reklama handlowa i marketing polityczny
TRANSCRIPT
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH
w Łodzi
Kierunek: Stosunki Międzynarodowe
REKLAMA HANDLOWA I MARKETING POLITYCZNY
W DZISIEJSZYM ŚWIECIE
Tomasz Sowiński
Promotor:prof. dr Karol Stryjski
1
Łódź 2004
SPIS TREŚCI
Wstęp..........................................................................................................................4
1. Reklama i jej rodzaje.............................................................................................6
1.1. Pojęcie reklamy....................................................................................................6
1.2. Cele reklamy........................................................................................................8
1.3. Reklama telewizyjna..........................................................................................11
1.4. Reklama radiowa...............................................................................................13
1.5. Reklama prasowa..............................................................................................16
1.5.1. Wkładki reklamowe.........................................................................................18
1.6. Reklama zewnętrzna (outdoor)..........................................................................19
1.6.1. Plakat reklamowy (billboard)...........................................................................20
1.6.2. Scanachrome..................................................................................................21
1.6.3. Balony reklamowe...........................................................................................22
1.7. Reklama internetowa.........................................................................................23
1.7.1. Bannery reklamowe........................................................................................24
1.7.2. Serwisy sponsorowane..................................................................................26
1.7.3. Listy wysyłkowe (technika SPAM)..................................................................27
1.7.4. Technika PUSH..............................................................................................29
1.7.5. HTML mail – bannery pocztą.........................................................................30
1.7.6. Konkursy i ankiety..........................................................................................31
2
1.7.7. Telewizja internetowa i cyfrowa.....................................................................32
1.8. Radio Data System...........................................................................................36
1.9. DVD – nowa generacja dysków........................................................................37
2. Marketing polityczny..........................................................................................40
2.1.Historia marketingu politycznego.......................................................................40
2.2.Definiowanie marketingu politycznego...............................................................42
2.3.Reklama polityczna w telewizji...........................................................................47
2.4.Kampania prasowa.............................................................................................48
2.5.Plakat wyborczy..................................................................................................49
2.6.Ulotka wyborcza.................................................................................................51
2.7.Sieci komputerowe.............................................................................................52
3. Tworzenie wizerunku medialnego polityków i partii politycznych................53
3.1.Wygląd zewnętrzny............................................................................................60
3.2.Umiejętność wygłaszania przemówień...............................................................61
3.2.1.Środki retoryczne............................................................................................64
3.3.Kampania bezpośrednia.....................................................................................65
Zakończenie............................................................................................................67
Bibliografia..............................................................................................................69
3
Wstęp
Mówiąc o rekalmie podejmijmy próbę określenia czym ona jest . W ujęciu
marketingowym jest to sposób promocji produktu lub usługi. Natomiast w znaczeniu
psychologicznym jest to próba skłonienia klienta do określonej reakcji. Oba te
znaczenia odnoszą się rownież do reklamy politycznej, gdzie produktem jest dany
polityk bądź partia polityczna a klientem jest wyborca.
Kampanie wyborcze i promocyjne są dzisiaj wszechobecne, oplatają nas
niewidzialną informacyjną pajęczyną. Bez fachowej akcji promocyjnej nie zwróci się
żaden film, nie sprzeda płyta, a książka nie zostanie bestsellerem, również w świecie
polityki bez dobrze przeprowadzonej akcji wyborczej nie można liczyć na duże
poparcie elektoratu. Reklama i promocja jest bardzo mocno związana z ludowo -
ludyczną kulturą okresu "globalnej wioski" (McLuhan), czy - bardziej sensownie -
globalnego miasta. I odwrotnie, sama często wykorzystuje środki właściwe różnym
formom fabularyzacji (literatura, film, gra komputerowa etc.).
W mojej pracy podejmuję temat szeroko rozumianej reklamy. Tezą pracy jest
próba dowiedzena że: reklama rynkowa jak i reklama w polityce jest oprta na tych
samych mechanizmach i ma za zadanie wywołać podobny, zamierzony skutek.
W rozdziale 1. zajmuję się jej mediami w ujęciu handlowym, czyli sposobem, w
jaki przemawia do swojego odbiorcy, oceniając ich możliwości i ograniczenia.
4
Rozdział 2 i 3. poświęcony jest działaniu i znaczeniu marketingu politycznego,
jak i roli dobrze przeprowadzonej kampanii wyborczej dla odniesienia sukcesu przez
polityka bądź partię polityczną. Przedstawiam również mechanizmamy kreowania
wizerunku medialnego polityków i partii politycznych, które to pozwalają na lepsze
dotarcie do określonego elektoratu.
Zakończenie jest podsumowaniem pracy. Porównanie reklamy handlowej z
polityczmą pozwala na przedstawienie zasadniczych różnic i podobieństw w ich
organizowaniu i skutkach jakie mają przynieść.
5
1. REKLAMA I JEJ RODZAJE
1.1. Pojęcie reklamy
„Reklama to rozpowszechnianie pewnych informacji za pomocą np. napisów,
plansz (plakaty, tablice), ogłoszeń w środkach masowego przekazu”1.
Reklama najczęściej wykorzystywana jest w celu zwiększenia sprzedaży,
wykreowania popytu na nowe towary, przekazania konsumentom informacji o
dokonanych przez producenta zmianach w swoim wyrobie, kształtowania
pozytywnego wizerunku firmy w oczach opinii publicznej. Wyróżnia się reklamę
nakłaniającą do zakupu produktu oraz informującą o produkcie czy jakimś
wydarzeniu (np. kulturalnym, sportowym).
Popularną formą reklamy jest sponsorowanie - finansowe wsparcie przez firmy
imprez, organizacji lub osób w sferze rozrywki, sportu, kultury itp. „Reklamę uznaje
1 ? Smolski R., Smolski M. Stadtmiller E. H.; „Słownik Encyklopedyczny Edukacja Obywatelska" 1999r., s. 65
6
się za najważniejsze narzędzie promocji”2.
Reklama jest komunikatem, który ma na celu zwiększyć popyt, a w
konsekwencji doprowadzić do sprzedaży określonego produktu/usługi. Często
reklama tworzona jest również po to, by zmniejszyć popyt. Taki charakter mają
kampanie antynikotynowe, antyalkoholowe, jest to tzw. demarketing.
Demarketing nie występuje tylko w reklamie społecznej, lecz także w każdej
reklamie, która namawia klienta do tego, aby odrzucał produkty firmy
konkurencyjnej. W reklamie podkreśla się wówczas właściwości, cechy
charakterystyczne danego produktu wspominając jednocześnie, ze produkt firm
konkurencyjnych takich cech nie posiada. Reklama może mieć bardzo silny wpływ
na odbiorcę z tego względu, że nie jest zwykłym komunikatem i ma nie tylko
informować - ale głównie przekonywać potencjalnego klienta. Skuteczne wpływanie
na klienta wymaga zaawansowanej wiedzy psychologicznej. Najprościej mówiąc
reklama to INFORMACJA + PERSWAZJA.
Reklama powstała ok. drugiej połowy XIXw. Była działaniem niezależnym od
produkcji. Gdy na rynku pojawił się nowy produkt robiono wówczas wokół niego
,,hałas". Reklama z łacińskiego reklamare oznacza hałasowanie, robienie wrzawy.
Natomiast angielski odpowiednik reklamy oznacza - advertising pochodzi od słowa
advert co oznacza odwrócić. Adversting to odwrócenie uwagi i skierowanie jej na
jakiś produkt.
Jednak autonomia reklamy nie trwała długo, bo już na początku XX pojawiła się
2 ? www. konkurencja.pl
7
nowa dziedzina wiedzy - marketing.
Marketing to dyscyplina naukowa, która zajmuje się dostosowaniem
produkcji i produktów do potrzeb klientów i jednocześnie w sposób aktywny tworzy
rynek dla tych produktów.
Reklama z marketingowego punktu widzenia jest tylko jednym z narzędzi
promocji rynkowej obok :
1. sprzedaży osobistej;
2. promocji sprzedaży czyli oferowania klientowi dodatkowych korzyści
poprzez obniżenie ceny produktu/usługi albo dołączenie do niego/niej
prezentu;
3. public relations czyli tworzenie korzystnego obrazu produktu lub firmy za
pomocą mediów, udziału w wystawach, sponsoringu, organizacji świąt i
dni otwartych.
„Reklama nie jest jedyną możliwością aktywizowania rynku, ale stanowi
najbardziej uniwersalne i najchętniej stosowane narzędzie. Często też bywa łączona
lub zastępowana którymś z narzędzi promocji rynkowej. Najlepsze efekty reklama
przynosi wówczas, gdy jest integralną częścią planowania całej strategii rynkowej
dla produktu, a więc elementem działań marketingowych”3.
1.2.Cele reklamy
3 ? Kwarciak B. „ Co trzeba wiedzieć o reklamie" Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu Kraków 1999r., s 15
8
Reklama ma do spełnienia szereg zadań. Ma uświadomić nam istnienie danej
marki. Gdy stworzymy reklamę, która zbuduje w świadomości odbiorcy spójny i
względnie odporny na zapominanie wizerunek marki to będzie się on pojawiał
wielokrotnie w czasie podejmowania decyzji o zakupie i często będzie na nie
wpływał.
Innym ważnym celem jest doprowadzenie do tego, by odbiorca stał się lojalny
wobec marki. Świadomość może z czasem przerodzić się w silniejszą więź, którą
jest lojalność. Marzeniem każdego producenta jest, aby klient, który w pełni
akceptuje daną markę, stał się odporny na reklamę konkurencji i często sam
występował w roli rzecznika ulubionego produktu, a nawet przekazywał swoje
postawy młodszemu pokoleniu.
Lojalność klienta niestety trudno jest zbudować, ponieważ naturalnym
elementem zachowań rynkowych jest poszukiwanie nowych wrażeń i doświadczeń.
Brak znajomości produktu stanowi poważną barierę rynkową, dlatego następnym
zadaniem staje się edukacja klienta. Wiele firm podejmuje trud edukacji rynkowej,
bez której potencjalni klienci pozostaliby obojętni na ich produkty, po prostu nie
będąc w stanie dostrzec potrzeby ich kupienia.
Poza tym edukacja pozwala na wykorzystanie efektu pierwszeństwa. Firmy
tworzące nowości rynkowe lub wyroby mało znane są skazane na edukację klienta.
Jednym z celów reklamy jest również walka z konkurencją. Najbardziej typowym
przykładem jest porównanie bezpośrednie produktów. Bardziej dosadną formą jest
publiczne wytknięcie błędów konkurencji i zaoferowanie własnych usług. Mniej
9
widocznym, ale bardzo ważnym sposobem eliminowania efektów reklamy
konkurencji, jest zwiększenie aktywności własnych działań reklamowych.
Powoduje to zmniejszenie stopnia zapamiętania nowych reklam wskutek
działania mechanizmu nazywanym w psychologii hamowaniem retreaktywnym/
proaktywnym (hamujący wpływ bardziej znanych informacji na zapamiętywanie
nowych, podobnych).
Przy odpowiednio dużej liczbie ekspozycji reklamy, klient będzie miał kłopoty
nawet z przypomnieniem sobie nazwy konkurencyjnych produktów.
Reklama ma również na celu tworzenie odpowiedniego image'u firmy, czyli
dobrej reklamy samej firmy.
Reklama w dobie kapitalizmu jest niezbędną rzeczą, ponieważ rynek jest
przepełniony konkurencyjnymi wyrobami, które są podobne do siebie. Posiadają
wysoką jakość, są ciągkle modernizowane i ulepszane pod względem cenowym dla
przeciętnego odbiorcy.
• podobne do siebie;
• wysokiej jakości;
• ciągle modernizowane i ulepszane;
• pod względem cenowym dostępne dla przeciętnego odbiorcy.
Klient pozostawiony sam sobie ma tendencje do próbowania różnych marek,
zastępowania jednych produktów drugimi. Klient dokonuje wyborów właściwie
10
losowych, które nie zapewnią żadnemu z producentów jakiejkolwiek przewagi na
rynku. Firmy, które się nie reklamują używają innych narzędzi promocji rynkowej.
Reklamę w pewnych sytuacjach nie tylko można, lecz wręcz należy z powodów
finansowych zastąpić innymi działaniami promocyjnymi.
1.3.Reklama telewizyjna
Udział telewizji w twórczej budowie kultury narodowej jest powszechnie znany i
doceniany, stąd też jej roli w procesie tworzenia i upowszechniania kultury nie ma
potrzeby uzasadniać. „Czyni ona to samo najlepiej przy pomocy środków przekazu”4
Jako nośnik reklam telewizja ma kilka istotnych zalet. Jest oglądana przez
najbardziej masową widownię i trudno praktycznie wskazać segmenty rynku, do
których nie dociera. W związku z szerokim zasięgiem koszt dotarcia do jednego
konsumenta jest niższy niż w wypadku innych mediów. Poprzez połączenie obrazu,
ruchu, dźwięku i koloru telewizja ma najlepsze z mass-mediów możliwości
przyciągnięcia i utrzymania uwagi odbiorców oraz wykreowania reklamy silnie
oddziałującej na emocje potencjalnego klienta. Istotną zaletą jest też jej rosnąca
wiarygodność. Z wiarygodnością, wiąże się też duży prestiż, jakim cieszy się na tle
innych środków masowego przekazu. „Telewizja gwarantuje ponadto stosunkowo
wysoki stopień wiązania uwagi odbiorcy oraz dynamizm prezentacji”5.
4 ? Wybrane problemy upowszechniania, Warszawa 1979r.
5 ? W. Budzyński, Reklama–techniki skutecznej perswazji, Warszawa 1999r.
11
„Telewizja jest znakomitym kanałem przekazu reklamy, wtedy gdy producenci
dóbr codziennego użytku pragną, skierować swoją reklamę do gospodyń domowych
(artykuły spożywcze, chemia gospodarcza, kosmetyki, używki) oraz kiedy firma
pragnie zademonstrować, jak działa jej produkt”6.
Do wad reklamowania się w telewizji należą, duże koszty ogólne, związane z
produkcją filmu reklamowego i jego emisją. Reklama w TV jest „bardzo tania, jeśli
Cię na nią stać", co oznacza, iż wysoki koszt ogólny przy dużej widowni telewizyjnej
daje relatywnie niewielkie koszty jednostkowe dotarcia do widza.
Wadą jest też mała selektywność widowni telewizyjnej - trudno jest określić
szczegółowo, kto ogląda poszczególne programy. Inną wadą reklamowania się w
telewizji jest ulotność tej formy reklamy. Po emisji 30 sekundowego filmu nie
pozostaje nic materialnego (w przeciwieństwie do reklamy prasowej), co więcej, widz
oglądający reklamówkę w TV jest zmuszony "pochłaniać" ją w tępie narzuconym
przez reklamującą się firmę - nie można jej zwolnić, przejrzeć powtórnie (jak to się
zdarza z reklamą prasową). Wadą telewizji jest także długi czas wyprzedzenia, czyli
konieczność zamówienia czasu antenowego na długo przed emisją reklamy.
Należy też pamiętać, iż reklama telewizyjna jest wyjątkowo natarczywa, przez
co traktuje się ją jako „intruza" lub „zło konieczne", które trzeba przeczekać, zanim
zacznie się prognoza pogody lub film. Wreszcie, wobec rosnącej liczby stacji
telewizyjnych walczących o względy widza liczba konsumentów oglądających
konkretne programy danej stacji stale się zmniejsza. Mógłby temu zapobiec wzrost
liczby ludności w Polsce albo wydłużenie czasu poświęconego przez przeciętnego
Polaka na oglądanie telewizji. „Odrębnym problemem jest natłok pojawiających się
6 ? Jacek Kall, Reklama, PWE, Warsawa 1999r., s. 90
12
reklam, powodujący tzw. szum informacyjny”7.
„Reklama telewizyjna może pozyskiwać akceptację telewidzów dla oferowanych
produktów jeśli jest wykonana dobrze. Może także zniechęcać, jeśli jest źle
wykonana”8.
1.4.Reklama radiowa
Reklama radiowa jest najczęściej wymieniana na drugim miejscu w skali
skuteczności po telewizyjnej. Trudno podać jej dokładny udział w ogólnych
wydatkach na reklamę w mediach masowego przekazu w Polsce. Szacuje się, iż
kształtuje się on w granicach 4-5% ogólnych wydatków przeznaczanych przez firmę
na reklamę w mass-mediach. Pięcioprocentowy próg jest to średnia europejska,
natomiast w USA jest to około 10% globalnej sumy wydatków przeznaczonych na
reklamę.
Obecnie jeszcze istnieje zasadnicza różnica między radiem jako nośnikiem
reklamy w Polsce, a USA, Francji czy Hiszpanii. Wynika to głównie z ilości stacji
radiowych. W wymienionych wyrzej krajach liczba stacji jest bardzo duża i można
tam mówić w pewnym stopniu o selektywności radia jako nośnika reklamy, bowiem
poszczególne stacje nastawione są na różnorodne gusta i upodobania, swoich
słuchaczy, którzy w większości stanowią w miarę jednorodne grupy.
7 ? Wojciech Budzyński, Reklama, Poltext
8 ? T. Sztucki, Promocja sztuka pozyskiwania nabywców, Warszawa 1999r.
13
Reklama radiowa jest szczególnie korzystna wówczas, gdy jest ściśle
rozpoznany krąg słuchaczy a czas nadawania reklam dostosowany do wyników
badań słuchalności danej stacji.
Ponadto radio pozwala na elastyczne planowanie emisji reklam. Wyprzedzenie
z jakim muszą być przedłożone reklamy radiowe, jest znacznie krótsze niż w
telewizji czy czasopismach. Reklama radiowa jest także stosunkowo tania i mniej
czasochłonna w przygotowaniu. Ponadto koszt dotarcia do jednego odbiorcy może
być znacznie niższy niż w wypadku reklamy telewizyjnej lub prasowej. Rzeczywiście,
emisja spotów jest na pierwszy rzut oka relatywnie niedroga, należy jednak
zauważyć, że wrażenie takie można odnieść tylko wtedy, gdy uzupełniamy nią
działania w innych mediach. Kiedy radio miałoby działać w pojedynkę staje się
drogie - reklama radiowa wymaga nie tylko dziesiątków powtórzeń, ale równocześnie
emisji w bardzo wielu stacjach ze względu na wyraźne rozproszenie czasowe i
terytorialne słuchaczy.
„Dlatego podobnie jak w wypadku telewizji przy wykorzystaniu radia jako
nośnika reklamy trzeba uwzględnić zróżnicowanie przestrzenne adresatów i ich
preferencje co do czasu i rodzaju słuchanych audycji”9.
Radio ma niezwykłą moc pobudzania wyobraźni słuchaczy. Doświadczenia
wykazały, że wyłączne oddziaływanie słów i dźwięków może ułatwić wpływanie na
postawy i opinie odbiorców. Radio jest medium, w którym ogromną rolę odgrywa
wyobraźnia, stad często określana jest mianem "teatru wyobraźni". Słuchacze
odbierają reklamę radiowa, jako mniej irytująca, od telewizyjnej. Reklama radiowa
dociera do segmentów rynku, które odznaczają się małą intensywnością oglądania
9 ? J. Musiałkiewicz, Marketing, Warszawa 1998r.
14
telewizji (np. część młodzieży). Reklama radiowa dociera także do konsumentów,
którzy jadą samochodem, przebywają w pracy, domu, barze, itp.
Na podkreślenie zasługuje również możliwość szybkiej produkcji reklamy
radiowej. Jej przygotowanie oraz umieszczenie na antenie może się odbywać w
tempie błyskawicznym.
„Radio ma tę przewagę nad innymi mediami iż wyprzedzenie, z jakim muszą
być rezerwowane czasy emisji reklam jest krótsze niż w telewizji czy w
czasopismach”10.
Forma radiowa posiada jednak i swoje wady, do których można zaliczyć
ograniczone możliwości przekazu. Utrudnione jest zademonstrowanie działania
produktu i niemożliwe pokazanie jego opakowania. Reklama radiowa jest również
ulotna - nie można za jej pomocą, przekazać konsumentowi np. kuponów (prasa to
umożliwia). Niecelowe jest także podawanie adresów firm i numerów telefonów czy
telefaksów. Oprócz tego radio należy do najbardziej zatłoczonych reklamą środków
masowego przekazu. Duża liczba reklam emitowanych w kilkunastominutowych
blokach powoduje, iż reklamówka radiowa konkuruje z olbrzymią liczbą innych
reklam oraz z naturalnymi dźwiękami otoczenia.
1.5.Reklama prasowa10 ? J. Kall, Reklama, PWE, Warszawa 1999r.
15
Reklama prasowa zaliczana jest do reklam typu obrazowego. Reklamy tej
grupy cechuje wytworzenie pewnego związku między produktem lub usługa, a
określonym stylem życia lub innym elementem obrazu. Na przykład na zdjęciu
reklamowym samochód zostanie przedstawiony w otoczeniu odpowiadającym
zwyczajom (lub aspiracjom) adresata. Tak więc w samochodzie terenowym może się
znaleźć sprzęt myśliwski, a luksusowy model może być pokazany na torze
wyścigowym, itd.
W zależności od przeznaczenia reklamy, rynku docelowego, reklamowanego
produktu i oczywiście zamożności firmy. Przedsiębiorstwa mogą prowadzić reklamę
w prasie codziennej. Czasopismach o zasięgu lokalnym lub ogólnokrajowym. Każde
dobre ogłoszenie reklamowe składa się z pięciu elementów:
• nagłówek.
• ilustracja (część wizualna),
• korpus (tekst, body copy),
• wezwanie do działania, slogan,
• nazwa i adres firmy (logos, logo).
„Ważny jest także układ graficzny ogłoszenia oraz miejsce jakie zajmuje na
stronie gazety”11.
„W zależności od rodzaju segmentu rynku, w którym działa przedsiębiorstwo
należy rozważyć czy bardziej celowe jest zamieszczanie reklamy w prasie
11 ? Wojciech Budzyński, Reklama, Warszawa 1999r.
16
codziennej, ogólnej adresowanej do szerokiego grona odbiorców, czy w prasie
specjalistycznej adresowanej do określonych czytelników”12 (np.: "Gazeta Prawna",
„Auto Świat", „Bravo"). „Keklama prasowa jest najbardziej skuteczna dla czytelników,
którzy uważają, czytanie gazety i czasopisma za dobrego informatora i doradcę
dokonywania zakupów"13. Według źródeł amerykańskich reklama w gazetach jest
najbardziej wiarygodna, najczęściej wykorzystywana, przez konsumentów i
najbardziej poszukiwaną formą reklamy. „Do wad reklamy w dziennikach należy
zaliczyć przede wszystkim to, że działa ona tylko na jeden zmysł (wzroku) ogranicza
nas także możliwość wytworzenia odpowiedniego nastroju, aury emocjonalnej
(ogromnie ważnej w reklamie np.: perfum i żywności)”14. Istotną wadą reklamy w
dziennikach jest trudność dotarcia w ten sposób do młodzieżowego segmentu rynku
- młodzi ludzie rzadziej czytają, dzienniki; zamiast po nie sięgają, raczej po „Bravo",
„Popcorn", „Dziewczynę" itp.
1.5.1.Wkładki reklamowe
12 ? Jacek Musiałkiewicz, Marketing, 1998r.
13 ? T. Sztucki, Promocja sztuka pozyskiwania nabywców, Warszawa 1999r.
14 ? Jacek Kall, Reklama, PWE, Warszawa 1999r.
17
„Reklama pocztowa jest obok reklamy prasowej o charakterze lokalnym,
jednym z najbardziej odpowiednich kanałów przepływu treści reklamowych
przeznaczonych dla odbiorców wydzielonego geograficznie, małego rynku
lokalnego”15.
Wkładka reklamowa (insert) - jest to dodatkowe ogłoszenie o niestandardowym
formacie, dołączone do gazety lub czasopisma. Wkładka wszyta zazwyczaj jest
traktowana przez czytelników jako integralna część czasopisma. Wiążę się to z
przypisywaniem jej większej wiarygodności. Utożsamienie wkładki wszytej z
czasopismem może być atutem dla reklamodawcy, ale też i dodatnio wpływać na
tytuł. Trudno niezauważyć wymiernych zalet wrzutek reklamowych, przedewszystkim
brak ograniczeń edytorskich: do czarno-białej gazety codziennej można zrobić
kolorową wkładkę na lepszym papierze, można ją dostarczyć niemal w ostatniej
chwili, bezpośrednio do drukarni, w której powstaje pismo.
Dobrze opracowana wkładka powinna być czytelna i emitować pożądany przez
reklamodawcę sygnał już na pierwszy rzut oka. Taka wkładka bez wątpienia
zapewnia wyróżnienie takiej reklamy wśród wielu innych zamieszczonych na łamach
danego tytułu. Nawet jeśli wypadnie i czytelnik jej nie podniesie, to i tak zobaczy.
Inserting jest w Polsce bardzo często stosowaną formą reklamy prasowej.
Stwarza dostrzegalną możliwość skierowania reklamy do wybranego segmentu
rynku poprzez kolportaż tylko w części nakładu. Wkładka może być częścią, dużego
nakładu wykorzystywanego ponadto w reklamie pocztowej, na targach itd.
„Możliwość niezależnego wykorzystania wkładki po wyrzuceniu gazety stwarza
15 ? J. Mazur, Marketing usług, Warszawa 1988r.
18
szansę przedłużenia żywotności komunikatu reklamowego i dotarcia do następnych
odbiorców”16
1.6.Reklama zewnętrzna (outdoor)
Reklama zewnętrzna (outdoor) jest traktowana jako wsparcie kampanii
telewizyjnych i prasowych, dlatego też udział wydatków na reklamę nie przekracza
5% budżetu reklamowego, jedynie we Francji i Belgii oscyluje wokół 13%. Trudno
jest oszacować dokładnie jaki odsetek budżetu reklamy przeznaczony jest na ten
rodzaj reklamy w Polsce.
Wszystkie outdoor są mediami masowymi, muszą być zatem proste, wyraziste,
łatwe w zrozumieniu i utrwalające się w pamięci. Nie nadają się do reklamowania
np.: sprzętu specjalistycznego lub produktów bardzo nowoczesnych, których użycie
wymaga objaśnienia. Reklama zewnętrzna jest bardzo pożądaną i skuteczną formą
promocji takich produktów jak: napoje chłodzące, piwo, słodycze, papierosy,
restauracje, supermarkety, usługi i produkty dla zmotoryzowanych.
16 ? W. Budzyński, Reklama, Warszawa 1999r.
19
1.6.1.Plakat reklamowy (billboard)
Plakat jest uważany za najstarsza, i najczystsza, formę reklamy zewnętrznej.
Jest też relatywnie tani.
Najbardziej odpowiedni jest prosty, konserwatywny krój czcionki. Ilustracja
powinna przykuwać wzrok odbiorców, a nawet szokować (np.: reklamy United
Colours of Benetton). Stosuje się także odpowiedni kontrast kolorystyczny (np. białe
pismo na czarnym tle). Im mniej elementów, tym plakat jest skuteczniejszy.
Adresat spotyka tą reklamę wielokrotnie, czas kontaktu z tym nośnikiem jest
nieograniczony.
Biliboard jest tradycyjną techniką plakatową z zaletami wielokrotnego powielania i
wadami nietrwałości i standardowej wielkości wynikającej z możliwości drukarskich.
Służy on promocji marki, a nie pokazywaniu zalet czy specyficznych cech produktu.
Ta forma reklamy staje się w Polsce coraz popularniejsza. Wiele osób uważa, że
billboardy stanowią znakomity element dekoracji i barwnego ożywienia miasta.
Umieszcza się je w miejscach o dużym natężeniu ruchu. Wymagają one
odpowiednich tablic.
Znaczących właścicieli tablic jest w Polsce kilku. Należą, do nich: Ströer, AMS,
Plakanda, Outdoor, Europlakat i Eastplak. Firmy różni specyfika montażu. Generalną
zasadą jest umieszczanie reklam na osiach komunikacyjnych, ale AMS czy
Plakanda starają się o miejsca na ścianach budynków, na dość dużej wysokości, a
Europlakat i Outdoor preferują tablice naziemne, ustawiane w rzędach, w
perspektywie ciągów pieszych i jezdnych, natomiast Ströer, który jest
20
najpopularniejszy w Łodzi, umieszcza swoje tablice na jednej i drugiej wysokosci.
Bez względu na wybór miejsca, zachowuje się standardowy związek między
produktem, a miejscem ekspozycji: w kampaniach reklamowych samochodów np.
droższe modele reklamuje się w centrum, a tańsze, rodzinne, na obrzeżach i w
osiedlach.
Standardowy czas prowadzenia kampanii z użyciem billboardów określa się na
miesiąc, najwyżej dwa. W krajach bardziej nasyconych kampaniami reklamowymi
mogą one trwać nawet tylko tydzień.
1.6.2.Scanachrome
Innym rodzajem outdoor jest scanachrome. Jest to forma monumentalna,
pokrywająca całe powierzchnie ścian. Wykonuje się je natryskową techniką druku na
różnych rodzajach winylu. Jeśli chce się prowadzić duża, kampanię reklamowa, w
wielu miejscach, lepszy jest billboard. Jeżeli chce się w kilku punktach zaznaczyć
swoja, obecność - wygrywa scanachrome. Scanachrome ma tę wielka, zaletę, że
jest trwały. „Dobry przekaz powinien opierać się wpływom i zmiennością, mody oraz
powinien pozostawać aktualny nawet z upływem czasu”17. Przykładem takiej reklamy
może być reklama Media Markt na blokach w Łodzi przy ulicy Piłsudzkiego.
17 ? T. Sztucki, Promocja sztuka pozyskiwania nabywców, Warszawa 1999r.
21
1.6.3.Balony reklamowe
„Reklama jest najbardziej widocznym, najgłośniejszym, ale i też najdroższym
instrumentem oddziaływania firmy na rynek. Musi ona zbudować atrakcyjny obraz
danej marki aby konsument czerpał zadowolenie z używania produktu”18.
Na świecie wiele liczących się marek posiada swój własny balon, który jako
jedyny statek latający może lądować wszędzie: w miastach, wsiach i miasteczkach.
Jego pojawienie się jest wielkim wydarzeniem, co daje możliwość oddziaływania na
każdą docelową grupę odbiorców i prowadzenia zróżnicowanych form promocji.
Reklama na pękatych czaszach, ze względu na swoją oryginalność i atrakcyjność,
zwraca powszechna, uwagę i może wpłynąć na wzrost świadomości reklamowanej
marki. Nie jest natrętna i nie ginie w masie podobnych do siebie, statycznych,
dwuwymiarowych przekazów. Balon budzi sensacje i emocje. Reklama na nim
gwarantuje pozytywne nastawienie konsumenta i pozostawia w pamięci przyjemne
skojarzenia. Pod względem oddziaływania na pewno ustępuje plakatowi wielko
formatowemu, który przekazuje znacznie więcej informacji i z tytułu możliwości
lokacyjnych jest bardziej zauważalny. Nie ustępuje mu natomiast pod względem
kreatywności, ponieważ każdy pomysł można przekształcić w różne, nawet
18 ? I. Bielski, Podstawy marketingu, Toruń 1998r.
22
niezwykłe formy oddziaływania.
Także kolor odgrywa ważną rolę. Zwiększa atrakcyjność i dostrzegalność,
zapewnia realizm przedstawionego obrazu, kształtuje nastrój i tworzy identyfikacje
produktu. Reklamy na balonach nie podlegają żadnym ograniczeniom. Stwarzają
więc szansę pokazania się również producentom towarów, wobec których
obowiązują surowe restrykcje reklamowe.
1.7.Reklama Internetowa
Bardzo szybki rozwój sieci komputerowych umożliwił komunikowanie się na
maswą skalę, co stało się powodem pojawienie się reklamy internetowej.
Najważniejsze z nich to:
- bannery reklamowe
- serwisy sponsorowane
- listy wysyłkowe (technika SPAM)
- technika PUSH
- HTML mail – bannery pocztą
- konkursy i ankiety
23
1.7.1.Bannery reklamowe
Bannery reklamowe wprowadzone zostały do Internetu w październiku 1994
roku. Po raz pierwszy pojawiły się wtedy w serwisie HotWired, którego twórcą był
Rick Boyce. Dziś są obecne w tysiącach serwisów na całym świecie, w tym i w
kilkunastu polskich. Najwięcej na ogłoszeniach w Internecie zarabiają dziś katalogi
zasobów i usługi wyszukiwawcze oraz firma Netscape Communications, która z kolei
na swoim serwerze reklamuje największe z nich. Poza tym do czołówki serwisów
publikujących reklamy należą: Sports Zone, Wali Street Journal Interactve, C-net,
Pathfinder i HotWired. Pierwszych z nich - SportsZone - odwiedza dziennie 350
tysięcy gości.
Mniejszym serwisom trudno jest zdobyć taką ilość czytelników, przyciągnąć
dzięki temu reklamodawców i "wyjść na swoje" sprzedając tylko tradycyjne bannery
reklamowe.
Umiejętność kreacji dobrego bannera nie różni się niczym specjalnym od
dobrego ogłoszenia prasowego. W przypadku bannerów jednak mamy do czynienia
z niewielką powierzchnią ogłoszeniową, daleko mniejszą niż prasowa przestrzeń
reklamowa. Bannery przypominają raczej rubrykę drobnych ogłoszeń prasowych
typu kupię/sprzedam, niż rozkładówki w kolorowym magazynie. Pewnym
utrudnieniem dla kreatywnych jest fakt, że wielkość bannera jest podawana w
pikselach (punktach na cal), które zazwyczaj trzeba mozolnie przeliczyć na milimetry
lub centymetry. Zatem ich wielkość waha się od 250 do 640 pikseli (szerokość) oraz
od 50 do 200 pikseli (wysokość), a zatem od ok. 8-20 cm w podstawie do ok. 2-8 cm
wysokości. W zależności od użytkowanego przez internaute trybu pracy
24
(rozdzielczości) monitora, ogłoszenie może zajmować nawet do 25% powierzchni
obrazuj (Najmniejsza obecnie rozdzielczość wykorzystywana w pracy z komputerami
klasy PC wynosi 800x600 pikseli).
Podobnie, jak w przypadku ogłoszeń klasycznych, dobór kolorów do bannera
odgrywa rolę. W przypadku bannera można użyć animacji - uatrakcyjnia to
ogłoszenie.
Wyniki badań dotyczących oglądalności bannerów, przeprowadzonych
w Stanach Zjednoczonych, gdzie reklama za pomocą bannerów jest najczęściej
spotykana mówią, że:
• średnio 2,11 osób z każdych 100 odwiedzających serwery WWW natknęło się
na reklamę w postaci tzw. bannera, czyli reklamowego obiektu graficznego
wkomponowanego w układ strony WWW (od 2,01 w poniedziałki do 2,28 w soboty),
• animacje zwiększają frekwencję o 25%,
• informacja zawarta na bannerze "kliknij tutaj" (ang. click here) zwiększa
frekwencję o 18%,
• umieszczenie na bannerze pytania lub prośby zwiększa frekwencję o 15%,
• obietnica uzyskania prezentu zwiększa frekwencję o 35%.
Można wymienić szereg serwerów, których właściciele chętnie udostępniają
reklamodawcom miejsce na reklamę oraz pomagają zrealizować bannery.
Niestety ceny są podawane za czas ekspozycji bannera na serwerze WWW (a
zatem za 1 tydzień lub też miesiąc utrzymywania bannera na serwerze), a nie
uzależnia się ich - jak się przyjęło w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej -
od ilości „zetknięć" internautów z reklamą lub, bardziej dokładnie, od liczby osób,
25
które zainteresowały się reklamowaną firmą (produktem/usługa) i „klikająć" na
bannerze przeszły do witryny firmy reklamującej (są. to tzw. trafienia efektywne).
Jednak niektóre polskie serwery dysponują już profesjonalną informacją o
możliwościach reklamy, uwzględniając już zasadę o ilości „kliknięć".
1.7.2.Serwisy sponsorowane
Innym sposobem niż bannery jest sponsorowanie serwisów lub ich części. Jest
to metoda nieco bardziej delikatna niż ogłoszenia. Użytkownicy Internetu - czytelnicy
serwisu - doceniają to, że dzięki sponsorowi serwis może zaistnieć. Im mocniej
połączone są ze sobą reklamy i zawartość serwisu, tym trafia się na mniejszy opór
czytelników i łatwiej o skuteczny reklamowy przekaz.
Oczywiście reklama musi tu być jasno odróżnialna od zawartości serwisu, a
sponsor nie może wpływać na prace zespołu redakcyjnego.
Sponsoring oznacza wyłączność na reklamy, obecność znaków reklamowych,
łatwo rozpoznawalną szatę graficzną. Są to długoterminowe kontrakty, przynoszące
serwisom spory zarobek.
26
1.7.3.Listy wysyłkowe (technika SPAM)
Dobrym sposobem wykorzystania komercyjnego Internetu jest wysyłka
wiadomości pocztą elektroniczną (direct mail). Wiadomości komercyjne i reklamy
wysyłane tą drogą są uważane za naruszenie etykiety sieciowej w publicznych
miejscach Internetu, takich jak grupy dyskusyjne, ale uznano je za dopuszczalne w
niektórych przypadkach.
Sztuką jest tu stworzenie odpowiedniej listy odbiorców i sprzedanie usługi
korzystania z niej firmom chcącym przekazać pocztą wiadomości o swoich
produktach. Same listy nie są zreguły sprzedawane, więc nie ma
niebezpieczeństwa, że tysiące adresów wpadną w ręce spamera.
SPAM (popularna amerykańska mielonka śniadaniowa) jest to określenie na
praktyki wysyłania pewnego tekstu, mającego najczęściej charakter reklamowy, do
wszystkich (lub znacznej części) odbiorców grup dyskusyjnych. Praktyki te są ze
względu na techniczną łatwość realizacji dość często stosowane przez reklamujące
się firmy, spotykające się jednak z jednoznacznymi, ostrymi reakcjami odbiorców. W
odpowiedzi mogą oni wysyłać do nadawcy lub administratora serwera, z którego
wiadomość została nadana, listy protestacyjne, czy też megabajty bezwartościowej
informacji do nadawcy, powodując blokadę ("zapchanie") jego konta pocztowego.
Dochodzi także do zapętlania wiadomości "spammera" tak, by wysyłał on dane do
samego siebie.
Te brutalne środki są stosowane jako odpowiedź na przeciążanie łączy
27
internetowych przez nadawcę spamu, a także poprostu na zabieranie przez
nadawcę czasu czytelnika grup Usenet. Dlatego też każdy dostawca usług
internetowych zakazuje uprawiania spamu i zastrzega sobie zamknięcie konta
pocztowego spammera w przypadku kilkukrotnego użycia tej techniki.
Wiele firm używa jednak powyższej techniki marketingowej w celu
przedstawienia własnej oferty jak największej liczbie użytkowników sieci Internet. Są
to szczególnie firmy handlowe, mające do zaoferowania produkty masowego użytku,
nie bojące się erozji własnego image`u, który musi nastąpić w wyniku uprawiania
spamu.
Przeszkód prawnych w uprawianiu tej techniki jeszcze nie ma, a jedynymi
zasadami, którymi kierują się użytkownicy sieci Internet, są zasady "netykiety". czyli
dobrego zachowania w sieci. Dzisiejsi aktywni użytkownicy Internetu nie reagują już
tak ostro na takie listy, a co więksi przeciwnicy znaleźli narzędzia do obrony przed
"zalewem komercyjnych śmieci". Poczta elektroniczna ma tu sporą przewagę nad
papierowymi przesyłkami - wymaga mniej pracy i mniejszych nakładów finansowych:
nie płaci się za znaczki i papier a dociera do odbiorców znacznie szybciej.
1.7.4.Technika PUSH
28
Narzędzia dystrybucji danych komputerowych wykorzystujące technologię
"pchania" (ang. push) stają się coraz mniej atrakcyjnymi środkami promocji dla
reklamodawców oraz nośnikami informacji wśród użytkowników Internetu. Niemniej
jednak ciągle pozostają w użyciu, choć niewątpliwie szczyt ich popularności przypadł
na lata 1997-98.
Technologia polega na dostarczaniu poprzez sieć uaktualnianych na bieżąco
informacji i wiadomości o wyselekcjonowanej przez odbiorcę (subskrybenta)
tematyce wprost na jego ekran w regularnych, określonych przez niego odstępach
czasowych (np. co 15 minut, co l, 2 lub 4 godziny itp.). Odbiór wiadomości
(informacji) jest poprzedzony instalacją odpowiedniego programu na komputerze
odbiorcy oraz konfiguracją programu - wyborem tematów, którymi odbiorca jest
zainteresowany oraz określeniem odstępu czasu pomiędzy aktualizacjami.
Technologia "push" oznacza w praktyce możliwość bieżącego śledzenia
aktualnych doniesień agencyjnych, wiadomości sportowych, serwisów giełdowych,
kursów bankowych itp. na ekranie komputera. Odbierane informacje są ograniczone
jedynie do interesujących odbiorcę tematów. Technologia znana jest z usług agencji
informacyjnych (np. PAP, Reuters, Tenfore); obecnie jest dostępna dla szerokiego
grona użytkowników sieci Internet - nieodpłatnie. Firmy oferujące zebrane i
posortowane informacje uzyskują, bowiem przychody z ogłoszeń reklamowych, które
są emitowane wraz z informacjami.
Najbardziej znanym serwisem wykorzystującym technologię push jest
PointCast. Firma współpracuje z takimi dostawcami informacji, jak CNN, CNNfn,
Time, People and Money Magazines, Reuters, PR Newswire, BusinessWire,
Sportsticker, Accuweather, New York Times. Użytkownik, który zainstalował
29
oprogramowanie pozwalające na odbiór serwisu wybiera zakres wiadomości, jakie
będą przesyłane na ekran jego komputera, począwszy od wiadomości ze Stanów
Zjednoczonych (przede wszystkim) i ze świata, poprzez informacje z
wyselekcjonowanych rynków oraz notowania giełdowe, na pogodzie skończywszy.
PointCast udostępnia przy tym miejsca reklamowe w interfejsie programu, które są
już wykorzystywane przez kilkadziesiąt firm. Ze względu na fakt, że serwis
PointCasta jest całkowicie bezpłatny dla końcowych odbiorców informacji, cieszy się
on szalonym powodzeniem, liczonym już w setkach tysięcy użytkowników. Dlatego
też jest to atrakcyjne medium dla reklamodawców. Ceny reklamy są negocjowalne,
lecz nie należą do najniższych, ze względu na pozycję lidera, jaką zajmuje PointCast
1.7.5.HTML mail - bannery pocztą
Interesującym połączeniem tradycyjnych bannerów i poczty elektronicznej jest
usługa oferowana przez Netscape w przeglądarce Netscape Navigator 7.1. Dzięki
HTML - mail można pocztą elektroniczną otrzymywać stronę Worid Wide Web
zawierającą również grafikę i bannery reklamowe. Tak działa na przykład PC Week,
przesyłając zainteresowanym pierwszą stronę każdego swojego wydania oraz
popularna usługa darmowej poczty internetowej Hotmail, w której dodatkowo można
zamówić darmowe serwisy informacyjne, przewodniki po sieci, prognozę pogody, itp.
30
1.7.6.Konkursy i ankiety
Wszelkie interaktywne usługi zwiększają atrakcyjność serwisów internetowych,
takie jak konkursy czy losowania nagród, zwiększają ilość ich czytelników. Ale mogą
również przynieść bezpośrednie dochody.
Gdy firma nie ma własnego serwera Worid Wide Web, a chce zorganizować
promocyjny konkurs, może zlecić to serwisowi informacyjnemu. Konkurs taki
przynosi również zwiększenie ruchu - a więc wygrywa się na nim podwójnie.
Jest To pomysł nie tylko dla dużych, ale i dla małych serwisów. Mogą one
obliczać koszt takiej obsługi bazując na liczbie uczestników, proponując na przykład
25 centów za każdego biorącego udział w konkursie. Już nawet kilkuset uczestników
to całkiem niezły dochód.
Inną formą zarabiania na kilku frontach jednocześnie są ankiety, oczywiście
najlepiej z atrakcyjnymi nagrodami. Tu duże szansę mają mniejsze, specjalistyczne
serwisy, które mają grono czytelników zainteresowane konkretną dziedziną:
samochodami, francuskim winem czy grami komputerowymi. Ankieta przez nich
wypełniana pozwala dowiedzieć się o potrzebach i przyzwyczajeniach pewnej grupy
klientów. Wraz z nagrodami pozwala ona zwiększyć nieco ruch na naszym serwerze
i dowiedzieć się sporo o naszych czytelnikach. Co ważniejsze, uzyskane wyniki
można sprzedać zainteresowanym - na przykład producentom czy handlowcom.
31
1.7.7.Telewizja interaktywna i cyfrowa
Telewizja interaktywna (Video on bemand, Interactive Television) jest cyfrową
usługą serwera multimedialnego polegającą na dostarczaniu poprzez sieć
komputerową pełnowartościowego materiału telewizyjnego o jakości co najmniej
telewizji analogowej, a także umożliwieniu odbiorcom swobodnego sterowania
odtwarzanym materiałem.
Telewizja interaktywna jest jeszcze w fazie eksperymentalnej. W Birmingham
(Anglia) wykonano eksperyment polegający na podłączeniu ponad stu gospodarstw
domowych do sieci telewizyjnej poprzez przystawkę o nazwie Two Ways TV.
Przystawka ta umożliwia dwukierunkową komunikację między nadawcą programu a
jego odbiorcą. System ten wg ekspertów jest wielką szansą dla firm promujących
swoje produkty (choć odnosi się to jeszcze do być może niedalekiej przyszłości).
Umożliwia on bowiem niemal natychmiastowe poznanie preferencji nabywców, a
także dokonanie natychmiastowego zakupu. Wyniki eksperymentu w Birmingham
przeszły wszelkie oczekiwania. Okazało się bowiem, że telewizja interaktywna
charakteryzuje się największym współczynnikiem oddziaływania na klienta ze
znanych obecnie środków przekazu.
Od połowy ubiegłego roku znacznemu przyspieszeniu uległ rozwój cyfrowej
32
telewizji satelitarnej MPEG-2. Już dzisiaj satelity konsorcjum Astra dysponują, ponad
390 kanałami nadawanymi w MPEG-2. Na pozostałych satelitach można znaleźć
dodatkowo kilkaset programów. Możliwości oferowane przez nowy system transmisji
są atrakcyjne zarówno dla nadawcy jak i odbiorcy.
Technologia MPEG-2 jest to system kompresji obrazu oparty na algorytmie
matematycznym wykorzystującym funkcje kątowe. W tej technologii transmisja
obejmuje informacje o zmianie obrazu a nie o samym obrazie. Oznacza to (w dużym
uproszczeniu), że między jedna, a druga, klatka, filmu do odbiornika przekazywana
jest cyfrowa informacja o tym co się poruszyło lub pojawiło na ekranie. Daje to duże
oszczędności "objętości" transmisji, szczególnie przy statycznych obrazach.
MPEG wykorzystywany jest również do transmisji telewizji naziemnych oraz
transmisji w nowoczesnych sieciach kablowych.
Wymagania techniczne systemu MPEG-2 są dość wysokie. Tuner do odbioru
MPEG-2 nie jest właściwie tunerem satelitarnym w klasycznym rozumieniu, ale
terminalem multimedialnym - komputerem o poważnych możliwościach graficznych,
z szybkim mikroprocesorem, rozbudowaną pamięcią i grafiką ekranową zbliżoną do
obsługi programów komputerowych, dzięki temu otrzymujemy wysoką jakość
odbieranego obrazu i cyfrowej fonii. MPEG-2 jest systemem odpornym na
zakłócenia. Jeszcze przy poziomie zakłóceń przekraczającym 40% nie mamy prawa
zauważyć żadnych zniekształceń. Zasada jest prosta, albo widzimy idealny obraz,
albo nie widzimy nic. Produkowane Już tunery MPEG-2 posiadają szereg nowych
funkcji, takich jak:
• wbudowany modem telekomunikacyjny umożliwiający podłączenie się do
telefonu, nadawanie i odbieranie faksów oraz obsługę telewizji interaktywnej oraz
33
telewizji PPV(Pay Per View - opłata za wybrane programy),
• podłączenie do Internetu, obsługę poczty elektronicznej, zarówno poprzez
modem jak i satelitarną transmisję danych internetowych,
• podłączenie praktycznie dowolnego urządzenia do zapisu wizji i fonii cyfrowe
(w tym nagrywarek dysków wizyjnych) przez port SCSI, USB,
• port RS 232 tunera można wykorzystać do podłączenia komputera klasy PC
lub drukarki,
• funkcje interaktywne nowej generacji telewizji włącznie z grami telewizyjnymi
oraz zakupami telewizyjnymi prosto z domu,
• możliwość odtwarzania filmów nagranych cyfrowo na urządzeniach typu DVD i
CD-ROM (dyski wizyjne),
• możliwość tworzenia własnego menu i uruchamiania aplikacji programowych
które chcemy wykorzystywać,
• znaną z terminologii komputerowej funkcję "Plug and play" umożliwiającą
samodzielną instalację i uruchomienie skomplikowanego urządzenia praktycznie bez
wiedzy technicznej,
• over air - oprogramowanie aktualizowane poprzez transmisję satelitarną. Dzięki
tej funkcji mamy gwarancję, że przy zmianach nasze urządzenie będzie posiadało
aktualne oprogramowanie,
• możliwość komunikacji i sterowania procesorów urządzeń zewnętrznych,
np. magnetowidu (funkcja pomocna przy programowaniu czasowym).
Użytkowanie tego sprzętu rodem z XXI wieku zaskakuje szokującymi
możliwościami nowej techniki. Za przykład niech posłuży cyfrowy kanał testowy z
satelity ASTRA. Włączając go w dowolnym momencie zobaczymy zawsze początek
34
filmu i nigdy się na ten początek nie spóźnimy. Transmisję MPEG-2 już wykorzystuje
TV Wisła oraz TV Polonia, Canal+, Polsat oraz Telewizja Polska S.A.
Cyfrowa telewizja interaktywna jako nowoczesne multimedium znakomicie
nadaje się do szeroko pojętej reklamy. Są to wręcz nieograniczone możliwości, które
dzięki wykorzystaniu najnowszych osiągnięć techniki cyfrowej pozwalają na bardzo
mocne oddziaływanie na potencjalnego klienta, dając mu jednocześnie możliwość
uczestnictwa w tworzeniu swojego produktu.
Telewizja interaktywna to przyszłość najbliższych 2-3 lat. Reklamodawcy
jeszcze nie traktują jej tak do końca poważnie. Jest to "cicha muzyka przyszłości", w
miarę jak będzie ona coraz głośniejsza, a TV-i stanie się popularna i zawita pod
przysłowiowe strzechy, wówczas pojawią się nowe techniki, strategie reklamy w tym
nowym multimedium. Jednak rozwój i popularność TV-i stoi pod znakiem zapytania,
gdyż ogromną konkurencją jest obecnie bardzo dynamicznie rozwijający się Internet.
który w miarę wzrostu prędkości transmisji danych i doskonalenia oprogramowania
zbliża się do założeń merytorycznych i możliwości technicznych telewizji
interaktywnej.
1.8.Radio Data System
System RDS jest próba, dołączenia do przekazu radiowego dodatkowych
35
informacji prezentowanych na, wbudowanym w radio, wyświetlaczu. Działa to
wszystko na zasadzie podobnej jak telegazeta, lecz tu słuchacz nie ma możliwości
znalezienia interesujących go informacji, może tylko biernie czytać nadawane
przekazy. W radiu z odpowiednim dekoderem i wyświetlaczem pojawia się
informacja o nazwie nadającej stacji i o rodzaju bieżącej audycji. Oprócz
wiadomości, rodzaju nadawanej muzyki pojawiają, się także reklamy.
Niektórzy specjaliści od reklamy radiowej twierdzą, że system RDS spowoduje,
że w najbliższym czasie należy się spodziewać zupełnie nowych środków wyrazu w
reklamie radiowej oraz zmniejszenia roli wyobraźni jako kreatora reakcji odbiorcy na
reklamę. Myślę jednak, że radio zachowa swój czar i pozostanie teatrem wyobraźni,
nikt przecież nie będzie biegł z drugiego pokoju do radioodbiornika tylko po to, aby
zobaczyć jaki jest telefon do firmy produkującej najbardziej pożywną karmę dla
psów.
1.9.DVD - Nowa generacja dysków
36
Wygląda jak standardowy CD-ROM. Mimo to cyfrowy dysk wizyjny (Digital
Video Disk, w skrócie DVD) ma bardzo duże szansę, by stać się super medium
przyszłości. DVD może oznaczać przełom w historii przemysłu rozrywkowego. Dysk
ten jest pierwszym komercyjnym nośnikiem, na którym będzie można bez problemu
zapisać pełnometrażowe filmy lub rozbudowane gry komputerowe z obszernymi
video sekwencjami.
Nowy „krążek” doda skrzydeł całemu przemysłowi multimedialnemu.
Producenci filmowi, firmy komputerowe i elektroniczne mają nadzieję, że dzięki
nowemu dyskowi kompaktowemu ich obroty znacznie wzrosną. Według opinii
ekspertów, płyta DVD może przeobrazić przemysł rozrywkowy i komputerowy. Jest
ona zwiastunem nowej ery - czasu multimedialnych doznań wizualno-akustycznych.
rozbudowanych gier i programów komputerowych.
Na krążku DVD zmieścić można minimum 133-minutowy film fabularny o
wysokiej rozdzielczości oraz towarzyszący mu przestrzenny dźwięk. Jakość obrazu
oferowana przez obecnie obowiązujący standard zapisu wideo (VHS) jest znacznie
gorsza. Poza tym płyta DVD jest idealnym medium dla producentów
oprogramowania, którzy od dawna poszukują nośnika dla nowych obszernych
aplikacji multimedialnych.
Odtwarzacze płyt DVD ączą w sobie funkcje trzech urządzeń: magnetowidu,
odtwarzacza audio i napędu CD-ROM komputera. Cyfrowy dysk wizyjny ma więc
wszystkie szanse na to, by opanować rynek wideo i CD-ROM'ów - rynek, na którego
potrzeby będzie się rocznie produkować minimum od 60 do 80 milionów dysków. Już
dzisiaj można stwierdzić, że srebrny dysk nowej generacji zaczyna wypierać ze
sklepów leciwą kasetę magnetowidową.
37
Rozwój cyfrowej płyty wizyjnej został zapoczątkowany przez przemysł
rozrywkowy. Hollywoodzkie studia filmowe i koncerny od dawna poszukiwały
nośnika zdolnego zastąpić kasetę wideo. Podstawowym warunkiem, który musiało
spełniać nowe medium, była możliwość zapisywania filmów w postaci cyfrowej.
Wiadomo było, że nie podoła temu standardowy CD-ROM. 700 MB pojemności nie
wystarczało do zapisu w wysokiej rozdzielczości szerokoekranowego filmu o długim
czasie projekcji. Nowy dysk wizyjny przewyższa kasetę wideo nie tylko pod
względem jakości odtwarzania. Cyfrowy zapis danych pozwala widzom ingerować w
akcję filmu; nadaje obrazowi charakter interakcyjny, a w połączeniu z programami
komputerowymi przyczynia się do stworzenia zupełnie nowych form rozrywki: dzięki
technice DVD fani kina domowego mogą wybierać, między różnymi wersjami
językowymi (dźwięk), a w filmie bez dubbingu -między wieloma wariantami napisów,
cyfrowy zapis filmu daje nowe możliwości oglądania. Każda scena może być
filmowana wieloma kamerami z różnych perspektyw, a uzyskane w ten sposób dane
zapisane na jednej płycie. Dzięki temu kibice oglądający mecz o mistrzostwo świata
w piłce nożnej będą mogli w każdej chwili wybrać odpowiednie ustawienie kamery -
w przypadku filmów fabularnych wideo co pozwala na wybór pomiędzy wersja, dla
całej rodziny a wariantem dla dorosłych.
Zalety kilku-gigabajtowego dysku kompaktowego, wynikające z jego większej
pojemności, będą miały niebagatelne znaczenie również dla melomanów. Jakość
dźwięku polepszy się dzięki możliwości odsłuchu sześciokanałowego (5+1).
Muzyczny CD odejdzie więc na zawsze i zostanie zastąpiony przez nowe medium.
Miłośnicy Herberta von Karajana będą. mogli zachwycać się dźwiękiem o doskonałej
jakości, któremu towarzyszyć będą, sceny z koncertu.
38
DVD przyspieszy przede wszystkim integrację i dalszy wspólny rozwój świata
rozrywki i komputerów. Na płycie zintegrowana jest ścieżka filmowa i
oprogramowanie. W ten sposób powstaje swoiste połączenie domowego kina i info-
rozrywki. Na płycie umieszczane są.: film, programy komputerowe oraz informacje
uzupełniające. Producent dysków wizyjnych może dodać do tego grę komputerową
(np. przygodową, związano, z filmem).
Daje to także ogromne możliwości reklamy, szanujące się duże firmy mogą
stworzyć w pełni multimedialne prezentacje i dołączać je na krążkach DVD do filmów
i gier komputerowych. Prognostycy twierdzą, że powstaną na wzór obecnej reklamy
kinowej, także reklamy towarzyszące prezentowanym filmom i grom komputerowym,
będą one jednak miały charakter bardziej informacyjny i interaktywny.
39
2. MARKETING POLITYCZNY
2.1.Historia marketingu politycznego
Trudno jest wyznaczyć dokładną datę praktycznego zastosowania marketingu
w polityce. Była to stopniowa ewolucja technik i metod marketingowych stosowanych
na początku w kampanii wyborczej, a następnie w szeroko komunikowaniu
politycznym.
„Początki marketingu politycznego należy wiązać z pojawieniem się
nowoczesnych, masowych środków komunikowania, przede wszystkim telewizji.
Państwem, które najbardziej przyczyniło się do zadaptowania marketingu do polityki
są Stany Zjednoczone A.P. Amerykańskie kampanie wyborcze charakteryzują się
największą różnorodnością i profesjonalizacją stosowanych metod i stratgii
zachowania na politycznym rynku. Wiele technik marketingu politycznego
dotyczących badania rynku, komunikacji, budowania wizerunku zrodziło się w USA.
W innych państwach demokratycznych mamy do czynienia z kopiowaniem praktyk
amerykańskich i/lub dostosowaniem ich do narodowej specyfiki”19
Pierwsza kampania polityczna, przygotowana dla Dwighta Eisenhowera, miała
miejsce w USA w 1952 roku, i zapoczątkowała erę telewizji w polityce
amerykańskiej. Kampania ta była przygotowana przez agencje reklamową w sposób
19 ? M. Mazur, Marketing polityczny, Warszawa 2002r.
40
bardzo profesjonalny. W tym samym okresie pojawiły się także pierwsze telewizyjne
reklamy polityczne skierowane docelowo do 49 hrabstw w 12 najważniejszych
stanach.
W pozostałych państwach świata, takich jak np: Niemcy, Wielka Brytania,
Francja czy Włochy, marketing polityczny pojawił się kilka, a w niektórych
przypadkach kilkanaście lat później niż w Stanach Zjednoczonych. W większości
przypadków było to kalkowanie amerykańskich wzorców, natomiast bardzo szybkie
upowszechniene sie tej dziedziny można upatrywać w dużej skuteczność w
wygrywaniu kampanii wyborczych.
„Obecnie marketing polityczny lub przynajmniej jego elementy to zjawisko
powszechne w państwach, w których proces wyborczy przebiega demokratycznie.
Interesującym zagadnieniem jest przejmowanie marketingowych metod i strategii w
byłych państwach komunistycznych, które dopiero w latach dziewięćdziesiątych, po
około pięćdziesięcioletniej przerwie, przywróciły instytucję demokratycznych
wyborów, a co za tym idzie, kampanii wybrczej. Przykładem takiego państwa jest
Polska, która w 1989 roku dynamicznie rozpoczęła proces profesjonalizacji kampanii
wyborczej, tym samym w praktyce wprowadzając marketing polityczny”20
2.2.Definiowanie marketingu politycznego
20 ? Tamże
41
Istotą marketingu politycznego jest przekonanie obywateli do swojej koncepcji
politycznej. „Mamy do czynienia z różnorodną ofertą. Wyborcy, podobnie jak klienci,
oczekują podpowiedzi, która z nich jest najlepsza i dlaczego", uważa Robert
Kwiatkowski, konsultant komunikacyjny Aleksandra Kwaśniewskiego podczas
wyborów prezydenckich 1995 roku.
Marketing polityczny może być rozumiany jako zespół teorii, metod, technik i
praktyk społecznych mających na celu przekonanie obywateli, by udzielili poparcia
politykowi, partii lub projektowi politycznemu. Jest jedną z forma komunikacji
politycznej.
Marzena Cichosz i Dariusz Skrzypczyński proponują traktowanie marketingu
politycznego jako „zespół technik wykorzystywanych do stworzenia odpowiedniego
obrazu kandydata wśród jego elektoratu, wypromowania jego osoby, wyróżnienia go
spośród rywali i uzyskania maksymalnej ilości głosów przy jak najmniejszym zużyciu
środków". Definicja ta jednak ogranicza marketing polityczny do czasu wyborów,
wiążąc go z osobą konkretnego polityka; w rzeczywistości działania marketingu
politycznego prowadzone są przez cały czas, a politycy są wkomponowywani w
obraz partii politycznej, w której działają.
Podobna definicję proponuje Michael Bongrand – marketing polityczny jako
„zespół technik wykorzystywanych dla wytworzenia odpowiedniego obrazu
kandydata wśród jego elektoratu, promowania jego osoby, wyróżniania spośród
rywali i zdobywania maksymalnej liczby głosów przy jak najmniejszym zużyciu
środków". Zapewne właśnie od Bongarda Cichosz i Skrzypczyński zaczerpnęli swoją
definicję, choć o tym nie wspominają.
42
Zabiegi marketingowe prowadzone są przez cały czas, szczególnie jednak
intensyfikują się podczas kampanii wyborczej. Dla zabiegów marketingowych
prowadzonych w tym okresie używa się nawet specjalnego określenia – marketing
wyborczy. Celem staje się wtedy spopularyzowanie kandydatów i programu
politycznego partii, doprowadzenie do uzyskania przez kandydatów jak najwięcej
głosów, a w konsekwencji – wygranie wyborów lub osiągnięcie w nich jak
najlepszego wyniku.
Zarówno marketing polityczny jak i szerzej komunikacja polityczna służą
centralnemu, niejako definicyjnemu celowi polityki – zdobyciu i utrzymaniu władzy. W
systemie demokratycznym władza jest zdobywana dzięki wygranym wyborom, nie
może więc dziwić fakt, że zabiegi marketingowe są intensyfikowane w okresie
kampanii wyborczej. Partie polityczne w Polsce dopiero poznają metody
marketingowe, stosują je już szerzej w wyborach parlamentarnych, ale poza nimi
zdecydowanie na mniejszą skalę. Jeszcze trudniej im poradzić sobie z projektem
politycznym takim jak konstytucja czy reforma administracyjna. Wręcz nieporadnie
wyglądają właśnie zabiegi rządu i opozycji wobec reformy administracyjnej w roku
1998.
„Grażyna Ulicka w pracy „Wpływ marketingu politycznego na zmiany w życiu
publicznym państw demokratycznych” stwierdza, że zmiany w działaniach
politycznych dokonujące się pod wpływem marketingu politycznego spowodowały
wzrost personalizacji władzy politycznej, zmiany w środowisku funkcjonowania partii
politycznych i ewolucję postaw społecznych – pojawienie się nowych motywacji
uczestnictwa w życiu politycznym.”21
21 ? G. Ulicka, Wpływ marketingu politycznego na zmiany w życiu publicznym państw demokratycznych, Warszawa 1996r.
43
"Każda partia w dowolnym momencie zawsze dysponuje pewnym zestawem
zasad albo punktów programowych, które mogą być dla niej tak samo
charakterystyczne i ważne dla jej sukcesu, jak markowe produkty sprzedawane
przez dom towarowy ważne są dla jego powodzenia" - pisze Joseph A. Shumpeter.
Nieco dalej stwierdza, że partia i politycy stanowią "próbę uregulowania konkurencji
politycznej w sposób bardzo podobny do odpowiednich praktyk związku
handlowego. Psychotechnika kierowania partią i pozyskiwania jej zwolenników,
slogany i melodie, w takt których się maszeruje, nie są tylko dodatkiem. Są raczej
istotą, treścią polityki". W takim rozumieniu marketing polityczny nie jest dodatkiem
do polityki czy efektowną a przy tym kosztowną oprawą do działań politycznych, ale
efektywnym i odpowiednim do epoki wykorzystaniem naturalnych zasobów partii
politycznych.
Stosowanie marketingu politycznego zaczyna się więc od zmiany sposobu
myślenia o osobie polityka i zdobywaniu przez niego poparcia dla swoich działań.
Polityk i partia traktowani są w myśl marketingu politycznego jak produkty, które
trzeba dobrze sprzedać. Przeprowadzane są kampanie reklamowe podobne do tych
obmyślanych dla samochodów czy proszków do prania. Prowadzą je profesjonalne
kompanie reklamowe, w przygotowaniu materiałów biorą udział profesjonalne studia
graficzne i zespoły autorów.
Z równą starannością jak dla produktów handlowych opracowywane są znaki
graficzne partii, hasła wyborcze, treść i forma plakatów i ulotek. Politycy starają się
zniwelować skutek działań ich konkurentów poddając je krytyce. Taka kampania
negatywna jest stosowana na znacznie większą skalę niż w marketingu towarów czy
usług. Marketing polityczny, podobnie jak marketing handlowy, często odwołuje się
44
do emocji odbiorców.
Hasło wyborcze, zwane też sloganem to "dobitne, zwięzłe, wyraziste
sformułowanie nakłaniające do czegoś, zalecające jakąś opinię, zasadę
postępowania, pogląd polityczny bądź reklamujące towar". W polityce często
wykorzystywane są hasła zawierające w sobie nazwę ugrupowania lub na różne
sposoby rozwiające jego skrót, jak "Razem Odbudujemy Polskę" ROP. Na
plakatach, w filmach reklamowych czy w programach politycznych pojawia się
również logotyp, nazwa partii zapisana w odpowiedni, charakterystyczny sposób.
Logotyp wkomponowała podczas kampanii w swoje hasło wyborcze "zAWSze
Polska, wolność, rodzina" Akcja Wyborcza Solidarność. Hasła wyborcze oceniane
są również przez fachowców od reklamy; ich opinie pojawiające się w mediach
potęgują wrażenie traktowania polityki jako produktu.
W Polsce na stosunkowo niewielką skalę stosowane są takie metody
marketingu politycznego jak listy do wyborców i kontakt telefoniczny. Partie nie
dysponują jeszcze listami adresów, gromadzonymi w komputerowych bazach
danych, niezbędnymi do realizacji tych działań. Działania takie są stosowane od
dawna w Stanach Zjednoczonych, a od kilku lat również w Europie. Dodatkowym
utrudnieniem w prowadzeniu takich działań mogą być uregulowania prawne
dotyczące ochrony prywatności – w tym konstytucja i ustawa o ochronie danych,
obowiązująca od 30 kwietnia 1998 roku. Niezbyt często stosuje się wizyty u
wyborców i rozmowy w ich domach czy nawet krótki uścisk dłoni na ulicy. Nie ma
również zwyczaju wyrażania przez wyborców telefonicznie aprobaty czy dezaprobaty
dla działań politycznych, który istnieje w Stanach Zjednoczonych.
Listy do wyborców i kontakt telefoniczny są odpowiednikiem sprzedaży
45
bezpośredniej w marketingu handlowym. W Polsce sprzedaż bezpośrednia za
pomocą poczty (direct mail) dopiero zaczyna się rozwijać, stanowi 1 procent form
sprzedaży. Zaletą takiej formy sprzedaży jest stworzenie poczucia indywidualnego
kontaktu. Odbiorca powinien odnieść wrażenie, że nadawca oferty sprzedaży zwraca
się bezpośrednio do niego, rozumie jego potrzeby i chce je zaspokoić. Co najmniej
połowa sukcesu direct mail leży w dobrej bazie danych odbiorców.
W czasie kampanii wyborczej stosowane są również klasyczne sposoby
zyskiwania poparcia wśród wyborców – masowe wiece, spotkania wyborcze,
odwiedzanie miejsc publicznych, spotkania z przedstawicielami środowisk
opiniotwórczych. Spotkania te są jednak traktowane jako okazja do zaprezentowania
kandydatów i partii w środkach przekazu – prowadzone z nadzieją na relację w
wiadomościach telewizyjnych i codziennej prasie. Podczas spotkań tych politycy
mogą wypróbowywać swoje hasła polityczne, sposoby prezentacji programu i
sprawdzić reakcję na nie zgromadzonych. Sprawdzeniu i ocenie w oczach
potencjalnych wyborców i dziennikarzy podlegają również sami politycy.
2.3.Reklama polityczna w telewizji
46
W kampaniach wyborczych wykorzystywana jest reklama telewizyjna, w postaci
filmów reklamowych, nazywanych spotami czy clipami reklamowymi. Na potrzeby
kampanii przygotowywane są również kasety audio i wideo. W pierwszych latach
stosowania tej formy promocji filmy były dosyć długie, dziś są to filmy krótkie,
pomyślane podobnie jak teledyski muzyczne.
Reklama telewizyjna jest skuteczna, szczególnie w takim kraju jak Polska,
gdzie jest zjawiskiem stosunkowo nowym. Jednak może mieć krótkotrwały efekt:
„Kapitalizm przyniósł Polakom swobodę wyboru. Korzystają więce z niej żywiołowo i
chętnie sięgają po to, co proponuje im reklama. Ale ta sama motywacja sprawia, iż
ich lojalność wobec wybranego produktu i marki jest znikoma - znów wielokrotnie
niższa niż w krajach o dojrzałej gospodarce rynkowej. Z tą samą gotowością, z jaką
polscy klienci rzucają się dziś na podsuwany im przez reklamę produkt, powiedzmy,
będą jutro kupować inny, który zobaczą w nowej, zwracającej ich uwagę reklamie" -
wskazuje Ryszard Bańkowicz, felietonista Rzeczpospolitej.
Filmy reklamowe są przygotowywane przez profesjonalne agencje, a sposoby
prezentacji kandydata, jego otoczenie, treść wypowiedzi, wykorzystane sceny i
symbole komponują się w sugestywną całość, mającą przekonać wyborców do
zaufania partii i oddania na nią głosu. Spoty wyborcze mają ogromne znaczenie w
kampanii wyborczej, jako że trafiają do ogromnej liczby odbiorców w porównaniu z
innymi formami reklamy – ogłoszeniami w prasie, ulotką, plakatem. Filmy reklamowe
były w kampanii 2001 roku wykorzystywane przez większe partie polityczne w
ostatnich dniach kampanii, w czasie antenowym przydzielonym każdej z partii.
Reklama telewizyjna jest bardzo sugestywną formą reklamy, docierającą do
47
szerokiego kręgu odbiorców. Jednak odbywa się to niemałym kosztem: droga jest
sama produkcja spotu, potrzebne są wysokie umiejętności fachowe, wreszcie sporo
kosztuje każda minuta odtwarzania w programie telewizyjnym. Partie polityczne w
Polsce nie mają dość środków na zamieszczanie spotów politycznych poza krótkim,
kilkutygodniowym okresem tuż przed wyborami, gdy ułatwia im to ordynacja
wyborcza. Również rząd niezbyt często odwołuje się do reklamy telewizyjnej.
Czekające nas nie długo wybory parlamentarne pokażą nam czy w tej dziedzinie
nastąpił jakiś postęp, już teraz jednak można zauważyć że partie polityczne zwracją
na tą metodę promocji coraz większą uwagę
2.4.Kampania prasowa
Nieodzownym elementem politycznej kampanii wyborczej są reklamy
drukowane w prasie. Wizualnie powinny one nawiązywać do plakatów i ulotek.
Warto aby reklama w prasie drukowanej ukazała się na stronach redakcyjnych,
a nie ogłoszeniowych, gdyż w tym drugim przypadku zginie w natłoku wielu
podobnych ogłoszeń i może nie zostać zauważona. Podstawą dobrej reklamy jest
fakt, że zwraca ona uwagę odbiorców. Może wpłynąć na jej atrakcyjność dla
publiczności m.in. przez zamieszczenie ciekawego nagłówka, intrygującego
48
stwierdzenia, niebanalnego zdjęcia, grafiki.
„Warto także wspomnieć o dwóch zasadach, wpływających na odbiór reklamy
prasowej przez czytelników. Pierwszą z nich nazywamy zasadą "prawej strony".
Zgodnie z nią reklama zamieszczana na prawym arkuszu gazety jest częściej
zauważana przez odbiorców niż ta zamieszczona na stronie lewej. Warto o tym
pamiętać, tym bardziej jeżeli cena druku reklamy na obu arkuszach jest taka sama,
co zdarza się w przypadku prasy lokalnej. Drugą zasadą jest „prawo litery Z",
zgodnie z którym oglądający stronę gazety wodzi po niej wzrokiem wykonując ruch
zbliżony do litery „Z". Z tego względu warto zamieszczać reklamy w górnym lub
dolnym wierszu strony, najlepiej w narożnikach.”22
2.5.Plakat wyborczy
Jednym z najstarszych narzędzi marketingu politycznego jest plakat. Jego
22 ? M. Ratajczak, Marketing w polityce, Wolsztyn 2002r.
49
obecność zanotowano już w starożytnym Rzymie. Gdy Pompeje zostały zniszczone
przez erupcję Wezuwiusza w 79 roku p.n.e., toczyła się tam właśnie kampania
wyborcza, w której wykorzystano tysiąc sześćset plakatów.
Początkowo plakaty zawierały głównie tekst. Wraz z rozwojem techniki druku
pojawiały się na nich kolor i grafika, zdjęcia. Dziś typowymi elementami są fotografie
polityków, znaki graficzne partii, hasła wyborcze. Specjalnym rodzajem plakatu jest
reklama zewnętrzna (outdoor), czyli wielkie plakaty naklejane na tablice reklamowe
(billboardy). Używa się również dla niej określenia reklama wielkoformatowa.
Podczas kampanii wyborczej liczba plakatów obecnych na ulicach zwiększa się
gwałtownie. Następuje zjawisko określane jako znane jako "wojna plakatowa" -
zaklejanie plakatów innych partii, a także naklejanie plakatów w miejscach
niedozwolonych. Poza okresem kampanii plakaty pojawiają się jako zaproszenie do
spotkania z politykami, rzadziej jako zachęta do demonstracji czy marszów
protestacyjnych. Jest ich znacznie mniej i pojawiają się na mniejszym obszarze.
W Polsce reklama zewnętrzna obecna jest stosunkowo od niedawna ale
stosowana jest przez przemysł i handel na szeroką skalę. Bilboardy były
wykorzystywane w kampanii prezydenckiej 1995 i 2000 roku. W wyborach
parlamentarnych w 1997 oraz 2001 roku były stosowane głównie przez duże partie:
AWS, PO, SLD PSL i Samoobrone, również w kampanii referendalnej, dotyczącej
przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, przez prezydenta RP. Jedynie w związku z
powodzią w 1997 roku partie zapowiadały ograniczenie tego typu zabiegów
reklamowych, ale jak mogliśmy zauważyć szbko o tych obietnicach zapomniały.
Rówineż nadchodzące wybory napewno dostarczą nam wiele plakatów
reklamowych, z hasłami namawiającymi lub przekonywującymi do oddania głosu na
50
daną partię.
2.6.Ulotka wyborcza
Ulotka jest najtańszą i zapewne dlatego najbardziej rozpowszechnioną formą
drukowanej reklamy politycznej. Ta popularność często jednak wpływa na to, że za
jej pomocą kandydaci chcą przekazać bardzo dużą ilość informacji. To
najpowszechniejszy błąd popełniany przy redagowaniu ulotek. Aby odnieść
zamierzony efekt ulotka powinna zawierać tylko najbardziej istotne informacje,
- logo partii, wizerunek kandydata
- slogan, hasło wyborcze,
- hasła programowe (nie więcej niż 3-4),
- informacje adresowe.
Jeżeli zabraknie któregoś z wymienionych elementów ulotka straci wiele na
swojej sile oddziaływania i informowania.
Ważne jest aby ulotka była dobrze wydana - wydrukowana na dobrej jakości
papierze. Nie może być to oczywiście reklama czarno-biała. Wręcz niedopuszczalne
są ulotki w postaci czarno-białych kserokopii .Wprawdzie tego typu reklama zwraca
uwagę odbiorcy na bardzo krótki czas, jednak wrażenie jakie wywoła pozostaje
bardzo długo. Dlatego nie powinno się oszczędzać na ulotkach. Graficznie ulotka
powinna być wykonana w stylu takim jak plakat wyborczy oraz reklamy
51
zamieszczane w prasie.
2.7.Sieci komputerowe
„Komputer jest unikalnym wynalazkiem w sensie komunikowania. Jako medium
nie jest przyczyną wprowadzenia marketingu do polityki, ale na pewno jest ważnym
elementem rozwoju marketingu politycznego.
Sieci komputerowe, które rozwijają się dzisiaj z niezwykłą dynamiką, w
niedługim czasie z pewnością istotnie zmienią komunikowanie polityczne. Komputer
osobisty w każdym domu jest wizją z niedalekiej przyszłości. To
najwszechstronniejsze jak dotychczas narzędzie komunikowania. Nie jest jeszcze
medium wykorzystanym na masową skalę, w sensie bezpośredniej komunikacji z
wyborcami, ale łatwo wyobrazić sobie listy elektroniczne do wyborców, zamiast
bezpośredniej poczty konwencjonalnej (direct mailing).
Bill Clinton, jako pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych, w listopadzie 1999
roku przeprowadził debatę z wyborcami za pośrednictwem Internetu”.23
3. TWORZENIE WIZERUNKU MEDIALNEGO
POLITYKÓW I PARTII POLITYCZNYCH23 ? M. Mazur, Marketing polityczny, Warszawa 2002r.
52
„Na potrzeby działalności politycznej, a przede wszystkim – rywalizacji
wyborczej, tworzony jest wizerunek (image) polityka.
Wizerunek to wyobrażenie, jakie funkcjonuje w opinii publicznej w związku z
danym politykiem, partią polityczną, rządem. Nie jest to obraz rzeczywisty, dokładny
czy szczegółowy, ale raczej mieszanka wielu szczegółów, odnoszących się zarówno
do wypowiedzi, działań, zachowania, wyglądu, kontaktów z innymi uczestnikami
życia politycznego”24.
Elementem wizerunku jest język ciała, na który składa się kontakt wzrokowy,
mimika i wyraz twarzy, ruchy ramion i ciała, postawa, kontakt fizyczny, sposób
ubierania się, gesty, intonacja głosu. W pokazaniu polityka na spotkaniu publicznym
czy w telewizji ubiór, głos, gesty są równie ważne jak sama wypowiedź.
Wizerunek może być kształtowany sztucznie niemal w całości, tworząc nową osobę,
jednak jego tworzenie opiera się na istniejących cechach zachowania polityków.
Przez wypowiedzi, zdjęcia i relacje filmowe można uwypuklić te cechy, które mogą
pomóc w dobrym odbiorze polityka.
„Kamienna twarz Waldemara Pawlaka budzi pytanie, czy ten człowiek jest w
ogóle zdolny do jakichkolwiek uczuć” – pisze dziennikarz Twojej Wizji o Pawlaku a
nieco później o Kuroniu: „Jacek Kuroń budzi sympatię, ponieważ garnie się do ludzi,
serdecznie ściska ręce i ciepło przytula kobiety”.Rozważaniom tym towarzyszą
24 ? B.Dobek-Ostrowska, Studia z teorii komunikowania masowego, Wrocław 1999r.
53
zdjęcia obu polityków: premiera Pawlaka, choć elegancko ubranego, ale z
zaciśniętymi ustami, na twarzy bez wyrazu (taka mimika i sposób mówienia
doprowadziły do nadania mu przezwiska “Cyborg”) – i Jacka Kuronia, we wdzianku
dżinsowym, obejmującego z uśmiechem Janinę Ochojską.
„Z drugiej strony dziwi mnie trochę sposób, w jaki prezentuje się władza. Gdy
rozgorączkowany tłum wylewa swoje żale przed siedzibą władz miejskich Wrocławia
– to wiadomo od razu, gdzie jest premier. To jedyny człowiek w garniturze. Tak
samo podczas wizyty w domu dziecka. Clinton przyjechałby w sportowej kurtce, Blair
w dżinsach i T-shircie. Tylko kanclerz Kohl paradował po zagrożonym moście we
Frankfurcie-Słubicach w ciemnym garniturze i pod krawatem, co wyglądało jakoś
dziwnie"25 – rozważa stroje polityków Jacek Korczak-Mleczko, felietonista „Trybuny”.
Ubiór polityka powinien być więc odpowiedni do sytuacji: ani nie niedbały tam,
gdzie wymagana jest powaga urzędu, ani nie przesadnie oficjalny podczas wizyt „w
terenie”. Pamiętał o tym prezydent Kwaśniewski wybierając się na tereny dotknięte
powodzią: „W helikopterze Kwaśniewski przebiera się: granatowy garnitur zastępuje
jasnymi spodniami i koszulką polo" – relacjonuje PAP.
Kształtowanie wizerunku to ważny element strategii wyborczej, szczególnie
wtedy, gdy wybory mają charakter starcia pojedynczych osób – jak w wyborach
prezydenckich. W wyborach parlamentarnych szczególnie starannie tworzony jest
wizerunek lidera partii, jak wzierunek Leszka Balcerowicza podczas wyborów w
1997 roku.
Oczywiście poszczególne komitety wyborcze starają się również budować
wizerunki swoich kandydatów, ale ze względu na sporą liczbę kandydatów i
25 ? J. Korczak-Mleczko, Trybuna, z dn. 22.07.1997r.
54
szczupłość zasobów finansowych rzadko może to być robione na większą skalę.
Inaczej sprawa się ma z kandydatami niezależnymi, dla których prezentacja własnej
osoby jest sprawą kluczową. Wizerunek budowany jest latami; można go zniszczyć
jednym słowem - nieprzemyślaną wypowiedzią czy działaniem.
Podczas wyborów prezydenckich w 1995 roku za udaną - i zwycięską co więcej
- uznano budowę wizerunku Aleksandra Kwaśniewskiego, za nieudaną – Jacka
Kuronia, określaną ironicznie jako „wsadzenie Kuronia w garnitur". „Jednak proszę
spróbować mnie zrozumieć: w garniturze czułbym się jak pajac... Przy okazji
wyborów prezydenckich na siłę wduszono mnie w garnitur i krawat... Garnitury z
tego okresu dawno już porozdawałem" - powiedział dużo później Jacek Kuroń „Życiu
Warszawy”26.
Aleksander Kwaśniewski przed wyborami prezydenckimi 1995 schudł, opalił
się, często się uśmiechał. Na zdjęciach wyglądał dzięki temu młodo i energicznie,
stanowiąc kontrast ze swoim najpoważniejszym konkurentem - Lechem Wałęsą.
Przed wyborami parlamentarnymi w 1997 roku wiele pracy zostało włożone w
zmianę wizerunku Leszka Balcerowicza: „Bardzo zmienił się profesor Leszek
Balcerowicz, który ewoluuje od wizerunku wysokiej klasy biurokraty, zanurzonego w
papierach i wiecznie zdenerwowanego, ku postaci osoby uśmiechniętej, subtelnej,
choć konsekwentnej i twardej w swych poglądach" - analizuje Piotr Gaweł, dyrektor
generalny agencji reklamowej Ammirati Puris Lintas.
Jednak próby budowania wizerunku polityka, udane czy nie, są ciągle nie tak
liczne, jak na piętnastoletnią historię demokratycznej rywalizacji politycznej w
Polsce. „Politycy i biznesmeni w naszym kraju myślą, że sami wiedzą najlepiej, co
26 ? J. Kuroń, Życie Warszawy, z dn. 15.10.1995r.
55
jest dla nich dobre" stwierdza profesor Tomasz Globan-Klas. Tworzenie wizerunku
opiera się na działaniach doraźnych, nieprofesjonalnych: doradcą jest znajomy
dziennikarz, socjolog, językoznawca czy… żona dobierająca strój na publiczne
spotkanie.
Partie starają się również budować swój wizerunek, kształtować go zgodnie ze
swoimi oczekiwaniami, licząc na zwiększenie poparcia społecznego. Wiele działań
politycznych nastawionych jest na „przypomnienie" społeczeństwu o istnieniu danej
partii. Większość wyborców potrafi rozpoznać jednak tylko duże, długo istniejące
partie.
Według badań CBOS z lutego 2004 roku z sześciu największych ugrupowań
politycznych najlepiej identyfikowany jest PO – przez 80 procent badanych, niewiele
gorzej Samoobrona – 79 procent badanych i SLD – 76 procent, gorzej PiS – 69
procent, LPR – 68 procent i UP – 65 procent27.
Wyborcy potrafią rozpoznać tak naprawdę tylko kilkanaście większych i dłużej
istniejących ugrupowań, a tworzone zaraz przed wyborami sojusze nie spotykają się
z ich szerokim poparciem.
W marca 1998 roku powstało stowarzyszenie Pro Idea, którego zadaniem miało
być poprawienie wizerunku polityków prawicy. Dariusz Wójcik stwierdza że,
stowarzyszenie Pro Idea nie jest partią polityczną; a chce tylko poprawić wizerunek
prawicy.Ma ona pomagać partiom w dziedzinie marketingu politycznego, doradzać w
tworzeniu wizerunku poszczególnych polityków i ugrupowań, formułowaniu
programów wyborczych.
Wizerunek albo prestiż, rozumiany jako obraz grupy politycznej, jest
27 ? www.cbos.pl
56
„poddawany ciągłej konfrontacji, odkąd środki masowego przekazu informują na
szeroką skalę o polityce i komentują działania polityczne”, pisze Franciszek Ryszka.
Wizerunek jest więc nieodłącznie związany ze środkami przekazu; mogą one
zniszczyć polityka lub wykreować go, znajdując rysy w jego wizerunku, propagując
wizerunek podawany przez doradców polityka lub tworząc własny.
Politycy mają celowo słabą ochronę przed środkami przekazu w tym względzie,
a procesy wiążące się z naruszeniem wizerunku polityka nie są zbyt częste i
niełatwo je wygrać. Słynnym procesem wiążącym się z wizerunkiem był proces
Aleksandra Kwaśniewskiego przeciwko „Życiu” o publikacje wiążące prezydenta z
rosyjskim szpiegiem Ałganowem.
Jednym z częściej podważanych elementów wizerunku jest wyższe
wykształcenie. Doświadczył tego prezydent Aleksander Kwaśniewski, a także kilku
innych polityków z różnych partii politycznych. Posłanka „Samoobrony” Renata
Beger dopiero w 2004 roku zdała maturę. Fakt ten jest dość często powodem
licznych żartów z powagi samej posłanki jak i partii do której należy, co w innych niż
polskie realiach byłoby niedopuszczalne.
Każda osoba pełniąca urząd prezydenta RP jest wystawiona na widok
publiczny i narażona na nieustanną ocenę jej działań. Jej wizerunek jest
ukształtowany przez długoletnią karierę polityczną – żaden z trzech
dotychczasowych prezydentów nie był osobą w polityce początkującą – ale również
przez ostatnie działania i reakcję na nie środków przekazu.
„Uważam wizerunek głowy państwa za rzecz świętą. Nie powinien pokazywać
się w reklamach”, stwierdził marszałek Józef Oleksy, komentując umieszczenie
zdjęcia prezydenta Kwaśniewskiego w reklamie mebli Forte. Reklama ta została
57
opracowana przez Agencję Reklamową Forum. „Gazeta Wyborcza” aferę, jaką
rozpętała się wokół reklamy, nazwała Mebelgate, od słynnej sprawy Watergate, w
wyniku której Richard Nixon został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska
prezydenta Stanów Zjednoczonych. Sprawa ta co prawda niekorzystnie odbiła się na
wizerunku Kwaśniewskiego - ale na swoim stanowisku pozostał.
Aleksander Kwaśniewski miał szczególnie dużo kłopotów z własnym
wizerunkiem – był obiektem wielu ataków, ale i sam przysparzał swoim doradcom
kilku trudnych problemów. Jednak w sumie wyszedł z nich zwycięsko i w pierwszej
połowie 2004 roku nadal cieszy sie zaufaniem większości polaków
Jak polityk jest odbierany przez społeczeństwo? Istnieją rozmaite badania opinii
społecznej dotyczące zaufania, oceny sposobu sprawowania urzędu, szans w
wyborach prezydenckich. Porównanie ich wyników w dłuższym okresie czasu
pokazuje społeczny odbiór polityka i jego skuteczności. Interesujące mogą być też
opinie publicystów:
"Zawodowy polityk musi być jak na przykład Miller. Stary (stażem) cwaniak,
którego jeszcze nie widziałem by nie kierował się wyłącznie profesjonalnym
wyliczeniem. Wie (bo potrafi, bo się tego uczył) kiedy się uśmiechnąć, kiedy się
zatroskać, kiedy fuknąć. Na scenę polityczną patrzy z dystansem, jakby z trzeciego
rzędu. Zna różne szymle i zagrywki, wie kiedy co, na kogo zastosować.", pisze
feletonista lokalnej warszawskiej gazety „Południe”.
W 2003 roku bardzo ważnym wydażeniem była „sprawa rywina” zwana
„Rywingate”, która to spowodowała ogromny spadek popularnosci SLD jaki i całego
rządu Leszka Millera. Wydażenie to pociągneło za sobą kolejne afery związane z
Sojuszem Lewicy Demokratycznej takie jak: afera starachowicka czy ostatnio
58
sprawa „Orlenu”. Ujawniene takich afer jest w zasadzie końcem życia politycznego
powiązanych z nimi osób bądź partii.
Elementem wizerunku polityka może być jego rzeczywiste lub pozorowane
zainteresowanie pewnymi dziedzinami życia. Są politycy, których uważa się za
zainteresowanych Internetem: bodajże najbardziej znanym jest tu Waldemar Pawlak,
premier i poseł PSL, znany był z tego również Krzysztof Król.
Zainteresowanie Internetem może być odebrane jako wskazówka dla
wyborców: oto człowiek nowoczesny, obeznany w technice, zajmujący się czymś, co
robią dziś ludzie młodzi, co ma przyszłość – słowem, sporo pozytywnych wrażeń.
3.1.Wygląd zewnętrzny
Wyborcy oceniają kandydata przede wszystkim na podstawie jego wyglądu i
sposobu bycia. O tym jak odbierają polityka słuchacze w 50% decyduje jego wygląd i
mowa ciała. To bardzo dużo biorąc pod uwagę, iż pozostałe elementy, takie jak
59
brzmienie głosu oraz treść wypowiedzi mają wpływ kolejno w 38% i 7%.
Co więcej najważniejsze jest pierwsze wrażenie. To właśnie pierwsze 7 sekund
decyduje o całości w jaki sposób postrzega polityka widz. W tym czasie powstaje
emocjonalny stosunek słuchacza do mówcy. Bardzo istotnym jest więc pierwsze
wejście. Wygląd jednak nie załatwia wszystkiego. Należy jeszcze umiejętnie
przemawiać.
Wizerunek kandydata musi być konsekwentny, dlatego też powinien on być, w
miarę możliwości, jak najbardziej naturalny, nie może radykalnie zmieniać swojego
stylu z dniem rozpoczęcia kampanii wyborczej, albo co gorsza podczas jej trwania.
Nie zwalnia go to jednak z pracy nad swoim wyglądem.
„Dbając o swój wizerunek polityk, przede wszystkim, nigdy nie powinien
okazywać zdenerwowania lub obrazy w stosunku do wyborców, publiczności.
Powinien się za to często uśmiechać, gdyż takim zachowaniem zjednuje sobie
sympatię słuchaczy. Natomiast ekstrawagancjia w ubiorze lub zachowaniu nie jest
wskazana, ponieważ może to wywołać negatywny odbiór.
Choć polityk zawsze powinien być dobrze ubranym, to specjaliści radżą inaczej
ubierać się na spotkanie np. w szkole, a inaczej na wizytę i rozmowę z robotnikami.
Należy pamiętać, że dobry ubiór nie oznacza zawsze białą koszulę i czarny garnitur.
Strój dostosowany musi być do okoliczności. No i oczywiście sam kandydat musi być
zadowolony ze swojego ubioru i dobrze się w nim czuć.”28
Istotnym elementem, który możemy zaliczyć do ubioru są okulary. Należy je
stosować bardzo ostrożnie, gdyż okulary mogą powodować że polityk zostanie
odebrany jako osoba nieszczera, coś ukrywająca. Dlatego warto stosować szkła
28 ? M. Ratajczak, Marketing w polityce, Wolsztyn 2002r.
60
kontaktowe. Jeśli jednak przyzwyczajenie do okularów jest zbyt duże, to zasady
kreowania wizerunku medialnego namawiają na zastąpienie grubych i wyraźnych
ramek, ramkami jak najbardziej niewidocznymi.
3.2.Umiejętność wygłaszania przemówień
W czasie kampanii wyborczej polityk niejednokrotnie musi przemawiać do
wyborców. Do sukcesu potrzebna jest więc umiejętność wygłaszania przemówień -
dobrych przemówień.
Przed rozpoczęciem przemówienia warto zastosować krótka pauzę, dzięki
której zwiększa się uwage słuchaczy. Na początku mówca powinien wyrazić
wdzięczność dla słuchaczy, że zechcieli przyjść. Wyrazić swoją radość ze spotkania
i powiedzieć kilka wesołych słów.
Przed przejściem do meritum powinno się stworzyć pewnego rodzaju pomost
słowny miedzy mówcą a słuchaczami. Pobudić także zainteresowanie słuchaczy, np.
niespodziewanym stwierdzeniem. Podczas zagajenia, gdy zostanią już "przełamane
pierwsze lody" powinno paść nazwisko kandydata lub nazwa partii, którą się
reprezentuje.
Pamiętać należy również, że pobudzenie zainteresowania publiczności (np.
61
poprzez środki retoryczne) wraz z zagajeniem nie powinno trwać dłużej niż 60
sekund. To niewiele czasu, ale właśnie w pierwszej minucie publiczność jest
maksymalnie skoncentrowana.
W zasadniczej części wystąpienia powinny paść odpowiedzi na pytania:
a) dlaczego zabieramy głos?
b) jak jest?
c) jak powinno być?
d) jak to osiągnąć?
W wystąpieniach wyborczych celem jest dojście do jednej idei, dlatego nie
warto wprowadzać zbyt dużo wątków. Cały czas pamiętając o celu przemówienia, do
którego się zmierza.
Przemówienie powinno być lekkie, w miarę możliwości dowcipne i krótkie, a
przynajmniej nie za długie. Wskazane jest rówież zastosowanie zasady stopniowej
ekspresji - apogeum przemówienia powinno przypaść na jego koniec.
Bardzo dobrze jest mówić z „głowy”, ale nie ma sensu uczenie się
przemówienia na pamięć. Warto przygotować kartkę ze skrótem przemówienia i z
niej korzystać.
„Ważne jest aby polityk był dobrze odebrany przez publiczność. Nie wolno
zapominać do kogo się mówi i dobrze jest dawać dyskretne sygnały, że podziela się
poglądy słuchaczy. Nie wolno traktować publiczności jak głupców i upraszczać zbyt
trywialnych kwestii. Z drugiej jednak strony mile widziana jest ostrożność i
oszczędność ze szczegółami, gdyż może się zdarzyć, że ktoś z publiczności będzie
większym specjalistą od mówcy. Fakty mogą być poparte anegdotami. Przy tym
62
należy być pewnym siebie, ale nie aroganckim, przyjacielskim i przekonywującym”29.
Podczas wystąpienia mogą wydarzyć się sytuacje nieprzewidziane.
Publiczność może chcieć sprowokować przemawiającego. Nie wolno ulegać takim
naciskom – najlepiej nie reagować na gwizdy, epitety, kontrowersyjne pytania lub
obrucić je w żart. Nie odpowiadając agresją na agresję.
Zbliżając się do końca przemówienia, należy delikatnie to zasygnalizować, np.
"na zakończenie wypowiedzi...",
Podczas przemówień bardzo ważny jest głos mówcy. Nie może być on
pozbawiony wyrazu. Mówiąc nie można podnosić głosu ani krzyczeć. To oznaka
słabości.
3.2.1.Środki retoryczne
W przemówieniu warto używać środków retorycznych, to bardzo dobrze wpływa
na jego odbiór. „Do najważniejszych środków retorycznych, które możemy włączyć
do przemówienia zaliczamy:
- powtórzenia, np. "... powtarzam. Tak dłużej być nie może", "pytam raz jeszcze,
29 ? W. Wołowik, Język ciała w biznesie, polityce i życiu publicznym, Kraków 1998r.
63
skąd weźmiemy na to pieniądze?"
- podsumowanie cząstkowe, które ma za zadanie uporządkować wypowiedź, np.
"a więc wiemy z całą pewnością: po pierwsze......, po drugie.....",
- kontrasty, będące elementem zaskoczenia - buduje się je przez zestawienie
określeń opozycyjnych, np.: zamiar - rezultat, teoria - praktyka, my - wy, słowa -
czyny,
- aluzje, które zwracają uwagę na dany fragment przemówienia, np. "prawda, że
taki pomysł jest do..."
- hiperbole, będące przesadnymi określeniami, jednak łatwymi do zapamiętania,
np. "ten budżetowy balon za chwile pęknie...",
- wtrącenia, czynione na marginesie, np. "Czy wierzycie Państwo, że ten
eksperyment się udał?",
- apel, krótki i dobitny, kierowany bezpośrednio do słuchaczy, np. "Jeśli rada
miejska nie potrafi temu zaradzić, zażądamy jej dymisji",
- zakończenie - kończ wtedy gdy słuchacze mają ochotę jeszcze słuchać”30
3.3.Kampania bezpośrednia
„Zdaniem wielu specjalistów od marketingu politycznego bardziej skuteczną
30 ? J. Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 1998r.
64
metodą pozyskiwania sympatii wyborców jest chodzenie "od drzwi do drzwi" i
bezpośredni kontakt z ludźmi”31.
Zaznaczyć należy, że istotne jest nie tylko samo pokazanie się wyborcom.
Podczas takich odwiedzin trzeba wsłuchać się w problemy, o których mówią ludzie.
Decydując się na tego typu forme zdobywania poparcia pamietać należy, że
ewentualna wizyta nie powinna być zaskoczeniem dla wyborców. Dobrze jeśli
zostaną oni uprzedzeni o wizycie listownie lub telefonicznie. Udający się z wizytą
polityk nie może zapomnieć o kilku istotnych rzeczach, takich jak: identyfikator,
materiały propagandowe, skrócony program oraz wizytówki.
Podczas samej wizyty należy dokonać wszelkich starań aby przekonać
wyborców, że powodem wizyty nie jest jedynie zdobycie ich głosów, ale przede
wszystkim zorientowanie się w ich problemach lokalnych.
Warto jest także odwiedzać osoby "niezdecydowane", natomiast wizyta u
wyborców, którzy są zdecydowanymi zwolennikami jaki i zdecydowanymi
przeciwnikami ma mniejsze znaczenie. Ci pierwsi i tak już są przekonani i
pozytywnie nastawieni do kandydata, natomiast tych drugich zapewne i tak nie uda
się przekonać.
31 ? M. Ratajczak, Marketing w polityce, Wolsztyn 2002r.
65
Zakończenie
Marketing polityczny, mimo wielu oczywistych podobieństw do marketingu
handlowego, nie jest z nim tożsamy.
Marketing handlowy jest skierowany do konsumentów. Służy zwiększeniu
sprzedaży produktów przez sieć handlową, prowadzącą od producenta przez
dystrybutora do sprzedawcy. Zabiegi marketingu handlowego są nakierowane na
konsumentów. Środki przekazu są tu nośnikiem reklam i odbiorcą informacji
prasowych.
66
Marketing polityczny jest skierowany do wyborców. Służy zwiększeniu poparcia
dla partii politycznej lub polityka. Jego zabiegi są skierowane na równi do wyborców i
do środków przekazu. Środki przekazu są tu w mniejszym stopniu tylko nośnikiem,
nie tylko przenoszą, ale wzmacniają i przetwarzają otrzymywane informacje.
Rola środków przekazu w marketingu politycznym jest więc nieco inna niż w
marketingu handlowym. Partia polityczna jest odpowiednikiem producenta, ale nie
dysponuje siecią handlową, kończącą się półką sklepową, na której można postawić
produkt, do którego dotrze konsument. Do „produktu” partii politycznej - polityka lub
projektu politycznego - zdecydowana większość wyborców dociera przez środki
przekazu. Głównym nośnikiem informacji na drodze od polityka do wyborcy - a więc
odpowiednikiem sieci handlowej - są środki przekazu i to z nimi partie polityczne
muszą się liczyć równie, jeśli nie bardziej nawet niż z samymi wyborcami.
Marketing polityczny w obecnej postaci jest silnie związany ze środkami
przekazu i rozwojem techniki w ich obrębie. Pojawienie się nowego medium, jakim
jest Internet, otwiera przed nim nowe możliwości, tak jak dawniej wpłynęło nań
wykorzystanie radia i telewizji.
Internet jest potencjalnie bardzo atrakcyjnym środkiem przekazu dla polityków,
ale dziś nie może jeszcze konkurować z prasą, radiem, telewizją czy nawet słupem
ogłoszeniowym pełnym plakatów wyborczych. Powodem są trzy zasadnicze
problemy. Po pierwsze, użytkowników Internetu jest ciągle za mało, by konkurować z
telewizją czy radiem. Dalej, politycy nie potrafią jeszcze wykorzystywać Internetu do
celów politycznych, nie wypracowali jeszcze dobrych metod marketingowych dla
Internetu. I wreszcie - użytkownicy Internetu nie są przyzwyczajeni do szukania
informacji politycznych w sieci.
67
Bibliografia
1. Albin K., Reklama, Wyd. PWN, Warszawa 2000r.
2. Bajka Z., Krótka historia reklamy w Polsce i na świecie, Warszawa 1993r.
3. Bralczyk J., Język na sprzedaż, Warszawa 1995r.
4. Budzyński W., Reklama techniki skutecznej perswazji, Wyd. Poltext, Warszawa
2000r.
5. Czarnecki A., Nowacki W., Kryteria porównywania mediów reklamy, Wyd. PWE,
68
Warszawa 2001r.
6. Dobek-Ostrowska B., Studia z teorii komunikowania masowego, Wrocław 1999r.
7. Doliński D., Psychologia reklamy, Wyd. WPSB, Kraków 2001r.
8. Kall J., Reklama, Wyd. PWE, Warszawa 2002r.
9. Kwarciak B., Co trzeba wiedzieć o reklamie, Wyd PSB, Kraków 1999r.
10. Mazur M., Marketing polityczny, Wyd. PWN, Warszawa 2002r.
11. Mazurkiewicz W., Jak wygrać wybory czyli kampanie i socjotechniki wyborcze,
Warszawa-Radom 1998r.
12. Musiałkiewicz J., Marketing, Warszawa 1998r.
13. Nowacki R., Reklama w przedsiębiorstwie, Wyd. Difin, Warszawa 2002 r.
14. Pietraś Z. J., Decydowanie polityczne, Wyd. PWN, Warszawa-Kraków 1998r.
15. Reevs B., Mass media i ludzie, Wyd. PIW, 2000r.
16. Russel T., Reklama, Wyd. PWE, Warszawa 2002r.
17. Smolski R., Smolski M. ,Stadtmuller E.H., Słownik Encyklopedyczny Edukacja
Obywatelska, Wyd. Europa, Warszawa 1999r.
18. Sztucki T., Promocja, reklama, aktywizacja sprzedaży, sztuka pozyskiwania
nabywców, Wyd. Placet, Warszawa 1999r.
19. Zelmer Z., Public relations. Kreowanie reputacji firmy, Warszawa 1997r.
Prasa:
1. „Gazeta Wyborcza” 1991 – 2001r.
2. „Polityka” 1995 – 2004r.
3. „Rzeczpospolita” 1997 – 2003r.
4. „Wprost” 1995 – 2004r.
69
Internet:
1. www.ams.com.pl
2. www.newscientist.com
3. www.onet.pl
4. www.rmf.fm
5. www.konkurencja.pl
70