przewodnik obywatel unii - 4 swobody rynku wewnętrznego

OBYWATEL UNII

4 SWOBODYRYNKU WEWNĘTRZNEGO

Wrocław2013

Publikacja wydana przez Punkt Informacji EuropejskiejEurope Direct - Wrocław

Wrocław 2013

Podana informacja nie odzwierciedla opinii Unii Europejskiej.Opinie wyrażone w niniejszej publikacji są jedynie opiniami

autora (autorów) i w żadnym wypadku nie stanowią oficjalnegostanowiska Unii Europejskiej.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej „Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct” w latach 2013-2017.

Spis treści

4 swobody rynku wewnętrznego 4

Wspólny rynek. Pytania i odpowiedzi 6

Swoboda przepływu osób 10

Swoboda przepływu osób. Pytania i odpowiedzi 12

Swoboda przepływu towarów 16

Swoboda przepływu towarów. Pytania i odpowiedzi 18

Swoboda przepływu usług 22

Swoboda przepływu usług. Pytania i odpowiedzi 24

Swoboda przepływu kapitału 28

Swoboda przepływu kapitału. Pytania i odpowiedzi 30

Źródła 32

Słowo wstępu Oddajemy w Państwa dłonie publikacje, która jest kom-pleksowym zbiorem wiedzy dla obywateli na temat 4 swobód wolnego rynku i sposobu w jaki można z nich korzystać. Publika-cja została stworzona aby w sposób przystępny przedstawić Pań-stwu kwestie związane z działaniem wspólnego rynku. Publikacja została podzielona na 5 części, a każda z nich ułożona według schematu odpowiedzi na najczęstsze pytania ja-kie docierały do nas od Państwa na temat wspólnego rynku. Do-datkowo nowe pojęcia które pojawiają się w publikacji są wyja-śnione na niebieskim tle. Liczymy, że Publikacja stanie się ważnym i cennym źró-dłem informacji dla Państwa rodzin i organizacji, a także przy-czyni się do lepszego korzystania z przysługujących Państwu praw na terenie zjednoczonej Europy.

Życzymy przyjemnej lektury.

Zespół Punktu Informacji EuropejskiejEurope Direct-Wrocław

3

OBYWATEL UNII

4 SWOBODYRYNKU WEWNĘTRZNEGO

4

4 SWOBODYWSPÓLNEGO

RYNKU

5

WSPÓLNY RYNEK

Jednolity Akt Europejski w roku 1987 dał możliwość utworzenia ryku wewnętrznego (jednolitego rynku) dzięki które-mu obywatele europejscy wszystkich 28 państw członkowskich mogą cieszyć się 4 swobodami:• Przepływu towaru;• Przepływu usług;• Przepływu kapitału;• Przepływu osób. Rynek wewnętrzny został zdefiniowany w artykule 26 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej jako: obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny prze-pływ 4 wymienionych swobód. Głównymi założeniami rynku wewnętrznego są: ułatwie-nie obywatelom możliwości podejmowania pracy, studiów za granicą, dokonywania zakupów, osiedlania się w 28 krajach UniiEuropejskiej, podróżowania i przemieszczania się między kra-jami, a także swobodny przepływ kapitału pomiędzy bankami państw członkowskich. Ważnym elementem tworzenia rynku wewnętrznego byłUkład z Schengen (1985r.), który ułatwił swobodny przepływ osób poprzez likwidacje kontroli na wewnętrznych granicach Unii Europejskiej.

Granica wewnętrzna Unii:Granica pomiędzy państwami członkowskimi Unii. Grani-ca pomiędzy krajami członkowskimi a krajami nie należą-cymi do Unii Europejskiej nazywa się granicą zewnętrzną.

6

Pytania i odpowiedzi

* Czy wspólny rynek jest nam potrzebny?

Wspólny rynek zapewnia swobodny przepływ towarów, ułatwia więc import i eksport produktów. Samochody nie ocze-kują w długich kolejkach na granicy, co przyśpiesza transport i obniża koszty. Dzięki możliwości sprzedaży produktów z inne-go kraju zwiększa się konkurencyjność i możliwości wyboru dla konsumentów. Wspólny rynek oparty jest na idei połączeniu 28 osobnych gospodarek i rynków krajów członkowskich w jeden skutecznie działający mechanizm. Dla nas konsumentów wspólny rynek oznacza, że mamydodatkowe prawa np. z zakresu bezpieczeństwa towarów czy gwarancji. Wspólny rynek zapewnia również swobodę przepły-wu kapitału, czyli daje możliwość dokonywania bez przeszkód zakupów na terenie innego kraju, a także posiadania konta banko-wego w innym państwie członkowskim. Dzięki wspólnemu ryn-kowi Ty, twoja rodzina i przyjaciele możecie podróżować szyb-ciej, łatwiej i taniej, a także podejmować pracę (z wyjątkiem za-wodów regulowanych) lub świadczyć usługi we wszystkich 28krajach członkowskich.

TAK

Zawód regulowany: To zawód, który można wykonywać po spełnieniu wymo-gów określonych przepisami prawnymi danego państwa członkowskiego (np. zdanie egzaminu, ukończenie wyma ganej praktyk i zawodowej, uzyskanie wpisu na listę, ukoń-czeni e właściwego kształcenia czy szkolenia).

Baza zawodów regulowanych: http://ec.europa.eu/internal_market/quali-fications/regprof/index.cfm?fuseaction=home.home

7


*Jak działa wspólny rynek?

Wspólny rynek to obszar, w którym promuje się mobil-ność, konkurencyjność i innowacyjność. Obywatele na jego ob-szarze mogą swobodnie przekraczać granice, podejmować pracę dzięki uznawalności kwalifikacji zawodowych. Osoba wyjeżdża-jąca za granicę po zgłoszeniu swojego pobytu traktowana jest jakobywatel kraju w którym przebywa. Oznacza to zakaz dyskry-minacji i stosowania innych środków, które mają podobny efekt. Każdy obywatel Unii Europejskiej może swobodnie uczyć się, podróżować i dokonywać zakupów na terenie inne-go kraju członkowskiego. Dzięki ochronie konsumenckiej, strefie Schengen i odpowiednim instytucjom jako cudzoziemiec masz takie same prawa jak obywatele kraju w którym przebywasz, do-datkowo zyskujesz opiekę zdrowotną, dzięki karcie EKUZ. Przedsiębiorcy mogą importować i eksportować swoje towary, dzięki ciągłej poprawie funkcjonowania rynku w tym: uznawalności towarów, podatków czy wspieraniu modernizowa-nia i innowacyjności przedsiębiorstw. Wspólnym rynkiem podobnie jak gospodarkami krajowy-mi, żądzą podobne mechanizmy i prawa. Unia Europejska podej-muje kroki by stał się on ujednoliconym i otwartym dla obywate-li obszarem.

EKUZEuropejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego jest doku-mentem uprawniającym do rzeczowych świadczeń zdro-wotnych w trakcie tymczasowego pobytu w innym pań-stwie członkowskim UE/EFTA.Więcej informacji: www.ekuz.nfz.gov.p

8


* Jak wspierane są MŚP?

Małe i średnie przedsiębiorstwa są kluczowym elementem dla działania i prawidłowego funkcjonowania wspólnego rynku. 4 swobody zapewniają nie tylko handlowanie towarami bez prze-szkód, ale także ułatwiają dokonywanie płatności i zapewniają swobodę świadczenia usług. Oznacza to, że dany przedsiębiorca nie musi znajdować się na terytorium państwa członkowskiego by świadczyć na jego terenie usługi. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez wiele lat chronił wspólny rynek wyda-jąc wyroki chroniące od dyskryminacji, nieuczciwych ceł i podat-ków. Wykładnia Trybunału pozwoliła na swobodny przepływ to-warów i usług chroniąc konsumentów i wspierając transgranicz-ną działalność małych i średnich przedsiębiorstw. Unia Europejska wspiera nie tylko odpowiednim prawem, lecz także poprzez różnego rodzaju sieci, organizacje i instytucje.Jedną z nich jest: Enterprise Europe Network, która działa od 1 stycznia 2008 r. Sieć oferuje małym i średnim przedsiębiorstwomkompleksowe usługi, które mają im pomóc w pełni rozwinąć ichpotencjał i zdolności innowacyjne. Sieć Enterprise Europe Ne-twork jest także pośrednikiem umożliwiającym instytucjom Unii Europejskiej pełniejszą orientację w potrzebach małych i śred-nich przedsiębiorstw. Otrzymują one informacje i dostęp do zin-dywidualizowanych usług, dostosowanych do ich potrzeb.

Sieć EEN na Dolnym Śląsku: Wrocławskie Centrum Transferu Technolo-gii Politechniki Wrocławskiej. www.westpoland.pl Więcej informacji: http://www.een.org.pl

9


* Kto pomaga rozwiązywać problemy związane ze wspól-nym Rynkiem?

Jeżeli masz jakiekolwiek problemy związane z działa-niem rynku wewnętrznego możesz skontaktować się z biurem SOLVIT. Jest to bezpłatny system, który pośredniczy w rozwią-zywaniu problemów. SOLVIT pomaga w sytuacjach transgranicz-nych sporów z administracją publiczną lub gdy zostały naruszo-ne prawa UE z zakresu rynku wewnętrznego. Większość proble-mów jakie rozwiązuje SOLVIT dotyczy np.: zezwolenia na po-byt, prawa do głosowania, kwalifikacji zawodowych, prawa jaz-dy, dostępu do edukacji, dostępu do rynku usług lub produktów. SOLVIT podejmuje również mediacje, gdy jedną ze stron sporu jest administracja np.: w sytuacji, gdy zaistnieje problem z wpro-wadzeniem produktu do obrotu na terenie Unii Europejskiej lub z otrzymaniem zwrotu podatku VAT. SOLVIT nie rozpatruje sporów pomiędzy przedsiębior-cami, przedsiębiorstwem a konsumentem ani skarg przeciwko instytucjom unijnym, nie jest to również serwis informacyjny udzielający porad prawnych. Czas przewidziany na rozwiązanie sprawy wynosi około 10 tygodni.

Centrum SOLVIT Ministerstwo GospodarkiDepartament Spraw EuropejskichPlac Trzech Krzyży 3/500-507 Warszawatelefon: +48 22 693 53 60, Fax: +48 22 693 40 80E-mail: [email protected]

10

SWOBODAPRZEPŁYWU

OSÓB

11

SWBODA PRZEPŁYWU OSÓB

Jest to jedna z 4 swobód z której najczęściej korzystają obywatele Unii Europejskiej. Składa się ona z dwóch aspektów: pierwszy to swoboda przepływu pracowników – oznacza, że oby-watele otrzymują możliwość poszukiwania pracy, a także podję-cia jej w innym kraju członkowskim. Dodatkowo otrzymujemy szereg uprawnień takich jak np. zabezpieczenia społeczne, które także obejmują członków naszej rodziny. Drugi aspekt to swoboda przemieszczania się i pobytu na terytorium innego państwa. Korzystanie z tego prawa zostało ułatwione poprzez wprowadzenie Strefy Schengen. Prawo wjaz-du do innego państwa odbywa się bez żadnych wiz czy środków równoważnych do nich. Swoboda przepływu osób oprócz regulacji traktatowych jest uregulowana także poprzez Dyrektywę 2004/38/WE w spra-wie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnegoprzemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkow-skich. Osoba korzystająca ze swobody przemieszczania się po-winna jednak wiedzieć, że obowiązują ją pewne zasady, którychpowinna przestrzegać jak np. zgłoszenie pobytu. Istnieje też moż-liwość, że władze danego państwa odmówią nam prawa wjazdu.

Ograniczenie prawa wjazduZe względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publicz-ne i zdrowie publiczne może zostać ograniczony wjazd nie-których osób na teren innego państwa członkowskiego. Taki zakaz musi być oparty na realnym zagrożeniu i przyczyną ta-kiego zakazu nie mogą być tylko względy gospodarcze.

12


* Gdzie powinienem/powinnam płacić podatki?

Opodatkowanie Twoich dochodów nie jest normowane prawem europejskim, a jedynie umowami dwustronnymi krajów.Twój podatek może zależeć od miejsca w którym pracujesz lub w którym mieszkasz. Informacje o tym jak wygląda system po-datkowy w Twoim przypadku możesz uzyskać w Europejskich Służbach Zatrudnienia EURES lub urzędzie skarbowym. Uniknięcie podwójnego opodatkowania zależy zawsze od indywidualnego przypadku nie ma reguł, które normują sytuacjemogące pojawić się w przypadku pracy w innym kraju europej-skim. Twój status zależy od takich elementów jak: długość poby-tu, rodzaj pracy, miejsce zamieszkania.

EURES:Europejskie Służby Zatrudnienia dostarczają informacji i porad w zakresie rekrutacji w innych krajach europej-skich. Na stronie www.ec.europa.eu/eures znajdziesz ofer-ty pracy i porady dotyczące życia za granicą, będziesz mógł zamieścić swoje europejskie CV. Portal oferuje

Na stronie: europa.eu/youreurope/citizens/work/abroad/taxes/contacts-list_en.htm#popup-contact-points znajdziesz informacje dotycząceopodatkowania w wybranych krajach nie tylko Unii Europejskiej.

13


* Który kraj wypłaca mi emeryturę?

Jeżeli pracowałeś/łaś w innym kraju europejskim możesz nabyć prawo do emerytury wypłacanej z innego państwa. Proce-dura zależy od Twojego miejsca zamieszkania w chwili gdy na-bywasz prawo do emerytury.

1. Podanie o emeryturę składa się kraju, w którym miesz-kasz chyba, że nigdy w nim nie pracowałeś. Odpowiedni za-kład ubezpieczeń społecznych jest odpowiedzialny za wyliczenie Twojego świadczenia w oparciu o składki z innych państw. 2. Jeżeli mieszkasz w kraju w którym nigdy nie pracowa-łeś wtedy wniosek musi zostać złożony w państwie, w którym znajdowało się twoje ostatnie miejsce pracy.

Zanim osiągniesz wiek emerytalny, powinien zostać prze-słany Ci odpowiedni formularz przez kraj w którym mieszkasz lub w którym ostatnio pracowałeś. Wiek emerytalny jest różny w krajach europejskich dla-tego możesz otrzymać w różnym czasie prawo do otrzymywa-nia tego świadczenia, jeżeli pracowałeś w kilku państwach euro-pejskich. Pamiętaj jednak, że gdy otrzymasz emeryturę z innego państwa wcześniej może to wpłynąć na wysokość Twojego wy-nagrodzenia w kraju w którym aktualnie pracujesz. Wysokość otrzymywanych świadczeń liczona jest w opar-ciu o przepisy krajowe i korygowana przez okres w którym rze-czywiście obejmowało Cię ubezpieczenie. W razie problemów zawsze możesz skontaktować się z właściwym urzędem ubezpie-czenia społecznego w kraju w którym mieszkasz lub ostatnio pra-cowałeś.

14


* Jak uzyskuje się świadczenia rodzinne?

Świadczenia rodzinne obejmują różne pakiety usług, za-siłków i ulg w krajach europejskich. Niekiedy są one uzależnio-ne od liczby dzieci pozostających na utrzymaniu rodziców. Nie-stety nie ma jednolitego systemu, który określa wysokość świad-czeń dla rodzin, ponieważ są to wewnętrzne przepisy krajów eu-ropejskich. Jednak jeżeli członkowie Twojej rodziny mieszkają w innym kraju niż Ty jesteś ubezpieczony to mogą przysługiwać Ci świadczenia z więcej niż jednego państwa. Należy pamiętać, że nie można otrzymywać tego samego świadczenia dwukrotnie, czyli jeżeli z jednego kraju otrzymujemy już np. zasiłek na dziec-ko to nie możemy pobierać identycznego zasiłku w innym pań-stwie. Sytuacja Twoja, Twojego współmałżonka, dzieci, ich miejsce zamieszkania i pracy są bardzo ważne przy ustalania wy-sokości świadczeń i kraju, który ma je wypłacić. Państwo odpo-wiedzialne za Twoje zabezpieczenie nie zawsze będzie tym, któ-re wypłaci świadczenie na dzieci. W przypadku gdy Twój współ-małżonek również pracuje pod uwagę będzie brane jego miejsce pracy. Świadczenia rodzinne obejmują dzieci przysposobione, a także należą się w sytuacji rozwodu małżonków. Ponieważ świadczenia są różne w krajach europejskich może okazać się, że kwota jaką otrzymujesz z jednego państwa jest niższa niż ta która przysługiwałaby Ci w drugim państwie, które jako drugie odpowiedzialne jest za wypłatę świadczeń. Drugie państwo jest odpowiedzialne za wypłacenie Ci różnicy pomiędzy tymi świadczeniami. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy masz nabyte prawa do świadczeń w dwóch krajach.

15


* Jak uzyskuje się świadczenia rodzinne?

Zasady przyznawania świadczeń opierają się na pierw-szeństwie, które normują obowiązki kraju w którym pracujesz i kraju w którym mieszkają Twoje dzieci i współmałżonek. Na-leży pamiętać, że samo miejsce zamieszkania nie stanowi pod-stawy do wypłacania świadczeń. Krajem odpowiedzialnym jako pierwszym za świadczenia jest państwo w którym świadczenia wynikają z Twojego zatrudnienia, czyli kraj w którym pracujesz, nawet jeśli mieszkasz w innym. 1. Jeżeli pracujesz w dwóch krajach to państwo odpowie-dzialne za świadczenia jest to, w którym mieszkają Twoje dzie-ci, tylko wtedy gdy pracuje tam jedno z rodziców w przeciwnym wypadku będzie to kraj, w którym wypłaca się najwyższe świad-czenia. 2. Inaczej jest z emeryturą i rentą, jeżeli jest ona wypła-cana z więcej niż jednego kraju to za udzielanie świadczenia od-powiedzialny jest kraj, w którym mieszkają Twoje dzieci, jeśli to państwo wypłaca rentę lub emeryturę. W innym wypadku jest to kraj, w którym byłeś ubezpieczony lub mieszkałeś najdłużej.

Przydatne informacje znajdziesz na stronach:1. http://europa.eu/youreurope/citizens/work/abroad/familybenefits/index_pl.htm - Ogólne informacje o świadczeniach rodzinnych.2. http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=857&langId=pl&intPageId=977 -Najczęściej zadawane pytania dotyczące świadczeń rodzinnych.3. http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=858&langId=pl- Zbiór praw przysługujących ci w różnych krajach.

SWOBODAPRZEPŁYWUTOWARÓW

16

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW

Początkowo swobodny przepływ towarów stanowił ele-ment unii celnej, która jest jednym z etapów integracji gospodar-czej, gdzie następuje zniesienie ceł i barier w handlu wewnątrz ugrupowania, i następuje ustanowienie Wspólnej Taryfy Celnej wobec państw trzecich. Sedno swobodnego przepływu towarów stanowią zakazy: zakaz ceł i opłat równoważnych w przywozie i wywozie, zakaz ograniczeń ilościowych i środków równoważ-nych w przywozie i wywozie oraz zakaz opodatkowania dyskry-minującego i protekcjonistycznego. Nie ma traktatowej definicji towaru. Została ona ustalonaw orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości już w 1968 roku w sprawie dzieł sztuki. Trybunał orzekł, że towar to„produkt mający wartość wymierną w pieniądzu i mogący jako taki stanowić przedmiot wymiany handlowej”. W indywidual-nych przypadkach Trybunał rozstrzyga o kwalifikacji danego produktu jako towaru zgodnie z prawem Unii Europejskiej. Swoboda przepływu towarów obejmuje dwa rodzaje to-warów. Towary wspólnotowe pochodzące z państw Unii Europej-skiej, a także towary z państw trzecich znajdujące się w swobod-nym obrocie w państwach członkowskich.

Zakaz protekcjonizmuProtekcjonizm to polityka polegająca na ochronie handlu krajowego przed produktami zagranicznymi. Np. poprzez cła, różnego rodzaju koncesje, zakazy. Unia Europejska za-kazuje tych praktyk jako niezgodnych z zasadami wspólne-go rynku.

17

Świadectwa pochodzenia:• EUR. 1 - świadectwo pochodzenia na formularzu A wy-stawiane jest w przypadku, gdy może ono stanowić doku-mentację dowodową wymaganą do celów preferencji tary-fowych• ATR - świadectwo potwierdzające preferencyjnepochodzenie towaru w handlu między WspólnotaEuropejską a Turcją• zwykłe świadectwo pochodzenia - potwierdza pocho-dzenie towaru, nie daje prawa do obniżonych stawek cel-nych• www.lodz.ic.gov.pl


* Czym są reguły pochodzenia towaru i czego dotyczą?

Towar wyprodukowany w krajach Unii Europejskiej otrzy-muje szereg dodatkowych profitów takich jak: brak ceł i możli-wość swobodnego krążenia po całej Wspólnocie. Reguły pochodzenia towaru mają na celu ustalenie, okre-ślenie pochodzenia towaru, wyznaczają kryteria, które dany pro-dukt musi spełnić by stać się towarem unijnym. Reguły pocho-dzenia towaru wymienione są w unijnym kodeksie celnym. Przy-pomnijmy, że swoboda przepływu towarów obejmuje towary po-chodzące z państwa członkowskich oraz towary z państw trzecich znajdujące się w swobodnym obrocie. Swobodny obrót towarów odbywa się po wpłaceniu opłaty celnej za ten produkt w jednym z państw członkowskich. Towar może zostać uznany za wspólnotowy jeżeli do jegowyprodukowania użyto minimum 50% części pochodzących z Unii Europejskiej. Ponadto czynności takie jak: pakowanie, sor-towanie, suszenie – według tzw. Rozporządzenia śrubokrętowego

18

19

Przeszkody w swobodnym przepływie towarów:Aby usprawnić przepływ towarów powstała sieć Punk-tów Kontaktowych, które przekazują informacje o jakich-kolwiek problemach, które mogą utrudnić funkcjonowa-nie wspólnego rynku: http://www.mg.gov.pl/Wspieranie-+przedsiebiorczosci/Instrumenty+rynku+wewnetrznego/Ostrzeganie+przed+blokadami


* Czy przepływ towarów można ograniczać?

Swoboda przepływu towarów może zostać ograniczona w pewnych wyjątkowych sytuacjach. Przede wszystkim zostaną poddane tym restrykcjom towary, które naruszają moralność pu-bliczną, porządek publiczny i zagrażają bezpieczeństwu publicz-nemu. Dodatkowo ograniczeniami zostaną objęte te produkty, które mogą powodować zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkie-go oraz takie, które naruszają ochronę zwierząt i roślin. Ponadto wszelkie towary, które zostaną uznane za szkodliwe dla ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej lub własności przemysłowej, handlowej i intelektualnej. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż nabycie wewnątrzwspólnotowych towarów będących wyrobami akcyzowymi w Polsce wiąże się – co do zasady – z obowiązkiem zapłacenia podatku akcyzowego, zgodnie z obowiązującymi w naszym kra-ju przepisami.

Przewodnik stosowania postanowień traktatowych regulujących swobod-ny przepływ towarów: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods/files/goods/docs/art34-36/new_guide_pl.pdf

20


* Jakie są zakazy dotyczące swobody przepływu towarów?

Zakres swobody przepływu towarów obejmuje liczne zaka-zy mające przeciwdziałać dyskryminacji na rynku wewnętrznym. Jednym z nich jest zakaz nakładania ceł i opłat o skutku równoważ-nym. Obejmuje to wszystkie opłaty nakładane na towary ze wzglę-du na ich przywóz z zagranicy lub wywóz za granicę na terenie Unii Europejskiej. Zakaz nakładania opłat o skutku równoważnym do ceł został doprecyzowany przez Trybunał Sprawiedliwości, to „wszelkiego rodzaju opłaty nakładane jednostronnie przez państwa członkowskie na produkty wspólnotowe w związku z przekrocze-niem przez nie granicy na podstawie innej niż taryfa celna”. Zakaz dyskryminacji i protekcjonizmu państwowego obej-muje zakaz wprowadzania opodatkowania dyskryminacyjnego względem towarów pochodzących z zagranicy. Opodatkowanie to stanowią środki pieniężne, które w zróżnicowany sposób mu-szą ponosić producenci towarów podobnych z rozróżnieniem na produkty krajowe i zagraniczne. Występuje również opodatkowa-nie protekcjonistyczne – przepisy prawne chroniące towary krajo-we, powodujące obciążenia dodatkowymi opłatami towary zagra-niczne. Zakaz stosowania protekcjonizmu został uregulowany w artykule 100 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, któ-ry stanowi, że żadne państwo nie może nakładać na towary innych państw członkowskich bezpośrednio lub pośrednio podatków we-wnętrznych jakiegokolwiek rodzaju, wyższych od tych, które pła-cą producenci krajowi. Następnie zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i opłat o podobnym skutku. Zakazane ograniczenia ilościowe obej-mują wszelkie środki podejmowane przez państwa członkowskie, które zakazywałyby całkowicie lub częściowo przywozu, przewo-zu lub wwozu towaru.tu, rodzaj pracy, miejsce zamieszkania.

21


Regulacja dotycząca opłat o skutku podobnym do ograni-czeń ilościowych została wypracowana przez Trybunał Sprawie-dliwości w orzecznictwie. Według definicji podanej przez Try-bunał opłata o podobnym skutku to „każda regulacja handlowa państwa członkowskiego, która pośrednio lub bezpośrednio, rze-czywiście lub potencjalnie przeszkadza w handlu między pań-stwami członkowskimi.” Ujęcie to zostało zmodyfikowane gdy Trybunał ustanowił zasadę wzajemnego uznania oraz zasadę wy-mogów imperatywnych. Zgodnie z nimi państwo może ograni-czać swobodę przepływu towarów o ile środek wprowadzający to ograniczenie jest uzasadniony ważnym interesem społecznym np. ochrona konsumenta lub ochrona środowiska.

Uznawanie towarówZasada wzajemnego uznania zapewnia swobodny prze-pływ towarów bez konieczności dostosowywania prawo-dawstwa poszczególnych państw członkowskich. Warun-kiem działania zasady w stosunku do towaru jest jego le-galne wyprodukowanie w jednym z państw członkowskich, nawet jeśli przepisy techniczne lub jakościowe różnią się w poszczególnych państwach.

22

SWOBODAPRZEPŁYWU

USŁUG

23

SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG

Sektor usług w Unii Europejskiej bardzo prężnie się roz-wija. Jest największym sektorem naszych gospodarek i odpowia-da na 70% PKB, a także dostarcza wiele miejsc pracy. Jednakże swoboda przepływu usług napotyka wciąż na wiele barier. Podstawą prawną swobody świadczenia usług są artykuły57-62 TFUE oraz dyrektywa usługowa z 2006 roku. Zgodnie z definicją zawartą w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europej-skiej (art.57) usługa to „świadczenie wykonywane zwykle za wy-nagrodzeniem, w zakresie w jakim nie jest objęte postanowienia-mi o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób”. Ta defi-nicja nie jest precyzyjna, ukazuje charakter subsydiarny swobo-dy, żeby precyzyjniej określić charakter usług trzeba wyodrębnić ich zasadnicze elementy. Po pierwsze usługa jest to świadczenie wykonywane odpłatnie. Po drugie ma charakter transgraniczny. Usługodawca i usługobiorca muszą być z różnych państw. Istnie-ją cztery możliwości handlu usługami. Zostały one wskazane już w GATT – Układzie ogólnym w sprawie handlu usługami, który obejmował regulacje w skali międzynarodowej w ramach WTO. Czynna swoboda przepływu usług gdzie usługodawca przekracza granicę swojegokraju w celu wykonania usługi. Następnie, bier-na swobodą przepływu usług, gdzie usługobiorca przekracza gra-nicę swojego państwa w celu przyjęcia usługi. Może również po-jawić się sytuacja gdy sama usługa przekracza granicę np. usługikorespondencyjne. Ostatni wariat to usługodawca i usługobiorcaspotykają się w celu wykonania świadczenia w państwie trzecim. Po trzecie, usługa ma charakter czasowy, jej wykonanie zajmuje z góry ustalony czas. Świadczenie usług nie może tym samym mieć charakteru stałego. Po czwarte, nie podlega przepi-som dotyczącym innych swobód tzn. ma znaczenie subsydiarne w stosunku do nich.

24


* Kto może korzystać ze swobody świadczenia usług?

Podmiotami uprawnionymi do korzystania ze swobody przepływu usług są osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa. Gdy usługowca jest osobą fizyczną musi być obywatelem Unii Euro-pejskiej, w przypadku gdy jest podmiotem gospodarczym musi być przedsiębiorstwem unijnym. Przedsiębiorstwo unijne utworzone jest zgodnie z pra-wem jednego z państw członkowskich i ma siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo na obszarze Unii Europejskiej. Tymczasem usługobiorca, gdy jest osobą fizyczną nie musi być obywatelem Unii Europejskiej, a przedsiębiorca będą-cy odbiorcą świadczenia ma obowiązek jedynie działać legalnie w jednym z państw członkowskich.

Sieć „Enterprise Europe Network”Prowadzi punkt kompleksowej obsługi, który oferuje po-moc europejskim firmom. Udziela on przedsiębiorstwom w UE informacji i porad między innymi w dziedzinie: działal-ności transgranicznej, innowacji i technologii, dostępu do źródeł f inansowani a i progr amów współpracy.

Więcej informacji na temat wsparcia przedsiębiorstw w Unii Europejskiej można przeczytać na stronie: http://europa.eu/youreurope/business/finan-ce-support/businesssupport/index_pl.htm

25


* Jakie są ograniczenia i wyłączenia swobody świadcze-nia usług?

Zgodnie z postanowieniami Traktatu dotyczącymi swo-body świadczenia usług korzystanie z niej nie może być ograni-czone ze względu na narodowość usługodawcy. Ponadto zakaza-na jest dyskryminacja powodująca traktowanie usługodawcy jak podmiotu działającego w obrębie swobody przedsiębiorczości. W stosunku do swobody świadczenia usług stosuje się również zasadę wzajemnego uznania. Zasadę, zgodnie, z którą zapewniony jest swobodny przepływ usług między państwami członkowskimi bez konieczności harmonizowania reguł praw-nych nawet jeżeli istnieją różne przepisy techniczne i jakościowe. Oczywiście, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Spra-wiedliwości, można ograniczać swobodę świadczenia usług po-wołując się na interes powszechny. Dodatkowo wyłączenie ze swobody może nastąpić na skutek prowadzenia usługi związanej z „wykonywaniem władzy publicznej” oraz z działalnością mogącą zakłócać klauzule po-rządku publicznego (w tym również publicznego bezpieczeństwa i zdrowia).

WyłączenieWyłączenia ze swobody świadczenia usług dotyczą dwóch sektorów. Jest to sektor transportu, który reguluje osobny ty-tuł Traktatu. Drugim sektorem są usługi bankowe i ubezpie-czeniowe związane z przepływem kapitału i płatności, więc realizowane z godnie z liberalizacją przepływu kapitału.

26


* Jak ją odróżnić od innych swobód?

W związku z tym, że swoboda przepływu usług ma zna-czenie subsydiarne w stosunku do pozostałych swobód pojawia-ją się liczne trudności z ich rozróżnieniem. Problemy ukazują się, gdy błędnie utożsamiamy swobodę świadczenia usług ze swobo-dą przedsiębiorczości, przepływem pracowników czy towarów. Przede wszystkim należy odgraniczyć tę swobodę od swobody przedsiębiorczości. Wiele podmiotów gospodarczych licząc na to, że uniknie wymogów związanych ze swobodą przed-siębiorczości powołuje się na swobodę przepływu usług. Wątpli-wości w tej kwestii rozwiał Trybunał Sprawiedliwości w swoim orzecznictwie wydając trzy zasady. Po pierwsze, swobodę świad-czenia usług cechuje czasowość, natomiast swoboda przedsię-biorczości ma charakter stały. Po drugie podmiot nie może ko-rzystać z tych oby dwóch swobód jednocześnie. Po trzecie, „wy-konania usługi nie można uzależnić od przestrzegania wszel-kich przesłanek swobody przedsiębiorczości”, ponieważ istnie-nie swobody przepływu usług straciłoby sens.

Państwo członkowskie nie jest uprawnione, aby wymagać od osoby świadczącej usługi spełnienia tych samych wa-runków, co w przypadku zakładania działalności gospodar-czej. ETS przyznał przy tym, że przy stosowaniu przepi-sów krajowych państwa członkowskie winny uznać wiedzę i kwalifikacje nabyte przez daną osobę w innym państwieczłonkowskim. Konieczne jest więc uwzględnienie równo-ważności dyplomów i w razie potrzeby, przeprowadzenie porównania wiedzy i kwalifikacji wymaganych przez prze-pisy krajowe i daną osobę.

27


Duże znaczenie ma także odgraniczenie swobody prze-pływu usług od przepływu pracowników. Szczególnie gdy mó-wimy o pracownikach delegowanych, ponieważ status pracow-ników najemnych jest jednoznaczny. Pracownicy delegowani to osoby pracujące w przedsiębiorstwie, które wykonuje swoje usłu-gi na terenie innych państw członkowskich. W celu wyjaśnienia tej kwestii została wydana Dyrektywa 96/71. Daje ona prawo usługodawcy przemieszczania się na terytorium rynku wewnętrz-nego wraz z pracownikami w celu wykonania świadczenia. Usłu-godawca jednak musi spełnić warunki prawa pracy państwa, w którym usługa jest wykonywana. Następne odgraniczenie od swobody przepływu towa-rów. Dylematy pojawiają się gdyż trudno jest odróżnić towar od usługi. Generalnie towar jest przedmiotem materialnym, a usłu-ga niematerialnym. Doprecyzował to Trybunał Sprawiedliwości orzekając: „gdy towar jest ważną częścią usługi należy stosować przepisy dotyczące swobody świadczenia usługi.

28

SWOBODAPRZEPŁYWU

KAPITAŁU

29

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU

Początkowo swoboda przepływu kapitału podlegała wielu ograniczeniom. Liberalizacja postępowała jedynie w wybranych dziedzinach. Na mocy Traktatów Rzymskich państwa członkow-skie Unii Europejskiej zostały co prawda zobowiązane do usunię-cia ograniczeń w przepływie kapitału między sobą, ale zrobić to musiały jedynie w zakresie niezbędnym do prawidłowego funk-cjonowania rynku wewnętrznego. Na mocy dwóch dyrektyw kapitałowych (Dyrektywa 60/921 z 1960 roku i Dyrektywa 63/21 z 1963 roku) zliberalizo-wano przepływ kapitału, na przykład w odniesieniu do inwestycji bezpośrednich, operacji giełdowych czy inwestycji w nierucho-mości. Przyczyną trudności z przepływem kapitału była niechęć ze strony państw członkowskich do zrzeczenia się instrumentu kontroli oraz brak harmonizacji polityki gospodarczej i pienięż-nej na jednolitym rynku europejskim. P o g ł ę b i e n i e liberalizacji stało się niezbędne, gdy za-częto tworzyć na terenie Wspólnoty Unię Gospodarczo –Waluto-wą. Obecnie swoboda przepływu kapitału jest regulowana przez artykuły Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Pełna li-beralizacja swobody kapitału nastąpiła w 1994 roku.

30

Celem swobody przepływu kapitału jest wyeliminowa-nie ograniczeń w przepływie kapitału między państwami członkowskimi oraz w stosunku do państw trzecich.Cele swobody i inne przepisy z nią związane zawarte są w artykułach 63-66 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Euro-pejskiej, które są jej podstawą prawną.


* Czym się różni swoboda przepływu kapitału od swobo-dy przepływu płatności?

Postanowienia traktatowe stanowią wspólnie dla swobo-dy przepływu kapitału i płatności. Rozróżnienie tych dwóch dzia-łów było istotniejsze przed wprowadzeniem pełnej liberalizacji.Rozgraniczenie zostało określone przez Trybunał Sprawiedliwo-ści Unii Europejskiej, który stwierdził w swoim orzecznictwie, że płacąc za wykonanie jakiejś usługi np. lekarskiej mamy do czynienia ze swobodą przepływu płatności - nie kapitału. Swo-body przepływ kapitału to operacja jednostronna, która obejmu-je przeniesienie środków majątkowych do innego państwa człon-kowskiego Unii Europejskiej w celu inwestycyjnym. Natomiast swobodny przepływ płatności to operacja wielostronna, wza-jemna dotycząca wykonywania świadczeń i związana z funkcjo-nowaniem innych swobód: towarów, usług, pracowników itd.. To znaczy, że gdy zamierzamy dokonać jakiejś inwestycji na te-renie rynku wewnętrznego mamy do czynienia ze swobodą prze-pływu kapitału, a gdy chcemy zapłacić za świadczenia wykona-ne transgranicznie obejmuje nas swoboda przepływu płatności.

31


*Jakie są ograniczenia swobody przepływu kapitału?

W odniesieniu od swobody przepływu kapitału działa za-kaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo. To znaczy, że obywatele Unii Europejskiej muszą być traktowani identycznie bez względu na kraj członkowski, w którym się znajdują. Pań-stwo nie może faworyzować swoich obywateli. Ponadto istnieje względny zakaz ograniczeń, tzn. że ge-neralnie zakazane są ograniczenia, jednakże w konkretnych przy-padkach istnieją od tej zasady wyłączenia i wyjątki. Istnieje kata-log uzasadnionych włączeń i ograniczeń, w którym znajdują się przede wszystkim ograniczenia w stosunkach z państwami trze-cimi. Możliwe jest utrzymanie ograniczeń, które istniały do wejścia w życie Traktatu z Maastricht, wprowadzenie ograniczeń koniecznych do uniknięcia trudności w funkcjonowaniu Unii Go-spodarczo-Walutowej, a także ograniczeń wynikających z sankcji i z umów międzynarodowych obowiązujących między Unią Eu-ropejską, a państwami trzecimi. Dodatkowo państwa członkowskie zgodnie z Traktatem mogą stosować ograniczenia swobody kapitału w ramach ich pra-wa podatkowego. Można również uzasadniać ograniczenie swobody prze-pływu kapitału wymogami imperatywnymi, czyli państwa człon-kowskie kierując się interesem powszechnym np. ochroną konsu-menta, uczciwością obrotu kapitału mogą ograniczać ową swobodę.

32

Publikacja została opracowana w oparciu o źródła:

www.twojaeuropa.plwww.europa.eu.www.parp.gov.pl/files/74/81/380/9893.pdfwww.repozytorium.amu.edu.pl/jspui/www.bitstream/10593/5089/1/04_Michal_Strzelbicki_Swobo-da%20%C5%9Bwiadczenia%20us%C5%82ug%20w%20Unii%20Europejskiej_55-74.pdfeur-lex.europa.eu/pl/legis/20130401/chap06.htmwww.katowice.ic.gov.pl/prawo/podrozni/odp/odp_of.pdfwww.rcie.koszalin.pl/pliki/swoboda%20przeplywu%20osob_material%20ke.pdfwww.msw.gov.pl/pl/wspolpraca-miedzynarod/wspolpracaun-ijna/10119,Swobodny-przeplyw-osob-prawa-podstawowe-iobywatelstwo-UE.htmlwww.eur-lex.europa.eu/pl/dossier/dossier_62.htmwww.ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=457&langId=plwww.ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods/files/goods/docs/art34-36/new_guide_pl.pdfwww.europa.eu/legislation_summaries/internal_market/single_market_for_goods/free_movement_goods_general_framework/index_pl.htmhttp://www.paiz.gov.pl/prawo/swobodny_przeplywhttp://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_3.1.6.html

EUROPE DIRECT – WROCŁAW

Ul. Legnicka 65,54-206 Wrocław

Znajdziesz nas naFacebooku, Twitterze i YouTube

Poniedziałek: 9.00-15.00Wtorek: 9.00-15.00Środa:9.00-17.00

Mail: [email protected] :717237351GG : 46076235www: europedirect-wroclaw.pl

33

www.europedirect-wroclaw.pl

przewodnik obywatel unii - 4 swobody rynku wewnętrznego

Documents