remembrance 2o19...ddewrder pan arestiodd ef a swyddog arall ddau ddyn yng nghaerdydd. roedd gan un...
TRANSCRIPT
Remembrance2o19
A Service at the
War Memorial and the
Memorial Sundial
at
South Wales Police Headquarters, Bridgend
Monday 11th November, 2019 at 10.50am
Heddlu De Cymru • South Wales Police
2
At the War Memorial
Chief Constable WELCOME Matt Jukes
Chaplain Reverend We are gathered here together in the presence Glynne James of Almighty God to give thanks and to
commemorate the sacrifices of those who gave their lives for our freedom. Amen
ACT OF REMEMBRANCE THE LAST POST
THE SILENCE
REVEILLE
THE EXHORTATION
Chief Constable They shall grow not old as we that are left grow old:
Age shall not weary them, nor the years condemn.
At the going down of the sun and in the morning
We will remember them.
And all shall repeat: We will remember them
LAYING OF WREATHS THE KOHIMA EPITAPH
Chief Constable When you go home tell them of us and say for your tomorrow we gave our today.
3
A READING
JOHN Ch. 15 v. 12-17
Police and Crime This is my commandment, that you love one Commissioner another as I have loved you. Alun Michael Greater love has no man than this,
that a man lay down his life for his friends.
You are my friends if you do what I command you.
No longer do I call you servants, for the servant does not know what his master is doing; but I have called you friends, for all that I have heard from my Father I have made known to you.
You did not choose me, but I chose you and appointed you that you should go and bear fruit and that your fruit should abide, so that whatever you ask the Father in my name, he may give it to you.
This I command you, to love one another.
4
Gareth Madge We gather again this year at the War Memorial to
remember those from our predecessor forces who gave
their lives in two world wars. At the Memorial Sundial
we also remember those from South Wales Police who
have died whilst serving with it as police officers and
police staff.
As this is the year which has seen the fiftieth
anniversary of the force’s formation it’s appropriate
that we reflect on these acts of remembrance.
The War Memorial originally stood in Cardiff and was
unveiled and dedicated in 1925 in honour of 58 police
officers from the Glamorgan Constabulary who gave
their lives during the First World War.
Later the memorial was brought here when it
became the Glamorgan Constabulary Headquarters.
The names of those who had died during the Second
World War, 28 of them, were then added to it.
Significantly, among them are the names of three
policemen who died on duty during enemy
bombing raids.
There are other memorials too in Cardiff, Swansea
and Merthyr to remember those from their police
forces who died during the world wars.
In 2001 a Memorial Sundial was unveiled in a garden
on a site now occupied by Y Bont. It was moved to its
present location in 2017 when the new memorial
garden was created.
REMEMBRANCE AND SOUTH WALES POLICE
5
The semi-circular walls in the garden contain plaques
with the names and brief details of all those who
have died whilst serving with South Wales Police
since its formation.
The first plaque contains the name of Police Constable
1884 Jeffrey Pitman.
He initially joined the Cardiff City Police and in 1968
was awarded the Queen’s Commendation for Bravery
when he and another officer arrested two men in
Cardiff. One of them was armed with a shotgun which
he fired at PC Pitman.
The following year, in August 1969, PC Pitman, as an
officer of the newly formed South Wales Constabulary,
was responding to an incident on his police motorcycle
in Cardiff when a vehicle collided with him.
He died of his injuries on 13th August. He was twenty
one years of age and had been married just a few
weeks earlier.
By this annual Service of Remembrance, we ensure
that he and all those who have died whilst serving the
people of South Wales, and in two world wars, will not
be forgotten.
Yn angof ni chant fod.
6
Bishop of Llandaff Right Reverend June Osborne
Bishop
Let us remember before God, and commend to his
sure keeping:
those who have died for their country in war;
those whom we knew, and whose memory
we treasure;
and all who have lived and died in the service
of mankind.
May thay rest in peace and rise in glory
A PRAYER FOR PEACE Heavenly Father we bring
Before you the deep
Divisions of our world.
Set in people’s hearts the
Spirit of penitence, forgiveness,
And reconciliation,
That they may no longer distrust
Or fear one another,
But be drawn together in
Understanding, so that in
Unity of purpose they may
Seek the way of peace;
Through Jesus Christ our Lord.
Amen
7
Bishop
Bishop Our Father, who art in heaven,
hallowed be thy name;
thy kingdom come;
thy will be done;
on earth as it is in heaven.
Give us this day our daily bread.
And forgive us our trespasses,
as we forgive those who trespass against us.
And lead us not into temptation;
but deliver us from evil.
For thine is the kingdom,
the power, and the glory,
for ever and ever.
Amen
BLESSING Go forth into the world in peace, be of good
courage, hold fast to that which is good, render
to no one evil for evil. Support the weak, help
the afflicted love and serve the Lord and may the
grace of our Lord Jesus Christ, and the love of
God and the Fellowship of the Holy Spirit be
with you and all whom you love, now and always.
Amen
9
At the Memorial Sundial
Bishop
Bishop
Chaplain
ACT OF REMEMBRANCE
We come to the Memorial Sundial to remember before
God our Father all those we love, but now no longer
see, who died whilst serving members of the South
Wales Police, and to give thanks to God for their lives
and dedication.
MEMORIAM
O gracious Lord, help us to listen lovingly to your
Word, that we may find comfort in our grief, light in
our darkness, and faith in the midst of doubt; through
Jesus Christ our Lord.
Amen
ROMANS Ch. 8 v. 31-39
If God is for us, who is against us? He who did not
spare his own Son but gave him up for us all, will he
not also give us all things with him? Who shall bring
any charge against God’s elect? It is God who justifies;
who is to condemn? Is it Christ Jesus, who died, yes,
who was raised from the dead, who is at the right hand
of God, who indeed intercedes for us? Who shall
separate us from the love of Christ? Shall tribulation,
or distress, or persecution, or famine, or nakedness, or
peril, or sword? As it is written,
“For thy sake we are being killed all the day long;
we are regarded as sheep to be slaughtered.”
No, in all these things we are more than conquerors
through him who loved us. For I am sure that neither
death nor life, nor angels, nor principalities, nor things
present, nor things to come, nor powers, nor height
nor depth, nor anything else in all creation, will be
able to separate us from the love of God in Christ
Jesus our Lord.
10
Bishop
Bishop
Bishop
Bishop
Chief Constable
A PRAYER FOR THE DEPARTED
Most merciful God, who in your loving kindness gave us so
much joy through your servants departed; we thank you for
them and for our memories of them. We praise you for your
goodness and mercy that followed them all the days of their
life and for their faithfulness in the tasks to which you called
them. We bless you that for them the tribulations of this world
are over and that death is past; we give them back to you dear
lord and we pray that you will bring us with them to the joy of
your perfect kingdom, through Jesus Christ our Lord. Amen
A PRAYER FOR THOSE WHO MOURN
Eternal God we pray for all who mourn, comfort and
support and uphold them. Help them to know you are
always with them and not to think of the darkness of death,
but of the splendour of everlasting life in your presence.
In Jesus name we pray. Amen
A PRAYER FOR THE POLICE
Almighty God we bring to you in prayer those who bear
responsibility for maintaining law and order in our land
especially members of the police service.
Give them faith, hope, courage and wisdom to carry out their
duties justly and mercifully without fear or favour, so that the
innocent may be protected, evil doers be brought to account,
the rights of all be defended, so that we as a nation may enjoy
the blessing of a just, free and peaceful society.
In Jesus name we pray. Amen
LAYING OF WREATH AT THE MEMORIAL SUNDIAL
BLESSING
God grant to the living, grace; to the departed, rest, to us
and all his servants, life everlasting; and the blessing of God
Almighty, the Father, the Son, and the Holy Spirit be with
you and abide with you always. Amen
11
The unveiling of the War Memorial after its removal to Police headquarters, Bridgend.
The Unveiling of the Glamorgan Constabulary War Memorial in 1925.
Remembrance
12
Remembrance
The Sundial and the former Memorial Garden.
The dedication of the new Memorial Garden
by the Archbishop of Wales, the Most
Reverend John Davies, November 2017.
Remembrance Service 2018.
12
Cofio
Y Deial Haul a’r Ardd Goffa flaenorol.
Cysegru’r Ardd Goffa newydd gan
Archesgob Cymru, y Parchedicaf John Davies,
Tachwedd 2017.
Gwasanaeth Coffa 2018.
11
Dadorchuddio’r Gofeb Rhyfel ar ôl ei symud i Bencadlys yr Heddlu, Pen-y-bont ar Ogwr.
Dadorchuddio Cofeb Rhyfel Cwnstabliaeth Morgannwg yn 1925.
Cofio
10
Esgob
Esgob
Esgob
Esgob
Prif Gwnstabl
GWEDDI AR GYFER YR YMADAWEDIG
O Dduw trugarog, a roddodd yn dy garedigrwydd gymaint o
lawenydd i ni drwy dy weision ymadawedig; diolch amdanynt ac
am ein hatgofion amdanynt. Rhoddwn glod i ti am dy ddaioni
a’th drugaredd a’u dilynodd bob diwrnod o’u hoes ac am eu
teyrngarwch yn y tasgau y galwaist hwy i’w gwneud. Sancteiddiwn
di am fod gorthrymder y byd hwn drosodd iddynt hwy a bod
marwolaeth wedi dod iddynt; rhoddwn hwy yn ôl i ti ein
Harglwydd a gweddïwn y byddi’n dod â ni gyda hwy i lawenydd
dy deyrnas berffaith, drwy Iesu Grist ein Harglwydd. Amen
GWEDDI AR GYFER Y RHAI SY’N GALARU
Dduw Tragwyddol, gweddïwn dros bawb sy’n galaru,
cysura a chefnoga hwy a’u cynnal. Helpa nhw i wybod dy fod
bob amser gyda hwy ac i beidio meddwl am dywyllwch
marwolaeth, ond am ogoniant bywyd tragwyddol gyda thi.
Gweddïwn hyn yn enw Iesu. Amen
GWEDDI AR GYFER YR HEDDLU
Dduw hollalluog, cyflwynwn i ti mewn gweddi y sawl sy’n
gyfrifol am gynnal cyfraith a threfn yn ein gwlad yn enwedig
aelodau’r gwasanaeth heddlu.
Rho iddynt ffydd, gobaith, dewrder a doethineb i gyflawni
eu dyletswyddau’n gyfiawn a thosturiol heb ofn na ffafriaeth,
fel y gellir diogelu’r dieuog, dwyn drwgweithredwyr i gyfrif,
amddiffyn hawliau pawb, fel y gallwn fel cenedl fwynhau
bendithion cymdeithas gyfiawn, rydd a heddychlon.
Gweddïwn hyn yn enw Iesu. Amen
GOSOD Y DORCH WRTH GOFEB Y DEIAL HAUL
Y FENDITH
Dduw, rho ras i’r byw; rho orffwysfa i’r ymadawedig, a rho
fywyd tragwyddol i ni a’i holl weision; a boed i
sancteiddrwydd Duw’r Hollalluog, y Tad, y Mab, a’r Ysbryd
Glân fod gyda chi a thrigo ynoch bob amser. Amen
9
Wrth y Deial Haul Coffa
Esgob
Esgob
Caplan
DEFOD Y COFFA
Down at y Deial Haul Coffa i gofio gerbron Duw ein
Tad bob un a garwn, ond nas gwelwn mwyach, a fu
farw wrth wasanaethu Heddlu De Cymru, ac i ddiolch
i Dduw am eu bywydau a’u hymroddiad.
MEMORIAM
O Dduw graslon, helpa ni i wrando’n gariadlon ar
dy Air, fel y cawn gysur yn ein galar, goleuni yn ein
tywyllwch, a ffydd yng nghanol yr amheuaeth;
drwy Iesu Grist ein Harglwydd.
Amen
RHUFEINIAID Pennod 8 adnod 31-39
Os yw Duw o’n plaid, pwy sy’n ein gwrthwynebu?
Ef nad arbedodd ei Fab ei hun ond a’i rhoddodd i bob
un ohonom, oni fydd hefyd yn rhoi popeth gydag ef i
ni? Pwy a ddwg gyhuddiad yn erbyn etholedig un
Duw? Duw sy’n cyfiawnhau; pwy fydd yn condemnio?
Ai Iesu Grist, a fu farw, ie a gododd o’r meirw, sydd ar
ddeheulaw Duw, sy’n eiriol drosom? Pwy a’n gwahenir
rhag cariad Crist? Ai trallod, neu ofid, neu erledigaeth,
neu newyn, neu noethni, neu berygl, neu gleddyf?
Fel y mae wedi’i ysgrifennu,
“Er dy fwyn di fe’n rhoddir i farwolaeth drwy’r dydd,
fe’n cyfrifir fel defaid i’w lladd.”
Na, yn yr holl bethau hyn rydym yn fwy na
choncwerwyr drwyddo ef a’n carodd ni. Oblegid rwyf
yn siŵr na all bywyd na marwolaeth, nac angylion, na
thywysogaethau, na phethau presennol, na phethau i
ddod, na phwerau, nac uchder na dyfnder, nac unrhyw
beth arall yn yr holl gread, ein gwahanu oddi wrth
gariad Duw yn Iesu Grist ein Harglwydd.
7
Esgob
EsgobEin Tad, yr hwn wyt yn y nefoedd,
sancteiddier dy enw;
deled dy deyrnas;
gwneler dy ewyllys;
megis yn y nef, felly ar y ddaear hefyd.
Dyro i ni heddiw ein bara beunyddiol.
A maddau i ni ein dyledion,
fel y maddeuwn ninnau i’n dyledwyr.
Ac nac arwain ni i brofedigaeth;
eithr gwared ni rhag drwg.
Canys eiddot ti yw’r deyrnas,
a’r nerth, a’r gogoniant,
Yn oes oesoedd.
Amen
Y FENDITH Ewch ymaith i’r byd mewn heddwch, byddwch
yn ddewr, daliwch yn dynn yn yr hyn sy’n dda,
na roddwch ddrwg am ddrwg i unrhyw un.
Cefnogwch y gwan, helpwch y rhai trallodus i
garu a gwasanaethu’r Arglwydd a boed i ras ein
Harglwydd Iesu Grist, a chariad Duw a
Chymdeithas yr Ysbryd Glân fod gyda chi a
phawb rydych yn ei garu, yn awr a hyd byth.
Amen
6
Esgob Llandaf Y Gwir Barchedig June Osborne
Esgob
Gadewch i ni gofio gerbron Duw, ac ymddiried
i’w ofal sicr:
y sawl a fu farw dros eu gwlad mewn rhyfel;
y sawl yr oeddem yn eu hadnabod, a’r sawl
rydym yn trysori’r cof amdanynt;
a’r sawl sydd wedi byw a marw i wasanaethu
dynoliaeth.
Boed iddynt orffwys mewn heddwch a dyrchafu
mewn gogoniant.
GWEDDI HEDDWCH O Dduw Nefol, cyflwynwn i ti raniadau
dwfn ein byd.
Rho yng nghalonnau pobl ysbryd edifeirwch,
maddeuant a chymod,
Fel na fyddant yn amau nac yn ofni ei
gilydd mwyach,
Ond yn dod ynghyd mewn dealltwriaeth,
fel y gallant drwy undod eu diben
geisio ffordd heddwch;
Drwy Iesu Grist ein Harglwydd.
Amen
5
Mae waliau hanner cylch yr ardd yn cynnwys llechi
ag enwau a manylion bras yr holl unigolion hynny a
fu farw wrth wasanaethu Heddlu De Cymru ers
ei sefydlu.
Mae’r llechen gyntaf er cof am Gwnstabl yr Heddlu
1884 Jeffrey Pitman.
Ymunodd â Heddlu Dinas Caerdydd i ddechrau, ac yn
1968 dyfarnwyd Cymeradwyaeth y Frenhines iddo am
Ddewrder pan arestiodd ef a swyddog arall ddau ddyn
yng Nghaerdydd. Roedd gan un ohonynt ddryll a
gafodd ei danio at PC Pitman.
Y flwyddyn ganlynol, ym mis Awst 1969, roedd PC
Pitman, fel un o swyddogion Cwnstabliaeth newydd
De Cymru, yn ymateb i ddigwyddiad ar ei feic modur
yr heddlu yng Nghaerdydd pan gafodd wrthdrawiad
â cherbyd arall.
Bu farw o’i anafiadau ar 13 Awst. Roedd yn un ar
hugain oed ac roedd newydd briodi rai wythnosau
yn unig cyn y digwyddiad.
Drwy’r Gwasanaeth Coffa blynyddol hwn, rydym yn
sicrhau na chaiff ef na phawb arall a fu farw wrth
wasanaethu pobl De Cymru, ac yn y ddau rhyfel byd,
eu hanghofio.
Yn angof ni chant fod.
4
Gareth Madge Rydym yn ymgynnull unwaith eto eleni wrth y Gofeb
Rhyfel i gofio’r rheini o blith yr heddluoedd a fu a
roddodd eu bywydau yn y ddau rhyfel byd. Wrth y
Deial Haul Coffa, rydym hefyd yn cofio’r rheini o
Heddlu De Cymru a fu farw wrth wasanaethu gyda’r
heddlu fel swyddogion a staff yr heddlu.
Am mai eleni yw hanner canmlwyddiant sefydlu’r
heddlu, mae’n briodol ein bod yn myfyrio wrth i ni
hefyd gofio.
Codwyd y Gofeb Rhyfel yn wreiddiol yng Nghaerdydd
ac fe’i dadorchuddiwyd yn 1925 er mwyn anrhydeddu’r
58 o swyddogion yr heddlu o Gwnstabliaeth
Morgannwg a fu farw yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.
Yna, daethpwyd â’r gofeb yma pan agorwyd Pencadlys
Cwnstabliaeth Morgannwg. Bryd hynny,
ychwanegwyd enwau’r rhai a fu farw yn ystod yr Ail
Rhyfel Byd. Yr oedd 28 ohonynt.
Yn arwyddocaol, mae’r rhestr yn cynnwys enwau tri
phlismon a fu farw ar ddyletswydd yn ystod cyrchoedd
bomio gan y gelyn.
Ceir cofebion eraill hefyd yng Nghaerdydd, Abertawe
a Merthyr Tudful i gofio’r rhai o heddluoedd yr
ardaloedd hynny fu farw yn ystod y rhyfeloedd byd.
Yn 2001, dadorchuddiwyd Deial Haul Coffa mewn
gardd ar safle sydd bellach yn cael ei ddefnyddio gan
Y Bont. Fe’i symudwyd i’w leoliad presennol yn 2017
pan luniwyd yr ardd goffa newydd.
COFIO A HEDDLU DE CYMRU
3
DARLLENIAD
IOAN Pennod 15 adnod 12-17
ComisiynyddDyma fy ngorchymyn i, carwch eich gilydd Heddlu a Throseddufel y cerais i chwi. De CymruNid oes gan neb gariad mwy na hyn, sef bod Alun Michaeldyn yn rhoi ei einioes dros ei gyfeillion.
Yr ydych chwi’n gyfeillion i mi os gwnewch yr hyn yr wyf fi’n ei orchymyn i chwi.
Nid wyf mwyach yn eich galw’n weision, oherwydd nid yw’r gwas yn gwybod beth y mae ei feistr yn ei wneud. Yr wyf wedi eich galw yn gyfeillion, oherwydd yr wyf wedi gwneud yn hysbys i chwi bob peth a glywais gan fy Nhad.
Nid chwi a’m dewisodd i, ond myfi a’ch dewisodd chwi, a’ch penodi i fynd allan, a dwyn ffrwyth, ffrwyth sy’n aros. Ac yna, fe rydd y tad i chwi beth bynnag a ofynnwch ganddo yn fy enw i.
Dyma’r gorchymyn yr wyf yn ei roi i chwi: carwch eich gilydd.
2
Wrth y Gofeb Rhyfel
Prif GwnstablCROESO Matt Jukes
Y Parchedig GaplanRydym wedi ymgynnull yma heddiw ym Glynne Jamesmhresenoldeb yr Hollalluog Dduw i ddiolch
iddo ac i goffáu aberth y rhai a fu farw dros ein rhyddid ni. Amen
DEFOD Y COFFA YR UTGORN OLAF
Y DISTAWRWYDD
REVEILLE
YR ANOGAETH
Prif GwnstablNi heneiddiant hwy, fel ni, a adawyd:
Ni ddwg oed iddynt ludded, na’r blynyddoedd gollfarn mwy.
Pan elo’r haul i lawr ac ar wawr y bore,
Ni â’u cofiwn hwy.
A phawb i ailadrodd: Ni â’u cofiwn hwy
GOSOD Y TORCHAU BEDDARGRAFF KOHIMA
Prif GwnstablPan ddychwelwch adref, dywedwch hyn amdanom ni, mai er mwyn eich yfory chwi, rhoddasom ein heddiw ni.
Cofio 2o19
Gwasanaeth wrth y
Gofeb Rhyfel a’r
Deial Haul Coffa
ym
Mhencadlys Heddlu De Cymru, Pen-y-bont ar Ogwr
Ddydd Llun 11 Tachwedd, 2019 am 10.50am
Heddlu De Cymru • South Wales Police