revista infantil añaskitu 89

8
Pusaq chunka jisq’unniyuq Wawakuna ñawinankupaq Suplemento InfanƟl del Conosur Ñawpaqman Nº 156 Julio 2015 Nº 89 Chaqrata llank’anapaqqa AGOSTO killapi: C Ch hu uw wi it ta at ta a T Ti ie em mp po o Q Qh ha aw wa ar ri in na aSumaq watapaq, atuqqa wasaman k’uqƟrikuspa enterota waqan. 1, 2, 3 p’unchaykuna agostopi pacha señasta qumuwanchis, para watapaq, ch’aki watapaq, para ñawpamunqachu, para qhiparinqachu, ima killapi verano kanqa... Phuyu millma millmalla chayqa, waliq wata kananpaq. Thaqu sach’a uk riqta t’ikarin, waliq watapaq. Rumi ura junp’irichkan chayqa, sumaq watapaq. Q’illu q’illu ñawpaq t’ikan chayqa, ñawpaq tarpunapaq. TARPUYTA QALLARINAPAQ TIEMPOTA QHAWARINA May unaymanta kuraq tatas, kuraq mamas ch’uwitata Ɵempo qhawarinku, agosto killapi 1, 2, 3 p’unchaykuna señasta waturikunku, wata tarpuyta qallarinapaq. Kay wata qankunapis waynuchukuna, sipaskuna, wawakuna TIEMPOTA QHAWARINA. Sumaq watapaq, atuqqa wasaman k’uqƟrikuspa enterota waqan.

Upload: centro-de-comunicacion-y-desarrollo-andino

Post on 18-Aug-2015

53 views

Category:

Documents


22 download

DESCRIPTION

1995 watamantapacha "Añaskitu" p'anqa ruwakun, periódico "Conosur Ñawpaqman" nisqapta uña wawan jina. "Añaskituqa" wawakuna ñawinanpaq, wawakunap ruwayninkuta, yachayninkuta, kawsayninkuta qhichwa qallupi qillqarimun, "Añaskitu" ñawpaqtaqa Suplemento Educativo nisqalla karqa, grupos de educación Raqaypampapi llank'arinankupaq. Kay Suplemento Educativo nisqataqa may chhika wawakuna ñawirisqanku, chayta rikuspataq p'anqaman tukun, sutita churanapaqtaq, radio Raqaypanpawan uk atipanaku ruwakurqa, chaymanta "Añaskitu" suti lluqsimun, wawakunawan khuchka llank'anapaq, wawakunapura riksinakunankuñaq, "Añaskitu" niqta parlanarikunankupaq.

TRANSCRIPT

PukllarikunaaaaaI m a s m a r iKay panqa lluqsinanpaq yanapariwanchis:QHICHWATA YACHARIKUNAKaypiqa awirichkanku, wakinqa chukusqamanta, wakinrisayasqamanta. Wakin chulukunayuq, uknintaq luquyuq.Kaypiqa raymichakuchkanku, iskaykusichichkanku, qhari warmitaq tusuchkanku.Cebolla SikiInkancharimuchkanLlinpiyRevolcando un arenal vive unlindo animal, que al morirdeja su caparazn paraestrenar una cancin.Qu es, qu ser?Uk awichitu, qumir pachayuqmay chhika yarwikunayuq,rasayachkan.Imataq kanman?Uk runa chunpi pachayuq,chaskaawi, achkaawikunayuq, payqajallpamanta lluqsimunImataq kanman?Cebolla Siki: Wawakunatukuy niqpi kay cebolla sikipukllaytaqa, pukllarikunku.Kay kwawakunawanpukllarichkan. Aaskitu chay qhariwawitata sikinqa chayqau sumaqthuruta wawapuraqachipanakuna, manataqkacharikunachu. Kay jina pukllaykunaqa mayunaymanta, amataqqunqapunachu. Amatelevisin, videoqawpaqillanpia kanachu,jawaman lluqsiytawan, kaycebolla siki pukllarinaPusaq chunka jisqunniyuqWawakuna awinankupaqSuplemento Infanl del Conosur awpaqman N 156Julio 2015N 89Chaqrata llankanapaqqa AGOSTO killapi:Chuwitata Tiempo QhawarinaSumaq watapaq, atuqqawasaman kuqrikuspaenterota waqan.1, 2, 3 punchaykuna agostopi pacha seasta qumuwanchis, para watapaq, chakiwatapaq, para awpamunqachu, para qhiparinqachu, ima killapi verano kanqa...Phuyu millmamillmalla chayqa,waliq wata kananpaq.Thaqu sacha uk riqtatikarin, waliqwatapaq.Rumi urajunpirichkan chayqa,sumaq watapaq.Qillu qillu awpaqtikan chayqa,awpaqtarpunapaq.TARPUYTA QALLARINAPAQ TIEMPOTA QHAWARINAMay unaymanta kuraq tatas, kuraq mamas chuwitata empo qhawarinku, agosto killapi 1, 2,3 punchaykuna seasta waturikunku, wata tarpuyta qallarinapaq. Kay wata qankunapiswaynuchukuna, sipaskuna, wawakuna TIEMPOTA QHAWARINA.Sumaq watapaq, atuqqawasaman kuqrikuspaenterota waqan.8Ciclo FestivoTata Santiago tatay qanpaq raymichapuyku, kay jatun punchaypiWillariwanchis mama Rufina: Tata Santiago raymipis tukuy chiqapi ruwakun.Cochabambapiqa jaqayAnzaldo llaqtapi Santiago de Anzaldo nisqa raymi. Phia tataSantiagoqa, anchatataq payqa janpiri, kuka qhawiri kanapaq yanapawanchis. Chaqrallankaq runaqa tarpusqata uqharisqanmanta yupaychan tata Santiagotaqa, tusuripun.YACHAY WASIPI TAPUNARIKUYCHIS TATA SANTIAGOMANTA, yachankichischu?Uywitaskusirikunankupaq24 punchay junio killapi Tata SanJuan chayamun. Imat comunidadesindgenas originarias campesinasruwanku?.Gregoria Nogales (60 aos), Santa Rosa,Colomi chiqamanta willariwasun: San Juanraymiqa may unaymanta, awpa tatas mamasuywas mirananpaq nispa quwarikuq kanku.Wakitata, ovejitata rosada colorwan umapatanta inchis, pachamamamanquwarikunchis. Ovejasta killpanapaqawpataqa tantakuq kanku, challaykuqkanku, killpakuq ayllu, ayllu riqsikapunanpaq.Wakatapis sapa ayllu waq jinata killpaq,chinkapnpis taripakunapaq. San Juan sutiyayta ila yakituwan mamayovejitasta qhallichiwaq, cuetesta phatachispakusikuna kaq, chaypis mirananpaq kaq.Kunanqa chinkapuchkan chaypisAaskitupis ovejasta pintaysikuchkanTataSanJuanUmmm, TataSantagotaqa marqapiaparichkanku. Tocaripuchkanku,tusuripuchanku.TataSantiagTiisqa ovejas ColomipiKay Tatapi ruwakun. Central RegionalRaqaypampa, Provincia Mizque.7Aaskituman apachimunkuAASKITU # 89 Julio 2015 CENDA Av. Tadeo Haenke 2231 Telf.: 4243412 Fax:4 281502 Casilla: 3226 www: cenda.org Cochabamba - Bolivia -.(Jr)KAYWAWAPURARIQSINARIKUNA LAQHIPIQACHURARIMUYKU PAYKUNA PURARIQSINAKUNANKUPAQ, QUI JALLPAKUNAPI,CHIRI JALLPAKUNAPI IMAYNATA WAWAKUNAKAWSAKUNKU, CHAYTA QHAWARINAPAQ.Ayopaya,comunidadChillavi:Watatarpuychayamunqaa,chayraykuovejapuunamantawanutatantachkayku,talegospillankanajallpamantataykuastanqa.Wanuwansumaqpapapuqun, miskisitu, sumaq jakitu. Quimicota mana churaykuchu.U.E Mariscal Sucre 2 A, primaria, Colcapirwa-Quillacollo:Yachachiqniykuwansumaqwianamantallankarirqayku.Wianapaqqa tukuy imata mikhuna, mana aqllanachu. Nuqa wasiypi tukuy imata mikhuni chayrayku ajina jatun kani. PACHI PROFESORA ISABEL ZRATE.Payqa mamay CandelariaZeballos. Ajina kachitumandilnin, riqsiriychis. CentralRegional Raqaypampa, MizqueCha akuyku.al Zeballos, jisqun watayuq kani. U.Eachakuni. Leonilda AASKITU PACHI NISUNKI.2Wawapura riqsinarikunaCOamentoChuquisaca: Estamos muycontentos, nos ha visitado elAaskitu. Soy Elmer Miranda, 10aos, me gusta jugar a los bolillosyGermn Choque, 11 aos, soy ErlinAnibal, 8 aos nos gusta jugar a lapelota. Al Juan Said, 11 aos le gustajugar a la pelota y ayuda a ordearla vaca. Saludamos a los niosqueleen esta revista Aaskitu .TukuyimapuquchisqanchispuniwaliqSUQTA KAQ FERIA BIODIVERSIDADYACHAYNINCHISTA KALLPACHANASapa wata subcentral Paredones, MunicipioVacas-Arani Feria de Biodiversidad nisqataruwanku, chaypi tukuynin sindicatospuquchisqankuta apamunku,rikuchinankupaq imaynata puqurin kaywata. Chanta paykuna kikinyachayninkuwan seguridad alimentarianisqata wasipaq maskanku. KAY JINAFERIASMANQA YACHAY WASIKUNAPISUKCHAKUNANKU, WAWAKUNAWAN KAYLLANKAYTAQA RUWARINANKU. Sumaqta puqun, precio ancha bajoHctor Gonzales, dirigente comunidad YeguaCancha, municipio Vacas, Arani: Kayferiaman apamuyku imachus comunidadpipuqun chayta. Tarpuriyku: papa, oca, lisas,habas, trigo, cebada, quinua, avena, arveja,tarwi, lacayotes mikhunapaq.Kay wata waliqllata uqhariyku, awpaqwatamanta nisqaqa sumaqta puqun, manaquejakuy kanchu. Preciosmanta parlaspaqaqhasillapaq waliqta puqun, ancha bajo precio,temporales jallpapi puquq fracasan preciopi.Wata tarpuyqa mana yakuyuq jallpakunapi puqun, parallawan chaqraqa tikarin. Wakinkuraq tatakuna ninku, parawan puqusqaqa ancha miski mikhunapaq.PUQUYKUNATARIQSIRINAAnchhay sutiwanyachaywasikunapillankarina.J uchuyferiastawakichina,wawaspuquykunataapamuchunku.Imapaq waliq?,chayta qhawarina. Papaman khuritu jamun chayllaRosa Montenegro, comunidad Yegua Cancha,municipio Vacas, Arani: Feriaman kaqpuquyta apamuyku, tukuy layata mikhunapaqqapuquqchiyku, papapi kan holandesa, toralapa,doble H. Mikhunatapis waykurispa aparimuyku,habas muti, jaku papa wayku quesilloyuq,chanta wathiya ruwarispa apamullaykutaq.Kay wataqa waliqllata puqurin, papaman khuritujamun chaylla. Temporales jallpapiqa watapi ukkutilla puqupuwayku, chayta waqaychana tiyanmikhunapaq, chuupi, trojaspi.3 6Himno Nacional en QuechuaAswanta miskichasqa kananpaq qhichwa siminchikAaskitu: Maykaqmantaataq kay Qullasuyuq takiynin qillqakurqa?Tata Gualberto:Qhichwa sananpa 1984 watapi rikhurirqa,chaymantapacha parlarikuqaa imaynamantqhichwaman Qullasuyuq takiyninta. Bolivia suyuqa kachkanQullasuyu ukhupi, chayniqtriqsisqa kanchis, uknintaq qhichwa suyu, chayrayku takiyninchistapisapaykachakCons tidioma ocial kasqanta, chayta juntana kanman.Aaskitu: May chiqakunapi Qullsuyuq takiyninta takirinankTata Gualberto: awpaqtaqa yachay wasikunapi,sapa lunes punchay acto cvico nisqata ruwarinku,chaypi takirinanku kanman, aswanta miskichasqakananpaq qhichwa siminchis.AASKITU # 89 Julio 2015 CENDA Av. Tadeo Haenke 2231 Telf.: 4243412 Fax:4 281502 Casilla: 3226 www: cenda.org Cochabamba - Bolivia -.(Jr)QULLASUYUP TAKIYNINQullasuyunchikmay sumaqchasqa,Munasqanchikman jina juntakunKacharisqaa kay llaqtanchikqaakariy kamachiypi kaymanta.---0---Allin sinchi chaqwa qayna karqa.Tinkupi kupaypi qhapariyninKunanqa tinkisqa may kusiypi Miskitakiyninchikwan jukchasqa.(k y)---0---.Sumaq kusiy kanchaypi japinanchikayku tatalitananchik.Kamachi Kanata wauna. (k y) SMBOLOS PATRIOSQullasuyunchikraymichakunqaKay laqhipi yanapariwanchis: Instituto de Lengua y Cultura Quechua - Tata Gualberto QuispeBANDERA NACIONALWIPHALAPATUJUKANTUTAESCUDO NACIONALKay jina kachitu wallpitasniykuTapacar provinciapi, comunidadesValena, uumayani, Tuqsapuqyu,Titaqallu, Jachasola Wayqhu Abajo, waqcomunidadespi ima, CENDA instucinnutricinpi llankarichkan,familia runtuta, wallpaaychata mikhunankupaq.Wawasqa may kusisqaswallpa uywaypiyanapakunku.ajinata chaqra llankaq willariwanchisJuan de Dios Olivera, (Misukani-Vacas) Niwanchis:Qillu qillu tikarichkantaq, ya tarpuykupacha,manaraq tikan chayqa faltarinraq niyku, qillu qillupuquchkan, papapis puquykuchkallantaq, igualanku.Wawakuna, waynuchukuna, sipaskuna kay1, 2, 3 agosto punchay jaku tiempoqhawarimuna!YACHAYNINCHISTA KALLPACHANATiempo qhawayta yachayqa mayunaymanta. Agosto killamanta jaqaymana qhawarina. YACHACHIQKUNA!,yachakuqkunawqhawarimuychis, kuraq tatakunatatapuykacharimuychis. Felicidad Mamani, Chillavi-A yopaya, nin: Agostopi1 puchay qhawarirqani, mana phuyupis karqachu,chay niyta munan awpaq tarpuy mana sumaqchukanqa, 2 punchay tumpita phuyu lluqsirimun, chayqachawpi tarpusqa waliq puqunanpaq.Segundino Silva, (Marquilla-Campero): Nuqa chiripiqhawani, kay wataqa chiri awparimun, mayokillapia rikhurin, paranchikpis awpamunqa,noviembremantaqa parawasuna.Ajinata phuyu tawqa tawqalla yanayarin, kayqa sumaqsea, waliqllata paras jamunanpaq.Runtu alimento kasqanrayku wallpasta uywakuykuMara Silvestre kimsawatayuq comunidadWayqhu Abajo Guillermo Silvestre, w4Uqamantapis chuu jina ruwakullantaq, chaytaqa kisachina, chhuqunmanta iskayman uqataqa qalluna.Mientras se realizaba las prccas demonitoreo comunitario del agua conlos estudiantes de las unidadeseducavas Simn Bolvar y JuanLechn Oquendo en Totoral-Oruro,varios nios de otras escuelas seaproximaron al sector donde serealizaba el anlisis del agua.Ellos miraban con inters de aprendery hacer lo mismo. Uno de los niospregunt si se podra ensear sobre elanlisis del agua ensu escuela.EstamosrealizandoelMonitoreoComunitariodelAguaQu es el monitoreo comunitario del agua?El monitoreo comunitario del agua es el seguimiento ycontrolde la calidad del agua que corre en los ros, lagos,lagunas, piletas y otros, para saber si sus aguas estncontaminadas o saludables. Es comunitario porque elcontrol lo realizan los mismos comunarios, comunarias yestudiantes de Unidades Educavas que viven en el lugar.Uqamantakisaruwakullantaq jallchakunapaqReyna Ros Bautista, ComunidadPalta Cueva, Ayopaya: Uqamantakisata ruwanapaqqa, awpaqtaqakachituta uqata mayllana, chantaqaqallurana, chaymantataqchakichina, iskay semanapi sumaqchaki, chuu jina chuqritu kanantiyan, ajinapiqa miskisitu ari. Lluchulaya uqa waliqkisachinapaqqa,nillaykutaq apillauqa. Mikhunapaqqachuuta jinachulluchina, sumaqmiski, wawasanchatataqmikhurinku.5Kay jina kachitu wallpitasniykuTapacar provinciapi, comunidadesValena, uumayani, Tuqsapuqyu,Titaqallu, Jachasola Wayqhu Abajo, waqcomunidadespi ima, CENDA instucinnutricinpi llankarichkan,familia runtuta, wallpaaychata mikhunankupaq.Wawasqa may kusisqaswallpa uywaypiyanapakunku.ajinata chaqra llankaq willariwanchisJuan de Dios Olivera, (Misukani-Vacas) Niwanchis:Qillu qillu tikarichkantaq, ya tarpuykupacha,manaraq tikan chayqa faltarinraq niyku, qillu qillupuquchkan, papapis puquykuchkallantaq, igualanku.Wawakuna, waynuchukuna, sipaskuna kay1, 2, 3 agosto punchay jaku tiempoqhawarimuna!YACHAYNINCHISTA KALLPACHANATiempo qhawayta yachayqa mayunaymanta. Agosto killamanta jaqaymana qhawarina. YACHACHIQKUNA!,yachakuqkunawqhawarimuychis, kuraq tatakunatatapuykacharimuychis. Felicidad Mamani, Chillavi-A yopaya, nin: Agostopi1 puchay qhawarirqani, mana phuyupis karqachu,chay niyta munan awpaq tarpuy mana sumaqchukanqa, 2 punchay tumpita phuyu lluqsirimun, chayqachawpi tarpusqa waliq puqunanpaq.Segundino Silva, (Marquilla-Campero): Nuqa chiripiqhawani, kay wataqa chiri awparimun, mayokillapia rikhurin, paranchikpis awpamunqa,noviembremantaqa parawasuna.Ajinata phuyu tawqa tawqalla yanayarin, kayqa sumaqsea, waliqllata paras jamunanpaq.Runtu alimento kasqanrayku wallpasta uywakuykuMara Silvestre kimsawatayuq comunidadWayqhu Abajo Guillermo Silvestre, w4Uqamantapis chuu jina ruwakullantaq, chaytaqa kisachina, chhuqunmanta iskayman uqataqa qalluna.Mientras se realizaba las prccas demonitoreo comunitario del agua conlos estudiantes de las unidadeseducavas Simn Bolvar y JuanLechn Oquendo en Totoral-Oruro,varios nios de otras escuelas seaproximaron al sector donde serealizaba el anlisis del agua.Ellos miraban con inters de aprendery hacer lo mismo. Uno de los niospregunt si se podra ensear sobre elanlisis del agua ensu escuela.EstamosrealizandoelMonitoreoComunitariodelAguaQu es el monitoreo comunitario del agua?El monitoreo comunitario del agua es el seguimiento ycontrolde la calidad del agua que corre en los ros, lagos,lagunas, piletas y otros, para saber si sus aguas estncontaminadas o saludables. Es comunitario porque elcontrol lo realizan los mismos comunarios, comunarias yestudiantes de Unidades Educavas que viven en el lugar.Uqamantakisaruwakullantaq jallchakunapaqReyna Ros Bautista, ComunidadPalta Cueva, Ayopaya: Uqamantakisata ruwanapaqqa, awpaqtaqakachituta uqata mayllana, chantaqaqallurana, chaymantataqchakichina, iskay semanapi sumaqchaki, chuu jina chuqritu kanantiyan, ajinapiqa miskisitu ari. Lluchulaya uqa waliqkisachinapaqqa,nillaykutaq apillauqa. Mikhunapaqqachuuta jinachulluchina, sumaqmiski, wawasanchatataqmikhurinku.5TukuyimapuquchisqanchispuniwaliqSUQTA KAQ FERIA BIODIVERSIDADYACHAYNINCHISTA KALLPACHANASapa wata subcentral Paredones, MunicipioVacas-Arani Feria de Biodiversidad nisqataruwanku, chaypi tukuynin sindicatospuquchisqankuta apamunku,rikuchinankupaq imaynata puqurin kaywata. Chanta paykuna kikinyachayninkuwan seguridad alimentarianisqata wasipaq maskanku. KAY JINAFERIASMANQA YACHAY WASIKUNAPISUKCHAKUNANKU, WAWAKUNAWAN KAYLLANKAYTAQA RUWARINANKU. Sumaqta puqun, precio ancha bajoHctor Gonzales, dirigente comunidad YeguaCancha, municipio Vacas, Arani: Kayferiaman apamuyku imachus comunidadpipuqun chayta. Tarpuriyku: papa, oca, lisas,habas, trigo, cebada, quinua, avena, arveja,tarwi, lacayotes mikhunapaq.Kay wata waliqllata uqhariyku, awpaqwatamanta nisqaqa sumaqta puqun, manaquejakuy kanchu. Preciosmanta parlaspaqaqhasillapaq waliqta puqun, ancha bajo precio,temporales jallpapi puquq fracasan preciopi.Wata tarpuyqa mana yakuyuq jallpakunapi puqun, parallawan chaqraqa tikarin. Wakinkuraq tatakuna ninku, parawan puqusqaqa ancha miski mikhunapaq.PUQUYKUNATARIQSIRINAAnchhay sutiwanyachaywasikunapillankarina.J uchuyferiastawakichina,wawaspuquykunataapamuchunku.Imapaq waliq?,chayta qhawarina. Papaman khuritu jamun chayllaRosa Montenegro, comunidad Yegua Cancha,municipio Vacas, Arani: Feriaman kaqpuquyta apamuyku, tukuy layata mikhunapaqqapuquqchiyku, papapi kan holandesa, toralapa,doble H. Mikhunatapis waykurispa aparimuyku,habas muti, jaku papa wayku quesilloyuq,chanta wathiya ruwarispa apamullaykutaq.Kay wataqa waliqllata puqurin, papaman khuritujamun chaylla. Temporales jallpapiqa watapi ukkutilla puqupuwayku, chayta waqaychana tiyanmikhunapaq, chuupi, trojaspi.3 6Himno Nacional en QuechuaAswanta miskichasqa kananpaq qhichwa siminchikAaskitu: Maykaqmantaataq kay Qullasuyuq takiynin qillqakurqa?Tata Gualberto:Qhichwa sananpa 1984 watapi rikhurirqa,chaymantapacha parlarikuqaa imaynamantqhichwaman Qullasuyuq takiyninta. Bolivia suyuqa kachkanQullasuyu ukhupi, chayniqtriqsisqa kanchis, uknintaq qhichwa suyu, chayrayku takiyninchistapisapaykachakCons tidioma ocial kasqanta, chayta juntana kanman.Aaskitu: May chiqakunapi Qullsuyuq takiyninta takirinankTata Gualberto: awpaqtaqa yachay wasikunapi,sapa lunes punchay acto cvico nisqata ruwarinku,chaypi takirinanku kanman, aswanta miskichasqakananpaq qhichwa siminchis.AASKITU # 89 Julio 2015 CENDA Av. Tadeo Haenke 2231 Telf.: 4243412 Fax:4 281502 Casilla: 3226 www: cenda.org Cochabamba - Bolivia -.(Jr)QULLASUYUP TAKIYNINQullasuyunchikmay sumaqchasqa,Munasqanchikman jina juntakunKacharisqaa kay llaqtanchikqaakariy kamachiypi kaymanta.---0---Allin sinchi chaqwa qayna karqa.Tinkupi kupaypi qhapariyninKunanqa tinkisqa may kusiypi Miskitakiyninchikwan jukchasqa.(k y)---0---.Sumaq kusiy kanchaypi japinanchikayku tatalitananchik.Kamachi Kanata wauna. (k y) SMBOLOS PATRIOSQullasuyunchikraymichakunqaKay laqhipi yanapariwanchis: Instituto de Lengua y Cultura Quechua - Tata Gualberto QuispeBANDERA NACIONALWIPHALAPATUJUKANTUTAESCUDO NACIONALCiclo FestivoTata Santiago tatay qanpaq raymichapuyku, kay jatun punchaypiWillariwanchis mama Rufina: Tata Santiago raymipis tukuy chiqapi ruwakun.Cochabambapiqa jaqayAnzaldo llaqtapi Santiago de Anzaldo nisqa raymi. Phia tataSantiagoqa, anchatataq payqa janpiri, kuka qhawiri kanapaq yanapawanchis. Chaqrallankaq runaqa tarpusqata uqharisqanmanta yupaychan tata Santiagotaqa, tusuripun.YACHAY WASIPI TAPUNARIKUYCHIS TATA SANTIAGOMANTA, yachankichischu?Uywitaskusirikunankupaq24 punchay junio killapi Tata SanJuan chayamun. Imat comunidadesindgenas originarias campesinasruwanku?.Gregoria Nogales (60 aos), Santa Rosa,Colomi chiqamanta willariwasun: San Juanraymiqa may unaymanta, awpa tatas mamasuywas mirananpaq nispa quwarikuq kanku.Wakitata, ovejitata rosada colorwan umapatanta inchis, pachamamamanquwarikunchis. Ovejasta killpanapaqawpataqa tantakuq kanku, challaykuqkanku, killpakuq ayllu, ayllu riqsikapunanpaq.Wakatapis sapa ayllu waq jinata killpaq,chinkapnpis taripakunapaq. San Juan sutiyayta ila yakituwan mamayovejitasta qhallichiwaq, cuetesta phatachispakusikuna kaq, chaypis mirananpaq kaq.Kunanqa chinkapuchkan chaypisAaskitupis ovejasta pintaysikuchkanTataSanJuanUmmm, TataSantagotaqa marqapiaparichkanku. Tocaripuchkanku,tusuripuchanku.TataSantiagTiisqa ovejas ColomipiKay Tatapi ruwakun. Central RegionalRaqaypampa, Provincia Mizque.7Aaskituman apachimunkuAASKITU # 89 Julio 2015 CENDA Av. Tadeo Haenke 2231 Telf.: 4243412 Fax:4 281502 Casilla: 3226 www: cenda.org Cochabamba - Bolivia -.(Jr)KAYWAWAPURARIQSINARIKUNA LAQHIPIQACHURARIMUYKU PAYKUNA PURARIQSINAKUNANKUPAQ, QUI JALLPAKUNAPI,CHIRI JALLPAKUNAPI IMAYNATA WAWAKUNAKAWSAKUNKU, CHAYTA QHAWARINAPAQ.Ayopaya,comunidadChillavi:Watatarpuychayamunqaa,chayraykuovejapuunamantawanutatantachkayku,talegospillankanajallpamantataykuastanqa.Wanuwansumaqpapapuqun, miskisitu, sumaq jakitu. Quimicota mana churaykuchu.U.E Mariscal Sucre 2 A, primaria, Colcapirwa-Quillacollo:Yachachiqniykuwansumaqwianamantallankarirqayku.Wianapaqqa tukuy imata mikhuna, mana aqllanachu. Nuqa wasiypi tukuy imata mikhuni chayrayku ajina jatun kani. PACHI PROFESORA ISABEL ZRATE.Payqa mamay CandelariaZeballos. Ajina kachitumandilnin, riqsiriychis. CentralRegional Raqaypampa, MizqueCha akuyku.al Zeballos, jisqun watayuq kani. U.Eachakuni. Leonilda AASKITU PACHI NISUNKI.2Wawapura riqsinarikunaCOamentoChuquisaca: Estamos muycontentos, nos ha visitado elAaskitu. Soy Elmer Miranda, 10aos, me gusta jugar a los bolillosyGermn Choque, 11 aos, soy ErlinAnibal, 8 aos nos gusta jugar a lapelota. Al Juan Said, 11 aos le gustajugar a la pelota y ayuda a ordearla vaca. Saludamos a los niosqueleen esta revista Aaskitu .PukllarikunaaaaaI m a s m a r iKay panqa lluqsinanpaq yanapariwanchis:QHICHWATA YACHARIKUNAKaypiqa awirichkanku, wakinqa chukusqamanta, wakinrisayasqamanta. Wakin chulukunayuq, uknintaq luquyuq.Kaypiqa raymichakuchkanku, iskaykusichichkanku, qhari warmitaq tusuchkanku.Cebolla SikiInkancharimuchkanLlinpiyRevolcando un arenal vive unlindo animal, que al morirdeja su caparazn paraestrenar una cancin.Qu es, qu ser?Uk awichitu, qumir pachayuqmay chhika yarwikunayuq,rasayachkan.Imataq kanman?Uk runa chunpi pachayuq,chaskaawi, achkaawikunayuq, payqajallpamanta lluqsimunImataq kanman?Cebolla Siki: Wawakunatukuy niqpi kay cebolla sikipukllaytaqa, pukllarikunku.Kay kwawakunawanpukllarichkan. Aaskitu chay qhariwawitata sikinqa chayqau sumaqthuruta wawapuraqachipanakuna, manataqkacharikunachu. Kay jina pukllaykunaqa mayunaymanta, amataqqunqapunachu. Amatelevisin, videoqawpaqillanpia kanachu,jawaman lluqsiytawan, kaycebolla siki pukllarinaPusaq chunka jisqunniyuqWawakuna awinankupaqSuplemento Infanl del Conosur awpaqman N 156Julio 2015N 89Chaqrata llankanapaqqa AGOSTO killapi:Chuwitata Tiempo QhawarinaSumaq watapaq, atuqqawasaman kuqrikuspaenterota waqan.1, 2, 3 punchaykuna agostopi pacha seasta qumuwanchis, para watapaq, chakiwatapaq, para awpamunqachu, para qhiparinqachu, ima killapi verano kanqa...Phuyu millmamillmalla chayqa,waliq wata kananpaq.Thaqu sacha uk riqtatikarin, waliqwatapaq.Rumi urajunpirichkan chayqa,sumaq watapaq.Qillu qillu awpaqtikan chayqa,awpaqtarpunapaq.TARPUYTA QALLARINAPAQ TIEMPOTA QHAWARINAMay unaymanta kuraq tatas, kuraq mamas chuwitata empo qhawarinku, agosto killapi 1, 2,3 punchaykuna seasta waturikunku, wata tarpuyta qallarinapaq. Kay wata qankunapiswaynuchukuna, sipaskuna, wawakuna TIEMPOTA QHAWARINA.Sumaq watapaq, atuqqawasaman kuqrikuspaenterota waqan.8