselesi,İstanbul’daRumlarakarşıreaksiyonmeselesifilanikinciplandadır.
Yenidenkazanacağıbuikiayiçindedesiyasîpartilerkanununukaptıkaçtıgibiçıkartıp,AdaletPartisi’nibiroldubittiyegetirip,nasılkapatabilirimçabasındadır.İleriplanlamasıda
![Page 1144: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1144.jpg)
budur.SiyasîpartilerdenAPveMPbunlarıanlamışvaziyetteolsalargerek.NetekimAPlideriileMPtemsilcisiörfiidareninuzatılmasıiçinböylebirsebepgörmedikleriniaçıkçakendisinebildirmişlerdir.CKMPliderikaypakbircevapvermiş,grubumasorayımdemiş.YTP’ninyenifırıldakçılideri,herdevrinadamıF.KerimGökaydesteklediğinibildirmiş,amaihtiyatenpartigrubumadanışayım,demiş.Herhaldeİ.İnönübucevaplardanmemnunolmamışkiÖrfiidareyibirleşikoturumdaTBMM’yekabulettirmekiçindahabaşkaçarelerebaşvurdu.BumevzudaGenelkurmay’da,DahiliyeVekili,DevletVekiliMalikYolaç’ındakatıldığıbirkumandanlartoplantısıyaptırttı,oradaörfiidareuzatmakararıaldı.BugündegüvenlikkonseyindeaynıkararıalmışolarakTBMM’yegetiriyor.Gerekçesiherhaldemeclistegörüşülürkenşunlarolacaktır:
a.21Mayısçılarınmahkemeleribitmemiştir,idamlarınneticesialınmamıştır.
b.Kıbrısmeselesidolayısıylaİstanbul’dabazıkarışıklıklarolabilir.
![Page 1145: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1145.jpg)
c.Silahlıkuvvetlerbunugüvenlikbakımındanböyleistiyor.
d.Birdahauzatılmayacak,busondurdiyekandırmayaçalışacak.GeçendefadaSabıkDahiliyeVekiliİlyasSeçkinöyledemişti.RobotTBMMdekanıpörfiidareyiikiaydahauzatmıştı.
Buseferdeaynışeylerolacak,aynıkomedioynanacaktır.Belkibirtekfarkolur.Muhalefetedenlerbirazdahasertkonuşurlar,hükûmetihırpalarlaramaneticedeğişmez.Yalnızaleyhteoyfarkıgeçendefakindenbirazfazlaolur.BenbuTBMM’ndendirenişhakkıkullanacakbircesaretbeklemiyorum.[...]
İ.İnönügeçiremeyeceğine(TBMM’nden)kanaatgetirdiğitekliflerigetirmez.Sonundakendiağırlığınıkoyargenegeçirir.BöylekoyungibigüdülenbirmeclisvemilletbulmuşŞefliğinedevamedecektir.Desteğiordununbaşlarındanalmaktadır.Amanezamanakadar,işteorasımeçhul.
![Page 1146: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1146.jpg)
Mendereshükûmetideaynıyolutakipetmişti.RüştüErdelhundasadıkbirkumandanolarakMenderes’inemrindeidi.Örfiidaredevardı.Ama27Mayıs960İhtilâlinidehiçkimseönleyememişti.Tarihtekerrürdenibaretolacaktır.
Bukindarşefhâlâbizimidamedilmemiziçinaçıkçaçalışmaktadır.Kendinihaklıgöstermekiçinilerisürdüğüsebeplerşunlarolsagerek:
a.Hükûmetkuvvetini,otoritesinigöstermelidir.Benistersemherşeyiyapabilirim,herşeyemuktedirim.
b.İhtilâllideriniortadankaldırırsamgeridekalantaraftarlarıboşluktakalır.Korkarlar,artıkihtilâlteşebbüsleriolmaz.Birdahaihtilâleönolacakbirliderkorkudanortayaçıkamaz.
c.Hukukdevletiiçindehukukunverdiğicezalaryerinegetirilmektedir.Teranesi,kurumüdafaasıbunlardanibaretolacaktır.Başkamakulbirsebepgösteremez.[...]
![Page 1147: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1147.jpg)
KıbrısKomedisi15Şubat1964,Saat:17.00
BugünŞekerbayramı.Hapishanedegeçirdiğimizilkdinîbayram.Sabahleyinherkestegayethaklıolarakbirhüzünvardı.Arkadaşlarlabayramlaştık.Sonraherkesinziyaretçilerigeldi.NedenseCezaeviMd.bugünlükinsafageldideailelerimizilekapalıhücrelerdedeğildeodalardarahatlıklayanyanagörüştük.
Birazolsunsabahkiağırhüzünlühavadağıldı.Bugibisayılıvebelirligünleraileefradımıziçindahayıkıcıoluyor.Epeysıkıntıveıstırapçektiler,elbetbunundabirsonugelecektir.[...]
BugüngazetelerdedeKıbrıshakkındaenteresanveheyecanagetiricihaberlervardı.DonanmanınaskeryükleyerekKıbrıs’açıkarmayapmakiçinİskenderun’dandenizeaçıldığınıyazıyordu.Dz.K.K.OramiralNecdetUran’ınboypozresimlerivardı.Milletiheyecanavermekdikkati
![Page 1148: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1148.jpg)
orayaçekmektenbaşkabirşeyolmadığınıanlamıştım.Gençsubaylarepeyümitlenmişti.HattaÜsteğ.İlhanBaşKıbrıs’açıkarmanınyapılacağınatamamıileinanmıştı.Benbuhusustamünakaşaedenlereyineblöfyapıldığını,hiçbirsuretleİsmetPş.’nınböylebirenerjikriskegirmeyeceğinikendilerinebildirdim.Çünkübusahadanekadarçekingenolduğunuartıkiyiceöğrendim.C.Sunaydazatenkararsızlıktaondangerikalmaz.Türkmilletiboşunaümitleniyor.Boşunaoyalanıpgidiyor.Bukudretsizhükûmettenvekumandaheyetindenbaşkabirşeybeklenemez.Ancakgünlükiçvedışpolitikayısızıltısızidareedecekkadarkabiliyetesahiptirler.Amageldebumilleteanlat.Kıbrıs’ayapılacakaskerimüdahale25Ar.963günükaçmıştır.İnönühükûmetiKıbrıs’tacereyanedenkatliamhadiselerindenancakbeşgünsonrahaberdarolmuştur.Böyleçalışanbirhariciyeden,birbaşvekâletten,birgenelkurmaydanenerjikbirharekettarzımeydanagelmeyeceğizatenogünbelliolmuştu.[...]
![Page 1149: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1149.jpg)
Bakalımçıkarmayapılabilecekmi?Bencehiçbirşeyyapılamayacak.Buhareketdebüyükbirfiyaskoileneticebulacaktır.BenKıbrısmeselesihakkındailkhükmümüverdiğimtarihherhalde12Ocak964’tür.Zannedersem,eskihatıratımyanımdayok,pekiyigününühatırlayamıyorum.Durumoradakikıymetlendirmemgibiinkişafedecektir.
KıbrısmeselesindeMakariosİ.İnönü’dendahailerigörüşlübirpolitikacıolarakşimdimeydanaçıkmışvaziyettedir.Maalesefgerçekbuandabu.Bakalımyarınvaziyetneşekildeneticelenecek.
16Şubat1964,Saat:10.00
Bugünküradyohaberlerinivegazetelerimeraklabekliyordum.ÇünküİlhanBaşdüngecedinlediğiajanshaberlerindenvaziyetinçokkritikolduğunuKıbrıs’açıkarmanınyapılacağınatamamıileinanmışvaziyetteydivebanatembihetti.“Amanalbayımsabahleyinajansıdinle,çıkarmayapılırisebeniuyandır”dedi.Bendegülerekpekidemiştim.
![Page 1150: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1150.jpg)
Sabahleyin“Bayram”gazetelerigeldi.Donanmahakikatençıkarmayapmıştı.Amaİskenderunlimanına.BumaksatlaDz.K.K.pozsiyahgözlükleriilebirdebeyanatvermiş.“Tatbikatnihayeteerdi.TürkOrdusuboşdurmuyor,çalışıyor.”İşteTürkmilletiveKıbrıs’tahergünölümlekarşıkarşıyaKıbrıslıvatandaşlarınsonümitlerideböylecekapanmıştır.
Türkmilletininveordusununhaysiyetiyledışdevletlernazarındabukadar[...]oynanmamıştır.Bununyegânemes’uluGüvenlikKonseyinamıaltındavazifegörenİ.İnönüCUNTA’sıdır.[...]
KıbrısmeselesiartıkGüvenlikKonseyi’negetirilmişveMakarios’unöncedençizmişolduğupolitikaüzerindeilerlemektedir.Rusya’dandatamgarantialdığıiçinartıkkendizaviyesindenKıbrısdavasınıhalletmeimkânıdahakolaybiryolagirmiştir.
TürkhükûmetineNATOdevletleridahilhiçbirhükûmetdestekolmamıştır.NeAmerikanedeİngiltere,Rusya’nınMakarios’averdiğigibibirgarantiverememişler.BilakisTürkhükûmetinin
![Page 1151: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1151.jpg)
âcizliğinibildikleriiçinoyalandı.Hertürlüimkânlarınadasetçekerek1959antlaşmasınagörekazanılmışolantektaraflımüdahalehakkınıbileellerindenalmışlardır.İşteiktisadiistiklaliyetinesahipolmayan,içtehuzursağlayıp,particilikzihniyetindenkurtulamayarak,tahakkümzihniyetiilehareketederekmilletiradesinekarşıazınlıkhükûmetikurupCHP’ninveMilliŞef’ininkin-ihtirasduygularınıtatminiçinkurulan3.İ.İnönühükûmetininKıbrısdavasındauğradığıbaşarısızlık.BaşkabirdemokratikdevletteolsaderhalBaşvekilistifayadavetedilirvekabinedüşürülür.Ennormalharekettarzıbudur.AmaTürkiye’degerçekdemokrasiyoktur.Şeklenaçıkrejimuygulanmaktadır.OnuniçinböylebirhareketinbugünküTürkiye’deolmasınaimkânyoktur.Bilakisbumuvaffakiyetsizliğinverdiğiacıilehükûmetdahaserttedbirleregitmeyegayretedecek,matbuatadahasıkısansürkoyupherkesisusturmayaçalışacak.MilletMeclisi’neKıbrıshakkındagetirileceksorularıönlemekiçinelindengelenbütünoyunlarıyapacak.Kanadıaltındakiküçükpartilerilememleketinhayrına
![Page 1152: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1152.jpg)
olmayanherşeydedestekgörmeksuretilebuacziçindeyüzeniçvedışsiyasetinedevametmeyeçalışacaktır.[...]
[...]
![Page 1153: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1153.jpg)
Keyfîİdare22Şubatve21MayısHarekâtlarıBahanesiyleUzatılıyor20Şubat1964,Saat:14.00
DünörfiidareninikiaydahauzatılmasınaaithükûmetteklifiTBMM’degörüşüldü.AP+CKMP+MPvermişolduğu164redoyunakarşı252oyilekabuledildi.Meclisteörfiidareninkabuledilmesiiçincereyanedenkonuşmavehadiseler,benim18Ş.964’teyazdığımkıymetlendirmeyazısıgibitecellietti.Artıkİsmetİnönü’nüntaktikleriniveTBMM’nintutumunuokadariyiöğrendimki,yanılmamaimkânyok.Buiştedeüçtanemuhalefetpartisininhaklı,yerindetarizvehücumlarınauğrayıncaağırlığınıkoyaraksözaldı.VekendisinetabikanatpartisiYTP’nintabiîsenatörkontenjansenatörleriveCHPdümensuyundagidenbağımsızlarındareylerinisağlayarak“Keyfîİdareyi”ikiaydahauzatmayamuvaffakoldu.Dahabugidişleiktidardan
![Page 1154: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1154.jpg)
düşünceyekadarörfiidareyiuzatmaktadevamedecektir.BucelsedeCKMP’ninkanataltındankurtulmaçabasındaolduğugözeçarpmaktaidi.FakatİsmetPş.azınlıkşefhükûmetiikigündeüstüsteKıbrısmeselesiveörfiidaremeselesimeclisgörüşmelerindeikibüyükyaraalmıştır.HükûmetinDışveİçpolitikadakibaşarısızlığıtarih,TBMM,Türkefkârıumumiyesiönündebirkeredahagözlerönüneserilmiştir.AmaneyazıkkiİsmetPş.veCHPazınlıkhükûmetiherşeyerağmensilahlıkuvvetlerdekigüvenlikkonseyinamıaltındaçalışan“Cunta”nındesteğialtındaiktidardakalarakicraisaltanatetmektedir.Bunuartıköğrenmeyenkalmadı.Fakatrejiminadıhâlâ“açıkrejim”dir.ÇokpartilidemokratiknizamuygulayanbirdemokrasikahramanıolaraköğünerekTBMM’ninhuzurundarahatlıkla,sıkılmadankonuşabilmektedir.[...]
Şimdidünkümeclisgörüşmelerindenbazıörnekleriaşağıyayazıyorum:
ZekaiDorman(MP)
![Page 1155: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1155.jpg)
“GeçenhaftaBakansıkıyönetimbelkidesüresidolmadankaldırılacaktır,demişti.Bugünaynıtaleplegelinmişolmasışüphesiz20/21Mayıshadiseninhenüztasfiyeedilmemişbulunmasıilekabiliizahtır.BunakarşılıkhükmünTürkiyeBüyükMilletMeclisi’ndenneşekildegeçeceğivebundansonrakidurumhenüzmeçhulümüzbulunmaktadır.
Eğerbirinfazmukaddervebununmuhtemelreaksiyonlarısıkıyönetimiyenidenuzatmayızarurikılıyorsa,idamlarıniçtimaibirfaydasağlamayacağıyolundakidüşünceveiddiamızalınmakistenenyenitedbirlervesilesiileteeyyütetmişolacaktır.
İnfazlarınvicdanlardayaratacağımenfitesirleriikiaylıkbirmüddetiçindeizaleedebileceğimizidekabuledemeyiz.
Yoksaüçkişiyiasacağızdiyeanayasayıvememleketinhuzurvehürriyetinidevamlışekildetehdidehakkımızyoktur”
Bundangüzelmaksatifadeedilemez.İsmetPş.
![Page 1156: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1156.jpg)
’nınvehükûmetininhangiparavangerisindeçalışaraksiyasîkinliemellerinevarmakistediğiniaçığakoyamaz.Fakatbusözleresağırkulaklartıkalıdır,gözlerkördür,TBMM’dehükûmetidestekleyenreysahiplerideacayipbirİnönüfobisiiçindeşahsiyetleriniyitirmişkişilerolarak,akıntıyatabiolarakhareketetmektedirler.
SeyfiÖztürk(CKMP)
“Matbuatısusturacaksınız,toplantılarıyaptırmayacaksınız,istemediğinizikonuşturmayacaksınız.İştebukolayhükûmetetmektir.Hükûmeteğerkuvvetlihükûmetolduğuiddiasındaisefevkaladetedbirlerinsiperlerinesığınmamalıdır.”
Busözlerihazmedenhükûmetdedemokrasisavunucusudur.Negaripdeğilmi?
İ.İnönü(CHP)
Milliyet
![Page 1157: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1157.jpg)
“Demokrasikolayteessüsetmiyorarkadaşlar.Rejiminyerleşmesiiçinbütüngüçlüklerisineyeçekmeklazımdır.
20-21MayıssanıklarıileilgilikararlarSenato’dançıktıktansonraeğerbazıesefvericihadiselerolacaksa,tedbirlerimutlakabulunacak,yüksekmeclisyenihadiseleriönleyecektir.”
“22Şubatçılarındavalarınıbenimseyengazeteci,profesör,siyasîlerveaydınlarınbiryıliçindedurmaksızıntahriklerdebulunduklarınıdasöyleyenİnönü,“20/21Mayıssorumluları,vatandaşlarınkendihareketlerinidestekleyeceklerineinanarakteşebbüsegeçtiler.Buyüzden20/21Mayısönemlibirolaydır.20/21Mayısçılar48saattetasfiyeedilir.Memleketkanabulanır,kimhaklıkimhaksızbelliolmazdı.Budagelecekiçinbirçokşikâyetleridoğurur.Hazinhatıralarzihinlerdekalır,istikbalendişelerininçekirdeğiniteşkilederdi.
Vatandaşhangisuçuişlerseişlesinhakkımukaddestir.Veonusavunacaklarınbulunması
![Page 1158: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1158.jpg)
gereklidir.Ancakböylecemiyetlerdehürriyetvenizamdanbahsedilebilir.
21Mayıstasfiyeedilmemiştir.Taraftarları‘Cumhuriyet’yokturdiyorlar.Nedenyoktur?Bunlarınsuçsuzolduklarınısöyleyenlerhuzurunuzakadargelmişlerdir”demiştir.
BugazetedekiyazılardanhariçdüngeceRadyodameclissaatindeİnönübaşkanoktalaradatemasetmişti,amahernedensegazeteleralmamışlar.Yahutdaörfiidaresansüretabitutmuştu.Konuşmasınınsonunda“21Mayısçılarıntasfiyetatbikatısenatodangeçervetatbikedilirvetesirleride10günsonrageçer”dedi.
İşteİ.İnönüdünmeclistezordurumdakaldığıbellioldu.Busuretlede21Mayısçılarınmillethuzurunabirkeredahanasılbirkuvvetolduğunutesciletti.Konuşmasındakicümlelerdençıkardığımhususlarşunlardır:
1.Memlekettedemokrasirejiminyerleşemediğiniitirafetmiştir.
![Page 1159: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1159.jpg)
2.21Mayısçılarınfikirlerininta22ŞubathadiselerindenberiMatbuat-Üniversitecamiası-Münevverler-Siyasîpartilerdebulunantaraftarların(icabındahalktarafındantasvipgöreceğiniimaederek)desteklendiğiniaçıkçasöylemiştir.
Butabakayaordunungençkuşaklarıdahildir,amasöyleyemeztabiî.OhaldememleketinbütünelittabanıbizimleberaberolduğunuAllahonasöyletmişti.Harekâtadabukitlenindesteğiileitildiğimiziitirafetmiştir.Demek3-5çapulcudeğilmişiz,anlayabildi.Veşimdiilanediyor.Bizleriçinbirbaşbakanınbundaniyibüyültücüsözleriolamaz.Artıktarihhuzurundahakkımızı,destekleyicilerimizitasrihetmiştir.
3.48saattetasfiyeedilemeyecekbirkuvvetteolduğumuzudabelirtiyor.Memleketkanaboğulurdudiyor,kihakikatenboğulurdu.Buradandakorktuğuoandabelli.Hukuk’a,adaleteteslimişilafilegüzaf.Ogözlemesi.
4.Hâlâtaraftarlarımızınolduğunubirkeredahamilleteilanediyor.Milletmeclisindebizi
![Page 1160: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1160.jpg)
destekleyenlerekızıyor,“Hâlâonlariçin“AF”teklifigetirenlervar”diyor.
5.İdamlarıninfazınıhemistiyorhemdeneticedenmüthişkorkuyor.Fakatbukorkusunugölgelemekiçin10güniçindedeinfazlarıntesiriunutulurdiyetesellibulupkendiniveönümüzdekigünlerdesenatodagörüşülecekbizimmeselemiziçinSenatörleredirektifveriptesiraltındabırakmakistiyor.
Zatenbütünmeseleninruhuburada.İdamkararlarınınSenatodangeçmesiiçingayretsarfetmektebütünmelanetinigöstermektedir.TBMM’deağırlığınıkoyupsözalmasınınhakikisebebibudur.
Dahahukukîneticelerinformalitesitamamlanmamışbirkanunhakkında(idamlarıninfazı)böylepeşinhükümleryürüterekSenatoüyelerinietkialtındabırakmakiçinhertürlüçareyebaşvuranbirbaşvekildenhukukdevletianlayışıbeklenebilirmi.Kimlerinezamanakadarkandırmaktadevamedecek.ŞayetsenatoüyeleriböylebirbaşvekilveCHPhükûmetinin
![Page 1161: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1161.jpg)
tesirialtındakalarakreylerinibizimasılmamıziçinkullanırlarise,gelecekteaynısuçaiştirakedeceklerdir.Artıkbizimölümümüzhakkındahükmütarihyazsın.Neyapalım.[...]
![Page 1162: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1162.jpg)
İnönü’yeSuikast21Şubat1964,Saat:22.00
Bugünöğleajansındaİ.İnönü’yebaşbakanlıktançıkarkensuikastyapıldığıveotomobilineatılanüçkurşundandahiçbirininkendisineisabetetmediğibildirildi.Büyükşanseseriböylevahimbirtehlikeyiatlatmışoldu.İkigünönceTBMM’deyaptığıkonuşmailebenimvearkadaşlarımınbaşlarınıistemesinerağmen,içimdenkendisininçokkısazamansonrauğradığıbirhadisedolayısıylaacımahissimdenbaşkabirşeygeçmedi.Şahsenkimsehakkındanormalölümdenbaşkabirşeydüşünmemekteyim.İ.İnönüiçinde,böylebirhadiseileyokolmasınıistemem.Şimdiyekadarikidefadakendisinekarşıihtilâlyaptım,amahiçbirzamanöldürtmeyidüşünmedim.Hattaöldürmekisteyenlerin,hele22ŞubatgecesiÇankayaKöşkü’ndeelegeçenfırsattaTürkeşçigençsubaylartarafındanöldürülmesiteşebbüsünemaniolmuş,hayatınıkurtarmıştım.21Mayıs963İhtilâlindedeşahsınakarşıhiçbir
![Page 1163: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1163.jpg)
yokedicikuvvetgöndermemişimdir.Kendisibizzat22Şubat962gecesiÇankayaKöşkü’ndenkuvvetlerimiztarafındansarılmışbirhaldebulunurken,muhafızalayıNizamiyesindenotomobiliileçıkmasınamüsaadeetmişimdir.Nizamiyeyegeldiğizamanbanatelefonilesormuşlardı.“Albayımdurumböyle,bütünbakanlar,GenelkurmayBşk.Köşkteler,hepsininhesabınıgörelim.”Benimonlaraverdiğimcevapaynenşudur:“Kimseyedokunmayın,arabalarıilealaydançıkmasınamüsaadeedin.”İşteogecehayatınıbuşekildekurtardım.İ.İnönüotomobiliilemuhafızalayınizamiyesidışınaçıkınca,otomobildeyanındabulunanTurhanFeyzioğlu’naaynenşöyledemiştir:“İşteHarbiyekumandanışimdikaybetti.Biziburadanbırakmayacaktı.”BusözlerFeyzioğlutarafındanNüvitYetkin’e(CHP)aynensöylenmişvebanaintikaletmiştir.
Benİ.İnönü’nündüşündüğühareketinaksiniyaptımama,hiçbirşeykaybetmedim.Çünkükana,insancanınasusamışbirinsandeğildimoanda.Fakatşimdibizzatİ.İnönüveonunyakın
![Page 1164: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1164.jpg)
desteğindeolanlartarafındantamtersinigörüyorum.Beniastırabilmekiçinbütüngayretleriniesirgemiyorlar,amaAllahbüyüktür.Bugünmaruzkaldığıhadiseilebirazolsunmünebbiholmasıgerekir.Birinsanınasılmasıiçinokadarçokısraredilereküzerindedurulmamalıdır.Kiminneolacağıbelliolmuyor.MerkezK.Kur.Alb.OrhanÇokdeğerdebanahabergöndermişti,“Onunipiniçingenelereçektirmeyeceğim,bizzatbençekeceğim”demişti.Lakinbuarzusunanailolamadanbendenevvelbirkazaneticesiöbürdünyayıboyladıvebeniancakoradakarşılayabilecek.Allahherkesenasipettiğikadarömürbağışlar.Hadise,hükûmetresmitebliğiileçokyanlışbirtutumvegörüşleilkandakidüşüncesiz,acelecihükümilemilleteaksettirilmişti.Odaşu:“Suikastçıyı27Mayıs’akarşıbirinsangöstermiş”,dolayısıylabuişisiyasîmaksatlayapılanbirteşebbüsolarakveAdaletPartisi’nebağlamakistemiştir.İştepolitikacılarınpartizancahareketlerineiyibirmisal;hadiseyierkenhükümilehemenCHPsiyasîrakippartiyikötülemekveaklıncabirandazindekuvvetlerin
![Page 1165: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1165.jpg)
desteğinisağlayarakmemlekettetekhükümranolarakdikilmek.Buhadiseyiböylebirfırsatiçindekullanmak.Nedemekyani,İ.Paşa27Mayısçımıkikendisi27Mayısasahipçıkmıştır,“27Mayıs’ınneiçindeyiz,nededışındayız”diyenkendisi,esas27Mayısçılarıimhaetmekiçinçabalayan,hapishaneleredolduran,darağaçlarınagötürmekiçinçabalayankimdir?Hementehlikeyigörüncemigerçek27Mayısçıların,bilhassaordunundesteğinialmakiçinburesmitebliğdeböylebiryayınyapılmıştır.Busuretlede27Mayıs’ınkarşısındaolanintikamcıkitleyibirkeredahatazekörüklemelerle27Mayısçılarınkarşısınadikmiştir.Nekadaradiveufakpartioyunlarıilememlekettehuzursuzlukkaynaklarınıkörükleyipintikamhislerikırbaçlanıyorvebuvatanperverlikdeğildir.AmaCHP’ndendeİ.İnönü’dendebaşkabirşeybeklenemez.İnsanihisleridahipolitikayaaletetmeçabasındadır.Buişeteşebbüsedenvatandaşazgelirlibirişçidir.Kendisinibuhareketesürükleyenhis,tamamıilebenceiktisadivesosyalgelişiminzorunluluklarıiçindekibunaltıdır.Bunuaksinebağlamakiçin
![Page 1166: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1166.jpg)
birgayretsarfetmekhatalıdır.Kısırgörüşlülüktür.Buvatandaşınsuçuişlerkenbencedüşüncesişudur:Bugünfakirvedargelirlihalkınçektiğiıstırabınbaşsorumlusuİ.İnönü’dür,bufikirhalkarasındaçokyaygındır.Ohaldebuadamortadankalkarisegüyabusıkıntılıvaziyetdeortadankalkacaktırkanaatindeyim.Birdenbireiyicetetkiketmedensiyasîbirpartikanalınabağlamakveyakıştırmakiyiolmamış.Milletnazarındatasvipgörücübirharekettarzıolarakkabuledilmediğinekaniim.Erkenvepeşinhüküm.27Mayıs’ınakabindedeyanlışbeyanatlar,22Şubat962’de,21Mayıs963’tedeerkenhükümveaksibeyanatvesözleritimatsızlıkyaratmış,zamanlabunlarınacılarıçıkmıştır.Budaöyleolmayanamzetbirhükûmettebliğidir.Bilakishakikathükûmetinilanettiğigibidahiolsamemleketteençokhuzuraihtiyaçolduğuandabuşekildehemensusathınavurulmamalıidi.Bununzamanlaçokmahsurlarıçıkacak.Bugünkühadisedençıkanneticelerşunlardır:
Türkiye’ninmeselesiiktisadidir.Sosyal
![Page 1167: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1167.jpg)
gelişiministekleridir.Boğazlarındoymasıdır.Sosyaladalettir,sosyalgüvenliktir,huzurdur,intikamhislerindentecerrütederekçalışmaktır.Halkainmek,halkiçinçalışmak,halkayüksektenbakmamak,tahakkümzihniyetindenvazgeçmekşarttır.
Daimamazidekiyaptıklarıhizmetinkarşılığınıuzunmüddetbumilletinsırtındançıkaracağımdiyezorlaistenmediği,sevilmediği,haklıolmadığıhaldetürlüentrikalarlamilletinbaşınaçöküpsiyasîmenfaatleri,akraba,yaranvemutluazınlığahizmetetmeölçüsüilehareketedenlerinbaşınagelecekakıbetbudur.Gelecektebelkidahafazlaları,dahafecilerideolacaktır.Hâlâuyanmayanlarvarsaçokyazıkoluyorbumillete.
Benimiçinenkötühislerbesleyen,ölümümiçinbüyükçabasarfedenİ.İnönüiçinbuandadahiböylebirsuikasthadisesiileölmesiniistemem.Ölseidiüzülürdüm.Benimonunhakkındakidüşüncemşudur.İktidardandüşürülsün,evineçekilsin,normalömrünüoradatamamlasın.Yalnızbumeyandaiktidarahakikivatanperverlersahipolsun.Türkiye’nin
![Page 1168: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1168.jpg)
kendisindenbaşkaellerdedeidareedilebileceğineinansın,gözlerilegörsün,kulaklarıileduysun,okusun.[...]
Şuandadaşahsıiçinensamimidileğimşudur:Artıkbuhadisedensonraistenmeyenbirdevletadamıolarakmiadınıtamamıiledoldurmuştur.Kendiarzusuileköşesineçekilipoturmasıonatarihtedahaiyiunutulmazbirşerefkazandırır.[...]
22Şubat1964,Saat:15.00
İkiseneevvelbugünbusaatteAnkara’dabütünaskerikuvvetleresahiptim.Derhalhareketegeçmeküzerekararvermiştim.FakatKur.Alb.EminArat,Kur.Alb.DündarSeyhanharekâtıngündüzyapılmaması,geceyebırakılmasıiçinzorlabenikararımdanvazgeçirmişlerdi.Acabadinlemeseydim,iyimiolacaktı?Allahbilir.BelkidebugünküdurumaTürkiyedüşmeyecekti.Nedenebilir,belkidedahakötüşartlarolacaktı.NeysehiçolmazsaTürkiye’deşahsençokşeykaybettim,ölümemahkûmoldum.Amatarihî,kötübirsorumluluk
![Page 1169: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1169.jpg)
taşımıyorum.
22Şubat’ınikinciyılındadünİnönü’yeyapılansuikasthadisesiilegirdik.SonuTürkiyeiçinhayırlıçıkarinşallah.Yalnızdevletbaşkanlarına,hükûmetbaşkanlarınakarşısilahlıtecavüzlerileaçılanbirçığırfenayololur.İyibirneticevermez.Alışkanlıklardevamedersetarihtegüngelirhakikikıymetlerdeserserikurşunlarileyokolabilirler.
İsmetPş.acabaşimdiolsunhakikidüşmanlarınıanlayabilmişmidir?Memlekettegericilervegericileriteşvikedenlerlemücadeleedenbizleribaşdüşmanolarakkarşısınaalan,rejimdüşmanıdiye22Şubat962’denberiilanedenbuzatetrafındakilerin,kendisinekarşıiçten,samimihislerbeslemeyenyardakçıkumandanlarınvebazızevatıntesirile25Ekim961seçimlerindensonrabaşvekâletkoltuğunaoturuncailkişolarak“Reformlarınyapılmasınıisteyen,gericiliğetavizverilmeyerek,Atatürkilkeleriniçiğnemeden,tadiletmeden,ilericibirhamleilememleketkalkınmasındanbaşkabirşeydüşünmeyen”bukadroyuilkönceordudan
![Page 1170: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1170.jpg)
tasfiyeetmek,sonradaimhaetmekiçinçalışanİ.İnönü,bugünintikamhisleriilebeslenengericikuşaktankarşılığınıatılanüçkurşunilebilfiilgörmüştür.Hâlâhakikidüşmanlarınınbizlerolmadığınıanlayabilmişmidir?
İ.İnönüikincikoalisyonyıkıldıktansonra,hakikatensamimiolarakmemlekette“gerçekreformları”yapacağımdiyeortayaçıksa,25Ek.961’densonrailkkurduğuhükûmetteprogramınınReformlarasahipolduğunubelirtseidi,bukadroonunhertürlüicraatinidesteklerdi.(Öyleşimdietrafınısarmışhiçbirkudretiolmayankumandanlarveçıkarcısubaylargibideğildik.)Kudretimizibilfiil22Şubat962,21Mayıs963’tedeispatetmişizdir.[...]Amaİ.İnönüveCHP’siogünlerdenasılmemleketdavalarındasamimideğillerisebugündereformlarhususundagenesamimideğillerdir.Üçüncüİ.İnönükabinesi,kurulduğundanberibugüneRadikalReformlariçinhiçbirciddiyoldadeğildir.
Şayetİnönü’nünsamimiolarakReformlarıgerçekleştireceğine,Atatürk’ünizinde
![Page 1171: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1171.jpg)
gideceğineinanmışolsaidikne22Şubat962nede21Mayıs963’üyapardık.[...]ArtıkTürkiye’decephelertamamıilebelirmiştir.Davailerici-gericiçarpışmasıdır.Amaiktidardakibukadro21Mayısçılarındesteğinialmadan(ilericilikyolundaolduğunuiddiaedenİnönüveCHP)buçarpışmadagalipçıkamaz.Artıkbütünilericigeçinenlerziyanınneresindenolursaolsunbirgeridönüşyapıpmuvaffakolmakistiyoriselerdostça21Mayısçılaraelleriniuzatmalıdırlar.BizlerTürkiye’ninvarolma,muasırdevletlerseviyesineyükselmekiçinatılacakheradımdavarız.Hiçbirzamanküçükhesaplarpeşindekoşuplüzumsuzintikamcılıkgayretleriilehareketedeninsanlardeğiliz.Bunukin-ihtiraskokusunuburnununucundaneksiketmedengezenİsmetPş.veetrafındadolaşanveİsmetPş.’yıkalkanyaparakhertürlügizliemellerinevarmakisteyeninsanlaraanlatamadık.Belkibusuikasthadisesionlarıuyarabilir.İnşallahümitlerimizboşaçıkmaz.
Şuradaufakbirhatıratımıdayazmadangeçemeyeceğim.ÇünküİsmetPş.’nınetrafında
![Page 1172: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1172.jpg)
veonunyakındandestekleyicilerininsamimiolmadığındanbahsettim:
![Page 1173: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1173.jpg)
CevdetSunay’ınBaşgilHayranlığıBenordudaiken,şimdikiEURsC.SunaybirzamanlarProf.AliFuatBaşgil’inhayranıidi.OnunYeniİstanbulGazetesi’ndeçıkanyazılarınıçokbeğeniyor,kesipkesipsaklıyordu.OzamanhususikalemmüdürlüğünüyapanKur.Alb.İsmailHakkıGüngör’ebuhissiyatınıbelirtmişvehattaAliFuatBaşgil’eözelmektuplaryazmıştır.Fakatbirmüddetsonrabualbayınikazıilebuhususimünasebetönlenmiştir.(C.SunaydaKaradenizli’dir,AliFuatBaşgilde,hemşehrilikölçüleriiçindebirbirleriniozamanlardesteklemektedirler.)AliFuatBaşgil’in“Milliyetçimukaddesatçıların”lideriolduğunu,gericilerinbaşıolduğunuartıkTürkiye’debilmeyenkaldımıacaba?
İştebizordudaikendebunlarıbiliphareketedeninsanlardık.FakatC.Sunaybugünİ.İnönü’nünsağkoludur.C.SunayMilliBirlikhükûmetizamanında6Haz.961’densonraC.
![Page 1174: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1174.jpg)
Gürsel’inbaşdüşmanıdır.“HattabizimleyaptığıbirtoplantıdaC.Gürselbuandaölsecenazesinegitmem”demişti.OdadaTansel,Uran,M.Önür,M.Tağmaç,Ben,E.Arat,Dz.Alb.NazımOrhonvardı.FakataynıC.Sunayseçimlerarifesindeyineaynıtopluluğaşerefsalonundaaynışahıslarhuzurunda
![Page 1175: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1175.jpg)
C.Gürsel’inReisicumhuryapılmasıiçinbüyükgayretsarfederekbizleriiknaetmeyeçalışıyordu.Ennihayetbendayanamadım.“Nasılolurpaşam,birhaftaevvelC.Gürselölsecenazesinegitmemdiyensizdeğilmiydiniz,buşimdikiteklifinizinasılyapabiliyorsunuz?”dedim.Banaoanakadarilkdefakızdı,hiddetle“Bizöylekararlaştırdık,seçimlerdensonraC.Gürsel’iReisicumhuryapacağız.Zatenhastabiradam,köşkteoturacak.İ.İnönü’yüdeBaşbakanyapacağız.O,C.Gürsel’idebaskıaltındatutarakmemleketigülgibiidareedecek”dedi.Hayretleriçindekaldım.Çünkü15Ekim961seçimleriyapılmamıştı.(Toplantıtarihi19Ey.961’di.)
İştebuanlayışkarşısındabenC.Sunayilelüzumsuzbirmünakaşayaptım.Böylehenüzseçimneticeleribelliolmadanyapılanvazifetaksimineitirazettim.Toplantıda,unuttum,Hv.Kur.Alb.HalimMenteşdevardı.OalbaylariçindebizdenayrıfikirserdederekC.Sunay’ınfikirlerineiştiraketti.Bizüçalbayşaşırdık.
![Page 1176: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1176.jpg)
İnkisarıhayaleuğradık.ÇünküHalimMenteşdekoyubirİnönistveCHPdestekçisiidi.BelkidebuplanıHv.K.K.İ.TanselvasıtasıileC.Sunay’aoempozeetmişti.Artıkogünvaziyetanlaşılmıştı.Tamamıilecephelerbelirmişti.CHPkanalınagirmişkumandanlarveHalimMenteşbizlerinkarşısındaidi.Butoplantıdavaziyetiiyiceanladık.OgündenitibarenalbaylarkuşağıolarakC.Sunayvekumandanlardanirtibatıkestik.Sontoplantıoldu.OgündensonradabirdahayüksekkumandanlarileTürkSilahlıKuvvetlerBirliğitemsilcileriolarakbizüçalbay(Ben,E.Arat,Dz.Alb.N.Okan)olaraktoplantıyapmadık,dolayısıylaseçimlerdensonraÇankaya’dailkanayasayıihlaledenprotokolüimzalayanlarıdatasvipetmedik.İştebugibifikrîanlaşamamazlıklaryüzündende22Şubat962harekâtınasürüklendik.
Bu,tarihihadiselerdegizlikalantaraflardı.Şimdisırasıgeldiğiiçinaçıklamışoluyorum.Tarihhükmünüversin.Gerçekdemokrasiyiisteyenbizlermiidik,yoksaşimdiDemokrasisavunucusuolaraktanıtılanordununbaşında
![Page 1177: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1177.jpg)
CHP’yehizmetedipSilahlıKuvvetleribirpartihizmetinepeşkeşçekenlermidir?
![Page 1178: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1178.jpg)
Türkeş’inSiciliniDüzelttirdim23Şubat1964,Saat:23.00
BirhaftaevvelTürkeştaraftarlarındanolan4mahkûmbizimhapishaneyegetirildi.BiriTürkeş’inavukatıM.AliAkyüz,MatbaacıVecihi,Sv.Yzb.CahitbirdeNeclaismindebirhanım.Bunlartehditmektuplarıyazmaktanüçsenecezaalmışkimselerdir.Benhiçbiriilegörüşmüşdeğilim.Çünküakidelerinitamamıilebilirim.Ya“Nurculardır”yahutmilliyetçilikkisvesialtındamukaddesatçılıkpropagandasıyapaninsanlardır.ZatenTürkeş’inmemlekettebastığıtabanbudur.
Milliyetçilikkisvesialtındagericilerinönderliğiniyapmasevdasındadır.Vecihi’ninAnkara’dakimatbaasıbiryuvaolarakkullanılmaktaidi.GençsubaylaroradazehirlenerekMilliyetçilikaşısıilehertarafagönderilmekteidi.Hapishanededeaynıyolda
![Page 1179: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1179.jpg)
hareketederekbazıastsubaylarıkandırmayaçalışmaktadırlar,amafoyalarıkısazamandameydanaçıktı.
BuzavallılarvasıtailebanahabergöndererekTürkeşkanadıilebirleşmeyitavsiyeetmektedirler.HayattakaldığımmüddetçeTürkeşiledeğilbirleşmek,arkadaşlıkbileetmem.Benonakarşızamanındabütünarkadaşlıkvazifelerimiyaptım.
Elazığ’da958senesikendisinitanıdım.10.P.Tümenindeberaberdik.Bizimkomiteye958senesindebenimkanalımiledahiloldu.MBK’dabuavantajileyeraldı.Aynıtümendeikenistikbalinikurtardım.TümenK.Tuğg.HalilYöneykendisinesicilvermemişti.OsenebirKur.Sb.olarakterfiedemeyecekti.TümeninpersonelSb.Sv.sınıfındangeçmeSaffetBeybilir.TümenK.’nınıgünlerceiknaettiktensorasicilinidüzelttirebildim.AynıTürkeş,İhtilâl’inilkgünü,buTüm.K.emekliyesevkettirdi.İntikamınıaldı.Allahelinefırsatvermesin.
13Kasım960HarekâtındaTürkeş’inhayatını
![Page 1180: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1180.jpg)
kurtardım,garantiyealdım.Bunuyakındanbilenlerhâlâyaşıyorlar.Yurtdışınagittiktenvedöndüktensonradadahil,aleyhindehiçbirfaaliyetgöstermedim.Eskibirarkadaşolarakhakkındayapılanbütünkötüpropagandalarıönlemeyeçalıştım.Fakatbunlaramukabilbanaüçhusustaenbüyükfenalığıyapanbirinsanolarakkarşımadikildi:
1.22Şubat962gecesibendebulunanbütünmühimvesikaları,protokolleri,hatıradefterlerini,J.Teğ.CengizKatum,P.Teğ.Bekir,Sv.Teğ.MehmetÇindiğ’eteslimetmiştim.MeğerbusubaylarTürkeşçiimişler.EvraklarımıTürkeşvearkadaşlarınaMuammerŞahin,MuzafferÖzdağ’ateslimettiler.Yaniemanetehıyanetettiler.İstediğimzamanda(Mahkemedeçokhayatiidi)vermediler.İnkârettiler.Bizdeyokdediler.
2.Türkeş21Mayısİhtilâlhareketiniogecesaat22.30’daİ.İnönü’yeulaştırmaküzereihbardabulundu.Bumahkemederesmentevsikedildi.
3.Mahkemedemüdafaasınıyaparkendeşu
![Page 1181: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1181.jpg)
cümlelerikullandı.“Değilihtilâlyapmak,Türkiye’deihtilâlidüşünmekdahivatanaihanettir”dedi.Ohaldeihanetealetolanadibirmuhbirgibiharekâtımıihbareden,21Mayısihtilâliniyapanbizlerivatanhainiolaraksuçlayanbirinsanilebenartıknasılarkadaşlıkyapabilirim.Hayattabanakarşıbundandahabüyükfenalıkyapannankörbirarkadaşyoktur.Bunlarıtamamıileihtirasınamağlupolarakyapmıştır.Müthişkıskançbirinsandır.[...]Bumemleketeyararlıbirinsanolamaz.Hâlâbuadamdabirkuvvetolduğunainananinsanlaradaşaşıyorum.Bencesonihbarolayıilebütünşahsiyetinikaybetmiştir.Onuniçinisminibileduymakistemiyorum.Aracılarıherdefasındareddettim.Yapılanyeniteklifleriçinbusatırlarıyazmakmecburiyetindekaldım.Aracıyadaaynışeylerisöyledimzaten.
Türkeşvearkadaşları,taraftarlarıhakkındaartıkesasfikrimbudur,değişmesinedeimkânyoktur.Birinsanhakkındaçoksabırlıolarakkararveririm,fakatverdiğimkarardandaartıkgeriyedönüşümyoktur.Herkesbunuböylebilsin.
![Page 1182: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1182.jpg)
BanaartıkkimseTürkeş’tenbahsetmesin,nefretediyorum.
![Page 1183: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1183.jpg)
HerDevrinAdamıFarukGüventürk26Şubat1964,Saat:17.30
Bugün(26Ş.964)tarihliCumhuriyetgazetesindemeşhurdoğumenzilK.Tuğg.FarukGüventürkhakkındabirhavadisokudum.Kayseri’deikisarıklınınsarıklarınıboynunadolamış,öğretmenlerlokalinegiderekgericilikhakkındakonferansvermiş,APgenelsekreteriOrhanSüersan’ınbeyanatınakarşıcevapvermiş.Buhareketlerbirgeneraleyakışırmı?MillimüdafaavekiliİlhamiSancar,“Ordusiyasetintamamıiledışındadır”der,meclistealkıştoplar.Türkordusununbugibipartileresatılmışgenerallerininvaziyetleriniacabamilletgörmüyormu.CHPkendisinebendettiğiböyleF.Güventürkgibigenerallerleayaktadurmayaçabalamaktadır.Bugeneralherdevrinadamıolmayaçalışır.İlhamiSancar9subayhadisesindebununavukatıidi.MilliM.Vekilliğimakamınagetirilmesiiçinbüyükgayretsarf
![Page 1184: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1184.jpg)
etmiştir.Karşılıklıbirbirlerinidesteklemektedirler.Ordudanbaşkabirisi,bugeneralgibiaçıktanparticilikyapsaherhaldehakkındakanunimuameleyapılmasıicapeder.AmabuCHPhizmetkârıolduğuiçinşerbetlidir,dokunulmazlığıvardır.
İştebizorduyuhalkadüşmanedenbutippartizangeneralvesubaylardantemizlemekistiyorduk.Bunlarorduiçinentehlikelimahluklardır.Milletmeclisindebirkişideçıkıpbuolayhakkındabirsözlüsorusoramaz.Çünkümilletmecliside,senatodaaskeribaskıaltındadır.RejimdePolisrejimidir.İsmide“açıkrejim”dir.
Bugeneralhakkındabukadaryazıyazmakdeğmez,amaCHP’libirpartizangeneralintutumunumisalleönünüzesürmekistedim.Yoksabuzatıyarbaylığındanberigayetiyitanırım.Beraberçalıştık.İyibir“Hacıyatmaz”dır.Kiminarabasınabinseonundüdüğünüçalar.APzamanındadaMilliMüdafaaVekiliEthemMenderes’eyazdığımektuplarlavemakamındayaptığıkonuşmalarla
![Page 1185: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1185.jpg)
aynıhulûsuçakmıştır.Dahaçokşeylerinibilirimamaşimdiyazmaktanhicapduyarım.Kayseri’deyapmışolduğuhareketi,selahiyetiolmadığıhaldebirgeneraleyakıştıramadım.Generallikokadarucuzharcanmaz.Hiçbirsuretlebirordumensubunabutürlüpartizancahareketleriyakıştıramam,tasvipetmem.Buorduyayazıkoluyor.Yokmubugibiaşırıhareketedenpartizanordumensuplarınadurdiyecekbirkumandan.K.K.K.’larıK.EURs.acababuhareketlerihoşmukarşılıyor?Bugeneralinkaçıncıpotu,amaİnönü’nünadamıolduğuiçinkimsedokunamaz.SonrabugeneralgerçekAtatürkçügeçinir,kitapyazar,nutukatar.Kemalizm’denbahseder.Kemalizmibizonungibi,CHP’yehizmetetmekyoluolarakanlamıyoruz.Şuaskerlersiyasîpartilerüstübirhareketistikametindebitarafbirkuvvetolduklarınışumilletehareketlerile(sözleriiledeğil)ispatedebilseler,bugünkündenbinkatmislimillettarafındansevilecekleritibargörecekler,onöreedilecekler.Amabunuanlayanmaalesefordudaçokazçıkıyor.Butipgenerallerinvesubaylarıncezasınıbütünsubay
![Page 1186: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1186.jpg)
kitlesihaksızyereçekiyor.
OrdubutipinsanlardantemizlenmediktensonraTürkordusununkuvvetlenmesine,milletinsaygısınamazharolmasınaimkânyoktur.Yazıkoluyor.Orduyayazık,üzülüyorum.Bugibiyüzkızartıcıhadiselerigörmek,duymakistemiyorum.İçimyanıyor.Amaeldennegelir?Bakalımbuhareketinhiçbiraksiolacakmı,yoksahermeseledeolduğugibikapatılacakmı?[...]
![Page 1187: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1187.jpg)
ÜçİdamMahkûmuHücrelereKonuluyor27Şubat1964,Saat:21.00
Bugünhapishanedeyinebirfevkaladelikoldu.3idammahkûmubizleridiğerarkadaşlardanayırdılar.Ayrıayrıhücrelerekilitlediler.TümenK.BurhanErcan’ınemriimiş.Nedenicapettibilmiyoruz.Yapılanmuamelekanunaaykırıveusulsüz.Bizlerincezasıhenüzkatisafhayageliptasdikedilmediğiiçintutuklusayılırız.Bizimhücrelerekilitlenmemiziçinörfiidaresavcılığınınemriolmasılazım,amahukukabakankim,memleketteaskeriidare,hâkimaskerlercanıneisterseonuyapıyorlar.Nezamanakadarbukeyfîhareketlerisürecekbakalım.Yarıntabiîitirazedeceğiz.Savcılıktanyazılıemirgelmediktensonrahücrelerimizikilitlettirmeyiz.Haksıztasarruflaradaimakarşıyız.Buuğurdaçarpıştık.Buuğurdaidamamahkûmolduk,nedençekineceğiz.Şimdiliksırfcezaeviidaresubaylarımüşkülvaziyette
![Page 1188: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1188.jpg)
kalmasınlardiyerazıolduk.Bizlereensonyapacaklarıeziyetler,ölümdenkurtulamazsakzatenmeseleyok,varsınsongünlerimizdeböylekindarbirTümenK.’nınşahsiarzularınamınageçsin.Kurtulurisek,sivilhapishaneleregideceğiz.[...]
![Page 1189: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1189.jpg)
MuhafızAlayıKomutanıİ.Hakkı’nınMaksatlıYazısı28Şubat1964,Saat:14.00
BugüngazetelergeldiğindeyalnızMilliyetgazetesindebizlereaityazılmışmaksatlıbirhaberokudum.OdaMuhafızA.K.İsmailHakkı’nın21Mayısşehitleriiçinalayındadiktiğiabidedolayısıylayapmışolduğubirkonuşmayınakletmekte.Yazıaynenşöyle:
“20/21Mayısgecesikaranlıkemellerpeşindekoşarakhürriyetvedemokrasimiziyoketmekamacıileüçbuçukmaceraperest,aldatılmışlarAnkarasokaklarınadökülmüştü.MilletinmukadderatınıbitmekbilmeyenihtiraslarınazebunetmekisteyenbugüruhkarşılarındaHürriyetveDemokrasiilkelerinesarsılmazbirimanlabağlanmışolanTürkSilahlıKuvvetlerinibuldu.Ogünkahramanordusuaçıkalınlabirimtihanvermişti.Busapıklarlaidealistlerinboğuşmasıidi.”
![Page 1190: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1190.jpg)
Bualbayıgayetiyiveyakındantanırım.Birkerebusözleriyazacakkabiliyettedeğildir.Muhakkaksurettebaşkasıtarafındanyazılmış,elineverilippapağangibiokutturulmuştu.BuzatbenHarpOkuluK.iken99.Tümendeİskenderun’daidi.Birgün(30Ağ.961yakındı.)ziyaretimegeldi.“AmanalbayımbizlerAnkara’danuzaktakaldık.Benihadiselerdenhaberdaret.BendeTürkSilahlıKuvvetlerBirliği’nedahilolayım,yeminedeyim”dedi.Bendeozamanvazettiğimizprensiplerüzerinekendisineyeminettirdim.İçimizedahilettim.HemenakabindeAnkara’yatayinininyapılmasınıistedi.22Şubat’ımüteakipdeMu.A.K.tayinedildi.C.Gürsel’inhemşehrisidir.Erzurumlu’dur.OkanalileMu.A.K.tayinedildi.21Mayısgecesibütünbirliklerinialtındankaçırmış,şaşkınbirvaziyetteidi.Büyükbiraşağılıkduygusuiçindedir.Busözlerikolaylıklasöyleyebilecekbiryaradılıştadır.Mahkemedeşahitliğegelmiş,birtakımyalanlarsöylemişrezilolmuştu.HattaduruşmahâkimiÖzdalgadahikendisineihtardabulunmuş,hakaretetmişti.Mahkemezabıtlarındavardır,ne
![Page 1191: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1191.jpg)
biçimkaraktersizbirinsanolduğuoradadabelliolmuştu.Aklıncaşehitlereabidedikerekkendinitanıtmakistemektedir.Ogeceradyodagünlükolaylarsaatindebuabideişindenbahsedildi.Amabukonuşmalarınhiçbiriyoktu.Tamamıilebaşkacümlelervardı.Demekhükûmetradyosudahibualbayınçirkinisnatlarınıihtivaedensözlerinitasvipetmemiş,bülteninealmamıştı.[...]
![Page 1192: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1192.jpg)
HücreyeKonulmamızİçinYazılmışYanlışEmir29Şubat1964,Saat:20.00
BugünbizüçidammahkûmunuhücrelerekilitlemekiçinsıkıyönetimK.lığındanemirçıkartıpgetirdiler.Emirkanunhükümlerinepekuygundeğil,kaçamaktıamatatbiketmeleriiçinhapishaneidaresiilebiranlaşmayavardık.Halenhücrelerimizdekilitliyiz.Banaşahsenpektesiredentarafıyok.Verilenemiraşağıyaçıkarılmıştır:
Ad.7000-17—117/6429Şubat964
Konu:3İdamhükümlüsünün
hücredebulundurulmaları
İlgi:
a.SıkıyönetimK.27.2.1964günveAD=MÜŞ/868-64sayılıemirler
![Page 1193: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1193.jpg)
b.AnkaragarnizonK.lığının12.2.1964günPer:7200-64/274sayılıhücreyealınacakmahkûmlarhakkındakiyazı.
c.AnkaragarnizonK.20.2.1964günvePer:7000-64283sayılıhücreyealınanmahkûmlarınziyaretlerivehavalandırmalarıhakkındakiyazı.
d.AnkaragarnizonK.25.2.1964günPer.700-64283sayılıidamhükümlerininziyaretlerihakkındayazı.
1.İdamcezasınamahkûmedilipAskeriYargıtayveTürkiyeB.M.Meclisincecezalarıtasdikedilmişolan3mahkûmunhücredebulundurulmasıgenelmahkemelerininfaztatbikatınavebuhusustakiadaletbakanlığıcezaevlerigenelmüdürlüğünün2Kasım1962Tarihve29948sayılıtamimeuygunolduğundandevamedecektir.
2.Hücreyealınmışolanmahkûmlarınavukatveaileleriylegörüştürülmesitekertekergörüşmeyapılmaksuretiylesağlanacaktır.
![Page 1194: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1194.jpg)
3.İlgib,c,d’debelirtilenemirlerinbuemreaykırıhükümleriilgi(a)ileyürürlüktenkaldırılmıştır.
4.İdamveyamüebbethapiscezasıalıpda,cezalarıAskeriYargıtaycatasdikedilmeyenlerhücreyealınmayacaktır.Gereğinibunagörericaederim.
NurettinIşıldar.
P.Kd.Bnb.
1.Snf.As.CezaveTutukeviMd.
BuemrivermeyeörfiidareK.Tüm.K.yetkilideğildir.ÇünküusulentemyizcecezasıtasdikedilenbizlerinsivilolmamızdandolayıAdaletBakanlığı’nateslimedilmemizvesivilhapishaneleregönderilmemizşarttır.Bununkanunçerçevesindetatbikatıbudur.Fakathükûmethernedensebuyolagitmemiştir.BizlerinhakkındakiTBMM’ninkararıkesinleşinceyekadar.Örfiİ.K.lığınemrialtındabırakmıştır.Bununtekbirsebebivardır.Emniyet
![Page 1195: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1195.jpg)
meselesivetaraftarlarımıztarafındansivilhapishanelerdenkurtarılmaimkânlarımızıntatbikindençekinmektevekorkmaktadırlar.Onlaragörehükûmetanlaşmasışudur:ŞayetcezalarımıztatbikedilirsebirgeceiçindeAdliyeV.’neteslimedilipertesigünüinfazısivilhapishanedeyaptırmaktır.[...]
İkincisibizedurupdurupböylebirmuameleyekalkışmalarınınsebebidesırfsonandaeziyettenbaşkabirşeydeğildir.TertipçilerideCezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldar,Tüm.K.Bşk.AliElverdi,28.Tüm.K.Tuğg.BurhanErcan’dır.İlkönceemirler12-20-25Şubattarihlerindetümendençıkmıştır.Hattaailelerimizle,avukatlagörüşmekyasakedilmiş,havalandırmadahitahditedilmiştir.Bizbuusulsüzlüklerekarşıkoyduğumuziçin,ennihayetÖrfiİdareK.’ndansonemirçıkartılmakmecburiyetindekalmıştır.[...]
3Mart1964,Saat:20.00
Yarınsenatoadaletkomisyonusaat10.00’datoplanıyor.Bizimişimizigörüşüpbirneticeye
![Page 1196: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1196.jpg)
bağlayacak.Bugünekadarbizlereyakınlarımıztarafındangelenhaberlerinhepsiadaletkomisyonuhakkımızdamüspetraporvereceğidir.Çünküaşağıyukarıbiraydıradaletkomisyonundakiüyelerletaraftarlarımızdevamlısurettegörüştü.Bazılarındankatisözvevaatleralındı.Enaz8müspet,6menfireyçıkabilir.Eniyivaziyette14reydeittifaklaçıkmaihtimalivar.15kişilikkomisyondanbirtekNihatTarımlı(AP)idamlarınyapılmasınıisteyenvarmış.Onubirtürlüyumuşatamamışlar.Amaonudakomisyonaicapedersesokmayacaklar.Bütünhazırlıklaronagöreyapıldı.İnşallahinkisarıhayaleuğramayız.Çünküpolitikacılaragüvenyoktur.Hiçbirşeyönümekatiolarakyazılısurettegelmedenverilenvaatlereinanamıyorum.Siyasetçilerdenvezayıfinsanlardançokcanımyandı.[...]
![Page 1197: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1197.jpg)
OsmanDeniz’inİdamCezasıBozuluyor4Mart1964,Saat:21.00
BugünSenatoadaletkomisyonuneticelerinibekledik.Ancaksaat16.30’dadışardantelefonilebirhaberalındı.OdaOsmanDeniz’inhakkındauygulanmasıistenenmüebbethapsetahvilhaberi.Tabiatıylaşahsençoksevindim.Çünkünekadarazzayiatlaneticeyikapatırsakokadariyiolur.Hemdebenvicdanenrahatlarım.Benasılsamdahiilerdebenimyüzündencankaybınauğramışinsanlarınaileveefratlarıbenimhakkımda,geridebıraktığımailemehiçbirtarizdebulunamazlar.Onuniçinşuandatekkişininmes’uliyetinitaşımaktayımodaFethiGürcan.İnşallahodaSenato’dakurtulur.Busuretlehertürlüvicdanimes’uliyettenkurtularak,rahatolarakyaşarsamyaşarım,ölürsemdeaynıgönülhuzuruiçindehayatavedaederim.
![Page 1198: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1198.jpg)
Fethivebenimhakkımdanekararverildibirşeyöğrenemedik.İkişıkvar;yaneticehakkımızdamenfidir,yakınlarımızahabervermediler,yahutdahenüzkatineticealınamadı.ÇünküSenatoAdaletKomisyonuyarınsaat15.30’dayinetoplanıyor.Bunudaşöylekıymetlendiriyorum:Bugünkararverilmiştir,yarınkomisyonraporunuhazırlayıpimzaedeceklerdir.Yahutkatineticeiçinoylamayıyarınazamankazanıplehtebirhareketolaraküyelerebirgecedahadüşünmeimkânısağlamışolabilirler.Hernehaliseikimizhakkındabirmücadelecereyanettiğibelli.Yarınkigazetelermeseleyiçözecektir.[...]
5Mart1964,Saat:16.00
Bugüngazetelergeldi.Durumumuzaydınlandı.Tahminimin%50’siaşağıyukarıçıktı.Politikacılaragüvenmediğimienyeniolarak3Mart964tarihliyazımdadabelirtmiştim.Çıktı.Zatenpolitikacıdemekçokcepheli,sözünegüvenilmezbirinsandemektir.Birkeredahabunusondefahareketlerileispatettiler.SenatoAdaletKomisyonu13kişidenibaretti,katiolarakhakkımızdamüspetolarakoy
![Page 1199: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1199.jpg)
kullanacaklarınasözverenlerşunlardı:
1.MucipAtaklı,2.KadriKaplan,3.OsmanSarıgöllü(AP)aynızamandakomisyonbaşkanı,4.FikretTurhangil,5.CemalBulak(Bağımsız),6.ŞerefKayalar(AP)7.SelahattinÜner(AP).
Müspetreyvereceklerinivaatedenlerde:
1.NusretTuna,2.ZihniBetil(CHP),3.RıfatÖçtem(Bağ.),4.KamilÇandaroğlu(CHP),5.MuammerObuz(CHP),6.AmilArtus(KontenjanSenatör),7.OsmanCahitErkut(AP).
AleyhteoyvereceğimdiyenNihatPasinli(AP)idi.Budurumagörekararverenkomisyon12kişiolaraktoplanmış,CemalBulak,ŞerefKayalar,OsmanCahitErkutkomisyonagelmemişler.Hakkımdaverilenreylerşöyledağılmış:Lehimdereyverenler:MucipAtaklı,KadriKaplan,MuammerObuz(CHP),RıfatÖçtem(Bağımsız),4kişi.Çekimserkalan;OsmanSarıgüllü(AP),aleyhimdereyverensenatörler:1.NusretTuna,2.ZihniBetil(CHP),3.KamilCandaroğlu(CHP),4.FikretTurhangil,
![Page 1200: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1200.jpg)
5.AmilArtus,6.NihatPasinli(AP),7.SelahattinÜner.7kişidenibarettir.Buoylamalaragöre2-3kişininaleyhteveçekimserkalışıilekomisyondaölümcezasındankurtulamamışım.Eğerbupolitikacılarherişlerinibukadarincetartıpvicdanlarıilehareketediyorlarsadiyeceğimyok.HeleşuAdaletPartisiSenatörleri,hemteminatveriyorlarhemdeinsanıarkadanhançerliyorlar.[...]Birinsanınölümühakkındabukadarısrarveisteklereykullananinsanlaraşaşıyorum.Acabahangiyabancıideolojiyesahipolarakihtilâlyapmıştık.Komünistmiidik,canavargibikandökerekmihareketetmiştik?Butipihtilâlyapan,yabancıdevlethesabınahareketeden,Vatanısatan,Vatanahıyanetedeninsanlardanhiçfarkımızyokmuidi?[...]Demekbenbütüniyidüşüncelerimekarşıpolitikacınınmenfaatinisarstığımiçinbuhareketleremaruzkalıyordum.[...]Şimdibumerhaleyidezayiatlaaştık.ArtıkSenatoumumiheyetindeakıbetimizyenidentayinedilecek.
9Mart1964,Saat:20.00
![Page 1201: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1201.jpg)
HapishaneyegirdiğimizdenberihareketleriilebizlereelindengelenhertürlümüşkülatıgöstereneziyetetmektenzevkduyansadistruhluCezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldaranibiremirilevazifesindenuzaklaştırıldı.Busuretlesacayağıolarakçalışanekibinbirbacağıkırıldı.(SacAyağı:Tüm.K.BurhanErcan,Kur.Bşk.AliElverdi,CezaeviMd.Bnb.NurettinIşıldar’dı.)Fakatbuuzaklaştırılışkendisiiçinbeklenilmeyenbirhadiseidi.Çünküküçükdağlarıbenyarattımedasıilehapishanedeyapmadığıfenalıkyoktu.Allahsızbirgardiyanbaşıidi,tammanasıile.Sonolarakbizi,yaniidamlıklarıhücrelerekapattırmakiçintriosundanemirçıkartmayamuvaffakolmuştu.Hâlâdaonunsayesindekilitaltındayız.AmaAllahrazıgelmedi.Şimdilikhafifolarakcezasınıgördü.
CumartesigünüTümeneçağrıldı.Gidişogidiş,allahısmarladıkdiyebilmekiçincezaevinebilegöndermediler.Neyeuğradığınaşaşırmışbirvaziyetteiştenelçektirdiler.Ayrılışıhakkındaçeşitlirivayetlervar:
1.Cezaevikantinindesuistimalyapmış.
![Page 1202: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1202.jpg)
2.Hergünaskerlerintayınından3adetevinegötürüyormuş.(Bumevsukşahitlerivar.)
3.BizimevebiravukatmeselesininçözmekiçinCumaakşamıtelefonetmişti.Evintelefonudevamlıolarakdinlendiğiiçinbelkibunubahaneedipörfiidarek.lığıvazifesindenuzaklaştırılmıştırdiyetahminediliyor.
4.Bunlarınharicindedahabüyükiyiolmayanbazıharekettarzlarıolmuşkiherhaldeonuniçinhemenmecburiizinverilmiş.
Hernehalise,sadaretisonaerdi.[...]
![Page 1203: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1203.jpg)
Senato’daOylama10Mart1964,Saat:15.00
Bugünşuandasenatodabizlerinölümcezalarınıntatbikedilmeveyaedilmemekanuntebliğinigörüşecek.Lehimizebirneticealınacağınadairherkesmüttefik,amaneticepolitikacınınreylerinebağlı,şimdiyekadarkiiyitemennilerinhiçbiriçıkmadı.İnşallahbuseferböyleolmaz.Neticehakkımızdanasılhayırlıiseöyleolsun.BugünküZafergazetesindeSenatoAdaletKom.idamhükümlerihakkındamuhalefetşerhiverenTabiîSenatörlerdenMucipAtaklı,KadriKaplan’ınşerhleriniokudum.Çokbeğendim.Herşeyibelirtmişler.BufikirlerüzerindehâlâSenatoölümhakkındaısraredersebennediyeyim.
MucipAtaklı’nınMuhalefetŞerhi:
“İdamcezalarışahıslariçinmüebbethapistendahaazıstırapvericidir.Bunamukabiloşahsınyakınlarıveonabağlıolanlarkinveintikam
![Page 1204: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1204.jpg)
hisleriylecemiyetiçersindezararlıfaaliyetleriidareveyabufaaliyetlerealetolmaktankendilerinikurtaramayacaklardır.Ayrıcacezanıninfazınınbiribretimüessiresağlamasınıdüşünmekdekanaatımızcamümkündeğildir.Çünküidealistleriçinhiçbircezaibretimüessireolamaz.
TalâtAydemir,FethiGürcan,OsmanDenizveErolDinçerhaklarındakiidamcezalarınıninfazınınmemleketimizvemilletimiziçinsosyalfaydasağlamayacağına,bilakiszararlıolacağınainanıyorum.”
KadriKaplan:
“Cezalarıninfazınınbiribretimüessireteşkiledeceğiniiddiaveispatetmekpekgüçtür.Tarihveyaşadığımızdeviraksinedelillerledolucanlışahittir.Sosyalahlakyönündemüessirolanbumüesseseninsiyasetyönündeişlemediğibirgerçektir.Açıkrejimvetopyekünkalkınmayolunubenimsediğimizegöre,bununbütünicaplarıileuygulanmasıancakzararlıdüşüncevefaaliyetleriönleyecektir.”
![Page 1205: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1205.jpg)
Bunlartarihemalolmuştur.Amapolitikacılarbakalımnediyecekler.Sabırlabirkaçsaatigeçirmekteyim.
11Mart1964,Saat:14.00
DünidamcezalarıhakkındakanuntasarılarıSenatodagörüşüldü.AncakSenatogörüşmelerihakkındagecemeclissaati22.00’yekadarhaberalamadık.Meçhulatiçindekaldım.Enfazlaüzüldüğümbirgünoldu.ÇünküçokçalışılmışSenatodakiinsanlariyicehazırlanmışlardı.Aksibirkararçıkarsaherkesgibibendeartıkhiçbirşeyehiçbirvaadeinanmayacaktım.Hâlâdabufikrîtaşıyorum.Geceradyodangörüşmeleridinledik.İlkönceverilenAFvecezalarıindirmekanuntekliflerigörüşülmeyebaşlandı.Sözalanbütünhatipleridamcezalarınınyerinegetirilmemesihakkındafikirlerininbelirttiler.Tamamıilelehtekonuşanhatipler:1.KadriKaplan,2.SabriÇağlayangil(AP),3.YusufDemirdağ(AP),4.OsmanSarıgöllü(AP),5.FikretTurhangil(AP),6.HüsnüDikeçligil(AP),7.HasanUzun(Bağ.),8.EnisKama(Bağ.).LehteolarakfikirbeyanedenlerSahir
![Page 1206: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1206.jpg)
Kurutluoğlu(CHP),NüvitYetkin(CHP).BazıkelimelerialeyhteşüpheyedüşürenKom.SözcüsüZihniBetil(CHP).Başkadasözalanolmadı.Müzakerelerbirneticeyebağlanmaküzeredevamedecek.Saat14.00’tebaşlıyor.Dünküoturumungayetiyişartlaraltındacereyanettiğibelliidi.Senatodabirbütünlükhavasıvardı.Lehtebirhavaesiyordu.İnşallahbugündeodurummuhafazaedilir.Biraksilikolmaziselehimizdebirkararçıkacağı%90gibigözüküyor.ÇünküAP’lilerinkonuşmasıbanaümitverdi.Senato’da69üyesivar.Bizleritamdesteklerisebüyükreyçoğunluğusağlarız.CHP’lilerhiçreyvermesedeolur.Amaonlardadabirdönüşhissediliyor.İnşallahyanılmam.Katidurumumuz3saatsonrabelliolur.Ümitlesaatleringeçmesinibekliyorum.
![Page 1207: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1207.jpg)
Senato1.MüzakeredeİdamHükmünüOnaylıyor12Mart1964,Saat:09.30
Dünsenatodadurumlarımızkatineticeyebağlandı.Maalesefsenatodakipartilerveşahıslarhakkındareykullanmabakımındanyaptığımtahminleryanlışçıktı.FethiGürcanilebenimidamhükmümüsenatobirincimüzakeresindetasdiketti.Butahminlerimi,bizleregetirilenvaathaberlerine,mantıklıolarak,iyiniyetleinsanlarınormaldüşünenmahluklarolarakkabulederek,Senato’dakilehtekonuşmalarıkıymetlendirerekyapmıştım.Politikacılarınnekadarikiyüzlü,nekadarsandalyesever,nekadariktidarseverolduklarını,kin-intikamhislerininnasılpervasızcabelliettiklerinibirdahagördüm.Sözalanhatiplerdenbir-ikikişihariçhepsiidamcezalarınıninfazedilmemesihakkındakonuştular.Fakatoylamayagelinceherkespeşinhükümlügeldiğiiçinbildikleriniokudular.Komisyonun
![Page 1208: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1208.jpg)
hazırlamışolduğuraporuaynenkabulettiler.Kürsüdenesöylenirisesöylensin,onlarkomisyonraporuna,komisyonsözcüsününağzınabakarakoylarınıkullanıyorlar.Senato’daAdaletPartisi69kişiidi.27Mayısçılardanintikamalmakiçinreylerinialeyhtekullandılar.CHPmalumhükûmetteklifinidestekliyor.
Netice:Hukuk,insani,vicdanhükümleriişlemiyor.Şahıslarhedeftutularakölümüneısrarlakararverilmesiiçinoylarkullanılıyor.HelebirsenatörSadıkArtukmaçCKMPidamhükümlerininyerinegetirilmemesianayasayaaykırıdırdiyeiddiaettivekatişekildeölümümüzüistedi.Buzavallıacabahangimekteptenmezun,okuduğunuanlamayacakkadarcahil.ÖnündemilletmeclisindeErolDinçerhakkında,senatodaOsmanDenizhakkındayapılantatbikatlarıdahigöremeyenbirinsan.Tabiîbugibiinsanlarınoylarıilehertürlüyanlışlık,haksızlıkvekarışılıkiçindeinsanhayatlarıdaortadankalkabilir.TBMMidamcezalarınıyerinegetirencelladaemirverenbiryerdeğildir.Eğerhermahkemeninverdiğiölüm
![Page 1209: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1209.jpg)
cezalarıaynenuygulanacaksa,kararlarınTBMM’dengeçmesineusulenzamankaybedilip,resmigeçityaptırılmasınanelüzumvar.TBMMdeAnayasanın64.maddesinegörebirneviyargıorganıvazifesinigörmektedir,netekimOsmanDenizveErolDinçerhakkındatatbikatıdaentazeşekildeböyleolmuştur.Aleyhtehissîkonuşmasınıbilir,lakinSenatörolarakvazifesininneolduğunubilmez.İştetipikpolitikacı.Dünküsahnedebugibizihniyettekişahıslarındüşüncelerilealeyhimizekapandı.Sağlıkolsun.
![Page 1210: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1210.jpg)
KomiteArkadaşlarıİdamCezasınınLehindeOyKullanıyorlarKararınasılöğrendim,bendeacıbirizbıraktığıiçinyazamadangeçemeyeceğim.Ben,FethiGürcan,OsmanDenizayrıbirbölmedeayrıayrıhücrelerdeyalnızolarakyatıyoruz.Saat17.00’deSenatogörüşmeleribitmişolmasıgerekiyordu.Hücredekilitliidik.Saat17.05’teanabölmekapısışiddetlevuruldu.Haberbeklediğimiçin,gayriihtiyarihücredenyanımdakiOsmanDeniz’inhücresinebaktım.Hv.Bnb.CemalÖzdemir(kendisiilemahkemedenberikonuşmuyorum,tekodur),P.Yzb.GökalpKasapoğlu,OsmanDeniz’eyavaşyavaşbirşeylersöylüyorlar,gülüyorlar,bellikionunhakkındaiyihaberalınmışmüjdeliyorlar.DerhalbenimileFethiGürcan’ındurumununtasdikedildiğinianladım.OnlaraceleolarakçıkıpgidinceOsmanDeniz’eşüphelendiğimiçinsordum,“Haberiyiisede,kötüisedebildir”dedim.İnkârettisakladı.Banabirşey
![Page 1211: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1211.jpg)
söylemediler.“YeniSabahgazetesiniistediler”dedi.Halbukicereyanedenhadiseyibenyakınengörüyordum.Bugelenherikiarkadaşdabanakızdıklarıiçinnispetyaparşekildesevinçlerinibelirtiyorlardı.Buçirkinahlakdışıhareketeidamcezasınıntasdikhaberindendahaçoküzüldüm.
İnsanlarhiçbelliolmuyor.Kötühisleriniderhalfırsatyakaladıklarıandakullanıyorlar.Onuniçinbuikiarkadaşayaşasamda,ölsemdehakkımıhelaletmem.Benihareketleriileçoküzdüler.Nihayet18.30’dakilitlerimiziaçtılar.F.GürcangidiphakikidurumuNö.Amirindenöğrendi.OsmanDeniz’inyengesitelefonilekurtulduğunubildirmiş,CemaldegelipOsman’a.Onunbildiğimeydanaçıktı.Herşeyaydınlandı.Yalansöyleyenler,nispetyapmasevdasındaolanlarutansınlar.Hiçbirşeygizlikalmayacağıgibide1,5saatsonrabudaanlaşıldı.Yokyereüzüldüğümüzilekaldık,budahapishaneruhiyatıişte,Allahbizeeziyetçektirenlereaynençektirsin,başkabirşeyistemem.
![Page 1212: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1212.jpg)
Şimdigazetelergeldi.Oylamaneticelerinebaktım.Senatörlerhakkındanekadartahminlerdeyanıldığımıbirkeredahaanladım.Hayalpeşindegeziyormuşuz.EkspresGazetesi:“OylamadaCHPtamamıileAP,CKMP,YTP’lisenatörlerinbirkısmıiletabiîsenatörlerden10kişialeyhteoykullanmış.”Şahsımhakkındaoylamaise126oy,80senatörbeyaz,25senatörkırmızıoy,diğerleriboş,çekimserçıkmış.
Tabiîsenatörlerdenlehimdeoykullananlar:MucipAtaklı,KadriKaplan,EmanullahÇelebi,MuzafferYurdakuler,MehmetÖzgüneş.Diğerleriyagelmemiş,yaaleyhteyadaçekimseroykullanmışlar.Artıkbudurumugördüktensonrapartilerebirşeydemeyeyüzümkalmadı.EnyakınarkadaşdiyetanıdığımOsmanKöksal,SezaiOkanölümümiçinoykullandıktansonranediyebilirim.Bunlar1956’dakomiteyikurduğumzaman,çekirdeğiniteşkiledenikiarkadaşımidi.ŞimdiRobespier,Dantonrolündeler,neacayip,diğerinsanlarmenfaatleriuğrunanekadardeğişebiliyorlar.
![Page 1213: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1213.jpg)
EnYakınDiyeTanıdığıSilahArkadaşınınVefası(!)Mamak,16Mart964
TabiîSenatörOsmanKöksal,
BenimölümümiçinSenatodakullandığınolumluoyunaçokteşekkürederim.BendenartacakolanömrümündeseninömrüneeklenmesiniAllahımdandilerim.
TalâtAydemir
Nedenintikamcıkesiliyorlaracaba?AmaunutmasınlarkiRobespiergibileridegiyotindenkurtulamamışlardır.Şimdiburadananladığımbirşeyvar:Biz21Mayısçılaryalnızsiyasîpartielemanlarınınintikamcephesindedeğiliz.Topyekünbizekarşıteşekkületmişmenfaatlerisarsılanbirintikamcıcepheninkarşısındayız.Bununiçinmaalesef27Mayıs’ıhedefinevardırmakiçin27Mayıs’tansonraeldesilahşahıslarınıkoruduğumuz,13Kasım’da
![Page 1214: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1214.jpg)
hayatlarınıkurtardığımız,27Mayısİhtilâlininmeşruluğunusağlayacakfaaliyetlerindedestekçiliğiniyaptığım27MayısMBKkomitearkadaşlarımdadahillermiş.Ancakbugünherşeyiçıplaklığıileanladım.Fakatneoldukendileriziyanettiler,bututumlarıilekendikendileriniinkârettiler,vefaduygusundanyoksunolduklarınıgösterdiler.13Kasım’danberiordunungözündenyavaşyavaşdüşedüşezindekuvvetlerdeitibarlarınıkaybedeedebirhalolmuşlardır.Kırkyıldaellerinebirfırsatgeçmişti,odaeskigerçek27Mayısçıarkadaşlarınıdesteklemek,onlaraoylarıiledestekolmak.Bufırsatıtamtersineİ.İnönüveCHPhükûmetineyaranmak,orayabelbağlamakmaksadıylakullandılar.[...]Birmüddetsonraiktidaragelecekintikamcıpartilerdennasıldarbeyiyeceklerini,hangiakıbetleremaruzkalacaklarınıyaşayanlargöreceklerdir.[...]AdnanMenderes’ekarşıihtilâlyapanbuzatlarınbazılarıonunasılmasıiçinreykullanmamışlardı,amaomuzomuzasilaharkadaşlığıyaptığımız,beraberölümyolculuğunaçıktığımızbuarkadaşlarbenim
![Page 1215: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1215.jpg)
ölümümeoykullandılar.Demekbenonlariçinnekadarkötüinsanhalinegelmişim.Halbukibugünküdurumlarınınsağlanmasında,hayatlarınınkurtulmasındabenimhiçmihissemyok?Nankörlüğünbundaniyimisaliolamaz.Allahbutipinsanlarınasılbiliyoriseöyleyapsın.Çünkübenbuşahıslarhakkında21Mayısihtilâlsonrasıiçinhiçkötübirşeydüşünmedim.Aklımdanbilegeçmedi.Hattageçiciolarakkurulacakmillimecliseüyeolarakvazifeverilmesinitasarladım.Benneyoldaimişim.Onlarşimdineyoldalar.Negaripdünya.EnbüyükhâkimAllahbenimdedüşüncelerimibiliyoronlarınkinide.Demekbuyakınzannettiğimarkadaşlarımdandaböyleacıbirdarbeyemekkısmetimdevarmış.Allahbendenartanömrümü,ölümümiçinoykullananOsmanKöksalgibilerineikrametsin.Yalnızbirşartla,yaşadıklarımüddetçebugibilervicdanazabındankurtulamasınlar.Başkabirşeydiyemiyorum.
BirdeYTPsenatörüİhsanHamitTuğrullehimizdekonuşurken,“Ben20/21Mayısçıların
![Page 1216: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1216.jpg)
karalistesindeolduğumhaldeAF’larınıistiyorum”diyor.Budaneredençıktı.Bizlerhiçbirsurettehiçbirşekildekaralistetanzimetmişinsanlardeğiliz.Aslaböylebirşeyyoktu.Olsaidimahkemedeçıkardı.Hiçbirsuretleaklımdangeçmeyenbirşeyvenetanırızbuzatı.Kimleruydurmalistelervepropagandalarlaaleyhimizdereykullandırmakiçinböylevasıtalarabaşvurmuşiseler,oalçaklarhesabınıversinler.Böylebirşeyiaslakabuletmiyorum.Bugibipropagandalarainanıpdaaleyhteintikamcıhırsilereykullananlaradaşaşarım.Bizler27Mayıs’taolduğugibiparlamentoüyelerinebirYassıadatahsisetmeyecektik.Bilakisoizlerisilmekiçin,eğermuvaffakolsaidik,birliğiberaberliğikurmakiçinparlamentoüyelerinesabahleyinyalnızevlerineveeskiişlerinedönmeleriniisteyecektik.Genelbirafilanederekdeırza,devletkasasınasataşmışlarhariçherkesiafedecektik.Bütünmahkûmlaradayeninüfuskayıtlarıtayinettirecektik.İştebizimdüşüncelerimizparlamentoüyelerivemahkûmlarhakkındabuidi.
![Page 1217: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1217.jpg)
Bugibişeyleriokudukçaaklımduruyor.Demekmenfipropaganda(ekseriCHPmensuplarıyapar)nekadarkuvvetlibirsilahkisenatörgeçinenbuzatdainanmış.[...]Şimdibuandaölümebiradımdahayaklaşmışvaziyetteyim.Senatonunikincioylamasındahiçbirşeydeğişmez.Zatenparlamentodaşansımyok,herkesingözünebatanbirdikenim.Yokolmamiçinparlamentoüyeleriyarışediyor.SonolarakC.Gürseldahivetoetse,bugünküzihniyetegöreyenidenparlamentogörüşmelerindebirneticeçıkacağınainanmıyorum.[...]
13Mart1964,Saat:20.00
Üzücühadiselerhergünüstüstegelmeyebaşladı.Bugündetemyizdensondefacezalarıtasdikedilen12arkadaşımYozgatveÇorumsivilhapishanelerinegönderildiler.Buayrılıkhepsindenacıvehüzünlüoldu.Çünküsonyolcuettiğimizkafileidi,içindebanaençokyakınlıkgösterenbirağabeygibimuameleedenCevatKırcavardı,odagitti.İlkdefabugünkendimiçokyalnızhissettim.Çoküzüldüm.
![Page 1218: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1218.jpg)
ArkalarındanhapishaneidaresibiziüçkişiolarakFethiGürcan,OsmanDenizayrıbirbölmedehücrelerekilitlediler.Artıkyemeklerimizidahihücrelerimizdeyiyeceğiz.Kilitleraçılmıyor.Gittikçeyalnızkaldıkçatamölümhücresişartlarıtatbikediliyor.15gündüravukatlarımızlabilegörüştürmediler.Tümendenmüsaadeetmiyorlar,herdefasındabirbahaneileatlatıyorlar.Bizölümeyaklaştıkçabizdenintikamalmakisteyenlerdesinsicehertürlüfaaliyetlerinigösteriyorlar.Buhaftabakalımailemizilegörüştüreceklermiyoksaonadabirbahanebulacaklarmı?Belliolmazbelkidegörüşemeyiz.Hertürlüşeybeklenir.İşteozamanfenahaldesıkılacağım.Onlarıhaftadabirdeolsagörmekinsanabüyükbirkuvvetveriyor.Ölümbirşeydeğilnezamanolsamukadder.Yalnızböyletaksittaksitölümeyaklaştırılmakhoşbirşeydeğil.Amaneyapalımbuyolunyolcularıherşeyetahammüledecek.Bendeediyorum.
CevatKırcaileyüzyüzegelipüzüntümdenkonuşamayacağımiçinbirkartverdim,imzalı
![Page 1219: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1219.jpg)
olarak.Onavasiyetimyerinegeçer.
SevgilikardeşimC.Kırca10Mart964
1.Yaşarsamhiçbirmeseleyoktur,irtibatımuhafazaederiz.
2.Ölürsemintikamımıalacağındaneminim.
3.Çoluğum,çocuklarım,damadımsanaemanet,elindengelenhertürlüyardımıesirgemeyeceğineinanıyorum.
4.Arkamdankimseyesözsöylettirme.Şayethatıratımyayımlanırsatekzipedensoysuzlarçıkarsagerekliaçıklamalarısenvebanainananarkadaşlarayaptırtırsın.
5.Bundansonraartıkbayraktarlığısizyaparsınız.
6.Vasiyetimyazılıolarakbırakılmıştır.[...]imkânolursahepsiyerinegetirilmelidir.
7.SanaveKırcaailesinesıhhatvesaadetler
![Page 1220: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1220.jpg)
diler,hayattahersahadames’ut,bahtiyarvemuvaffakolmanıdilerim.
8.Ölünceyekadarberaberiz.Kardeşimsanasonsözümdür.
İMZA
Şimdiartıkhapishanedetamamıileyalnızhayatsüreceğiz.Bakalımnezamanakadar,dahanelerçekeceğiz.[...]Beklediğimhayırlıgünlergibigeliyorbana.İ.Pş.hükûmetiKıbrısmeselesindendolayıiçpolitikadaçoksıkışıkdurumda.2-3günyenibirfırsatvar.Şayetiyikullanamazisebüyükbirfırsatdahakaçıyor.
![Page 1221: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1221.jpg)
KıbrısDavasıDevamEdiyorKıbrıshakkındayeniveönemlibirdurumvar.Bakalımenerjikbirkararilebudurumdanistifadeedebilecekmi.Şayetedemeziseçokyıpranmışolarakayaktadurmakçabasındakalacak.
Hersahadamilletinsabrıtükenmişvaziyette,Türkiyeiyigünleryaşamıyor.Dünİstanbul’dabaşlayangençlikhareketleriiyiyealametdeğil.Hükûmetpasifliğindedevamedersebugibihareketlerbaşkaistikametalabilir.Çünküdünküzorlayapılanmitinghükûmetintutumunungüvensizliğindendoğmuştur.Gençlerintaşıdığıpankartlardakiifadeleronugösteriyor.İkincisidegençleremniyetkuvvetleriveörfiidareaskerleriileçarpışmışlar,epeydecoplariledövüldüğünegörehükûmetinhoşlanmadığıvekontrolününharicindeyapılanbirhareketolduğubelli.BunamukabilhemenbugünAnkara’dagüdümlübirgençlikmitingitertipettirildi.Gençlerinhükûmetegüveninibildirenpankartlartaşıttırıldı.Radyolardanilanedildi
![Page 1222: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1222.jpg)
amagençlerinhakikiduygularıbencebuolmasagerek.Bakalımneticesineredekesilecek,kontrolealınabilecekmi?Dahabellideğil.
Halbukiİ.İnönühükûmeti11Mart964’temecliste22oyfarkıileKıbrıssiyasetihakkındagüyagüvenoyualmıştı.Dışpolitikada22oyfarkıilegüvenalanbirhükûmeteğerKıbrısmeselesindekendiniatalettenkurtaramazisefazladayanacağınızannetmiyorum.
EskidenberiTürkiyeCumhuriyeti’ndedışkonulardabütünpartilervebütünvatandaşlarbüyükbirberaberlikhavasıgösterirlerdi.Fakatİ.İnönühükûmetibugünbunusağlayamamaktadır.ÇünküKıbrıs’takikatliamlarbaşlayalı83günolmuştur.Hükûmetcankayıplarınıönleyecekhiçbirtedbiralmamışveadadabulunanİngilizmüttefikinedealdırtamamıştır.Masabaşımüzakerelerindedehepbaşarısızlıklarçıkmıştır:
1.Dışpolitikadaperişanlık,Kıbrısdavasındayenilgi.
![Page 1223: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1223.jpg)
2.İçpolitikadaikikamptaolanpartilerTBMM’debirbirleriningözlerinioymakta.MilletMeclisiçalışmamakta,hergünmüzakereleryarıdakalmakta.
3.“Reform”kelimesialtındavergizamkanunlarımilletmeclisindeaskıda.Bütçeçıkmışfakatiçfinansmanısağlayacakzamkanunlarıarkadançıkarılmaküzereçabalamakta.Muhalefettamkarşıdaolarakherşeyikösteklemekte.
4.MilletMeclisinemilletvekilleri,Senatoyasenatörlerçoğunluklagelmemekte.Radyoilanlarıilevazifelerinedavetedilmekte.
5.Dışyardımdanartıkhaberedilemezbirvaziyette.Çünküdevletiktisadençöküntüiçinde,müttefiklerimizAvrupadevletleriartıkmüflisTürkiye’yeçoknazlıolarakeluzatmakta.
6.Hayatpahalılığı,işsizlikartmakta.
7.Gericilikbüyükrevaçta,istediğigibidini
![Page 1224: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1224.jpg)
istismarederekgüçlenmekte.Hükûmetseyirciolarakbakmakta.
8.KüçükpartilerdenCHPileişbirliğiyapanlarfeshedilmekiçinçarearanmakta.
9.Memlekettebüyükbirhuzursuzlukhavasıesmekte.
10.Ordunungençkuşakları,üniversitekıpırdanmakta.Bunarağmenİ.İnönüikianaşehirdeyerleştirdiğiörfiidarelerlematbuatıbaskıaltındatutarak,vatandaşlardateröryaratarak,sıksıkkumandanlarlatoplantılarlagörünüp,MuhafızA.himayesindeÇankayaKöşkübahçesindegezerek,gazetecilereyaptığıküçük,müphemaçıklamalarilehükûmetiidareettiğinimilletegöstermekte.
YalnızTürkiyeparlamentosununbirleştiğibirteknoktavardır:AydemirileGürcan’ınasılmasıiçinheveslereykullanmakta.İşte13Mart964’teTürkiyedevletininacıklıhali.
“Hürriyetiçindeplanlıkalkınma”sloganıile
![Page 1225: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1225.jpg)
iktidarıbiranevvelelinegeçirmekiçinçırpınanCHPveliderininmuhalefetteiken6ayiçindememleketigüllük,gülistanlıkidareedeceğimdiyerekhükûmeti1961EkimayındaelinealanCHPüçsenediricraisaltanatediyor,amamemleketbirarpaboyuilerigidemedi.
Milletparamparçabölündü.İ.Pş.hayatıboyuncahiçbirzamanbirleştirici-toplayıcıolamamıştır.DaimaparçalayıcıentrikacımetodlarlakuvvetmuvazenesitesisetmeyolunutercihettiğiiçinTürkiyebuhalegelmiştir.
DışsiyasettemillibirdavaolanKıbrısmeselesindebirleşemeyensiyasîpartilerdenistikbaldeherpartininmenfaatiniilgilendirenhususlardabirleşeceklerineinanabilinirmi?Demokrasidesiyasîpartilerkaçınılmazbirunsurdur.FakatTürkiye’debugibidoktrinsiz,fikirsizmenfaatlakurulanpartilerileolmaz.Dedik,bugünküakıbeteuğradık.[...]
![Page 1226: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1226.jpg)
MuhafızAlayKomutanlığı’ndaYeniDüzenleme17Mart1964,Saat:15.00
BugünküMilliyetgazetesindebirhaberokudum.Muhafızalayınatayinedilecekkumandanvesubaylarhakkındapersoneltalimatınabazıesaslarkoymuşlar.Tayinedileceksubaylarenazüçyılkalacak,A.K.istersederhaldeğiştirilecek.A.K.Kadromülahazasıolmadıkçadeğişmeyecek.Bugibiözeltedbirlerinneiçinalındığımalumdur.GüyaherhangibirihtilâlhareketiniAnkara’dabualayileönlemek.Bualayahükûmetebağlısubaylartayinettirilerek,bazımenfaatlerdenfaydalandırılarak,güyarejimikoruyanbirliklermeydanagetirmekdüşüncesiilehareketedilmektedir.Zayıfhükûmetlerdebugibitedbirlerinişlemediğidefalarcagörülmüştür,amaşimdilikyapacakdabaşkabirşeykalmamıştır.DemokratPartizamanındadaaynıyolabaşvurulmuştu,amaneticeninneolduğu
![Page 1227: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1227.jpg)
27Mayıs960’tagörüldü.
DemokratPartizamanındaMuhafızA.K.lığınaensadıkA.K.olarakRefikTulgatayinedilmişti.GeneralliğeterfiettiğihaldebirkombinezonileBaşyaverliktebırakılarakalayüzerindenüfuzusağlanmakistemiştir.OzamanCelâlBayar’aensadıkgözüken,heryerdehürmetlepaltosunututan,çantasınıtaşıyanRefikTulga,CelâlBayarsadaretteikeniyiliğinigören,Yassıadamahkemesindeeskiefendisihakkındanasılnankörceifadeverdiğiartıktarihegeçmiştir.
İkinciolarakbuolayasadıkkumandanlartayinettirmeksevdasındaolaniktidartamamıilegafletegetirilerekbizimkomiteüyemizOsmanKöksal’ızamanındaorayatayinettirmişizdir.OsmanKöksalda27Mayıs960’takorkması,çekinmesinerağmensonandaköşkükuşatanpekcüzibirliklere,alayıbirkurşunatmaksızınteslimetmiştir.YassıadamahkemesindedeCelâlBayar’aenağırsuçlarıyükleyensadıkmuhafızA.K.olmuştur.“Harbiye’yiimhaplanı,Harbiye’yitenkilplanı”diyebelkide,günahını
![Page 1228: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1228.jpg)
almayayım,hayaliplanlarifşaetmiştir.MBKidaresizamanındahemkomiteüyesivehemdeaşağıyukarıbirtümeneyakınkudretlesilahlarasahipMuhafızA.K.’lığıyapanOsmanKöksal6Haziran961ültimatomluyaptığımızihtilâldetamcephemizdeolduğuhaldekıpırdatmamışızdır.Kuvvetbirmanaifadeetmez.Yürekister,kararlıinsanlarınönündekofkuvvetlererir.Ogünlerde28.Tüm.Top.K.’lığındanbirTop.bataryasınıÇankayaKöşkü’nekarşımevziyekoyduk.ŞayetMuhafızA.herhangibirsuretlebizimkuvvetlerekarşıgeceveyagündüzbirhareketyapmayakalksaidi,bataryanınilkateşiihtarmahiyetindeÇankaya’nınsolundakiboştepelereyapılacak,eğerA.K.bundandersalmazisebataryanınateşibirandaköşkeçevrilecekti.Binlerceinsandayokyerebelkideşehitedilecekti.BuhaberdeMu.A.K.’lığınaozamanulaştırılmıştı.
BundanhariçenbuhranlıbirgündeOsmanKöksaldayatıyordu.Gündüzünikitanejeteköşkünüzerindeyalamauçuşuyaptırdık,OsmanKöksal’ınhanımıfenalıklargeçirerekbayıldı,
![Page 1229: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1229.jpg)
subaylojmanlarınınkiremitleriuçtu.OndansonrapabucunpahalıolduğunugörenOsmanKöksalefendiC.Gürsel’esığınarakyüksektenatışlarınıbırakarakkuzugibidediklerimiziyaptı.Bunlaryaşanmıştarihihadiselerdir.
22Şubat1962gecesi,Bnb.FethiGürcanyanındaSv.Üsteğ.TurgutSaltoğlu,Üsteğ.ErolDinçer,astsubayMünipTepecivebirikikişiilekocaalayıbastı,vaziyetehâkimoldu,sabahakadardabütünalaysubaylarıFethiGürcan’aitaatettiler.Gıkdiyemediler.FethiGürcansabahleyinharekâtıisteğiilebıraktı.21Mayıs1963İhtilâlindedeMuh.Alayı’nındurumumalum.Sv.grubu,MeclisMuh.Tab.bizimsafımızdaharekâtakatıldı.
Köşktekikısmıdagündoğmadan,bizharekâtıbırakmadanhiçbirşeyyapamadı.Çünküiçindekisubayların%50’sidebizdendi.Hâlâdaöyledir.Onuniçinbugibipersoneltayiniinhisarcılığıilehiçbirneticeeldeedilmez.Boşşeylerdir.Esasolangençkuşaklardakisubaylarınbeslediğifikri,ruhuanlamak,onagöregüvenilirkumandanlarileorduyudüşmüş
![Page 1230: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1230.jpg)
olduğubupolitikaçamurundankurtarmaklazımdır.
İkincisidegeçenlerdeGenelkurmayBşk.CevdetSunayyaşhaddineuğradığıhalde,BakanlarKurulukararıileemekliliğibirsenesonabırakılarakuzatıldı.DemokratPartideRüştüErdelhun’aaynıiltifatıgöstermişti.İktidarlardabuhastalıkhalindedir.Amanbugibikendilerinesadakatlehizmetettiklerinizannettikleriinsanlarıbırakmakistemezler.C.SunayAdnanMendereszamanında,GenelkurmayII.Başkanıdeğilmiidi?OgünaynısadakatleanayasayıçiğnedidiyeidamedilenMenderes’eaynıhuluskârlıkla,şimdiİ.İnönü’yeyaptığıgibihizmetetmiyormuydu?26Mayıs1960günüMenderes’inbusadıkGenelkurmayII.Başkanı’nabirgünsonrakiihtilâlduyurulmamışmıidi?Dahaöncekigünlerbuhusustabaşageçmesiiçinyoklanmamışmıydı?Neoldu?Biröndekiidamamahkûmoldu.ŞimdiKayseri’de,diğeriatlatıldı.ŞimdiAPgenelbaşkanı,C.Sunaydanormalseçimleryapılıncayakadar(şayetCHPşefimüsaadeederseseçimyapılır.)İ.Pş.bugenerali
![Page 1231: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1231.jpg)
yanındanayırmakistememektedir.
İşteherdevirdebugibiküçükhesaplarileiktidarlarbuaskeridirekleredayanarakayaktakalmayaçalışmaktadırlar.Helezayıfladıkları,milletinsevgisinikaybettiklerinianladıklarıandayegânetutunacakcansimitleribunlardır.Bugibiaskerişefleridekendisuçlarınaortakederek,bazımenfaatlersağlayarak,ayrılmazbiruzuvhalinegetirerekbutipkumandanlarıposasıçıkıncayakadarkullanırlar.İ.Pş.daşimdiaynıyoldadır.
Bugünkügüvenlikkurulunuteşkiledenkumandanlarınhalinedir?Yarınneolacaktır?Tarihtekerrürdenibarettirderler,nedoğrusözmüşmeğerse.
![Page 1232: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1232.jpg)
F.Gürcan’ınKararıSenato’daBozuluyor17Mart1964,Saat:22.30
BugünC.Senatosundaidamlıklarınikincimüzakeresiyapıldı.NeticebenimdüntahminedipF.Gürcan’asöylediğimgibiaynençıktı.F.Gürcandaölümcezasındankurtuldu.Busuretletekbaşımakaldım.F.Gürcan’ınkurtuluşunakendikurtulmamkadarsevindim.Şimdikendimitamamıilemes’uliyetsizbirinsanolarakhissediyorum.Kimsenincansorumluluğunutaşımıyorum.Birliderolarakdatekbaşımaeğermukadderiseölümegidiyorum.Hadiselertamamıileilerdenberikıymetlendirdiğimşekildeçıktı.Hatıratımıgünvetarihsıralarınabakarakdikkatliokuyanlarbugünlerinekadarayevveldoğrukıymetlendirdiğimiosatırlardaaçıkçagörürler.
BaştanitibarenC.Gürsel’inkontenjanıolarak“Veto”yakalacağımdemiştim.Buanda
![Page 1233: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1233.jpg)
durumumonugösteriyor.TBMM’cedurumumkatileşmiştir.Ancak.C.Gürselhakkımdaiyidüşünüp“Veto”sunukullanıriseTBMM’yeyenidenkanundöndüğündeeğerintikamcıpolitikacılareskigörüşveoylarındaısraretmeziseler,bendeölümdenParlamentoyoluilekurtulabilirim.Hakkımdahayırlısıneiseoolsun.
Fethi’ninbuşekildekurtuluşubenimde%50kurtulmayolunuaçmışbulunmaktadır.Haberibugünsaat17.00’dehapishanedealdık.AvukatNevinSelekhanımtelefonetmiş.HapishaneMd.HaşimYarbay,Bnb.Kemal,Dz.Ast.EthemgelerekgizliolarakOsmanDenizveF.Gürcan’abildirirlerkenbenhissettimzaten.OandadaFethiaçıkladı.SevincimdenhemenhücreyiaçtırıpFethiilekucaklaştımvegayetrahatladım.Şimdikendimikuşgibihissediyorum.Radyogörüşmelerintafsilatınıvermedi.Artıksabahleyingazetelergelir,oylamaneticelerinivekonuşmalarıöğreniriz.[...]
![Page 1234: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1234.jpg)
AmcamİlyasAydemir,Gürsel’inHayatınıKurtarmıştı18Mart1964,Saat:14.00
Bugüngazetelergeldidurumumuzhakkındapektafsilatlıbirşeyleryazmıyor.MucipAtaklıvebazıarkadaşlarınınvermişolduğudeğiştirmeönergesiileFethiGürcankurtulmuş.BanaveFethi’yeaitmüşterekönergeyiSenatoreddetmiş.Oylamadadaaldığımoy29lehte,80aleyhte,9boş,8çekimser.Parlamentodaşansımınbundanibaretolduğubirkeredahaanlaşıldı.
ŞimdimeselebütünüileReisiCumhurC.Gürsel’ekaldı.Onun“Veto”suhayatkurtuluşyolumuaçabilir.BenimtanıdığımC.Gürselşayetdeğişmemişisebaşkakimselerinmenfiyoldatesirialtındakalmazise,lehimdehareketedecektir.C.Gürsel’eaittarihibiraçıklamayıdasırasıgelmişikenyapayım.BunubizzatkendiağzındanErzincan’dakolordukumandanı
![Page 1235: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1235.jpg)
ikendinlemiştim:950-951senelerindeXVIII.Kolodunun12.TümenindeIII.Şb.Md.idim.Tümeninbiralayı(7.P.Alayı)Erzincan’dakolordumerkezindeidi.AradateftişiçinTüm.K.ileberabergiderdim.Tüm.K.Tümg.AsımAksoleyidi.BirdefagidişimizdeC.GürselPş.biziakşamyemeğinealıkoydu.Ben,Tüm.K.C.Gürselyemekyiyor,sohbetediyorduk.LafİstiklalHarbi’negeldi.Ozamanaaithatıratınıanlatıyordu.KendisiozamanKur.Yzb.imiş.Tümendeçalışıyormuş.Tınaztepe’demuharebelercereyanederkencepheyevazifeilegönderilipİlyasBey’inalayınınmevziolarakgeriçekilmesinedairemrinulaştırılmasınamemuredilmiş.Fakatbuvazifeyiyapmaktagecikmiş.Buyüzdendolayıkurşunadizilmesinekararverilmiş.FakatbirkeredeA.Kumandanı’nasoralımdemişler.P.A.K.benimamcamİlyasAydemirimiş.“Amcandabumilletebüyükhizmetleretmişbirzattır.Atatürk1919’dailkdefaSamsun’açıktığızamanSamsun’daA.K.idi.Onuilkkarşılayanlardandır.SonradanİstiklalHarbi’ndebüyükyararlıklarıolmuştur.Tümgeneralliğekadaryükselmiştir.Atatürk
![Page 1236: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1236.jpg)
öldüğüzamandacenazesinde(İstanbul’da)İstiklalmadalyasınıtaşımıştır.Atatürkçokseverdi.Büyüknutkundadaamcandanbahseder.Allahrahmeteylesin,çokcesur,iyi,babacan,mertbirinsandı.”
Amcamameseleanlatılmış,birsubayınhayatımevzubahisdenilmiş.OnunüzerineamcamemriYüzbaşı’yavaktindeyetiştirdi.AlayıancakgüçşartlaraltındageriçekebildimdemesiüzerineC.Gürsel’inhayatınıkurtarmış.
Budurumuanlatıpbitirince,benkendimiC.Gürsel’etanıttım.“İlyasAydemirbenimamcam”dedim.OnunüzerineC.Gürselsofradankalkıpbeniöptü.Ogeceninhatırasıdaböylekapandı.Ondansonrabeniçokseverveherhusustaitimadederdi.
İşteC.Gürselbenimkararımönünegittiğiandaimzaederkenbuhadiseyihatırlamışolsakaleminikıracakbirimzaatmazherhalde.
Bunlarınharicinde960İhtilâlindenevvel3.OrduK.ikenveihtilâldensonraAnkara’da
![Page 1237: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1237.jpg)
HarpOkuluK.ikendearamızdaçokmahremhadiselergeçmiş.Daimalehtehareketettiğimigörmüştür.Yalnız6Haz.961Tanselhadisesindekarşısındaolmuşumdur.Fakat30Ağ.961gecesiaramızdakibusoğuklukortadankalkmışiken22Ş.962direnmesiolmuştur.Ondanaltıaysonrada22Şubat962harekâtınınaltındavatanpervarenehadiseleryatardiyeCumhuriyetgazetesinebeyanatvermiştir.Yakınlığınıgöstermiştir.
OrhanErkanlıveOrhanKabibay’ınyurdagelişlerindekiC.Gürselileyaptıklarıtemaslardabizlerinçalışmalarınıtasvipetmiş,hattafahriliderliğimiziyenidenkabuletmişti.İrtibatıtesisetmeküzerede30Ağ.962’densonraEm.Kur.Alb.SadiKoçaş’ıtahsisetmiş,aradadaEm.Kur.Alb.AdnanÇelikoğlu’ndandafaydalanacağınıbildirmiştir.İstanbul’dayapılan,Ankara’dayapılankoordinasyontoplantılarındanSıtkıUlayPş.vasıtasıylahaberdaredilmişti.HattaAvniDoğanbeyilebuhusustabirgörüşmeyapmakiçinrandevulaşılmıştı.Sonradanburandevuiptal
![Page 1238: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1238.jpg)
edildi.İşteogündensonraçekindiğiiçin(Çünküİ.İnönübufaaliyetlerdenhaberdaroluncaC.Gürselilegörüştü)irtibatıkesti.Bizçalışmalarımızadevamederek21Mayıs963’egeldik.
Buharekettensonraşahsımakarşınefikirbeslediğinibilemem,onunhakkındakararınıbildirirkenbelliolacak.
[...]
![Page 1239: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1239.jpg)
HalimMenteşveTrafikKazasındaÖlümü30Mart1964,Saat:14.00
Bugüngazetelerdebenceçokacıbirhaberçıktı.EskikomitearkadaşlarımdanHv.Kur.Alb.HalimMenteşbirotomobilkazasındaalmışolduğuyaralardankurtulamayarakvefatetmişti.Haberiokuyuncasondereceüzüldüm.Hattagözyaşlarımıdahitutamadım.Allahsuçlarıvariseafetsinverahmeteylesin.
Birölününarkasındanonaaitşeylerhernekadaryazılmazgibibirdüşüncevarisede,bencebizlermedeniinsanlarız.SonraTürkiye’debirtarihyazıyoruz.Herşeyinaçıklıkla,doğruluklatarihegeçmesiesastır.HalimMenteşdeTürktarihindemühimrolleralmışbirinsandır.Bütünvasıflarıilehatavesevaplarıilegerçekolarakbilinmesigerekenbirinsandır.Şimdionaaitaşağıdayazacağımhadisevefikirlerimi,zatenzamanzamanhatıratımın
![Page 1240: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1240.jpg)
bundanevvelkikısımlarındayeralmıştır.OsatırlarMenteşhayattaikenkalemealındığınagöre,şimdikronolojikbirsırada,sıralayacağımhadiseleriaçıklamadabirsakıncagörmemekteyim.Herşeyiçıplaklığıileortayadökmektedaimafaidevardır,bence.Buprensiplerdenhayatımboyuncadaşaşmadım.Bundansonrayaşadığımmüddetçedeşaşmam.
HalimMenteşkimdir?
BenHalimMenteş’i956-957dersyılındaYüksekKumandaAkademisi’ndeKur.Bnb.olaraktanıdım.Zeki,çalışkan,ilerigörüşlü,cesur,memleketseverbirgörüşesahipti.BuyöndenarkadaşlıkkurdumveMart957senesindeBnb.FahrettinErmutlu’nunevindeyaptığımızgizlikomitetoplantısınadavetettim.Oradayapılangörüşmedefikrenanlaştıkvekomiteyedahilettim.957NisanayındaberaberüçaylığınaParis’egittik.BanaoradaKr.Yb.MucipAtaklı’yıtanıştırdı.Aynıfikirdeolduğuiçinikincihavacıolarakdakomiteyedahilettik.ArtıkHv.Kuvvetlerindekiteşkilatıbuikiarkadaşyürütüyordu.
![Page 1241: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1241.jpg)
27Mayıs960İhtilâlharekâtıesnasındaH.MenteşNapoli’deNATOKh.’davazifeliolduğuiçinMBK’yaalınmamıştı.İhtilâl’densonrayurdadönünceMBK’dakieskiarkadaşlarımızlasıkıtemastaidik.H.MenteşMBK’dakihavacıikiarkadaşıveakrabasıEmanullahÇelebiileçokyakınteşrikimesaideidi.Daimafikirleriileonlaraöncüolmuşveetkisialtındabırakmıştır.
EMİNSUtasfiyesindehavaordusundabirinciplandayeralmıştır.EskimilletmeclisibürosundabirgünMucipAtaklı,NahitÖzgür,H.Menteş’inemekliliklistesiüzerindeyaptıklarıçalışmalarabizzatşahitoldum.
Ankara’dan13Kasım961harekâtının14’lertasfiyesindealınankarardadabirinciplandayeralmıştır.Bukararınnasıl,nezaman,kimlerilealındığınıkatiolarakbilmiyorum.YalnızkararalındıktansonrabizzatH.Menteştarafındanbiremrivakiilehaberdaroldum.Tasvipettim.
13Kasım961günündensonraH.MenteşMKB’ninemniyetinisağlamakiçinmilletmeclisi
![Page 1242: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1242.jpg)
binasındakendisineyardımcıverilenHv.SubaylarıileEmniyetsubaylığınafevkaladeselahiyetlegetirildi.HattaHv.Kuvvetlerielemanları13Kasım961harekâtındabaşroldegözüktükleriiçinC.Gürseltarafındanbuihtilâlinbaşarılmasındazafersağlayanelemanlarolaraktaltifedildi.VeH.Menteş’inenyakınarkadaşıHv.Alb.FevziArsındaMürted4.Üs.K.’naatandıve14’lermalumMürtedüssünenezaretealınarakoradanyurtdışınaihraçedildiler.
H.Menteş,ikiakrabasıTuğg.NuriHazerveonunkardeşiTabiîSenatörEmanullahÇelebiilebirtrioteşkilederekçalışırdı.Buüçüdeİ.İnönü’yetaparcainanmışlarveCHP’yibumemleketinsiyasîkurtarıcısıolaraktanımışlardı.H.Menteş’inbuardfikirleriniancak13Kas.961’densonrayavaşyavaşmeydanagelenhadiselerleanladım.
H.MenteşMBK’dadaCHP’yeiltizamedenkomitecilerinsafındaidi.İyibirpolitikacıidi(askerolmasınarağmen),bizleride21Ekim961’deimzalananprotokolekadaraynısaftaki
![Page 1243: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1243.jpg)
hizmetlerindekullandı.Hiçbirzamanbirinciplanaçıkmaz,daimasahnearkasındanişgörürdü.Birinciplanaatılışzamanınıkendinegöreiyihesapetmişti.
CHP’deşukadroileteşrikimesaiederdivekendisineinanmışMBKüyeleriveNuriHazer’ideorayasürüklemişti:1.İsmailRüştüAksal,2.OrhanÖztrak,3.EminPaksüt,4.TurhanFeyzioğlu,5.FeritMelen,6.dolayısıylaİ.İnönüMBKiçindeCHP’nehizmetedenelemanlar.Malumonlarıherkesbiliyor.Saymayacağım.
6Haz.961İrfanTanselhadiselerindeHalimMenteş’indesteklediğibuekipbiziyanlışistikametesevkettiğini,ancakaradan3aygeçtiktensonraanlayabildim.OhadisedeHv.KuvvetlerindeyapılansubaytasviyesindeH.Menteşbirinciplandaperdearkasındayeralmıştır.
TürkSilahlıKuvvetlerBirliğiteşkilatındaHavaKuvvetleritemsilcisiolarakH.Menteş,Hv.Alb.FevziArsınyeralırlardı.SonralarıHv.Kur.Yb.TufanAkkoçdakatılmıştı.Birdebunların
![Page 1244: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1244.jpg)
istihbaratvepropagandahizmetleriniyürütenHv.Yzb.AvniGülervardı.
H.Menteşbuekibetamamıilehâkimidi.ÜçhavacıkomiteüyesiilebirliktedeHv.K.K.İrfanTansel’etamamıileherdedikleriniyaptırıyorlardı.Nezamanakadar,11Havacımeselesipatlakverinceyekadar.
H.Menteşileilkvekatifikirayrılığımız19Ey.961günüC.Sunay’ınhuzurundavekuvvetkumandanlarınınyanındayapılanbirfikirtartışmasındaanlaşıldı.TamamıilesilahlıkuvvetlerbirliğiiçindeCHPhesabınaçalışanvedaimaolaylarıorayakanalizeedenbirşahısolarakkendisinibellietti.
NetekimogünH.Menteş’inilerisürdüğüfikirlerdenbirseçimsonrasıC.Gürsel’inbirintikaldevresiiçinReisicumhuryapılmasıveİ.Pş.’nındabaşvekilyapılarakdemokrasiningüdümlüolarakyaşatılmafikrikarşısındakibenimsertreaksiyonumC.Sunaytarafındaniyikarşılanmadı.Ovekuvvetk.larıdaC.Sunay’ailtihakettikleriiçinH.Menteşdeonlarınindinde
![Page 1245: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1245.jpg)
iyipuantopladıvedolayısıylaCHP’ninisteğideyerinegetirilecekbirsafhayagirince,silahlıkuvvetlerbirliğininesastemsilcisiolanveEURsC.Sunay’ınözelKh.nıteşkiledenbizler(yaniKur.Alb.E.Arat,Dz.Alb.NazımOrhanveben)ogündenitibarenkumandakademesiileartıkirtibatımızıkestik.Ondansonrakumandaheyetininalmışolduğuhayatikararlardahiçbirroloynamadık.İşteH.Menteşotarihlerdeİ.İnönücephesinetaminanmışveçoksıkıangajeolmuşbirinsandı.Buyanlışgörüşünüancak11HavacıolayıileHv.ordusundantasfiyeedildiktensonraanlayabildi.ArtıkbutarihtensonraH.Menteşbellietmeksizinbilhassabenimtamkarşımdadır.
21Ek.961tarihiprotokolündeH.MenteşseçimlerimüteakipmeydanagelenneticedenTürkordusumemnunolmadığıiçin,bilhassaİstanbul’da1.Ordu,idareyiteslimetmekistemediklerinden,21Ek.961günübaşta1.OrduK.CemalTuralolmaküzere25Ekim961günündenevvelMeclisaçılmadanidareyeelkoymaya,seçimneticeleriniiptaletmeyekarar
![Page 1246: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1246.jpg)
verenbirprotokolimzalayıpkararvermişlerdi.Buhusustanbenhiçbirsuretlehaberdardeğildim.Ankara’dakiarkadaşlarımındahaberiyoktur.21Ek.961günüsaat19.00’daMerkezK.SelçukAtakanbanatelefonetti,“Acelehazırlan,harekâtveharekâtsonrasıplanlarıdosyasınıal,şimdiHv.kuvvetlerindenbiruçakhazırlanıyor,derhalsen,ben,HalimMenteş,FevziArsın,TufanAkkoçİstanbul’agideceğiz.1.Ordu’dançağırıyorlar”dedi.Hazırlığıbitiripaynıarkadaşlarilesaat21.00’deİstanbul’ahareketettik.Saat23.00’teYeşilköyAskeriHv.Alanında66.Tüm.K.FarukGüventürkbizikarşıladı,amaH.Menteşileberabergelenhavacılarıgörünceduraladı.Hiçmemnunolmadı.DoğruYıldızHarpAkademilerinegeldik.KumandanTuğg.F.Gürlerbizikarşıladı.AlttakisalondabütünkritikbirlikK.’ları,Tüm.K.’larısıraylaoturuyorlardı.Müzakerebaşlayıncayakadarhiçbirşeybilmiyorduk.Konuşmaaçılıncaprotokolokundu.Kararkesindi,fikirlersoruldu.Ankaragrubuolarakben,SelçukAtakankararıtasvipettik.LakinH.MenteşileFevziArsınitirazettiler.Aynıfikirde
![Page 1247: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1247.jpg)
olmadıklarınısöylediler.CHP’ninbaşageçmesiiledemokrasiningüdümlüolarakyaşatılacağınainanmışlardı.Bütünekseriyetintazyikinedayanamadıklarıiçinikihavacıdaprotokoldekikararımemlekethayrınaisetasvipediyoruzdediler.Antandkaldık.
BenprotokolüAnkara’dakikumandanlaraimzaettirmekiçinbirsuretinialdım.Gecesaat02.00’deAnkara’yahareketettik.Yalnızşuhususadikkatedilmelidir.Şimdidemokrasikoruyucusuolarakgeçinenpaşalarozamanbizlerdenhabersiz21Ek.961protokolünüimzaedipbizlerialetolarakkullananveşimdidebizirejimdüşmanıdiyeölümlerekadargötürenkimselerdir.Benherdefasındaverdiğimsözüveattığımimzayıtuttuğumiçinanayasaihlalcisisayılıyorum.Bizibuhadiselereitenlervesonradandaçekilenleracababugünhiçmikızarmıyorlar,hiçmivicdanazabıçekmeyecekler?
22Ek.961günsaat14.00’teMürtedüssündeAnkara’dakibirlikkumandanlarıvegeneraller21Ek961’deİstanbul’daimzalananprotokolü
![Page 1248: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1248.jpg)
görüşmeküzeretoplandık.Hatırakabilindenşimdikigenerallerinbazılarınısayayım:NushetBulca(ozamanMMVmüsteşarı),Tuğg.RefikKurttekin,EURs.İstihbaratBşk.Tuğg.NihatTulay,K.K.K.D.Bşk.Tuğg.ZekiİlterK.K.K.Ku.Bşk.,Hv.K.K.Ku.Bşk.HüsnüÖzkan,Dz.K.K.Ku.Bşk.AmiralTurgutÖzel,J.GenelK.A.Doruk,28.Tüm.K.NuriHazer,diğerlerinelüzumyok.Mürted’deimzalananprotokoldehepsininimzalarıvar.
İstanbul’da1.Ordu’nunaldığıkararıtasvipettiler.Meşhurpaşalarımız.Bizzavallıalbaylardaonlarauyduk.Oradaalınanikincibirkarardaşuidi:HerkuvvetKur.Bşk.Kuvvetkumandanlarının23Ek.961günüdurumdanhaberdaredecek.23Ek.961günüK.K.K.MuhittinÖnürPş.bizzatbanaevetdedi.Kur.Bşk.Zekiİlteriletmiştiona.Dz.K.K.evetdemişti.YalnızHv.K.K.İrfanTansel’denşüphelendik.Sesçıkmadı.Sonradananlaşıldı.H.Menteş,F.Arsın,HüsnüÖzkan,İrfanTansel’egüyabildirmişlerde,kararısonrayenidenH.Menteş,MucipAtaklı,HaydarTunçkanat,İ.
![Page 1249: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1249.jpg)
Tansel’iziyaretederekbukararınuygulanmamasıiçinkendisiniiknaederek23Ek.961günüsaat10.00C.Sunay’ınhuzurundayapılacakgenerallertoplantısındabaştaprotokolüicadeden1.Or.K.CemalTural,Hv.K.K.İrfanTanselolmaküzereC.Sunay’ailtizamederek21Ek.961protokolünüşartlarınınuygulanmamasıiçinkararaldılar.BuradaH.Menteş’inveHavacılarınoynadığırolüherhaldebelirtebildim.
22Şubat962OlayındaH.Menteş:Geneaynıtesadüfİstanbul’da1.Ordubirliklerinintümenkumandanları,Dz.K.’ninamiralleri,HarpAkademilerininkumandanları,veozamanKorg.olarakvazifegörenİstanbulvalisiRefikTulga’nınbaşkanlığındaHarpAkademilerinde9Şubat962gecesitoplanıp28Şubat962’yigeçmemeküzerebirihtilâlyapılmakiçinprotokolimzalayıpkararalırlar.Ankara’dabulunanbizlerinyinehiçbirşeydenhaberimizyoktur.Protokolü10Şubat962günüİstanbul’danKur.Alb.DündarSeyhanbanaverdi.Ankara’dakikumandanlara(KıtaK.larından
![Page 1250: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1250.jpg)
yalnızNuriHazer28.Tüm.K.hariç.Çünkübirnumaralıİnönüsttir)imzaettirdim.BüyükkumandanlardandaDz.K.K.NecdetUran,Kur.Bşk.AmiralTurgutÖzel,J.GenelK.AbdurrahmanDorukimzalamışlardır.BudurumuHv.K.’lerindenHv.Alb.FevziArsın’abildirdik.Protokolüokuttuk.(NecatiÜnsalanJ.Okulu’ndabendenistedi.Arsın’agösterdi,odanotalıpHv.Kuvvetlerinegitti.)İşteondansonrabizlerekarşımukabiltedbirlerbaşladı.Hükûmetbaşkanıİ.İnönüilebirliktebazıkumandanvetabiîsenatörlerdenCHPkanadındaolanlar,HavakuvvetlerindekiH.MenteşyönetimindekiHv.Cuntasıbaştabenolmaküzere,bizlerhedefalınarakhazırlananimhaplanlarındaH.Menteşbaşroldeidi.Busuretle22Şubat962yarattırıldı.(22Şubat’ıniçyüzüdefaatleyazılmışolduğuiçinburadabahsetmiyorum.)Malumolduğuüzerebizler22Şubatımüteakipordudantasfiyeedildik.22ŞubatçılarınemekliliklistesinintanzimindeH.Menteşveakrabası28.Tüm.K.NuriHazermühimroloynamışlardı.23Şubat962sabahıdakaraordusununonlaraAnkara’dakibirliklerin
![Page 1251: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1251.jpg)
silahtantecridindeHv.OrdususubaylarınınHarpOkulutalebesinintüfeklerininmekanizmalarınıntoplanmasında,Tank.Tb.’nunTankpaletlerininsökülmesininTomsonluhavacısubaylarınnezaretindeyapılmasındabaşsorumlulardanbirideH.Menteş’inyönettiğiHv.cuntasınınlüzumsuzgösterişlikararlarıileHv.ordusuileKaraordususubaylarınınarasınınaçılmasınasebepolmuştur.
Buhadisedeİ.İnönübuekibibizekarşıçokustalıklakullanarak18Mart961’detemeliatılarakkurulanTürkSilahlıKuvvetlerbirliğiteşkilatıparçalanmıştır.22Şubat962gecesideH.Menteşhertürlühareketiiletamkarşımızdaolmuştur.Ogünekadarperdearkasındaçalışarakİ.İnönü’nünisteklerinegörehareketedenH.Menteşvearkadaşları,yakınlarıordudaCHPhesabınatamhâkimiyetisağladıklarıinancıilehareketetmeyebaşlamışlardır.İstihbaratsubayıolarakkullandıklarıHv.Bnb.AvniGüler’inhaberraporlarınagörekararlarınıvermişlervedaimayanlışadımlaratmışlardır.
Entehlikelicepheolarakbenigördükleriiçin
![Page 1252: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1252.jpg)
devamlısurette22Şubatçılariçindebeniyıkmayauğraşmışlardır.
BeniyanlışkıymetlendirenH.Menteşancakhapishaneyebizimlebirliktedüştüktensonranasılbirinsanolduğumuanlayabilmiş,hatasınıitirafetmiştir.
22Şubat’tabüyükbirhaksızlığavebüyükbirarkadaşvekumandanlarihanetineuğradığımhalde,hiçbirzamanhatayapanlarakarşıkötübirniyetveintikamhissibeslemediğimiçin,30Ağ.962’densonraordudakibueskiarkadaşlarımakarşıbir“sulhtaarruzukampanyası”açtım.Çünkümemleketyinebeceriksizbirpolitikagörüşüileçıkmazagidiyordu.
“Hertürlügeçmişiunutalım,26Mayıs960günübirlikolankuvvetleryinebirleşelim,gerçekAtatürkçülerbirleşelim.Elbirliğiilebugidişatasonverelim”dedim.İlköncehavakuvvetlerindekiH.Menteşkanadıiletemasageçtim.AracıolarakEm.Kur.Bnb.RaufGökçeveY.MühendisNaimOkyayveAv.KudretBosuter’itayinettim.H.Menteş,Hv.K.Ku.
![Page 1253: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1253.jpg)
Bşk.HüsnüÖzkan,28.Tüm.K.NuriHazer,TabiîSenatörMucipAtaklıilemuhteliftarihlerdeyapılantemaslardahiçbirzamaniyiniyetlerimiispatedemedim.Daimabanaşüpheilebaktılar.HattaensonolarakH.MenteşveMucipPş.’danşöylebirhabergeldi.“Talâtartıkbirhiçtir.Zayıfladığı,taraftarıkalmadığıiçinbizeilticaetmekistiyor.Hiçbirsuretletekliflerinikabuletmiyoruz.Onunbirkuvvetolduğunadainanmıyoruz.İtimatetmiyoruz”diyehabergönderdiler.
Kendilerininçokkuvvetliolduklarını,herşeyehâkimolduklarınısırasıgelinceherşeyiyapabileceklerinibildirdiler.Bendemecburenkatiolarakalakamıkestim.Bununüzerine“MDO”cularlabirlikteteşrikimesaiederekCHPnamına2Ek.962hadiseleriniplanladılarveicraettiler.BuolaydaHv.Kuvvetelemanlarıdabirinciplandayeraldılar.H.Menteşburadadahatalıhareketetti.Ancakbuhadisedensonrayavaşyavaşayılabildi.VeCHP’denveşefindensoğumayabaşladı.Artıkonlarakarşıdacephealdığıfarkedilirolduğundan,Bandırma’ya
![Page 1254: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1254.jpg)
tayinedilerekAnkara’danuzaklaştırılmıştı.
BundansonraHavakuvvetlerinde11HavacıhadisesiileanılanhükûmetaleyhinehazırlananbuplanınifşasıileHalimMenteşdahil11Havacıordudantasfiyeolundular.Buhadiseninderinliğinepekvakıfdeğilim.Sathîolarakbiliyorum.Yalnız“ŞAFAK”kapalıadlıbirharekâtplanıolduğuvebudosyalarınhalensabıkHv.K.Kur.Bşk.Tuğg.HüsnüÖzkan’daolduğunuzannediyorum.BuhadisedeCHPveİ.İnönübu11havacısubayınemekliolmamasıiçinneredeiseHv.K.K.İrfanTansel’ibileharcamaküzereidiler.HattaC.SunaybusubaylarıGenelkurmay’atayinederekhimayesialtınaalıyordu.Fakatogünlerdebenimgazetelereverdiğimbeyanatile,busubaylarıemekliyapmaktanbaşkaçarebulamadılar.Emekliolmalarına%60bensebepoldumsayılır.Buyüzdende11Hv.cısubaybanakarşımuğberdirler.
İ.İnönüdemilletmeclisindebuhadiseyiustalıklakapamayıbilmekleberabereskidostlarınıdaharcamaktangerikalmamıştır.İşte
![Page 1255: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1255.jpg)
H.Menteşpolitikacılarahizmetetmeninnankörlüğünüdegözüilegörmüştür.
Henüzordudanemekliolmamışlardı.Em.Kur.Alb.NecatiÜnsalanvasıtasıylabanahabergönderdiler.“Bizimhazırlıklıharekâtımızvar.Talâtdakabuletsin,derhalihtilâlyapalım”dediler.ButeklifiAlb.TurgutAlpagutİzmirdönüşübanabildirdi.Benreddettim.Hiçbirzamanmenfaatleruğrunabirihtilâlhareketininyapılmasınataraftardeğildim.Olamamda.
H.Menteşancakemekliolduktansonrahatalarınıtamamıileanlamayabaşladı.22ŞubatçılardanayrılanDündarSeyhan-NecatiÜnsalanikilisiile14’lerdenbölünenikiOrhanlarkanadıilebirleşti.Bizimsenelerceevvelgördüğümüzhakikatlerianladı.İleriyigöremediğiniitirafetti.Benimledeilkdefa22Şubat’tansonraLâleapartmanıtoplantısındairtibatısağladı.Dostçaeliniuzattı.Şahsen9Nisan963’teSöğütözü’ndeyapılantoplantıdakarşılaştık.Dostçaardfikirsizgörüşlerinibildirdi.Amailerdenberibenimüzerimdebıraktığıemniyetsizliklerdendolayıinanmadım,
![Page 1256: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1256.jpg)
şüpheilekarşıladım.İhtiyatlahareketederken21Mayıs963ihtilâliniyaptık.Hiçbirdahliolmadığıhaldebizimlebirliktetevkifedilerekmahkemeyeverildi.Hiçbirsuçuolmadığıhalde8ayayakınbirzamancezaevindekaldı.
İşteH.Menteşbenihakikicephemileancakmahkemesafhasındatanıyabildi.Yanıldığınıitirafetti.“Sizlermemleketingidişatınıbendenevvelgörmüşsünüz,bundansonratamamıilesamimiolaraksizinileişbirliğiyapacağım”dedi.KendisiileilkanlaşmayıYb.RıfkıErtenvasıtasıylayaptım.Hatasınıkabuledenveondansonraihanetetmemeküzeresözvereneskiarkadaşımakarşıbendeölünceyekadarberaberolacağımıbildirdim.Veşöyleanlaştım:“Benseni957senesindetanıdığımH.Menteşolaraktanıyorum.Sendebeniozamankigörüşümlegörvetümgeçenlerinüstünesüngerçekelim”dedim.Tammütabakatavararakayrıldık.
Hapishanedençıkıncaikihusustaçalışacağınasözverdi:Birincisiölümcezalılarınıilkönceölümdenkurtarmak,ikinciside21Mayısçılarıhapistençıkarmak.Buuğurdaamansızbir
![Page 1257: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1257.jpg)
faaliyetgösteriyordu.Benhariçdiğerlerihakkındasonuçalınmasındaumarımkibüyükfaideleridokundu.Benimneticemigöremedenderahmetlikoldu.Allahganiganirahmeteylesin.Benkendisinekarşıbütünhaklarımıhelalettim.Sonandaikimizdebirbirimizhakkındasamimiveiyiniyetlerbesliyorduk.Herikiarkadaşındabirbirinekarşıhatalarıolmuştur.Derecelerinibizleriyakındantanıyanlartakdiretsin.Benbirşeydemeyeceğim.
Netice:
1.Askerlerhiçbirzamanordudabulundukçapolitikacılarlateşrikimesaietmemelidirler.
2.Siyasîpartitutmamalıdırlar,siyasîpartiilerigelenlerineangajeolmamalıdırlar.
3.Askerlerpartilerüstübirgörüşesahipolarakhareketetmelidirler.
Aksihaldeeniyiniyetlerinerağmenpolitikacılaratabiolmaktankendilerinikurtaramazlar.Orduyakarşıbilerekveya
![Page 1258: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1258.jpg)
bilmeyerekfenalıklaryapabilirler.Hattaordudakibirlikveberaberliğiparçalamakisteyenpolitikacılarahizmetederekdüşmanınyapamayacağıhareketlerigayetsaflıklayapabilirler.İşiştengeçtiktensonrahatalarınıanlamakhiçbirsuretlefaidevermez.Bendeordudaikenbilerekveyabilmeyereknezamanarkadaşlarımınvasıtasıylapolitikacılarıngüdümünekendimikaptırmışisemmuhakkakhatalıhareketetmiş,zararlıolmuşsayılırım.Amabuçokazbirzamaniçinfasılalarileolmuştur.Hele13Kasım961hadisesindensonrahakikatleridahaiyigörmeyebaşladım.Partilerüstübirgörüşşekliolarakhareketettiğimdendolayıİ.Paşa’nınveCHP’ninhusumetiniçekerekordudantasfiyeedildim.
ŞimdiTBMM’deöldürülmemiçinCHP’lilertarafındanverilenreylerinnedenilerigeldiğianlaşılıyordeğilmi?Bugeçmişhadiseleriburadakaparkenbirnoktayıdayazmadangeçemeyeceğim.KaraordusundadaaynenH.Menteşgibiİ.İnönüveCHP’yeinanmışcanıgönüldenbağlanmışbirgeneralvardır.Oda
![Page 1259: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1259.jpg)
Tümg.FarukGüventürk’tür.
RahmetliH.Menteşemekliolduktansonrahatasınıanlamıştır.FakatFarukGüventürkhâlâanlayamamıştır.Belkiodaemeklioluncaveyamenfaati“İ.İnönü’nünbittiğinigörünce”haleldaroluncagenesaflarımızdayeralmakiçinçırpınacaktır.OH.Menteşgibivakurbirinsandeğildir.Onunlamukayeseedilmeyecekkadardüşükbirpartizangeneraldir.BugeneraldeTürkSilahlıKuvvetlerbirliğiniparçalayanveenyakınarkadaşlarına13Kasım961’de,22Şubat962’de,21Mayıs963’te,21Ek.961’deihanetedenCHPsadıkuşaklarındanbiridir.Bakalımakıbetineolacak.Buvesileilebunankörgeneralineredenhatırladımbilmiyorum.Bugünlükdebukadar.
ŞimdiH.Menteş’inailesinevazifemolantaziyetmektubunuyazıyorum.
MamakCezaevi,20Mart964
SayınBayanMenteş,
![Page 1260: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1260.jpg)
Derinacınızakalbeniştirakeder,baştasizolmaküzeregeridekalanlarauzunömürvesıhhatlerdiler,Allah’ıngereklisabrıvereceğineinanaraktaziyetlerimibildiririm.
İMZA
![Page 1261: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1261.jpg)
Türkiye’ninGerçekDemokrasiyeKavuşturulmasıİçinHalliGerekenProblemler21Mart1964,Saat:15.00
BizlerhakkındaTBMM’deyürütülmekteolankanunreisicumhuraarzedildiğizamanşayetcezanıninfazedilmemesiiçin“Veto”sunukullanıriseaşağıdakianafikirleriihtivaederbiraçıkmektupgönderipsonvazifemiyapacağım.Türkiye’ningerçekdemokrasiyekavuşturulmasıisteniyorsa,hakikatendemokrasiâşığıiseksıralayacağımproblemlerincesaretleelealınarakgerçekleşmesişarttır.BuciddiproblemlerihalletmediktensonrahergeçenzamanTürkiye’ningelişmeyönündebirilerlemekaydettirmeyecektir.Başlangıçnoktasını27Mayıs960İhtilâlinialıyorum.
1.Kuyruk-Düşükedebiyatınıntamamıileortadankaldırılması.
![Page 1262: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1262.jpg)
2.Yassıadamahkemesinincezalıvemahkûmlarınıntamamıiletasfiyesi.AFedilmesi.
3.Tabiîsenatörlükunvanınınkaldırılması.Hayatboyuncamevkitahsisetmektenvazgeçilmesi.
4.Seçimkanununyenidenekseriyetusulünegöretadiledilmesi.(Zatenseçmenkitlesibunusonbelediyeseçimlerindeuygulayarakisteğinibelirtmiştir.)
5.Siyasîpartilerindemokratikolmayankanuntadilleriilesunitedbirleryerine,doktrinerpartilerkurulmasınıkabuledeceksiyasîpartileriteşekkülettirmek.
6.Reykullanmayıokur-yazarvetahsilderecesinegöreayarlayarakvatandaşlarabilerek,kendiinisiyatifiilereyvermesinisağlamak.
7.Partizancaidareleresonvermek.
8.EMİNSUtasfiyesiniyenibaştangözdengeçirerekmükteseprütbevemaaşfarklarınıyeni
![Page 1263: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1263.jpg)
emekliolansubaylaragöreayarlamak.
9.13Kasım961harekâtıilemeydanagelen14’lermeselesinibuşahıslarıtatminedicişekildehalletmek.
10.6Haz.961olaylarıileHv.kuvvetlerindeyapılantasfiyeharekâtınazamanauygunşekildetatminedicibirhalçaresibulmak.
11.22Şubat962’demeydanagelenhaksızlıklarıtelafietmek.
12.11Havacıolayınıyenidengözdengeçirerekdahatatminkârbirhalçaresibulmak.
13.2Ek.962ve24Mart963olaylarındameydanagelenkırgınlıklarıtamiretmek.
14.21Mayıs963İhtilâlharekâtınakatılanlarıAFetmek,muvazzafsubaylardanBnb.dahiltekrarordudagörevlerineiadeetmek.
15.Harbiyelilerinşerefverütbelerini,kaybedilmişhaklarını30Ağ.963’tengeçerli
![Page 1264: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1264.jpg)
olarakiadeetmek.
16.Yüksekkumandakademesinisiyasîliderlerelindenkurtarmak.
Silahlıkuvvetleripartilerüstübirgörüşesahipkılmak,yavaşyavaşsiyasetçamurugirmişvaziyetindenkurtarmak.
17.Memlekettegericiliğiamansızbirşekildeönleyecektedbirlericesaretlealmak.
18.Matbuatatamhürriyettanımak,tedbirlerkanununukaldırmak.
19.Enkısazamandagenelbirseçimegiderekhiçbirzamanyaşamayacakolanazınlıkhükûmetindenvekoalisyonhükûmetlerindendevletikurtarmak.
20.Genelseçimlerimüteakipkurulacakistikrarlıhükûmetlerile960Anayasası’nınemrettiği“RadikalReformları”kimseningözününyaşınabakmadan,ağalıkmüessesesiniyokedecekşekilde,Milletçoğunluğununyararına,eniyi
![Page 1265: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1265.jpg)
şekildeyapmak.
21.Şerefesasınadayananaktifbirdışpolitikatakipetmek.
BuhususlargerçekleştirilmediktensonraTürkiye’dedemokrasirejiminiyaşatmakiçinsarfedilengayretlerhiçbirzamanneticeyegötürmez.Çünkümemlekettebaşvermişkitlelerinhuzuraveistikrarakavuşmasıancakbunlarınyapılmasıilezamanfasılasıilesükûneteerecektir.Aksihareket,nemelazımcılık,KİN-İHTİRAS-ÖÇALMA-TAHAKKÜMPOLİTİKASI-İKTİSADİVESOSYALZORUNLULUĞUÖNLEMEKTEISRARbumemleketiyenibirbadireyesürükleyecektir.Ve%100İHTİLÂLİdavetedecektir.Unutmamalıdırki;İhtilâllerimevcut“iktidarsız”iktidarlardaveteder.
Not:EğerC.Gürsel“Veto”etmeziseakıbetmukadderolacakdemektir.OzamanMetinbumektubukendisinegönderir.“Babamıngelecekseçimgörüşleribuidi”der.
![Page 1266: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1266.jpg)
22Mart1964,Saat:15.00
Bugünkügazetelerdemuhalefetcephesininhızlıbirtempoilegüçlenmeyedoğruilerlediklerigörülüyor.Benim15Mart964tarihindeC.Kırca’yayazdığımmektuptakikıymetlendirmeleregörehadiselergelişmeyolundadır.OradadabelirttiğimgibiKıbrısdurumuartıkstatikdurumageçmiştir.TBMM’dendeherhangibirtehlikeanındaçıkarmayapılmasıiçinhukukîyetkidealınmıştır.Askerihazırlıkdaartıktamamlanmıştır.BuhusustaTürkGenelkurmayı’nın3ayevvelbirhazırlığıolmamasınınacısınıKıbrıs’takivatandaşlarımızçekmiştir.Hazırlanmakiçinde3aybeklemekleçokşeylerkaybetmişizdir.KumandakademesiiçmeselelerdepolitikacambazlığıyaparaksiyasîrakiplerindenöçalmakiçinuğraşanmillişefinzebunuolarakhareketedipiçsiyasetiniçineSilahlıKuvvetleriiterlerse,dışdüşmanlaraveiçdüşmanlarakarşıicabındayüksekbireğitimgörmüşolarakkullanılacaksilahlıkuvvetleriihmalederlerse,neticeninböyleolacağımalumdur.İnşallahsilahlıkuvvetlerinbaşlarıbu
![Page 1267: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1267.jpg)
acıderstenbirazolsunmünebbiholmuşlardır.
OhaldemuhalefetcephesiiçinKıbrısmeselesininsorumluluğunuyüklenmekartıkbirzorunlukteşkiletmemektedir.HangihükûmetişbaşınagelirsegelsinKıbrısdavasınıburayiçindekolaylıklayürütebilir.
[...]
![Page 1268: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1268.jpg)
FethiGürcan’ınİdamKararıTekrarDeğişiyor26Mart1964,Saat:17.00
BugünkügazetelerbizimkanunundünMilletMeclisiAdalet-AnayasaKomisyonu’ndagörüşüldüğünüvekararabağlandığınıyazıyorlar.Budurumagörekomisyontoplantısına12üyeiştiraketmiş.OsmanDeniziçinSenato’nunkararınıuygulamaküzere11üyemüspetoykullanmış,birkişiMustafaUyar(CHP)menfioyvermiş.FethiGürcanhakkındasenatokararınıkabuletmemişler.8kişimenfioykullanmış:İsmailHakkıTekinel(AP),MahzarOrhan(AP),MustafaUyar(CHP),BurhanArat(CHP),TurhanK(CHP),MehmetGöker(CHP),TalâtOğuz(CHP),KemalKaya(YTP).4kişidemüspetoykullanmış:NaciGünay,YahyaYakut(AP),HalilÖzmen(MP),SuphiKanat(CHP).
Buradanşuneticeyiçıkartıyorum:BukomisyonüyeleriHalilÖzmen(MP)hariç,hiçbiri
![Page 1269: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1269.jpg)
vicdanlarıilehareketedipoykullanmıyorlar.Tamamıilepeşinhükümlerle,tesiraltındakalarakveyaaldıklarıdirektiflerilehareketediyorlar.HeleCHPmilletvekilleritamamıileİ.İnönü’yeşiringörünmekiçinböylehareketediyorlar.İsimlerüzerindedurularakreykullanıyorlar.BenvebirdeFethiintikamcıbircepheninkarşısındayız.Buintikamcıcepheyiteşkiledenlerherpartidenaleyhimizdebirleşmişinsanlar.YoksaAPfilandeğil.BugünkümeseledeCHP’nin5milletvekiliüyesinden5tanesiillakiF.Gürcan’ınölümünüistiyor.Buhangimantığasığar,ölçüsünedir?Sonrabukomisyonüyelerişerefliinsanlarise(HalilÖzmenhariç-MP)budefakomisyondaböyletersdönüşyapıpkararalmamalıidiler.Çünkübizimkararlarımıztemyizdensonrailkdefamilletmeclisindebukomisyondakibeylerinönünegeldi.DoğrudürüstdosyalarıtetkiketmedenMilliSavunmaBakanıİlhamiSancar’ınogünkomisyondayaptığıbaskıkonuşmasıile(HalilÖzmenhariç)hepsi4kişinindeölümcezalarınıninfazedilmesinekararverdiler.HalbukiAskeriTemyizkararlarınınmuhalefet
![Page 1270: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1270.jpg)
şerhleriincelenmişolsaidi,OsmanDenizenavantajlıdurumdaidi.Çünkü5/2muhalifvardı.ErolDinçer’de5/1muhalifvardı.HukukîbirincelemeyapmayanbuvicdansızinsanlarşimdiOsmanDeniziçinilerisüreceklerihukuku,muhalefetşerhininazariitibarealdıktansonra12kişiden11’imizlehtereykullandıkdiyebilirlermi?Nesebepgösterebilirler?Onuniçinsamimideğildir,onuniçinvicdanlarıilereykullanmamışlardır.Tamamıilehissidirler,peşinhükümlüdürler.Politikdüşünceler,siyasîendişelerilehareketederekhayatlarüzerindeoynamaktadırlar.CHP’lilerşeflerininemirlerinigözlerikapalıneolursaolsunyerinegetirmektedirler.İşteTürkiye’dekihukukdevletinin,demokratikmilletvekillerininharekettarzları.Bugibibirtopluluktanmeclisler,senatolarteşkiledilipçiftmeclisliparlamentersistemliaçıkrejimuygulayıcılarıdaiftiharlaTürkiyedebusistemiöverekgeziyorlar.Kendilerindenbaşkalarınıaldatabildiklerinizannetmiyorum.
Bizlerhakkındabirsenaryoçizilmiş.İnönüve
![Page 1271: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1271.jpg)
hükûmetibizrehinelerhakkındabunueldekozolarakoynatmakta,zavallıdiğerpartilerdealetolarakkullanılmakta.BunlardanAdaletPartisi’nindeişinegelmiyordeğil.Çünküyıpranan1.derecedeCHPİktidardaolduğuiçinhalenveilerdebütünşimşeklerioçekecek.OnubildiklerindenbumevzudaCHP’yidestekliyorlar.
İ.İnönü’nünbütünkazanmakistediğizamandır.Buzamaniçersindeörfiidareleriuzatmak,matbuatınağzınıkapatmak,zamkanunlarınıçıkarıp,siyasîpartilerkanunuçıkartmak,muhalefetpartileriüzerindeDemokles’inkılıcıgibitutup,tamgenelseçimlereyakınbirgündepundunagetirip,AdaletPartisi’nikapatılmaküzeremahkemeyevermek.AnayasaMahkemesizatenonunemrinegörehareketediyor.CHP’ninvekendisininistikbalinibuileriplanlamayabağlamıştır.[...]
Buİ.İnönühükûmetidüşmesebileTürkiye’deneyapabilir.Ancakzamankaybındanbaşkabirşeyyapamaz.Halkınbüyükbirekseriyetitarafındansevilmeyendesteklenmeyenbir
![Page 1272: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1272.jpg)
iktidarhiçbirşeyyapamaz.Ancaktahakkümzihniyetiilehergünyeniyenimukavemetdoğurtur,huzursuzluğukörükler.
Umdesindehalkçılıkişaretivardır.Yalnızpartibayrağındaşekilolarakdurmaktadır.Zamanileşefleridahilhalktanuzaklaşmışbirsiyasîmütegallibeteşekküldür.Teşkilatayukardanaşağıyabakarakidareedilenhiçbirteşekkülyaşayamaz.ŞimdikihaldeAPbununtamaksi,demokrasiyedahauygunbirsistemuygulamaktadır.Onuniçindehergüngelişmektedir.
Sonbir-ikigündemilletmeclisininhalideacınacakhaldedir.Parlamento,çalışmalarıtamamiylelaubalilikiçindebirdevleteyakışmayanseviyesizşekilde,ufakhesaplarpeşindekoşularak,gülünçvaziyetteçalışmaktadır.
[...]
MilliDamatM.Toker’inYazısıMünasebetiyle
![Page 1273: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1273.jpg)
29Mart1964,Saat:16.00
BugünZaferGazetesi’ndeyayımlanan,millîdamatMetinToker’inAKİSdergisindeçıkanbiryazısınıhayretleokudum.Demeknihayetbenimgörüşlerimlebağdaşabilmiş,aynıfikregelmiş.Amaçokgeçkaldı,atıalanÜsküdar’ıgeçti.[...]Yazısınınözetiniaşağıyayazacağım.Sonradafikirlerimisöyleyeceğim:
AKİS:28Mart964
DPGİBİBİRPARTİ
Türkiyebugünüzerindebulunduğuyoldanalınabilir.İdareelegeçirilebilir.“Vicdanhürriyetinedayananbirrejim”adıaltındabir“müslümanTürkiyeCumhuriyeti,özelteşebbüseöncelikverenbirsistem”adıaltındamenfaatşebekelerininhâkimiyetindebirekonomi,“gerçekdemokrasi”adıaltındakellebaşınaoyuesasolanbirsiyasîmezhep,“geçmişinyaralarınısarmak”adıaltındabirrestorasyongerçekleştirilebilir.27Mayıs960’tanbuyanasaatlerinibrelerihiçkımıldamamışfarzedilebilir
![Page 1274: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1274.jpg)
veTürkiye4yılsürenbirkâbustansonrauyanarakkendisini26Mayısgünüziyadesiylenurluufuklarıönündetekrarbulabilir.
Bugünvergireformlarınınkarşısındabirtakımmaharetlizenginlerparacıklarını,toprakreformunakarşıvaziyetalmışbüyükarazisahiplerimallarını,meslekleri“nüfuzticareti”olanveşimdiişsizkalmışpartiesnafı,geçimleriniNurcusundanticanisinedineşrafıticaretiningarantisiniböylebiriktidardeğişikliğindearamaktadır.
Bunudüşünmekmilletihiçbilmemektir.Anayasayıhiçkaalealmamaktır.Memlekettekigerçekkuvvetdengesindenhiçhaberiolmamaktırveayadalıpayağınınaltındakiçukurugörmemektir.
DPgibibirpartininbumemleketteiktidardayeriyoktur.Muhalefetteyeriyoktur.APgibibirpartivebumemleketinsağlamkuvvetlerivebelkideanayasanınesasınıtatbikle,gözlemekle,korumaklagörevliorganları,muhalefettebirsüreancakdemokratiksistemiyerleştirmek
![Page 1275: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1275.jpg)
arzularıçokkuvvetlisamimiolduğundanveİsmetPaşa’nınyüzüsuyuhürmetinetahammüledebilirler.Tahammüledebilirler,ziraneyapsınkibirdemokratiksistemyaşamakudretinesahipbirdeğilenazındanikisiyasîteşekküleihtiyaçgöstermektedir.
DP’ninbaşınagelenin“DPgibibirparti”nindebaşınagelmesisürprizsayılmamalıdır.BunuönlemeyeİsmetPş.’nınhemgücüyetmeyecektir,hemdeİsmetPş.böylebirçıkışyapmaktamemleketiçinmenfaatgörmeyecektir.
Türkiye’deiktidardakikuvvetler27Mayıs1960günükendileriniaçığavurmuşkuvvetlerdir.“İktidardakiParti”ancakonlarındesteğinivegüveninisağlarsapayidarolur.Türkiye’dehiçbirpartibu“iktidardakikuvvetler”erağmenmemleketiidareedençarklarınbaşınagelemez,gelirsekalamaz.“DPgibibirparti”isebukuvvetleringüveninesahipbirpartideğildir.DPgibibirpartiiktidardaisemuhalefettebirgündetarumaredilir.
Vergialmayacaksın,“Sosyaladaletlekalkınma
![Page 1276: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1276.jpg)
beraberolmaz,kalkınmaoldukçasosyaladaletdekendiliğindenolur”diyeceksin,ümmetçilikveNurculukfaaliyetinivicdanhürriyetisayacaksın,yurdundörtköşesindebirmensubunherAllah’ıngünü27Mayıs’ınintikamındanbahsedecekvesenbuprensiplerememleketiiknaetmekiçinişbaşınagelebileceksin.
Yazıbufikirleriihtivaetmekte,eldeedilmekistenenneticemalum.
1.İ.Paşaiktidarısallantıda.
2.Muhalefetcephesigüçlenmekte,iktidarıalmakiçinhazırlıkyapılmakta.Artıkkuzukuzuİ.Pş.’yaparlamentoda“22Şubatçılargeliyor,21Mayısçılarkapıdabekliyor,sizlerikapacak”uydurmalaflarınainanmamakta.Veitaatetmemekte.Başkaldırmakta.
3.Parlamentoçalışmalarını,aynenCHP’ninmuhalefetteyaptığıgibiaynısilahlarlamukabeleederekaksatmakta.
4.İsmetPş.’nıngüdümlüdemokrasisininiç
![Page 1277: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1277.jpg)
yüzübütünvatandaşlartarafındaniyiceanlaşılmakta.
5.“Reform”kanunlarıdiyeyutturulmakistenenvergizamkanunlarınınmeclistençıkmasıtehlikeyegirmekte.
6.Anayasadışıdavranışlaradevamedilerekgetirilmekistenenbazıkanunlarakarşı“artıkmuhalefetingözünaçıldığıveordununbaskısındankurtulduğu,güçlendiğiiçin”kolaylıklakarşıkoyabilmekte.
7.CHPhernekadar“Sağlamkuvvetlere”dayandığınısöylemekteisede“bunakendisideinanmamaktadır.”Hakikatibilmektedir.
“Bunlarındesteğinikazanabilirmiyim?”diyeçırpınmakta.
8.Nihayetgüyabuiktidardışıkuvvetleresahipmişgibikendisinigösteripmuhalefetüzerinebaskıyapıpİ.Pş.’nındiktatörlüğünüdevamettirmek,iktidarıvermemekiçin,muhalefetcephesineaklıncagözdağıverilmek
![Page 1278: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1278.jpg)
içinbusatırlarpaşababatarafındanMillîDamadayazdırılmaktadır.
İşteiktidarsandalyesiinsanınaltındansallanmayabaşlayınca,birzamanlarbizleridüşmangörüpimhaetmeyeçabalayanlar,bugünsaflarımızdayeralmakvebizimkuvvetimizdenfaydalanmayolunagirmişlerdir.
Şimdideniktidardanuzaklaşacaklarınıanlayanlaryenigelecekiktidarakarşıaynı27Mayıs960öncesigibiçalışarakyenibirihtilâlhazırlığınagirişmişlerdir.Buyazıbaşlangıçnoktasında,iktidarıbırakmamakiçinmuhalefetiyıldırmasiyasetidir.Bakalımmuhalefetcephesigenebutehditlerdenkorkupgeriçekilecekmi?[...]27Mayıs960ihtilâlininhazırlıklarıCHP’ninmuhalefettekitutumlarıilekörüklendi.CHPiktidaragelirsememleketiidarededüzeltecekinançlarıilegençlikveorduelbirliğiyaparaksakıtiktidarıdevirdi.AmaCHPneyaptı?27Mayıs960sabahıyeniiktidarasahipçıktı.BunuhementeslimalamayıncailkişolarakMBK’dakendinetaraftarolanüyelervasıtasıylaMBK’yıikiyeparçaladı.13Kasım960’ıyarattıveilk
![Page 1279: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1279.jpg)
defaordudaparçalamateşebbüslerinegeçti.Muvaffakolmaküzereikenbizlerortayayenidenatıldık.Orduyuparçalanmaktankurtarmakiçin.Türksilahlıkuvvetlerbirliğialtındabirteşkilatileorduyuparçalanmaktankurtardık.HemenCHPyöneticilerivebazıCHP’yehizmetedenMBKüyeleribizlereyanaştı.İsmetPş.veyakınlarıyanaklarımızı,sırtlarımızıokşamayabaşladılar.Nezamanakadar?MBK’nın15Ek.961’deseçimleriyaptıracağınadairkararıalmasınakadar.(Bukarardabizlerintazyikiilealınmıştır.)Sonraiktidaraordunundesteğialtındabüyükbirçoğunluklageleceklerineinanarakbuhülyaiçindeyüzerken,baktılarordudarealist,reformist,partilerüstügörüşesahipbirgençveortakuşakvar.Bunlarbizimiçintehlikeli,iktidarıilkaldığımızgünbunlarıordudantemizlemeküzereplanlamayageçelimdediler.Ordudaherdevrinadamıolanbazısubaylarayanaştılar.VeMendereszamanındageneralolmuş,odevredesadakatlehizmetetmişfikirsiz,idealsiz,yalnızmevkilerindentedirginolmakistemeyenkumandakademesiileanlaşarakişekoyuldular.
![Page 1280: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1280.jpg)
Büyüktaktisyenİ.Pş.’nınplanıileordubirliği22Şubat962olayıiledağıtıldı.Ama21Mayıs963’tedebirdebaktılarkidağılmamış.Yinekarşılarınabaskıntarzındaçıktılar.“FakatihtilâltalihiAydemir’egülmedi”,yineucuzkurtuldular.Şimdibukuvvetinbaşıyokedilmeküzereakıllarıncagünsaydırıyorlar,birkısmıhapishanelerde,güyaıslahaterkedilmişvaziyette.[...]Akıllarınca27Mayısöncesigibibukuşaklarahâkimolupkendisaflarında“İktidardandüşerlerse”kullanmakiçinkuryapmaktadırlar.[...]
İşteonuniçinCHPbuseferaradığınıbulamayacaktır.
PaşababanındamadıcanıistediğizamanCHPveİnönümuhalefetegeçerveCHP’yedevredilmeküzerebirihtilâlyaptırabilirzannediyor.Muhalefetidebuendişeiçindeyazılarıilebırakıpiktidarkoltuğundanpaşababasınınuzaklaşmasınıistemiyor.Çünküsonrahanlar-apartmanlar-matbaalar-köşklertelefonemirleriilekullanılannüfuzticaretlerinasılyapılabilir?Yahayatendişesiaileefradı,kendisi
![Page 1281: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1281.jpg)
veçocukları,havadaniktidarnimetlerindenkazanılmışservetlerneolacak?Sorulacaksuallerenasılcevapverilecek?Yapembeköşkünbeslemeçocuğuancakşimdimiaklınbaşınageldi.BenpaşababanaAtatürkilkelerindentavizverme,anayasanınemrettiğiRadikalReformlarıyapın,orduyubirbirinedüşürerekparçalamayın,CHP’ninkarşısındaolanvatandaşlarısubaylaradüşmanettirmeyin,güdümlüdemokrasidenvazgeçindedikçeaksiniyaparak,intikamcı-gerici-irticacıcepheyeşiringözükereksahtekoalisyonhükûmetlerilebuintikamcıcepheyeyolverildi.Neticedebugünküdurumhasıloldu.[...]
EydamadıŞehriyari:İhtilâlzannettiğingibipaşababanındayandığıMenderesgenerallerininişaretiileolmaz.Şimdikikumandakademesindeenyüksekmevkiiişgaledengeneraller27Mayıs960öncesidevardı.Amahiçbirzamanbizimleberaberdeğillerdi.İhtilâllerfikirgelişimiiledoğarveyasosyal-ekonomikzorunluluklarlaalttangelenbirtazyikilebuyolaitilir.Buuğurdayetişmemiş,burealitelerigöremeyen,
![Page 1282: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1282.jpg)
reformistdüşünceyesahipolmayanAtatürk’üngençliğeemanetettiği“Gençliğebeyannamesindeki”fikirlerihazmetmeyen,onasadakatlebağlıolmayan,Atatürkçüklüğüyalnıziktidarkoltuklarındaoturarakbelirlibayramgünlerindehatırlayarak,nutukatarakveyagerçekAtatürkçükuşaklarınzamanzamanyaptıklarızorlamalarınkarşısınadikilipgeçicitedbirlerileoyalarakgünlerinigünetmekveonuneserlerinekarşıkıskançlıkduyarak,tavizvererek,memleketteyalnıziktidarnimetlerindenfaydalanmakiçinkalkanolarakkullananlar,bugünhiçbirşeyyapamazlar.
Yapacaknitelikteolsalaridiler21Ekim961ve9Şubat962protokolüneimzakoyanbuomuzukalabalıklar,arkadaşlarınaihanetedipgeriçekilmezler,ordudakiitibarveotoritelerinikaybedipbirpartininhesabınaçalışıpopartininliderininzebunuoluporduyuonunlabirlikteparçalayamazlardı.
27Mayıs960harekâtınadanasılonikiyebeşkala,onikiyibeşgeçekatıldıklarınıbilirim.“BelkiGeneralC.Madanoğluhariç.”Oda
![Page 1283: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1283.jpg)
fikirledeğil,mertliği,erkekliğiileverdiğisözüsonunakadartutarakkatılmıştır.Sırasıgelincedesonradanihtilâlnimetlerindenfaydalanmayarak,feragatgösteripyıpranmadanköşesineçekilmesinibilenyegânegeneraldir.
[...]
İhtilâllerdaimagençveortakuşaklarınkarışımındangelir.Çünküonlarfikirsahibidir,inançsahibidir,cesaretsahibidir,yıpranmamışlardır.İktidardakileronlarıhenüzağlarınadüşürmemişlerdir,realisttirler,gerçekleriçinölünceyekadarmücadeleederler.
[...]
BenşahsenPş.babangibiKİNDAR-İHTİRASsahibideğilim.İntikamcı,öcalıcıdeğilim.Tekgayembirleştirici,ilerici,devrimci,birgörüşlememleketinyükselmesinehizmetetmektir.KatıksızbirAtatürkneslininçocuğuyum,genciyim.Bizeemanetettiğivatanın“Gençliğebeyannamesindekifikirleresadıkkalarak”kurtarılmasında,korunmasındaüzerimedüşen
![Page 1284: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1284.jpg)
vazifeyiölünceyekadarhangişartlaraltındaolursaolsunyılmadan,korkmadanmücadeleederekyerinegetirmeyeazimliyim.
Buuğurdadaşimdiyekadarimtihanımıverdim.Yaşarsamdavereceğim.
EşeSonMektup
Mamak,5Nisan1964
SevgiliŞadan’ım,
Geçenhaftaziyaretimegeliştesenibirazendişelivefazlacaüzüntülügördüm.Bununsebebinidahasonrakendikendimedüşününceçıkardım.BenimhayatımınkurtarılmasıiçinyakınbazıdostlarımızİsmetPş.’yaseninveyaçocuklarımıngidipbirteşebbüsyapmanızıarzuediyorlar.Vebuhusustadaençoksenisorumlututmakistiyorlar.Buhaletiruhiyeninbaskısıaltındasın.Çıkardığımmânâbu.Fakatşahsenherzamansöylediğimgibibenhiçbirzamanbuşekildekihareketinizekalbentaraftardeğilim.Benimsizeölsemdebırakacağımenşerefli
![Page 1285: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1285.jpg)
miras“Eğilmeden,bükülmeden,minnetetmeden,yüzsuyudökmedenalnıaçıkgezebilecekolan”birdurumyaratmaktır.Bunuşuandayaratmışvaziyetteyim.
Buşereflimirasınekendikendimeyerimnedeaileefradımınbenhayattaikenyemesiniarzuederim.Etraftansanabaskıyapanlarhiçbirzamanbukadarincedüşünecekdurumdadeğillerdir.Fakatbunarağmensamimidirler,onudakabulederim.Lakinhiçbiriside“Aydemir”soyadınıtaşımamaktırlar.Buölmezadlekesiz,beneksizkalmalıdır.Benbirailereisiolarakşimdiyekadarbunuböylegetirdim.Böylekalmasınıistiyorum.Vebundansonradadevamettireceklerbuhusustaçokdikkatliolmalıdırlar.Böylebirteşebbüsüyapmadığınızdandolayıhiçkimseninsizivebilhassasenisuçlamayahakkıyoktur.Seninyegânesorumluolduğuninsanbenim.
Benimarzum,isteğimiyerinegetirmekdebanaiçtenbağlıbireşolaraksanadüşer.Bugibitazyikleregöğüsgermeni,mukavemetininkırılmamasınısondefayalvararakistiyorum.
![Page 1286: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1286.jpg)
Sanatesiretmekisteyenlerbelkibiraniçiniknaedebilirler.Buyüzdendekurtulmuşsayılabilirim.Fakatbunuduyduğumandabeniyokbilşekerim.Buhusustakatikararlıyım.Benobaykuştabiatlıkindarşahsınlütfuilekurtulacaksam,hiçkurtulmayayımdahaiyi.Hayattamücadeleettiğiminsandanşefaatdilenciliğiyapacakdeğilim.
Benimhayatımınkurtulması,alınyazıma,mukadderatabağlıdır.OnuniçinAllahındediğindenbaşkasıolmayacaktır.Herzamanbenimdediğimçıkacaktır.Senbanacandaninanıyorsansöylediklerimdenşaşma.Ölümesonderecesuniolarakyaklaştırılmışolanbirölümmahkûmuolanbenimdeensonarzumsizlerden,buolarakkabuledin.Sizlerebubaskılarıyapanşahısçıkarsadabumektubuilgilikısımlarınıokuyupkapatın.Bendeençokbugibisözleriduydukçaüzülüyorum.Banahiçbirşeyolmayacak.Nezamanolsabundankurtulupsizlerevehürriyetimekavuşacağım.Bumemlekettegerçekdemokrasininyerleşmesiiçin,gerçekAtatürkçülüğünyaşamasıiçin
![Page 1287: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1287.jpg)
ölünceyekadardamücadeleedeceğim.Bunucesaretleyapabilmemiçin,Aydemirailesininbaşıöneeğikolmamasılazım.Bugünekadarsenimes’utedipsakinbirhayatakavuşturamadım.Daimaheyecanlı,üzüntülüsıkıntılıgünlergeçirttim.Amaneyapayımkiherşeyimle,karşılıkbeklemeksizinkendimiTürkmilletininhizmetineadamıştım.Harbiyede937senesiettiğiyeminesadıkvekatıksızbiraskerdim.Askerolarakordudakaldığımmüddetçeteğmenliğimdenberiettiğimmücadelelerinenyakınşahidisendin.Huzursuzluğumuzyenideğildir,ozamandanbaşlar.Bumemleketedürüst,namusluvazifegöreninsanlardahuzuriçindeolmaz,hayatımücadeleilegeçer.Vatanperverliğinemrettiğiyoldanayrılmadım.Yaşasamdaayrılmayacağım.Seninveevlatlarımıngözlerindenöper,hepinizeiyi,sabırlı,gelecekiçinsevinçligünlerdilerim.
İMZA
![Page 1288: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1288.jpg)
Türkiye’yiBuDurumaGetirenFaktörlerTürkiyebugünküdurumanasılgeldi,suçluvesorumlukimler?
1.Birdenfazlasiyasîpartilerkuruluşunukabulettiktensonra,demokrasiyihâlâgüdümlüolarakidareetmekhevesindenvazgeçmemişMilliŞefvetahakkümzihniyetiilehareketedenCHPsiyasîteşekkülü.
2.950senesindebüyükbirekseriyetlevesürprizleiktidarıalanDemokratParti’ninhazırlıksızolarakçabalaması,çokyıkıcımuhalefetlekarşılaşması,birmüddetsonrabocalamayabaşlayarak,memleketteenkolayusulolarakreyavcılığını,dinistismarcılığındabularakhareketetmesi.Mirasyedigibidışyardımlarıhederetmesi,enflasyonistbiriktisadiyatilememleketiiktisadiçöküntüiçineterketmesi,aczekapılıncahürriyetlerikısıtlayarakteröryolunasapması.
![Page 1289: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1289.jpg)
3.MuhalefettebulunanCHP’ninhiçbirzamanseçimneticeleriileiktidarageleceğineimkângörmediğindensertveyıkıcımuhalefetmetotlarıilehareketederekihtilâlhareketininhazırlanmasınazeminteşkiletmesiveihtilâlcihareketleriteşviketmesi.
BuuğurdaÜniversitegençliğineveordudakigençkuşaklardakisubaylaramüzaheretgöstererekdestekolması.
4.İlericidüşünceyesahipgerçekAtatürkçülüğüözleyengüdümlüdemokrasidensoğuyan,uyanıkinsanlarınvekitlelerin,sabırlarıtaşarakhareketegeçmelerineticesi27Mayıs960İhtilâlhareketininyapılması.
5.ÇokulvidüşüncelerleyapılacağızannedilenveyapıldığıandadabuşekildeümitlebağlananlarınbirmüddetsonraiktidarhırsıilebekleyenCHPkanalınakendilerinikaptırıpinisiyatiflerinikaybedişleri.
6.AskerikomiteninteşkilindeyapılanenbüyükhataveCHP’ninşefininağınadüşüş.
![Page 1290: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1290.jpg)
7.MBKiçindefikiraykırılıklarıdoğarak,birbirineitimatsızlık,cephelerinteşekkülüCHP’yehizmetetmeyişiaredinmişkomiteüyeleri,CHP’denaldıklarıdirektiflerleYassıadalar-mahkemeler-partikapatmalar-jurnaller.Nihayet13Kasım960tasfiyehareketiilebölünme,ordudadaparçalanmayayüztutuş.
8.Memlekettedüşük-kuyrukedebiyatı.Gerici-ilericiyarışı.Neticeitibarileihtilâlcilereihtilâlidejenereettirip,milletingözündendüşürüpbiranevvelbilhassaiktidarakendisininamzetgörenCHP’ningelmesiiçinplanlar,kurucumeclisteşkilitüzüğünüCHP’liT.Feyzioğlu’nunhazırlaması.%75ekseriyetilekurucumeclistehâkimiyet,CHParzularınagörebumeclistekanunlarınhazırlanmasıveçıkarılması.
9.Bugidişatıordudaizleyenbirzümreninhareketegeçişi.TürkSilahlıKuvvetlerBirliği’ninbüyükbirvatanperverlikhissiyatıilemeydanagelmesi.DerhalbukadroyadışardanMBK’daCHPhesabınaçalışanüyelervasıtasıylahulûlediş.Partilerdışıbuhareketi,CHPkendiistekleriniyaptırttığımüddetçe
![Page 1291: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1291.jpg)
destekleyicigizlimanevralarlabuteşkilatiçindekisiyasîdüşüncelerleCHP’yebağlıkimselerikullanarakyenidenparçalamayagidiş.
10.22Şubat962’dekendisineramedemeyecekleriinsanlarıordudantasfiye.AlçakçatertiplenenbuplandaMilliŞefindayandığıgenerallerkademesiveHv.KuvvetlerindeRahmetliHalimMenteş’inyürüttüğüHavaCuntası,CHPhesabınaordununKaracı-Havacıdiyeparçalanması.
11.MilliŞefinbaşbakanlığıiledeğişmezsayılanCHPiktidarıileŞeftahakkümlüzayıfhükûmetlervekoalisyonlar.
12.Sosyalveiktisadizorlamalaralakayıtlıkilebakışveçaresizlik,Atatürkilkelerinetaviz,rötuş,gerçekAtatürkçüleritahrip,hırpalama,hakaret,ordununkofbaşlarıiletemas,halkıorduyakarşıdüşmanvaziyetegetirme.HalkıveorduyuCHPhesabınabölmeçareleri.Yalnızdüşünülen,İ.Pş.’nındeğişmezbaşbakanolarakkalması,CHP’nindesilahlıkuvvetleredayanarakgüdümlüdemokrasiyiaçıkrejim
![Page 1292: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1292.jpg)
altındaidameettirereksiyasîrakiplerinden10senelikiktidardanuzaktakalmanın,intikamlarınınalınmasıiçinsinsiveplanlıçalışmalar.
13.BunugörüpdeTürkiye’ningelecektedahabüyükfelaketleremaruzkalmamasıiçinsabırsızlanarakİ.Paşagüdümlü,bölücü,parçalayıcı,yıkıcı,demokrasisineyetervedurdemekiçinsilahasarılıpayağakalkanfedakâr21Mayısçılar.
14.İhtilâltalihigülmeyen21Mayısçılarınimhaedilmeleriiçingüdümlüaskerimahkemelerin,örfiidarelerinkurulması.MensuplarınınNazikamplarıgibiyurdunbütünvilayetlerdekihapishaneleredoldurulması.
15.TürkordusununveTürkmilletiningözbebeğiolanHarbiye’nin“SultanHamid’indahiyapmadığışekilde”mahkemelerdeberaatedenmensuplarınıntasfiyeedilerekihracı.
16.21Mayısçılardanyıkılamayacakolanlarınasılmasıiçinhertürlügüçsarfedilerekçeşitli
![Page 1293: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1293.jpg)
baskılarlanihayetParlamento’dadagalibiyetsağlayarakliderinindeölümünüsonadımınayaklaştırılması.
17.Kıbrısdavasındabüyükbirmağlubiyet,dışdünyadaitibarımızınneolduğununmeydanaçıkması.
18.İsmetPş.azınlıkhükûmetininbaskımetotlarıileanayasadışıdavranışlarlaçeşitlikanunlarınçıkarılmasıiçingayretler.
19.DinistismarcılarınınhortlamasınaSeyircilik-Ürkeklik-Tavizcilikpolitikasınadevam.
20.SiyasîPartilerarasındageçimsizlik.CHP’niniktidarıkaybedeceğiendişesiilebaskırejiminedevamlamemlekettekihuzursuzluklarıngenişlemesineinatla,bilerekaldırmaması.Memleketikamplaraayırarakdespotsiyasetiniçekinmedenyürütmesi.
21.BiriktidarihtiraskârımillibölücüCHPveşefiuğrunafelaketesürüklenmekteolanzavallıTürkmilletiuçurumunkenarınagetirilmiş
![Page 1294: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1294.jpg)
bırakılmakta.Seyircimünevverlerkurtarıcıbeklemekte,perdearkasındagünlerinigünetmekte.
Dilleriiledörtduvararalarındaherkestenileri,kalemleriilebirşeyyazacakcesarettenmahrum.Müteredditöneatılankimseleriyalnızbırakmakta.“Hergideneağam,yenigelenepaşam”diyerek,yelkentutmakta.
Yabancıdevletlerhalimizegülerek,alayetmekte.Bunarağmende,İsmetPaşademokrasisihalenyaşamakiçinçırpınmakta.
İştezavallıTürkiye’ninbugünküacıklıhalegelişindebirinciderecedesorumluolanlarıvebuhalesebepolanları,yazılanfikirleriobjektifolarakokuyanlarkıymetlendirsin.[...]
Bumilletinbaşınanegeleceksehepbupolitikacambazlarından,doymaziktidarhırslarındangelecektir.[...]
![Page 1295: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1295.jpg)
İstismarKonusuOlarakKıbrısMeselesi5Nis.964,Saat:15.00
BugünöğleanonsundaverilenhaberlerdenMakarios’unZürihantlaşmasınıfeshettiğiniöğrendim.BirTürkvatandaşıolarakçoküzüldüm.Buakıbetibekliyordum.Peksürprizteşkiletmedi.Kıbrısmeselesi21Ar.963’tepatlakverdiği,ancakİ.Paşatarafından25Ar.963günüTürkmilletindenartıkgizleyemezhalegeldiğigünaçığavurmasıilehapishanedehaberdarolmuştum.VegelecekteKıbrıs’ınnasılkaybedileceğini12Oc.964tarihliyazımladabelirtmiştim.OndansonrabazıyazdığımyazılardadaKıbrıshakkındafikirlerimihadiselerdençokevvelyazmıştım.Bugünhepsibirerbirerçıkıyor.Neyazıkkibumillethâlâuyutmayaçalışaniktidarlartarafındanidareediliyor.Kıbrısdavasınıİ.Pş.veCHPiktidarıilebugünordununyüksekkumandakademesindeistikballeriniveherşeyleriniİ.Pş.veCHP
![Page 1296: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1296.jpg)
iktidarınabağlamışolangenerallerhalledemezdi.Netekimhalledemediveedemeyecektirde.ÇünkühersahadaTürkiyedevletihazırlıksızdır.İlerigörüşesahip,ileribirplanlamaileTürkDevletinindıştaveiçteitibarınıyükseltecekbirkadroyasahipdeğildir.Mevcutsevkidarekadrosupasiftir,yıpranmışinsanlardankurulmuştur,yaşlıdır,sevilmeyen,itimatedilmeyen,halkekseriyetininantipatisinikazanmış,statükocu,daimahadiselerinarkasındangiden,öngörüşesahipolmayan,ihtiraslarınıyalnızşahıslarıiçinharcayan,yalnızbulunduklarımevkilerdekalmalarıiçinçırpınanTürkMilletiiçinentalihsizbirkadrodur.Bukadrohiçbirsuretleaktifhareketedecekdurumasahipdeğildir.YalnızKıbrısmeselesideğiliçdavalardadaaynıdır.
NedenKıbrısdavasındabudurumadüştük?
1.SiyasîSahada:
a.Dışalanda:
(1)Hiçbirsuretleyabancıdevletlerindinde
![Page 1297: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1297.jpg)
siyasîitibarasahipdeğiliz.
(2)İstikrarlıbirhükûmetimizinolmadığınıbütündünyadevletleribiliyor.
(3)Uyguladığımızyalancı,aldatıcı,yalnızismininvaftizbabasıİ.Pş.’nınkoyduğuaçıkrejimin,Türkiye’degerçekdemokrasinizamıilealakasıolmadığıvehergünrejiminbirtehlikeilekarşıkarşıyabulunduğununfarkındalar.
(4)İktisadiistiklalimizesahipolmadığımıziçiniktisadenbüyükbirçöküntüiçindeolduğumuzdan,müflisbirmanzaraarzettiğimizidışdevletlerbiliyor.
(5)DışsiyasettedaimaNATOcephesindekibüyükdevletlerinpeykiolarakçalıştığımıziçinonlarınmüsaadesiolmadıkçahiçbirhareketyapamayacağımızbilinmekte.
(6)KomünistBlok-ArapÂlemi-NATOittifakınadahilolduğumuzhaldebilehiçbirdevletbizitutmamaktaveitibaretmemekte.ÇünküşimdiyekadartakipettiğimizdışsiyasetileneMüslüman
![Page 1298: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1298.jpg)
memleketlerimemnunedebilmişiznedeHıristiyandevletleri.
(7)Siyasîalandadavamızıanlatacakbirhariciyeteşkilatınasahipdeğiliz.Propaganda-İstihbaratvedışmeselelerikıymetlendirmebakımındançokzayıfız.Pasifbirdışpolitikailehareketetmekteyiz.
b.İçalanda:
(1)İstikrarlıbirhükûmetesahipdeğiliz.
(2)RejimibirtekşahsınveCHP’niniktidardakalmasıileayaktaduracağınamilletiinandırmaklameşgulüz.Herşeybununiçinfedaedilmekte.
(3)Siyasîpartilerinçalışmatarzlarıilememlekettebirlik,beraberliğindoğmasınaimkânyok.Millet,silahlıkuvvetleridahilbütünlüğünükaybetmiş,İ.Pş.milletiveorduyubilerekçeşitlikamplaraayırmış.
(4)ŞeklenuygulanandevletidaresiCumhuriyet,
![Page 1299: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1299.jpg)
fakatİ.Paşa’nınsultasıTürkMilleti’nehâkim.
(5)Millibütünlüğünkaybedildiğiyerdebirkuvvetindoğmayacağıdışdevletlertarafındandabilinmekte.
2.İktisadiSahada:
Birtekkelimeileçökmüşbirvaziyetteyiz.Hiçbirzamandışdevletlerdenyardımalmadanve2000yılınakadardaborçödemedenyaşayamayacağız.UfakçaptadaolsadenizaşırıKıbrıs’ayapacağımızbiraskerihareketidahiuzunsürdüğütakdirdeiktisadenkarşılayacakdurumdadeğiliz.
3.AskeriSahada:
(1)OrdubugünİsmetPş.’nınsayesindemuhtelifgruplarabölünerekparçalanmışvetamamıilesiyasetiniçineherkademesiilegirmişvaziyettedir.
(2)Ordudabüyükkumandakademesineitimatsarsılmışdurumdadır.Bu15Ey.961,21Ek.
![Page 1300: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1300.jpg)
961,22Şubat962,21Mayıs963tarihlerindemeydanagelenhadiselerdegenerallerinbirsiyasîliderekendilerininbağlamalarındanmütevellititimatlarınıyitirmişlerdir.
(3)Türkordusudenizaşırıbirharekâtıbaşaracakşekildeeğitilmemiştir.Hiçbirzamandayalnızolarakbugücesahipdeğildir.Birçıkarmaharekâtınınnegibigüçlüklerarzettiğiniiyibiliriz.HeleAda’daçetesavaşıvegerillasavaşıyapacakşekilde,anavatanharicinde,ikmalidoğrudandoğruyadenizyolunabağlıolanbirbölgedeuzunsürelibirharekâtıbaşaracakdurumdadeğildir.
(4)BütünbunlarınharicindeTürkOrdusuNATOKuvvetlerikumandanlarınımuvafakatialınmadanhiçbirkuvvetinisavaşiçinkullanamaz.Bütünkuvvetlerimizi1952’deNATO’yadahiledilişimizdeNATOkuvvetlerikumandanlığınateslimetmişvaziyetteyiz.Millikuvvetdiyebizebıraktıkları,yaniserbestkullanabileceğimizancakjandarmabirlikleriilebazıyurtiçigerivesavunmabirliklerimizvardır.
![Page 1301: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1301.jpg)
BununharicindekimüteşekkilKara-Deniz-Hv.kuvvetlerimiziNATO’nunemriolmadankonuşdeğişikliğibileyapamayız.Bunuaskerolmayanlarvebüyükkarargâhlardaçalışmayanlarbilemez.Benhepsinintecrübesiniordudaikengördüm.
Onuniçindışardan“OrduKıbrıs’a”,“Nedençıkarmayapmıyoruz?”diyenler,bilerekbusözlerisarfetmemektedirler.Birincikelimeyisarfedenlergençler,hissiyatlarıoakıncıruhasahipler,ikincikelimeyisarfedenleriktidarısuçlugöstermek,yıpratmakiçinsiyasîyatırımcılar,mes’uliyettenuzakolupdabolbolakılöğretenler.
İştenedenbugünküdurumadüştüğümüzüngerçekleri.Bunlarınhepsinihattaburayayazmadığımdahabirçoknoktalarıbugüniktidardames’uliyettaşıyanlarınhepsigayetiyibilir.Fakatnevarkimilletinhuzurunaçıkıpgerçeklerianlatacakdurumdadeğillerdir.Çünküşimdiyekadariççekişmelerleuğraşıpmilletindikkatinibaşkanoktalaraçekipherşeyiihmaledipmilletiuyutmaklameşguldürler.Hemen
![Page 1302: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1302.jpg)
kullandıklarıentesirlisilah“AçıkRejim”eldengidersloganıilebirazdahafazlaiktidardakalmaçareleriaramaktadırlar.Kıbrıs’takiTürk’üdüşünenkim.Anavatan’daki30milyonvatandaşıkamplaraböleninsanlar,denizaşırıadadaTürkMilleti’ninyakındangöremediğikardeşlerinindertleriyledebuiktidarlarmıuğraşacak?MilliyetgazetesindeÖmerSamiCoşar’ınserihalindeçıkanKıbrıshakkındakiyazılarınıokuyanlarherhaldebirfikirsahibiolmuşlardır.
KıbrısmeselesiyalnızİsmetPş.tarafındanbiristismarvasıtasıolarakkullanılmıştır.Onunvepartisininiktidaragelmesineyaramıştır.Bugünhadisepatlakvereli105günoluyor.Neyapılabilmiştir:
1.İkincikoalisyonyıkılmışolduğuiçindıştehlikebelirdidiyehemenherşeyerazıolunarakİ.Pş.riyasetinde3’üncü“SahteReform”kabinesikuruldu.İsminedeBağımsızlarlakoalisyondenerekCHPazınlıkiktidarhükûmetiişbaşınageldi.Reformdenildi.Zamçıktı.Ohalde“ZamKabinesi”sahteliğiikibakımdan
![Page 1303: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1303.jpg)
geliyor.
2.KıbrıslıgençleriheyecanileHükûmetkontrolününharicinde,üniversitegençliğiazdaolsasokağataşınca,hükûmetbutaşkınlığındevametmesiniönlemekiçingençlerinheyecanınıteskiniçinadaüzerine5jetuçağıgönderdi.Gösteriuçuşuyaptırdı.Gidişleriiledönüşleribiroldu.[...]RadyodanTürkdonanmasıAkdeniz’edoğruaçıldıdendi,millimarşlarçalındı,mehtermarşları,cenkmarşları,hamasişiirlerilemilletinhissiyatıkırbaçlandı.Güyahükûmetaktifkararlaralıyordiyeoyalandı.Donanmaİskenderunüssünevardı.ErtesigünİstanbulveAnkara’dahükûmetemriilegüdümlümitingleryaptırıldı,gençlerdeşarjedildi.
3.Dz.K.K.OramiralNecdetUranKıbrısçıkarmasınabedenendahasağlamkatılabilmekiçinDz.Hst.’ndefıtıkameliyatıoldu.Çıkarçıkmaz,siyasîbeyanatlarveripgazetelerdepozpozresimçektirdi.“Hazırız”dedi.
2.Ord.K.C.Turalİskenderun’agönderildi.O
![Page 1304: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1304.jpg)
daoradasiyasîbeyanatlarvererek“Herzamankindençokkuvvetliyiz”dedi.TürkMilletideorduhazır,Kıbrıs’ahaçıktıhaçıkacak,diyegünlercebekledi.
4.Kıbrıslımücahitleranavatandakibubeyanatlarainanarakmukavemetlerindeısrarlıhareketettiler.Şehitsayılarınınyükseldiğinigörmektenbaşkabiryardımgörmediler.Gidenyiyeceklerveyaparaların,kaybolancanlarınyanındanetesiriolacaktı?
5.Kıbrıs’ınyaralılarıAnkarahastanelerinegetirildi.Baştaİ.Pş.olmaküzeredevleterkânıziyaretlertertipleyerek19kişiyegösterilenalakaRadyolardagünlerceyayınlandı.AliİhsanGöğüş’ünpropagandamakinesininCHPhesabınaişletilmesisağlandı.
6.İsmetPş.MuhalefetPartilerinintazyikleriniönlemekiçingazetecilerebeyanatverdi.“Çizmemideğil,aklımıkullanıyorum,yedidüvelilepapazbeniharpmiettirecek?”MuhalefetKıbrısmeselesiniparlamentoyagetirdikçeaçıkgörüşmelerdenkaçtı.
![Page 1305: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1305.jpg)
7.Dışsiyasettekimuvaffakiyetsizlikler,konferanslaraleyheneticelendikçeİsmetPş.’nın3üncüİnönüzaferidiyeMilliyetgazetesindemuvaffakiyetolarakgösterildi.AKİSyazılarıiledışpolitikadahisipaşababasınıbütünmilletetanıtmakyetmedi.1919’dakiTürk-Yunanmünasebetlerinigösterenİ.Pş.serihatıralarımeydanaçıktı.“Yahudizüğürtleyinceeskidefterleriaçarmış.”
8.BuaradaİstanbulÜniversitesi’ndekiKıbrıslıöğrencilerhükûmettenhabersizbirçıkışdahayaptılar.GaleyansirayetetmemesiiçinhemenertesigünAnkaradagüdümlübirgençlikmitingiGenelkurmay’ınönünegeliş.OrdunamınaGenelkurmayİstihbaratBşk.TümamiralC.Eğicioğlu’nungençlerehitabesi,birelindeseyyarmegafon,bireldeKıbrıstoprağıtorbası.Heyecanlıvaatsözleri,hükûmetinizindeyizsafsataları,“OrduKıbrıs’a”yalvarışları,ertesigündeİstanbul’daaynıgüdümlügençlikmitingi.RadyoprogramınınEURstarafındandeğiştirilereksavaşmarşlarınınçalınması,çıkarmabirlikleriningemilereyüklenmesi,
![Page 1306: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1306.jpg)
donanmanındenizeaçılışhaberleri.Rusya’dan-Amerika’dan-Yunanistan’danyenenNOTAtorpilleriilegeridönüş,Akdenizgüneysahillerineçıkarmatatbikatları.Milletin,gençliğin,hissiyatıileoynamak,TürkOrdusu’nunzafiyetiniortayaçıkarmaktanilerigitmeyenkararsızlıkiçindebocalamak.
9.BirleşmişMilletlerkuvvetlerininadayaayakbasmalarınıgörünceferahbirnefesalarakbeklevegördevresinegeçmek.
10.BugündeÇankaya’daC.Gürselbaşkanlığındakabinetoplantısıyaparakpirincintaşınıayıklamakiçinkumrugibidüşünmek.
[...]
İ.Pş.’nınarşüvekdiyehafifealdığıMakariosiştebugünbütünicraatilemuvaffakolmuşayaktadurmaktadır.BizlafilemilletiuyuturkenKıbrıs’tavatandaşlarımızkırılırken,perişanolurkenPapazicraatına,tatbikatınadevamederekbugünegeldi.42binE.O.K.’cıyıMilliKıbrısOrdusudiyeteşkilatlandırıpsahneyesürdüve
![Page 1307: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1307.jpg)
resmendeilanetti.“Artıkkuvvetkimdeise,hakondadır”deyimiileilerleyecektir.Pekyakındaoradaki“Kıbrısalayını”bugidişlearabulucununteklifiileçekecekhalegetirilirsekhiçşaşmayalım.Gidişatonugösteriyor.Çünküalayyiyecek,akaryakıtikmaliniadadanyaptığınagörebunlarıMakarioshükûmetikeserseneşekildebarınacaktır?“600”kişilikkuvvetezatenalaydenmez.Tekbaşınaoradaneyapabilecektir?BugünküdurumdaDonanmaGölcük’eçekilmiş,Dz.K.K.Malta-Napoliseyahatlerindeyorgunlukçıkarmakta.BirleşmişMilletler’inmavibereliaskerleriKıbrıs’ta,RusyaaçıktanaçığaMakarios’agarantivererekdesteklemekte.Türkiye’ninyapacağıherhareketiarkadanhançerlemekiçinfırsatbeklemekte.Amerikalı,İngilizdostlarımızbizeyârolmamakta!Yunanistanboyunabakmadankafatutmakta.Papazdabudurumüstünlüğündenistifadeederek,TürkHükûmetiilealayederekanlaşmalarıfeshetmektevearkadaşlarımızıboğazlatmakta.Şuandamanzarabu.
![Page 1308: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1308.jpg)
Rusyaneistemektedir:
1.KıbrısmeselesiyüzündenYunanistanilebirsilahlıçatışmayagitmemizi.BusuretleNATOittifakınınsuyadüştüğünüdünyamilletlerinegöstermekveNATO’nungüneykanadınıkoparmak.
2.Kıbrıs’ayapacağımızbiraskeriharekâtlaTürkordusununiçyüzünüdünyayagöstermekister.
3.BuhareketlerdenistifadeederekTürkiyeüzerindekibaskısınıartırıpeskiemellerinintahakkukunaçalışır.
4.NeticeitibarileMakariosdagalipçıksabuadadakikomünistteşkilatileadadakomünisthâkimiyetisağlayarakKıbrıs’aatlamakveyaoradadenizaltıüslerinesahipolmakister.
Bununiçindeİngilizlerinbileadayıterketmelerineçalışmaktadır.
İştebunlarıbilenAmerika-İngilterebizehiçbir
![Page 1309: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1309.jpg)
zamanhareketserbestiyetitanımayacaktır.Kıbrıs’taki80000TürkiçindeNATOdevletleriilerisiiçinbüyükbadireleraçacakKıbrısmeselesiniYunanlılarınisteğineuygunveBirleşmişMilletlertarafındandaresmentanınmışolanMakarioshükûmetininarzularınagöreoyalayaoyalaya,sindiresindiregelişmesineseyirciolmaktadırlar.İsmetPş.’daaklınıkullanmaktadevamederek,çekilmedenbudavayıbuşartlaraltındauzatarak,iktidardakalmasıiçindikkatçekicibirkonuolarakistismaretmeyedevamedecektir.[...]
![Page 1310: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1310.jpg)
AliElverdi’ninGerçekYüzü7Nisan1964,Saat:17.30
Buhaftaedindiğimbilgiyegöre28.TümenKur.Bşk.Ku.Yb.AliElverdi’yemecburiizinverilerekvazifesindenalınmış,sonradaEURs’tindebiryeretayinetmişler.
BundanevvelcezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldaranidenburadanayrıldığızamansıranınAliElverdi’yegeldiğinisöylemişveyazmıştım.Çünkü21Mayısgecesininintikamınıbizdensinsisinsiçıkartıyordu.SondefaTüm.K.Tuğg.BurhanErcanilebozuşmuşlar.Birbirleriniyediler.Buikizat21Mayıs963gecesininmeşhurlarıdır.GeneralBurhanErcanogeceherşeybittiktensonrakahramankesilerekHarpOkulu’nakumandanolarakoturdu.Meşhurluğuşuradangeldi:
1.21Mayısçıolaraktevkifedilen,gelensubaylarıodasındadövmek:Yzb.NihatÇonguroğlu,Tnk.Teğ.AycanÜnlü,Prs.Teğ.
![Page 1311: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1311.jpg)
ErbilYüceltengibi.
2.Harbiyelilerigeneodasındabizzatdövmekvediğersubaylaradövdürmek.
3.HarbiyelilereamanvermedeneziyetetmekvenihayetHarbiyelilerinihracınısağlamak.
4.Buvazifeşinaslıklarınakarşılık.28.Tüm.GarnizonK.tayinedilerek,Mamakhapishanesiniemrinealarak,buradakilerdenintikamalmakiçinfırsatınıbuldukçaeziyetleriniyapmaktangerikalmamıştır.
AliElverdiMeşhurluğu:
a.21Mayıs963gecesibizimradyoanonsumuzdansonraradyoevininönünegelmiştir.OradabulunanE.Alb.YaşarBaşaran(22Şubatçı)veTank.Teğ.AtillâAltugan,Tank.Teğ.TuncayYenertarafındantevkifedilerekradyoevindebirodayakapatılmıştır.
b.BirmüddetsonrabirinzibatYb.komutasındaradyoevine200inzibaterigelinceoandabuzat
![Page 1312: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1312.jpg)
odasındansahneyeçıkarvestüdyoyagelerekinzibatlarlabirlikteTnk.Üsteğ.İlhanBaş’ıtevkifedip,oandamukabilneşriyatyaparakihtilâlhareketininbaşarısızlığauğramasınasebepolankahramanlıkmertebesinetesadüfenyükselir.
c.BirsaatsonraradyoevindeEm.Üsteğ.ErolDinçertarafındanHarbiyelilerlebirliktetevkifedilereknezaretealınır.OsıradaA.Elverdi,ErolDinçer’eyalvarmayabaşlar:“Neolurbensizinnamınızaanonsadevamedeyim,banabirşeyyapmayın,benzatensizdenim”der.FakatErolDinçerdinlemeyerekbuzatıHarpOkulu’nabanagetirir.YoldaErol’ageneyalvarır:“AmanbeniHarbiyelilereteslimetmeöldürecekler,neolursengötür”der.NihayetbanagetirdiklerizamanNizamiyedetalebehücumetti,linçedipöldüreceklerdi.Himayemealıpkurtardım.Odamagetirdim.Hayatendişesiiçindeayaklarımakapandı.“Amanalbayımdurumubilmiyordum.BuişeHarpOkulu’nundahilolduğunu,bütünkıtalarınsizinleberaberolduğunubilmiyordum.Neemredersenizderhal
![Page 1313: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1313.jpg)
yapayım”deyipyalvarıyordu.Gözlerikorkudanyerindenfırlamıştı.Kendisiniteskinettim.Birodayahapisettim.
d.Sabahakarşıharekâtıbırakıncabenokuldanayrıldım.Derhalserbestkalıncagününkahramanıkesilmişolarakhemenfaaliyetegeçmiş,yalanyanlışkendisinibüyükbirkahramanolarakgöstermekiçingörgüraporutanzimetmiş“İhtilâllideriolarakbenimkendisinetabancaçektiğimi,tabancanamlusununizlerinigöğsündetaşıdığınadair”gazetelerebeyanatvermişolanyalancıbirsahtekahramanolarakküçüldü.
e.Aynıhatayıammeşahidiolarakdamahkemeyegelinceyapıncagereklicevabıbendenoradaherkesinhuzurundaaldı.Foyasımeydanaçıktı.
f.İştebuzat21Mayıs963sabahıyanında3.Şb.Md.Kur.Yb.Ahmet,CezaeviMd.P.Bnb.NurettinIşıldar,CezaeviMd.yardımcısıP.Bnb.Necdetolduğuhaldecezaevindeyattığımızhücreleregeldi.Banahitabışuoldu.“Tu,
![Page 1314: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1314.jpg)
orduyunehalesoktunuz.Seninkanınıburadaakıtmayacağız.Moskofya’yagömeceğiz”dedi.Ben“Orasıdahabellideğil,çokkonuşma”dedim.OsıradayanhücredeyatanAlb.YaşarBaşaran’dançokağırküfürlerişitmeyebaşladı.Derkendiğerhücrelerdendeküfürlerleyolcuedildi.Rezilolarakçıktı.
g.AynıAliElverdi21MayıssabahıÜsteğ.ErolDinçer’ikendisinitevkifettiğiiçinMerasimBl.K.’naemirvererekaskerlerecoplarladövdürdü.Erolbitkinbirhaldehücredeyatıyordu.Bukadarnamertbirinsannumunesidevardı.
h.AliElverdiartıkparlamıştır.İsmetPş.ilegazetelerdeyanakyanağaresimlerçektirmekte.Madalyalariletaltifedilmeyolundadır.AKİSdergisindeMetinTokerbuzatıgöklereçıkarmaktadır.
i.AliElverdihizmetinekarşılıkdışseyahatulûfesinedahilolarakAmerikalardadır.
Neticeyebakalım,ikişöhretbirarayagetirilinceişdeğişti.İki21Mayıssahtekahramanları
![Page 1315: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1315.jpg)
geçinemediler.Kumandan,Kur.Bşk.’nıyedi.ÇokkötüşartlariçindeAliElverdi’yi3günnezarettetuttuktansonrayolverdi.İştemenfaatle,korkuilebirarayagelmişinsanlarınakıbetleri.[...]Gelecektekiakıbetlerinigörmeyehazırolalım.İbretolsundiyebuzatlardanbukadarbahisettim.Yoksadeğmez,şahsiyetsizbirinsandır.Çünküçokaşağılıkbirruhasahiptir.Yzb.ikenBeşiktaş-Harbiyearasında“sivilelbiseile”dolmuşşoförlüğüyaparak,subayolduğuhaldeticaretyapanbirinsanmış.BunuKr.Yb.TalatTuran’dandinlemiştim.BöylebirinsanKur.Sb.olursatabiîneoldumdelisiolur.İkincisi,ahlakizafiyettedir.MahiyetindekiSb.hanımlarından“.........Bl.K........”cürmümeşhuthalindeerlertarafındanyakalanmıştır.BunudaKur.Alb.SelçukAtakanveyeğeniolanbirerdendinlemiştik.
Artıkbuşahıshakkındakâfimiktardahükümverebilirsiniz.KumandanıTuğg.BurhanErcan’ındaahlakizafiyetibundançokilerdedir.Hepsinibiliriz.Ailesinedahihayrıyoktur.Yetişmişkızınıbileterketmiştir.Zavallıaileve
![Page 1316: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1316.jpg)
kızıperişanlıkiçindekıvranırkengeneraladikadınlarlakeyfhalindedir.İşteşimdikigözdekumandanveKur.Bşk.’ları.Ordubugibisubaylarla(yalnızpartizantaraflarıCHP’yeölçülerekvazifeverilmekle)idareedilmektedir.[...]
![Page 1317: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1317.jpg)
Dr.Yb.FazılAkman’ınTutarsızlığı16Nisan1964,Saat:16.00
Bugünhapishanedeşahsımıilgilendirenküçükbirhadiseoldu.İnsanlarınneleryapabileceğine,icabındanekadarküçülebileceklerineiyibirmisalteşkiledeceğindenyazmadangeçemeyeceğim.Yoksapekdeğeryeriyok.
28.Tümen’inSıhhiyeŞ.Md.Dr.Yb.FazılAkmanbugünhücrelerdeyattığımızyereCezaeviMd.ilebirliktegeldi.FethiGürcanileyakındanalakadarolarakhastalığınısordu.GiderkendeYb.OsmanDeniz’inhatırınısordu.“Geçmişolsun”dedi.Benimyattığımhücreherikisininarasında,bana“birgeçmişolsun”biledemedi.Bunubililtizamyaptı.Buhareketiikinciçünkü.Birkeredeilktevkifedildiğimgün,22Mayıs963günü,Üsteğ.ErolDinçerdövülmektenmütevellitdoktoraihtiyaçolduğuiçinçağırtmıştık.Tesadüfbugelmişti.Ogünde
![Page 1318: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1318.jpg)
aynışeyiyapmıştı.
Dr.Yb.FazılAkmankimdir?BenHarpOkuluK.ikenbizimokulunDr.idi.8aykadarkendisinekumandanlıkyaptım.HergünkarşımdaaşırıderecedehürmetgösterenbirtavırlahizmetedenbirBnb.idi.KendisinibazıidarimeselelerdendolayıHarpOkulu’nayaramayacakbirDr.olduğuiçintayinyerinideğiştirdim.28.Tümenetayinedildi.İştebuhareketinintikamınıbuşekildealmaktadır.Bukadarbasitbirinsan.
Halbukivazifeesnasındaaramızdageçmişbirhadiseyoktur.Hastaoldum,karımhastaoldu,tedaviiçinevimegiripçıktı.Acıkahveninbilehatırıvardır.Sonradoktorlukbeynelmileldir.İnsandüşmanınadahiyardımeder.Benimbildiğimmedenibirinsanikiyeregirdiğizamantanısıntanımasınherkesesıradan“geçmişolsun”der;birhastaneler,ikincisihapishaneler.Demekkibuzattadevekinigibi,menfaatinisarstığımdandolayı,kinvarmış.
İştehayattainsanlarbu,iyitanımakgerek.Bu
![Page 1319: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1319.jpg)
hareketinevenankörlüğünebirmedeniinsanolarakçoküzüldüm.Yaşadığımmüddetçedahabakalımnelergöreceğim.Allahkimseyimenfaatperest,mevkiperest,nanköryapmasın.
![Page 1320: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1320.jpg)
DoğumGünümdeHatırlanmanınGüzelliği17Nisan1964
Bugünbenimdoğumgünümdü.46yaşımıtamamladım.Yenisenembelkihayatımındönümnoktasıolur.Bugündeyinebenihatırlayaneşim,çocuklarımveavukatımKudretBosuteroldu.TesadüfavukatlarımgörüşmegünüolduğuiçinKudretgeldivebanagetirmişolduğukalemileyazdığıkartveailemingönderdiğikırmızıkaranfillerbuketihücreminenkıymetliyerindesaklıvekarşımdaduruyor.Budurumdandolayıçokmütehassısoldum.İnsanböylebelirligünlerdenedensedahaiçlioluyor.Amaherşeyetahammületmeyealıştım.Yeterkisıhhatimbozulmasın.Zamanlabunlarındaunutulacağıgünlergelirelbet.Katlanacağım,neyapayım.Zorgörmeyen,acıçekmeyenhayatıntadınıpekanlamaz.
Kartlardaşunlaryazılıidi:
![Page 1321: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1321.jpg)
Geleceğeümitlebakarkenhayırlı,uzunyıllardileriz.
Aydemirler
Bendehepbirlikteolmasınıtemenniederim.Allahinşallahbizleriayırmaz.
Kumandan
Sizinkaleme,bizimdesizinkaleminizeziyadesiyleihtiyacımızvar.Nicenicemes’utyıllardileğiyle,hürmetvesevgiylekucaklarım.
K.Bosuter
Şahsımiçinkullanılaneniyitabir“KUMANDAN”Buhitaplaradoyamadanengenç,enverimlibirzamanımdakumandanlıkgörevimdenbeniayıranlarıAllahnasılbilirseöyleyapsın.Hayattaaileefradımdansonraençoksevdiğimaskerlikmesleğinedoyamadım.Bununiçindeayrıcaüzgünüm.Memleketiminkötügidişistikametinebiryönverebilmekiçinatıldığımmücadelelerdeşuandahayatımhariç
![Page 1322: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1322.jpg)
herşeyimikaybetmişvaziyetteyim.
[...]İntikamcıpolitikacılarınistismarvasıtasıyım.Amademirparmaklıklararkasındaeldennegelir.Ancakhislerimibelirtmekiçinüçparmağımarasındakikaleminizleri,şimdikihaldesatırlarüstünedökülmektedir.
Benimlebirlikteolupdadavayavebanaihaneteden,güyaidealarkadaşlarımınsayesindebudurumadüşmüşdurumdayım.[...]
İnönü’nünHazinİtirafı
21Nisan1964,Saat:16.00
“Amerika’nınsamimiyetineinanıyordum,şimdionuncezasınıçekiyorum.”
İşteennihayetdışpolitikaüstadıolaraksenelercetanıtılanveondanbaşkabirkimseninbumemleketiiçtevedıştaidareedemeyeceğineinananinsanlarınpropagandalarıileşişirileşişirilebüyüyen,kendisindenbaşkakimseninsözüne,ikazlarınakıymetvermeyen,benden
![Page 1323: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1323.jpg)
sonratufandüşüncesilehareketederekdevletidaresindefaşistmetotlarlahâkimiyetisağlayanBaşvekilİ.İnönübalonunukendihazinitirafıilepatlatıyordu.
Bundanacıbirsonuçolamazdı.DışsiyasetteTürkiye’ninnasılbirgörüşiçindeNATOdevletleriaslarınındümensuyundagiderekbugünküyalnızkalışlarınınmesullerisankibaşkalarıimişgibi,şimdidebuilerigörüşsüzlüğün,muvaffakiyetsizneticelerinibaşkalarınayüklemeyekalkıyorlardı.Bizleraskerolduğumuzhaldebunlarıçoköncedengörmüş,ordudaikenenbüyükmesulkumandanlarlabununmünakaşasınıyapabilmiştik.HattabenKur.Bnb.ikenGenelkurmay’daçalışıyordum.Birgün,ozamanGenelkurmayikincibaşkanıolanKorg.RüştüErdelhunilebirNATOLojistikplanınıizahatıesnasındafazlacaheyecanlanarakmillihislerimingalebesiileaşırıderecedekonuşmuştum.OzamanRüştüErdelhunbenişukelimelerleazarlamıştı:“Senbugibiişlerekarışma,Amerikalılarlaaramızımıbozacaksın?
![Page 1324: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1324.jpg)
Heleileridebirkereharpçıkarsaozamankimseyidinlemeyiz,ittifakneimiş,kendiistifademizebakalım”dedi.YazdığımızKemalizmdoktrinindede“Şerefesasınadayananaktif,millibirdışpolitika”diyedışsiyasetgörüşümüzüaçıkçacesaretlebelirtmiştik.İşteİ.İnönüancakşimdiayılabiliyor.Türkiye’nindışpolitikamihverinideğiştirebilmekiçin“Kıbrısdavasını”kaybettiğinianladığıandamillettengelecekreaksiyonugeçiciolarakönleyebilmekiçinağzındanbuincilerdökülüyor.
Biziisyancı,vatanhaini,şerefsizmaceracılar,diktacılardiyemilleteilanedenbuşahısveetrafıilebizimmemleketgörüşümüz,onlarınmemleketgörüşleriveseverlilikleri.DeğişmişbirdünyanizamınahâlâBirinciDünyaSavaşıgörüşüilekatılarakillaki“Türkiye’yibenidareedeceğim”diyeiktidardacanverinceyekadarayrılmamaçabasındaolantükenmişfaşistdüşüncelibirliderindesteğinisağlayanzavallılarkadrosununTürkiye’yinereyesürükledikleriniacabagörebilirlermi?Hiçzannetmiyorum.Eğer
![Page 1325: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1325.jpg)
görmüşolabilselerdiİ.Pş.azınlıkhükûmetininbuhazinitiraftansonrabirdakikabileiktidardabırakmayarakistifaettirilmesigerekiridi.Gerçekdemokrasianlayışıbudur.Amanerede?
21Aralık963’teKıbrıs’takatliambaşladığızamanİ.Pş.buolayısankiduyulmayacakmışgibimillettendörtgünsakladı.Hadiseleriadibirpolisvakasıgibigösterdi.NihayetKıbrıslıgençlerinsokağadökülmesiilemillet,matbuatuyandıveyazabilmecesaretinibulabildiveyahükûmetgazeteleremüsaadeverdi.Muhalefetpartilerindenyavaşyavaşcılızsesleryükselmeyebaşladı.İnönübenbilirimherşeyidiyealdırışetmedi.İlktoksescesaretleMPlideriOsmanBölükbaşı’ndangeldi:“Türkiye’ninmillipolitikasınedirbilmiyoruz.”Busözealdırışedenolmadı.Belkide“MilliPolitika”kelimesininnemaksatkastettiğininfarkınabilevarılmadı.İ.İnönüvekabinesikendilerine“ReformKabinesi”isminitakmalarınarağmendünyagelişmelerindenbihaberdiler.Çünküİnönü’nünrobotlarıdır.Oağzınıaçmadankimsedenhakikifikirlersadırolamaz.Yine
![Page 1326: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1326.jpg)
muhalefetinAP’denŞinasiOsman’ınmilletmeclisineverilen“genelgörüşmeönergesi”ni,İ.İnönü’nünişaretiilemilletmeclisireddetti.
Nihayetenesaslıçıkışı,CKMP’liSaadetEvrenhanımınbüyükbircesaretile21Şubat964’teKıbrıshakkındatahkikataçılmasıiçinMilletMeclisi’neverdiğişahanetakrirbiletesirsizkaldı.İ.Pş.vehükûmetibutakriringörüşülmemesiiçinmilletmeclisindeçokdirendi.Çünkübütünmuvaffakiyetsizlikfoyalarımeydanaçıkacaktı.Butehlikeyiatlatmakiçinağırlığınıortayakoydu,“güvenoyu”kabulederimdedi.Milletmeclisindekikararsız,pasif,cesaretsizmuhalefetmes’uliyetalmaktançekindiğiiçinoylamadageriçekildi.İ.Pş.geneyakayısıyırdı.Amatarihnazarındakurtulamazdı,zamanilerliyordu.[...]
Benimanlayamadığım,birtürlühazmedemediğimnoktaşu:RahmetliAtatürk’tensonra1950’yekadardışsiyasetimizekimhâkimdi.1950-1960arasımuhalefetlideriİ.İnönüdışpolitikadaDemokratParti’yidesteklemiştir.Koresavaşınakatılmamızhariç,
![Page 1327: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1327.jpg)
hangibüyükmeselede,yaniDışpolitikamihverinindeğişmeçabasındamuhalefetliderineyapmıştır.25Ek.961’denberibaşvekilolarakmemleketintekhâkimidir.Hazinitirafınıyaptığıgünekadardışpolitikayıkimidareediyor,kimistikametveriyordu?Acabamuvaffakolamayanmuhalefetmiyoksaiktidarmıidi?Anlayamadım.
25Ek.961’denberiİ.Pş.hangiciddimemleketmeselesindemuvaffakiyetkazandıkidışmeseledekazansın.Bunarağmenhâlâonunağzındandökülenacz,yanılmaitiraflarıbazıkalemşörlerimiztarafındanbenimsenerekhâlâgöklereçıkarmakiçinyarışhalindedirler.Budalkavuklukbakalımnezamanakadardevamedecek?Şimdineoluyor,güya“Bitaraflık”siyasetinekayıyormuşgibiRusya’ya,Amerika’ya,NATOilerigelendevletlerinekuryapış.Yinemilletinkabarmışolantansiyonunudüşürmekiçinsarfedilenpalyatifgayretler.
Millidavalardadahimuvaffakolamayanbiriktidar,çöküntüyedoğruhızlayolalmakta.Tarihtekerrürdenibarettir.Yakıntarihimizden
![Page 1328: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1328.jpg)
çokbenzerliklerivardır.Sırasilegözdengeçirebiliriz.
Benzetişler:
a.Menderesiktidarızayıflamayayüztutunca“Vatancephesimilitanları”teşkilatıkuruluyordu.
İnönüiktidarı“MDO’yu:Millidevrimordusu”teşkilatının“22Ş.962’densonraT.Fevzioğlu,E.Acuner,Egesel,AsistanÇağlarKırçakyönetimkadrosuile”tamamlıyordu.
b.Menderesiktidarı:6-7Eylülhadiseleriniyarattı,körükledi.
Şimdiİ.İnönüiktidarıİstanbul’dagençliğibuyoldaaşırıgitmemeksuretilegüdümlüolarakşimdilikidareettiriyor.Rumlarbirerbahaneileyurtdışıedilipmilletingergintansiyonunacevapveriliyorgüya.Güdümlügençlikmitingleriyaptırılıyor.
c.Menderesuçakkazasındankurtuluyor.
![Page 1329: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1329.jpg)
İnönü,Mes’utSuna’nınattığıüçkurşundankurtuluyor.
d.Menderesmuhalefetisusturmakiçinserttedbirleralıyor,milletinhazmedemeyeceği,benimsemeyeceği,hürriyetkısıtlayan(yazı-söz)kanunlarçıkarıyor.“Demokrasi”tahripediliyor.
İ.İnönüaynı.“Tedbirlerkanunu”diyematbuatısusturuyor.Muhalefetiyıldırmakiçin2Ek.962ve24Mart963hareketleriyaptırılıyor.Gazeteidarehaneleritahripediliyor.MuhalefetPartibinalarıyıkılıyor.
e.Menderes“TahkikatKomisyonları”kuruyor,rejimidaraltıyor.
İ.İnönü“GüvenlikKurulunu:AskeriveSivilkarışıkhükûmeterkanıile”bircuntaolarakkullanıyor.BukuruldaalınanherkararTBMM’ninüstündetutuluyor.Usulenmeclistenbaskıilegeçiriliyor.Enyenimisali;17Nis.964birleşikoturumdaörfiidareuzatmasıiçinyapılangörüşmelerveönhazırlığı.
![Page 1330: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1330.jpg)
f.Menderes27Mayıs960öncesiörfiidareilanedipiktidardandüşmemekiçindireniyor.
İ.İnönü21Mayıs963’teilanedilenörfiidareningölgesindeiktidardandüşmemekiçinonuherdefasındabirbahaneileuzatarakzümresaltanatınadevamediyor.
g.Menderes27Mayıs960ihtilâlinden40günönceİstanbul’dakendineyakıngazetecileritopluyor.“İktisadiçıkmazdadır.”Rusya’yakuryapıyor.Amerika“300Milyon”dolarıvermezseorayayanaşabileceğiniimaediyor.
İ.İnönüiktidarı:odahersahadaiçpolitikada,iktisadidüzende,dışpolitikadahiçbirmuvaffakiyetgösterememişti.KabahatiNATOdevletleriaslarınayaniAmerika’yayükleyerekiktidardakalabilmekiçinbaşkaittifaklarzümresiiçindeyeralırımdiyeNATO’yutehditederekRusya’yakuryapıyor.Rusyada“100milyonSterlinkyardımileeluzatıyor.”
h.Menderes“Kıbrısolayları”içinde“Patrikhaneyiistimlakplanınagörekaldırırım”
![Page 1331: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1331.jpg)
diyetehditediyordu.
İ.İnönüdeşimdiaynıhaltarzınıönesürüyor.
Bubenzeyişlerleİ.İnönüiktidarıişinsonunakadarhangimetotlarlagidecekbakalım.
[...]
Benzetişleredevam:
i.AdnanMenderesGenelkurmayBşk.Org.RüştüErdelhun’unemekliolmamasıiçinyaşhaddiniuzattı.Kendineaklıncadesteksağladı.
İ.İnönüGenelkurmayBşk.Org.C.Sunay’ınemekliolmamasıiçinyaşhaddiniBakanlarKurulukararıilebirseneuzattı.Kendisinedesteksağlıyorşimdiliktabiî.
j.Menderesiktidardazayıfladığızamanmilletindikkatinidıştehlikelereçekmekveharptehlikesiilekarşıkarşıyagetirmekiçin,“Suriye’yiişgaletmekiçin”planlarhazırlatıp,milletimacerayasürüklüyordu.
![Page 1332: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1332.jpg)
İ.İnönüdeşimdiaynıyolda,“Kıbrıs’ıişgaletmektekararlıyız”diyeRadyodanutuklaratıyor.Milletinkabaranhissiyatınıokşuyor.Savaştehlikesigöstererekistimüzerindetutuyor.İktisadiolarakdoğangüçlükleriilerde“Kıbrısolayları”dolayısıylaönleyemediğinibahaneetmekiçinzeminhazırlıyor.
![Page 1333: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1333.jpg)
İnönüİktidarGemisininAldığıYaralar24Nisan1964,Saat:11.00
İsmetPş.bayramdolayısıylaverdiğimesajdabuseferİkinciDünyaSavaşı’nda“Çörçil”inyaptığıbirkonuşmayı,“Sizegözyaşıvekanvaatediyorum”cümlesinitaklitederekbiraçıklamadabulundu:“Gelecekgünlerçokhadiseliveçoktehlikeliolaylarladoluolabilir.Türkmilletiıstıraplıgünlerehazırdır.Vatandaşlarımdanhermihnetiçekmeye,herfedakârlığıyapmayahazırolmalarınıhatırlatmayıvazifebiliyorum.”
Ennihayetiktidardakalabilmenintekçaresi;milletinhuzurunagerçeklerisaklamadan,hertürlühadiseyiörtmeden,demagojiyapmadan,milletialdatmadan,kurukuruyapılamayacakvaatlerivermeden,hareketetmeninendoğruyololduğunuanlayabilmeyegeçdeolsabaşladı.Budabirilerlemedir.Çünküartıkbaşkaçare
![Page 1334: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1334.jpg)
kalmamıştır.Sahtedemokrasigörüşüvebaskıvasıtalarıileayaktatutmayaçalıştığıiktidargemisihertarafındanbüyükyaralaralarakbatmaktehlikesiilekarşıkarşıyadır.
Aldığıyaralarınenbüyüklerişunlardır:
1.İktisadisahadahiçbirilerlemekaydetmeyerekmemleketibüyükbirekonomikkrizegötürmüştür.
2.Kıbrısmeselesindekararsızhareketleriilebirçokzikzaklarçizerekbirçokgeridönüşleryaparakmilletinsabrınıtaşırmıştır.Bundandolayı:
a.Ordunungençsubayları,ileridüşüncelikumandanlarısabırsızdırlar.Bupasifdışpolitikayıtasvipetmemektedirler.Memnuniyetsizlikalmışyürümüştür.
b.Üniversitegençliğidekızgındır,amahernedensepasiftir.Gençliğinyöneticileri,talebebaşkanlarıiktidarhükûmetinintesirindenkendilerinikurtaramamışlardır.Güdümlüolarak
![Page 1335: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1335.jpg)
sevkidareedilmektedir.Zatenmaalesefgençlikhiçbirzamantamistiklalinesahiphareketedememektedir.Daimayaiktidardanveyahutdamuhalefetteki,odaşayetCHPise,aldığıdestekilehareketetmeyealışmışdurumdadır.Misalleri;DemokratPartizamanında6-7EylülhadiselerindeMenderes’indesteğiilehareketetmişlerdir.28Nis.960hareketlerininbaşlaması,MuhalefetPartisiCHP’nindesteğiileolmuştur.Nihayet27Mayıs960ihtilâlinekadargitmiştir.Bubiraylıkplanınesasyöneticileri,CHP’deAvniDoğan,RüştüAksal,CemalYıldırım’ınhazırlayıpgenelbaşkanlarıİ.İnönü’yesunuptasdikettirdiktensonragiriştiklerigençliktahrikhareketleridir.BunugayetaçıklıklaAvniDoğanBey’dendinlemiştim.Herhaldebuövünmevasıtasıolarakbanaanlatmamıştırzannederim.Onaatfenbusatırlarıyazıyorumçünküogençlikhareketlerindeburadadeğildim.Kore’deidim.Ancakneşriyatınıtakipedebildim.
Gençliğemaledinilmekistenen2Ek.962Ankara-İstanbulnümayişhareketleridoğrudandoğruyaCHPtarafındanMDOteşkilatıvasıtası
![Page 1336: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1336.jpg)
iletertiplenenhareketlerdir.24Mart963’teAnkara’daCelâlBayarbahaneedilerekyapılanhareketlerdegençliktarafındangeneCHP’ninMDOteşkilatıtarafındangüdümlüolaraktertiplenmiştir.Yalnız15Mart963günüİstanbul’dayapılangençlikhareketleriiktidarıngücüvegüdümüdışındaolmuştur.
964senesindeKıbrısiçinAnkara,İstanbul’datertiplenenhareketleriktidarhükûmetitarafındangüdümlüolarakcereyanetmiştir.BunlarıbildiğimvegördüğümiçinTürkgençliğinitemsilederekyönettiklerinizannedentalebecemiyetlerininhiçbirininkendiinisiyatifleriilemillişuurlarıtamteşekkületmişolarakbugibihareketlerekatıldıklarınainanamıyorum.Ensonolarakİstanbul‘dagiriştikleri“Türk’ün,Türktenalışverişetmesi”kampanyasındannasılgeridönüşyaptıklarımalum.İ.Paşa’nınçömezleriİ.Sancar,O.Öztürk,S.Çumralıüçlüsününgençlerinayağınakadargiderekyaptıklarıgörüşmedevecaziptekliflerintesirialtındakalınarakvazgeçilmiştir.Herhaldeepeytaviz,epeyvaatkarşısındamillibiruyanıştan
![Page 1337: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1337.jpg)
fütursuzcageridönülmüştür.Bilmemdahamisallerzikretmeyelüzumvarmı.
c.Memlekettekidördüncükuvvetsayılanbasınartıkhercephesiiletenkitsesleriniyükseltmecesaretineulaşmıştır.
d.Parlamentodamuhalefetpartileriningayethaklıtazyiklerinedayanamayacakhalegelmiştir.
e.Halksağduyusunukullanarakbumeyandamuhalefetpartileriiktidarıyıpratmakgayesiilefısıltıgazeteleriileiktidaraleyhinehazırlanmıştır.
Artıkbuvaziyetlerkarşısındaiktidaryenibirhamleyapmakmecburiyetindedir.SondefaolarakKıbrısmeselesindenepahasınaolursaolsunbirşansınıdenemekhevesindedir.Onuniçin“Şerefesasınadayananaktifbirpolitika”tatbiketmeyekararvermiştir.Amahatırlansınkibudışsiyasettebizimgörüşümüzvearzumuzdur.İktidargeçdeolsabufikrimizikabuledipuygulamayabaşladığıiçinmemnuniyetduyuyoruz.
![Page 1338: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1338.jpg)
Bakalımbecerebileceklermi?
İktidar;Reform,SosyalAdalet,SosyalGüvenlik,AktifPolitikaterimlerimiziartıkdoktrinlerimizdenbirerbireralıptahakkukettirmeyehevesligözüküyor.Çünkümemleketinzindekuvvetlerinikendisinebuşekildebağlayacağıkanaatinde.MilliDamadınplanıdaşimdilikbu.Onagöregüyabukuvvetlerindesteğininsağlandığıkanısındavezavallıbirhareketle,yazılaryazarakkabullenmekte,amaçokyanılıyor.Yanıldığınıgelecektekihareketlerlegözleriilegörecek,amaozamanişiştengeçmişolacak.
Şimdiiktidartarafındanyapılmakistenenşudur:
Geçdekalınmışolsa,dıştaolsunbirmuvaffakiyetkazanmak,Kıbrıs’ayapılacakbirçıkarmahareketiileşayetbirbaşarısağlanırsabununbaskısıaltındaiçpolitikadamuhaliflerisusturmak,kıpırdanmayahazırbekleyensabırsızkuvvetleritesirsizbirhalegetiripsindirmek.Veşimdiyekadaryapılanhatalarıbuhareketleörtmekveazınlıkhükûmetiiktidarınadevam
![Page 1339: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1339.jpg)
etmek.Çünküönümüzdekisenatoseçimleri“Genelseçimlerin”nasılneticeleneceğinigösterecekbirdenemeyeriolacaktır.CHPistikbalindenendişelidir.Muhakkakgeçicideolsayenibirhamleilegözükmehevesindedir.Senatoseçimlerindensonraküçükpartilerinbirkısmıdahadazayıflayacak.İktidarnamzetiolanAP’yeseçmenkitlesikayacak,hattaufakpartilerdenmeclisazalarıdabelkiAP’yeiltihakedereksandalyeüstünlüğüsağlayacakdurumabilegelmekihtimalivar.Hükûmetindüşürülüpyenibirkoalisyonhükûmetininiktidarıdeviralmasıihtimalivar.BütünbutehlikelerigörenCHPveşefi“Herşeypartiveiktidariçindir”düşüncesiylehareketetmezorunluğukarşısındadır.Bocalayabocalayagelerekbudargeçittesıkışmışvaziyettedir.Şimdikihaldeyegâneçıkışçaresiniburadagörmektedir.Tutumusongünlerdeonugöstermektedir.Buhusustaçokhummalıfaaliyetleregirişmiş,hazırlıkdevresiiçersindedir.EnbüyükümidiAmerika’nınTürkiye’yebuvadidehareketserbestiyetitanımasıveRusya’nınyapmasımuhtemelherhangibirbaskıkarşısındaAmerika
![Page 1340: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1340.jpg)
’nınveNATOittifakınındesteğinisağlamasıdır.Bunuteminettiğigünaktifbirhareketegeçmeyekararlıdır.BuhusustadahalenAmerika’datemastabulunanF.C.Erkin’inyapacağıtemaslardançokümitlidir,kibeyanatlar,konuşmalar,MilliDamad’ınradyoyorumlarıvemecmua,Bayramgazetesindeçıkanyazılarıpekyüksekperdedendir.İnşallahiktidarındamilletindeşusonandakiümitleriboşaçıkmazdageçdeolsahiçolmazsazedelenenTürkMilleti’ninveSilahlıKuvvetlerinşerefikurtarılmışolur.Şayetmilletçeyükseltilenbutansiyongenesonandabirâcizlikalametiilegeridönüşeuğratılırvehareketsizliğeinkılapederse,artıkbuiktidaryerinidahaehlineterketmektenbaşkaçarearamamalıdır.Sonrabugünlerin,buoyalamaların,bubeceriksizlerinhesabıilerdeçokacıolaraksorulur.
Sonfırsatıkaçırmazlarinşallah.Çünküşimdikihaldeyalnız“Kıbrısdavasında”güçsüzbirazınlıkhükûmetimilletinçeşitlikuvvetlerindendestekgörmektedir.Bunukullanamamakdemek,herşeyiyitirmekdemektir.Millibirdava
![Page 1341: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1341.jpg)
olduğuiçinistenmeyen,sevilmeyenbiriktidarolmasınarağmenbuuğurdaatacağıaktifbiradımdamuvaffakolmasınıcanıgönüldenistiyorum.Bakalım10Mayıs964tarihinekadarönümüzdekigünlernasılgelişecekvenelergösterecek.
![Page 1342: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1342.jpg)
İnönü’nünBBCMuhabiriileMülâkatıİ.İnönüdışsiyasettebirdönüşnoktasıaramaktadır.Çaresizlikiçindedir,şimdiyekadaryürüttüğüpolitikanınbaşsorumlusudur.Çünküdışpolitikayaenmüsaitbirzamandayenidünyanizamıgörüşünegörebiryönverilebileceğibirzamandadahibugünlerigörememiştir.27Mayıs960ihtilâlininhemenakabindeyaptığıbirbasıntoplantısındaBBCmuhabirikendisinesorduğuşusoruyaverdiğicevapaşağıdadır.
Soru:“SondeğişiklikTürkiye’nindışsiyasetiüzerindeherhangibirtesiricraedecekmidir?”
İ.İnönü’nünozamankicevabı:“Dışsiyasettebirdeğişiklikolmayacaktır.Hiçbirsuretleböylebirihtimalvaritdeğildir.Bugünküdışsiyasetinesasınıbizdevretmiştik.Busiyasetsistemininesasınıbizbıraktık.”
İştebusözlerisöyleyenİ.İnönü6Nis.964
![Page 1343: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1343.jpg)
senesinevegününekadarkloroformcuolarakTürkiye’yidışpolitikadayöneterekgelmiş,ancakKıbrısmuvaffakiyetsizlikyumruğunukaçınılmazbirşekildemillettengizleyemeyecekhaldebaşınayiyinceMilliDamatilebirlikteayılmışlardır.ArşövekdiyealayettiğiMakarios’amukabeleibilmisilolarakTürkiye’debulunanbazıdinadamlarınakarşıaldığıyanlıştedbirlerlebüsbütündünyaefkârıumumiyesinazarındaçokhaklıolduğumuz(hukuken)birdavadaşimdiTürkiye’yihaksızdurumadüşürmüştür.HalenbütünHıristiyanâleminiHıristiyankiliselerinikarşımızaalmışvaziyetteyiz.
İhraçedilendinadamlarınayüklenensuççokağırdır.Fakathaklarındahiçbirkanunimuameleicraedilmeden,hukukanlayışıdışıbirhareketlesuçlayarak,keyfîbirtasarrufileihraçedilişigayethaklıolarakHıristiyandevletlerüzerindeşüpheyaratmıştır.
ŞayetbudinadamlarınınhakikatenhükûmetinradyolardailanettiğigibibuağırsuçlarıvaridiyseilkönceTürkmahkemelerindecezalarınıgörmeleri,hükmebağlanmaları,sonraTürk
![Page 1344: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1344.jpg)
milletininbircemilesiolarakAFedilerekyurtdışıedilmeleridünyamilletlerinekarşıdahainandırıcıvedahamantıklıolurdu.Fakathissîpolitika,ilerigörüşsüzlükTürkiye’yibugünbudurumasokmuştur.
İsmetPş.hükûmeti“Kıbrıs”hakkındabidayettenberidehangistatününkatiolaraktatbikedilmesiniaçıkçaortayakoyamamıştır.Karasızlıkiçindehâlâbocalamaktadır.
İlkönceşutezileortayaçıktı:
1.Adadamal-canemniyetininsağlanması.Sonra,
2.Federatifsistem.Sonra,
3.Taksim.Sonra,
İkilitaksim,“İkiliEnosis“yanitaksimlebirliktehisseyedüşenkısmıTürkiye’yeilhak.
Türkhükûmetininbukararsıztutumundanyabancılardaşaşırdı.Bizlerdeşaşırttık.
![Page 1345: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1345.jpg)
MilliDamat:Taksim,der.
İ.Pş:Federatifsistem,der.
HariciyeVekili:İkiliEnosis,der.
PropagandanazırıAliİhsanGöğüş,kuvvetliyiz,güçlüyüz,kararlıyızdiyeradyodanMDOgibikurusıkıbeyanatlarçeker.
Türkmilletihangisineinansın?[...]
![Page 1346: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1346.jpg)
SiyasîSuçlulardanİdamCezalarınınKaldırılmasıTeklifi27Nisan1964,Saat:17.00
Bugünbenimiçiniyibirgünsayılır.ÇünküidamhükmününinfazedilmesiiçinTBMM’dekararabağlananhükûmetingetirdiğikanuntasarısıCKMPGenelBşk.yardımcısıSeyfiÖztürktarafından23Nis.964tarihindemilletmeclisine“Siyasîsuçlardanidamcezalarınınkaldırılması”vehakkındaverdiğikanuntasarısıilefrenlenmişoldu.[...]
Kanuntasarısınıngerekçesindeözetolarakşunlarvar:
Gerekçe:
Gerekçedesiyasîihtirasınnasıltakdiredileceği,niyetiniyiveyakötüolduğununisabetletayinolunacağınınhalençözülmemişbirproblem
![Page 1347: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1347.jpg)
olduğu,tarihinvemilletinçokkereasılanırahmetleandığıgörüldüğüifadeedilmekteveşöyledenilmektedir:
“SiyasîsuçlarınölümcezasıilecezalandırılmasıMussoliniİtalyasıveHitlerAlmanyası’nınbaşvurduğutotalitertedbirlerdendir.Demokratikdüzenvefikirleryokkenbukanundakihükümlersonradanbizeintikalederek,cezakanunlarımızdayerinialmıştır.Kendikudretindeneminolanbirdevletinbusuçlarıiçinhâlâölümcezasınımuhafazagayretiancakintikamhissiileizaholunabilir.OrtaçağınkısasanlayışınabenzeyenböylesinebirhissinmodernTürkiyekanunlarındayeriolmamakicapeder.Cezanıngayesi,suçlabozulancemiyethuzurunuiadeetmektedir.Siyasîsuçlardaölümcezasıiseammevicdanındatepkiyapmakta,acımahissi,cemiyethuzurunubozmaktadır.
Bugünşiddetveintikamdevrindençokuzaklardabulunmaktayız.Demokrasiileşiddetpolitikasımücadelehalindedir.Milletvicdanındaenbüyükteminatınıbulandemokrasiyihiçbirşiddetyıkmaya,sarsmayamuktedir
![Page 1348: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1348.jpg)
olamayacaktır.Rejimlerisaydırmanındasevdirmenindeyolu,şiddetyerideğildir.MüellifPons,ölümcezasınızayıflarınkuvvetgösterisiolaraktarifetmektedir:‘Siyasîsuçlardaölümcezasını(Siyasîzaruret)gerekçesiyleizahaçalışmak,cezahukukuanlayışıvedemokrasifikriileaslabağdaşamaz.’Bundanbaşkamatbuataşuaçıklamayıdayapmıştır:‘Yakıntatbikatisebucezanınbünyemizeuygunolmadığınıherkeseöğretmiştir.Memleketgerçeklerindenilhamalanbuteklifinbüyükölçüdetaraftarbulacağınainanmaktayım.’
Yassıadakararlarınıninfazındanöncebütünpartiorganları,liderleriveçeşitliteşekküllersiyasîsuçlardanölümcezasınınyerinegetirilmemesiniistemişlerdir.Şimdiaynıkanaatitemsiledenlerinbuteklifidesteklemelerinihalkoyundatalepediyorum.
Buvesileilesiyasettesamimiyetinyenibirörneğinintezahüredeceğineinanmakistiyorum.”
Hepsiçokgüzel,bakalımintikamcıpolitikacılar
![Page 1349: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1349.jpg)
bununasılkarşılayacaklar?[...]
![Page 1350: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1350.jpg)
KoreGazisininMadalyasınıİadeEtmesi30Nisan1964,Saat:17.00
BugünkügazetelerdeEskiKoregazilerimizden1.Tab.OnbaşılarındanHasanYağcılarBirleşmişMilletlertarafındankendisineverilenkahramanlıkmadalyasınıKıbrıs’taBirleşmişMilletler’inoradakivatandaşlarımızınalçakçakatledilmelerineseyircikalmalarındanmütevellitmuğberolarakiadeetmesieniyijestoldu.BirleşmişMilletlerüzerindemanavetesiribüyükolsagerek,şimdiyekadarKıbrıshakkındaboşlaflarileyapılanyetkisizpropagandalarınyanındabüyükkıymetkazananbirhadise.Fakatmaalesef,buhareketgenesaf,temiz,katıksızbirAnadoluçocuğundangeliyor.HalbukibenbunuKore’yegidipdehakkıilekahramanlıkgösteriphakkıilemadalyaalansubaylarımızınönayakolaraktoptanbuhareketiyapmalarınıbekliyordum.Ozamantesiri,dünyadakiakisleribaşkatürlüolurdu.Bufırsat
![Page 1351: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1351.jpg)
dakaçmıştır.“GazetelerdeBirleşmişMilletler’eprotestoyazısıgönderdik”diyeövünenHariciyeVekâletipropagandanazırıAliİhsanGöğüşefendilerinradyolardayaptıklarıkurukonuşmalarınyanındaböylesubayveastsubaylarıntopluhareketieniyitesiriicraederdi.BuasilcehareketedenonbaşınınjestindenacabaesasKorekahramanısubayveastsubaylarımıznedüşünüyorlar?Herşeydeolduğugibibundadageçkaldıkgaliba.Senelerdirbiruyuşuklukiçindemillihislerimiztörpülenetörpülenebuhalegetirildik.Hepsiaçıkrejimcileruğrunafedaedildi.Kimsedeinisiyatifkalmadı.Herkesgölgesindenkorkuyor.
![Page 1352: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1352.jpg)
VeTurgutSunalpBaştaKore’demadalyaalmışolanGeneralTurgutSunalpbuhusustanedüşünüyor?Ömrüordudaaskeryetiştirmektenziyadedışmemleketlerdeataşelik,yabancıKh.’lardaçalışmavebüyükKh.’lardabulunma,KıbrısalayınakumandaetmeveAnkara,İstanbul’danbaşkayerdevazifegörmemeklegeçenbutipsubayvegeneralimizşimdidegenelkurmayhareketdairesindebaşsorumluolarakKıbrıssiyasîgörüşmelerindeİ.Paşa’nınaskerimüşavirliğiniyapanherdevrinadamıbuzat,Kıbrısolaylarıbaşladığındanberiacabanedereceyekadarfaydalıolabilmiştir?BenceOnb.HasanYağcılarkadarfaydalıolamamıştır.KıbrıskonferansıiçinLondra’yagidipdönüşündeyalnızEsenboğaHavaAlanı’ndaİnönütarafındanaranıp“Kahramanlıkkazandınız,aslanlargibiçalıştınız”diyeyanaklarındanöpülenbuzatlarınşimdidüştükleridurumaherkesacıacıgülüyor.
![Page 1353: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1353.jpg)
DağFareDoğurdu.Başbakan’ınKıbrısAczi7Mayıs1964,Saat:17.30
Dağbirfaredoğurdu.Kıbrısvedışsiyasetimizhakkındamilletmeclisindeaçılan“GenelGörüşme”5-6Mayıs964günlerisüreliolarakdevametti.NeticeTürkiye’yebiryenilikgetirmedi.Hepbeklenenhususlarbirkeredemilletmeclisizabıtlarınageçirtilmeküzeremillethuzurundatazelendi.Muhalefetpartilerisözcülerihükûmetişiddetlisurettetenkitederekhemdeşarjoldular,hemdekısmenvazifeleriniyaptılar.
Yalnızgünlercepropagandasıyapılarakmilletingözündebazıkalemşörlertarafındanbüyütülmekistenenİ.İnönü5Mayıs964günmilletmeclisindeyaptığıkonuşmaileherkesihüsranauğrattı.Yaptığıkonuşmatamamıilegeçmişvakalarınkalemealınarakhikâyeedilmesiidi.Türkmilletigeleceğeaitgörüşler,
![Page 1354: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1354.jpg)
kararlar,alınacaktedbirlerbeklerkendahadoğrusu,“Millipolitikamızınneolduğunuvebundansonraneolacağınıöğrenmekiçincanatarken”geçmiştegeçirilenolaylar,teşebbüslertekraredildi.Hazinitiraflardabulundu.Geleceğeaitkurukuruhissivaatlerdenbaşkabirşeysöylemedi.Hâlâbudavaiçinkararsızlıkiçindeyüzdüğübellioldu.
İ.İnönü’nünyaptığıkonuşmadaşuhususlarazihnimçoktakıldı:
Makarios’unAnkaraziyaretisırasındaKıbrısAnayasası’nıdeğiştirmekarzusundaolduğununsezildiğivekendisineböylebirşeyeteşebbüsünKıbrısmeselesini1959’danöncekidevreyegötüreceğininsöylendiğinibildirmiştir.
Bunusöylemekleİnönünedemekistiyor,yanibenMakarios’unmaksadınıenevvelgörenvesezeninsanım,demekistiyor.Pekiotarihtensonra21Mart963’ekadarKıbrıs’tabaşlayacakolananayasadışıhareketleriönleyeceknegibihazırlıklaryaptın?Hiç.Oradakatliambaşladığızamanbileiyicehaberdarolamadık.İleriyi
![Page 1355: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1355.jpg)
gördüğünüiddiaedeninsanilerdekitehlikelerivehadiselerideönleyeceköntedbirlerialabilirseonunbirkıymetiolur.İleriyigördüğünühadiselerdekiataklığıileönleyebilirseileriyigörmüşolduğubilfiilispatlanır.Yoksaişiştengeçtiktensonrafitarihindebensezmiş,papazıikazetmiştim,demekbugüniçinhiçbirşeykazandırmaz.Bugibihareketleriönlemekiçinmes’uliyettaşıyarakiktidarkoltuğunaoturaninsanlarınsözleriolarakkabuledilemez,afedilemez.Hükûmettemes’uliyettaşımayanbirkimseninböylekonuşmasıbirkıymetifadeedebilirama,mes’uliyettaşıyanbirkimsenin,âcizliği,doğacakhadiseleribilebiletedbiralmamasısuçteşkileder.Tarihafetmez.
AmerikaziyaretindeYunanDışişleriBakanıVenizelosilekonuştuğundaMakariospolitikasınınTürk-Yunanmünasebetlerinicidditehlikeyesevkettiğinisöylüyor.YanibucümleiledeYunanistan’ızamanındaikazettiğinianlatmakistiyor.Resmibirgörüşmeveyakonferansmasasındakarşılıklıolaraktaahhütlerüzerindeyapılmayanhususibirgörüşmeninne
![Page 1356: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1356.jpg)
kıymetiolur.İşteböyleaskıdakalır.Şimdigeçmişbirhikâyeolarakanlatılır.Venizelos’unMakarios’akatitebligatyaptıklarınıbanabildirdi,diyor.Neile,sözile,dörtduvararasındayapılankonuşmaile.Venizelosöldüya,İ.Pş.istediğinisöyler.Çünküonumezardançıkartıpsoracakkimseyok.
Bugibimillidava,haricimeselelercenazemerasimiyürüyüşlerindehalledilmezherhalde.BuÇankaya’dabahçeiçersindeyapılanhayatuzatmayürüşlerindehususikalemmüdürüNecdetCalp’everilentalimatlaradabenzemez.YunanDışişleriBakanıİ.Pş.’nınTürkiye’dekikavuksallayanbakanlargibi)emrindededeğildir.Politikavenezaketicabıtabiatıylakendisinebirsohbetteteminatverir.Bunuresmiteminatgibikabullenipuykuyayatılmaz,avunulmaz.
ŞimdidenilebilirkiArşövekdeAtinaHükûmetidebizikandırmışlardır.Biziemrivakilerebırakmışlardır.Bizimdahatesirlihareketetmemizgerekirdi.Mes’uliyettaşıyanbirbaşbakanınağzındanbuaczifadeeden
![Page 1357: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1357.jpg)
kelimeleriduymakinsanıçiledençıkarıyor.PapazveYunanlılarbizikandırdıdiyor.Haniteminatvekatitalimatvermişlerdi.Dışsiyasettekandırılmaknedemek,bizioyaladılarnedemek,bizimdahatesirlihareketetmemizgerekirdinedemek?Busözlerneyinifadesidir.TürkMilleti’ninitibarıdışdevletlerindindesıfıradüşürülsün,sonradaTürkMilleti’ninmebuslarınahesapverilirken“Sizkusurabakmayın.Benivehariciyemikandırdılar”diyeitiraftabulun,amayineaynıhükûmetkadrosuileiktidardaotur.Başkademokratikbirmemlekettemuhalefetpartileribirdakikaböylebirhükûmetivebaşvekiliyerindetutmazlar.Amaneredebizdegerçekdemokrasi,neredecesurbirmuhalefet?Herkesgölgesindenkorkuyor.Yalnızdemagojiilemeşguller,[...]
Dörtaydırmeydanagelenhadiselerirastgeleümidebağlamak,sonrahayalkırıklığınauğradığınıitirafetmeknekadaracıdeğilmi?İşteTürkiye,dışpolitikadahisininelindebugünbuhaldeyatmaktadır.Kıbrıs’ta21Aralık’takatliambaşladığızamanhiçbirsuretleaskeri
![Page 1358: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1358.jpg)
müdahaleyapamayacakdurumdaolduğumuzuİ.Pşbilmiyormuidi?Şimditakipettiğihukukîyollarıtarihsırasileanlatıyor.Mademböyleidinedenmilletiheyecanlandırıp,tansiyonuyükselterek,millihisleriileoynadı?Sırfiçpolitikayıistismaretmekiçiniktidardandüşmemekiçin,TürkSilahlıKuvvetleri’ninmeçhulolanitibarınıdayitirdi.Enkötüsü,Kıbrıs’takivatandaşlarımızaaskerimüdahaleyaptım,yapacağımdiyeümitvererekoyalayarak,zayiatlarınınartmasına,sefaletlerininçoğalmasınasebepolmuştur.Yazıktıroradakivatandaşlarımıza.Şimdideuzunsürecektirdiyeyenibiroyalamadevresinegirdi.Kendisininbuhatasınıyükleyecekbirinsanaramaktadır.KurbanbayramındaKızılcahamam’dayaptığıkabinepikniğinde“Birpehlivanarıyorum”diyeortayabirlafattı.OnuniçinHariciyeVekiliF.C.ErkinbugidişleİkinciDünyaSavaşı’ndaboğazlardangeçenAlmangemilerimeselesindenasılozamanınhariciyevekiliMenemencioğlu’nuharcadıise,şimdiaynıakıbetF.C.Erkin’ibeklemektedir.Hariciyevekilinidekurbanetmekle,genekendinitemizeçıkarmak
![Page 1359: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1359.jpg)
gayretindedir.Parlamentodadışsiyasethakkındabir“GenelGörüşme”açılıyorda,birinciderecedemes’uliyettaşıyanbirhariciyevekilisözalıphükûmetintakipettiğipolitikahakkındakalkıpkonuşmuyorveyakonuşturulmuyor.[...]
Nehaysiyetlihariciyevekilidirkihâlâİ.Pş.tarafındanelinepasaportuverilinceyekadarodaistifaetmedenbekliyor,kabinesiniöylebakanlarladoldurmuşlarkikimsekıpırdayamıyor.Birmisaldaha;TekelBakanıMehmetYüceler’eşımarıkmillidamadınyaptığıhakaretinasılhazımedipyerindeoturuyor?(“MünesebetsizMehmetEfendi”yazısıAKİS1Mayıs964sayı515.)DamatBey’inazarlamalarınadayananbakanlarmevcutbirkabinedendenehayırgelir?[...]ArtıkKıbrısmeselesibitmiştir.Söylenecekherşeysöylenmiştir.Bunuseçimnutuklarındasermayeyapmayalüzumyoktur.Uzunsüreceği,neticedekaybedileceğidemalum.[...]Amerika-İngilterenederseoolacaktır.İ.Pş.onlarateslimiyetinibirkeredahatekrarladı.TIMEdergisineverdiğibeyanatıgerialmışvaziyette.Buvesileilebiraz
![Page 1360: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1360.jpg)
iktisadiyardımıarttırabilirmiyimdiyebirkumaroynamıştı.Belkiufakçaptasemeresinigörecek.[...]Gelecekgünlerinşallahmemleketiçinhayırlıolur.Bugünlükdebukadar.Budurumlarıgördükçeüzüntüdençatlıyorum.Amaeldennegelir!Bumilletnezamanparazitpolitikabezirgânlarınınelindenkurtulacakacaba?
İdamHükmününİnfazınaDairKanunTeklifininGörüşülmesi
8Mayıs1964,Saat:18.00
BugünbenimiçinmühimbirgündüÇünküidamhükmününinfazedilmesiiçinyürütülmekteolanhükûmetinkanuntasarısışayetbugünmeclistegörüşülmüşolsaidi,ikincigörüşmeside14Mayıs964’teyapılıpmeclistekararabağlanırsaartıkyalnızC.Gürsel’intutumunahayatımbağlanmışolacaktı.FakatbirazevvelavukatımKudretBosutergeldi,bugünbirşeyyokdedi.Halbuki5Mayıs964tarihlibütüngazetelergörüşülmeküzeregündemeönceliklealındığımıyazmışlardı.Bumeseledahiogünküçük
![Page 1361: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1361.jpg)
hesaplarilegündemegeçirtilmiştiveyamatbuataöyleaksettirilmişti.Çünküogünmilletmeclisinde“KıbrısveDışmünasebetler”hakkındagenelgörüşmevardı.HükûmetbizimmeseleyiDemokles’inKılıcıgibimuhalefetpartileriüzerindetutuyor.“SakınolakiKıbrısgenelgörüşmesindensonrahükûmetidüşürmekiçingüvenoyunagitmeyin,son21MayısçıAydemir’inidamsorumluluğuüzerinizdekalırha,hesaptabudavar”diyemeclisüzerindegereklibaskıyıyaptırmakiçinogünbizimmeseleyimatbuattatazelettirdi.Hâlâiktidardakalabilmesinibizeborçludur.EnbüyükdüşmanolaraktanıdığıvebildiğiveyoketmeyeçalıştığıAydemironavepartisineenbüyükhizmeti,nazikdurumuileyapmaktadır.Bizimmeselemizkatibirneticeyebağlanırsamuhalefetpartileriiktidarıdahabüyükdarbelerlehırpalayacaklardır.İnönüdebunugayetiyibildiğiiçinbizrehinelerigayetustalıklakullanıyor.Bizimsırtımızdankolaycageçiniyor.Dahaçokörfiidareleriuzatmakiçinbiziiçpolitikadaistismaredecektir.Odazamankazanmakvebuzamaniçindegüçlenmekve
![Page 1362: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1362.jpg)
sonrahesabımızıgörmekistiyor.[...]
14Mayıs1964,Saat:18.00
Bugünsabahleyingelengazetelerdendünidamcezalarınıninfazedilmesinedairkanunteklifininmilletmeclisindegörüşüldüğünüöğrendim.Çünküdüngecehernedensehapishaneidaresiradyodameclissaatinibizedinletmedi.Oaradaradyoarızalıdediler.Sabahgazetelerigörüncemeseleyianladım.Buvaziyetegöremilletmeclisiadaletkomisyonununhazırladığıraporaynenkabuledildi.YaniYb.OsmanDenizdekatiolarakölümcezasındankurtuldu.F.Gürcanisekarmakomisyonunvereceğikararagöretekrarmilletmeclisininvereceğikararakaldı.İnşallahodakurtulacaktır.Bunainancımvar.Yalnızdünkümeclismüzakerelerineticesindeedindiğimintibalarıkısacayazayım:
İnfazkanunumüzakereedilmekiçinokunduğuzamanCKMPdenCevatOdyakmazsözalarakşukonuşmayıyapmış.(AdaletGazetesi,14Mayıs964)Halenadaletkomisyonundaincelenmektebulunanve“Siyasîsuçlardan
![Page 1363: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1363.jpg)
dolayıölümcezalarınınkaldırılmasıvebutipsuçlularınmuvakkatağırhapisletecziyeedilmesi”niöngörenbirkanunteklifininneticesinekadarkanungörüşülmesinintehiriniisteyenbirönergesunmuş,“Aksihaldetelafisiimkânsızbirhataişlemişoluruz”demişti.MilletMeclisiniyerindeikazetmişsedemeclishiçoralıolmakistememiştir.Dolayısıyla13Mayıs964günübirleşimdebulunanmilletvekilleributarihisorumluluğuyüklenmişlerdir.BunakarşılıkmeclisbaşkanvekiliMekkiKeskin(YTP)BaşkanlıkDivanı’nınkanununtehiredilmesinelüzumolmadığıkanaatindeolduğunusöylemiştir.BaşkanlıkDivanı’nındadahaöncedenböylebirteklifgeleceğinibilerekhazırlıklıolduğuanlaşılmıştır.[...]
M.M.AdaletKomisyonuSözcüsümeşhurMehmetGöker(CHP),birdeherneredenkatıldıiseMehmetAliAytaç(AP)debuteklifüzerineşunlarısöylemişledir:Teklifiniçtüzüğevememleketmenfaatlerineaykırıolduğunukaydederek“Akıbetibugündenbilinmeyenbirkanunteklifiiçinmilletmeclisitarihigörevini
![Page 1364: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1364.jpg)
yapmaktanalıkonulamaz”demişlerdir.DünyaGazetesi14Mayıs964’tedeMehmetGöker“Tasarınınbekletilmesimemleketinyücemenfaatlerineuygundeğildir”demiştir.
Buradanşuneticelerçıkıyor:HâlâCHPveAdaletPartisibizimillakiasılmamıziçinısrarediyorlar.[...]vebirdebugeçenzamanzarfındabizlerirehineolarakkullanarak;
a.Örfiidareleriuzatarakaskerigüçleiktidardakalmak.
b.Buşekildetehditilekarşıpartilerisindirerekiktidarmenfaatineolanbütünkanunlarıçıkartmak.
c.Aklıncahükûmetotoritesinigöstermek.Siznekanunteklifigetirirsenizgetirinizİ.Pş.olmazdediktensonra,CHPistemediktensonra,neyapsanızolmaz,diyekuvvetgösterisiyapmak.
d.Banaşahseneziyetyaparakİ.Pş.dizegetirmekistiyor.DiğeridamlıklarınkendisineveyaMilletMeclisi’neşahsennegibiresmi
![Page 1365: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1365.jpg)
müracaatlardabulunduklarınıbiliyorum.Buumduğunuhiçbirzamanbulamayacaktır.Nebennedeaileefradımböylebirharekettebulunmayacaktır.Buyüzdenipegitmekmukadderisegideceğim.[...]21Mayıs963’tenbuyanabenimidamımıgeciktirmeklememleketebüyükfenalıklaretmişlerdir.Milletmeclisitarihigöreviniyapsındiyetavsiyedebulunanlarnedenacababugünekadaradamasmakiçinhevesliolanbuintikamcıpartililergecikmişlerdir?Bugünkeyfîidarenintesirialtındakalarakbeniidamamahkûmedenbirnumaralımahkemenincezamıonayladığı5Ey.963tarihindentamsekizaygeçmiştir.Nedeninfazetmektençekiniyorlar,işiuzatıyorlar,birazelleriniçabuktutsalarya.
Bugünekadarçizilmişolansenaryoartıkdramlıktançıktı,komedihalinialdı.13Mayıs964günümilletmeclisindeyapılanmüzakeredehükûmetsözcüsününyumurtladığıincilerle,meclisdekoyungibitarihivazifesiniyaparakbirperdenindahakapanmasınısağladı.Busuretlebendahaçokzamankazanmışoldum.Çünkü
![Page 1366: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1366.jpg)
gelecektekiseyirşöyleolacaktır:F.Gürcaniçinkarmakomisyonteşkiledilecek,komisyonraporumüspetçıkacak.Meclis,senatokararını,mecliskararını,karmakomisyonkararınıgözönünealarakbirindenbirinekararverecek.Karmakomisyonkararımüspetise,Senatokararıdamüspetolduğuiçin,milletmeclisiotomatikmanbukararlarauyacaktır.Komisyonkararımenfiçıkarsaişmilletmeclisindeşüphelidir.OzamanFethidebenimgibi,C.Gürsel’invereceğikararakalır.İnşallahöyleolmaz.
![Page 1367: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1367.jpg)
GeçKalınmışOlunsadaYeniBirUyanış19Mayıs1964,Saat:16.00
Geçkalınmışolunsadayenibiruyanış:Yazımabubaşlığıkoydurandüşünce,şimdiyekadarTürkgençliğindenümitettiğimdenaradığımıbulamamamdır.ÇünküAtatürk’ünmemleketienziyadegüvenerekemanetettiğigençliktekitasavvurettiğiruhubugüniçinneyazıkkibulamamaktayım.Amayenibelirenbazıemarelerbanailerisiiçinümitvermektedir.Bunudoğuranhadiseyekısacatemasetmekistiyorum.
15Mayıs964günüsaat19.00’daradyobültenindebirhaberdinledim.“İ.İnönübugünGenelkurmayBaşkanlığı’nagidipCevdetSunayilegörüştü.BuradadaDahiliyeV.OrhanÖztrakdaGenelkurmay’agelerekbirolayhakkındabilgivermiştir”deniliyordu.Buhaberiişleyerekyorumumuyaptım.Çıkardığımneticeşuoldu;muhakkaksurettegençliktarafındanhükûmete
![Page 1368: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1368.jpg)
karşıreaksiyonerbirhareketvar.Netekim16Mayıs964günüsaat13.00’teradyobültenindeörfiidarek.lığının59no’lutebliğinidinledik.Butebliğdenhükûmetveörfiidareninnekadarsıkıntıiçindeolduğunuanladım.Çünkükalemealınışşeklihiçdehoşdeğildi.Ankara’daotebliğintarifettiğigibibirolayınyüksektahsilgençliğitarafındanyapılmasınaimkânyoktu.Geçentabirlerçokadikelimelerledonatılmıştı.“Irza-malatecavüz,”“sarhoş”gibikelimeleryakışıksızkaçmıştı.Aynıgünsaat16.00sıralarındada5tanejetuçağıAnkaraşehrininsemalarınaçokalçaktanuçuyordu.
Nihayethadisebütünçıplaklığıileçözülmüşoluyordu.AnkaraÜniversitesindekigençliktemsilcileriİşçiPartisilideriM.AliAybar’ınBursa’davermişolduğubeyanattaKıbrısmeselesineaitsözlerinibahaneederek,gençlikbirmitingtertiplemekistemiş.FakatbumitinginaltındanİsmetPş.Hükûmetiiktidarınadaçatılacağıanlaşıldığıiçinmüsaadeedilmemiş.GerekörfiidaregerekseçokakıllıvetamamıileCHPpartizanıAnkaraMerkezK.Tuğg.Sabri
![Page 1369: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1369.jpg)
Koçakgençlerintemsilcilerineböylebirmitingemüsaadeetmeyeceklerinibildirmişler.MerkezK.’nıngençleresöylediğisözaynenşu“Buİ.Pş.idaresininasılbeğenmezsiniz,şayetherhangibirtoplantıyaparsınızderhalateşaçtırırım”diyeaklıncagözdağıvermekistemiş.
Buvaziyeteçoküzülenvemuğberolangençlermitingiinadınagecesaat23.30’daKızılay’dabaşlatmaküzereKızılay’daGüvenParkındabuluşmatertipetmişler.Vesaat22.30’daKızılay’da8-10.000kadargençtoplanmış.YineönayakolanlarTürkiye’deokuyanKıbrıslıgençler.
BuhadiseüzerineAnkara’nınbütünemniyetkuvvetleriseferberedilmiş,örfiidarekuvvetleriolayyerinesevkedilmiş,gençlikbaşkanlarıilepazarlığagirilerekhadisebüyümedeniknaedilerekyatıştırılmış.AmaverilensözdedurulmayarakmitingiçinbeyannamedağıtangençlerdenbirkısmıAnkaraharicineçıkartılmıştır.16Mayıs964günütekraryapılacağıhaberalındığıiçinde5adetjetuçurulmuş.Gençleryineordubirlikleriilekarşı
![Page 1370: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1370.jpg)
karşıyabırakılmıştır.
Buolaydansonragençlerinçıkardığıneticeler:
Gençlerinsöyledikleri:
a.BizlerörfiidareK.nındediğigibisarhoşveahlakdüşkünüdeğiliz.Böylebiriftirailebizisuçlayamazlar.Tebliğdesöylenençirkinhareketlerdenhiçbiriolmamıştır.
b.İşçiPartisibinasınıtahripetmekiçinhiçbirhazırlıkvehareketyapılmamıştır.Böylebirgayedetaşımamaktayız.Esasgayemiz;baştakiİnönühükûmetininpasifliği,âcizliğikarşısındareaksiyonumuzubildirmekti.
c.27Mayıs960öncesiiktidarıbizihiçolmazsacoplarlatehditederveonlarlapolisleriüzerimizesaldırtırdı.İsmetPş.iktidarıki,onuniçin27Mayısöncesişehitlerverdik,yaralı,sakatlarbıraktık,bizleriilkağızdaTomsonlarlakarşılıyorveateşedeceğiniihtarediyor.
d.Havakuvvetlerindenbeşjetuçurmakla
![Page 1371: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1371.jpg)
aklıncabizleritehditediyor.BuuçaklarınkullanılmayerineyazıkkiKıbrıssemalarıolduğuhaldeTürkgençliğiüzerindekullanılıyor.
e.Bizekarşıgösterilenbugayritabiîhareketlerinhesabınıbirgüngelecekpasif,âcizhükûmettensoracağız.
![Page 1372: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1372.jpg)
İçKonuşmaveİhanetler20Mayıs1964,Saat:16.30
Geçensenebugün.[...]
Buihtilâlhareketinenedenkararvermiştim.BüyükM.Kemalnedemişti.“İmtiyazsız,sınıfsız,kaynaşmışbirkitleyiz.”20Mayıs963’tekiTürkiyebudeğildi.Buhalegetirilmekiçinçokçalışılmıştı.Fakatbirtürlüinsanlarıistismareden,toplummenfaatidışındamutlubirazınlığaimtiyazsağlamakiçinçalışan,faşistmetotlarlaTürkiye’yiidareetmekisteyensiyasetbezirgânlarıelindenbumilletinçoğunluğukurtarılmakiçin27Mayıs960’tabirihtilâlyapılmıştı.Amaneyazıkkibuihtilâlhareketindenistenengayeyeulaşılmamıştı.Eylül956senesindedebudavayıelealırkenaynıhislerintesirialtındaidim.Neyazıkkitalihbanabusahadahenüzgülmüşdeğil.
Memleketiminhersahadakalkınmasıvemilletiminuyanmasıiçingiriştiğimbutehlikeli
![Page 1373: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1373.jpg)
mücadelelerdehiçbirzamanartbirfikirbeslemedim.Maalesefherdefasındadaartfikirlerbesleyen,busahadabenimlebirlikteçalışanarkadaşlarımınihanetineuğradım.BirgüngelecekTürkmilletihertürlühakikatleriaçıklığıileöğrenecektir.İşteşuandabeniençokrahatlığakavuşturanbudüşüncemdir.Yoksaihaneteuğranarakdakikafarkıilemağlupolupsehpayagitmekiçin8ay15gündürbeklemekvehapishanehücresindeçiledoldurmakherhaldehoşbirşeyolmasagerek.
Sırasilegeçmişebirgözatarakihanetzincirlerininhalkalarınıincelemekgelecektekigünleriçinfaydalıolur:
1.27Mayıs960ihtilâliyapıldığıgünMilliBirlikKomitesi’ninekseriyetiniteşkiledenyakınarkadaşlarımbenihiçbirsuretlehatırlamadılar.OzamanKore’deidim.MBKiçindeenyakınveoandaselahiyetliolarakgözeçarpanAlparslanTürkeşveSezaiOkan’amüteadditmektuplaryazdım.Birtekistekdebulundum:“BeniKoreTugayı’nınnormalyurdadönüşündenevveltayyareileyurdaaldırın.”Başkakendilerinden
![Page 1374: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1374.jpg)
hiçbirarzumyoktur.Türkeşyazdığımdörtmektubakarşıkerhendaktiloilehususikalemmüdürüneyazdırılmış6satırlıkresmibirmektuplacevapverdi.SezaiOkanisedahasamimibirmektupyazdı,amayurdadöndürülmemdenhiçbahisyoktu.Bennormaldeğiştirmekafilesiileihtilâlden70günsonraTürkiye’yeayakbasarak956’danberibeklediğimdeğişimekavuştuğumuzannettim.Fakatyakınarkadaşlarımımemleketyönetimindeikikutuptabuldum.BirgrupCHP’yeteslimolmuş,iktidarıderhalonadevretmekentrikalarıilemeşgul.İkincigrupırkçılık,Turancılıkhülyasıilenasyonalsosyalizmrejiminiyerleştirmekçabasıile,NihalAtsızekolüneöncedenangajeolarakmemleketyönetimineistikametvermekiçinbirbirleriileperdearkasımücadeleediyorlardı.Komiteninhalineticedebellioldu.13Kasım960hareketiileikincigruptasfiyeedildi.Yalnızbu14kişiiçindeTürkeşveonabağlıbeşarkadaşıileOrhanKabibaykanadındanolanlarfikiryapılarıdaayrıolmaklaberaber,ogünCHPiçinzararlıgörülenlerdi.
![Page 1375: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1375.jpg)
2.13Kasım960harekâtınınkararıverilipsonandatatbikatageçirildiğizamanbenihaberdaredenyetkililer“Memleketegerçekdemokrasiyi”yerleştirmekiçindiktatörlüğegitmekisteyenleritasfiyeediyoruz,diyeiknaettiler.Meğersenelerinmillişefineiktidarteslimedebilmekiçinyollardakiufaktefekmanialartemizleniyormuş.Ozamankisamimiyetimletaşınanbuartfikirleribilemezdim.
3.13Kas.960harekâtındansonraordudakurduğumuz“TürkSilahlıKuvvetlerbirliğiteşkilatı”içindeçalışanbazıkimselerinde21Ek.961’deimzalananprotokolerağmen23Ek.961günügeneihanetederekbeniyalnızbırakmışlardır.21Ekim961protokolünütahakkukettirmekiçin25Ek.961günüsaat05.00’ekadaryakınarkadaşlarıma,kararlarındatanıdığımmüsaadecevapsızkalmıştır.BuolaydadaCHP’yehizmetedenvememleketiyalnızİsmetPş.’nınidareedebileceğineinanarak,artfikirlertaşıyarakiçimizdeçalışanarkadaşlarımınihanetinebirkeredahauğramışımdır.Halbuki21Ek.961protokolününimzalanmasınakarar
![Page 1376: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1376.jpg)
verengenerallerhiçbirsuretlebenimfikrimialmamışlardır.Benonlarınmeydanakoyduklarıprotokolileemrivakiolarakkarşılaşmışvederhalkabuletmişimdir.
4.22Şubat962olayınamesnetolan9Şubat962protokolü,yinebendenhabersizİstanbul’dakigenerallertarafındanilkdefaimzalanmıştır.Ankara’yagetirildiğindehaberdarolmamamarağmenderhalkabullenmişimdir.Fakat18Ş.962’deyüksekkumandaseviyesindeyapılantoplantıdayineihaneteuğramışız.Farkındadeğildim.22Ş.962günüdeCHP’yehizmetetmeyişiaredinenmalumekipgenekarşımaçıktı.Ogündensonraihanetçilerperdearkasındançıkıpsahnederolaldılar.Hâlâdaöylegidiyorlar.
5.20-21Mayıs963Harekâtındabanaveanadavaolanihtilâlinfikrîdurumunaihanetedenler:
a.HareketiöncedenhaberalıpsırfbenimmuvaffakolamamamiçinhükûmeteüçsaatevvelihbaredenAlparslanTürkeşveAnkara’daJ.MuhafızTb.bulunanÜsteğ.Necdet
![Page 1377: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1377.jpg)
Kazezoğluvasıtasileobirliğinhareketinemaniolunaraksaboteedilmesi.Mahkemesafhasındahapisteyatarkençömezleriile(MuzafferÖzdağ,RıfatBaykal)gençsubayveHarbiyelilerehakkımdamenfipropagandayaparakküçültmeyeuğraşması.Hâlâdadışarıdaaynıyoldaçalışarakmelânetinedevametmesi.Gayesi,rakipgördüğübenidesteksizbırakmak.Yokolmamısağlamak.Bitmeyenkıskançlıkveihtirasfikrininesiribirzavallı.
b.Harekâttabilfiilvazifealıpharekâtplanınagörezamanındahedeflerinegitmeyenler.
Anonsundeğişmesilekorkarakbirlikvevurucusilahlarınıterkedenler.
c.(1)BaşlangıçtaharekâtplanınıaksatanvesonradaenkritikbirlikolanHarpOkulualayınıbırakıpkaçanBahtiyarYaltaveTurgutAlpagut.
(2)Mahkemesafhasıboyuncaherikisidehadiseleriinkâredereksıyrılmakiçin“anadavayı”küçülttüler.
![Page 1378: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1378.jpg)
(3)BilhassaBahtiyarYaltadevamlısurettehapishanedegençsubayveHarbiyelileretelkinleryaparakbeniküçültmekiçinçalışmış.BendenderinliktekikuvvetlerikoparıpaklıncaTürkeşkanadınabağlamakiçingayretsarfetmiştir.
d.MustafaOk:Tamamıilebirbeşincikolsubayıolarakçalışmışmeğerse,mahkemesafhasındayaptığısavunmalarlakadromuzureziletti.Amadavamızatamihanetedenriyakârbirtipolarakkarşımızaçıktı.
e.EminArat,GalipGültekinmahkemedekitutumlarıilebanakarşıveesasanadavamızınsavunulmasınakarşıbüyükihanettebulundular.
Ankara’dateşekkületmişolan7kişilikihtilâlfikrîkarargâhındanbanasadıkbirtekkişiçıktı.OdaF.Gürcan,diğerlerininhiçbirisisamimideğilmiş.Hepsininartfikirlerinipeyderpeyzamanlaöğrendim.
İştesamimiyetinolmadığı,alınanhayatibirvazifeninyapılmasındatereddütgösteren
![Page 1379: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1379.jpg)
tehlikelerkarşısındacesaretgösteremeyen,mahkemelerinvereceğicezalardanürkerekaslınıinkâredenbirkadroileihtilâlhareketolarakdamuvaffakolmuşolsaidi,neticesigelmeyecekmiş,AllahbanavebenimgibidüşünenlereveTürkmilletineacımış,kibizi20-21Mayıs963gecesiyapılanaskeriharekâttamuvaffakkılmadı.Bucihettençokmemnunum,onuniçinmağlubiyetacımıunutmuşvaziyetteyim.Fakatbubirseneiçindeneoldu.Herşeyanlaşıldı,bütünihtilâlcikadroyuteşkiledenler,mahkemeyedüşenvedüşmeyipdedışarıdakalanlarhepsiçetinbirimtihandangeçti.Herkesiniçyüzüanlaşıldı.Kıymetimeydanaçıktı.Gerçekihtilâlcikadrosüzüldü.Bilinmeyenyenikıymetlermeydanaçıktı.Liderlikvefikirsahasındabirkıymetzanedilenlerinhakikihüviyetlerimeydanaçıktı.Ennihayetneoldu.Ta15Ek.961seçimlerininhemenakabindesavunmayabaşladığımfikirlerimindoğruluğubugünbütünçıplaklığıilevemeydanagelenhadiselerlebirbirTürkmilletiningözündenartıksaklanamayacakşekildesuüstüneçıktı.KimkaybettiAtatürk
![Page 1380: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1380.jpg)
Türkiye’si.Birarpaboyuilerigidemedi.
Türkmilletibirbiriningözünüoyacakşekildeintikamhisleriileikikampaayrılmışvaziyette.
NeredeAtatürk’ünsözü:“Kaynaşmışbirkitleyiz.”Öylemi?GerçekAtatürkçüler,Öylemi?Toplumözlemcileri,öylemiAtatürk’üsiperederekicraisaltanatedenCHPvemilliŞef?Nerede“İmtiyazsız,sınıfsız”sözü,imtiyazlılarındahaçokbumilletintoplumunurahatlıklasömürmekiçinmikanvebaşkonularak27Mayıs960ihtilâliningetirdiğianayasailevaatedilenköklüreformlarınyapılmamasıiçinayakdiretensiyasîlerimiz,milletmeclisi,senatoüyelerimiz,zavallıtabiîsenatörlerimiz,devrimcidiyegeçinenanayasakoruyucusahtekumandanlarımız,buuğruntahakkukunainandırılarakAnkara-İstanbul’da28Nisan960’tanitibarenaldatılaraksokağadöktürülenTürkyüksektahsilgençliğinevaatedilenler,vaatedenlernerede?Türkiye’ninhalininbugünkündendahakötüdurumamıdüşmesibekleniyor?Benbirsabırsızvatandaşolarakbugünleriçoköncedengörerekcesaretleortaya
![Page 1381: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1381.jpg)
atıldım.Gücümünyettiğiensonimkânlarıkullandım.
[...]
![Page 1382: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1382.jpg)
27Mayıs’ınYıldönümündeAcımaHissi27Mayıs1964,Saat:10.00
İsmineUymayanBayramlar:
Bugün“HürriyetveAnayasa”bayramıimiş.NegüzelözenilerekİsmetPş.demokrasisindebayramlaratakılanisimler.Kimikandırıyor,kimlerialdattığımızızannediyoruzacaba?
Anayasa;
a.24Ekim961“ÇankayaProtokolü”ileilkdefadosyasıilebirlikterafakaldırılmış.
b.“50sayılıAF”kanunu(22Şubatçılariçingüyaçıkarıldığıiddiaedilen)ileüzerineşalörtülmüş.
c.2Ekim962,24Mart963hadiselerigibianayasadışıiktidarhükûmetleritertipleri.
![Page 1383: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1383.jpg)
d.TBMM’dençıkarılmışveçıkarılmaküzerehazırlıklarıyapılananayasayaaykırıkanunlar.
Hürriyet;
a.Fikir-düşünce-yazıhürriyetinikısıtlayan“38sayılıTedbirlerKanunu”.
b.13aydırsürenörfiidare:keyfîidarerejimi.
c.Özelpolislerlegeceli,gündüzlütakipedilerekgezenhuzursuzvatandaşlar.BöylebirTürkiye’dekutlananHürriyetveAnayasaBayramınekadargülünçoluyor.Baribukutsiisimlerilekelemeyelim.
Bugüngeneiçimyanıyor,acıyorum.Acıyorum.27Mayıs960ihtilâlhareketinihazırlayıpyapanlaraacıyorum.
Acıyorum.
27Mayıstahakkukuiçinİstanbul,Ankara’dameydanlardagöğüsleriniiktidarınkurşunlarınaaçanlara,vücutlarınıpoliscoplarınasiper
![Page 1384: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1384.jpg)
edenlereacıyorum.
Acıyorum.
Eserlerininyıkılacağınısezipde21Ekim961’deve9Ş.962’deprotokolimzaedipMilliŞef’eteslimolupdasilaharkadaşlarınavemilleteihanetedenlereacıyorum.
Acıyorum.
24Ek.961’de27Mayıs960ihtilâlliderininhuzurundareferandumilekabuledilenyenianayasayıçiğneyerek“ÇankayaProtokolü”neimzakoyanlaraacıyorum.
Acıyorum.
23Şubat962günümilletmeclisindeMilliŞefiayaktaalkışlayarakbirikigünsonrameclisegetirilen(38sayılıtedbirlerve50sayılıaf)kanunahevesleoyverenpolitikacılaraacıyorum.
Acıyorum.
![Page 1385: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1385.jpg)
İktidarınaletiolarakneticeninnereyevaracağınıbilmeden,gizlimaksatlarısezemeden2Ek.962ve24Mart963günüsokaklaradökülüpdesonradanAdaletPartiliyöneticilertarafından“salyalarıakarakSıhhiye-Kızılayarasıdadolaşanlar”diyeTürkgençliğinitezyifedenlerekarşıhâlâsusanTürkgençliğineacıyorum.
Acıyorum.
20-21Mayıs963’teİsmetPaşademokrasisinekarşıdirenmehakkınıkullanarakayağakalkangerçek27Mayısçılara,Kemalistlere“21Ek.961protokolüneimzakoyan9Ş.962protokolündenhaberdarolan”örfiidareK.C.Turalgibi“Satılmışsaldırganlar”diyebeyanatlarçekipmillişefeyaranmaktayarışeden,anayasakoruyucusuolarakeskisilahveidealarkadaşlarınaihanetederekrahatlıklagezenlereacıyorum.
Acıyorum.
HerdevirdeiktidarnimetlerindenfaydalanmakiçinkalemoynatansözdeAtatürkçü,sözde
![Page 1386: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1386.jpg)
devrimci,sözdetoplumcugeçinenaydınlarınbugünküşefidaresinekarşıseyircikalışlarınaşaşıyor,nekadarcesarettenuzakmenfaatçiolduklarınıöğrendikçe,hayalkırıklığınauğrayıpbugibileriçinzamanındayaptığımfedakârlıklaraacıyorum.
Acıyorum.
27Mayıs960günüiktidarıdevralıpmemleketiistismarcıpolitikacılardankurtardıklarınımilleteilanedip,bugünbaşkabiristismarcısiyasîekipveşefinyanındaaynıölçülerlehareketedipeserlerininyıkılmasınaseyircikalanveyabirlikteyıkanveölünceyekadaraylıkgeliralmaktanbaşkavazifeleriyokmuşgibidolaşan,bugünküperişanTürkiye’yigördüklerihaldesevinerek4yılsonra“HürriyetveAnayasa”bayramınıkutlayanzavallıeskiidealarkadaşlarımolantabiîsenatörlereacıyorum.
Acıyorum.
27Mayıs960devrimhareketininbaşarıcısıvekoruyucusuolanTürkordusundanintikam
![Page 1387: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1387.jpg)
almakisteyenistismarcıpolitikacılarlabirliktedolaylıolarakhareketedenCHPekibimes’ulleri27Mayıs960hareketindensonaTürkiye’ninGenelkurmayBaşkanlığınıyapmışbirOrg.emeklisine“DeliDana”diyor.AdaletPartisimes’ullerigarpcephesikumandanlığıyapmışemeklibirgenerale“KocamışÖküz”diyor.İşteTürkiye’yimünavebeileiktidarageliphalkısömürerekidareedenveedecekolanikianasiyasîpartininTürkordusubüyüklerinerevagördükleriaditabirler.Artıksonuolmayarakgözükapalıiktidardakalmaveiktidaragelmehissiileherşeyimübahgörerekilerleyen,milletinüfuzticaretleriile,adisuistimallerilesömüren,iliklerinekadarsefaletedüşüren,politikacambazlarınıdestekleyerekbireryıldızdahafazlaalmakiçinMilliŞefiktidarıilekoalisyonagirenyüksekkumandakademesindegafletiçindeyüzen,benordudaikenbizlerinkollarınagirerek,bizlerisiperederekönlerindekikumandanlarıemekliyeayırtıpyollarınıaçan,bizlerdendestekalarak“Vatan,Millet,Hürriyet,Devrim,Demokrasi,Atatürk”nutuklarıatıp,protokollerimzaedipbizlereveyürütmek
![Page 1388: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1388.jpg)
istediğimizanadavayaihanetedenlereacıyorum.
Evetsevgilimilletimesassanaacıyorum.
SenisömürenadipolitikacınınelindenkurtaramayanTürkordusunungençKemalistlerinin,Türkyüksekgençliğinin,gerçekçi,cesur,aydınyazarlarınınhâlâkararsızlıkiçindeyüzereksahtedemokrasirejimiçindekurtarıcıolarakkenetlenerekmeydanaçıkamadan,“HürriyetveAnayasa”bayramıkutlamalarınaşaşıyor,acıyorum.
Acıyorum.
BüyükönderinemanetiolangençliğeolanhitabesiniiçinegömmedenveüzerinedüşenvazifeyiyapamadanemanettaşıyanAtatürkçügeçinennesleacıyorum.
İştebunlarıhissedengerçekbir27Mayısçıolarakbugününbayramyapılmasınavaktiyleemeğimgeçmişolmasınarağmen“HürriyetveAnayasa”ismialtındakutlanmasınakalben
![Page 1389: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1389.jpg)
katılamıyorum.
Katılanlariçinhayırlıolsun.
Bugünlükdebukadar.
![Page 1390: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1390.jpg)
Türkiye’deSiyasîPartilerinRöntgenleri28Mayıs964,Saat:16.00
Türkiye’deSiyasîPartiler:
CHP:Haleniktidarpartisi
Vasıfları:
1.ŞefininhuyundayoğrulmuşKinci
2.MütegallibekadrosuileBenci
3.Umdeleriniyerinegetirmemekleİnkârcı
4.Türktoplumunuhorgörmekleİstismarcı
5.VaatettikleriniyapmamaklaYalancı
6.MilletsevgisindenyoksunolduğuiçinBölücü.
![Page 1391: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1391.jpg)
7.Hiçbirzamanmilletinreyiileiktidaragelemez.Halkekseriyetininsevgisinikazanmamışbirsiyasîteşekküldür.
8.Ancakçeşitlientrikalarilebugünazınlıkiktidarındadır.Payandalıkyapanküçükpartilerişiartıkiyicekavramışlardır.Kendileriniçektikleritakdirdeyıkılacaktır.
9.Güngeçtikçeiktidarsızlığımeydanaçıkmaktadır.Türkmilletininekonomik-sosyaldavalarınasamimiolarakçarebulacakbirgörüşvekadroyasahipdeğildir.
10.Demokratikrejimanlayışındaşekilcidir,samimideğildir.Partizanidareyimemleketteeniyişekildeuygulamaktaustadır.
BuvasıflarıhaizolanCHPhiçbirzamanzorlaiktidardakalsaveyazorlaiktidaragelmekistesevegelsedeTürkMilletiniidareedipferahakavuşturupmuasırmedeniyetlerseviyesineçıkartamaz.Oyalamalarlayalnızşahsiçıkarlarınıdüşünürmilleteıstırapverir.İlerlemesindezamankaybındanbaşkabirşeysağlamaz.
![Page 1392: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1392.jpg)
AP:
Halenanamuhalefetpartisi,genelseçim(1965)sonu%100İktidarpartisi.(Şayetseçimyapılırsa.)
Vasıfları:
1.27Mayıs960ihtilâlindenzarargörenbirtaraftarkitlesindendestekalarakkurulduğuiçinİntikamcıdır.
2.Eskidevrinyağmacılığınıihyaetmekvaadiilemeydanaatıldığıiçinİstismarcıdır.
3.Cahilhalkkitlelerininhislerinehitapederek,dinialetederekoyavcılığıileiktidaragelmeyihedefittihazettiğindenSağcıdır.
4.Liberalistbiriktisadidoktringörüşünesahipolduğuiçin“RadikalReformlara”karşıdır.AdaletPartisidebuvasıflarındandolayıdaimamemleketinzindekuvvetlerinindesteğindenmahrumdur.Birincikoalisyonortaklığızamanındadahükûmetidaresindehiçbirvarlık,
![Page 1393: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1393.jpg)
cesaret,hüsnüniyetgösterememiştir.Çoğunluklaiktidaragelsedahi,CHP’nin(kundakçı-tezviratçı-iftiracı-kışkırtıcı)korkunçmuhalefetikarşısındauzunmüddetdayanamaz,%100yenibirihtilâlileyıkılır.Memlekethayrınahiçbirşeyyapamadaniktidar-muhalefetçekişmesinde,ikisiyasîhasımkutuptatoplanmışvatandaşlarınhuzursuzluğuhiçbirsuretleortadankalkmaz.Memleketiniktisaden-sosyalyöndengelişmesinebuşartlaraltındaimkânyoktur.Bupartinindeiktidarımemleketebaşkabirfaidegetirmez.İlerlemedezamankaybındanbaşkabirşeysağlamaz..
YTP:
1.Güçsüzdür,hiçbirzamaniktidaragelemez.
2.Seçmenkitlesinikaybettiğindengüngeçtikçeerimektedir.
3.Muvazeneunsuruolacakselâbettedeğildir.Parlamentoüyelerianapartileretransferolabilmekiçinfırsatbeklemektedir.
![Page 1394: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1394.jpg)
4.Lağvolmayamahkûmbirsiyasîteşekküldür.
5.İkincikoalisyonhükûmetindeCHP’ninhâkimiyetineboyuneğipiktidarsuçlarınaiştirakettiğinden,pasifhareketile,zindekuvvetlerdevekendiseçmenkitlesidahilhalktaitimattelkinetmemiştir.
BupartininenyanlışhareketiCHP’ninsamimiyetsizliğinibildiğihaldeonunlakoalisyonagirmesidir.Buyüzdenpartisiyasîhayatınıtehlikeyeatmıştır.FakatbudurumadüşmesinisağlayanCHP’dendeintikamınıüçüncüİnönühükûmetinegüvenoyuvermeklealmıştır.Çünküİnönühükûmetiogüngüvenoyualamasaidi,iktidarazınlığıolarakhükûmetkuramayacaktı.Bugünolduğugibiiç-dış-rejimanlayışısahasındaiktidarsızlığımeydanaçıkmayacak,yıpranmayacaktı.[...]
Bunubilerekmiyaptı?Yahutdatesadüfenmioldu?Bilmiyorum.Yalnızbildiğimbirşeyvar.YTP’ninbuazınlıkhükûmetinegüvenoyuvermekleCHP’yenekadarfenalıkyaptıise,güvenoyundansonraohükûmetibazı
![Page 1395: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1395.jpg)
hususlardadesteklemekleTürkmilletinibeceriksizidaresilebugünküdurumagetirilmesinesebepolarakmemleketteyapılanfenalıktaortakoldu.
Şimdibusonhatasınıtamirçabasındabakalımmuvaffakolabilecekmi?
Demekkibupartidendehiçbirsurettesiyasîhayattaümityok.
CKMP:
Partikendiiçindeikiyebölünmüşesaslideriniterketmiştir.İkincikoalisyonagirdiğiiçinaynenYTPgibiseçmenkitlesinikaybetmiştir.Parlamentoüyelerigüngeçtikçediğeranapartilerekatıldıklarıiçinerimektedir.1965genelseçimlerindesilinecektir.Şuandaiktidarakarşımuhalefetyapıyorisedepektesirlideğildir.İstikbalvaatetmiyor.
MP:
Çokazbirkadroyasahip,gerçekleridahaiyi
![Page 1396: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1396.jpg)
görüyor,amahiçbirgücesahipdeğil.
TİP:
Ancak8-10senesonragelişebilir.Daimaiktidaranamzetanapartilertarafındankapatılmatehlikesiilekarşıkarşıyadır.
İşteTürkiye’dekisiyasîpartilerinbudurumunagöreacabahangisineitimadedilerek,hangisindengelecekiçinümitbeklenerek,memleketinçokpartiliparlamentersistemiileidareedilerek,kalkınacağınainanılabilir.
Vatandaşlarbirbirinezıt-intikamcı-kinci-bölücüikianasiyasîpartidekutuplaşmakta,muvazeneunsuruolmakiçinçabalayanküçükpartilereriyerekyokolmakta.Birmüddetsonraikisiyasîteşekkülmemleketmukadderatınahükmetmekiçinmeydandakalacak.CHP,AP.BoyasıkazınıncaaltındanDPçıkacak.Buezelîikirakibinsıraileiktidaragelerekmilletisömürmek,birbirlerindenintikamalmakiçinhalkıdüşmankamplardatutarak,devamlısurettehuzursuzlukiçindeyaşayıp,buçekişmelerden
![Page 1397: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1397.jpg)
dışdüşmanlarımızınfaydalanması,hiçbirsuretlesosyalveiktisadenkalkınmadankomşuvemedenidevletlerindindekölegibiyaşamakiçinmi4seneevvelihtilâlyapıldı.Bunu27MayısDevrimhareketiniAtatürk’ükalkanyaparak,nutukatıpiktidardazorlaoturmayıaklınakoymuşlarileonunyıkılmamasıiçindestekolankimseleresoruyorum.Bencememleketipartiçekişmeleriilemeçhulkaranlıkbiristikametegötürenlereartık“Dur”demeninzamanıgelmişgeçmektedir.
[...]
![Page 1398: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1398.jpg)
KısmîSenatoSeçimlerindeSiyasîPartilerinTaktikleri3Haziran1964,Saat:17.00
Kısmîsenatoseçimleridolayısıylasiyasîpartilerinpropagandakonuşmalarıveyurtiçidolaşmalarındayaptıklarıkonuşmaları,radyovegazetelerdentakipetmekteyim.Bütünsiyasîpartilerhakkındaaşağıyukarıbirkanaatedindim.Seçimneticelerinindebence%50’ninüstündeAdaletPartisilehinetecelliedeceğidir.Buseçimkampanyasıdolayısıylapartilerintatbikettikleritaktiklerşunlardır:
CHP:Seçimşansınınyüksekolmadığınıbilmesinerağmen,iktidardabulunmasındandolayıbazımüesseselerevebazıbaskıgruplarınadayanarak,partizancahareketleretevessülederekreyavcılığıpeşindeler.
Bütüngayeleri;zindekuvvetlerekendilerinişiringöstererekdesteğinikazanmak,bitaraf
![Page 1399: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1399.jpg)
münevverzümreyikendilerineçekebilmek.ÇeşitlibaskılarlaAdaletPartisi’niyıldırmak.BununiçindesıkısıkısarıldıklarıAtatürkilkelerininsavunucusu,tatbikçisiolduklarınıispatetmekçabaları,5yıllıkplanınişleyeceğinedairaldatıcıvaatler.Sosyaladalet,sosyalgüvenlikgetireceklerinemilletiinandırmak,kendileriiktidardandüşerseyenibirorduhareketiningeleceğiniimaederekmuhalefetisindirmek.Kıbrısdavasındakimuvaffakiyetsizliklerinigölgelemekiçinkonuşulmamasınadikkatetmek.Gericilikhortluyordiyedikkatiorayaçekerekhasımlarınabuyoldahücumetmek.Seçimhedefindekullanılacakmalzemelerolarakseçilmiştir.Radyokonuşmalarıçokzayıfvetesirsizkalmaktadır.Matbuattanbüyükbirdestekgörememektedirler.
AdaletPartisi:İkiyönlübirpolitikatakipetmektedir.
a.Radyokonuşmalarındaveseçimiçinyaptıklarıaçıkhavavekapalısalonkonuşmalarındamutedil,oldukçaseviyeli,
![Page 1400: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1400.jpg)
mukni,tesirli.
b.Elaltındahaberleriletamamıileyıkıcı.Çökerticihissi,istismarcı,intikamcı.Çoktesirlineticealıcıpropaganda.Bunlarınbaşında
(1)Kıbrısmeselesiniiyiceistismarediyorlar.
(2)Dinmeselesi.CHP’yiesasyıkacakolanbu.
(3)Yenivergizamları.“Tekağaç,tektavuktanvergi”sloganı.
(4)Yabancımemleketegidenişçilermeselesi.
(5)CHPzamanındameydanagelenbüyüksuistimaller.(Bilhassaİnönüoğulveakrabaları)
(6)Siyasîmahkûmların(Kayseri’dekilerin)affı.
AdaletPartisi’ninmuhalefetteoluşudaiktidarınbeceriksizliğivekudretsiz,sevimsizoluşudakendinebüyükavantajkazandırıyor.
YTP:Seçimlerdehiçbirsuretteadaylarının
![Page 1401: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1401.jpg)
kazanmaihtimaliolmamasınarağmenprestijmeselesiolarakkatılıyor.
Taktikleri:İkianapartininharicindebirüçüncükuvvetolarakmuvazenepartisiolmazsarejimtehlikeyegirer.CHPzümrediktatörlüğühevesindedir.APsamimideğildir,iktidarolmacesaretiyoktur.Planıntatbikşekliileiktisadikalkınmaolamayacaktır.Türkiye’ninbugidişindenümitvardeğillerdir.Münevverehitapederekmutedilolarakrejiminsağlamtemellereoturtulmasıiçinbaşkabirekibinişbaşınagelmesiniarzulamaktadır.
CKMP:YTP’ninçizmişolduğuyolubenimsemektefakatonungibipasif,çekingen,cesaretsiz,dolambaçlıyoldangitmemekte.Hadiseleredirektolarakgirerekinandığıfikirlerimertçe,korkusuzca,pervasızcamüdafaaetmekte.Bilhassaradyokonuşmalarındaçoktesirliolmaktadır.Tambirmuhalefetpartisigibihareketetmektedir.[...]
ŞayetMPveTİPdeseçimleregirebilseidi,CKMP’dendahahızlıhareketedeceklerdi.Ama
![Page 1402: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1402.jpg)
olmadı.
Budurumagöreşuneticelerçıkıyor:CHPnepahasınaolursaolsuniktidardaherçareyebaşvurarakkalmayıdüşünüyor.Seçimlerikaybedersedahi,muhalefetpartilerininreynispeti%55’eyaklaşsadahihiçbirsuretleerkenbirgenelseçimegitmeyetaraftardeğil.Akıbetinibiliyorçünkü.AP;normalgenelseçimlere(1965)kadarmuhalefettekalarakCHP’yimümkünolduğukadarfazlayıpratmak,genelseçimlertarihinekadar“Zindekuvvetlerde”taraftarsayısınıartırarak(NormalolarakCHPhatalarıkarşısındaartacak,netekimartıyorda)muvazenetesisetmekveCHP’nibirdahayenildiktensonrakıpırdanamazhalegetirmeksuretilebüyükekseriyetileiktidaragelmek.Esashedefibu,bununyanındatabiîhedef7Haz.964’teseçimlerdengalipçıktıktansonraCHPdışındakiküçükpartilerleşayetgayetsıkıveteminatlıolarakanlaşabilirse,iktidarıerkenseçimleregitmekşartıilealıpdenemekhevesindegözüküyor.
Diğerküçükpartilergüngeçtikçeeridiklerinive
![Page 1403: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1403.jpg)
gelecektetamamıileyokolacaklarınıgördükleriiçinendişedeler.Erkenseçimişimdilikarzulamamaktadırlar.HattaCHP’ninseçimleribirsenesonrayaatmakiçingetireceğiyenikanunteklifinidedesteklemeleri,kendihayatiyollarıvemuvakkatparlamentoüyelikleriiçinmenfaatleribakımındannormalkarşılanmaktadır.BunlararağmenCHP,AP’dendeümitsizolduklarındanyenibirkadronuniktidaragelmesiniarzuetmektedir.
Muhtemelgelişmelerneolabilir:
1.7Haz.964kısmîsenatoseçimlerini%50’ninüstündeAdaletPartisikazanacaktır.
2.YTPveCKMP,seçmenkitlelerininnasılAdaletPartisi’nekaydıklarınıbirdahagözleriilegöreceklerdir.
3.AdaletPartisi%50’ninüstündeseçimlerikazandığıiçin,kendisiniiktidarasahipilanedecek.Erkenseçimisteğikampanyasınagirerekiktidarıdüşürmeyollarınıarayacak(şayetgenekaçakgüreşmezise)samimiolarak
![Page 1404: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1404.jpg)
hareketederseheraniçinküçükpartilerileanlaşıpiktidarıdüşürebilir.
4.AdaletPartisihükûmetidüşürmeyecesaretedebilirseYTP,CKMP,MPkoalisyonagireceklerdir,CHP’yiiktidardanuzaklaştırmakiçin.
5.Şayetİ.Pş.hükûmetidüşerdeuzunmüddethükûmetbuhranıdevamederse(geçendefaolduğugibiAP’lilervediğerpartilernazlanırlarsa)buseferorduidareyeelkoyacaktır.Benceİ.Pş.’nınçekilmesinifırsatbeklemektedirler.
6.Bunlarınhiçbiriolmayıpİ.Pş.azınlıkhükûmetiiktidarınadevamederse,Türkiyebugünküdurumdadadahakötübiristikametegidecektir.
7.Yenibiriktidardeğişikliğiolmazise,YTP’denveCKMP’denbağımsızlardanfazlamiktardaAP’yeparlamentoüyelerindentransferlerolacaktır.[...]
![Page 1405: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1405.jpg)
NetaraftanbakılırsabakılsıngelecekiçinTürkiyehiçbiriyidurumvaatetmiyor.NezamanolsaİsmetPş.demokrasisiyıkılmayamahkûm.NekadarerkenolursaTürkiyeokadarkısazamandaselameteçıkacaktır.
Bugünlükdebukadar.
![Page 1406: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1406.jpg)
TürkiyeKıymetlendirmesi7Haziran1964,Saat:11.00
Bugünyurdun26vilayetindeanayasahükümlerininyürürlükteolduğunuiddiaedenaçıkrejimcilerinarzularilekısmensenatoseçimleri7aygeciktirilmişolaraknihayetyapılabiliyor.
Bukısmîsenatoseçimleridolayısıylasiyasîpartilerinradyodakipropagandakonuşmalarınınhepsinidinledim.Yurtsahtınayayılarakyaptıklarıkonuşmalarıçeşitligazetelerdentakipedipokudum.Buaradapolitikayazarlarınınhislerdenuzakkalarakyazdıklarıgerçekkıymetlendirmelerigördüm.CHP’lilerhariçdiğerbütünpartilerinsözcüleri,liderleriveyazarlarıilegerçekçibitarafkalemler,Türkiye’ninbugünküdurumunuaynenbenim1.No’luKeyfîİdaremahkemesihuzurundayaptığımmüdafaamdanedenihtilâlekararvermeyemecburkaldığımıgösterenfikirleridevletradyosundanancakbirsenesonra
![Page 1407: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1407.jpg)
söyleyebildilervesavunabildiler.Demekaradanbukadarzamangeçmesinerağmendeğişenbirşeyolmamış,Türkiyedahaağırşartlariçersinegelmişyenibirkurtuluşgünübekliyor.YalnızCHPŞefiilekabinearkadaşlarıveCHPsözcüleriherşeyipembegözlüklemilletegösteriphâlâaldatmakçabasıiçindekıvranıyorlar.MilletdeonlarıngörüşünegöreMilliŞefnedersedoğrudur,sözüneinanılırbireskiaskerdirdiyeitibaredeceklerzannedip“DamadınınAkis’tekiifadesiile”tabiîentesirlikonuşmalarıbeşgünarkaarkayaradyodaİ.İnönüyapacakdiyeövünüphalkamüjdelerdağıtıyorlar.Neticeninneolduğu,TürkiyeİsmetPş.tarafındannereyegetirilipbırakıldığıbirkeredemuhalefettebulunansiyasîpartilertarafındanaçıkça,korkmadan,izahedilerekmilletingözüneserildi.
Benmüdafaamın29’uncusayfasındaNetice(Özet)kısmındabugünküTürkiye’yikıymetlendirmemiyapmıştım.Oözetinözetinidekısacaaşağıyaçıkarıyorum:
1.Türkiyehâlâbirihtilâlvasatıiçindedir.
![Page 1408: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1408.jpg)
2.Türkiye’dehenüzrejimdavasıhalledilmemiştir.
3.27Mayıs960ihtilâlihedefinevarmadığıiçinzamanfasılasıyla%100yenileriyapılacaktır.
4.Türkiye’yikalkındıracakolan“RadikalReformları”mevcutsiyasîpartilergerçekleştiremez.
5.Siyasîpartilerağaların-partizanlarınnüfuzualtındadır.Seçmeninekserisiokur-yazarolmadığıiçinseçimhürriyetiyoktur.Seçilenlernüfuzticareti,suistimalleryaparlar.Halenuygulandığızannedilensahtedemokrasiilememleketilanihayeidareedilemez.
6.Türkiye’dedoktrinerpartiyoktur.Politikacılarreyavcılığıilevatandaşlarıistismarederler.
7.Reisicumhur-Başvekilsilahlıkuvvetlerinbaşlarınınzoruilegayrimeşruolarakseçilmişlerdir.
![Page 1409: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1409.jpg)
8.24Ek.961Çankayaprotokolüileanayasailkdefaihlaledilmiştir.
9.Anayasadışıprotokollerlefaşistusullerlememleketidareedilmektedir.
10.İsmetPş.Silahlıkuvvetlerinbaşlarıileanlaşarak,GüvenlikKonseyi’nialetederekorduyu,milletmeclisivesiyasîpartilerüzerindebirbaskıvasıtasıolarakkullanmaktadır.
11.CHP’lilerinbututumuilehalkorduyakarşıdüşmanhalegetirilmektedir.
12.İ.Paşaorduyumuhtelifparçalarabölmüş,işinegelmeyenleri“böl-parçala-yut”prensibiileyoketmiştir.
13.Türkiye’dehalkCHP’nintutumuileikidüşmankampabölünmüştür.
14.Tavizcilik(reykaygısı)ilegericilikteşvikedilmektedir.
15.Beşyıllıkplanişlemeyecektir.
![Page 1410: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1410.jpg)
16.Memleketteiktisadikrizvebüyükbirişsizlikvardır.
17.Hükûmetçokzayıftır.Hükûmeteitimatyoktur.İçfinansmanvedışyardımteminedilememektedir.
18.Memleketteaşırıcereyanlarönlenememektedir.Halkyeryersilahlanmaktadır.
19.Büyükşehirlerisarangecekondulargelecekiçintehlikearzetmektedir.
20.Devletiniçtevedıştaitibarıyoktur.
21.İ.Paşaşahsikaprisleriveiktidarıuğrunamemleketifelaketegötürüyor.
22.HükûmetkoalisyonuyaşatmakiçinMDOgibiyeraltıteşkilatlarıyladehşetsaçıyor.Yıkıcıtertiplerdüzenliyor.
23.Türkiye’deanayasateminatıyoktur.(Mal-can-ırz)
![Page 1411: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1411.jpg)
24.Vasıtalıvergilerilefakirhalksefaletesürükleniyor.
25.MilliŞefaçıkrejimdiyesilahlıkuvvetleridealetederek,milletialdatarakkapalırejimileidareediyor.
İştebunlarıkeyfîidaremahkemesihuzurundaşarjörlerisürülmüşTomsonlularınsağlısollusıralarıarasındapervasızcahaykıraraksöylüyor,memleketibuacıklıdurumdankurtarmakiçinihtilâlekararverdiğimibeyanediyordum.[...]Mahkemedeölümegötüreceklerinibilebileyılmadansavunduğumuzfikirleribirkeredahamilletingözüneserdik.Neticedeölümemahkûmolduk.İnfazkanuntasarısınıCHPhükûmetimilletmeclisinegetirdi.Bugünbenimmahkemehuzurundasöylediğimsözleriminaynısınısöyleyereksavunanbeylermecliste,benimasılmamiçinreylerinivicdanlarınınsesinidinlemedenkolaylıklavermişlerdir.
Halbukibuzatlarbirsenesonraradyolardakonuşmacesaretinidahibizlerinaçtığıçığırdanfaydalanarak,yapabiliyorlar.Netuhafgerçekler
![Page 1412: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1412.jpg)
değilmi?
[...]
![Page 1413: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1413.jpg)
KısmîSenatoSeçimlerindenSonrası9Haziran1964,Saat:18.00
Kısmisenatoseçimlerininneticesikatisurettealınmışvaziyette.BudurumagöreAdaletPartisi5/3kazanmışdurumda.Tahminettiğimgibiküçükpartiler(YTP,CKMP)hiçbirvarlıkgösteremediler.
Bumukadderolanbirakıbetidi.Amanedensebupartilertehlikeyiçokevveldengöremediler.
Türkiye’deseçmenkitlesiikikutuptabirleşmeyitercihetmektedir.Henüzkültürel-sosyalbakımındangelişmemişbirhalkkitlesidemokrasiprensiplerinikavramaktançokuzaktır.FakatneyazıkkisiyasetçilerimizTürkiye’deşekilolarakgöstermekhastalığındaolduğumemleketingerçekleriniileribirgörüşilekavrayamadıklarıiçin,946’danberirejimdavasındabocalamakta,bumemleketitecrübe
![Page 1414: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1414.jpg)
tahtasıolarakkullanmaktadır.Busuretlebelkisiyasetsahasındaşöhretyapıpbüyükpartileretransferetmekiçinpartikuranlar,fırsattanfaydalanarakyıkılanpartilerinseçmenmirasınakonmakisteyenler,birdehakikatenbirfikirveidealuğrundameydanaatılarakyeniyenipartilerkuranlarneyazıkki16senedirtutunamamıştır.(ÖlçüMP’ninilkkuruluşu948senesiolarakalınmıştır.)Ohaldeartıkbuneticesizçabalamalardanvazgeçmelidir.
Şimdi,gelecekiçinküçükpartilerintutumlarıneolabilir:
a.YTP,CKMP,MPherüçüsamimiolarakbirleşebilirsebirüçüncümuvazenepartisiolarakayaktakalabilirler.Odaancak1965genelseçimlerinekadarburolüoynayabilirler.Genelseçimlerdensonravazifesibiter.Tabiîbugünküdurumdabunaimkânyoktur.Çünküliderlerdebuşuuruyanmamıştır.
b.Buteminedilemediğinegöre,küçükpartilergüngeçtikçeerimeyemahkûmdur.Genelseçimlerekadarherkesanapartilerdenbirini
![Page 1415: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1415.jpg)
seçerektransferolacaklardır.Çünkübizdekisiyasîler,ilköncedüşündüklerihususgelecekdevreiçinseçilmeşansınıhangipartidegörürsederhalkolladığımüsaitfırsattaorayabirpazarlıkileatlıyor.Birkısmıopartideyaptığıtransferanlaşmasınagöretutunabiliyor,birkısmıdaaçıktakalıyor,fakatyenipartisionatesellimükafatıolarakdayenibirmeclisidareazalığıveriyor.Buhususdasadakatderecesinegöretatminediliyor.Bunlarınmisaliniçokgördüm.Gelecektedegöreceğiz.
Fikir,idealuğrunaeskiküçükpartisindekalanlardazamanilemumgibierimeyemahkûmkalacaklardır.
Ohaldebugidiştenkendilerinikurtarmayaimkânyoktur.Yalnızbupartimensuplarıseçeceklerianapartilerikuvvetlendirmeimtihanlarında,inandıklarıfikirlerdesamimiyetderecelerinigöstereceklerdir.
c.Şayetparlamento,üyelerinintransferlerinigeçiciolarakönleyebilirlerse,ozamandaiktidarveanamuhalefetpartisinidesteklemekleseçim
![Page 1416: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1416.jpg)
zamanındayaptıklarıkonuşmalarında,vaatlerindenekadarsamimiveriayetkârolduklarınınimtihanınıvereceklerdir.Küçükpartilerindurumugenelseçimlerekadarbuçerçevenindışındabaşkabirşeyolamayacaktır.
AdaletPartisi:Liderininölümüveseçimneticelerindengalipçıkmasıileşimdiyekadartutumundabazıdeğişiklikleryapmakmecburiyetindedir.
RahmetliRagıpGümüşpaladaoldukçamutedilbirçalışmailepartiyihırpalattırmadanbuseviyeyekadarçıkardı.BudevreiçindeAdaletPartisi’niikianafikirileyetersizgörereksuçlamaktadırlar:
1.Cesaretsiz,iktidarolmahevesindepasif.
2.Samimiyetsiz.
Ohaldeiktidaranamzetolarakyaklaşanbupartibuzaafınıortadankaldırmakmecburiyetindedir.BununiçinilkönceseçilecekolanGenelBaşkanvekiliniçoktartarakişbaşınagetirmeleriicap
![Page 1417: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1417.jpg)
eder.AdaletPartisi’nezaafolarakyüklenenbuikifikrisileceknitelikteolmasıgerekir.Ondansonrapartinintutumuartıkbellidir.Muvaffakolabilmesiiçin:
a.Cesaretleaktifbirmuhalefetyapmak.
b.Samimiyetderecesininölçüsündesenatoseçimlerinegirerkenyayımladığıbeyannamedekivaatleriniyerinegetireceksurettehareketetmek.Ufakhesaplarpeşindekoşarakyançizmelerdenayrılmasışarttır.
[...]
![Page 1418: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1418.jpg)
GünahKeçisiT.Aydemir’inGörevleri11Haziran1964,Saat:22.00
Bugecedüşüncelerimisırfşahsidurumumavererek,mazimihatırlayarakbitarafolarakDemokratikRejimhakkındakiölçüleriminmuhasebesiniyaptım.
Bugüniçinbenidemokratikrejimiistemeyenveonakasteden,anayasayısilahlıolarakçiğneyenbirinsanolarakmevcutkanunlarmuvahecesindehaklıolarakölümemahkûmettiler.Fakatbuişinherşeydeolduğugibişeklîtarafıdır.
Tarihhuzurundahesaplaşalım,siyasîrekabetlerindenuzak,hissidüşüncelerden,kıskançlıkduygularındantecerrütedereknormalbirmuhakemetarzıileneticeyevaralım.
Türkiye’yeçokpartilidemokratiknizamıyerleştirmekiçinilkadımıatankimdir?İ.İnönü.
![Page 1419: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1419.jpg)
Kaçsenesinde?1945.Hangizorunlulukla?İkinciDünyaSavaşıbitimindeteşekküleden“BirleşmişMilletler”anlaşmalarınaimzakoyanTürkiye’ninbuistikametegirişindenbaşkaçarekalmamasındanmütevellititiliş.
BudüşüncedeolanveyaşeklenöylegörünmeyiisteyenMilliŞefİ.İnönüeskideviralışkanlıklarınıterkedememiş,ilksamimiyetsizlikörneğini1946seçimlerindegöstermiştir.
1946seçimlerikiminiktidarızamanındayüzkarasıolarakyapılmıştır?İ.İnönükendimeydanagetirdiğiyavrusunuboğmakisteyenvahşikedilergibihareketetmemişmidir?Aksinihangigarplıkafaiddiaedebilir?
Benozamanneidim?26yaşındabirüsteğmen.Arzumveisteğimneolabilir?Memleketirejimhususundaaldatarakidareetmeyekalkanlarakarşıisyancıruhhaletiiçindeçırpınanbirgenç.Aradığımnedir?Bugibidüşünenleriçindeçalışmak.Neiçin?Özlenengerçekdemokrasiyiyerleştirmekiçin.Nerede?Bugayretigösteren
![Page 1420: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1420.jpg)
dahabüyükrütbeliinsanlarınsaflarında.
950seçimleriyaklaşırkenbusaflardaçalışanbüyüklerdekiumumikanaatvekarar,İ.Paşahükûmetiyine946’daolduğugibiadilseçimyaptırtmazveyaseçimikaybettiğitakdirdeiktidarıdevretmezisesilahlıkuvvetlerinmüdahalesiileseçimikazananDemokratParti’yeidareyidevretmek.Silahlımüdahale,bumüdahalehareketinesevesevekatılmayıtaahhütedenTop.Yzb.Aydemir.Neiçin?Gerçekdemokrasininmemleketteyerleşmesiiçin,haksızlığasetçekmekiçin.
954senesindensonraözlenendemokratikrejimidejenereetmeyekalkanDemokratPartigidişinesonvermekiçinordudagizliteşkilatkurmayateşebbüsedenkim?956senesindeKur.Bnb.Aydemir.Neiçin?Zümrediktasınasonvermekiçin.
Ekim957senesindeRamikışlasındakomiteerkanıile25Ek.961seçimlerindenevvelaskerimüdahaleyapmakiçinkararaiştirakedenkim?Kur.Bnb.Aydemir.Neiçin?MuhalefetPartisi
![Page 1421: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1421.jpg)
lideritarafından945’teTürkiye’yezorunluklalütfettiğiparlamentersistemininyıkılmaküzereolduğunu,hedefindenayrıldığını,eserinikoruyamadığıiçinyaptığıferyatlarla,memlekettekiidareyekarşıyükselttiğitansiyonilehazırlanansabırsızkuvvetlerdefedaiolarakatılmakisteyenler.Bizlerinisteğine?Eserikorumak,yönergesindeoturtmak,değilmi?Muhalefetliderininbuferyatlarıilesistematikmanhazırlananihtilâl,nihayetfetvasıkenditarafındanverilenyaşamaktaolançocuğunbirgecedeboğulması27Mayıs960İhtilâli.İhtilâlcileriniçindekimvar?Aydemir.Neden,neiçin?Cihetinişaşırmışrejimiyerineoturtmakiçin.
BirmüddetsonraMBKomitesiiçindediktayagitmeyehevesliolarakgösterilenvetanıtılanveinandırılan14’lergrubukarşısındagerçekdemokrasiyimilletekomitekurulduğuzamanvaatedilenşekildeyerleştireceğinesözverenlerinyaptıklarıkansızihtilâliçindeyeralankim?Aydemir.Neiçin?Diktanınkarşısındaolduğuiçin.
![Page 1422: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1422.jpg)
BirmüddetsonraorduiçindeyenidenTürkSilahlıKuvvetlerBirliği’ninteşkilatınınkurulmasındaönolan,sadakatleçalışan,22Ek.961’igeçmemeküzereseçimlerinyapılarakidareyipartileredevretmekiçinprensiplervazedenveyeminedenkim?Kur.Alb.Aydemir.Neiçin?Gerçekdemokrasininyerleşmesiiçin.
15Ek.961seçimlerindensonrasiyasîpartilerinsamimiyetsizdurumlarınıöncedengörüpgerçekdemokrasiyiyerleştirecekbirparlamentomeydanagelmediğinigörüpdezamankaybedipbusakatçocuğuyaşatmamakiçin21Ek.961protokolüneimzakoyankim?Aydemir.Neiçin?Rejiminbiranevvelsağlamdemokratiknizamındakirayınaoturmasıiçin.25Ek.961’debüyükbiriktidarhevesiile(Artıkİ.Pş.maksadınaermiştir.ÇünküBaşvekilolmuş,partisiiktidaragelmiştir.)işbaşınagayrimeşruolarakgelen(MeşhurÇankayaprotokolü)İsmetPş.dahabirincigündemokratiknizamıkatletmiştir.İşte946daolduğugibi,960ihtilâlinihazırlattığıgibi,büyümekisteyendemokrasiçocuğunufaşistusulüprotokollerle
![Page 1423: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1423.jpg)
herdefasındazedeleyerek,çeşitlitavizlervererek“iktidardandüşmemesiiçin”sakatkalmasınısağladığıgörüldüğünde,memleketehayırgetirmeyeceksakatbirrejiminveMilliŞeflikhastalığındankurtulamayarakkapalıbirrejimuygulamakisteyenİ.Paşa’nın22Şubat962karşısına“Dur”diyedikilenkim?Aydemir.Neiçin?Demokrasioyununasonverelim,bugibieskişeflerdenmilletikurtaralımdiye.Muvaffakolamayankim?Aydemir.Buhadisedenmünebbiholmayankim?Siyasîpartilervemeşhurmillişef.Hâlâmemleketiaçıkrejimkisvesialtındakapalırejimleidareetmekteısraredipmilletisefaletesürükleyenkim?İ.İnönü.[...]Yine21Mayıs963’tekarşısınaçıkıpyeter,durdiyenkim?Aydemir.Neiçin?Bumilletiinat,kin,ihtirasiçindeyüzerektoplumusefalete,memleketifelaketesürükleyeniktidarınreyle,hükûmetgüvenoyuiledüşürülmesineimkângörülemediğiiçingerçekdemokrasiyebirtürlügötürmeyegücüyetmeyensamimiyetsizlidervepartilerdenbirmüddetkurtulmakiçin.
Muvaffakolamayankim?Aydemir.
![Page 1424: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1424.jpg)
Diktatörolmakiçinisyanedendiyetanıtılmakistenenkim?Aydemir.Demokrasiyikatletmekisteyendiyeilanedilenkim?Aydemir.Vatanhainidiyebaştakilertarafındanilanedilenkim?Aydemir.Anayasayısilahlaçiğneyenkim?Aydemir.
Busuçundandolayıölümezorla,emirlemahkûmettirilenkim?Aydemir.
Parlamentodazevkilekollarkalkaraköldürülmesiistenenkim?Aydemir.
[...]
Senatoseçimleridolayısıyla“Rejimtehlikede,zümrediktatörlüğüvar”diyeradyolardaferyatedenlerkim?İktidarınkarşısındaolanpartilerveliderleri.BusahtedemokrasiuygulayıcısıeskiMilliŞeftenmilletikurtaramayankim?Muhalefettekipartiler.Bupartileringücününyetmediğinigörerekhâlâmilletinsefaletesürüklenmesini,ikidüşmankampaayrılarakpartizancaoyunlarlafelaketegötürenmillişefekarşıcesaretledurdiyemeyenlerkim?Sahte
![Page 1425: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1425.jpg)
Atatürkçüler,sahte27Mayısçılar,sahte“anayasakoruyucusu”diyekendilerinitanıtanlar.Dahayazayımmıbilmem,kâfideğilmi?Gerçekdemokasininmemleketteyerleşmesiniisteyenveistemeyenlerinmukayesesinibenyaptım.Neticeçıkartıpmaddemaddeyazmıyorum.Okuyacaklarındüşünceveinsaflarınaterkediyorum.[...]Onlargerçekdemokrasininismine,şeklineözendikleriiçinmilletibuisimaltındasosyaldemokrasininicaplarınıkenaraiterek,milletisömürerek,mutluazınlıklarınıdaimaiktidarnimetlerindenistifadeettirerek,iktidarkoltuklarındanayrılmakistemedikleriiçinbenimgibionlarınipliklerinicesaretlepazaraçıkaranlarınölümünüistiyorlar.
Benherşeyiaslındaolduğugibikabulediyorum.Güdümlüdemokrasidiyebirşeytanımıyorum.Memleketinicaplarınagörehangirejiminuygulanmasıuygungörülüyorsaaçıkçaismininkonularakmilletinriyâkarcaaldatılmadanidareedilmesiniistiyorum.
İ.Pş.’nınihtilâldensonrayenideniktidarıhilekârlıkladevralmasıilegerçekdemokrasiye
![Page 1426: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1426.jpg)
gidişyolutıkanmıştır.Buyolubenherdefasındayaptığımsilahlızorlamalarlaaçamadım.Allahnasipetmedi.FakatbenimyaptığımzorlamalarileartıksiyasîpartilerilerdekendilerinibekleyentehlikelerigörmüşolaraknispetengerçekdemokrasiyolunagirerekSiyasîdemokrasiileSosyalDemokrasiyibirbirineintibakettirmektenbaşkaçarekalmadığınainanmışgözükmektedirler.
İştedemokrasidüşmanı,asialbayıniçyüzüvedüşünceleri.İsterinanılsınisterinanılmasın.Vicdanımakarşısorumluyum.Birgüngelirbumemlekettedenamuslu,cesurvatandaşlarçoğalır,PolisRejiminihayetbulur,riyâiçindemilletejurnallersaçanİ.Paşaveçevresindekilerinboğukseslerikısılır,sahtekârkalemşörlerininkalemleriişleyemezhalegelirde,bumilletdeherşeyiniçyüzünüöğrenir,gerçekçigörüşlerhâkimolurdaözlenenidareyekavuşulur.Milletdeilerlemeyolunakoyulur.
Ozamanesasmahkememiztarihhuzurundayapılır.Benşimdidenverilecekkararısevesevekabullenmişvaziyetteyim.Onuniçin
![Page 1427: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1427.jpg)
hapishanedeölümhücresindeolsamdaçokrahatım.Acabailerdehesapvereceklerderahatlarmı?
![Page 1428: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1428.jpg)
KıbrısMeselesiDolayısıylaGüvenoyuAlmaTalebiveTaktiği15Haziran1964,Saat:21.00
Buakşamsaat19.00’daajanshaberlerindeİsmetPş.hükûmetininKıbrısmeselesidolayısıylameclisigüvenoyunadavetettiğiniöğrendim.
BugünoğlumMetin’denaldığımbazıhaberleregörebubeklenenbirşeydi.Çünküİ.Pş.artıkçokmüşkülgünleriniyaşıyordu.Kıbrısmeselesiniçıkmazhalegetirmiş,memleketteherkademedengençlikten,ordudan,halktanmatbuattan,muhalefetpartilerindengelensabırtaşırıcıtenkitlerledayanamazhalegetirilmiştir.FakatbunarağmeniktidarıbırakmamakiçinKıbrıshakkındasonbirdenemeyigörmeküzeregeneiçpolitikadaistismarvasıtasıolarakkullanarakAmerikanReisicumhurununçağrısınamüspetcevapverip21Haz.964’te
![Page 1429: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1429.jpg)
Amerika’yagitmeyekararvermişveAmerika’yabildirilmişti.
Budurumdaanibirkarardeğişikliğineİ.Pş.’yıgötürensebeplernelerdir?Neneticeyevarılmasıicapeder?Onuntahliliniyazacağım:Amerika’nındavetinikabuletmelimiydi?
Bugünküşartlariçindeaceleverilmişbirkarardır.Çünkü5-6Haz.964gecesiTürkMilleti’ninaylardıryitirilmişolanhaysiyetveşerefininnepahasınaolursaolsunkurtarılmasıiçinadayayapılmasılazımgelençıkarmayahükûmetkararvermişti.Silahlıkuvvetlerinçıkarmavedestekbirliklerinealarmverilmiş,hareketemirlerienküçükbirliğekadarulaşmıştı.(Budördüncüdefatekrarediliyordu.)HarekâtıdurduranveyamaniolanAmerikaidi.ÇokağırbirnotaTürkiye’yibirmüstemlekedevletihalinesokmuştu.BirNATOmüttefikdevletimuamelesiyapmamıştı.Hattaenkabalisanlaemirverir,azarlartarzındapolitiknezaketkaidelerindenuzakbirlisanlaTürkhükûmetinerestçekmişti.Çokağırolanmesajıncanalacaknoktalarışuidi:
![Page 1430: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1430.jpg)
a.Türkiye’yeverilenNATOyardımsilahları,diğerbirNATOdevletinekarşıkullanılamaz.(KastettiğiYunanistanKıbrıs’ayardımettiğitakdirdekarşılıklıgeleceğimizegöre.)
b.NATO’nunmüsaadesialınmadanbirçıkarmahareketiyapılamaz.(NATOBaş.KomutanıSimitzersöylemiştir.AceleAnkara’yaogeceuçaklagelip.)
c.AdayayapılacakbirçıkarmahareketikarşısındaAmerikaBirleşmişMilletlerdevletiolarakkarşısındaolacaktır.
d.İ.Pş.bumeseleyigörüşmekiçinAmerika’yagelsin.
![Page 1431: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1431.jpg)
ABD’ninEmri:İsmetPaşaAmerika’yaGelsinTürkiyeşimdiyekadarherhusustatuttuğuyanlışpolitikayoluiledümensuyundagittiği,göklereçıkardığı“birazfazladolarkoparmakiçin”sadıkmüttefikindenyediğikaçıncışamardır.Sırfiktidardabirmüddetdahakalmakpahasınabukadarağırmuameleleretahammülederek,hâlâoemperyalistpatronunçağrısınamalbulmuşgibisarılarak“EVET”cevabınıverenbirbaşbakanTürkmilletininekadaryaraladığınınacabafarkındamıydı?Birazvaziyettavazzuhetmeden,çünkü17Haz.964’teBirleşmişMilletlerGüvenlikKonseyiKıbrısmeselesinigörüşmekiçintoplanacaktı,bununneticesinialmadan,Amerika’nınTürkiye’yekarşıgiriştiğibuçirkinhareketinTürkmilletiüzerindeyaptığıkötütesirhafifletilmedenhemenacelecilikgösteripgitmekiçincanatmakhiçbirsuretledoğrudeğildir.Hemİ.Pş.Amerika’yagidipneyihalledecekti?ArtıkAmerikaKıbrıs’akarşıyapılacakbiraskeriharekâtamüsaadeetmediğinikesinlikle
![Page 1432: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1432.jpg)
bildirmişti.Türkiyeiçinbusahadaişbitmiştir.Birdahaböylebirharekâtatevessüledilemez.Şimdiyekadarkifırsatlarkaçmıştır.[...]Şimdiyekadarneistediğikatiolarakbellideğildir.Yalnızaltıaydırağzındagevelediği“Makariosanayasayıçiğnemiş,hukukdışıhareketediyormuş,antlaşmalarariayetetmiyormuş,Yunanistanbunudestekliyormuş,isteğimizKıbrıs’takivatandaşlarımızınmal-canemniyetinintesisi,hukuknizamınıniadesi.”Esonrası,orasıbellideğil.OnuDışPolitikadahisiİ.Pş.bilir.Bunakarattanmilletdebıktı,Kıbrıs’takivatandaşlarda,dinleyenNATOveBirleşikDevletlerde!
Sonra,buİnönüisteklerinişayetAmerikasağlayabilecekse,buradandamasabaşındandabumeselelerhalledilebilir.YahutAmerikaHariciyeBakanıilebizimHariciyebakanımızbunuhalletmeyolundaAmerika’dadagörüşebilir.Fakatİnönübudavetiaceleolarakkabuledişindeşufaideleriunutmuştur:
a.Muhalefetseçimlerdengalipçıkmıştır,hükûmetidüşürmeyolunagidecektir.
![Page 1433: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1433.jpg)
Propagandalarınhızıhenüzkesilmemiştir.“BenAmerika’yagiderken,benoradaikenhükûmetidüşürmeyecesaretedemezler.Şayetdüşürürlersehükûmetbuhranındanmütevellitherhangibirorduhareketigelirsesorumlulukonlaracariolur.Ben,HalkPartisigelensilindirinaltındanyineucuzkurtuluruz.”
b.Ayın18’indeörfiidarebitiyor.Amerika’yagidişbahanesiilehükûmetisarsıp(bumevzuda)güçlükgöstermezler,ikiaylıkörfiidareyigiderayakkolaylıklabirdahauzattırır.
c.“Amerika’daKıbrıshususundabirşeykoparamasamda,belkiiktisadiyardımiçinbirşeylereldeedersem,yineTürkiye’yemuzafferdöner,yenibirkloroformilemilletibirazdahauyutur,teskineder,kabarantansiyonudüşürürüm.”
Sonuyaklaşmışiktidarındaüçkartileoynamaktadır.BirinciKartı:“Amerika’yagidiş.”Eldeedeceğimuvaffakiyetderecesinegöreayaktakalabilme.İkinciKartı:“SiyasîAF”.“ŞayetAmerikadönüşüiktidardatutunma
![Page 1434: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1434.jpg)
imkânızayıflamışisehemenbunuçıkaracağım,yeterkisizmuhalefetpartileribirazusluoturun,sesçıkarmayın,kuzukuzuşumeclistençıkmasıiçinsırabekleyenzamkanunlarınareyverin.Huzuriçinaffıistismaretmeyin,yoksaçıkarmam.Çekilirim,hükûmetkuramazsınız,ihtilâlgelir”diyekorkutmalarlaiktidarınıuzatmaçaresi.Üçüncüveensonkullanacağıçokrisklibirkumarkartı:“Hükûmetbuhranıyaratmaklaihtilâlidavet.”Bununiçindeanlaştığıkanathazırdır.İ.Pş.’nınartıkbütüngayesişudur:İktidardauzunmüddetkalamayacağınıveseçimdeolsaiktidarabirdahagelemeyeceğinianlamıştır.Ordudakimemnuniyetsizliklerivebundanmütevellityapılanbütünihtilâlhazırlıklarınıyakınenaldığıistihbaratraporlarıilegayetiyibilmektedir.[...]Halbuki11Haz.964PerşembegünüKıbrıskonusuhakkındasiyasîpartiliderleriileyaptığıtoplantıdamuhalefetpartileritarafındanyapılanmüspettekliflerinhiçbirinikabuletmemiş.Herzamanolduğugibiyine“Ben”diyerek21Haz.964’teAmerika’yagitmeyekararveripaçıklamıştı.
![Page 1435: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1435.jpg)
Muhalefetpartilerininyerinde,makulteklifleribenceşunlardı:
a.KıbrıshakkındaMillipolitikamıznedir,(CKMPveMP)çizelim.”
İ.Pş.’nınverdiğicevap:“Takipettiğimizmillipolitikadır.”Tabiîboşlaf.
b.“Millibirpolitikatakipedebilmemiziçinbugünküazınlıkhükûmetidurumundankurtulup‘Millibirhükûmet’kuralım(CKMP)dışpolitikadadahakuvvetlioluruz.”Tabiîbilmiyorumamaİ.Pş.herhaldebutekliftenhiçhoşlanmamış.Meşhurduymazkulağınınpilinideoandaiyiceçekipçıkarmıştır.Cevapvermemekiçin.
c.APteklifi:“Sizazınlıkhükûmetinitemsilediyorsunuz.Hükûmetindahakuvvetligözükmesiiçinanamuhalefetpartisindenbirkişideyanınızdabulunsun.”Derhalkibarcared:“Benşahsendavetedildim.”HalbukiII.DünyaSavaşı’ndaÇörçilAmerika’yahayatikararlaralmayagiderkenmuhalefetpartisibaşkanını
![Page 1436: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1436.jpg)
beraberindegötürmüştür.Onlargarplıdevletadamlarıdır.Demokrasininbeşiğindebüyümüşlerdir.
d.YTP’ninteklifi:“Gitmekteacelekararvermeyin.Hiçolmazsa17Haz964’teyapılacakBMGüvenlikKonseyigörüşmelerinibekleyin.”
Bence:
1.İsmetPş.bugeçenikigünzarfındahariciyekanadıilealdığıhaberlerdeişinhiçdeAmerika’yagitmekararıverdiğigünlerdekigibiparlakolmadığınıanlamıştır.Amerikadauğrayacağımuvaffakiyetsizliğegüvenoyualarakgidersebütünmuhalefetpartileriniortaketmekistemektedir.Başlıcasebepbudur.
2.ŞayetmeclistengüvenoyualırsaveöyleAmerika’yagidersekendisinidahakuvvetlihissedecektir.Busuretleliderlertoplantısındamuhalefetpartilerininyapmışolduklarıteklifleriogünküçümseyerekkabuletmemiştir.Amasonradapişmanolmuştur.Buhatasınımeclistengüvenoyualmaklatashihetmekyolunu
![Page 1437: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1437.jpg)
seçmiştir.
3.KendisiAmerika’daikenveyahemendönüşündehükûmetidüşürmeyollarınıkapamakistemektedir.Sallantıdaolduğununfarkındadır.
4.Şayetgüvenoyualmazdahükûmetdüşersemillibirdavadamuhalefetiktidarhissiilehareketettidiyeonlarıilerdekolaycasuçlayabilmelidir.Yahutböylenazikbirmeseledehükûmetidüşürmeyecesaretedemezlerdiyehesapyaparak,kuvvettazelemekpeşindedir.
5.Güvenoyualdığıtakdirdeörfiidareyiikiaydahakolaylıklauzatmateklifinimeclistençıkartmayıhesapetmektedir.Yanimillidavayıiçpolitikadapolisrejimindekullanmakdüşüncesindedir.
6.İçistihbarattanaldığıhaberleregörekendisidışarıdaikenyapılacakbirharekettenendişeetmekte,yenigüvenoyualmışbirhükûmetinKıbrısmeselesihakkındakineticesinisabırsız
![Page 1438: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1438.jpg)
kuvvetlermecburenbeklerdiyedüşünmektedir.
Güvenoyualamaz,düşerdebirihtilâlhareketibindirirsekendisininbaştavarlığıileböylebirhareketiönleyebildiğiniherkeseispatetmekistemektedir.Aynızamandasıyrılacağınıhesaplamaktadır.
7.Hükûmetinkatiolarakdüşürüleceğineinanmışise;Muhalefetpartilerininbiriningetireceğiherhangibir“Nüfuzticareti,partizancadavranışlar,milliiradehariciazınlıktaolarakiktidardakalma,suistimaller”dolayısıylahükûmetigüvenoyunadavetleiktidardanlekelenerekdüşmektenise“MilliDava”diyememleketteyerleştirilmekistenenKıbrısmeselesindehükûmetinkendiisteğiilegüvenoyuiledüşmeyitercihetmişolabilir.
8.SonolarakdahakikatenCHPkanadıileişbirliğiyapanihtilâlcigruphükûmetbuhranıesnasındaböylebirhareketinyapılmasınataraftarise,hiççekinmedenhükûmetbuhranıyaratıptecrübeetmekister.Yahutbuplanıtahakkukettirmekiçinsunibirbuhranyaratma
![Page 1439: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1439.jpg)
yolundadır.
[...]
Planımızın3Nis.964EklemePlanının7’incimaddeleritahakkuketmişolacak.
Onunşahsımaaitgetireceğiiyilikayrıtabiî.İ.Pş.hükûmetinezamanolsadüşecekamanekadarerkenolursamemleketonispettenisbibirferahakavuşacak.
Yaşarkenbunlarınakibetlerinibirerbirergörmektetabiîbanaayrıcabirzevkveriyor.İnşallahümitlerimboşagitmez.
![Page 1440: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1440.jpg)
GüvensizlikveGüvenoyuSonuçları19Haziran1964,Saat:23.00
BugünMilletmeclisindeyapılangüvenoyuneticelerinisaat22.45ajansındadinledim.200beyaz(Hükûmetlehinde),2yeşil,194kırmızıredreyiileoylamasonuçlanmış.Budurumagöremeclise43milletvekiliningelmediğianlaşıldı.Bunlardaşöyle:17AP,8YTP,7MP,4CHP,7Bağımsız.226redkırmızıoysağlanamadığıiçinİ.Pş.hükûmetidüşürülemedi.Başbakanmecliste15Haz.964günügüvenoyuistediktensonramuhalefetpartilerikendipartigruplarındaaldıklarıkararlardahükûmetegüvenoyuvermeyecekleriniaçıkladılar.17Haz.964’teMilletmeclisigörüşmelerindedegayetgüzelizahlarınıyaparakkesinliklehükûmetegüvenoyuvermeyeceklerinibildirdiler.Bukararlarındatamamıilecesurcahareketetmişlerdir.Lakinpartilerinehâkimolupda
![Page 1441: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1441.jpg)
tatbikattaüyelerinimeclistemevcutlarınıntamsayılarınayakıntoplayamadılar.BilhassaMPçoklakaythareketetti.Zaten13mevcudundan7’sigelmedi.APöyle,YTP’dendegelenlerden3kişigrupkararınariayetetmeyerekbeyazoykullandılar.Partiyiarkadanvurdular.Bugibibeceriksizlikyüzündenhükûmetdüşürülemedi.Olaylarınkısacatahliliniyapayım:
1.İsmetPş.partigruplarınınkararlarınıöğrenincederhaliktidardandüşürüleceğitehlikesinisezdi.HemenÇankaya’yakoştu.C.Gürselile45dakikagörüştü.Tertibatınıaldı.
a.C.Gürselbirbeyanatvererekmuhalefetpartileriningüvenoyuvermesiniistedi.“Buhareketiilebitaraflığınıihlaletti.”(16Haz.964)
b.YineC.Gürsel17Haz.964meclisgörüşmelerindensonradörtmuhalefetpartiliderinehükûmetegüvenoyuverilmesiiçinbireryazılımuhtıragönderdi.(18Haz.964)İşteaçıkrejimdiyeövünülenİsmetPş.demokrasisindeKuklaReisicumhuruntutumu.Anayasanizamınauygundüşmeyenhareketler.
![Page 1442: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1442.jpg)
2.İ.Pş.yanınaDahiliyeVekiliO.Öztrak’ıalarakGenelkurmay’a,C.Sunay’agitti(18Haz.964).Buseferpeksamimikarşılandığınıtahminetmiyorum.Yinesilahlıkuvvetlerimuhalefetpartileriüzerindebaskıvasıtasıolarakkullanmakistedi.İ.Pş.’nınaçıkrejimanlayışıvetatbikatı.
3.17Haz.964’teMilletMeclisimüzakerelerindeyaptığıkonuşmada“226beyazoyalamazsamveyaaradakifarkçokazolursaistifaeder.Amerika’yagitmem”dedi.Bununhakkındadagazetecileremüteadditbeyanatlarverdi.
200beyazoyaldı,aradakifarkda4rey.Fakatistifaetmedi.İşteiktidarhırsıveaçıkyalancılığı.
4.18Haz.64günüC.SenatosundaKıbrıshakkındagizlioturumyaptı.Milletmeclisindengüvenoyuverilmesiiçinsenatörlerinoradakiarkadaşlarınabaskıyapılmasınıistedi.Parlamentoçalışmalarınaaykırıhareket.
Neticedealdığı200oyu196’yakarşıgördü.
![Page 1443: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1443.jpg)
Amerika’yagitmeyekararverdi.BukararıvermedenhemenÇankaya’yakoştu,dahaevvelBakanlarkurulunutopladı.(Herhaldeoradaistifayaniyetliidi)C.Gürsel’dendestekaldı.MilliBirlikgrubundanyaniTabiîSenatörlerdenSezaiOkan,MuzafferYurdakuler,SuphiGürsoytrakbirheyetolarakgelmişler,nededilerseonlardandadestekaldı.
İktidarhırsıdolayısıyla15Haz.964’tenberibusaatekadaryapmadığıkalmadı,öyleküçükvaziyetleredüştüki,anlatılamaz.
![Page 1444: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1444.jpg)
İsmetPaşaEnkazıveyaBozgunuBenceİ.Pş.vermişolduğubuyanlışkararilebirkeredahakendinitarihtebatırdı.Belkibirazdahaiktidardakalıramaneşahsı,nepartisinedememleketiçinhayırlıolmadı.Çünküiktidarıterketmemekiçinyaptığıbütünpolitikoyunlardanekadarküçükhesaplarpeşindekoştuğu,nekadarsamimiyetsizolduğumeydanabirkeredaha,hembuseferbütünmillethuzurundagayetaçıklıklaçıktı:
a.Amerika’yamilletiradesinin%65’ininoylarınıkapsayandörtmuhalefetpartisininarzusununveredoylarınınaksinehareketle,4fazlaoyaldımdiyeçokzayıfolarakgitmektedir.
b.BöylebirazınlıkhükûmetiolarakTürkmilletinioradatemsiledecektir.Faidederecesineolabilir?Hiç.(Gelecekdahaiyiaydınlatacaktır.)Makarios-Papandreu’nunekmeğineyağsürüyor.
![Page 1445: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1445.jpg)
c.İktidarhırsıdolayısıylamilliidareyekarşısaygısızlıkyapmıştır.
d.Amerika’danmuhtemelenTürkMilleti’ningerçekarzularınıtahakkukettiremedendöndüğüvakitneyapacaktır?Bununzararımilleteolmayacakmıdır?
e.EnkritikbirandamillibirdavadaKıbrısmeselesiniiçpolitikaoyunuyaparakemrivakilerlegüvenoyunagitmesindekisamimiyetsizlikneileölçülecektir?
f.Amerika’yagitmekararıileKıbrısdavasıiçinbütünsorumluluğuüzerinealmıştır.AmaTürkmilletipolitikasınıdestekleyenmuhalefetpartilerinindesteğindenmahrumdur.Bencilikruhunuyenememiştir.
g.Güvenoyudolayısıylayaratmakistediğihükûmetbuhranındasorumluluğumuhalefetpartilerinebırakmakistemişisedekendioyunuilemağlupolmuştur.AmerikadönüşüTürkmilletinenelerkazandıracağınıgöreceğiz.BuhusustasırfİsmetPş.hükûmetiayaktakalsın
![Page 1446: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1446.jpg)
diyedestekleyenlermemleketeenbüyükfenalığıyaptıklarınıilerdegöreceklerdir.
Gelelimmuhalefetpartilerinintutumuna:
a.Hükûmetibumevzudadesteklememekiçinverdikleribirliktekikararşahane.İlkdefadörtmuhalefetpartisibirnoktadagüçbirliğiyaparakbirleştiler.
b.Hükûmetidüşürmedereyçoğunluğusağlamadabeceriksizlik.Bundaözelbirmaksatdaolabilir.Şayetöyledüşünülmüşise,iyibirpolitikaoyunuileİsmetPş.vepartisituşagetirilmiştir.Şöyledüşünülebilir:
(1)226kırmızıreyisağlayıphükûmetibizlerdüşürürisekhükûmetbuhranındandolayıgelecektehlikelerinsorumluluğubizlereaitolur.
(2)226redoyusağlamayalım,fakataradakifarkıçokazbırakalım.Eğerİ.Pş.sözünütutarda(azfarkıgörünce)istifaederse,doğacakhükûmetbuhranındandoğrudandoğruya[...]
![Page 1447: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1447.jpg)
TabiîbufikirbilhassaanamuhalefetpartisiAPiçinçokiyi.Rakibiyıpratmaküzerebaşarılıbirpolitikaoyunu.Netekimmuhalefetpartileriİ.Pş.’yakarşıbuoyunlagalipgelmişlerdir.Hemhükûmetbuhranıyaratmaktansıyrılmışlar,hemdeKıbrıspolitikasındakibaşarısızlığaartıkhiçbirsuretleortakdeğillerdir.Budörtgündürdönenpolitikoyunlardamuhalefetpartileribüyükbirzafersağlamışlardır.Artıkiktidarınhiçbirtutaryanıkalmamıştır.Amakatineticeyialamamışlardır.Katineticeninalınmayışıbelkimuhalefetpartilerindeiktidarpartisiniyıpratmak,kemirmekgibifaidelersağlamışisedeböylebirazınlıkhükûmetinidahadazayıfhalegetirerekmillibirdavanınhalliiçinAmerika’yagönderilmesindesuçludurumadüşmüşlerdir.Budurumdabencememlekethayrınaiyiolmamıştır.
Asılmeseleyigetirmekistediğimnoktaşudur:15Haz.964tarihindeyazdığımyazımdasamimiarzummuhalefetpartilerinincesurbirkararverip,iyitatbikediphükûmetidüşürmeleriidi.BenTürkiyeiçinhayrıburadagörmekteidim.
![Page 1448: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1448.jpg)
Faidelerisonsuzdur.Amaşimdidoğanneticeöylemidir?İsmetPş.vepartisiiçinbüyükbiryıkımdır.Kabulediyorum.Muhalefetpartileriiçiniktidarpartisiileyapılanpolitikmücadeledebirzaferdir,kabulediyorum.AmaTürkmilletininbumillidavasındadesteksizbırakılanbirhükûmet,buzaafınıbilereksırfiktidardakalabilmekiçinherşeyifedaederekAmerika’yagidenİsmetPş.İştesiyasîpartilerinşahsimenfaatlerininmemleketmenfaatleriüstündetutuşlarınaeniyimisal.İktidarpartisiveşefisırfiktidardakalabilmekiçin“MilliDavayı”kısapolitikagörüşüileçıkılmazhalegetirişi,içpolitikadaistismaretmesivebaltalaması.Muhalefetpartilerininyarımataklarilesırfiktidarpartisiüzerindealdıklarıyıpratmaneticesiileiktifaederekdesteksizbirhükûmetingidişineseyircikalarakyinemillidavayıbaltalama.Ohaldebenhükûmetindüşürülmesikatiolarakisterkenmaksadımınneolduğu,nekadarsamimidüşündüğümanlaşılmıştırherhalde.[...]İktidardeğişikliğininbuandabumemleketedahaçokhayırgetireceğineinandığımiçinİ.Paşa’nıniktidarınınyıkılmasınıistemişimdir.
![Page 1449: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1449.jpg)
Başkabirmaksadımyok.Hiçbirpartiyitutmam.Hiçbirpartiyekarşıdadeğilim.Memlekethayrınahangipartivepartilihareketederseonukalbendesteklerim.Fakatbugüngörülüyorkihiçbirpartivepartilibirmillidavadapartilerüstübirgörüşlehareketetmemiştir(CKMPhariç).MuhalefettesorumluolananapartiAPiçindeırkçılar(GökhanEvliyaoğlu,Tevetoğlu,ÖmerEken)üçlüsüpartiiçindebozgunlukyaratmışladır.İktidarıdesteklemetemayülügösteripzihinleriçelmişlerdir.17kişioyakatılmamıştır.MPherzamanselabetinigösterirkenenhayatidavada13kişiden7kişisigelmemiş,oyakatılmamıştır.YTPliderininsamimiserttutumunakarşıfırıldakçıF.GökayvearkadaşıAtaTopaloğlubeşincikololarakçalışmalarınasonverereksongündeistifaetmişlerdir.
![Page 1450: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1450.jpg)
GüvenoyuOyunuveSonrası22Haziran964,Saat:18.00
GüvenoyuOyunuveSonrası:[...]
Artıkbusahadakihaklılığımsugötürmezşekildemeydanaçıkmışolsagerek.Hatırlanmışolacağıüzere;8Temmuz962günüAnkara’dayaptığımbasıntoplantısındaverdiğimbeyanattaşöyledemiştim:“İnönütükenmiştir,ismizekâsındanbüyüktür.”Bucümleninmanasınıogünkavramayanlar,beni,İsmetPş.’nınemriilehareketegeçenzamanınAdliyeVekiliA.KemalYörük’ünAnkaraAdliyesi’neverdiğitalimatgereğince9Temmuz962’detevkifedilerekAnkaracezaevinde9günorduyaküfrettidiyeteşriimasuniyetikaldırılarakcezayaçarptırılanAPmebusuNuriBeşer’inyanındakiranzadabihakyereyatırdılar.Ozamanbenihaksızgörenleracabaşimdineâlemdeler?
Eskiacıdertleritazelemedenesaskonuyadevamedelim.İsmetPş.’nınburisklioyunuşu
![Page 1451: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1451.jpg)
neticeleridoğurmuştur:
1.İsmetPş.siyasîhayatında,siyasîmanevrayapayımderkentelafisigayrikabilbiryenilgiyeuğramıştır.Buyoldabirdahadenemeyapamayacakşekildeperişanolmuştur.
2.İ.Pş.’nınaçıkrejimsavunuculuğununsamimiolmadığımeydanabirkeredahaçıkmıştır.KuklavaziyetinesoktuğuC.Gürsel’inanayasadışıhareketvebaskılarıiledestekalarakdurumu4ayilezorkurtarmıştır.
3.Muhalefetpartilerineartıkparlamentodışıbaskıgruplarıileesaslıbirbaskıyapılamayacağıaçığaçıkmıştır.
4.İ.Pş.’yıveCHP’yiartıkzindekuvvetlerindesteklemediğiaçıkçameydanaçıkmış,hattakoalisyonyaptığısilahlıkuvvetlerinkofbaşlarıdahibuhadisedemümkünolduğukadarbitarafkalmakiçingayretsarfettiklerianlaşılmıştır.
5.AnamuhalefetpartisiAPbüyükgüçkazanmıştır.Diğerküçükpartitaraftarlarını
![Page 1452: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1452.jpg)
bundansonraiçindedahakolaylıklaeritebilecekvekendineçekebilecekhalegelmiştir.
6.KüçükpartileriçindeCHPnamınabeşincikololarakçalışanlarınmaskeleridüşmüştür.Yenitasfiyehareketleriilebupartilerkarşıkarşıyagelmişlerdir.
7.İ.Paşaazınlıkiktidarınınnormalseçimlerekadargüvenileişbaşındakalamayacağıartıkiyiceanlaşılmıştır.
8.Erkenseçimleregitmektenbaşkaçarekalmadığıanlaşılmıştır.Busonfikirtahakkukettirilmediğitakdirde,Türkiyegelecektedahabüyüktehlikeleresahneolacaktır.ErkenseçimEkim964’ügeçmemeküzereartıkbumemleketteparlamentersistemiuygulayalım,demokrasiyikurtaralımdiyenleriçinkaçınılmazbirsonuçtur.Demokrasiâşığıgözüken,açıkrejimşampiyonluğunuelindenbirtürlübırakmayan,Hürriyetiçindeplanlıkalkınma,“Macerayok,güvenvar”sloganıilemilletibugünekadaraldatarak,uyuarakiktidararpalığınıCHPmensuplarınaveyakınakrabadostlara
![Page 1453: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1453.jpg)
peşkeşçekenpartizanidareşampiyonu,MilliŞefvepartisininerkenseçimegitmekiçinbutarihikararıvermesizamanıgelmiştir.Aksi,Menderes’in960’takibuhusustakiinadınınsonucunudoğururiseozamanhiçşaşmamalıdır.
[...]
ÇünküCHPşefsistemiile40senediridareedilenbirpartidir,oradademokrasiyoktur.MilliŞefnederseoolur.“Paşaböylearzuediyor”dedilermiCHP’debütünakansulardurur.
Not:
“Önsöz”dedeğinildiğigibi,T.Aydemir’inanılarının22Haziran’danAnkaraMerkezCezaevi’ne(26Haziran1964)naklinekadarolanbölümü,AkşehirCezaevi’negönderilenEmekliSüvariÜsteğmenErolDinçer’in(rahmetli)elindenzorlaalınmıştır.
26Haziran-4Temmuz1964arasındakiyaklaşık30sayfalıkbölümüneisemuhtemeleninfazgecesisıkıyönetimilgilileritarafındanel
![Page 1454: ±ratım - Talat Aydemir.pdf · Yapı Kredi Yayınları Tarih Hatıratım / Albay Talât Aydemir Kitap editörü: Raşit Çavaş Düzelti: Filiz Özkan Kapak ve sayfa tasarımı:](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040207/5e1030c52d0d491a346b7452/html5/thumbnails/1454.jpg)
konulmuştur.Akıbetibellideğildir.
MetinAydemir