zakażenia żołądkowo-jelitowe u dzieci„ska_m1p.pdf · ze względu na swój dynamiczny przebieg...

ZDROWIE DOBROSTAN 2/2013

DOBROSTAN I PRZYRODA

ROZDZIAŁ I

Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim

Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo

College of Business and Entrepreneurship in Ostrowiec Świętokrzyski

The Faculty of Pedagogy and Health Studies with the major: Nursinhe

MAŁGORZATA CICHOŃSKA, BOŻENA ZBOINA,

DOROTA MACIĄG, MAŁGORZATA ROMAŃSKA,

GRAŻYNA OSOJCA-RZEPKOWSKA

Zakażenia żołądkowo-jelitowe u dzieci

Gastro-intestinal infection in the children

Zakażenia żołądkowo- jelitowe w okresie niemowlęctwa i wczesnodziecięcym

objawiające się w postaci ostrej biegunki, stanowią poważny problem epidemiolo-

giczny i terapeutyczny, gdyż z powodu niedojrzałości fizjologicznej i czynnościowej

organizmu łatwo dochodzi do zachwiania homeostazy ustroju.

Głównym czynnikiem etiologicznym infekcji jelitowych u dzieci są zakażenia

rotawirusem. Biegunki rotawirusowe stanowią częstą przyczynę przyjęć do szpitala

ze względu na swój dynamiczny przebieg i poważne konsekwencje zdrowotne.

Stanowią również poważny problem, gdyż występują w oddziałach pediatrycz-

nych, jako zakażenia wewnątrzszpitalne, które przedłużają czas hospitalizacji i ge-

nerują dodatkowe nakłady finansowe szpitali.

Zachorowalność ma charakter sezonowy najczęściej zachorowania występują je-

sienią, zimą i wczesną wiosną, tendencję tę potwierdzają przeprowadzone badania

Pod względem epidemiologicznym miejsce zamieszkania wieś, czy miasto ma tu

ogromny wpływ, ponieważ częściej chorują dzieci zamieszkałe tereny miejskie niż

wiejskie.

Problem nieżytów żołądkowo- jelitowych u dzieci jest istotnym problemem epi-

demiologicznym, ekonomicznym obciążającym małego pacjenta, jego rodzinę i

opiekunów oraz system ochrony zdrowia, dlatego warto rozważyć aspekty zagad-

nienia w formie materiału badawczego [1].

W grupie przyczyn i czynników warto, więc nawiązać do podstaw teoretycznych

zagadnienia.

ZDROWIE I DOBROSTAN NR 2/2013

Dobrostan i przyroda

10

Układ pokarmowy noworodka jest niedojrzały, żołądek ma pojemność około 90

ml i opróżnia się szybko. Układ powoli dojrzewa do 3 miesiąca życia, kiedy to skład

śliny niemowlęcia jest już bardzo podobny do składu śliny człowieka dorosłego, a

także wytwarza podobną jej ilość. Pojemność żołądka rośnie do 210-360 ml w 1

roku życia. Wydzielanie soku żołądkowego jest niskie, a stężenie pepsynogenu

osiąga wartości charakterystyczne dla dorosłych około 3m.ż. Wątroba jest propor-

cjonalnie większa, niż u dorosłych i do końca 1r.ż. niedojrzała. Perystaltyka dojrze-

wa do końca 8 miesiąc życia, co sprzyja powstawaniu bardziej uformowanych stol-

ców. Pierwsze zęby pojawiają się około 6 miesiąca życia.

W wieku 1-6 lat narządy układu pokarmowego dojrzewają a ilość wytwarzanego

soku żołądkowego stopniowo rośnie. Pojemność żołądka wynosi około 500ml. Pro-

ces wyrzynania zębów mlecznych kończy się w wieku 2,5 roku, kiedy dziecko ma

20 zębów.

U dzieci w wieku szkolnym, czyli 6-12 lat układ pokarmowy staje się bardziej

efektywny, lepiej trawi, wchłania, wydziela i wydala z tego powodu rzadziej wystę-

pują dolegliwości żołądkowe. W wieku 10 lat pojemność żołądka osiąga wielkość

od 750- 900ml. Wypadają zęby mleczne, a wyrzynają się zęby stałe [1].

W wieku młodzieńczym tj. okres 12-21 lat zwiększa się kwaśność soku żołąd-

kowego, a pojemność żołądka wynosi od 1000-1500ml, a wraz z nią rośnie apetyt.

Dochodzi do wydłużenia i zwiększenia średnicy jelit, mięśnie brzucha stają się sil-

niejsze i grubsze. Wątroba osiąga rozmiary i funkcje podobne jak u dorosłych [2].

Biegunka należy do najczęstszych problemów i schorzeń, jakie spotyka się w

pediatrii. Definicja WHO biegunką określa stan, w którym niemowlak karmiony

sztucznie oddaje 3 lub więcej wolnych stolców, w ciągu 24 godzin lub jeden tzw.

stolec patologiczny, czyli zawierający krew, śluz lub ropę. Biegunka trwająca nie

dłużej niż 10 dni jest określana mianem ostrej, a jeżeli utrzymuje się ponad 10-14

dni uznawana jest za przewlekłą [3].

Biegunkę ostrą możemy jeszcze zdefiniować, jako stan, w którym zwiększa się

objętość stolców niemowląt >10g/kg mc./dobę, a u starszych dzieci >200g/dobę. U

zdrowych niemowląt karmionych piersią stolce są częstsze i luźniejsze [4]. Biegunki

możemy podzielić na: spowodowane zakażeniem, wywołane błędami w żywieniu,

związane z błędami w pielęgnacji, lub będące wynikiem ubocznego działania środ-

ków leczniczych, na tle wrodzonych zaburzeń biochemicznych lub wad anatomicz-

nych przewodu pokarmowego [5].

Do zadań pielęgniarki należy zaspakajanie w miarę możliwości potrzeb biolo-

gicznych i psychospołecznych pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem tych

czynności, które zapewniają mu potrzebę bezpieczeństwa, poszanowania godności,

szanują jego prawa i zwyczaje, a także wartości uznawane przez niego [6].

Bardzo ważną rolę pełni pielęgniarka pediatryczna, która występuje w roli:

- rzecznika rodziny- pomaga w identyfikacji potrzeb, celów dzieci i ich rodzin

oraz opracowuje odpowiednie plany i interwencje pielęgniarskie.

- jest promotorem zdrowia- pomaga w promocji zdrowia i w prewencji chorób

poprzez monitorowanie prawidłowego rozwoju dzieci, stanu odżywienia,

Małgorzata Cichońska, Bożena Zboina, Dorota Maciąg, Małgorzata Romańska,

Grażyna Osojca-Rzepkowska


11

przestrzegania szczepień oraz identyfikuje problemy zdrowotne dzieci i mło-

dzieży,

- występuje, jako edukator dostarczając wiedzy i informacji na tematy rodzi-

cielstwa, pielęgnacji, prowadzenia badań przesiewowych jak również infor-

macji o przyczynach i przebiegu chorób,

- pełni rolę doradcy, wspierając rodziny poprzez aktywne słuchanie, terapeu-

tyczny stosunek obejmuje utrzymanie właściwych relacji między dzieckiem,

rodziną a pielęgniarką.

- jest koordynatorem- zajmuje się organizacją ochrony zdrowia organizuje i

koordynuje usługi pielęgniarskie z innymi specjalistami z zakresu ochrony

zdrowia.

Uczestniczy w pracach badawczych, co wpływa korzystnie na jakość opieki pie-

lęgniarskiej nad dziećmi, młodzieżą i ich rodzinami, co przekłada się na lepszą ja-

kość życia teraz i w przyszłości [2].

Pielęgniarka opiekująca się dzieckiem w oparciu o założenia procesu pielęgno-

wania: gromadzi dane, ocenia indywidualne potrzeby dziecka, formułuje diagnozę

pielęgniarską, planuje i realizuje działania, aktualizuje plan opieki, wyciąga wnioski

i ocenia podjęte działania.

Biegunka jest chorobą wczesnego dzieciństwa i występuje u prawie wszystkich

dzieci w pierwszych latach życia. Jeden czy dwa stolce luźne u dziecka w wieku

przedszkolnym, które czuje się dobrze nie jest powodem do niepokoju a jedynie

może świadczyć o błędzie dietetycznym lub przejedzeniu, mogą być również powo-

dem i pojawiać się u dzieci, u których wprowadzono nowy składnik w diecie, dlate-

go należy u dzieci wprowadzać te składniki pojedynczo i stopniowo. Przyczyną

może być skonsumowanie większej ilości owoców, otrębów, warzyw, które zawie-

rają błonnik działający, jako środek przeczyszczający, może dziecko odczuwać

wtedy silne bóle brzucha, mieć brak apetytu, wymiotować, ale po kilku godzinach

wszystko wraca do normy.

Groźniejsze są natomiast biegunki wywołane przez infekcje wirusowe lub zaka-

żenia bakteryjne, stają się wówczas choroba niebezpieczną zwłaszcza u małych

dzieci.

Powodem mogą być odwodnienia, które prowadzą do szybkiej utraty soli mine-

ralnych, zagęszczenia krwi, co z kolei może doprowadzić i powodować niedokrwie-

nie mózgu, nerek czy wątroby (odwodnienie oznacza nadmierną utratę wody zawar-

tej w tkankach, gdy podaż płynów utraconych przewyższa objętość płynów przyję-

tych) [2].

Pielęgniarka posługuje się badaniami służącymi ocenie stanu zdrowia, obserwuje

objawy chorobowe uzależnione od stopnia odwodnienia i jego ciężkości: ogólne

osłabienie, wzmożone pragnienie, utrata masy ciała, suche śluzówki jamy ustnej,

zapadnięte gałki oczne, brak łez, obniżone napięcie skóry, wydłużony czas powrotu

włośniczkowego, zapadnięta ciemiączko, czy zmniejszona ilość wydalanego moczu.



12

W przypadku odwodnienia można zidentyfikować obniżoną objętość płynów

ustrojowych., a celem planowanych działań będzie osiągnięcie i utrzymanie prawi-

dłowego stanu nawodnienia dziecka realizowanym poprzez: monitorowanie pomiaru

masy ciała (co może odzwierciedlać przybytek lub utratę płynów), monitorowanie

ilości przyjętych i wydalonych płynów, uzupełnianie płynów drogą dożylną (gdy

dziecko nie jest w stanie przyjąć płynów drogą doustna i nie pokrywa to zapotrze-

bowania dobowego) [7]. W kolejnych krokach terapii uwzględniamy stosowanie

(zgodnie z zaleceniami) nawadniania doustnego: 30-60 ml, co godzinę. Następnym

krokiem postępowania pielęgniarskiego będzie wprowadzenie diety. Celem końco-

wym planowanych i podejmowanych działań będzie osiągnięcie właściwego na-

wodnienia poprzesz przyrost masy ciała, powrót prawidłowego napięcia i zabarwie-

nia skóry [8].

W przypadku oddawania nieprawidłowych stolców pielęgniarka podejmuje dzia-

łania (poza wyrównaniem strat wodnych) zapobiegające rozprzestrzenianiu się bak-

terii oraz obserwuje objętość stolców i zapobiega odparzeniom. Dziecko umieszcza

w izolatce (zgodnie z wytycznymi Państwowej Inspekcji Sanitarno-Epidemio-

logicznej). Stosowane są procedury izolacji i zapobiegania rozprzestrzeniania się

zakażeniom.

Zbierane są informacje i prowadzona jest obserwacja (częstość, kolor, objętość

stolców). Podczas biegunki łatwo o odparzenia, gdy stolec jest kwaśny i podrażnia

skórę, należy wdrożyć zabiegi pielęgnacyjne mające na celu przywrócenie prawi-

dłowej funkcji skóry poprzez podmywanie, osuszanie i stosowanie natłuszczających

środków.

Równolegle prowadzimy edukację pacjentów, jak pielęgnować skórę dziecka,

jakie preparaty zastosować i jak często zmieniać pieluszki. Dbamy o prawidłowe

mycie i dezynfekcję rąk uczymy dziecko i rodzinę techniki właściwego mycia.

Często biegunce towarzyszą wymioty, wówczas naszym celem będzie utrzyma-

nie drożności dróg oddechowych i zapobieganie dalszemu odwodnieniu. Należy w

czasie wymiotów ułożyć dziecko na boku, aby zapobiec zachłyśnięciu, prowadzić

stały nadzór, monitorować objawy kliniczne stopnia odwodnienia, prowadzić na-

wadnianie zgodnie z przyjętymi standardami.

Objawom ze strony układu pokarmowego może towarzyszyć również gorączka.

Należy podjąć działania w celu obniżenia temperatury do wartości normalnych po-

przez kąpiel dziecka, zmianę ubranka, przewietrzenie pomieszczenia i podanie

chłodnych napoi.

Do nawadniania doustnego stosujemy preparaty płyn DPN oraz płyny z odpo-

wiednią ilością jonów sodowych i preparatów węglowodanowych o odpowiedniej

osmolarności i stężeniu (gastrolit). Płyny podajemy łyżeczką, powoli, nie mieszamy

ich z sokami lub mlekiem, bo zmieniają osmolarność, stężenie jonów i glukozy [9].

Niemowlętom nie podajemy płynów nawadniających butelką, aby nie zrazić ich,

ponieważ dzieci przyzwyczajone są do innych smaków, które otrzymywały wcze-

śniej. Przez cały czas zachęcamy mamy do karmienia piersią, pomimo że występują

u ich dzieci objawy nieżytu żołądka i jelit [10].




13

W przypadku karmienia mieszanego i odżywiania dzieci starszych zalecamy ro-

dzicom jak postępować, aby uchronić dziecko przed chorobą. Pielęgniarka w toku

osiągnięcia efektów pielęgnacji edukuje jak: przechowywać żywność w lodówce,

oddzielić żywność gotowaną od surowej. Podkreśla, aby nie pić wody nieprzegoto-

wanej, myć owoce i warzywa, przestrzegać higienicznego przygotowania posiłków,

nie pozostawiać przygotowanych posiłków w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 h

oraz zwracać uwagę na terminy przydatności do spożycia.

To pielęgniarka informuje opiekunów i rodziców, aby nie rozmrażać i zamrażać

produktów, a mięso i jaja dokładnie myć i gotować. Przypomina, że podgrzewanie

żywności do 70 0C pomaga w zapewnieniu bezpieczeństwa. W sferze działań prak-

tycznych dąży do tego, aby nauczyć dzieci, aby myło ręce po spacerze, wyjściu z

toalety przed posiłkami. Podkreśla w rozmowach z opiekunami i rodzicami, żeby

pilnować, aby dziecko nie wkładało do buzi brudnych przedmiotów i że nie należy

używać wspólnych ręczników i często zmieniać bieliznę oraz unikać (jeśli to moż-

liwe) kontaktu z osobami chorymi.

Rola pielęgniarki pediatrycznej jest ogromna i nie do przecenienia, prawidłowy

kontakt z dziećmi i rodzicami prowadzi do szybkiego wyzdrowienia, a to zapobiega

długiemu leczeniu i narażaniu dzieci na długotrwały stres i dodatkowy ból związany

z zabiegami terapeutycznymi.

Celem pracy jest przeprowadzenie analizy przyczyn zakażeń jelitowych u dzieci

i wykazanie roli pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką.

Celem praktycznym jest dążenie do określenia liczby infekcji wywołanych rota-

wirusem oraz ocenę populacji dzieci hospitalizowanych, poprzez analizę wieku,

płci, miejsca zamieszkania, a także sezonowość występowania, jak również przebieg

choroby z uwzględnieniem czasu hospitalizacji.

METODY I TECHNIKI BADAWCZE

Podstawową metodą badawczą wykorzystaną w niniejszej pracy jest analiza do-

kumentów medycznych oraz wywiad i pomiar.

Wykorzystana w pracy dokumentacja pacjenta podczas pobytu w szpitalu obej-

muje: historię choroby, wywiad pielęgniarki pediatrycznej, karty obserwacji lekar-

sko – pielęgniarskich, wywiad epidemiologiczny, dokumenty dodatkowe: wyniki

badań diagnostycznych bakteriologicznych, wirusologicznych, kartę zleceń lekar-

skich i istotne dla pielęgniarstwa i leczenia informacje, obejmujące reakcję na sto-

sowane metody i formy leczenia, etapy terapii samopoczucie pacjenta.

Na podstawie dokumentacji medycznej uzyskano informacje dotyczące hospita-

lizacji dziecka: daty przyjęcia i wypisu, wiek dziecka i płeć dziecka.

Zgromadzone dla potrzeb badania dane dotyczące badania przedmiotowego to

rodzaj objawów, dieta dziecka (karmienie naturalne, sztuczne, mieszane), obecność

podobnych objawów u członków rodziny lub osób mających kontakt z dzieckiem.

Dane dotyczące badania podmiotowego to ocena stanu ogólnego i stopień odwod-

nienia.



14

Metoda bezpośrednia polegała na uzyskaniu wartości mierzonej za pomocą przy-

rządu pomiarowego np. temperatura ciała, pomiar ciśnienia krwi, pomiar saturacji,

masa ciała, próbki kału dostarczone do Pracowni bakteriologii, gdzie były badane w

kierunku obecności bakterii patogennych – testem lateksowym oraz posiewem na

płytkę Petriego oraz rota – i adeno- wirusów za pomocą metody ilościowej szybkie-

go testu.

Badania do celów pracy przeprowadzono w Szpitalu im. Marii Curie-

Skłodowskiej w Skarżysku Kamienna, w oddziale pediatrii, w okresie od 1 paź-

dziernika 2011 roku do 1 kwietnia 2012 wśród hospitalizowanych dzieci w wieku od

0-18 roku życia.

Badanych podzielono dla potrzeb pracy na cztery grupy wiekowe: 0-1 roku ży-

cia, 2-5 lat, 6-12 lat oraz 13-18 lat, zamieszkujących wieś i miasto. Badaniem objęto

grupę 202 dzieci, które hospitalizowano i u których stwierdzono klinicznie i /lub

laboratoryjnie biegunkę rota, adenowirusową lub inną.

Przed rozpoczęciem procesu badawczego uzyskano zgodę na badania i wgląd do

dokumentacji medycznej od dyrektora placówki oraz kierownika oddziału.

WYNIKI BADAŃ

Jedną z przyczyn hospitalizacji dzieci w oddziałach pediatrii są nieżyty żołąd-

kowo- jelitowe objawiające się biegunką, która jest częstą przyczyną leczenia szpi-

talnego. Analiza przyczyn hospitalizacji dzieci uwzględnionych w pracy obejmuje

dane zebrane z okresu IV kwartału 2011 roku oraz I kwartału 2012 roku. Analizo-

wano sytuację w zakresie przyczyn hospitalizacji w oddziale pediatrycznym

uwzględniając grupę dzieci leczonych z powodu biegunki i z powodu innych scho-

rzeń (wyniki na rycinie 1).

296

275

260

265

270

275

280

285

290

295

300

IV kw. 2011 I kw. 2012

Rycina 1. Struktura przyczyn hospitalizacji dzieci




15

W badanej populacji dzieci hospitalizowanych w oddziale pediatrii w IV kwarta-

le 2011 roku było leczonych 296 dzieci, zaś w I kwartale 2012 roku 275 dzieci, czyli

łącznie 571 małych pacjentów. Wśród badanych było 202 dzieci leczonych z powo-

du biegunki (tj. 35,4%) oraz 369 dzieci (64,6%) z innymi schorzeniami. Strukturę

badanej populacji z uwzględnieniem okresu hospitalizacji oraz jej przyczyny przed-

stawia poniższa tabela 1.

Tabela I. Struktura hospitalizacji dzieci w oddziale pediatrycznym

Okres

analizy

Dzieci leczone

z powodu

biegunki

Dzieci leczone

z innymi

schorzeniami

Razem

hospitalizowanych

N % N % N %

IV kwartał 2011 105 38,8 191 61,2 296 51,8

I kwartał 2012 97 35,3 178 64,7 275 48,2

Ogółem 202 35,4 369 64,6 571 100%

Powodem hospitalizacji dzieci w IV kwartale u 105 dzieci (38,8%) była biegun-

ka, zaś u 191 (61,2%) inne schorzenia. W I kwartale 2012 roku z powodu biegunki

było leczonych 97 dzieci, tj. 35,3% leczonych w tym okresie , a z powodu innych

schorzeń 178 tj. 64,7% leczonych.

Z grupy 571 hospitalizowanych wybrano do analizy populację 202 dzieci leczo-

nych od 1.10.2011 roku do 31.03.2012 roku z powodu biegunki. Badaną populację

poddano analizie pod kątem cech demograficznych.

Łącznie w okresie realizacji badania, z powodu biegunki leczono 90 dziewczy-

nek (44,6% badanych) i 112 chłopców (55,4%), co wykazało, że częściej z powodu

biegunki w warunkach szpitalnych leczeni są chłopcy. Strukturę badanej populacji

dziecięcej wg płci i okresu hospitalizacji zawiera poniższa tabela.

Tabela II. Struktura płci badanej populacji dzieci

Płeć

IV kwartał

2011 r Udział %

I kwartał

2012 Udział % Razem

Udział % dzieci

leczonych

z powodu

biegunki

N % N % N %

Płeć żeńska 47 52,2 43 47,8 90 44,6

Płeć męska 58 51,8 54 48,2 112 55,4

Ogółem 105 52 97 48 202 100%

Analiza wykazała, że w IV kwartale 2011 z powodu biegunki było hospitalizo-

wanych 105 dzieci (tj. 52% badanych), w tym 47 płci żeńskiej, a 58 płci męskiej. W

I kwartale 2012 roku leczonych było 97 dzieci (48% badanych), w tym 43 płci żeń-

skiej i 54 męskiej. Analizując płeć badanych największą grupę stanowili chłopcy

leczeni w IV kwartale 2011 roku, a następnie w I kwartale 2012 roku.



16

Badaną populację oceniono także pod względem wieku. Do tego celu wykorzy-

stano przedziały wieku dzieci odnoszące się do okresów rozwojowych: 0-1 roku

życia, 2-5 lat, 6-12 lat i 13-18 lat. Strukturę badanych pod względem wieku przed-

stawia rycina 2.

Rycina 2. Struktura płci badanych dzieci

Dziewczynki

90= 45%Chłopcy

112= 55%

Najwięcej dzieci w badanej populacji było w wieku od 2 do 5 lat, gdyż ta grupa

stanowiła 45% badanej populacji. Grupa w wieku 6-12 lat stanowiła 26% badanych.

Od 0 do 1 roku życia było kolejne 22% badanych. Najmniejsza grupa, to dzieci w

wieku 13-18 lat. Strukturę wieku wg okresów badawczych zawiera kolejna tabela.

Tabela III. Struktura wiekowa badanej populacji dziecięcej wg czasu

zachorowania

Okres badania

Wiek badanych Ogółem

0-1 r.ż 2-5 lat 6-12 lat 13-18 lat

N % N % N % N % N %

IV kwartał 24 54,5 50 55,6 23 43,4 8 53,3 105 52

I kwartał 20 45,5 40 44,4 30 56,6 7 46,7 99 48

Ogółem 44 21,8 90 44,5 53 26,2 15 7,4 202 100

Najczęściej hospitalizowano dzieci w wieku 2-5 lat w IV kwartale 2011 roku

oraz dzieci w tym samym ku w I kwartale 2012 roku.

W kolejnym kroku pracy oceniono populację wg miejsca zamieszkania. Wśród

badanych zdecydowanie przeważają dzieci zamieszkujące w mieście, stanowiące

65,8% badanych. Grupa dzieci leczonych z powodu biegunki mieszkających na wsi

stanowi 34,2%.

Oznacza to, że dzieci leczone w warunkach szpitalnych z powodu biegunki z

miasta stanowią populację blisko dwukrotnie liczniejszą, niż zamieszkujące na wsi.

Strukturę miejsca zamieszkania badanych zawiera kolejna rycina 3.




17

Rycina 3.Struktura wieku badanej populacji

13-18 lat

15= 7%0-1 r.ż.

44= 22%6-12 lat

53= 26%

2-5 lat

90= 45%

Analizę uzupełnia jeszcze struktura miejsca zamieszkania wg wieku badanych

dzieci zawarta w tabeli IV.

Tabela IV. Miejsce zamieszkania badanych wg wieku

Miejsce zamieszkania


0-1r.ż. 2-5 lat 6-12 lat 13-18 lat

N % N % N % N % N %

Miasto 22 50 67 74,4 31 58,5 13 86,7 133 65,8

Wieś 22 50 23 25,6 22 41,5 2 13,3 69 34,2

Ogółem 44 21,8 90 44,6 53 26,2 15 7,4 202 100

Analiza wyników wykazała, że najliczniejsza grupa dzieci hospitalizowanych z

powodu biegunki, to dzieci z miasta w wieku 2-5 lat (33,2% badanych) oraz w wie-

ku 6-12 lat tj.15,4% badanych.

W grupie zamieszkującej miasto w przedziale wieku od 0-1 roku życia było 22

dzieci, tj. 10,9% badanych, w grupie 2-5 lat było 67, tj. 33,2%, w grupie 6-12 lat

było 31 dzieci, tj. 15,4%, a 13-18 lat było 13 dzieci, tj. 6,4%.

Pacjentów zamieszkujących na wsi w wieku 0-1r.ż. było 22 (tj. 10,9%), w wieku

2-5 lat- 23 (11,4%), w wieku 6-12 lat- 22 (10,9%), a od 13-18 lat- 2 (1%) .

Z przeanalizowanych danych wynika, że większość pacjentów leczonych z po-

wodu biegunki pochodziła z miasta.

Doszukując się analogii pomiędzy miejscem zamieszkania, a zachorowaniami,

można sytuację wyjaśnić faktem, że większość dzieci mieszkających w mieście



18

uczęszcza do żłobka czy przedszkola, przez co ma większy kontakt z rówieśnikami.

Na wsi, gdzie dzieci dłużej pozostają w środowisku domowym. Skupiska dzieci

zwłaszcza w grupach rówieśniczych mogą sprzyjać szerzeniu chorób, jakimi są min.

nieżyty żołądkowo- jelitowe.

Badanie obszaru głównych objawów identyfikowanych u dzieci przy przyjęciu

do szpitala pozwoliło na wykazanie, że dzieci leczone z powodu nieżytów żołądko-

wo- jelitowych przyjmowano do oddziału dziecięcego z objawami, którymi były:

wymioty, biegunka, wymioty z biegunką i gorączką, wymioty z biegunką oraz bie-

gunka i gorączka. Obecność objawów w badanej populacji przedstawia poniższa

rycina.

19

12

67

31

47

26

0 10 20 30 40 50 60 70

wymioty

biegunka

wymioty z biegunką i gorączką

wymioty i biegunka

biegunka i gorączka

wymioty i gorączka

Rycina 5. Główne objawy nieżytu żołądkowo- jelitowego przy przyjęciu

W przebiegu nieżytu żołądkowo- jelitowego u hospitalizowanych dzieci w chwi-

li przyjęcia najczęściej (u 33,2% badanych) obserwowano zespół objawów, czyli

wymioty z biegunką i gorączką. Rzadziej (u 23,3%) u dzieci występowały biegunka

i gorączka, wymioty i biegunka (u 15,4%) oraz wymioty i gorączka (u 12,9%).

Analiza danych pozwoliła ustalić, że u dzieci najrzadziej występowały izolowa-

ne pojedyncze objawy, obecne przy przyjęciu u 5,9 do 9,4%. Dokładny rozkład

poszczególnych objawów u badanych wg okresu badania przedstawia kolejna tabela.




19

Tabela V. Główne objawy przy przyjęciu do szpitala

Okres

badania

Główne objawy obserwowane u dzieci przy przyjęciu do szpitala

Wymioty Biegunka

Wymioty

z biegun-

ką i go-

rączką

Wymioty

i biegun-

ka

Biegunka

i gorącz-

ka

Wymioty

i gorącz-

ka

Ogółem

N % N % N % N % N % N % N %

IV

kwartał 12 63,2 5 41,7 32 47,8 18 56,3 27 57,5 12 46,2 106 52,5

I

kwartał 7 36,8 7 58,3 35 52,2 13 27,7 20 42,5 14 53,9 96 47,5

Razem 19 9,4 12 5,9 67 33,2 31 15,3 47 23,2 26 12,9 202 100

Największa grupa dzieci, u których stwierdzono przy przyjęciu wymioty, bie-

gunkę i gorączkę, licząca 17,3% badanych była hospitalizowana w I kwartale 2012

roku oraz z taką samą grupą objawów w IV kwartale (15,8%).

Z wymiotami i gorączką w IV kwartale było leczonych 18 dzieci (tj.8,9%), a w I

kwartale 13 dzieci (tj. 6,4%). Zakres pozostałych wyników zawarty jest w tabeli V.

W kolejnym kroku pracy uwzględniono objawy chorobowe nieżytu żołądkowo-

jelitowego o znacznym nasileniu, gdyż zaburzając bilans wodny i wodno- elektroli-

towy organizmu prowadzą do odwodnienia organizmu. Ustalono, że z objawami

odwodnienia do szpitala przyjęto 100% badanych, czyli całą populację badanych.

Dokładną liczebność grup uwzględniającą lekkie, średnie i ciężkie odwodnienie

przedstawia kolejna rycina.



20

Rycina 6. Struktura stopnia odwodnienia stwierdzanego przy

przyjęciu u badanych

lekkie

60= 29,7%

średnie

122= 60,6%

ciężkie

20= 9,9%

Najwięcej dzieci, leczono w oddziale z powodu średniego odwodnienia i było to

60,6 % badanych, z lekkim odwodnieniem leczono 29,7 %, a z ciężkim 9,9%.

Dokładny rozkład leczonych dzieci z cechami odwodnienia z uwzględnieniem

stopnia i okresu badania przedstawia poniższa tabela VI.

Tabela VI. Ilość leczonych dzieci z cechami odwodnienia

Okres badania

Stopień odwodnienia Ogółem

lekkie średnie ciężkie

N % N % N % N %

IV kwartał 2011 roku 28 46,7 65 53,3 12 60 106 52,5

I kwartał 2012 roku 32 53,3 57 46,7 8 40 96 47,5

Ogółem 60 29,7% 122 60,3% 20 9,9% 202 100

W IV kwartale 2011 roku z odwodnieniem lekkim trafiło do szpitala 28 dzieci,

ze średnim leczono 65 dzieci, a z ciężkim odwodnieniem i zaburzeniami wodnymi,

jonowymi hospitalizowano 12 dzieci, które wymagały poważnych działań leczni-

czych, terapeutycznych i pielęgnacyjnych.

W I kwartale 2012 roku w oddziale leczono 32 dzieci z lekkim odwodnieniem,

ze średnim odwodnieniem hospitalizacji potrzebowało 57 pacjentów, a leczenia z

powodu ciężkiego odwodnienia wymagało 8 dzieci.

Analiza danych dotyczących badań wykonanych w kierunku rodzaju zakażenia

wywołującego objawy nieżytu żołądkowo- jelitowego wykazała, że diagnostyka

była skierowana w kierunku potwierdzenia rota- lub adenowirusowego podłoża

zachorowań. Uwzględniała także badanie w kierunku identyfikacji SS i Sh oraz




21

Giordio Lambli. Liczba wykonanych badań przekroczyła liczbę leczonych, co ozna-

cza, że u niektórych leczonych wykonano więcej niż jedno badanie w celu identyfi-

kacji etiologii stanu. Najwięcej badań tj. u 41,2% dzieci wykonano w kierunku rota-

i adenowirusa. U 13,1% dzieci wykonano badanie w kierunku identyfikacji SS i Sh,

a u 11,4% Giordio Lamblii. Wyniki analizy zawiera rycina 7.

Rycina 7. Ogólna liczba wykonanych badań w kierunku

drobnoustrojów wywołujących biegunkę

Giordio

Lambli

65= 19%

Salmonelle i

Shigella

75= 22%

Rota- i

adenowirusy

20=59%

Strukturę wykonanych badań wg kwartałów zawiera tabela VII.

Tabela VII. Liczba badań wykonana w ramach diagnostyki przyczyn biegunek

u dzieci wg kwartałów

Okres badania

Badania w kierunku:

Ogółem rotawirusów adenowirusów Sallmonella

i Shigella

Giordio

Lambli

N % N % N % N % N %

IV 2011 roku 128 39,9 128 39,9 43 13,4 22 6,9 321 52,6

I 2012 roku 107 37 107 37 32 11,1 43 14,9 289 50,6

Ogółem 235 41,2 235 41,2 75 13,1 65 11,4 610 106,8

W IV kwartale badania w kierunku rota- i adenowirusów wykonano w takiej sa-

mej ilości, ponieważ takie badania są rutynowo wykonywane u wszystkich dzieci z

objawami biegunkowymi. W kierunku Salmonelli i Shigielli pobrano materiał do

badania u 43 pacjentów. W kierunku Giordio Lamblii wykonano badania u 22 dzie-

ci, które trafiły do leczenia z typowymi objawami zakażenia.

W I kwartale sytuacja z badaniami w kierunku rota- i adenowirusów powieliła

się i wykonano je u 107 dzieci, w kierunku Salmonelli i Shigelli u 32 dzieci, a w

kierunku Giordio Lambli u 43 pacjentów.



22

U hospitalizowanych dzieci wykonano w celu identyfikacji przyczyn biegunki

235 badań bakteriologicznych w kierunku rota wirusów oraz 235 w kierunku ade-

nowirusów, z których zidentyfikowano 182, czyli 77,5% wyników dodatnich po-

twierdzających wirusowa etiologię choroby. Uzyskane wyniki zawiera rycina 8.

30=

16,5%

82=

45,1%

54=

29,7%

16=

8,7%

0-1 r.życia 2-5 lat 6-12 lat 13- 18 lat

Rycina 8. Struktura wieku dzieci, u których uzyskano dodatnie

wyniki badań wirusologicznych

Analiza wieku wykazała, że najliczniejsza grupa dzieci, u której uzyskano do-

datnie wyniki badań wirusologicznych to dzieci w wieku od 2 do 5 lat (45,1%), a

następnie od 6 lat do 12 lat (29,7%). 16,5% dzieci było w wieku od 0 do 2 lat, a

8,7% od 13 do 18 lat.

Analizę pogłębiają jeszcze wyniki wg kwartałów i wieku badanych zawarte w

tabeli VIII.

Tabela VIII. Ilość badań wirusologicznych z dodatnim wynikiem wg wieku

Kwartały Rodzaj

badania


0-1 r. życia 2-5 lat 6-12 lat 13-18 lat

N % N % N % N % N %

IV kwartał rotawirusy 12 6,6 44 24,2 27 14,8 4 2,2 87 47,7

adenowirusy - - - - 2 1,1 2 1,1 4 2,2

I kwartał rotawirusy 18 9,9 38 20,9 22 12,1 7 3,9 84 46,2

adenowirusy - - 1 - 3 1,7 3 1,7 7 3,9

Ogółem 30 16,5 82 45,1 54 29,7 16 8,8 182 100




23

W wykonanych 235 badaniach uzyskano dodatnie wyniki w kierunku rotawiru-

sów u 171 dzieci, tj. 72,8% badanych oraz 12 wyników dodatnich (6,6%) w kierun-

ku adenowirusów. Z grupy 182 dzieci, u których uzyskano dodatnie wyniku naj-

większa grupa dzieci z dodatnimi wynikami, to 44 dzieci w wieku 2-5 lat (tj. 25,7%

dzieci z rota wirusem, a 24,2% z dodatnimi wynikami wirusologicznymi ) wykona-

ne w I kwartale oraz 38 badań (22,2% dzieci z rota wirusem, a 20,8% wyników

wirusologicznych).

W 235 badaniach w kierunku adenowirusów dodatni wynik uzyskaliśmy u 11

dzieci, tj. 4,6%, najwięcej bo po 1,1% z wynikiem wirusologicznym w grupach 6-

12 lat i 13-18 lat oraz 3, tj .1,7% z wynikiem wirusologicznym.

U 75 dzieci hospitalizowanych z powodu nieżytu żołądkowo jelitowego i z po-

dejrzeniem zakażenia bakteryjnego analizie poddano ilość badań bakteriologicznych

z potwierdzonym dodatnim wynikiem zakażenia Salmonellą i Shigellą w poszcze-

gólnych grupach wiekowych.

Dodatni wynik uzyskano u 17 dzieci, co stanowi 22,6 % badanych. W poszcze-

gólnych grupach wieku była to największa grupa stanowiąca 10,6% dzieci z dodat-

nim wynikiem bakteriologicznym od 6 do 12 lat. Kolejna grupa, to 5 dzieci, tj. 6,6%

w wieku od 2 do 5 lat. W badaniu materiału od pacjentów w wieku 0-1 lat i 13-18

lat dodatni wynik bakteriologiczny w kierunku SS i Sh stwierdzono u 2,6% bada-

nych z ,,+” wynikiem bakteriologicznym. Omówione wyniki badań przedstawiono

graficznie na rycinie 9.

0-1 rok2= 2,6%%

2-5 lat5= 6,6%

6-12 lat8= 10,6%

13-18 lat 2= 2,6%

Rycina 9. Dodatnie wyniki badań bakteriologicznych wg wieku



24

Pogłębioną analizę z uwzględnieniem okresów obserwacji przedstawia tabela IX.

Tabela IX. Badania bakteriologiczne z dodatnim wynikiem w poszczególnych

grupach wiekowych

Okres badania 0-1 2-5 6-12 13-18 Razem

N % N % N % N % N %

Kwartał IV - - 2 2,6 5 6,6 - - 7 9,3

Kwartał I 2 2,6 3 4 3 4 2 2,6 10 13,3

Razem 2 2,6 5 6,6 8 10,6 2 2.6 17 22,6

Dodatni wynik w kierunku zakażenia bakteryjnego w IV kwartale uzyskano z

badań pobranych od 7 dzieci, co stanowi 9,3% dzieci, u których wykonano badanie

bakteriologiczne. W I kwartale było 10 wyników dodatnich, tj,13,3 %. Najwięcej

zakażeń było w grupie 6-12 lat tj. 8 (10,6%). Najmniej potwierdzeń uzyskano w

grupie niemowląt 2 tj.2,6 %. Przypuszczalnie były to zakażenia spowodowane przez

rodziców i opiekujące się tymi dziećmi osoby, które nie przestrzegały zasad higieny.

Analiza pozwoliła na wykazanie, że wykonywano także u dzieci badania w kie-

runku Giordio lamblii (u których podejrzewano zakażenie tym pierwotniakiem).

Była to grupa 65 dzieci, a wynik dodatni uzyskano u 8 dzieci, co ogólnie kształtuje

zakażenia tym pierwotniakiem w badanej grupie na poziomie 12,3 %. Uzyskane

wyniki analizy przedstawia rycina 10.

Rycina 10. Dodatni wynik zakażenia pierwotniakiem w poszczególnych gru-

pach wieku

0

1

2

3

4

5

0-1 rok 2-5 lat 6-12 lat 13-18 lat

0 1=1,5%

5=7,6%

2=3%




25

Najwięcej zakażeń Giordio lambli stwierdzono u dzieci w wieku 6-12 lat, co

stanowi 7,6% badanych w kierunku drobnoustroju. Minimalne ilości wyników do-

datnich stwierdzono u dzieci w wieku 13-18 lat (3%) oraz 2-5 lat tj. 1,5%. Szerzej

zakażenie lamblią w podziale na poszczególne grupy wiekowe i okresy obserwacji (

kwartały) zobrazowano w tabeli X.

Tabela X. Ilość badań z dodatnim wynikiem Giordio lamblii

Okres badania 0-1 2-5 6-12 13-18 Razem

N % N % N % N % N %

Kwartał IV - - - - 3 4,6% 2 3% 5 7,6%

Kwartał I - - 1 1.5% 2 3% - - 3 4,6%

Razem - - 1 1,5% 5 7,6% 2 3% 8 12,3%

W czwartym kwartale roku 2011 pozytywny wynik w kierunku Giordio lamblii

uzyskano u 5 dzieci, tj.7,6% w dwóch grupach dzieci starszych.

W I kwartale zakażeń lamblią było 3, tj. 4,6% i również te wyniki dotyczyły

dzieci starszych, bowiem najwięcej wyników dodatnich było w przedziale wieku 6-

12 lat ( 7,6%). Świadczy to, o fakcie że skala zakażenia lambliami wśród dzieci

hospitalizowanych z powodu nieżytów żołądkowo- jelitowych w dziale pediatrii nie

jest wysoka

W ramach analizy zebranego do pracy materiału w badaniu uwzględniono także

sposób żywienia chorych niemowląt i dzieci młodszych. Analizie poddano grupę

135 dzieci. Wynik obserwacji obrazuje rycina 11.

Rycina 11. Sposób karmienia dzieci młodszych z biegunką

33 = 24,6 %

48 = 35,8 %

54 = 40,2%

Karmienie natura lne

Karmienie sztuczne

Karmienie mieszane



26

Dzieci karmionych wyłącznie piersią było w badanej populacji 24,6% badanych.

Dzieci karmione sztucznie to grupa 35,8% badanych. Najwięcej, bo u 40,2% dzieci

matki preferowały karmienie mieszane czyli piersią i mieszankami. Wyniki dodat-

kowo rozszerzone o wiek dzieci przedstawia tabela.

Tabela XI. Sposób karmienia dzieci hospitalizowanych z powodu nieżytów

żołądkowo- jelitowych

Sposób karmienia 0-1 2-5 Razem

N % N % N %

Karmienie naturalne 20 45 13 14 33 24,6%

Karmienie sztuczne 13 29 35 38 48 35,8%

Karmienie mieszane 11 25 43 47 54 40,2%

Największą grupę karmionych naturalnie stanowiło 20 niemowląt tj. 45% dzieci

w wieku 0-1 roku. W karmieniu sztucznym dominowały dzieci w przedziale wieku

od 2-5 lat tj. 38%. Karmienie mieszane najczęściej dotyczyło dzieci w wieku od 2

do 5 lat.

Wynika z tego, że większość dzieci w wieku niemowlęcym tj. 45% jest karmio-

na naturalnie/piersią. W wieku poniemowlęcym dominuje z kolei karmienie miesza-

ne u 47% .

W pracy uwzględniono także okres leczenia. Analizie poddano średni czas ho-

spitalizacji u 202 dzieci leczonych z powodu biegunki. Dodatkowo dokonano cha-

rakterystyki w każdej grupie wieku. Wyniki obrazuje rycina 12.

W badanej grupie niemowląt, czyli dzieci w wieku 0-1 roku życia, których było

44 dzieci, średni czas hospitalizacji to 7,3 doby w IV kwartale, a 8,1 w I kwartale

2012 roku.

W grupie 90 dzieci młodszych w wieku 2-5 lat średni czas leczenia to 6 dób w

IV kwartale 2011 roku, a 6,2 w I kwartale 2012 roku.

Grupa w wieku 6-12 lat licząca 53 dzieci szkolnych i w 13-18 lat 4,2 doby w IV

kwartale i 4 doby w I kwartale. 15 osobowa grupa młodzieży w wieku 13-18 lat była

hospitalizowana z powodu biegunki średnio 3 i 3,2 doby.

Na rycinie 12, która obrazuje omówione wyniki wyraźnie widać tendencję, że im

starsza grupa wieku tym krótszy czas leczenia z powodu biegunki w warunkach

szpitalnych.




27

7,3

6

4,23

8,1

6,2

43,2

0

2

4

6

8

10

0-1 r.ż 2-5 lat 6-12lat 13-18 lat

Rycina 12.Okres hospitalizacji wg wieku i okresów badawczych

IVkwartał

Szczegółową analizę w poszczególnych kwartałach i grupach wiekowych przed-

stawia tabela 12.

Tabela XII. Średni czas hospitalizacji z powodu biegunki w danej grupie

wiekowej

Okres badania

Wiek badanych dzieci

0-1 2-5 6-12 13-18

N % N % N % N %

Kwartał IV 7,3 dnia 16,5 6 dni 6,6 4,2 dnia 7,9 3 dni 2

Kwartał I 8,1 dnia 18,4 6,2 dnia 6,8 4 dni 7,5 3,2 dnia 2,1

Najdłuższy średni czas leczenia z powodu ostrej biegunki zanotowano u nie-

mowlaków i wynosił on 7,3 dnia u 16,5% dzieci w IV kwartale i 8,1 osobodnia u

18,4% dzieci w I kwartale. Średni czas pobytu to 7,7 doby. Wynika to przypusz-

czalnie z faktu, że ta grupa dzieci ma słabszą odporność na zakażenia, jest bowiem

w trakcie intensywnego rozwoju układu pokarmowego.

W poszczególnych grupach stosownie do wieku czas hospitalizacji malał, od

7,7 dnia u dzieci w wieku 0-1 roku życia, poprzez 6,1 doby w wieku 2-5 lat, 4,1 dnia

u dzieci w wieku 6-12 lat i 3,1 dnia u dzieci w wieku 13-18 lat.

W przeprowadzonych badaniach u dzieci z nieżytem żołądkowo- jelitowym

zwrócono także uwagę na fakt, czy karmienie naturalne ma wpływ na czas hospita-

lizacji u dzieci.

Badania pozwoliły na stwierdzenie, że czas leczenia ulegał skróceniu u 19,3%

karmionych naturalnie, karmionych mlekiem modyfikowanym u 15,4% i karmio-



28

nych sposobem mieszanym u 14,6% w IV kwartale, nieznaczne wydłużenie czasu

leczenia uzyskano w I kwartale. Wyniki obrazuje rycina 13. IV kwartale 2011 roku i

7 dni w I kwartale 2012 roku, czyli średnio 6,7 doby.

Średni czas trwania leczenia wśród dzieci karmionych naturalnie to 6,4 doby w

Przy karmieniu sztucznym średni pobyt wyniósł 7,4 i 7,8 dnia czyli średnio 7,6

doby. Przy karmieniu mieszanym pobyt w szpitalu to odpowiednio 7,9 i 8,1 dnia

czyli średnio 8 dób. Widoczny jest najkrótszy czas pobytu przy karmieniu natural-

nym, następnie sztucznym i mieszanym. Szczegółową analizę zawiera także tabela

13.

Tabela XIII. Wpływ karmienia naturalnego i sztucznego na czas trwania

biegunki u dzieci młodszych

Czas trwania choroby u dzieci leczonych z powodu biegunki, a karmionych na-

turalnie uległ skróceniu w stosunku do dzieci karmionych sztucznie lub z dietą mie-

szaną (karmionych naturalnie i mieszankami sztucznymi) .

W badaniach wykazano, że w IV kwartale 2011 roku średni czas hospitalizacji

dzieci karmionych piersią wynosił 6,4 dnia do 7 dni w I kwartale, był on krótszy od

leczenia dzieci karmionych sztucznie i sposobem mieszanym, gdzie średni pobyt w

szpitalu wahał się od 7,4 do 8,1 dnia.

Okres badania Karmienie naturalne Karmienie sztuczne Karmienie mieszane

N % N % N %

IV kwartał 6,4 dnia 19,3 7,4 dnia 15,4 7,9 dnia 14,6

I kwartał 7 dni 21,2 7,8 dnia 16,2 8,1 dnia 16,2

6,4

7,47,9

77,8 8,1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

karmienienaturalne

karmieniesztuczne

karmieniemieszane

Rycina 13. Czas trwania biegunki wg sposobu karmienia

IVkwartał




29

W badaniu analizie poddano także ilość dzieci leczonych z powodu biegunki w

2011 w celu wykazania sezonowości zachorowania.

W 2011 roku leczono ogólnie 1127 pacjentów, z powodu biegunki leczono 33,4

% wszystkich dzieci. W miesiącach wiosennych, jesiennych i zimowych obserwuje

się wzrost zachorowań. W miesiącach letnich poziom zachorowań na poziomie 17%

dzieci jest dwukrotnie niższy. Obraz leczonych wg pór roku z powodu biegunki

przedstawia rycina 14.

wiosna110= 29%

lato 64= 17%

jesień 105= 28%

zima 97= 26%

Rycina 14. Sezonowość zachorowań na biegunkę

Najwięcej dzieci (29 %) leczono z powodu biegunki wiosną. Następna pora roku

to jesień, kiedy leczono 28 % dzieci, zima 26% oraz 17% lato. Dokładne wyniki w

tabeli 14.

Tabela XIV. Liczba dzieci leczonych z powodu biegunki w poszczególnych

porach roku

Ilość leczonych dzieci w 2011 roku z

powodu biegunki

Pora roku Ogółem

Wiosna Lato Jesień Zima

N % N % N % N % N %

110 29 64 17 105 28 97 26 376 100

Udział procentowy dzieci leczonych z powodu biegunki w poszczególnych po-

rach roku to: 110 zachorowań, tj. 29,2 % wiosną, latem 64, tj .17%, jesienią 105, tj.

27,9%, i zimą 97, tj . 25,7% .

Wynika z tego, że więcej dzieci choruje w miesiącach wiosennych, jesiennych i

zimowych, a najmniej latem. Jest to przypuszczalnie efektem większej częstości

zakażeń infekcji układu oddechowego w czasie jesieni, wiosny i zimy, z którymi

współistnieją zakażenia rotawirusowe.



30

Badania rozszerzono o liczebność zakażeń rotawirusem i salmonellą u dzieci le-

czonych z innymi schorzeniami z uwzględnieniem okresu obserwacji, co zawiera

tabela XV.

Tabela XV. Zakażenia rotawirusem i salmonellą u dzieci leczonych z innymi

schorzeniami

Okres badania

Zakażenie

rotawirusem

Zakażenie

salmonellą

Ogólna liczba

leczonych dzieci

N % N % N %

Kwartał IV 18 5,5 0 323 52,5

Kwartał I 14 4,7 1 0,3 292 47,4

Razem 32 5,2 1 0,01 615 100

Największa grupa dzieci z innymi schorzeniami z zakażeniem rotawirusowym,

jako dodatkowym to dzieci leczone w IV kwartale 2011 roku (5,5% całości leczo-

nych) oraz w I kwartale 2012 roku (4,7%).

Badaniem objęto także dzieci, u których wystąpiły objawy biegunkowe, które

nie były związane z pierwotną przyczyną hospitalizacji . Pod uwagę wzięto czas w

jakim wystąpiła biegunka. Badana grupa to 615 dzieci leczonych w IV kwartale

2011 i I kwartale 2012 roku. Zakażeniu rotawirusem uległo 5,2%, a salmonellą

0,01% leczonych (wyniki obrazuje rycina 15).

zakażenie rotawirusem

32=5,2%

zakażenie Salmonellą

1=0,01%

Rycina 15. Struktura zakażeń szpitalnych (biegunek) u hospitalizowanych dzieci

W grupie 33 dzieci, u których doszło dodatkowo do zakażenia, którego efektem

była biegunka dominowały zakażenia rotawirusowe, które dotyczyły 5,2% leczo-

nych w oddziale.

Wyniki obserwacji uwzględniające okresy obserwacji uwzględnione w pracy,

czyli kwartały zawiera kolejna tabela 20.




31

Tabela XX. Zakażenia szpitalne u dzieci leczonych z innymi schorzeniami wg

okresu obserwacji

Okres badania

Zakażenie

rotawirusem

Zakażenie

salmonellą

Ogólnie

leczone dzieci

w IV i I kwartale

N % N % N %

Kwartał IV 18 5,5 0 0 323 52,5

Kwartał I 14 4,7 1 0,3 292 47,4

Razem 32 5,2 1 0,01 615 100

Zakażeniu rotawirusem uległo w IV kwartale 18 dzieci, tj. 5,5% ogólnie leczo-

nych, a w I kwartale 14, tj 4,7%. W obydwu kwartałach przy liczbie leczonych 615

dzieci zakażenia rotawirusem to 5,2%, a salmonellą 1 dziecko tj. 0,01% ogólnie

leczonych.

Analizie poddano także dzieci przyjmowane do szpitala z powodu biegunki, u

których w zbieranym wywiadzie zbierano informacje o podobnych objawach. W

środowisku pozaszpitalnym biegunki występowały w środowisku domowym, przed-

szkolnym i szkolnym. W grupach wieku dzieci młodszych to ponad 70% przypad-

ków, co potwierdza fakt kontaktu z osobami z objawami. Wyniki na rycinie 16.

0

10

20

30

40

50

60

70

0-1 r.ż 2-5 lat 6-12lat 13-18 lat

32= 72,7%

66=73,3%

38=71,6%

7=46,6%

Rycina 16. Objawy biegunkowe w środowisku

pozaszpitalnym



32

Analiza materiału dotyczącego problemów biegunkowych w środowisku domo-

wym lub poza rodzinnym wg wieku dzieci wykazała, że w poszczególnych grupach

było to od 46,6% do 73,3% populacji. Wyniki z podziałem na okresy obserwacji

zawiera kolejna tabela XVII.

Tabela XVII. Objawy biegunkowe w środowisku domowym lub

pozarodzinnym wg wieku dzieci i okresów badawczych

Okres badania

Wiek badanych dzieci

0 – 1 roku życia 2 – 5 lat 6 – 12 lat 13 – 18 lat

N % N 5 N % N %

Kwartał IV 20 45,4 35 38,3 15 28,3 3 23

Kwartał I 12 27,2 31 31,4 23 43,3 4 26,6

Razem 32 72,7 66 73,3 38 71,6 7 46,6

Podobne problemy, jak u przyjętego dziecka obserwowano w każdym przedziale

wiekowym. U niemowląt podobne problemy występowały w środowisku rodzin-

nym. Najmniej w przedziale wiekowym od 13 – 18 roku życia, a najliczniej podob-

ne problemy biegunkowe występowały w przedziale wiekowym od 2 – 5 lat tj. 66

przypadków.

Analiza tego obszaru kończy analizę materiału poddanego omówieniu w toku

badania własnego, który pozwolił na podsumowanie i sformułowanie wniosków.

PODSUMOWANIE

Rota- i adenowirusy stanowią ważny czynnik etiologiczny biegunek. Przytoczo-

ne powyżej dane świadczą o narastającym udziale zakażeń tymi patogenami wśród

infekcji jelitowych u niemowląt i młodszych dzieci.

Z analizy danych epidemiologicznych przeprowadzonych na zlecenie Głównego

Inspektora Sanitarnego na bazie zgłoszeń chorób zakaźnych wynika, że od roku

2006 roku, kiedy to odnotowano 15702 zachorowań ich liczba rośnie. W roku 2010

było to już 20890 zachorowań. Analizowano również ilość dzieci do 2 roku życia

przyjętych z biegunką w 2006 roku i było to 21310 dzieci, a w 2010 roku już 30134

dzieci. Prezentowane dane świadczą o narastającym udziale zakażeń rotawiruso-

wych wśród infekcji jelitowych u dzieci młodszych [11].

W badaniu przedziałów wieku biegunka rotawirusowa częściej występowała w

grupie młodszych dzieci od 0 – 5 lat, natomiast szczytem były zachorowania w

grupie od 2 – 4 lat.

W badaniach własnym wykazano większą zapadalność na biegunkę rotawiruso-

wą wśród dzieci z miasta, co może być wynikiem większego zagęszczenia i częst-

szych kontaktów w środowisku miejskim. Można porównać te wyniki z badaniami

jakie przeprowadzono w Kielcach, gdzie szczyt zachorowań występował u dzieci

młodszych i było to 80%, a zachorowania w 2 roku życia to 29,4%. U dzieci star-

szych populacja liczyła 19,6% [11].

Zakażenia rotawirusowe w badaniu własnym częściej występują u dzieci z ob-

szaru miejskiego (65,8 %), niż z obszaru wiejskiego (34,5 %), w badaniach kielec-




33

kich dzieci z miasta stanowiły 54,2%, a ze wsi to 45,8% [12]. Można powiedzieć, że

uzyskane dane w obecnych badaniach różnią się od wyników badań przeprowadzo-

nych w 2006 roku w kieleckim szpitalu. Jednak w obu badanych populacjach wi-

doczna była dominacja chorych dzieci pochodzących z miasta.

Biegunki o etiologii bakteryjnej to w badaniach własnych niewielki odsetek hospita-

lizacji, gdyż było to tylko 17 przypadków tj. 22,3%.

Natomiast nie stwierdzono różnic w liczbie i odsetku zachorowań na biegunkę

rotawirusą dzieci płci żeńskiej i męskiej, również takie wyniki podaje literatura [12].

Naturalnym czynnikiem zwiększającym odporność na zakażenia rotawirusowe jest

właściwa dieta oraz prawidłowy ekosystem mikroflory przewodu pokarmowego.

Szczególnie należy podkreślić, że ogromne znaczenie ma karmienie naturalne,

ponieważ w mleku matki, aż do 9 miesiąca laktacji obecne są przeciwciała HRV w

klasie IgA [12].

Wykazano, że czas hospitalizacji dzieci karmionych naturalnie z biegunką był

krótszy, niż u dzieci karmionych sztucznie.

Czas hospitalizacji dzieci z biegunką w różnych grupach wieku był najdłuższy

dla najmłodszych (od 7,8 do 8 dni). Porównując je z danymi z literatury okazuje się,

że dane takie przedstawiają się podobnie, a nawet okres leczenia w badaniu wła-

snym był krótszy. W naszym kraju 5,2 na tysiąc dzieci powyżej 2 roku życia jest

hospitalizowane z powodu biegunki, przy czym pobyt trwa średnio 9,7 dnia [12].

Zakażenia szpitalne pochodzenia rotawirusowego przedłużają czas leczenia,

powodują dodatkowe dolegliwości oraz zwiększają również nakłady finansowe

placówek zdrowia. Powstają one w skutek łamania reżimu sanitarnego, są przeno-

szone przez nieumyte ręce personelu, oraz poprzez ryzykowne zachowania przeby-

wających matek z dziećmi i odwiedzających ich rodzin. Ekspozycja na rotawirusy w

zamkniętych pomieszczeniach powoduje szybkie i uogólnione zakażenia, które w

badaniach własnych stanowiły 0,5% badanej populacji, a zakażenia bakteryjne to

0,01%.

Jako kryterium zakażenia wirusem przyjęto zachorowania na biegunkę dziecka

hospitalizowanego z innego powodu, u którego objawy biegunki wystąpiły w szpita-

lu, w okresie dłuższym ni 48 godzin.

Uzyskane wyniki badań własnych potwierdzają, więc tendencje obecne w innych

populacjach.

WNIOSKI

Zebrane i przeanalizowane dane pozwoliły na sformułowanie następujących

wniosków:

1. Zachorowania na biegunkę rotawirusową występują głównie u dzieci młodszych,

a szczyt zachorowań przypada około 2 roku życia.

2. Zachorowalność na biegunkę u dzieci jest zdecydowanie większa wśród dzieci

zamieszkujących w mieście, niż na wsi.

3. Częstość zachorowań jest niezależna od płci dziecka.

4. Zachorowania na biegunkę rotawirusową wykazują tendencję wzrostową.



34

5. Zakażenia HRS są istotną przyczyną zakażeń wewnątrzszpitalnych w oddziałach

pediatrycznych.

6. Dominującymi objawami klinicznymi zakażenia rotawirusowego są: wymioty,

biegunka i podwyższona temperatura.

7. Biegunki rotawirusowe są częstą przyczyną hospitalizacji w miesiącach jesien-

nych, zimowych i wiosennych, w okresie letnim odnotowano dwukrotnie niższą

zapadalność.

8. Na przebieg zakażenia rotawirusowego w grupie dzieci małych ma wpływ rodzaj

karmienia, gdyż zaobserwowano krótszy czas hospitalizacji i leczenia przy kar-

mieniu naturalnym.

9. Rola pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką opiera się na wielokierun-

kowym działaniu wynikającym z obserwowanej tendencji wzrostowej zapadal-

ności na biegunkę u dzieci, jej przyczyn, powstających w toku pobytu zakażeń

szpitalnych oraz różnego czasu terapii ze względu na sposób karmienia.

10. Ze względu na liczne czynniki ryzyka warto skierować działania na prewencję

opartą na edukacji rodziców w zakresie karmienia naturalnego, szczepień

ochronnych i postępowania w sytuacji, kiedy doszło już do aktywnego zakaże-

nia.

PIŚMIENNICTWO

1. Kucharczyk. K., Nowak M .: Anatomia i fizjologia Wydawnictwo Lekarskie

PZWL Warszawa 2001 :182.

2. Muscari M.E.: Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne. Wydawnictwo Czelej

Lublin 2005 Lublin: 113-114 , 245-246.

3. Popińska K., Książek J. : Klinika pediatryczna. Biegunki. 2004, Vol 12, 5: 5085-

5086.

4. Ostra biegunka u dzieci. Medycyna rodzinna. 2010, Vol. 6, 4 : 275-276.

5. Pietrzyk I. J.: Wybrane zagadnienia z pediatrii . Tom III. Wydawnictwo Uniwer-

sytetu Jagiellońskiego. Kraków 2004: 77-80.

6. Pawlaczyk B.: Pielęgniarstwo pediatryczne Wydawnictwo lekarskie PZWL.

Warszawa 2011: 15.

7. Piskosz – Ogórek K. ; Wybrane programy edukacji zdrowotnej w pediatrii Wy-

dawnictwo Verlakg Dashofer, W-wa 2010.

8. Stronge R., Gary Allrens R.W. : Stany nagłe w pediatrii cz.1. Wydawnictwo

Med.-Media. Warszawa 2004.

9. Praca zbiorowa : Medycyna praktyczna. Postępowanie w ostrej biegunce u dzieci

w Europie. Pediatria 2006, Vol 6, 6.

10. Praca zbiorowa : Zaburzenia karmienia u dzieci. Biuletyn Akademii Gerber

2009, 13.




35

11. www.gastroenterologia.pl/biegunkirotawirusowe-dlaczego-warto-

zapobiegac3583-1279.html.

12. Pytrus T. Iwańczuk F.: Pediatria współczesna PZWL Warszawa 2000.

ABSTRACT

Gastro - intestinal infection in the youngest children, in the form of virus acute

diarrhea, constitutes a serious epidemiological and therapeutic problem. Due to the

young age of patients it easily comes to erode their homeostasis. The aim of the

thesis is to analyse the reasons for the infections and to demonstrate the role of nurs-

es in caring for children with diarrhea. The research confirmed that the incidence of

diarrhea is independent of the sex of the child, the disease is much more common in

children in the city, in the months of autumn, winter and spring. The disease is most

commonly combined with vomiting, diarrhea and increased temperatures and cause

healthcare-associated infections. Due to the numerous risk factors it is worth taking

prevention actions, performed by nurse and based on education of parents when it

comes to natural feeding, vaccinations and the proceedings in the situation of an

active infection.

STRESZCZENIE

Zakażenia żołądkowo- jelitowe u młodszych dzieci, w postaci ostrej biegunki, o

etiologii wirusowej stanowią poważny problem epidemiologiczny i terapeutyczny,

bowiem z powodu niedojrzałości organizmu łatwo dochodzi do zachwiania homeo-

stazy ustroju. Celem pracy jest przeprowadzenie analizy przyczyn zakażeń jelito-

wych u dzieci i wykazanie roli pielęgniarki w opiece nad dzieckiem z biegunką.

Zrealizowane badanie potwierdziło, że zachorowalność na biegunkę jest niezależna

od płci dziecka, choroba występuje zdecydowanie częstsza u dzieci w mieście, w

miesiącach jesiennych, zimowych i wiosennych. Zachorowania najczęściej przebie-

gają z wymiotami, biegunką i podwyższoną temperaturą oraz powodują zakażenia

szpitalne. Ze względu na liczne czynniki ryzyka warto skierować działania na pre-

wencję realizowaną przez pielęgniarki opartą na edukacji rodziców w zakresie kar-

mienia naturalnego, szczepień ochronnych i postępowania w sytuacji, kiedy doszło

już do aktywnego zakażenia.

Artykuł zawiera 46852 znaki ze spacjami + grafika

http://www.gastroenterologia.pl/biegunkirotawirusowe-dlaczego-warto-zapobiegac3583-1279.html

http://www.gastroenterologia.pl/biegunkirotawirusowe-dlaczego-warto-zapobiegac3583-1279.html

zakażenia żołądkowo-jelitowe u dzieci„ska_m1p.pdf · ze względu na swój dynamiczny przebieg...

Documents