ÖĞretİm elemanlari etİk davraniŞlari ÖlÇeĞİnİn ......informal iletişim ve...
TRANSCRIPT
ADIYAMAN UumlNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTUumlSUuml DERGİSİ ISSN 1308ndash9196
Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
OumlĞRETİM ELEMANLARI ETİK DAVRANIŞLARI OumlLCcedilEĞİNİN TUumlRKCcedilEYE
UYARLANMASI
Kenan OumlZCAN
Aydın BALYER
Oumlz
Oumlğretim elemanları ile oumlğrenciler arasındaki iletişim ve etkileşimin niteliği oumlğrencilerin araştırma ve oumlğrenme suumlreccedilleri iccedilin yaşamsal bir oumlneme sahiptir Oumlğretim elemanları oumlğrencileriyle sınıfta laboratuvarda ofiste fakuumlltede uumlniversitenin farklı birimlerinde ve nadiren de olsa uumlniversite dışında bir arada bulunmaktadırlar Oumlğretim elemanı ile oumlğrenci ilişkilerinin her zaman etik ilkeler ccedilerccedilevesinde olması beklenir Ancak oumlğretim elemanlarının oumlğrencileriyle oumlğretim suumlreci mentorluumlk ve informal iletişim ve etkileşimlerinde etik ilkelere ne kadar oumlzen goumlsterdiklerinin oumlğrencilerin algılarına goumlre belirlenmesine gereksinim vardır Bu ccedilalışma Schnake Fredenberger ve Dumler (2004) tarafından geliştirilen ldquoOumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedilersquoye uyarlanmasını amaccedillamaktadır Oumllccedileğin orijinal halinde 29 madde ve doumlrt alt boyut olmasına uyarlama suumlreccedilleri sonucunda oumllccedileğin yeni formunda alt boyutlar aynen korunmasına karşın madde sayısı 24 olmuştur Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlanması suumlrecine Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) iccedilin 352 ve Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DAF) iccedilin 402 uumlniversite oumlğrencisi katılmıştır Oumllccedileğin uyarlanmasıyla uumllkemizde yapılacak araştırmalarla elde edilen bulguların aynı oumllccedilekle farklı kuumlltuumlrlerde yapılanyapılacak olan araştırma bulgularıyla karşılaştırılabilmesine olanak sağlayacağından oumllccedileğin Tuumlrkccedilersquoye uyarlanmasının oumlnemli olduğu soumlylenebilir Anahtar Kelimeler Oumlğretim elemanı etik davranış uumlniversite oumlğrencisi yuumlksekoumlğretim
YrdDoccedilDr Adıyaman Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi Eğitim Bilimleri Boumlluumlmuuml kozcanadiyamanedutr Dr Oumlğr Goumlr Yıldız Teknik Uumlniversitesi Yabancı Diller Yuumlksek Okulu İngilizce Boumlluumlmuuml balyer2001gmailcom
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
346
ADAPTATION OF FACULTY ETHICAL BEHAVIORS SCALE INTO TURKISH
Abstract
The quality of communication and interaction between faculty and students has vital importance for studentsrsquo learning and research process Faculty and students are together at classrooms laboratories offices and other places and rarely outside the school Their relationships at each place mentioned here are supposed to be within ethical principles However it is necessary to discover how students perceive faculty ethical behaviors This study was carried out to adapt ldquoFaculty Ethical Behaviors Scalerdquo developed by Schnake Fredenberger ve Dumler (2004) into Turkish In the original scale there were 4 sub dimensions and 29 items while there are 24 items below 4 sub dimensions In this study 352 students participated in Exploratory Factor Analysis (EFA) and 402 students for Confirmatory Factor Analysis (CFA) process As a result of the analysis made here it can be concluded that the scale can be used in the Turkish culture It can also be used to obtain comparable research results from other cultures
Key Words Faculty ethical behavior university student higher education
1 GİRİŞ Başarılı bir oumlğretim oumlncelikle oumlğretim elemanlarının sınıf iccedili ve dışındaki profesyonel
davranışları bakımından etik bir ortam oluşturulması ve ona uygun davranılmasından
geccediler Okullardaki davranışların youmlnetimi konusunda değişik bakış accedilıları
bulunmaktadır ancak bir okul ya da sınıf ortak oluşturulmuş davranış ve etik kurallar
etrafında işler
Etik kavramı Yunanca karakter ve davranış anlamına gelen ldquoetosrdquo soumlzcuumlğuumlnden
tuumlretilmiş olup felsefenin ahlaki değerleri inceleyen dalıdır (Thompson 1985 Turgut
2002) Etik iyiyle koumltuumlnuumln ayrılabilmesi iccedilin oumllccediluumltler koyan ve ahlak uumlzerine akıl
yuumlruumlterek bilgi uumlreten bir bilim olarak tanımlanmaktadır (Hanccedilerlioğlu 1975 Guumlccedilluuml ve
Uzun 2002) Oxford İngilizce Soumlzluumlğuumlne goumlre (2011) etik ahlakla ahlaki sorularla
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
347
ilgilenen ahlaken doğru onurluhellip bir dizi ahlak ilkesihellip ahlak bilimi ahlak ilkeleri
uygulama kuralları ahlak biliminin buumltuumln alanıdır (s 498)
Bir disiplin olarak etik davranışlarımızda neyin doğru neyin yanlış olduğunu ifade eden
davranışlardır (Colnerud 1997 Dika ve Hamiti 2011) Solomon rsquoa goumlre (1984) etik
oumlncelikle bir bireyle ilgilidir ve temelde ldquoiyi bir insan olmardquo anlamına gelmektedir Yani
etik bir toplumu onun kuumlltuumlruumlnuuml ve geleneklerini ortaya koyar Cassell ve Jacobsrsquoa goumlre
(1987) etik araştırmacılar oumlğretmenler oumlğrenciler ve uygulayıcıların guumlnluumlk etkinlikleri
iccedilin ccedilok az bir oumlneme sahipmiş gibi goumlruumlnebilir Ancak ahlak kurallarından farklı olarak
etik meslek mensuplarının yuumlruumlttuumlkleri mesleğin gerektirdiği sorumluluklarını kabul
etmeleri ve kendi eylemlerini bu kurallara goumlre duumlzenlemeleri anlamına gelmektedir
(Chalk Frankel ve Chafer 1980 Bersoff ve Koeppl 1993 Koocher ve Keith-Spiegel
1998)
Haas Malouf ve Mayersonrsquoa goumlre (1986 316) yasal ve etik haklarla ilgili bilinccedil
duumlzeyinin yuumlkselmesiyle birlikte guumlnluumlk yaşamın her alanında insanlar kendi yasal ve
etik haklarının farkına varmaya başlamışlardır Bu nedenle etik konusuna ilişkin
araştırmalar gelişmiş batı uumllkelerdeki uumlniversitelerde 1980rsquoli yıllarda başlamış ve
yaygın ccedilalışma alanı haline gelmiştir
Oumlğretim kurumları bakımından değerlendirildiğinde uumlniversiteler oumlzelinde okullar
genccedillere eğitim vermenin yanında bilgi ve hizmet uumlretirken etik ilkelerin belirlenmesi
ve bunların uygulanmasında oumlnemli goumlrevler uumlstlenmişlerdir Oumlğretim diğer
mesleklerden ayrılan ve dolayısıyla oumlğretmenler de diğer kişilerden ayrı değerlendirilen
insanlardır Sorumluluklarının bir gereği olarak uumlniversite oumlğretim elamanlarının
oumlğrencilerin duyuşsal yapılarında ve eğitimindeki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Onların yaşam tarzı
mesleki uygulamaları tutum ve davranışları oumlğrenciler uumlzerinde derin etkilere sahiptir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
348
(Carr 2000) Bu kapsamda eğitimde etik konusunda bazı varsayımlar bulunmaktadır
Buna goumlre
bull oumlğretim profesyonel bir iştir
bull herhangi bir profesyonel girişim etik konularla doğrudan ve derin bir ilişkiye
sahiptir
bull bu nedenle oumlğretim işi de etik konularla doğrudan ve derinden bir ilişkiye
sahiptir (Carr 2000)
Jacob ve Hartshornersquoa goumlre (2003) etik her ne kadar da oumlğretim elamanlarının kendi
kararları ve eylemlerinin sorumluluğunu kabul etmesi olarak tanımlansa da pratik
yaşamda suumlreccedil bu şekilde işlememektedir Oumlğretim elemanlarının temel
sorumlulukları dersi amaccedillarına uygun bir şekilde yuumlruumltmek ders materyalini
sağlamak oumlğrencileri ders ve sınav iccedilerikleriyle ilgili bilgilendirmek sınavlar yapmak ve
onları adil bir şekilde değerlendirerek sonuccedillarıyla ilgili oumlğrencilerini zamanında
bilgilendirmektir Aynı zamanda bu sorumluluk buumltuumln bireylerin haklarına ve
kişiliklerine saygıyı zorunlu kılmakta ayrımcılık ve tacizi engellemeyi gerektirmektedir
(NASSP 1999)
Oumlğrencilerine rol model olmaları gerekmesine rağmen oumlğretim elemanları bazı
durumlarda oumlğrencilerini fiziksel ve ruhsal olarak olumsuz youmlnde etkileyecek etik
olmayan davranışlar sergileyebilmektedirler (Joseph ve Efron 1993 Johnson 2007
Bebeau 1993 Callahan 1982) Bunların bazıları cinsel taciz mesleki sorumlulukların
yerine getirilmemesi ccedilıkar ilişkisi sınıf iccedili ve dışındaki etik olmayan davranışlardır Hall
(2004) bireylerin hatıraları ve duygularıyla ilgili ccedilok guumlccedilluuml bir hafızaları olduğu iccedilin etik
olarak olumsuz bir davranışla karşılaşan oumlğrencilerin bu deneyimden sonraları buumlyuumlk
bir rahatsızlık duyduklarını ifade etmektedir Bu nedenle Carrrsquoa goumlre (2000)
oumlğretmenlerin iletişim etkili sınıf youmlnetimi becerilerine sahip bireyler olarak
oumlğrencilere karşı sorumlulukları iki kat daha artmaktadır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
349
Oumlğretim elemanları profesyonel ilişkilerinde bazen oumlğrenci-oumlğretim elemanı sınırını
aşmaktadırlar Bunlar genelde oumlğrencilerden hediye almak telefon numaralarını
istemek okul dışında goumlruumlşme talebinde bulunmak fiziksel temas kişisel konulara
girme cinsel olmayan ilişkiler ve oumlğrenciyle dışarıda buluşmaktır (Smith amp Fitzpatrick
1995 Lazarus 1994) Bunlar bazen tehlikesiz ya da zararsız gibi değerlendirilmektedir
ancak bu durum daha sonra yanlış anlaşılmalara ve oumlğrencilerde rahatsızlıklara neden
olmaktadır (Glass 2003)
Okulda ya da okul dışındaki oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkileri bakımından
değerlendirildiğinde bazı davranış şekilleri taciz olarak kabul edilmektedir Haynes
(2000) oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkisinin oturduğu guumlven zemini iccedilerisinde
şakalaşmalar etkilemeye ccedilalışmak gibi hususları taciz olarak nitelemektedir Yine bir
kişi kendini bir guumlccedil ya da cinsel olarak tehdit altında hissediyorsa bu durum taciz olarak
değerlendirilebilir ve bu anlamda tacize maruz kalan kişi en az succedillanacak olandır
Bunun yanı sıra bazen sınıfta da guumlcuumln kullanımında etik olmayan bazı davranışlar
yaşanabilmektedir Ancak bunları uumlniversite duumlzeyinde tespit etmek kolay değildir
(Biaggo Paget ve Chenoweth 1997 Keith-Spiegel Whitley Balogh Perkins ve Wittig
2002) Bu anlamda oumlğretim elemanı
bull eylemleri ve kararlarıyla oumlğrencilerin iyiliğini ve huzurunu sağlamalı
bull duumlruumlstluumlk ve buumltuumlnluumlk iccedilerisinde profesyonel sorumluluklarını yerine
getirmeli
bull insan haklarını korumalı ve oumlğrencilere saygı goumlstermeli
bull profesyonel olarak guumlvenirliğini korumalı
bull yasalara uygun davranmalı kuralları oumlğrencilere anlatmalı ve onları
değişen konularla ilgili bilgilendirmeli
bull adil olmalı ve etik olmayan davranışlardan uzak durmalı
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
346
ADAPTATION OF FACULTY ETHICAL BEHAVIORS SCALE INTO TURKISH
Abstract
The quality of communication and interaction between faculty and students has vital importance for studentsrsquo learning and research process Faculty and students are together at classrooms laboratories offices and other places and rarely outside the school Their relationships at each place mentioned here are supposed to be within ethical principles However it is necessary to discover how students perceive faculty ethical behaviors This study was carried out to adapt ldquoFaculty Ethical Behaviors Scalerdquo developed by Schnake Fredenberger ve Dumler (2004) into Turkish In the original scale there were 4 sub dimensions and 29 items while there are 24 items below 4 sub dimensions In this study 352 students participated in Exploratory Factor Analysis (EFA) and 402 students for Confirmatory Factor Analysis (CFA) process As a result of the analysis made here it can be concluded that the scale can be used in the Turkish culture It can also be used to obtain comparable research results from other cultures
Key Words Faculty ethical behavior university student higher education
1 GİRİŞ Başarılı bir oumlğretim oumlncelikle oumlğretim elemanlarının sınıf iccedili ve dışındaki profesyonel
davranışları bakımından etik bir ortam oluşturulması ve ona uygun davranılmasından
geccediler Okullardaki davranışların youmlnetimi konusunda değişik bakış accedilıları
bulunmaktadır ancak bir okul ya da sınıf ortak oluşturulmuş davranış ve etik kurallar
etrafında işler
Etik kavramı Yunanca karakter ve davranış anlamına gelen ldquoetosrdquo soumlzcuumlğuumlnden
tuumlretilmiş olup felsefenin ahlaki değerleri inceleyen dalıdır (Thompson 1985 Turgut
2002) Etik iyiyle koumltuumlnuumln ayrılabilmesi iccedilin oumllccediluumltler koyan ve ahlak uumlzerine akıl
yuumlruumlterek bilgi uumlreten bir bilim olarak tanımlanmaktadır (Hanccedilerlioğlu 1975 Guumlccedilluuml ve
Uzun 2002) Oxford İngilizce Soumlzluumlğuumlne goumlre (2011) etik ahlakla ahlaki sorularla
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
347
ilgilenen ahlaken doğru onurluhellip bir dizi ahlak ilkesihellip ahlak bilimi ahlak ilkeleri
uygulama kuralları ahlak biliminin buumltuumln alanıdır (s 498)
Bir disiplin olarak etik davranışlarımızda neyin doğru neyin yanlış olduğunu ifade eden
davranışlardır (Colnerud 1997 Dika ve Hamiti 2011) Solomon rsquoa goumlre (1984) etik
oumlncelikle bir bireyle ilgilidir ve temelde ldquoiyi bir insan olmardquo anlamına gelmektedir Yani
etik bir toplumu onun kuumlltuumlruumlnuuml ve geleneklerini ortaya koyar Cassell ve Jacobsrsquoa goumlre
(1987) etik araştırmacılar oumlğretmenler oumlğrenciler ve uygulayıcıların guumlnluumlk etkinlikleri
iccedilin ccedilok az bir oumlneme sahipmiş gibi goumlruumlnebilir Ancak ahlak kurallarından farklı olarak
etik meslek mensuplarının yuumlruumlttuumlkleri mesleğin gerektirdiği sorumluluklarını kabul
etmeleri ve kendi eylemlerini bu kurallara goumlre duumlzenlemeleri anlamına gelmektedir
(Chalk Frankel ve Chafer 1980 Bersoff ve Koeppl 1993 Koocher ve Keith-Spiegel
1998)
Haas Malouf ve Mayersonrsquoa goumlre (1986 316) yasal ve etik haklarla ilgili bilinccedil
duumlzeyinin yuumlkselmesiyle birlikte guumlnluumlk yaşamın her alanında insanlar kendi yasal ve
etik haklarının farkına varmaya başlamışlardır Bu nedenle etik konusuna ilişkin
araştırmalar gelişmiş batı uumllkelerdeki uumlniversitelerde 1980rsquoli yıllarda başlamış ve
yaygın ccedilalışma alanı haline gelmiştir
Oumlğretim kurumları bakımından değerlendirildiğinde uumlniversiteler oumlzelinde okullar
genccedillere eğitim vermenin yanında bilgi ve hizmet uumlretirken etik ilkelerin belirlenmesi
ve bunların uygulanmasında oumlnemli goumlrevler uumlstlenmişlerdir Oumlğretim diğer
mesleklerden ayrılan ve dolayısıyla oumlğretmenler de diğer kişilerden ayrı değerlendirilen
insanlardır Sorumluluklarının bir gereği olarak uumlniversite oumlğretim elamanlarının
oumlğrencilerin duyuşsal yapılarında ve eğitimindeki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Onların yaşam tarzı
mesleki uygulamaları tutum ve davranışları oumlğrenciler uumlzerinde derin etkilere sahiptir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
348
(Carr 2000) Bu kapsamda eğitimde etik konusunda bazı varsayımlar bulunmaktadır
Buna goumlre
bull oumlğretim profesyonel bir iştir
bull herhangi bir profesyonel girişim etik konularla doğrudan ve derin bir ilişkiye
sahiptir
bull bu nedenle oumlğretim işi de etik konularla doğrudan ve derinden bir ilişkiye
sahiptir (Carr 2000)
Jacob ve Hartshornersquoa goumlre (2003) etik her ne kadar da oumlğretim elamanlarının kendi
kararları ve eylemlerinin sorumluluğunu kabul etmesi olarak tanımlansa da pratik
yaşamda suumlreccedil bu şekilde işlememektedir Oumlğretim elemanlarının temel
sorumlulukları dersi amaccedillarına uygun bir şekilde yuumlruumltmek ders materyalini
sağlamak oumlğrencileri ders ve sınav iccedilerikleriyle ilgili bilgilendirmek sınavlar yapmak ve
onları adil bir şekilde değerlendirerek sonuccedillarıyla ilgili oumlğrencilerini zamanında
bilgilendirmektir Aynı zamanda bu sorumluluk buumltuumln bireylerin haklarına ve
kişiliklerine saygıyı zorunlu kılmakta ayrımcılık ve tacizi engellemeyi gerektirmektedir
(NASSP 1999)
Oumlğrencilerine rol model olmaları gerekmesine rağmen oumlğretim elemanları bazı
durumlarda oumlğrencilerini fiziksel ve ruhsal olarak olumsuz youmlnde etkileyecek etik
olmayan davranışlar sergileyebilmektedirler (Joseph ve Efron 1993 Johnson 2007
Bebeau 1993 Callahan 1982) Bunların bazıları cinsel taciz mesleki sorumlulukların
yerine getirilmemesi ccedilıkar ilişkisi sınıf iccedili ve dışındaki etik olmayan davranışlardır Hall
(2004) bireylerin hatıraları ve duygularıyla ilgili ccedilok guumlccedilluuml bir hafızaları olduğu iccedilin etik
olarak olumsuz bir davranışla karşılaşan oumlğrencilerin bu deneyimden sonraları buumlyuumlk
bir rahatsızlık duyduklarını ifade etmektedir Bu nedenle Carrrsquoa goumlre (2000)
oumlğretmenlerin iletişim etkili sınıf youmlnetimi becerilerine sahip bireyler olarak
oumlğrencilere karşı sorumlulukları iki kat daha artmaktadır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
349
Oumlğretim elemanları profesyonel ilişkilerinde bazen oumlğrenci-oumlğretim elemanı sınırını
aşmaktadırlar Bunlar genelde oumlğrencilerden hediye almak telefon numaralarını
istemek okul dışında goumlruumlşme talebinde bulunmak fiziksel temas kişisel konulara
girme cinsel olmayan ilişkiler ve oumlğrenciyle dışarıda buluşmaktır (Smith amp Fitzpatrick
1995 Lazarus 1994) Bunlar bazen tehlikesiz ya da zararsız gibi değerlendirilmektedir
ancak bu durum daha sonra yanlış anlaşılmalara ve oumlğrencilerde rahatsızlıklara neden
olmaktadır (Glass 2003)
Okulda ya da okul dışındaki oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkileri bakımından
değerlendirildiğinde bazı davranış şekilleri taciz olarak kabul edilmektedir Haynes
(2000) oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkisinin oturduğu guumlven zemini iccedilerisinde
şakalaşmalar etkilemeye ccedilalışmak gibi hususları taciz olarak nitelemektedir Yine bir
kişi kendini bir guumlccedil ya da cinsel olarak tehdit altında hissediyorsa bu durum taciz olarak
değerlendirilebilir ve bu anlamda tacize maruz kalan kişi en az succedillanacak olandır
Bunun yanı sıra bazen sınıfta da guumlcuumln kullanımında etik olmayan bazı davranışlar
yaşanabilmektedir Ancak bunları uumlniversite duumlzeyinde tespit etmek kolay değildir
(Biaggo Paget ve Chenoweth 1997 Keith-Spiegel Whitley Balogh Perkins ve Wittig
2002) Bu anlamda oumlğretim elemanı
bull eylemleri ve kararlarıyla oumlğrencilerin iyiliğini ve huzurunu sağlamalı
bull duumlruumlstluumlk ve buumltuumlnluumlk iccedilerisinde profesyonel sorumluluklarını yerine
getirmeli
bull insan haklarını korumalı ve oumlğrencilere saygı goumlstermeli
bull profesyonel olarak guumlvenirliğini korumalı
bull yasalara uygun davranmalı kuralları oumlğrencilere anlatmalı ve onları
değişen konularla ilgili bilgilendirmeli
bull adil olmalı ve etik olmayan davranışlardan uzak durmalı
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
347
ilgilenen ahlaken doğru onurluhellip bir dizi ahlak ilkesihellip ahlak bilimi ahlak ilkeleri
uygulama kuralları ahlak biliminin buumltuumln alanıdır (s 498)
Bir disiplin olarak etik davranışlarımızda neyin doğru neyin yanlış olduğunu ifade eden
davranışlardır (Colnerud 1997 Dika ve Hamiti 2011) Solomon rsquoa goumlre (1984) etik
oumlncelikle bir bireyle ilgilidir ve temelde ldquoiyi bir insan olmardquo anlamına gelmektedir Yani
etik bir toplumu onun kuumlltuumlruumlnuuml ve geleneklerini ortaya koyar Cassell ve Jacobsrsquoa goumlre
(1987) etik araştırmacılar oumlğretmenler oumlğrenciler ve uygulayıcıların guumlnluumlk etkinlikleri
iccedilin ccedilok az bir oumlneme sahipmiş gibi goumlruumlnebilir Ancak ahlak kurallarından farklı olarak
etik meslek mensuplarının yuumlruumlttuumlkleri mesleğin gerektirdiği sorumluluklarını kabul
etmeleri ve kendi eylemlerini bu kurallara goumlre duumlzenlemeleri anlamına gelmektedir
(Chalk Frankel ve Chafer 1980 Bersoff ve Koeppl 1993 Koocher ve Keith-Spiegel
1998)
Haas Malouf ve Mayersonrsquoa goumlre (1986 316) yasal ve etik haklarla ilgili bilinccedil
duumlzeyinin yuumlkselmesiyle birlikte guumlnluumlk yaşamın her alanında insanlar kendi yasal ve
etik haklarının farkına varmaya başlamışlardır Bu nedenle etik konusuna ilişkin
araştırmalar gelişmiş batı uumllkelerdeki uumlniversitelerde 1980rsquoli yıllarda başlamış ve
yaygın ccedilalışma alanı haline gelmiştir
Oumlğretim kurumları bakımından değerlendirildiğinde uumlniversiteler oumlzelinde okullar
genccedillere eğitim vermenin yanında bilgi ve hizmet uumlretirken etik ilkelerin belirlenmesi
ve bunların uygulanmasında oumlnemli goumlrevler uumlstlenmişlerdir Oumlğretim diğer
mesleklerden ayrılan ve dolayısıyla oumlğretmenler de diğer kişilerden ayrı değerlendirilen
insanlardır Sorumluluklarının bir gereği olarak uumlniversite oumlğretim elamanlarının
oumlğrencilerin duyuşsal yapılarında ve eğitimindeki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Onların yaşam tarzı
mesleki uygulamaları tutum ve davranışları oumlğrenciler uumlzerinde derin etkilere sahiptir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
348
(Carr 2000) Bu kapsamda eğitimde etik konusunda bazı varsayımlar bulunmaktadır
Buna goumlre
bull oumlğretim profesyonel bir iştir
bull herhangi bir profesyonel girişim etik konularla doğrudan ve derin bir ilişkiye
sahiptir
bull bu nedenle oumlğretim işi de etik konularla doğrudan ve derinden bir ilişkiye
sahiptir (Carr 2000)
Jacob ve Hartshornersquoa goumlre (2003) etik her ne kadar da oumlğretim elamanlarının kendi
kararları ve eylemlerinin sorumluluğunu kabul etmesi olarak tanımlansa da pratik
yaşamda suumlreccedil bu şekilde işlememektedir Oumlğretim elemanlarının temel
sorumlulukları dersi amaccedillarına uygun bir şekilde yuumlruumltmek ders materyalini
sağlamak oumlğrencileri ders ve sınav iccedilerikleriyle ilgili bilgilendirmek sınavlar yapmak ve
onları adil bir şekilde değerlendirerek sonuccedillarıyla ilgili oumlğrencilerini zamanında
bilgilendirmektir Aynı zamanda bu sorumluluk buumltuumln bireylerin haklarına ve
kişiliklerine saygıyı zorunlu kılmakta ayrımcılık ve tacizi engellemeyi gerektirmektedir
(NASSP 1999)
Oumlğrencilerine rol model olmaları gerekmesine rağmen oumlğretim elemanları bazı
durumlarda oumlğrencilerini fiziksel ve ruhsal olarak olumsuz youmlnde etkileyecek etik
olmayan davranışlar sergileyebilmektedirler (Joseph ve Efron 1993 Johnson 2007
Bebeau 1993 Callahan 1982) Bunların bazıları cinsel taciz mesleki sorumlulukların
yerine getirilmemesi ccedilıkar ilişkisi sınıf iccedili ve dışındaki etik olmayan davranışlardır Hall
(2004) bireylerin hatıraları ve duygularıyla ilgili ccedilok guumlccedilluuml bir hafızaları olduğu iccedilin etik
olarak olumsuz bir davranışla karşılaşan oumlğrencilerin bu deneyimden sonraları buumlyuumlk
bir rahatsızlık duyduklarını ifade etmektedir Bu nedenle Carrrsquoa goumlre (2000)
oumlğretmenlerin iletişim etkili sınıf youmlnetimi becerilerine sahip bireyler olarak
oumlğrencilere karşı sorumlulukları iki kat daha artmaktadır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
349
Oumlğretim elemanları profesyonel ilişkilerinde bazen oumlğrenci-oumlğretim elemanı sınırını
aşmaktadırlar Bunlar genelde oumlğrencilerden hediye almak telefon numaralarını
istemek okul dışında goumlruumlşme talebinde bulunmak fiziksel temas kişisel konulara
girme cinsel olmayan ilişkiler ve oumlğrenciyle dışarıda buluşmaktır (Smith amp Fitzpatrick
1995 Lazarus 1994) Bunlar bazen tehlikesiz ya da zararsız gibi değerlendirilmektedir
ancak bu durum daha sonra yanlış anlaşılmalara ve oumlğrencilerde rahatsızlıklara neden
olmaktadır (Glass 2003)
Okulda ya da okul dışındaki oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkileri bakımından
değerlendirildiğinde bazı davranış şekilleri taciz olarak kabul edilmektedir Haynes
(2000) oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkisinin oturduğu guumlven zemini iccedilerisinde
şakalaşmalar etkilemeye ccedilalışmak gibi hususları taciz olarak nitelemektedir Yine bir
kişi kendini bir guumlccedil ya da cinsel olarak tehdit altında hissediyorsa bu durum taciz olarak
değerlendirilebilir ve bu anlamda tacize maruz kalan kişi en az succedillanacak olandır
Bunun yanı sıra bazen sınıfta da guumlcuumln kullanımında etik olmayan bazı davranışlar
yaşanabilmektedir Ancak bunları uumlniversite duumlzeyinde tespit etmek kolay değildir
(Biaggo Paget ve Chenoweth 1997 Keith-Spiegel Whitley Balogh Perkins ve Wittig
2002) Bu anlamda oumlğretim elemanı
bull eylemleri ve kararlarıyla oumlğrencilerin iyiliğini ve huzurunu sağlamalı
bull duumlruumlstluumlk ve buumltuumlnluumlk iccedilerisinde profesyonel sorumluluklarını yerine
getirmeli
bull insan haklarını korumalı ve oumlğrencilere saygı goumlstermeli
bull profesyonel olarak guumlvenirliğini korumalı
bull yasalara uygun davranmalı kuralları oumlğrencilere anlatmalı ve onları
değişen konularla ilgili bilgilendirmeli
bull adil olmalı ve etik olmayan davranışlardan uzak durmalı
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
348
(Carr 2000) Bu kapsamda eğitimde etik konusunda bazı varsayımlar bulunmaktadır
Buna goumlre
bull oumlğretim profesyonel bir iştir
bull herhangi bir profesyonel girişim etik konularla doğrudan ve derin bir ilişkiye
sahiptir
bull bu nedenle oumlğretim işi de etik konularla doğrudan ve derinden bir ilişkiye
sahiptir (Carr 2000)
Jacob ve Hartshornersquoa goumlre (2003) etik her ne kadar da oumlğretim elamanlarının kendi
kararları ve eylemlerinin sorumluluğunu kabul etmesi olarak tanımlansa da pratik
yaşamda suumlreccedil bu şekilde işlememektedir Oumlğretim elemanlarının temel
sorumlulukları dersi amaccedillarına uygun bir şekilde yuumlruumltmek ders materyalini
sağlamak oumlğrencileri ders ve sınav iccedilerikleriyle ilgili bilgilendirmek sınavlar yapmak ve
onları adil bir şekilde değerlendirerek sonuccedillarıyla ilgili oumlğrencilerini zamanında
bilgilendirmektir Aynı zamanda bu sorumluluk buumltuumln bireylerin haklarına ve
kişiliklerine saygıyı zorunlu kılmakta ayrımcılık ve tacizi engellemeyi gerektirmektedir
(NASSP 1999)
Oumlğrencilerine rol model olmaları gerekmesine rağmen oumlğretim elemanları bazı
durumlarda oumlğrencilerini fiziksel ve ruhsal olarak olumsuz youmlnde etkileyecek etik
olmayan davranışlar sergileyebilmektedirler (Joseph ve Efron 1993 Johnson 2007
Bebeau 1993 Callahan 1982) Bunların bazıları cinsel taciz mesleki sorumlulukların
yerine getirilmemesi ccedilıkar ilişkisi sınıf iccedili ve dışındaki etik olmayan davranışlardır Hall
(2004) bireylerin hatıraları ve duygularıyla ilgili ccedilok guumlccedilluuml bir hafızaları olduğu iccedilin etik
olarak olumsuz bir davranışla karşılaşan oumlğrencilerin bu deneyimden sonraları buumlyuumlk
bir rahatsızlık duyduklarını ifade etmektedir Bu nedenle Carrrsquoa goumlre (2000)
oumlğretmenlerin iletişim etkili sınıf youmlnetimi becerilerine sahip bireyler olarak
oumlğrencilere karşı sorumlulukları iki kat daha artmaktadır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
349
Oumlğretim elemanları profesyonel ilişkilerinde bazen oumlğrenci-oumlğretim elemanı sınırını
aşmaktadırlar Bunlar genelde oumlğrencilerden hediye almak telefon numaralarını
istemek okul dışında goumlruumlşme talebinde bulunmak fiziksel temas kişisel konulara
girme cinsel olmayan ilişkiler ve oumlğrenciyle dışarıda buluşmaktır (Smith amp Fitzpatrick
1995 Lazarus 1994) Bunlar bazen tehlikesiz ya da zararsız gibi değerlendirilmektedir
ancak bu durum daha sonra yanlış anlaşılmalara ve oumlğrencilerde rahatsızlıklara neden
olmaktadır (Glass 2003)
Okulda ya da okul dışındaki oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkileri bakımından
değerlendirildiğinde bazı davranış şekilleri taciz olarak kabul edilmektedir Haynes
(2000) oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkisinin oturduğu guumlven zemini iccedilerisinde
şakalaşmalar etkilemeye ccedilalışmak gibi hususları taciz olarak nitelemektedir Yine bir
kişi kendini bir guumlccedil ya da cinsel olarak tehdit altında hissediyorsa bu durum taciz olarak
değerlendirilebilir ve bu anlamda tacize maruz kalan kişi en az succedillanacak olandır
Bunun yanı sıra bazen sınıfta da guumlcuumln kullanımında etik olmayan bazı davranışlar
yaşanabilmektedir Ancak bunları uumlniversite duumlzeyinde tespit etmek kolay değildir
(Biaggo Paget ve Chenoweth 1997 Keith-Spiegel Whitley Balogh Perkins ve Wittig
2002) Bu anlamda oumlğretim elemanı
bull eylemleri ve kararlarıyla oumlğrencilerin iyiliğini ve huzurunu sağlamalı
bull duumlruumlstluumlk ve buumltuumlnluumlk iccedilerisinde profesyonel sorumluluklarını yerine
getirmeli
bull insan haklarını korumalı ve oumlğrencilere saygı goumlstermeli
bull profesyonel olarak guumlvenirliğini korumalı
bull yasalara uygun davranmalı kuralları oumlğrencilere anlatmalı ve onları
değişen konularla ilgili bilgilendirmeli
bull adil olmalı ve etik olmayan davranışlardan uzak durmalı
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
349
Oumlğretim elemanları profesyonel ilişkilerinde bazen oumlğrenci-oumlğretim elemanı sınırını
aşmaktadırlar Bunlar genelde oumlğrencilerden hediye almak telefon numaralarını
istemek okul dışında goumlruumlşme talebinde bulunmak fiziksel temas kişisel konulara
girme cinsel olmayan ilişkiler ve oumlğrenciyle dışarıda buluşmaktır (Smith amp Fitzpatrick
1995 Lazarus 1994) Bunlar bazen tehlikesiz ya da zararsız gibi değerlendirilmektedir
ancak bu durum daha sonra yanlış anlaşılmalara ve oumlğrencilerde rahatsızlıklara neden
olmaktadır (Glass 2003)
Okulda ya da okul dışındaki oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkileri bakımından
değerlendirildiğinde bazı davranış şekilleri taciz olarak kabul edilmektedir Haynes
(2000) oumlğretim elemanı oumlğrenci ilişkisinin oturduğu guumlven zemini iccedilerisinde
şakalaşmalar etkilemeye ccedilalışmak gibi hususları taciz olarak nitelemektedir Yine bir
kişi kendini bir guumlccedil ya da cinsel olarak tehdit altında hissediyorsa bu durum taciz olarak
değerlendirilebilir ve bu anlamda tacize maruz kalan kişi en az succedillanacak olandır
Bunun yanı sıra bazen sınıfta da guumlcuumln kullanımında etik olmayan bazı davranışlar
yaşanabilmektedir Ancak bunları uumlniversite duumlzeyinde tespit etmek kolay değildir
(Biaggo Paget ve Chenoweth 1997 Keith-Spiegel Whitley Balogh Perkins ve Wittig
2002) Bu anlamda oumlğretim elemanı
bull eylemleri ve kararlarıyla oumlğrencilerin iyiliğini ve huzurunu sağlamalı
bull duumlruumlstluumlk ve buumltuumlnluumlk iccedilerisinde profesyonel sorumluluklarını yerine
getirmeli
bull insan haklarını korumalı ve oumlğrencilere saygı goumlstermeli
bull profesyonel olarak guumlvenirliğini korumalı
bull yasalara uygun davranmalı kuralları oumlğrencilere anlatmalı ve onları
değişen konularla ilgili bilgilendirmeli
bull adil olmalı ve etik olmayan davranışlardan uzak durmalı
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
350
bull politik sosyal dinsel ekonomik ve diğer hususları guumlccedil unsuru olarak
oumlğrenciye karşı kullanmamalı
bull standartları korumalı suumlrekli mesleki gelişim iccedilerisinde olmalı
bull oumlğrencilerinin onurlarını en az kendi onuru kadar kollamalı ve saygı
goumlstermeli
bull oumlğrencilerin oumlzel alanlarına girerek onları maddi ve manevi ilişkilere
zorlamamalıdır
Diğer bir yandan Pascarella ve Terenizini (1991) okul dışında oumlğretim elemanı oumlğrenci
etkileşiminin oumlğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerinde etkili olduğunu ortaya
koymaktadırlar Bu kapsamda oumlğretmenlerin oumlğrencilere mentorluk yaptıklarını ve
bunun da onların deneyimlerini zenginleştirdiğini ortaya koymuşlardır
Doğru oumlğrenci-oumlğretmen ilişkisi ve oumlğretim elemanının model olma algısı bazı
ccedilalışmaların konusu olmuştur (Wubbels Creacuteton ve Hooymayers 1985) Bu ilişki ve
model olmanın iki boyutu bulunmaktadır Bunlar etki ve yakınlıkişbirliğidir Bu iki
boyutun altında liderlik yardımarkadaşlık anlayış oumlğrencilere oumlzguumlrluumlk ve sorumluluk
verme belirsizlik tatminsizlik azarlamauyarma ve disiplin gibi sekiz tuumlr oumlğretmen
davranışı vardır Buumltuumln bu davranışları kontrol edebilmek ve olumsuz davranışları
engellemek iccedilin bir takım etik kurallar kodlar ve yasalar dizisi geliştirilmiştir Bu
kurallar aynı zamanda profesyonel kurumlar kuruluşlar ve huumlkuumlmetler tarafından
araştırma etkinliklerini ve araştırmaya konu olan denekleri ya da katılımcıları kontrol
altına almak uumlzere geliştirilmiştir (Burgess 2005) Geliştirilen bu kurallar herkesin
duyup okuyacağı şekilde ilan edilmektedir Bu kapsamda yayınlanan ilk etik kurallar
dizisi Amerikan Psikologlar Topluluğu (The American Psychological Association-APA)
tarafından 1953 yılında yayınlanmıştır APA tarafından yayınlanan bu etik standartlar
yeterlik insan ilişkileri eğitim ve oumlğretim araştırma ve yayınlama ve değerlendirme
olarak saptanmıştır (APA 2002 Sandler ve Russell 2005) Bu etik kodlar sadece
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
351
psikologların profesyonel rollerinin gereği bilimsel eğitimsel aktiviteleri iccedilin
uygulanabilir Ancak bununla sınırlı kalmamak koşuluyla bunlar klinik rehberlik okul
psikolojisi uygulamaları araştırma oumlğretim denetim kamu hizmetleri sosyal hizmet
değerlendirme araccedilları değerlendirme politika geliştirme eğitimsel rehberlik oumlrguumltsel
danışma program değerlendirme ve youmlnetim gibi alanlarda da uygulanabilir (APA
2002)
Eğitim oumlrguumltleri bakımından değerlendirildiğinde Tobin ve Tippins (1993) bu etik
ilkeleri başlıca duumlruumlstluumlk cesaret adalet diğerlerine oumlzen goumlsterme ve pratik akıl
olarak farklı bir takım kavramlarla accedilıklamaktadırlar Buna ilaveten Kitchener (1985)
oumlğrencilerle ilgili etik ilkeleri beş ana başlıkta toplamıştır Bu ilkeler kişisel oumlzerkliğe
saygı onlara zarar vermemek ve faydalanmaya ccedilalışmamak adil olmak sadakat ve
guumlvendir Smithrsquoe goumlre (1996) oumlğretim elemanları oumlğretim materyallerinin sağlanması
ve oumlğrenci beklentilerinin karşılanması sınavlar ve oumllccedilme değerlendirme ve mesleki
ilişkiler gibi bazı davranışları nedeniyle oumlğrenciler uumlzerinde doğrudan etkilidir ccediluumlnkuuml
oumlğretmenler kendilerine bağımlı pozisyonda bulunan oumlğrencilerle ilgilenmeleri
asimetrik guumlccedil olarak adlandırılır (Colnerud 1997 Churchill 1982 Jacob ve Hartshorne
2003) Her durumda da oumlğretmenler bu guumlcuuml adil ve herkese karşı eşit bir şekilde
kullanmalıdırlar (Blevins-Knabe 1992 Cothran ve Ennis 1997 Branstetter ve
Handelsman 2010 Rupert ve Holmes 1997)
Oumlğretim işi karmaşık bir suumlreccediltir ve iccedilerisinde birccedilok etik hususu barındırmaktadır
(Svinicki 1994) Bu suumlreccedil sadece oumlğretim işinin kendisi ve dar anlamda o dersin
materyalinin hazırlanmasından ibaret değildir Daha geniş bir anlamda
değerlendirildiğinde bu guumlccedil bilginin nasıl uygun bir şekilde kullanılacağını ve bir model
olmayı iccedilermektedir Bu nedenle oumlğretim elemanlarının pedagojik anlamda
goumlrevlerinin gereğini yerine getirebilmek iccedilin ccedilok iyi hazırlanmaları gerekmektedir
(Colnerud 1997 Fritz ve Wolfgang 1993 Zabihollah 2001) Oumlğretim elemanları bu
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
352
kapsamda nazik ve hassas olmalı buumltuumln sınıftaki oumlğrencilerin ihtiyaccedillarına karşı duyarlı
davranmalı disiplini oumlncelikle başvurulacak bir araccedil olarak değerlendirmeden herkese
eşit oumlğrenme fırsatları sunmalıdırlar (Colnerud 1997 Barcena ve Gil 1993)
Diğer bir husus oumlğretim işinin diğer oumlnemli bir parccedilası olan guumlvendir Bu kapsamda
oumlğretmenler buumltuumln oumlğrencilerine karşı değerlendirme suumlreccedillerinde adil ve eşit
davranmalıdır Ancak oumlğretim elemanlarının her zaman bu konuda tarafsızlıklarını
koruduklarını soumlylemek zordur (Robertson ve Grant 1982 Baumgarten 1982) Bu
anlamda oumlğretim elemanlarının dezavantajlı oumlğrenme guumlccedilluumlkleri yaşayan oumlğrenciler
sakat ve diğer oumlğrencilerin oumlğrenme durumlarını garanti altına almak gibi bir
sorumlulukları bulunmaktadır Bu suumlreccedilte onlar buumltuumln oumlğrencilerin yetenek kabiliyet
ve ilgilerini geliştirmek ve kendi oumlğrenme sorumluluklarını almalarını sağlamak
durumundadırlar Yine oumlğretim elemanlarının oumlğretim programın zenginleştirilmesi
suumlrecine aktif olarak katılmaları oumlğrencilerin iccedilinde yaşadıkları toplumun doğasını
anlamaları ve sorunlarına ccediloumlzuumlm geliştirmeleri gerekmektedir (EDWA 1993)
Eğitim suumlreccedillerinin her duumlzeyinde oumlğretmen oumlğrenci ilişkisi esastır Oumlğretmenler
oumlğrencilerle ilişkilerinde ortak ve karşılıklı guumlven oluşturmalıdırlar Duumlruumlstluumlk ve
buumltuumlnluumlk bu ilişkinin temel yapısını oluşturmalıdır Bu kapsamda oumlğretim elemanları
oumlğrencilerinden yararlanmamalı ve onlara karşı uygunsuz davranmamalıdırlar ccediluumlnkuuml
bulundukları konum toplumda oumlğretim elemanlarıyla ilgili boumlyle bir beklenti
yaratmaktadır Yine oumlğretim elemanları oumlğrencilerle ve alileriyle eğitim-oumlğretim
dışında kişisel ilişkilere girmemeli ve onların değerlerine inanccedillarına ve oumlzel
yaşamlarına saygı duymalıdırlar Oumlğretim elemanları bireyin bilgi beceri değerler
tutumlar kazanmasında ve bunların anlaşılmasında buumlyuumlk oumlneme sahiptirler Bu
nedenle oumlğretim elemanları neyi nasıl oumlğrettikleri ve bunu oumlğretme yollarından
sorumludurlar (Haynes 2002) Bir oumlğretmenin etik duruşu sosyal bir olgudur Bu
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
353
durum oumlğrenciler ve oumlğretmenlerin sosyal ilişkilerinden etkilenmektedir (Aurin ve
Maurer 1993 Kompf 1993 Dill 1982 Wilson 1982)
Bazı ccedilalışmalarda oumlğretim elemanlarının rolleri gereği oumlğrencileri değerlendiren onlara
diploma veren kişiler olarak goumlsterildikleri iccedilin baskı altında oldukları ortaya
konulmaktadır (Robertson ve Grant 1982 Strike 1990 AAE 2011) Buna rağmen
Goumlzuumltok (1999) oumlğretim elemanlarının ccediloğunun guumlccedilluuml karakter yapısına sahip
olduklarını zor koşullar altında ccedilalışmalarına rağmen goumlrevlerini yerine getirmek iccedilin
ellerinden gelenin en iyisini yapmaktadırlar
Youmlneticiler oumlğretmenler ya da oumlğrencilerin etik davranışları konusunda ilkoumlğretim ve
orta oumlğretim kurumlarında değişik ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmuumlştuumlr ancak uumlniversitelerde bu
konuda sınırlı sayıda bir ccedilalışma bulunmaktadır Bu ccedilalışmalar da genellikle cinsel taciz
kopya profesyonel sorumlulukların yerine getirilmemesi konularında oumlğretim elemanı
oumlğrenci ilişkilerini ele almışlardır (Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-
Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve Korschgen 2001) Bu nedenle mevcut
ccedilalışma Tuumlrkiyersquodeki yuumlksekoumlğretim kurumlarında goumlrev yapan oumlğretim elemanlarının
oumlğrencilerine youmlnelik davranışlarının etik boyutlarını ortaya koyabilecek ldquoOumlğretim
Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğininrdquo Tuumlrkccedileye uyarlanmasını amaccedillamaktadır
Oumllccedilek Tanıtımı
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin orijinali Schnake Fredenberger ve
Dumler (2004) tarafından oumlğretim elemanlarının ders fakuumllte ve uumlniversite dışında
oumlğrencileriyle iletişim veya etkileşiminde etik ilkelere youmlnelik tutumlarını belirlemek
amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedileğin geliştirilmesi bu konuda daha oumlnce yapılan
(Tabachnick Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993
Morgan ve Korschgen 2001) ccedilalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır Oumllccedilek beş alt
boyuttan oluşmaktadır Oumllccedilekte oumlğretim elemanlarının ldquoSınıf iccedili Etik Davranışrdquo sekiz
madde ldquoCcedilıkara Dayalı İlişkirdquo beş madde ldquoMesleki Sorumluluklarrdquo altı madde ldquoCinsel
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
354
Tacizrdquo beş madde ldquoSınıf Dışı İlişkilerrdquo beş madde olmak uumlzere toplam 29 maddeden
oluşmaktadır Oumllccedilek yedili Likert tipinde hazırlanmıştır Oumllccedilek maddelerinin tamamı
olumsuz olarak hazırlanmıştır Kesinlikle Etik (1) kesinlikle etik değil (7) ve orta nokta
(4) olarak belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan duumlşuumlk puanlar oumlğretim elemanlarının etik
davrandıkları yuumlksek puanlar ise etik davranmadıkları anlamına gelmektedir Oumllccedileğin
son şekli Midwestern Uumlniversitesirsquonde oumlğrenim goumlren ve yaş ortalaması 211 olan
67rsquosi erkek ve 65rsquoi kız olmak uumlzere toplam 132 oumlğrencinin katıldığı ccedilalışma ile
hazırlanmıştır Oumlz değeri 1rsquoin uumlzerinde olan ve beş faktoumlrden oluşan oumllccedilek toplam
varyansın 6053rsquouumlnuuml accedilıklamaktadır
Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanma suumlrecinde
uzman goumlruumlşuuml alınarak oumllccedileğin beşli Likert olarak hazırlanmasının uygun olacağı
sonucuna ulaşılmıştır Oumllccedileğin derecelendirilmesi kesinlikle katılmıyorum (1)
kesinlikle katılıyorum (5) şeklinde belirlenmiştir Oumllccedilekten alınan en duumlşuumlk puan 29 ve
en yuumlksek puan 145rsquotir Oumllccedilek puanının yuumlksek olması etik olmayan davranışı
goumlstermektedir
2 YOumlNTEM
21 Oumlrneklem
Araştırmanın oumlrneklemi amaccedillı oumlrneklem youmlntemiyle belirlenmiştir Bu youmlntem belirli
bir grup katılımcıyı incelemeyi amaccedillar Bu youmlntemin yararı araştırmacının
katılımcıların evreni temsil edebilmesi youmlnuumlnde oumln bir bilgiye sahip olmasıdır (Bailey
1994) Bu yolla hedef kitle hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek olasıdır
Araştırmaya 2010-2011 oumlğretim yılı Bahar doumlneminde gerccedilekleştirilmiştir Oumllccedileğin yapı
geccedilerliliğine ilişkin kanıt elde etmek amacıyla Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) yapılmıştır
AFA katılan 352 oumlğrencinin 491rsquoi Ccediloruh Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesi 298rsquoi Yıldız
Uumlniversitesi Fakuumlltesi ve 210rsquoı Mersin Uumlniversitesi Eğitim Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedirler AFA ile yapı geccedilerliliğine ilişkin bulguların test edilmesi (yapıya
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
355
uymayan maddeler oumllccedilekten ccedilıkarıldıktan sonra) amacıyla Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi
(DFA) yapılmıştır DFA iccedilin oumllccedilek yeni form ile ikinci kez Adıyaman Uumlniversitesinde
oumlğrenim goumlren 402 oumlğrenciye uygulanmıştır Oumlğrencilerin 299rsquou Eğitim Fakuumlltesi
448rsquoi Sağlık Yuumlksek Okulu ve 254rsquouuml İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesinde oumlğrenim
goumlrmektedir
AFA ccedilalışmalarına başlanmadan oumlnce oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln faktoumlrleşmeye
uygunluğu test edilmiştir Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml hemen hemen tuumlm istatistik
tekniklerinin uygulamasında doğru parametre tahmininde oumlnemli bir rol oynar (Raykov
ve Marcoulides 2000) Gorsuch (1983) oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 100 olmasını
oumlnermektedir ve Kline (1979) bu oumlneriyi desteklemektedir Guilford (1954) oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln en az 200 olmasını savunmaktadır Comrey ve Lee (1992) faktoumlr analizi
konusundaki değerlendirmesinde 100 = zayıf 200 = yeterli 300 = iyi 500 = ccedilok iyi
1000 ve uumlzeri ise muumlkemmel olarak belirlemektedir Onlar faktoumlr analizinde
araştırmacıların 500 ya da daha fazla bir sayıyı bulmalarını teşvik etmektedirler (Akt
MacCallum vd 1999) Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) iccedilin minimum oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln ise 250 kişi ve uumlzerinde olması oumlnerilirken (Hoyle 1995) diğer bazı
araştırmalarda oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuumlnuumln 400rsquoden buumlyuumlk olması oumlnerilmektedir
(Schermelleh-Engel vd 2003)
Ccedilalışmada AFA ve DFA analizleri iccedilin birbirinden bağımsız ve sırasıyla 352 ve 402
oumlğrenciden oluşan iki ayrı oumlrneklem grubu alınmıştır Kabul edilebilir oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumln AFA iccedilin madde başına 41 ve ya 51 oranının yeterli olduğu (Floyd ve
Widaman 1995 289) belirtilmektedir Bu ccedilalışmada ise madde başına oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuuml AFA iccedili 121 ve DFA iccedilin 171 oranındadır
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
356
22 Geccedilerlik
Dil Geccedilerliği
Oumllccedileğin uyarlama ccedilalışmalarını başlatılabilmesi iccedilin oumllccedileği geliştiren Schnakersquoden (2004)
izin alınmıştır Oumllccedileğin ccedilevirisinin yapılmasında geri ccedileviri youmlntemi kullanılmıştır Bu
youmlntemde oumllccedilek bir ccedilevirmen tarafından hedef dile ccedilevrilir ve sonra başka bir ccedilevirmen
tarafından kaynak dile ccedilevrilir Sonra oumllccedileğin hedef dil ve kaynak dile ccedilevrilmiş şekilleri
karşılaştırılır (Sperber 2004 Looman ve Farrag 2009) Bu ccedilalışmada eğitim bilimleri
alanında ccedilalışan ve aynı zamanda dil bilimci olan bir oumlğretim uumlyesi oumllccedileği Tuumlrkccedileye
ccedilevirdi Dil bilimci diğer bir oumlğretim uumlyesi ise Tuumlrkccedile formu tekrar İngilizceye ccedilevirdi
Ccedileviriyi yapan oumlğretim uumlyeleri ve Eğitim Youmlnetimi alanında ccedilalışan iki oumlğretim uumlyesi ile
grup ccedilalışması yaparak soruların ccedileviri suumlreci tamamlandı Soruların oumlğrencilerce aynı
derece anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek amacıyla oumllccedilek Adıyaman Uumlniversitesi
Eğitim Fakuumlltesi Tuumlrkccedile Oumlğretmenliği ikinci sınıfında oumlğrenim goumlren 30 kişilik oumlğrenci
grubuna sınıf ortamında okutturuldu Oumlğrencilerin sorulara ilişkin goumlruumlşleri alındıktan
sonra oumllccedilme aracına son şekli verilerek uyarlama ccedilalışmalarına devam edildi
Yapı Geccedilerliği
Yapı geccedilerliğini belirlemek amacıyla faktoumlr analizi yapılmıştır Faktoumlr analizi ile oumllccedileğin
oumllccedilmek istediği yapıyı oumllccediluumlp oumllccedilmediği belirlenmeye ccedilalışılmıştır Faktoumlr analiz
sonucunda oumllccedileğin orijinal halindeki alt boyutlarının oluştuğu ancak bazı maddelerin
kabul edilebilir oumllccediluumltler dışında olması nedeniyle oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır
23 Verilerin Analizi
Oumllccedileme aracının faktoumlr deseninin Tuumlrk kuumlltuumlruumlne uygun olup olmadığını ortaya koymak
amacıyla AFA yapılmıştır AFArsquoden elde edilen faktoumlr yapısının uygunluğu DFA ile
doğrulanmıştır AFA analizi iccedilin SPSS 150 ve DFA iccedilin Lisrel 880 programı (Joumlrreskog ve
Soumlrbom 1996) kullanılmıştır
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
357
3 BULGULAR VE YORUMLAR
31 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA)
Faktoumlr analizi matematiksel varsayımsal yapıların doğrudan oumllccediluumllebilir bir dizi
goumlzlenebilir goumlstergelerle accedilıklanması yaklaşımıdır Bu analiz goumlzlenen goumlstergeler
arasındaki ilişkiyi accedilıklamak iccedilin kaccedil faktoumlre gereksinim duyulduğunun belirlenmesi soumlz
konusu olduğunda accedilımlayıcı ve goumlstergeler arasındaki ilişkinin doğrudan araştırılması
soumlz konusu olduğunda doğrulayıcıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) Bir accedilımlayıcı
analizde araştırmacı veriler uumlzerinde belirli bir model belirlemeksizin bu ilişkiler ve
oumlzelliklerini ortaya ccedilıkarmak ve belirlemek iccedilin deneysel verileri ortaya ccedilıkartmayı
amaccedillamaktadır (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) Accedilımlayıcı faktoumlr analizi karmaşık ve ccedilok
aşamalı bir sistem ve bundan sosyal bilimlerdeki istatistiksel teknikler konusunda
yaygın olarak yararlanılmaktadır (Costello ve Osborne 2005)
Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml youmlnuumlnden faktoumlr analizi iccedilin veri yapısını test etmek iccedilin diğer bir
oumllccediluumlt Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonuccedillarıdır KMO istatistiklerinin 050rsquoden buumlyuumlk
olması kabul edilebilir 050 ve 070 arası ortalama 070 ve 080 iyi 080 ve 090 arası
muumlkemmel ve 090 ve uumlzeri ise harika olarak kabul edilmektedir (Hutcheson ve
Sofroniou 1999) Bu ccedilalışmada KMO değerleri 088 olması muumlkemmel oumlrneklem
buumlyuumlkluumlğuumlnuumln iyi olduğunu goumlstermektedir Oumllccediluumllen oumlzelliğin evren parametresinde
ccedilok boyutlu bir oumlzellik olup olmadığını belirlemek uumlzere Bartlett (1954) testi
uygulanmış ve ilişki matrisi sıfırdır Test SPSS faktoumlruumlnde mevcuttur ancak oumllccedilek
buumlyuumlkluumlğuumlne olan bağımlılığı ve hassaslığından dolayı ilişki duumlşuumlk olmasına rağmen
buumlyuumlk oumlrneklem ile ccedilalışıldığında oumlnemli olabilir Bundan dolayı her bir değişken iccedilin
5rsquoten az olması oumlnerilmektedir (Akt Tabachnick ve Fidell 2007) Ccedilalışmada accedilımlayıcı
faktoumlr analizi iccedilin Bartlettrsquoin testi anlamlıdır (X2(276) = 310313 plt01) Bu nedenle
verilerin ccedilok değişkenli normal dağılımdan geldiği soumlylenebilir
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranışrdquo oumllccedileğinin faktoumlr desenini ortaya koymak
amacıyla faktoumlrleşme youmlntemi olarak temel bileşenler analizinin doumlnduumlrme youmlntemi
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
358
olarak da dik doumlnduumlrme youmlntemlerinden maksimum değişkenliğin (varimax) uygun
olduğuna karar verilmiştir Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında dik doumlnduumlrme
belki sıklıkla kullanılır ccediluumlnkuuml onun varsayılan SPSS gibi istatistik programlar ve algılanan
doumlnduumlrme ccediloumlzuumlm oumlnerileri daha kolay yorumlanabilir Oumllccedileğin Faktoumlr yuumlkleri
goumlstergeler ve gizli faktoumlrler arasındaki ilişkiler temsil etmektedir (Brown 2006)
Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan 29 madde iccedilin oumlz değeri 1rsquoin
uumlzerinde olan beş bileşeninin (orijinalinde olduğu gibi) oluştuğu goumlruumllmuumlştuumlr
Maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri en duumlşuumlk 040 olarak kabul edilmiştir Faktoumlr yuumlklerinin
buumlyuumlkluumlğuuml en az 0 30 olmalıdır (Barnes vd 2001) Temel kural olarak yalnızca faktoumlr
yuumlkleri 032 ve uumlzeri olursa yorumlanabilir Faktoumlr yuumlkuuml buumlyuumlduumlkccedile faktoumlruuml daha net
oumllccedilmesi beklenir Comrey ve Lee (1992) bu yuumlklerin 071rsquoi aşması (50 varyansların
binişmesi) muumlkemmel olarak kabul edilir 063 (40 varyansların binişmesi) ccedilok iyi
055 (30 varyansların binişmesi) iyi 045 (20 varyansların binişmesi) yeterli ve 032
(10 varyansların binişmesi) zayıf olarak kabul edilmektedir (Comrey ve Lee 1992
Akt Tabachnick ve Fidell 2007)
Bileşen matrix tablosu incelendiğinde oumllccedileğin birinci faktoumlruumlndeki 2 madde ve uumlccediluumlncuuml
faktoumlruumlndeki 19 maddenin yuumlk değeri kabul duumlzeyinin altında kalması nedeniyle
maddelerin araccediltan ccedilıkarılmasına karar verilmiştir Maddeler binişiklik ve faktoumlr yuumlk
değerlerinin kabul duumlzeylerine goumlre iki maddenin (13 ve 26 maddeler) yuumlk değerleri
farkının 01 den buumlyuumlk olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Faktoumlr yuumlkuuml az olan 13 madde atıldıktan
sonra analiz tekrarlanmış ancak 26 madenin yuumlk dağılımı kabul edilen oumllccediluumltlere
yuumlkselmediği iccedilin oumllccedilekten ccedilıkarılmıştır Doumlrt maddenin oumllccedilekten ccedilıkarılması sonucunda
elde edilen faktoumlr deseni maddelerin faktoumlr yuumlk değerleri ortak faktoumlr varyansları ile
madde analizlerine ilişkin bulgular tablo-1 lsquode verilmiştir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
359
Tablo 1 Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi iccedilin Oumlğretim Elemanları Etik Davranış Boyutları
Oumllccedileğinin Faktoumlr Deseni (Dik Doumlnduumlrme-Varimax) ve Madde Analizi
Mad
dele
r
Faktoumlr Yapısı ve Madde Yuumlk
Değerleri O
rtak
Fak
toumlr
Vary
ansı
Madde Analizi Korelasyon Ayırt Edicilik Guumlvenirlik(α)
Mad
de A
lt Fa
ktoumlr
Mad
de T
opla
m
Alt 27 (n=95)
Uumlst27 (n=95)
t
Mad
de Alt
Oumllccedilek
F1 F2 F3 F4 F5 (h2 )
R R X Ss X
Ss
E1 77 02 09 07 09 62 74 55 173 09
33
112 -1058 79
82
E3 67 07 22 02 19 54 72 58 171 09
33
106 -1117 79 E4 51 21 22 16 -21 42 63 49 171 10
30
109 -906 81 E5 73 09 12 07 07 57 73 55 171 10
32
103 -1051 79 E6 59 09 32 20 00 50 70 60 137 06
28
089 -1337 80 E7 59 18 25 18 -19 51 68 53 158 08
30
105 -1068 80 E8 67 -03 12 11 30 56 67 55 156 08
29
109 -973 80 E9 24 44 23 11 30 41 70 55 141 08
29
118 -1025 69
70 E10 17 71 17 22 25 67 80 61 122 05
26
090 -1340 54 E11 06 78 03 29 07 71 76 50 114 04
22
108 -964 59 E12 04 60 00 11 17 40 67 38 177 10
27
104 -625 70 E14 29 16 53 18 16 44 68 59 151 07
30
108 -1144 69 E15 20 29 64 18 14 58 72 64 165 08
32
086 -1295 73
76 E16 13 21 76 16 -02 66 76 58 155 08
31
109 -1116 70 E17 25 -05 67 08 00 52 71 49 193 12
35
116 -910 69 E18 23 -14 64 12 25 56 72 52 234 12
38
113 -884 73 E20 18 22 17 65 00 52 36 57 129 07
26
118 -964 73 E21 19 09 07 78 10 67 80 58 125 06
28
102 -1277 83
85 E22 13 10 14 84 14 77 85 61 117 04
26
090 -1456 81 E23 03 26 15 76 11 68 80 58 118 04
25
097 -1208 78 E24 08 15 17 62 32 55 73 57 132 05
26
088 -1193 80 E25 02 18 16 29 55 44 73 48 171 10
30
098 -937 69 70 E28 06 17 04 07 81 69 82 42 184 10
29
098 -735 48 E29 13 30 09 23 63 56 79 54 151 09
29
091 -1119 55 plt01 Alt Faktoumlrler F1 Sınıf iccedili etik davranış F2 Ccedilıkara dayalı ilişki F3 Mesleki sorumluluklar F4 Floumlrtcinsel taciz F5 Uumlniversite dışı ilişkiler
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
360
Yapılan analiz sonucunda maddelerin kendi faktoumlrleri altında toplandığı goumlruumllmuumlştuumlr
Tablo 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere alt oumllccedilek duumlzeyinde faktoumlr yuumlk değerleri Sınıf İccedili Etik
Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 051 ile 077 arasında Ccedilıkar İlişkisi alt oumllccedileği iccedilin 062 ile 084
arasında Mesleki Sorumluluklar alt oumllccedileği iccedilin 053 ile 076 arası Cinsel Taciz alt oumllccedileği
iccedilin 044 ile 078 arası ve Sınıf Dışı Etik Davranışlar alt oumllccedileği iccedilin 055 ile 081 arasında
değişmektedir Alt oumllccedileklerin faktoumlr yuumlk değerleri buumlyuumlkluumlğe goumlre incelendiğinde sekiz
madde (1 5 10 11 16 21 2223 28) ldquomuumlkemmelrdquo yedi madde (3 8 15 17
18 20 29) ldquoccedilok iyirdquo doumlrt madde (67 12 24) ldquoiyirdquo ve uumlccedil madde (4 14 25 )
ldquoyeterlirdquo ve bir madde ( 9) zayıf olarak nitelendirilir (Comrey ve Lee 1992 Akt
Tabachnick ve Fidell 2007 649)
ldquoOumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Oumllccedileğirdquo iccedilin yapılan geccedilerlilik ve guumlvenirlik
ccedilalışmaları sonucunda oumllccedileğin uyarlanmış yeni yapısında (7rsquoi Sınıf İccedili Etik Davranış 4rsquouuml
Ccedilıkar İlişkisi 5rsquoi Mesleki Sorumluluklar 5rsquouuml Cinsel Taciz ve 3rsquouuml Sınıf Dışı Etik Davranış
boyutunda olmak uumlzere) 24 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin son şeklinde alınacak en
duumlşuumlk puan 24 ve en yuumlksek puan 120rsquodir Oumllccedilekten alınan yuumlksek puanlar oumlğretim
elemanlarının olumsuz etik davranışlarını goumlsterirken duumlşuumlk puanlar olumlu etik
davranışı goumlstermektedir Oumllccedileğin orijinalinde 5 faktoumlrde bulunan 24 maddenin yapı
geccedilerliliği analizinde 4 faktoumlrde yer aldığı goumlzlenmiştir Maddenin gerek faktoumlr
yuumlkuumlnuumln buumlyuumlkluumlğuuml (062) gerekse anlam olarak da bu faktoumlre uyabileceği
duumlşuumlnuumllduumlğuumlnden bu maddenin 4 faktoumlrde yer almasına karar verilmiştir
Oumllccedileğin Tuumlrkiye koşullarında uygulanabilirliğini doğrulayabilmek iccedilin madde faktoumlr ve
madde toplam korelasyonları ayırt edicilik ve madde iccedil tutarlılık (Cronbach Alfa) gibi
madde analizleri yapılmıştır Tablo 1rsquode madde alt faktoumlr korelasyonlarının 20 madde
dışında 063-085 arasında madde toplam korelasyonları ise 038- 064 arasında olduğu
goumlruumllmektedir Maddelerin alt oumllccedileklerle korelasyonlarının yuumlksek ve madde toplam
korelasyonlarının daha duumlşuumlk olması beklenen bir durum olarak yorumlanabilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
361
Oumlğretim elemanlarının etik davranış boyutları arasındaki korelasyona ilişkin bulgular
Tablo 2rsquode verilmiştir
Tablo 2 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranış Boyutları Arasındaki Korelasyon
Alt Boyutlar Sınıf İccedili
Etik Davranış
Ccedilıkar İlişkisi
Mesleki Sorumluluklar
Cinsel Taciz
Uumlniversite Dışı Etik Davranış
Toplam
Sınıf İccedili Etik Davranış 1 36 58 38 26 79 Ccedilıkar ilişkisi 1 38 52 50 70 Mesleki Sorumluluklar 1 44 33 78
Cinsel Taciz 1 45 74 Uumlniversite Dışı Etik Davranış 1 61
Oumlzdeğer 722 251 146 124 113 1356 Accedilıklanan Varyans () 1435 1341 1094 940 832 5642
plt01
Tablo 2rsquode oumlğretim elemanlarının etik davranışı alt faktoumlrleri arasındaki korelasyon
026 ile 058 arasında ve alt faktoumlrler toplam korelasyonu ise 061 ile 079 arasındadır
Uygulama araştırmalarında faktoumlrler arasındaki korelasyonun 085rsquoe eşit veya daha
kuumlccediluumlk olması faktoumlrlerin belirleyiciliği iccedilin istenen bir durumdur (Brown 2006166)
Yapılan analiz sonucunda analizde belirlenen oumllccediluumltler iccedilerinde kalan 24 madde iccedilin oumlz
değeri 1rsquoin uumlzerinde olan beş faktoumlrden oluşan yapı toplam varyansın 5642rsquoini
accedilıklamaktadır Faktoumlrlerin oumlzdeğerleri ve accedilıkladıkları varyans miktarlarının dağılımı ise
birinci faktoumlr iccedilin 722 ve 1435 ikinci faktoumlr iccedilin 251 ve 1341 uumlccediluumlncuuml faktoumlr iccedilin
146 ve 1094 doumlrduumlncuuml faktoumlr iccedilin 124 ve 832 ve beşinci faktoumlr iccedilin 113 ve
832rsquodir Sosyal bilimlerde varyans oranlarının 60 ve daha az (Vieira 2011) hatta 40
ve 60 aralığında olması yeterli kabul edilir (Scherer Wiebe Luther ve Adams
1988)
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
362
32 Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA)
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi (DFA) faktoumlr yapısını keşfetmek iccedilin kullanılmaz ancak
spesifik bir faktoumlr yapısının var olup olmadığının bulunması iccedilin uygulanır Bu
kapsamda DFA sayısı ve yorumu oumlnceden verilmiş olan faktoumlr yapısının duumlzenlendiği
genel bir modelleme yaklaşımıdır (Raykov ve Marcoulides 2000) DFArsquoda diğer bir
yandan araştırmacı bazı parametreler kullanılarak deneysel verilerin accedilıklanması
tanımlanmasının yapılması beklenir (Joumlrreskog ve Soumlrbom 1993) DFA tekniğinde hem
faktoumlrlerin goumlstergeleri hem de sayılarının verilerek oumln bir oumllccedilme modelini analiz eder
(Kline 2011) Oumllccedilek maddelerine ilişkin hata ve uyum iyiliği indeksleri tablo-3rsquote
verilmiştir
Tablo 3 Oumlğretim Elemanlarının Etik Davranışı Oumllccedileğinde Maddelere İlişkin Hata ve
Uyum İyiliği İndeksleri
Uyum Oumllccediluumltleri Kabul Edilebilir Uyum Oumlnerilen Yeni Model
χ2 df 00 lt χ2 sdlt 3 60381242= 249 RMSEA 05 le RMSEA le 10 06
RMR 00 le RMR le 10 07 SRMR 00 le SMR le 10 06
NFI 90 le NFIle 95 94 NNFI 95 le NNFI le 97 96 CFI 90 le CFI le 95 96 GFI 90 le GFI le 95 90
AGFI 80le AGFI le 90 87 PGFI 00 le PGFI le 95 71
Tablo 3rsquote Tuumlrkccedileye uyarlanan beş alt boyut ve 24 maddeden oluşan oumllccedilek doğrulayıcı
faktoumlr analiz ile test edilmiştir Doğrulayıcı faktoumlr analizi ile model-veri uyumuna ilişkin
hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılan Ki-kare (χ2) RMSEA NFI NNFI CFI GFI ve
AGFIrsquodır Ki-kare (χ2) İyilik Uyumunun (χ2= 53666 df= 219 ve χ2df = 245 lt3 p=00)
Uyum iyiliği İndeksi (GFI =90) Duumlzenlenmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI = 87)
Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI=94) Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (NNFI = 96)
Karşılaştırılmış Uyum İndeksi (CFI=96) Artık Ortalamaların Karekoumlkuuml (RMR= 07)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
363
Standardize Edilmiş Ortak Ortalamaların Karekoumlkuuml (SRMR= 06) ve Yaklaşık Hataların
Ortalama Karekoumlkuuml (RMSEA = 06) ve Basitlik Uyum İndeksi (PGFI= 71) olması iyi
uyumu goumlstermektedir (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011 Hooper
Coughlan ve Mullen 2008 Brown 2006 Schreiber Stage King Nora ve Barlow 2006
Schermelleh-Engel Moosbrugger ve Muumlller 2003 MacCallum Browne ve Sugawara
1996 Hu ve Bentler 1999 Baumgartner ve Homburg 1996) Oumlğretim elemanlarının
etik davranışları oumllccedileğinin CFA sonuccedilları bu oumllccediluumltlere goumlre değerlendirildiğinde modelin
iyi bir model olduğu soumlylenebilir
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye uyarlanmış yeni yapısına
ilişkin yol şeması şekil 1rsquode verilmiştir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
364
Şekil 1 Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Doumlrt Boyutlu Modeli İccedilin Gizil Değişkenlerin Goumlzlenen
Değişkenleri Accedilıklama Oranlarının Manidarlık Duumlzeyleri (A1= Sınıf İccedili Etik Davranış A2= Ccedilıkar İlişkisi A3= Mesleki Sorumluluklar A4= Cinsel Taciz A5= Uumlniversite Dışı
Etik Davranış)
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
365
Oumlğrencilerin goumlruumlşlerine goumlre oumlğretim elemanları etik davranışları oumllccedileğinin sınıf iccedili
etik davranış ccedilıkar ilişkisi mesleki sorumluluklar cinsel taciz ve uumlniversite dışı etik
davranış alt boyutları arasındaki korelasyonlar incelenmiştir Alt oumllccedilekler arasındaki
korelasyonların 032 ile 074 arasında değişmektedir Alt oumllccedilekler arasındaki orta
duumlzeyde olan korelasyonlar yapı iccedilerisinde her bir boyutun tek başına var olduğunu
goumlstermektedir (Peter 1981 136-137) DFA sonucunda elde edilen yeni yapıda
maddelere ilişkin hata varyansları 0 23 ile 077 arasında değişmektedir Hata
varyanslarının yuumlksek olmaması (1rsquoden kuumlccediluumlk olması) oumllccedileğin muumlkemmel bir model
olduğunu goumlstermektedir
33 Guumlvenirlik
Oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısı 090 Sınıf İccedili Etik Davranış
boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070 Mesleki Sorumluluklar boyutunda 076
Cinsel Taciz boyutunda 085 ve uumlniversite dışı etik davranış boyutunda ise 70 olarak
bulunmuştur DFA yapıldıktan sonra oumllccedileğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa guumlvenirlik
kat sayısı 089 Sınıf İccedili Etik Davranış boyutunda 082 ccedilıkar ilişkisi boyutunda 070
Mesleki Sorumluluklar boyutunda 078 Cinsel Taciz boyutunda 076 ve uumlniversite dışı
etik davranış boyutunda ise 070 olarak bulunmuştur AFA ve DFA uygulamalarında
Cronbach Alfa guumlvenirlik kat sayısının ccedilok yakın olması oumllccedileğin guumlvenirliğinin iyi
olduğunu goumlstermektedir Genellikle guumlvenirlik katsayısının 090 civarında olması
ldquomuumlkemmelrdquo 080 ldquoccedilok iyirdquo ve 070 civarında olması da ldquoyeterlirdquo olarak kabul edilir
Eğer rXX lt 50 olursa goumlzlenen varyans tesaduumlfi hataya bağlıdır ve birccedilok ccedilalışmada
kabul edilebilir sınırdadır (Kline 2011)
4 TARTIŞMA VE SONUCcedil
Oumlğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin ccedilalışmalar Amerika Birleşik
Devletlerinde 1980rsquoli yıllarda oumlnem kazanmış ve konuya ilişkin oumllccedilme araccedillarının
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
366
geliştirme ccedilalışmaları ise 1990rsquolı yıllarda başlamıştır Konuya ilişkin oumllccedilek ccedilalışmaları
daha oumlnce geliştirilen araccedilların yeniden geliştirilmesi farklı boyutların eklenmesi
youmlnuumlnde olmuştur Bu ccedilalışmaya konu olan oumllccedilme aracı ise daha oumlnce (Tabachnick
Keith-Spiegel ve Pope 1991 Keith-Spiegel Tabachnick ve Allen 1993 Morgan ve
Korschgen 2001) geliştirilen oumllccedilme araccedillarının Schnake Fredenberger ve Dumler
(2004) tarafından yeniden goumlzden geccedilirilmesi sonucunda oluşturulmuştur Son
doumlnemlerde eğitimin kuumlresel boyut kazanmasıyla birlikte farklı uumllkelerdeki araştırma
bulgularının karşılaştırılması olanağı ortaya ccedilıkmıştır Oumllccedileğin Tuumlrkccedile uyarlanması ile
yuumlksekoumlğretim sistemimizde konuya ilişkin yapılan araştırma sonuccedilları ile diğer
uumllkelerde aynı oumllccedilme aracıyla yapılan araştırma sonuccedillarının karşılaştırılması olanağı
sağlanmış olacaktır
Oumllccedileğin Tuumlrkccedileye uyarlama suumlrecinde yapı geccedilerliliğine ilişkin oumlnemli sonuccedillar elde
edilmiştir Yapı geccedilerliliği Accedilımlayıcı Faktoumlr Analizi (AFA) ile yapılmış ve Doğrulayıcı
Faktoumlr Analizi (DAF) ile test edilmiştir AFA iccedilin 352 ve DAF iccedilin 402 farklı oumlğrenci
katılmıştır Oumllccedileğin orijinalinde 29 madde olmasına karşın uyarlanmış yeni yapısında 24
madde bulunmaktadır AFA sonucunda 5 maddenin (faktoumlr yuumlklerinin binişik olması
maddelerin guumlvenirlik kat sayısını duumlşuumlrmesi vs) atılmasına karar verilmiştir
Doğrulayıcı Faktoumlr Analizi hata varyanslarının ve guumlvenirlik katsayısının uygun
oumllccediluumltlerde olması nedeniyle maddeler oumllccedilekten ccedilıkarılmamıştır Oumllccedileğin yeni
yapısındaki faktoumlr yuumlklerinin buumlyuumlkluumlğuuml (Barnes vd 2001) accedilıklanan toplam varyans
(Vieira 2011 Scherer Wiebe Luther ve Adams 1988) iccedil tutarlılık katsayısı (Kline
2011) alt oumllccedilekler arasındaki korelasyon (Brown 2006166 Peter 1981 136-137) ile
hata ve uyum iyiliği indeksleri (Cote Netemeyer ve Bentler 2001 Vieira 2011
Hooper Coughlan ve Mullen 2008) kabul edilebilir oumllccediluumltlerdedir Dolayısıyla oumllccedileğin
geccedilerli ve guumlvenilir olduğu soumlylenebilir
Kuumlltuumlrel uyarlaması yapılan ldquoOumlğretim Elemanlarını Etik Davranışları Oumllccedileğirdquo
yuumlksekoumlğretim sistemimizde etik konusunda yapılacak olan araştırmaların sonucunda
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
367
bull Fakuumlltelerde oumlğrencilerin de temsil edilebileceği etik kurulların
oluşturulmasına
bull Oumlğretme-oumlğrenme standartlarının geliştirilmesine
bull Derslerin işlenmesinde daha demokratik bir sınıf ortamının oluşturulmasına
bull Oumllccedilme ve değerlendirme suumlreccedillerinin yeniden goumlzden geccedilirilmesine
bull Kurumsal etik kuumlltuumlruumlnuumln gelişmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
368
KAYNAKCcedilA
Association of American Educators (AAE) (2012) Code of Ethics for Educators
httpwwwaaeteachersorgindexphpabout-usaae-code-of-ethics Erişim
15102012
APA (2002) Ethical principles of psychologists and code of conduct American
Psychological Association httpwwwapaorgethicscodecodecompareaspx
retrieved on 03102011
Aurin K amp Maurer M (1993) ldquoForms and Dimensions of Teachers Professional
Ethics‐‐case studies in secondary schoolsrdquo Journal of Moral Education 22
(3)277-296
Bailey K D (1994) Methods of Social Research Fourth Edition A Division of
Macmillan Inc New York NY
Barcena F Gil F amp Jorer G (1993) ldquoThe ethical dimension of teaching a review and
a proposalrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 241-251
Barnes J Cote J Cudeck R amp Malthouse E (2001) ldquoFactor analysismdashchecking
assumptions of normality before conducting factor analysisrdquo Journal of
Consumer Psychology 10(12) 79ndash81
Bartlett M S (1954) ldquoA note on the multiplying factors for various chi square
approximationsrdquo Journal of Royal Statistic Society 16 (Series B) 296-298
Baumgarten E (1982) ldquoEthics in the academic profession A socratic viewrdquo The
Journal of Higher Education 53(3) 282-295
Baumgartner H amp Homburg C (1996) ldquoApplications of structural equation modeling
in marketing and consumer research a reviewrdquo International Journal of
Research Marketing 13 139ndash161
Bebeau M J (1993) ldquoDesigning an Outcome‐based Ethics Curriculum for Professional
Education strategies and evidence of effectivenessrdquo Journal of Moral
Education 22 (3) 313-326
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
369
Bersoff D N amp Koeppl P M (1993) ldquoThe relation between ethical codes and moral
principlesrdquo Ethics and Behavior 3 345ndash357
Biaggo M Paget T L amp Chenoweth M S (1997) ldquoA model for ethical management
of facultyndashstudent dual relationshipsrdquo Professional Psychology Research and
Practice 28 184ndash189
Blevins-Knabe B (1992) ldquoThe ethics of dual relationships in higher educationrdquo Ethics
and Behavior 2 (3)151 ndash 163
Branstetter S A amp Handelsman M M (2000) ldquoGraduate teaching assistants Ethical
training beliefs and practicesrdquo Ethics and Behavior 10 27ndash50
Brown T A (2006) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research The Guilford
Press New York
Burgess R G (2005) The Ethics of Educational Research Social Research and
Educational Studies Series 8 Taylor amp Francis e-Library 2005
Callahan D (1982) ldquoShould there be an academic code of ethicsrdquo Journal of Higher
Education 53 335-346
Cassell J amp Jacobs SE (1987) Handbook on Ethical Issues in Anthropology
Washington American Anthropological Association
Carr D (2000) Professionalism and ethics in teaching Taylor amp Francis or Routledge
NYork
Chalk R Frankel M S amp Chafer S B (1980) AAAS professional ethics project
Washington DC American Association for the Advancement of Science
Churchill L R (1982) ldquoThe teaching of ethics and moral values in teaching Some
contemporary Confusionsrdquo Journal of Higher Education 53(3) 296-396
Colnerud G (1997) ldquoEthical conflicts in teachingrdquo Teaching and Teacher Education 13
627ndash635
Comrey A L amp Lee H B (1992) A first course in factor analysis Hillsdale NJ
Erlbaum
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
370
Costello A B amp Osborne J W (2005) ldquoBest Practices in Exploratory Factor Analysis
Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysisrdquo Practical
Assessment Research amp EvaluationV 10 (7) 1-9
Cote J R Netemeyer R amp Bentler P (2001) ldquoStructural equation modelingmdash
improving model fit by
correlating errorsrdquo Journal of Consumer Psychology 10(1 2) 87ndash88
Cothran DJ and Ennis CD (1997) ldquolsquoStudentsrsquo and Teachersrsquo Perceptions of Conflict
and Powerrsquordquo Teacher and Teacher Education 13 541ndash553
Dill D D (1982) ldquoThe structure of the academic profession Toward a definition of
ethical issuesrdquo Journal
of Higher Education 53 255-267
Dika Aamp Hamiti M (2011) ldquoChallenges of implementing the ethics through the use of
information technologies in the universityrdquo Procedia Social and Behavioral
Sciences 15 1110ndash1114
EDWA (1993) Social Justice in Education Policy and Guidelines for the Education of
Students with Disabilities Perth WA Government Printer
Floyd FJ amp Widaman K F (1995) ldquoFactor analysis in the development and
refinement of clinical assessment ınstrumentsrdquo Psychological Assessment 7
(3) 286-299
Fritz O amp Wolfgang A (1993) ldquoTrust in Advance on the professional morality of
teachersrdquo Journal of Moral Education 22 (3)253-275
Glass L L (2003) ldquoThe gray areas of boundary crossings and violationsrdquo American
Journal of Psychotherapy
57 429ndash444
Gorsuch R L (1983) Factor Analysis Second Edition Hillsdale NJ
Goumlzuumltok D (1999) ldquoTeachersrsquo ethical behavior The Third İnternational Conference on
Teacher Education
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
371
Almost 2000 Crises and challenge in theacher educationrdquo (June 27- July 1 1999) (p 83-
99) İsrail Beit Berl Collage
Guilford J P (1954) Psychometric methods (2nd ed) New York McGraw-Hill
Guumlccedilluuml A B amp Uzun E (2002) Felsefe Soumlzluumlğuuml Bilim ve Sanat Yayınları Ankara
Haas L J Malouf J L amp Mayerson N H (1986) ldquoEthical dilemmas in psychological
practice Results of a national surveyrdquo Professional Psychology Research and
Practice 17 316ndash321Hall D T (2004) ldquoThe protean career A quarter-century
journeyrdquo Journal of Vocational Behavior 65 (1) 1ndash13
Hanccedilerlioğlu O (1975) Felsefe Soumlzluumlğuuml Remzi Kitapevi Yayınları Baskı İstanbul
Haynes F (2002) The Ethical School Taylor amp Francis e-Library London and New York
Hoyle R H (1995) Structural Equation Modelling Concepts Issues and Aplications
London Sage Publication Inc
Hooper D Coughlan J amp Mullen M R (2008) ldquoStructural Equation Modelling
Guidelines for Determining Model Fitrdquo Electronic Journal of Business Research
Methods 6(1) 53-60
Hu L T amp Bentler P M (1999) ldquoCutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure
Analysis Conventional Criteria versus New Alternativesrdquo Structural Equation
Modeling 6 (1) 1-55
Hutcheson G amp Sofroniou N( 1999) ldquoThe multivariate social scientist Introductory
statistics using generalized linear modelsrdquo London and Thousand Oaks Calif
224-225
Jacob S amp Hartshorne T S (2003) Ethics and law for school psychologists Fourth
Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken New Jersey
Joseph P B amp Efron S (1993) ldquoMoral ChoicesMoral Conflicts teachers
self‐perceptionsrdquo Journal of Moral Education 22 (3) 201-220
Johnson C E (2007) Ethics in the workplace Tools and tactics for organizational
transformation Thousand Oaks CA Sage Publications Inc
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
372
Joumlrreskog KG amp Soumlrbom D (1993) Structural Equation Modelling with the Simplıs
Command Language Scientific Software International Inc Lincolnwood IL
60712-1704USA
Joumlrreskog K G amp Soumlrbom D (1996) LISREL 8 Userrsquos Reference guide Scientific
Software International Inc Chicago
Keith-Spiegel P Tabachnick B G amp Allen M (1993) ldquoEthics in academia Studentsrsquo
views of professorsrsquo actionsrdquo Ethics and Behavior 3(2) 149-162
Keith-Spiegel P C Whitley B E Balogh DW Perkins D V amp Wittig A F (2002)
The ethics of teaching A casebook (2nd ed) Mahwah NJ Lawrence Erlbaum
Associates
Kitchener K S (1985) ldquoEthical principles and ethical decisions in student affairs New
Directions for
Student Servicesrdquo 30 17-29 A model of ethical decision-making for use by student
affairs professionals is proposed
Koocher G P amp Keith-Spiegel P (1998) Ethics in psychology (2nd ed) New York
Oxford
Kompf M (1993) ldquoEthical Considerations in Teacher Disclosure construing persons
and methodsrdquo Teaching and Teacher Education 9 5ndash6 pp519ndash528
Kline P (1979) Psychometrics and psychology London Acaderric Press
Kline R B (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling Third
Edition The Guilford Press New York
Lazarus A A (1994) ldquoHow certain boundaries and ethics diminish therapeutic
effectivenessrdquo Ethics amp Behavior 4 255ndash261
Looman WS amp Farrag S (2009) ldquoPsychometric properties and cross-cultural
equivalence of the Arabic Social Capital Scale instrument development studrdquo
International Journal of Nursing Studies 46 (2009) 45-54
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
373
MacCallum R C Browne M W amp Sugawara H M (1996) ldquoPower analysis and
determination of Sample size for covariance structure modelingrdquo Psychological
Methods1(2)130ndash149
MacCallum RC amp Widaman KF (1999) ldquoSample Size in Factor Analysis Psychological
Methodsrdquo Vol4 No 184-99 Erişim 05092011
httppeoplemuscedu~elg26teachingpsstats12006maccallumetalpdf
Morgan B L amp Korschgen A J (2001) ldquoThe ethics of faculty behavior Students and
professors viewsrdquo College Student Journal 35 418-422
National Association of Secondary School Principals (NASSP) 1999 ldquoAmerican Tort
Reform Association Press
Conferencerdquo September 8
httpwwwnassporgpress_releasessop_tortreformtirozzihtm Alındığı
tarih 15092012
Oxford English Dictionary (2011) The Oxford Advanced Learnerrsquos Dictionary 7th
Edition Oxford Oxford University Press UK
Pascarella E T amp Terenzini P T (1991) How college affects students Findings and
insights from twenty years of research San Francisco Jossey-Bass
Peter J P (1981) ldquoConstruct validity a review of basic ıssues and marketing
practicesrdquo Journal of Marketing Research 18(2) 133-145
Raykov T amp Marcoulides G A (2000) A first course in structural equation modeling
Lawrence Erlbaum Associates Inc
Robertson E amp Grant G (1982) ldquoTeaching and ethics An epilogue Journal of Higher
Educationrdquo 5 3 (3) 345-357
Rupert P A amp Holmes D L (1997) ldquoDual relationships in higher education Journal of
Higher Educationrdquo 68(6) 660-677
Sandler J C amp Russell B L (2005) ldquoFaculty-student collaborations Ethics and
satisfaction in authorship creditrdquo Ethics amp Behavior 15 65-80
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
374
Scherer R F Wiebe F A Luther D C amp Adams J S (1988) ldquoDimensionality of
coping factor stability using the ways of coping questionnaire Psychologicalrdquo
Reports 62 763-770
Smith D amp Fitzpatrick M (1995) ldquoPatient-therapist boundary issues An integrative
review of theory and researchrdquo Professional Psychology Research and Practice
26 499ndash506
Schnake M Fredenberger W amp Dumler M P (2004) ldquoDimensions of Student
Perceptions of Faculty Ethical Behevior Refining a Measure and Reletionships
with Selected Outcome Variablesrdquo Academy of Educational Leadership Journal
8(2) 1-16
Schreiber J B Stage F K King G Nora A amp Barlow E A (2006) ldquoReporting
structural equation modeling and confirmatory factor analysis resultsrdquo A
Review The Journal of Educational Research 99 (6) 323-337
Schermelleh-Engel K Moosbrugger H amp Muumlller H (2003) ldquoEvaluating the fit of
structural equation models tests of significance and descriptive goodness-of-fit
measuresrdquo Methods of Psychological Research Online 8(2) 23-74
Solomon R S (1984) Ethics A brief introduction New York McGraw-Hill
Sperber A D(2004) ldquoTranslation and Validation of Study Instruments for Cross-
Cultural Researchrdquo Gastroenterology 126124-128
Strike K A (1999) Justice caring and universality in defence of moral pluralism in M
S Katz N Noddings amp K A Strike (Eds) Justice and caring the search for
common ground in education (New York Teachers College Press)
Svinicki M (1994) Ethics in college teaching In W J McKeachie (Ed) Teaching tips
Strategies research and theory for college and university teachers (9th ed pp
269ndash277) Lexington MA D C Heath
Tabachnick B Keith-Spiegel P amp Pope K S (1991) ldquoThe ethics of teaching The
beliefs and behaviors of psychologists as educatorsrdquo American Psychologist 46
506-515
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Oumlğretim Elemanları Etik Davranışları Oumllccedileğinin Tuumlrkccedileye Uyarlanması
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
375
Tabachnick BG amp Fidell L S(2007) Using Multivariate Statistics Fifth Edition
Pearson Education Inc
Thompson D F (1985) ldquoThe Possibility of Administrative Ethicsrdquo Public
Administration Reviewrdquo 45 555-561
Tobin K amp Tippins D (1993) Constructivism as a referent for teaching and learning
In K Tobin (Ed) The practice of constructivism in science education (pp 3-21)
Washington AAAS Press
Turgut İ (2002) Eğitim ve Etik Kanyılmaz Matbaası İzmir
Vieira A L (2011) Interactive LISREL in Practice Getting Started with a SIMPLIS
Approach Springer Heidelberg Dordrecht London New York
Wilson E K (1982) ldquoPower pretence and piggybacking Some ethical issues in
teachingrdquo Journal of Higher Education 53 268-281
Wubbels Th Creacuteton H A amp Hooymayers H P (1985) ldquoDiscipline problems of
beginning teachers interactional teacher behavior mapped outrdquo Abstracted in
Resources in Education 20 12 p 153 ERIC document 260040
Zabihollah R (2001) ldquoEthical Behavior in Higher Educational Institutions The Role of
the Code of Conductrdquo 30 Journal of Business ETHICS 171
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5
Kenan OumlZCAN-Aydın BALYER
Adıyaman Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Yıl 5 Sayı 10 Aralık 2012
376
Ek Oumlğretim Elemanı Etik Davranış Oumllccedileği
Mad
dele
r
OumlĞRETİM ELEMANLARININ ETİK DAVRANIŞLARI
Kesi
nlik
le
Katıl
mıy
orum
Katıl
mıy
orum
Kara
rsız
ım
Katıl
ıyor
um
Kesi
nlik
le
Katıl
ıyor
um
Sınıf İccedili Etik Davranış
1 Hoşlanmadığı oumlğrencilere duumlşuumlk not verir 1 2 3 4 5
3 Ders anlatırken oumlğrenim guumlccedilluumlğuuml ccedileken oumlğrencilerin anlayıp anlamadığını dikkate almaz
1 2 3 4 5
4 Sınavda işlemediği konulardan da sorular sorar 1 2 3 4 5
5 Sevdiği ya da sevmediği oumlğrencilere goumlre verdiği not değişkenlik goumlsterebilir 1 2 3 4 5
6 Oumlğrenci sınıf iccedili akademik başarısı performansı sorduğunda yanıltıcı ve ya yanlış bilgi verebilir
1 2 3 4 5
7 Ders iccedileriğinde yer almayan konulardan dahi sorular sorabilir 1 2 3 4 5
8 Grup tartışmalarında ve uygulamalarında son derece kişisel bilgileri accedilıklamalarını ister (oumlrn sessiz kalan ve bu bilgiyi tartışmayanlara duumlşuumlk not verir)
1 2 3 4 5
Ccedilıkara Dayalı İlişki
9 Oumlğrencilerinden kendisi iccedilin bir şeyler yapmasını ister (oumlr kantinden ccedilay getirtmek fotokopi ccedilektirtmek vb)
1 2 3 4 5
10 Oumlğrencilerin verdiği pahalı hediyeleri kabul eder 1 2 3 4 5
11 Oumlğrencilerden borccedil para alır 1 2 3 4 5
12 Oumlğrenciye borccedil para verir 1 2 3 4 5
Mesleki Sorumluluklar
14 Vereceği dersin konusuna yeterince hazırlık yapmadan gelir 1 2 3 4 5
15 Oumlğrencilerle olan goumlruumlşme saatlerini duumlzenli yuumlruumltmez 1 2 3 4 5
16 Derslere sıklıkla birkaccedil dakika geccedil gelir 1 2 3 4 5
17 Derslere girmeyeceğini durumları oumlnceden haber vermez 1 2 3 4 5
18 Sınav yapıldıktan sonra sonraki 4 haftaya kadar sınavları değerlendirip geri getirmez 1 2 3 4 5
FloumlrtCinsel Taciz
20 Oumlğrenciye cinsel iccedilerikli imalarda bulunur (oumlrn fıkra espiri ile) 1 2 3 4 5
21 Kendi sınıfı dışında ya da kendi sınıfına kaydolması muhtemel olmayan oumlğrencilerle floumlrt eder
1 2 3 4 5
22 Kendi fakuumlltesinde ve derslerine girmediği karşı cinsten bir oumlğrenciyle floumlrt eder 1 2 3 4 5
23 Dersler bittikten ve notlar verildikten sonra bir oumlğrenciyle duygusal ilişki iccedilerisinde olur
1 2 3 4 5
24 Oumlğrenci ile konuşurken fiziki temasta bulunur (elini omuzuna koyma dokunma gibi) 1 2 3 4 5
Sınıf Dışı İlişkiler
25 Oumlğrencilerin duumlzenlediği parti davetlerini kabul eder 1 2 3 4 5
28 Dersini alan oumlğrencilerle arkadaşlık ilişkisini suumlrduumlruumlr 1 2 3 4 5
29 Dersten sonra oumlğrencilerle eğlence mekacircnlarına giderler 1 2 3 4 5