Öğretim İlke ve YöntemleriDoç. Dr. Mehmet YILDIZLAR

5. Baskı

Doç. Dr. Mehmet YILDIZLAR

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

ISBN 978-605-5885-98-4DOI 10.14527/9786055885984

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2018, PEGEM AKADEMİ

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye ait-tir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağı-tılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca ta-nınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevri-miçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazar-lara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Ekim 2009, Ankara5. Baskı: Şubat 2018, Ankara

Dil İncelemesi ve Düzeltisi: Prof. Dr. Ahmet PehlivanYayın-Proje: Pelin Özdemir

Dizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur YıldırımKapak Tasarım: Pegem Akademi

Baskı: SAGE Yayıncılık Rek. Mat. San. Tic. Ltd. Şti.Kazım Karabekir Caddesi Uğurlu İş Merkezi Kat: 4 No: 97/24

İskitler - Ankara0 312 341 00 02 - 05

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 14721

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

Doç. Dr. Mehmet YILDIZLAR

Trabzon Beşikdüzü'nde doğan Yıldızlar 1975 yılında Beşikdüzü Kız İlköğretmen Okulu'nu, 1985 yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekono-misi Anabilim Dalı'nı bitirdi. Yüksek lisans ve doktora çalışmalarını Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde İlköğretimde Program Geliştirme ve Öğretim Bilim Dalı'nda tamamladı. On iki yıl sınıf öğretmenliği ve sekiz yıl da ilköğretim müfettişliği görevinde bulundu. TRT'de eğitim prog-ramları yaptı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Köroğlu işbirliğinde yürütülen “Yüksek Rakım” adlı canlı yayın programının yapım ve sunuculuğunu iki yıl boyunca yürüttü. Bu programda çok sayıda ünlü şahsiyeti konuk etti. Milli Eğitim Bakanlığı UNlCEF işbirliği projelerinde yazar ve uygulama ilköğretim müfettişi olarak çalıştı.

Yıldızlar’ın uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan; “Farklı kültürlerden gelen öğretmen adaylarının düşünme stilleri”, “Preschool teachers” expectations and evaluations on the effects of ınservice teacher education in the turkish rebuplic of northern cyprus”, İlköğretim 1.-5. sınıflar matematik dersi temel becerilerine drama tekniğinin katkısına ilişkin öğretmen görüşleri” adlı ma-kaleleri Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan ortak yazarlı, “İlköğ-retim Okullarında Müziklendirilmiş Matematik Oyunlarıyla Yapılan Öğretimin Akademik Başarı ve Tutuma Etkisi” adlı bildirisi ulusal hakemli dergilerde yayımlanan; “İlköğretim dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersinde çalışma yolları, başarı ve cinsiyet ilişkisi”, ortak yazarlı bir bildirisi, Ulusal bi-limsel toplantılarda tek ve ortak yazarlı sunulan ve bildiri kitaplarında basılan; “Programlandırılmış eğitimin matematikte başarıya etkisi”, “İlköğretim 1. ve 11. Sınıf öğrencilerinin doğal sayılar şeridi ile ilgili erişileri” “KKTC anaokullarında “okul deneyimi” uygulamaları: okul öncesi eğitiminde iyi örnekler sorunlar ve çözüm önerileri”, “İlköğretim birinci sınıf öğretmenlerinin korunum ile ilgili yaptığı etkinlikler”, “Sınıf öğretmenlerinin matematik öğretimi ilkelerine uyma dereceleri”, “Özel ve resmi ilköğretim okulları 1. kademe 4. sınıf öğrencilerinin yazma hataları.” Bildirileri, hakemsiz dergilerde; “Sınıf düzeninin öğrenci başarısına etkisi”, “Vatandaşlık ve insan hakları eğitim dersi ile programlandırılmış eğitim ilintisi”, “İlköğretim 1.kademede, iki farklı yaklaşımla düzenlenmiş olan programlandırılmış eğitim gören grupların erişileri”, “Hollanda'da eğitime genel bir bakış ve anadili eğitimi”, “İlköğretim müfettişleri rehberlik görevini niçin yerine getiremiyorlar?”, “Tam öğrenme yoluyla öğretimde izleme testleri”, “Eğitim programı nedir, bir ilköğretim programı hangi felsefi temellere dayanmalıdır?”, “Gagne, Bruner, Piaget ve Skinner'in eğitim görüşlerinin ilköğretimde “matematik öğretimi” açısından bir değerlendirilmesi”, “Oyun ve oyunun matematik öğretimindeki yeri”, “Bir nesli okumaz mı yapıyoruz?”, “Bolu ili ilköğretim okulları öğrencilerine uygulanan başarı testlerinin Değerlendirilmesi” adlı makaleleri, İlköğretmen dergisinde sürekli yazar olarak “Mate-matiğin Gülen Yüzü: Bir Oyun, Bir Etkinlik” yazılarının yanı sıra ortak yazarlı; “Modern matema-tik öğreniyorum”, “Matematik dersi öğretmen kılavuzu 1”, “Matematik dersi öğretmen kılavuzu 2”, “Matematik dersi öğretmen kılavuzu 3”, “Kendi kendine matematik 2”, “Kendi kendine matematik 3”, “Düşünmeyi öğreten yapılandırmacı matematik 2”, “Düşünmeyi öğreten yapılandırmacı mate-matik 3”, “Düşünmeyi öğreten yapılandırmacı matematik 4”, “Düşünmeyi öğreten yapılandırmacı matematik 5”, “Düşünmeyi öğreten yapılandırmacı matematik 1”, “Sbs – matematik 8” adlı eserleri, ayrıca tek yazarlı, “Matematik problemlerini çözebilme yöntemleri”, KPSS Eğitim Bilimleri adlı eser-leri vardır. Yıldızlar’ın ayrıca ortak yazarlı olarak Lambert Akademik Publishing tarafından yayım-lanan “The Maths Edication With Musical Games” adlı uluslararası bir eseri de bulunmaktadır.

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde "Öğretmenlik Formasyonu", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi'nde "Lisans ve Öğretmenlik Formasyonu", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nde yüksek lisans düzeyinde konuk öğretim üyesi olarak görev yapan Yıldızlar; Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı öğretim üyesi olarak çalıştı. Halen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Uluslararası Kıbrıs Üniver-sitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.

Ülke yönetiminin en etkili ve en önemli görevi, ulusal eğitim işleridir. Bunda başarılı olabilmek için öyle bir eğitim programı izlemeye zorunluyuz ki o eğitim programı ulusumuzun bugünkü durumuyla, toplumsal, yaşamsal gereksinimi ile çevresel koşullarıyla ve çağın gereklilikleriyle bütünüyle uyum içinde ve uygun olsun. Bunun için görkemli ve fakat hayale dayanan, belirsiz incelemelerden sıyrılarak, gerçeğe, delip geçen bakışlarla bakmak ve el ile dokunmak gerekir/gerekmektedir.

K. ATATÜRK

Beni yazma yetisine ulaştıran, varlığımı varlıklarına borçlu olduğum; Prof. Dr. Yaşar Baykul’a, Prof. Dr. Veysel Sönmez’e, Prof. Dr. Nuray Senemoğlu’na,

Prof. Dr. Özcan Demirel’e, Prof. Dr. Mürüvvet Bilen’e ve Prof. Dr. Münire Erden’e minnet ve şükran duygularımla…

1. Baskıya Sunu

Eğitimi kasıtlı kültürlenme süreci olarak ele aldığımızda bir toplumun geleceğini kurgulamada öğretmene düşen görev ve sorumluluğun önemini de görmüş oluruz. Çünkü; öğretmenler toplumların dünü, bugünü ve yarınlarıdır. İnsan mühendisi ola-rak da ünlendirilen öğretmenlerin, kendilerinden beklenen görev ve sorumlulukları yerine tam olarak getirmeleri ise onların yetişme yeterliliğine koşuttur diyebiliriz.

Toplumların geleceği açısından son derece hayati öneme sahip öğretmenin yetiş-tirilmesi belki de öncelikli olarak ele alınması gereken bir değerlemedir. Bu nedenle, öğretmen adaylarını, bir öğretmende bulunması gereken yeterliliklerle donanık hale getirmek zorundasınız. Ancak bu yolla “Çağdaş Uygarlık düzeyinin üstüne çıkma” hedefine emin adımlarla yürüyebilirsiniz. Söz konusu yeterlikler “alan bilgisi”, “öğ-renci kişilik hizmetleri”, “kişisel ve mesleki özellikler” ve “öğretmeöğrenme sürecini yönetme” olarak ele alınabilir. Bu yapıtın temel hedefi öğretmeöğrenme sürecini yö-netme yeterliliği açısından öğretmenlere ve öğretmen adaylarına plan yapma ve ders hazırlığı, iletişim kurma, sınıf yönetimi ve öğrencilerle ilişkiler, öğrencilerin öğrenme-lerini değerlendirme ve kayıt tutma ile öğretim yöntemlerinden yararlanma ile ilgili kazanımlara ulaşmalarını sağlamaktır. Tüm bu yeterliliklere ulaşırken günümüzdeki çağdaş değişim ve gelişmeleri de takip etmek onlardan yeteri düzeyde yararlanmak gerekir. Bu amaçla da zekâ ve yaratıcılık gibi bölümler de kapsama dahil edilmiştir.

Bu çalışmaya basım aşamasına kadar kuşkusuz birçok kişinin katkısı olmuştur. Başta beni var eden tüm hocalarıma ve bana enerji veren öğrencilerime sonsuz te-şekkürler. Yine kitabın dil düzeltisini yapan Prof. Dr. Ahmet Pehlivan’a ile çalışma arkadaşlarıma, her aşamada desteğini esirgemeyen ve güleryüzünden cesaret aldığım Servet Sarıkaya’ya, yayın editörümüz Damla Erlevent’e ve dizgi aşamasını titizlikle yürüten Zeynep Çakıroğlu’na minnet borçluyum.

Yapıtın öğretmen adaylarına, öğretmenlere ve eğitim savaşçısı tüm düşünen in-sanlara katkı sağlaması yazarınen büyük özlemidir.

Dr. Mehmet YILDIZLAREkim 2009 Lefkoşa/KKTC

yildizlarm@hotmail.com

2. Baskıya Sunu

Tüm alanlarda olduğu gibi eğitimbilim alanında da bilimsel çalışmalar baş dön-dürücü bir hızla devam etmektedir. Yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar, alan-da çaba harcayan bilim insanını yeni kavramlar kullanmaya, yeni bilişsel süreçler (davranışlar) sergilemeye yöneltmektedir. Bu yöneliş bazen bir zorunluluk, bazen de bir seçim yapma durumunu yaratmaktadır. Söz konusu bilimsel çalışmalar bu kitabın yazarını da bazı durumlarla yüzleştirmiş ve bu yüzleşmede iki yeni seçimle karşı kar-şıya bırakmıştır.

Bunlardan birincisi “davranış” kavramı yerine “bilişsel süreç” kavramını kullan-ma ki bu aynı zamanda “eğitim” kavramının tanımlanmasına da yansımıştır.

İkincisi ise, “çoklu zeka kuramı” yerine “çoklu yetenek alanları” ifadesine yer ve-riştir. Her iki seçimin de eğitim bilim dünyasında yankı bulacağı umulmaktadır.

Kitabın ikinci baskıya hazırlanması sürecinde özellikle yeni kavramları kullanma seçiminde beni yüreklendiren hocam Prof. Dr. Özcan Demirel’e, dostluğunu ve des-teğini benden esirgemeyen Prof. Dr. Müfit Kömleksiz’e, dil düzeltisini yapan Prof. Dr. Ahmet Pehlivan’a ve bana enerji veren olmazsa olmazlarım sevgili öğrencilerime, be-yefendi ve güleryüzlü insan Servet Sarıkaya’ya, yayın yönetmeni Arzu Doğan’a, dizgi, grafik ve kapak tasarımını titizlikle yapan Sevgili Gürsel Avcı’ya ve Pegem Akademi çalışanlarına yürekten teşekkürlerimi sunuyorum.

Bilim ve düşün okyanusunda bir zerrecik olabilmek umuduyla...

Dr. Mehmet YILDIZLARŞubat 2011 Lefkoşa/KKTC

yildizlarm@hotmail.com

3. Baskıya Sunu

Yapıtın arka kapağına yazdığım tanıtım yazısında, “Yapıtın öğretmen adayları-na, öğretmenlere ve eğitim savaşçısı tüm düşünen insanlara katkı sağlaması yazarın en büyük özlemidir” demiştim. Bu yolda beni yüreklendiren ve yapıtın kısa sürede gözden geçirilerek 3. baskı yapmasını sağlayanlara şükran borçluyum. Çünkü; “Bi-lim ve düşün dünyasında bir zerrecik olabilmek umudum!” onlar sayesinde devam etmektedir.

Doç. Dr. Mehmet YILDIZLAREylül, 2012 Lefkoşa/KKTC

yildizlarm@hotmail.com

İ Ç İ N D E K İ L E RÖzgeçmiş ..................................................................................................................................................iiiSunu 1 .........................................................................................................................................................viSunu 2 ........................................................................................................................................................viiSunu 3 ...................................................................................................................................................... viii

Bölüm 1Temel Kavramlar ve Yeni Programların Özellikleri

1.00 Eğitim ve Eğitim Programı Nedir? ............................................................................................21.10 Yeni Programların Temel Yaklaşımı .................................................................................31.20 Gerçek Yaşamı Kullanarak Öğrenme ..............................................................................3

2.00 Yeni Programın Temel Becerileri ...............................................................................................42.10 Eleştirel Düşünme ...............................................................................................................42.20 Yaratıcı Düşünme ..................................................................................................................42.30 Araştırma ve Soruşturma ...................................................................................................42.40 Problem Çözme ....................................................................................................................52.50 Bilgi Teknolojilerini Kullanma ..........................................................................................52.60 Girişimcilik ...............................................................................................................................62.70 Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma ....................................................................6

3.00 Temel Kavramlar .............................................................................................................................63.10 Strateji, Yöntem ve Teknik İlişkisi ................................................................................. 10

4.00 Etkili Öğrenmede Yöntem ve Tekniklerin Rolü ................................................................. 154.10 Öğretim Stratejileri ........................................................................................................... 16

Bölüm 2Öğretim Modelleri ve Stratejileri

1.00 Gagné’nin Öğretim Durumları Modeli .................................................................................191.10 Gagné’nin Öğrenme Sınıflaması ...................................................................................20

1.11 Entelektüel Beceriler (Zihinsel Beceriler) ..........................................................201.12 Sözel Beceriler ............................................................................................................221.13 Tutumlar .......................................................................................................................221.14 Psiko-motor Beceriler ..............................................................................................221.15 Bilişsel Stratejiler .........................................................................................................23

1.20 Öğretim Durumları ...........................................................................................................242.00 Slavin’in Etkili Öğretim Modeli - Qait ....................................................................................28

x Öğretim İlke ve Yöntemleri

2.10 Öğretimin Niteliği .............................................................................................................292.20 Öğretim Düzeyini Uygun Hâle Getirme .....................................................................292.30 Teşvik Etme ..........................................................................................................................302.40 Zaman ...................................................................................................................................31

3.00 Carroll’ın Okulda Öğrenme Modeli ........................................................................................311.00 Öğretim Stratejileri (Yaklaşımları) ..........................................................................................34

1.10 Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi ..................................................................................341.11 Uygulanışı ...................................................................................................................351.12 Olumlu Yönleri ve Sınırlılıkları .............................................................................35

2.00 Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi .......................................................................................362.10 Uygulanışı ...................................................................................................................372.20 Yapılandırılmış Buluş ...............................................................................................382.30 Yapılandırılmamış Buluş ........................................................................................382.40 Olumlu Yönleri ve Sınırlılıkları ..............................................................................39

3.00 Araştırma ve Soruşturmaya Dayalı Öğretim Stratejisi .....................................................393.10 Uygulanışı ............................................................................................................................403.20 Olumlu Yönleri ve Sınırlılıkları ........................................................................................40

4.00 Yapılandırmacı (Constructivist) Anlayış ................................................................................414.10 Yapılandırmacı Yaklaşımın Temel Özellikleri ............................................................454.20 Yapılandırmacı Öğrenme ................................................................................................454.30 Yapılandırmacı Öğrenme İlkeleri .................................................................................474.40 Geleneksel Yapıdaki Öğrenme-Öğretme Anlayışı Nasıldır? ................................484.50 Yapılandırmacı Öğrenme-Öğretme Anlayışı .............................................................50

4.51 Bilginin Doğası ...........................................................................................................504.52 Öğrenmenin Doğası ...............................................................................................52

4.60 Yapılandırmacı Öğrenme .................................................................................................544.70 Yapılandırmacı Öğretmen ...............................................................................................574.80 Yapılandırmacı Sınıf Ortamı ...........................................................................................594.90 Yapılandırmacı Ölçme Değerlendirme ......................................................................59

5.00 Bağlantıcılık (Connectivism).....................................................................................................606.00 Disiplinlerarası Yaklaşım ............................................................................................................63 7.00 Kavram Öğrenme, Kavram Haritası, Kavram Yanılgısı .....................................................65

7.10 Kavramların Öğretimi ......................................................................................................677.20 Kavram Haritası ..................................................................................................................677.30 Kavram Yanılgısı .................................................................................................................68

xiİçindekiler

Bölüm 3Zekâ ve Çoklu Yetenek Alanları

1.00 Zeka Kavramı .................................................................................................................................711.10 Zeka ........................................................................................................................................711.20 Zekâ ve Beynin İşleyişi ......................................................................................................75

2.00 Zeka Yaklaşımları .........................................................................................................................772.10 Psikometrik Yaklaşımlar ....................................................................................................772.20 Gelişimsel Yaklaşımlar .......................................................................................................772.30 Biyo-Ekolojik Yaklaşım ......................................................................................................77

3.00 Zeka Kuramları .............................................................................................................................783.10 Triarşik Zeka Kuramı .........................................................................................................783.20 Duygusal Yetenek Kuramı ..............................................................................................78

4.00 Çoklu Zekâ mı? Çoklu Yetenek mi? ........................................................................................795.00 Çoklu Yetenek Kuramı ...............................................................................................................806.00 Çoklu Yetenek Alanları ..............................................................................................................82

6.10 Sözel-Dilsel Yetenek Alanı ..............................................................................................826.20 Mantıksal-Matematiksel Yetenek Alanı ......................................................................836.30 Görsel-Uzamsal Yetenek Alanı .......................................................................................846.40 Müziksel-Ritmik Yetenek Alanı ......................................................................................856.50 Bedensel-Kinestetik Yetenek Alanı ..............................................................................856.60 Sosyal-Kişilerarası Yetenek Alanı ..................................................................................866.70 İçsel-Özedönük Yetenek Alanı ......................................................................................876.80 Doğacı-Varoluşçu Yetenek Alanı ..................................................................................87

7.00 Çoklu Yetenek Alanlarının Belirlenmesi ..............................................................................888.00 Çoklu Yetenek Alanlarını Etkileyen Etkenler .......................................................................899.00 Çoklu Yetenek Kuramının Temel Düşünceleri ...................................................................8910.00 Çoklu Yetenek Alan Kuramı ve Öğrenme .........................................................................9011.00 Çoklu Yetenek Alan Kuramı ve Öğretimi ..........................................................................9012.00 Çoklu Yetenek Alan Kuramı ve Öğretim Yöntemleri .....................................................91

12.10 Sözel-Dilsel Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri ...........................................9212.20 Mantıksal-Matematiksel Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri....................9312.30 Görsel-Uzamsal Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri ....................................9412.40 Müziksel-Ritmik Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri....................................9512.50 Bedensel-Kinestetik Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri ............................9512.60 Sosyal-Kişilerarası Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri ................................96

xii Öğretim İlke ve Yöntemleri

12.70 İçsel Yetenek Alanı İçin Öğretim Yöntemleri...........................................................9712.80 Doğacı-Varoluşçu Beceri Alanı İçin Öğretim Yöntemleri....................................98

13.00 Çoklu Yetenek Alanları Kuramı ve Sınıf Yönetimi ..........................................................9913.10 Öğrencilerin Dikkatlerini Toplamak ...........................................................................9913.20 Öğrencileri Farklı Etkinliklere Hazırlamak ........................................................... 10013.30 Sınıf Kurallarının İletişimini Sağlamak ................................................................... 10013.40 Grup Oluşturmak ......................................................................................................... 10013.50 Bireysel Zihinsel Süreçleri Yönetmek .................................................................... 101

14.00 Çoklu Yetenek Alan Kuramı ve Ölçme Değerlendirme ............................................ 10115.00 Kuramın Eğitim Programına Etkisi ................................................................................... 10216.00 Çoklu Yetenek Alan Kuramına Göre Yapılan Program Geliştirme Çabaları ....... 105

16.10 Okul Öncesinde Çoklu Yetenek Uygulamaları (Spektrum Projesi) .............. 10616.20 İlkokul Düzeyinde Çoklu Yetenek Uygulamaları (Key School Setting)....... 106

17.00 Kurama Dayalı Öğretimde Karşılaşılan Güçlükler ...................................................... 10717.10 Öğretmenin karşılaştığı güçlükler ......................................................................... 10717.20 Öğrencilerin karşılaştığı güçlükler ......................................................................... 10717.30 Velilerin karşılaştığı güçlükler .................................................................................. 107

Bölüm 4Yaratıcılık

1.00 Yaratıcılık ...................................................................................................................................... 1102.00 Yaratıcılık Nedir? ....................................................................................................................... 1103.00 Yaratıcılığı Kolaylaştıran Öğretmen Özel likleri .............................................................. 1144.00 Yaratıcılığı Engelleyen Öğretmen Özellikleri .................................................................. 1145.00 Yaratıcılık ve Zekâ ..................................................................................................................... 1156.00 Yaratıcı Kişilerin Özellikleri .................................................................................................... 1187.00 Yaratıcılığı Etkileyen Etkenler ............................................................................................... 120

7.10 Oyun, Çocuk ve Yaratıcılık .............................................................................................. 1217.11 Zihinsel Gelişimde Oyunun Etkileri ...................................................................... 1217.12 Yaratıcılığın Gelişmesi ve Oyunun Önemi ......................................................... 122

7.20 Yaratıcılığa Ailenin Etkisi .................................................................................................. 1257.21 Yetişkinlerin Tutumu Nasıl Olmalıdır? ................................................................. 126

7.30 Yaratıcılığa Eğitim Ortamının Etkisi ............................................................................. 1278.00 Yaratıcılık Eğitimi ....................................................................................................................... 129

8.10 Fiziki Etmenler ..................................................................................................................... 1298.20 Zihinsel Koşullar ................................................................................................................. 1308.30 Duygusal Etmenler ............................................................................................................ 131

xiiiİçindekiler

Bölüm 5Öğretim Yöntemleri

1.00 Tam Öğrenme Yoluyla Öğretim ........................................................................................... 1351.10 Giriş Özellikleri..................................................................................................................... 1361.20 Öğretim Hizmetinin Niteliği ........................................................................................... 1371.30 Öğrenme Ürünleri ............................................................................................................. 137

2.00 Yaparak Yaşayarak Öğrenme ................................................................................................. 1383.00 Kubaşık Öğrenme (İşbirliğine Dayalı Öğrenme) ............................................................ 139

3.10 Öğrenci Takımları - Başarı Bölümleri (ÖTBB) ............................................................. 1423.20 Takım - Oyun -Turnuva (TOT) ......................................................................................... 1433.30 Takım Destekli Bireyselleştirme (TDB) ........................................................................ 1433.40 Grup Araştırması ................................................................................................................. 1453.50 Birlikte Öğrenme ................................................................................................................ 146

4.00 Proje Tabanlı Öğrenme ........................................................................................................... 1464.10 Öğretim Yöntemi ................................................................................................................ 1474.20 Proje çeşitleri ....................................................................................................................... 148

5.00 Probleme Dayalı Öğrenme .................................................................................................... 1485.10 Yararları .................................................................................................................................. 1495.20 Sınırlılıkları ............................................................................................................................ 1505.30 Dikkat Edilecek Hususlar ................................................................................................. 150

6.00 Beyin Temelli Öğrenme ........................................................................................................... 1516.10 Beynin İşlevleri .................................................................................................................... 1526.20 Beyinle İlgili Modeller ...................................................................................................... 1546.30 Beyin ve Öğrenme ............................................................................................................ 1596.40 Zeka ve Beyin ...................................................................................................................... 1596.50 Öğrenme Tipleri ................................................................................................................. 1616.60 Beyin Gücü .......................................................................................................................... 1636.70 Oyun ...................................................................................................................................... 163

7.00 Etkin Öğrenme ........................................................................................................................... 1708.00 Gösterip Yaptırma Yöntemi ................................................................................................... 171

8.10 Başka Eğitim Durumlarında Kullanabilirlik .............................................................. 1718.20 Gösterip Yaptırma Yönteminde Uyulması Gerekli ilkeler .................................... 172

9.00 Güdümlü Tartışma Yöntemi ................................................................................................... 1739.10 Liderin Rolü ......................................................................................................................... 1739.20 Grup Üyelerinin (Konuşmacıların) Rolü ..................................................................... 174

xiv Öğretim İlke ve Yöntemleri

9.30 Sekreterin Rolü ................................................................................................................... 1749.40 Gözlemcilerin Rolü ........................................................................................................... 1749.50 Öğretmenin Rolü ............................................................................................................... 1759.60 Dinleyicinin Rolü ................................................................................................................ 1759.70 Tartışma Tekniği için Grup Kurma ................................................................................ 1769.80 Güdümlü Tartışma Yönteminde Bulunması Gereken Özellikler ....................... 176

Bölüm 6

Öğretim Teknikleri

1.00 Öğrenme-Öğretme Teknikleri ..............................................................................................1801.10 Drama Tekniği......................................................................................................................1821.11 Canlandırma (Dramatizasyon) .......................................................................................1831.12 Beyin Fırtınası Tekniği .......................................................................................................1831.13 Anlatım (Takrir) Tekniği ...................................................................................................1851.14 Soru - Yanıt Tekniği ...........................................................................................................1861.15 Gösteri Tekniği ....................................................................................................................1891.16 Mikro Öğretim Tekniği ......................................................................................................1891.17 Benzetişim Tekniği ............................................................................................................1911.18 Küçük Grup Tartışma Tekniği ..........................................................................................1931.19 Büyük Grup Tartışma Tekniği .........................................................................................1941.20 Panel Tekniği ........................................................................................................................1951.21 Zıt Panel Tekniği..................................................................................................................1961.22 Sempozyum Tekniği ..........................................................................................................1971.23 Açık Oturum Tekniği ..........................................................................................................1981.24 Forum Tekniği ......................................................................................................................1991.25 Seminer Tekniği ..................................................................................................................2001.26 Kollegyum Tekniği .............................................................................................................2011.27 Workshop Tekniği ...............................................................................................................2021.28 Münazara Tekniği ...............................................................................................................2031.29 Çember Tartışma Tekniği .................................................................................................2031.30 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği .......................................................................................2041.31 Altı Uygulama Ayakkabısı Tekniği ................................................................................2071.32 Gezi Tekniği ..........................................................................................................................2071.33 Gözlem Tekniği ....................................................................................................................2091.34 Sergi Tekniği .........................................................................................................................210

xvİçindekiler

1.35 Proje Tekniği .................................................................................................................2121.36 Eğitsel Oyunlar Tekniği .............................................................................................213

2.00 Sonuç ...........................................................................................................................................214

Bölüm 7

Öğretim İlkeleri ve Planları

1.00 Genel Öğretim İlkeleri .............................................................................................................2181.10 Çocuğa Görelik ilkesi ........................................................................................................218

1.11 Bilinenden Bilinmeyene İlkesi ................................................................................2221.12 Somuttan Soyuta İlkesi ............................................................................................2221.13 Yakından Uzağa İlkesi ................................................................................................2241.14 Ekonomiklik İlkesi .......................................................................................................2241.15 Açıklık ilkesi ..................................................................................................................2251.16 Aktivite (Öğrenci Eylemi) veya İş İlkesi ................................................................2251.17 Hayata Yakınlık İlkesi .................................................................................................2251.18 Bütünlük İlkesi .............................................................................................................2261.19 Otoriteye İtaat ve Özgürlük İlkesi (Sosyallik İlkesi) .........................................226

1.20 Bilgi ve Becerinin Güvence Altı na Alınması İlkesi ..................................................2272.00 Çağdaş Eğitimcilerin Eğitim Öğretim İlkeleri .................................................................227

2.10 İş Okulu Akımı .....................................................................................................................2272.20 Üretim Okulu Akımı ...........................................................................................................2292.30 Kollektif Eğitimi Akımı ......................................................................................................2303.00 Planlar ....................................................................................................................................2303.10 Öğretimde Planlı Çalışmanın Faydaları ......................................................................2313.20 İyi Bir Öğretim Planının Özellikleri ..............................................................................231

4.00 Plan Türleri ...................................................................................................................................2324.10 Yıllık Plan ...............................................................................................................................2324.20 Üniteleştirilmiş Yıllık Plan ...............................................................................................2344.30 Günlük Plan ..........................................................................................................................2354.40 Ders Planı ..............................................................................................................................2354.50 Ders Planı Formu ve Ders Planı Hazırlamada İzlenen Basamaklar ...................236

5.00 Güdümlü Tartışma Yöntemine Göre Bir Ders Planının Düzenlenmesi ..................2416.00 Gösterip Yaptırma Yöntemine Göre Bir Ders Planının Düzenlenmesi ...................244

xvi Öğretim İlke ve Yöntemleri

Bölüm 8

Sınıf Yönetimi

1.00 Sınıf İçinde Karşılaşılan Davranış Problemleri ve Bunlara Karşı Geliştirilecek Önlemler .................................................................................2502.00 İletişim...........................................................................................................................................251

2.10 Sınıf Yönetiminde İletişim ..............................................................................................2512.20 Öğrenci Davranışını Etkileyen Sosyal ve Psikolojik Etkenler ...............................252

2.21 Eğitimin Sosyal (Toplumsal) Temelleri ................................................................2532.22 Eğitimin Psikolojik Temelleri ...................................................................................254

3.00 Sınıf Ortamı ve Grup Etkileşimi ............................................................................................2574.00 Sınıf Yönetimi ve Disiplinle İlgili Kurallar Geliştirme ve Uygulama ..........................257

4.10. Sınıf Yönetimi ......................................................................................................................2584.20 Yönetimle İlgili Temel Yaklaşımlar ................................................................................261

5.00 Sınıf İçi Kurallar, Yöntem ve Teknikler .................................................................................2626.00 Sınıf İçinde Zaman Kullanımı ................................................................................................2647.00 Sınıf Organizasyonu .................................................................................................................2658.00 Motivasyon ..................................................................................................................................266

8.10 Güdü Türleri..........................................................................................................................2678.20 Güdülenme Türleri .............................................................................................................2688.30 Yeni Bir Döneme Başlangıç .............................................................................................2688.40 Olumlu ve Öğrenmeye Uygun Bir Ortam Yaratma .................................................269

9.00 Özel Eğitim Gerektiren Çocukların Normal Sınıflarda Eğitimi ...................................271

Bölüm 9

Değerlendirme Soruları

Değerlendirme - 1 ..............................................................................................................................272Değerlendirme - 2 ..............................................................................................................................279Değerlendirme - 3 ..............................................................................................................................285Değerlendirme - 4 ..............................................................................................................................291Değerlendirme - 5 ..............................................................................................................................297Değerlendirme - 6 ..............................................................................................................................302

Kaynakça................................................................................................................................................305

BU BÖLÜMÜN ÖRÜNTÜSÜ

1.00 Eğitim ve Eğitim Programı Nedir?1.10 Yeni Programların Temel Yaklaşımı1.20 Gerçek Yaşamı Kullanarak Öğrenme

2.00 Yeni Programın Temel Becerileri2.10 Eleştirel Düşünme 2.20 Yaratıcı Düşünme2.30 Araştırma ve Soruşturma2.40 Problem Çözme 2.50 Bilgi Teknolojilerini Kullanma 2.60 Girişimcilik2.70 Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma

3.00 Temel Kavramlar3.10 Strateji, Yöntem ve Teknik İlişkisi

4.00 Etkili Öğrenmede Yöntem ve Tekniklerin Rolü4.10 Öğretim Stratejileri

BİLİŞSEL SÜREÇLER

Bu bölümün sonunda aşağıdaki kazanımların edinilmesi beklenmektedir:1. Eğitim ve eğitim programı kavramlarını tanımlayabilme2. Yeni programların temel yaklaşımlarını kavrayabilme.3. Yeni programların temel yaklaşımlarından hareketle felsefi, sosyal ve politik

anlayışlar üretebilme.4. Yeni programların temel becerilerini özümseyerek alanda uygulama yeterli-

liğine ulaşabilme.5. Model, strateji, yöntem ve teknik kavramlarını tanımlayabilme.6. Strateji, yöntem ve teknik kavramlarını yerinde ve doğru biçimde kullana-

bilme.

TEMEL KAVRAMLARVE YENİ PROGRAMLARIN

ÖZELLİKLERİ

1. BÖLÜM

2 Öğretim İlke ve Yöntemleri

1.00 Eğitim ve Eğitim Programı Nedir?

Eğitim kavramı bu kitapta; davranış yerine bilişsel süreç kavramına yer verilerek açıklanmıştır. Bu karara ulaşma nedenini aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.

Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının Anderson, Krathwohl ve diğerleri tarafından güncelleştirilmiş açıklamalarında; Tyler’ın davranış sözcüğünü seçmiş olmasının bir talihsizlik olduğu ileri sürülmektedir. Bu durumu o dönemde davranışçılığın psikolojide tutulan bir kuram olduğundan bir çok insan Tyler’ın kul-landığı davranış sözcüğünü yanlışlıkla davranışçılığa bağladığını ifade etmektedir. İkinci bir eleştiri ise, hedeflere göre yönlendirme, görev ve analizi ve programlı öğre-timin popüler olmasından yararlanarak davranış sözcüğü hedefleri niteleyen bir sıfat haline geldiğidir. Bu yeni “davranışsal hedeflerin” özelliği ve ayrıntıları Tyler’ın özgün hedefler kavramının çok ötesine geçtiği şeklinde algılanmıştır (Çev.Özçelik, 2010: 17-19). Bu algılayıştan hareketle 1960 lardan bu yana Ertürk’ün eğitime getirdiği tanım, yeniden ele alınıp değiştirilerek aşağıdaki gibi güncellenmiştir. Buna göre;

“Eğitim, bireyin bilişsel süreçlerinde kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişmeler oluşturma sürecidir”.

Bu değişiklik, bilişsel psikoloji ve biliş biliminin psikoloji ve eğitimde yaygın bir bakış haline geldiği gerçeğini de yansıtmaktadır (Anderson, Krathwohl, vd. Çev.Öz-çelik, 2010:20), diyebiliriz.

Eğitim programı kavramının ise M.Ö. birinci yüzyıla kadar uzanan tarihsel bir geçmişi vardır. O yıllarda Roma’da yarış arabalarının yarıştığı piste (koşu yolu) curriculum denilirdi. Süreç içerisinde curriculum “izlenen yol” anlamında eğitimde de kullanılmaya başlandı (Oliva, 1988:4). Günümüzde ise; Demirel (2004:4) eğitim programını öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan eğitim durumları düzeneği diye tanımlamaktadır. Ertürk (1972:12) ise, eğitim prog-ramını “yetişek” olarak nitelemekte ve “geçerli öğrenme yaşantıları düzeni” olarak tanımlamaktadır. Demirel (2009:4)’in aktardığına göre Posner; eğitim programını “hem öğretme hem de değerlendirme sürecine karar vermeye olanak sağlayan öğren-me ürünleri dizisi” ya da “bir alanın hedef ve değerlendirme boyutları ile tüm öğreni-lecek konuların planı ya da bilgi çeşidi tasarımı” olarak ifade etmektedir.

Süreçte son derece önemli olan eğitim programları ülkemizde de zaman zaman eğitim bilimdeki gelişmeler dikkate alınarak günün koşullarına uygun hale getiril-mektedir. En son 2005 yılında eğitim programlarında köklü bir değişiklik yapılmış ve doğrusal program yerini sarmal programa bırakmıştır. Eğitim durumlarının düzen-lenmesinde ise yapılandırmacı öğrenme anlayışına ağırlık verilmesi benimsenmiştir.

Bu durumda yeni programların temel yaklaşımını aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.

3Temel Kavramlar ve Yeni Programların Özellikleri

1.10 Yeni Programların Temel Yaklaşımı

Matematik programı kavramsal bir yaklaşım izlemekte, matematikle ilgili kav-ramların ve ilişkilerin geliştirilmesini vurgulamaktadır. Türkçe dersi öğretim prog-ramının temel yaklaşımı yapılandırmacılığı merkeze almakla birlikte çoklu zeka ve öğrenci merkezli öğrenme gibi çeşitli eğitim yaklaşımlarından da yararlanmayı ön-görmektedir. Hayat bilgisi dersi programının temel yaklaşımı ise insanı; biyolojik, psi-kolojik, sosyal ve kültürel yönleriyle bir bütün olarak değişimin hem öznesi hem de nesnesi olarak ele almaktır. Sosyal bilgiler dersi programının temel yaklaşımı bilgiyi üreten ve bilgiyi kullanan, bilginin kazanılmasında, kullanılmasında ve donanımlı in-san gücünün yetiştirilmesinde en önemli görev olarak görmektedir. Bu yaklaşımla öğ-renci, dolayısıyla etkinlik merkezli, sosyal bilgiler açısından, bilgi ve beceriyi denge-leyen, öğrencinin kendi yaşantılarını ve bireysel farklılıklarını dikkate alarak çevreyle etkileşimine olanak sağlayan yeni bir anlayış yaşama geçirilmeye çalışılmaktadır. Fen bilgisi dersi programı temel yaklaşımını sarmal yaklaşım olarak değerlendirebiliriz. Programın içeriğinde öğrenme alanlarındaki temel kavramların her sınıfta ele alın-mış olduğunu ancak üst sınıflara geçildikçe kazanımlarda belirtilen bilgi, anlayış ve becerilerin verimliliğinin artmış ve kapsamının genişletilmiş olduğunu görürüz. Ye-nilenen bu program araştırma-soruşturma stratejisinin kullanılmasını önermektedir.

1.20 Gerçek Yaşamı Kullanarak Öğrenme

Gerçek yaşamı kullanarak öğrenme, yeni programda hayat bilgisi dersi ile ilişki-lendirilerek aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Öğrenciler, becerileri ve becerilerle ilgili kazanımları; karşılaştıkları nesneler, olaylar ve materyaller hakkındaki bilgileri işlemekte kullanırlar. Bu beceriler geliş-tirilmedikçe çocukların anlayarak temalarla ilgili sonuçlara ulaşmaları söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle ilköğretimde hayat bilgisi eğitiminin temel görevlerinden birisi öğrencilerin bu becerileri kazanmalarına yardımcı olmaktır. Bu becerilerin nasıl bir gidiş izleyeceği önceden bilinirse, öğrencilerin bu becerileri kazanmalarına yar-dımcı olunabilir. Beceri kazanma bazen kendiliğinden bazen de aktif bir süreç sonucu gerçekleşmektedir. Becerilerin kazanılması sırasında öğrencilerde görülen değişiklik-lerin nasıl gerçekleştiği kesin değildir. Ancak, araştırma sonuçları bu durumun olgun-laşma ve deneyim kazanma ile birlikte oluştuğunu göstermektedir. Ayrıca, eğitimde çocuğa uygun yaşantılar kazandırılırsa becerilerin daha çabuk gelişeceği yönünde kanıtlar vardır. Ancak bu, gelişmenin zihinsel olgunluk sınırı bulunmadığı anlamına gelmez. Bu konuda öğretmene düşen görev öğrencilerinin bu becerileri kazanmala-rı için gerekli koşulları ve teşviki sağlamaktır. Becerilerin kazanılması sürecinde öğ-renciler belirtilen aşamalardan bulundukları gelişim düzeyine uygun olan aşamaları geçeceklerdir.

4 Öğretim İlke ve Yöntemleri

2.00 Yeni Programın Temel Becerileri

2005 eğitim yılında yeni programlar uygulamaya konuldu. Uygulamaya konulan bu yeni programlar, program anlayışı ve öğrenme anlayışının yanı sıra temel beceri-lerde de önemli yenilikler içermektedir. Bu yenilikler aşağıda açıklanmıştır.

2.10 Eleştirel Düşünme

Bu programın temel hedeflerinden biri de bireylere eleştirel düşünme becerisi kazandırmaktır. Programın yapılanmasında eleştirel düşünme becerilerini kazandı-rabilmek için;

• Bilmediklerini ve bildiklerini ayırt etme • Bildiklerinin doğruluğunu belirleme • Sunulan bilginin doğruluğunu ve bütünlüğünü belirleme • Sunulan bilgideki mantıksızlıkları ve yanlış akıl yürütmeleri tanımlama • Gerçekler ve kanaatler (olgular ve fikirler) arasındaki farkı fark etme • Bir eylemin veya zihinsel sürecin değerini ya da uygunluğunu değerlendir-

mek için mantıklı ölçütleri teşhis etme • Fikirler ve görüşlerin arkasındaki mantığı ifade etme • Yargıya varma ve mantıklı sonuçlara ulaşma ile ilgili eğitim ortamlarını dü-

zenleme hedeflenmiştir.

2.20 Yaratıcı Düşünme

Yaratıcı düşünme becerisini kazandırabilmek için;

• Orijinallik ve özgünlük/Yeni fikirler oluşturma • İmgeleme • Sıra dışı bağlantılar kurma • Sezgi, duygu ve tutkulara açık olma • Risk alma, cesaret ve meydan okuma ile ilgili eğitim ortamlarını düzenleme

hedeflenmiştir.

2.30 Araştırma ve Soruşturma

Araştırma ve soruşturma becerisinin kazandı rabilmek için;

• Soru • Gözlem • Tahmin

5Temel Kavramlar ve Yeni Programların Özellikleri

• Veri toplama • Verileri kaydetme • Verileri düzenleme • Verileri açıklama • Araştırma sonuçlarını sunma ile ilgili eğitim ortamlarını düzenleme hedef-

lenmiştir.

2.40 Problem Çözme

Problem çözme becerisini kazandırabilmek için;

• Problemi fark etme • Problemin kime ait olduğunu belirleme • Problemi aydınlatmak için uygun sorular oluşturma • Problemi tanımlama ve açıklama • Probleme özgü bilgi kaynaklarını tanıma, çözüm yollarını belirleme • Her çözüm yolunun muhtemel sonuçlarını düşünme • En uygun yolu seçme • Problemin çözümünde, yardıma gereksinim olup olmadığını belirleme • Uygun çözüm yolunu uygulama ile ilgili eğitim ortamlarını düzenleme he-

deflenmiştir.

2.50 Bilgi Teknolojilerini Kullanma

Bilgi teknolojilerini kullanma becerisini kazan dırabilmek için;

• Yönergeyi kullanarak bilgisayarı işletme • Farklı kaynaklardan toplanmış bilgiyi kaydetme, biçimlendirme, tekrar kul-

lanma • Biçimlendirdiği bilgiyi sunma • Metin, grafik, renk, ses efektleri kullanarak çoklu ortamda rapor hazırlama • Telefon ve TV ağlarını kullanarak bilgiye ulaşma yeteneği kazanma • Günlük hayatta ulaşabildiği teknolojik ürünleri amacına uygun olarak kul-

lanma • Bilgiyi bulma • Kullanılabilir biçimde bilgiyi planlama • Kütüphaneden ve yazılı kaynaklardan yararlanma • Toplumdaki bilgi kaynaklardan yararlanma

6 Öğretim İlke ve Yöntemleri

• Toplumdaki bireylerle görüşmeler yapma • Yerel gazeteleri kullanma ile ilgili eğitim ortamlarını düzenleme hedeflen-

miştir.

2.60 Girişimcilik

Girişimcilik becerisini kazandırabilmek için;

• Grubun henüz fark edilmeyen ortak gereksinimlerine duyarlı olma • Risk alma • Yeni fikirlere açık olma • Kendini olası eleştirilere ve başarısızlıklara açık tutma • Kaybetmeyi göze alarak yenilikleri deneme cesareti gösterme ve bundan

zevk alma ile ilgili eğitim ortamlarını düzenleme hedeflenmiştir.

2.70 Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma

Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma bece risini kazandırabilmek için;

• Türkçeyi doğru kullanma • Anlaşılabilir bir biçimde konuşma ve yazma • Doğru anlayıp anlamadığını kontrol etme • Okunaklı bir şekilde yazma• Etkili bir şekilde dinleme becerisi gösterme • Türkçeyi duruma uygun olarak kullanma ile ilgili eğitim ortamlarını düzen-

leme hedeflenmiştir.

3.00 Temel Kavramlar

Öğretme-öğrenme süreci; etkileşime hangi açıdan bakıldığını ifade eden bir kavramdır. Bu sürece öğrenci açısından bakıldığında öğrenme, öğretmen açısından bakıldığında da öğretme ifadesi karşımıza çıkmaktadır.Sözkonusu kavram burada öğretim olarak ele alınmıştır.

Model; öğretime yönelik felsefi bir bakış açısını ve öğretimsel uygulamaların dü-zeyini ortaya koyar. Senemoğlu’nun (1997; 432) Joyce ve Weil’den (1980:1) aktardığı-na göre öğretim modeli “eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılabilen model ya da planlar” olarak tanımlanmaktadır. Modeller öğretim strateji, yöntem, teknik ve etkinliklerin seçimi ve gerçekleştirilmesinde kullanılır. (Taşpınar, M., Atıcı, B., 2002).

7Temel Kavramlar ve Yeni Programların Özellikleri

Strateji; strateji ise; genel olarak bir şeyi elde etmek için izlenen yol ya da amaca ulaşmak için geliştirilen bir plan uygulanmasıdır (Açıkgöz, 2005:55). Clark ve Starr’a göre strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayacak oldukça genel bir yaklaşımdır. Bu anlamda strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik, taktik ve araç-gerecin belirlenmesine yön veren genel bir yaklaşım olarak ele alınabilir (Bilen, 2002). Bu durumda; strateji, sınıf içi etkinliklerin belirlenmesinden değerlendirme-ye kadar öğretim sürecine yön veren bir yaklaşımdır, denebilir

Stratejinin yöntem, teknik ve taktikleri belirlediğini yukarıda söylemiştik. Öyle ise yöntem nedir?

Yöntem; Yöntemi, öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla, teknikleri, içeriği, araç-gereç ve kaynakları ilişkili bir biçimde hizmete sunan bir öğ-renme yolu (Clark ve Starr 1968: 6; Akt. Bilen 1996: 38). olarak tanımlayabiliriz. Ya da Öğrencilerin özellikleri, ders araç ve gereçleri ile tüm öğrenme durumları göz önünde tutularak belirlenen ve izlenen mantıklı yoldur (Oğuzkan, 1985: 72). şeklinde ifade edilebilir. Bir başka anlatımla da bir ünite içindeki bazı bilişsel süreçleri kazandırmak için bir veya birkaç ders süresi için yapılan etkinliklerdir diyebiliriz. Bunların tümü-nü dikkate aldığımızda; yöntem denildiğinde aklımıza gelmesi gerekenin, hedefe ulaşmada izlenecek olan özel yolların bütünü olduğudur. Bu bütünlüğü oluşturacak olan özel yollar da tekniklerdir. Model, strateji, yöntem, teknik ve taktik ilişkisini Venn şeması ile ifade edersek aşağıdaki ilişkiyi görebiliriz.

Model

Strateji

Yöntem

Teknik

Taktik

Strateji

Yöntem

Teknik

Taktik

Yöntemle, belli teknikler ve araçlar kullanılarak öğretmen ve öğrenci etkinlik-lerinin bir plana göre düzenlenmesi ve yürütülmesi amaçlanmaktadır (Fidan, 1986). Bir yöntemin uygulanmasından önce, tanımlanabilmesi, hangi hedefler için ve hangi derste nasıl kullanılacağının, üstün ya da yetersiz yanlarının bilinmesi gerekir. Bütün