Qosqomantarunakuna

semanasantapi

TapukuytaUmalliqmanLuis Florez García

Takisunchisancha munasqaartistakunawan!

Yupay 01 / Wata 01 / Qosqo 2011

Kaypin kashanchis:tususpa, mikhuspa, llank’aspakusikushanchis

NOQANCHIS lliwpa

q re

vist

anch

is

NO

Tapukuyta UmalliqmanLuis Florez García

Lliw NoqanchisNoqanchis waynasipaskuna

Semana SantapiTapukuyta Matilde Chamorro

Kuska Takisun

NOQANCHISKAY REVISTA RUWAQKUNAQ QELQAN

lliwpa

q re

vist

anch

is

QelQa tupachiQ Jorge AleJAndro VArgAs PrAdo

llank’aQkunaJuAn gAliAno románHildA CAñAri loAizAluis nieto degregoriCésAr Alberto Venero torresmAlu benAVides robles

Willakuykuna mashkaQ, tapukuQmArCo AnAtoni VegA CubA

QelQaQkunamArCo Antoni VegA CubAAnA QuisPe QuisPe

ch’uyanchaQginA mAldonAdo gómez

seQ’ekuna, QelQakuna tupachiQniCo mArreros

FotograFía mashkaQkuna, horQoQkunaJosé Alfredo VelArde mArisCAlmArCo AnAtoni VegA CubACésAr Alberto Venero torresJAVier solís CAstillo

QelQa horQoQserViCios gráfiCos Jmd KAy PubliCACiontA HAywArimuwAsHAnCHis Centro guAmAn PomA de AyAlAJirón retiro 346 / bArrio tAwAntinsuyoAPArtAdo PostAl 346 / CusCotelefonoKunA / 235931 - 232602

Perú suyu biblioteCA nACionAlPi 2011- 07312 yuPAyniyuQwAn dePósito legAl CHurAsQA.CusCo, PerúmAyo, 2011

Noqanchisqa Qosqopin tiyanchis. Kay sumaq llaqtanchispin, sumaqta llank’ashanchis, p’unchay, p’unchaymi aswanta kallpachakushanchis ñawpaqman lloqsinanchispaq. Ancha munanakuywanmi, kusikuywanmi ayllupura, wasimasipura kawsakushanchis. P’unchay-p’unchaymi rayminchiskunapipas tusukunchis, kusirikunchis, bola hayt’aqpas puririnchis, q’aparishaq mikhunanchiswan, phusoqosapa aqhanchiswan ima yarqayninchista ch’akiyninchista thasnurinchis. Noqanchisqa ancha sumaq ñawpa kawsayniyoqmi kanchis, Hanaqpacha yayanchispi, Apunchiskunapi, Pachamamanchispi iñiyninchispas ancha allin saphichasqan kashan. Noqanchisqa ancha khuyakuyniyoq kayninchiswanmi, ancha reqsisqa kanchis.

Chayraykun, lloqsimushan NOQANCHIS, lliwpaq revistanchis sutiyoq qelqa, kaypin kusikuywan rikuyta atisunchis: Imaynan kanchis? Imakunatan ruwashanchis?

NOQANCHIS revistapin ñawinchayta atisunchis Runasiminchispi chanin willakuykunamanta. Chaymantapas ima hayk’a yuyaychakusqanchismantapas uyarichikuyta atisunchisman. Kay revistanchista ñawinchaspan tupashallasunchispuni, aswantataq reqsinakusunchis.

Indice

Ruwaqkuna:

2

64

108

12

02 / NOQANCHIS

Iman runasimi qanpaq?Noqapaqqa runasimiqa allin rimayqa misk’i rimaypin kakun, chaymantan apa-rikun noqanchis rimananchispaq.

Imanaqtinmi runasiminchista rimananchis?Noqanchis rayku. Hamawt’anchis yacha-chisqan hina, wawanchiskuna rayku. Allinta qhawakuspa reqsikunanchispaq, kawsa-nanchispaq, tiyananchispaq, purinanchis-paq, hatun llaqtanchis kananpaq teqsimu-yuntinpi, runasiminchista rimananchis.

Chinkanqachu llaqtanchispi runasimi?Manan chinkanqachu. Noqanchispa ma-kinchispin chayqa kashan. Mana runasimi chinkananpaqmi rimananchis runasimipi.

Imanaqtinmi runasimi mana rimakunchu huk rimaykuna hina, francés hina, guaraní hina, árabe hina?Ninkun runasimimanta: “Maqt’akunaq rimay-ninmi chayqa”, nispa. Noqanchisqa manan aknata qhawasunmanchu, allintan qhawa-nanchis runasiminchista rimakunanpaq. Ma-nan qolqepaqchu runasimi rimayninchisqa. Manan rimasunmanchu, qhawasunmanchu huk runakuna hina. Noqanchisqa kawsay-ninchispaqmi rimananchis.

Imatan ruwashankichis Municipio uhumanta mana runasimi chinkananpaq?Noqaykuqa ruwashayku kay taller suti-chasqa: Primer Taller de Capacitación del

Tapukuyta Umalliqman Luis Florez García

paypas rumasimita rimanmi

Tapukuq: Marco A. Vega Cuba / Yanaparikuq: Guadalupe Cuba Huamaní

Foto

graf

ía h

orqo

q: J

óse

Alfr

edo

Vel

ard

e M

arisc

al

Quechua. Kay tallerpin hamawt’akunaq yachachinankupaq yachachishayku. Ka-llashantaqmi hoq tallerkunapas: Taller de enseñanza del Quechua, Taller de especiali-zación del Quechua, Taller de adiestramien-to para profesores del Quechua.Qelqaytapas ruwachimushaykuñan: Anto-logía Quechua, sutichasqata, kay wata-pin noqayku anchata ñit’ipayushayku, q’emipayashayku lloqsimunanpaq.

Perú suyunchispi Estadonchis: Imatan ruwa-nan runa simi, huk rimaykunapas mana chinkananpaq?Perú suyunchispi kashanña Academia Ma-yor de la Lengua Quechua, manayá Acade-miallachu tanqapakunan, huk kallpallawan-mi Estado lliw umalliqkunantin (presidente, ministrokuna, congresistakuna, alcaldekuna ima) noqanchispiwan khuska astawan ruwa-

nanchis kay Programa de Gobierno Ley hina chaninchakunanpaq, hunt’akunanpaq.

Waharikuy Qosqo llaqtata, runasimi rima-nankupaq…Qosqo runamasiykuna, warmikuna, wawakuna, qankunatan niykichis: amayá qonqaychischu runasiminchista rimayta, kay misk’i rimayta rimakuyta. Warmikuna-pas, qharikunapas, erqekunapas takiyuspa puririmuychis, runasiminchista rimayuspa. Manaña ancha allinta rimankichis cha-ypas rimaychis, noqapas pishi pishimantan hayt’apakushani, atisqayman hinallan ri-mapayamushaykichis. Qankunatan niyki-chis: atisqaykichisman hina rimaykuychis, takiykuychis. Kusisqa purikachaychis mishk’i rimayninchiswan. Amayá runasiminchistaqa p’ampayunkichischu.

“Qosqo runamasiykuna, warmikuna, wawakuna, qankunatan niykichis: ama-

yá qonqaychischu runasiminchis rimayta, kay misk’i rimayta rimakuyta”.

Foto

graf

ía h

orqo

q: J

óse

Alfr

edo

Vel

ard

e M

arisc

al

LliwNoqanchis

reqsinakusun

Kaypinnoqanchiskashanchis:

asispa, tususpa, mikhuspa, llank’aspa, pukllaspakusikushanchis.

1 / Jorge Apaza wikch’uchikamun pukllanamanta. Aydé Cuentas allinta k’amiyushan.2 / Juan Fernández Aguirrewan Elmer Chuchullowan Machu-Machuta tusuyta tukuruspanku.3 / Vicentina Huamánwan Georgina Polowan warmikuna qhari hina asiykushanku.4 / Joel Acuña Tocre kusisqa qeq’api phawasqanmanta.5 / Edgar Choque mana ch’akiymanta kananpaq ukyaykushan.6 / Silvia Záratewan Juana Aviléswan mishk’ikunata qhatuykushanku.

2

5 6

3 4

1

Fotografía horqoq: Marco Anatoni Vega Cuba

7 / Raimunda Calla qesokunatamunayachiwashanchis.8 / Equipo Ferretería, sayashanku: William Ríos, Eder Puma, William Mesco. Qonqoriyuspa: Manuel Llanqe, Marco M. Daniel Mamanipuwan.9 / Yoni Jordán ruwasqantaqhawarichiwashanchis.10 / Hilda Polancowan Amilcar Quispewan allin tusuyta yachachiwasqaykiku.11 / Maribel Choquemamani Mamani ususintin Yamilet Villasante Choqemamani.12 / Ruth Aristo Valenzuela wawantin Alexander Bombilla Aristo.

7

1210 11

8 9

noqanchis waynasipaskuna

6 / NOQANCHIS

Sutiymi Eunicie Prudencio Sotelo, ishkay chunka ishkay watayoqmi kani, Antropologiapi Bachillermi kani, kay

Qosqopi San Antonio Abad Universidadpi. Ancha kusisqa mosqoypi hinaraqmi kashani chay fotografiamanta huñunakuywan. Manapunin ni hayk’aqpas chhaynaniraq sumaq, achalaw fotografiamanta tallertaqa ruwarqanichu. Manan. Umaypiqa kasharanpunin: “fotografiata ruwarachikusaq chay revistapi Señoritakuna hina” nispa. Ichaqa ancha chaninmi karqan chay profesional tallerpin imaymanata yachamurqani. Kay “Noqanchis” revistaqa, Qosqoq wayna sipasninkunamanqa ch’aska hinan imaymanata qhawarichimunqa.Noqaqa runasiminchiswanpas kushkan, tuta-p’unchaw kawsakurqani, tayta-mamay, machulay, awichaykunapas runasimitapunin rimakurqanku. Noqaqa, qallariyninpiqa sasachakusharqanin. Pishi-pishitaqa pantapakushaniraqmi, ichaqa manan qhepaman kutiyna munanichu, aswantan yachayta munayushani. Antropóloga hinaqa, niykichismi: chaninchananchismi, yupaychananchismi Runasimitaqa, kay simiqa ñawpa taytanchiskunaq saqewasqanchisraqmi, kunankamapas rimashanchispunin riki. Hinachu manachu. Sichus rimashanchis chayqa manan chinkachisunchischu, chay rayku rimashananchispuni yachachinanchistaq kay qhepa wiñaykunamanpas. Revista “Noqanchisqa” llapanchistan haykuchiwayta munashanchis, sutin nisqanman hinan llapanchispaq. Tukuypaq. Hatunpaq, huch’uypaq, manan chay k’achay k’achay t’ipi cinturakunallapaqchu. “Noqanchis” revistawanmi qosqonchis warmipas qharipas imayna kasqachallanchis reqsikuyta atisunchis k’achay-k’achay hina, chanin yuyaysapataq.

Sutiymi Ezequiel Pfocco Quispe. Cusipata Distritopin, Provincia Quispicanchispin paqarirqani. Ishkay chunka pishqa

watayoqmi kani. Primariataqa kikin paqarisqay llaqtapin yacharqani, Secundariatataq Urcospi, kunantaqmi yachashani: “Conservación y Restauración de Obras de Arte”nisqata Qosqopi Escuela Superior de Bellas Artes Diego Quispe Tito sutichasqapi. Huch’uychaymantapachan kawsashaq Peruq Culturanwan kushkapunin kasharqani, aswantaqa kay Runasiminchiswan, noqaqa wiñarqani Runasimi rimaqkunaq chawpinpin, tayta-mamaykunawan, hoq aylluykunawanpas. Hinaspapas taytaymi apakachawaq karu comunidakunaman. Añay ninin taytayta, chay karu llaqtakunapin imaymanata yachamurqani, aswantaqa chay runamasikunaq kawsayninta, llapa costumbrekunatapas.“Noqanchis” revistawan

kushka purinaypaq wahawaqtinkun ch’ullallapi “arí” nirurani.Tukuy sonqoywan, kallpaywanmi chay hatun puririyman acchuykamurqani. Kay revistachu hina ancha chanin kanqa Qosqo llaqtanchispaq, aswantaqa Runasiminchista q’eminanchispaq, kallpachananchispaq, ancha utiy-utiytaqmi kananchispas imayna kasqanchismanta. Kay revistaq qelqankunapin qhawarichimusaykiku kay Qosqo Inka llaqtaq: culturanta, kawsayninta, reqsichimullasaykikutaqmi Perú llaqtanchisqa ashkha niraq-niraq kawsayniyoqmi, kay culturanchistataqmi llapaman mast’ariyta reqsichiyta munayku.

NOQANCHIS / 7

Fotografía horqoq: Javier Solís CastilloAkllaqkuna: Nico Marreros, Malú Benavides

Munaychaq: Lucero RojasP’achakuna: Mana Wana, Chhachu

reqsinakusun

Semana

santapiSemana Santaqa, ancha

chaninniyoq fiestan noqanchis cristiano runapaq,

yuyarinchismi Taytanchis Jesuspa wañuyninta, kawsarimpuynintapas. Chunka ishkayniyoq clase mikhunatan mikhunchis, qanchis iglesiata watukunchis, rantikunchis qorachakunata, p’atakishkata, palmeramanta taytanchis chakatasqata. Wakinqa wasinchispi sumaqta samayukunchis, atiqqa ch’usanchis mana llank’asqanchis p’unchaykuna. Tukuyta ancha kusikuywan, q’ochurikuywan ruwanchis.

1/Juana Jiménez t’ikata rantinanchispaq qhawachimuwashanchis.2/ Nelly Guzmán asikuyta munashan.3/ Jonatan Torres p’atakishkanta tariruspa.

2 3

1

Fotografía horqoq: Marco Anatoni Vega Cuba

4/ Tito Yepezwan Marina Huamaníwan Santo Tomásta rinqanku.5/Sonia Aucahuallpa challwata qhawachimuwashanchis.6/Jesica Zegarra t’antachata munachimuwashanchis.7/Judith Caro challwa runtuta qhawachimuwashanchis.8/ Karina Ancco orqomanta t’ikakuna apamusqanwan.9/Elmer Rivera Ccama k’usilluchakunata munachispaasiykushan.

5 6 7

4

8 9

Hayk’aqmantan ruwashanki “War-mikuna Rimanchis” programa nis-qata?Noqaqa programa radialtaqa ruwani ishkay chunka ishkayniyoq

watamantañan.

Imaynatataq ruwanki?Rimariykun: problemas sociales, violen-cia familiar, derechos de los niños, dere-chos humanos, participación política de la mujer, organización de pequeñas mi-croempresasmanta ima. Noqaqa rimani kawsayninchismanta: imaynatan noqayku warmikuna ñawpaqman lloqsiriykuman. Capacidad intelectual, anchayta noqa-yku allinta mat’ipayku. Yachasqanchis hina sinchi machismo Perú suyunchispi kan, war-miqa qhepapi. Warmitaqa mana allinta

chaninchanku. Wasipi llank’asqanpas cha-nin llank’aymi. Mana warmi kanman cha-yqa, manachá wawakunapas mikhunku-manchu. Mana warmi kaqtinqa manachá wiraqochaq apamusqan qolqechanpas ayparinmanchu. Warmi kayku administra-dora, contadora, abogada. Niwallankutaq-mi: “Layqan kankichis”, nispa. Hinapaschá, layqa kaspaykuchá riki wawakunatapas onqoruqtinku hampiyta atiyku. Kay progra-ma radial “Warmikuna Rimanchis” sutin nis-qanman hinan rimariyku warmikunamanta. Imaynatan warmikuna, kallpata hap’ispa allinta ñawpaqman puririykuman. Niyman-taqmi kay medios de comunicacionnin-chis: radiopi, televisiónpi wiraqochakunallan llank’arinku, rimarimunku. Ichaqa kunanqa, warmikuna ñawiykuta ñan kichariykuña, kay programa radialtapas ruwashaykuña. Pro-grama radial: Warmikuna Rimanchis, ancha saphichasqañan llaqtakunapi, kikin sutin-wanmi ruwarikushan.

Imaynatan kutichipusunkiku uyariqniykiku-na?Kay programa “Warmikuna Rimanchis”, noqaq ruwasqaymi allin chaninchasqa, allin uyarisqa. Imarayku? Hawa llaqtapi ñaña-ykuna, turachaykuna rimanku runasimita. Paykuna niwanku: “Ñañay Matilde. Panay Matilde, allinmi kay programa radial ruwari-musqayki, noticia runasimipi rimarimusqayki, noqayku intindiyku, uyariyku. Noqayku yuya-yman churayku. Allinmi runasimipi rimamus-qayki. Imaynan q’oñi t’antata sapa tuta-manta suyakunchis, aknatan suyarikuykiku”, nispa niwanku. Paykuna kallpata noqa-man churamuwanku kay programa, sapa p’unchay allinta lloqsirinanpaq.

Imaynan warmikunaq kawsayninku kay Qosqo llaqtanchispi mana runasimi rima-qkunawan?Qosqo llaqtamanqa, yachasqanchis hina lliw huch’uy llaqtachakunamanta cha-yarimunku. Noqanchis castellano rimay-pi sutichanchis “migrantes”. Imarayku?, llank’anata mashkaspa. Noqaq tayta-ma-

paypas runasimita rimanmi

Tapukuyta MatildeChamorro

Tapukuq: Marco A. Vega Cuba Yanaparikuq: Guadalupe Cuba Huamaní

10 / NOQANCHIS

Foto

graf

ía h

orqo

q: M

arco

A. V

ega

Cub

a

maypas aknatan niwaqku: “Qantan waway munayku allin kanaykita. Noqallaykupiña ñawsa, wakcha kay tukukuchun. Noqalla-ykupiña mana ñawiyoq kay tukukapuchun. Qanqa allin puriyman, allin ñawinchayman, allin yachayman aypanki”, nispa. Qosqo llaqtaman purichimunku, chaymanta imay-mana sasachakuy Qosqopi tarikun. Mana llank’ana kanchu, chayrayku comercio ambulatorio nisqapi llank’apunku. Wakin turachaykuna taxista kashanku, wakin war-mi wawakunaqa wasikunapi llak’apakuq haykunku, tutallata estudianku, manan p’unchay estudiankumanchu.Hawa lla-qtakunamanta runasimi rimaq runamasin-chiskunaqa aknan tarikushanku.

Manañachu rimanku runasiminchista?Wakinqa qonqanku runasimi rimayta, kay castellano rimaypitaq llank’asqankupipas rimapayanku chayqa. Yachaywasipipas castellano rimaywanmi yachachin profeso-

ra, chayqa atispa mana atispa castellano rimayman yachakapunku. Wakin qonqa-rin, wakinkunaqa manan qonqankuchu. Wakinkunaqa uyarinku programata runasi-mi rimasqaypi. Hinaspan niwanku: “Allinmi runasimi rimasqayki. Allinmi runasimipi rima-musqayki, noqaykupas uyarishaykiku”, nispa niwanku. Wakin allin yuyayniyoq sipasku-naqa chaninchankun kay culturanchista, lengua maternanchistaqa manapunin qon-qananchischu. Sichus inglesta, castellano-ta, alemanta rimanman chayqa, manan qonqanmanchu yachasqanchis hina. Ku-nanqa Universidadpipas obligación kashan runasimita tukuy profesional yachananku. Yachasqanchis hina sichus mayqen profe-sionalpas mana runasimi rimayta yachan-chu centro de saludpi, yachaywasikunapi, mayqen oficinakunapipas, manayá runasi-milla rimaqwanqa imatapas ruwayta atin-chu. Chaypaqyá obligado kunanqa kashan runasimi rimay, chayraqmi valorakushan ri-mayninchis.

Iman mana kanchu llaqtanchispi, runasimi rimaq warmi allinta kawsananpaq?Sichus huk sipas, wayna hawa llaqtaman-ta hamun runasimillata rimaspa, mayqen

llank’aypipas manayá kanchu respeto, chaypaqyá kanan respeto a su lengua ni-sunmanchá. Derechos Humanospas nintáq: “respeto a su idioma, a su religión a su iden-tidad”. Kunanpas manaraqyá conciencia kanchu (institucionkunapi, oficinakunapi, centro de trabajopi). Kay warmimasi, runasi-mi yachaq warmi hina, tarikusqanpi manan kanchu respeto.

Imaynatan tiyakunki runasimita yachaspa?Noqaqa runasimita rimashaspa, manan wawaykunata yachachisqanichu runasimin-chista, manayá yuyayman churaranichu, hinaspa mana wawaykunaman yachachi-ranichu. Huknin waway Antropólogo, kay profesionpaq yachananyá runasimi rima-yta hawa llaqtapi llank’ananpaq. Wawaymi sasachayun. Chayraqmi noqapas yuyayta hap’ini imaynan kay runasimi rimayninchis allin chaninchasqa kanan llipin runamasin-chiswan, warmipi, qharipi, wayna sipasku-

napipas. Kunanqa rimani wawaykunawan runasimita, ichaqa manayá noqa hina-chu rimarinku. Chayraqmi yacharishanku, chayraq rimarishanku. Chayraq niwanku wawaykuna: “Mamá runasimipi rimapa-yaway”, nispa. Noqapas runasimipi rimapa-yashani. Atispa, mana atispa ñan wawayku-na rimashanña.

Waharikuyta apachimuy kay Noqanchis…Kay revista Noqanchis sutichasqapi, allin llank’ay kachun, allin qhawarichiy kachun kay runasimi rimayninchismanta. Noqapis chayraqmi chaninchakuni, noqapas pro-vinciana kani, migrante Chumbivilcas lla-qtamanta kani. Huch’uyllaraq kashaspa runasimillawan kawsayta qallarirani, chay-mantañan Qosqo llaqtaman hamuspa sasa-chayuspa, mana sasachayuspa castellano rimayta yachani, manan noqa qonqarani-chu runasimi rimayta. Mana qonqaranichu, noqaqa rimaranipuni. Kay runasimi rimaynin-chista, sumaqta mast’arisun, qhawachisun. Ama chinkarichunchu kay runasimi rimay-ninchis orgullo peruano. Kay runasimi rimay-ninchismi allin saphichasqa kanan qosqo runa kananchispaq.

“Sichus huk sipas wayna hawa llaqtamanta Qosqollaqtaman hamun runasimita rimaspa

maiqen llank’aypipas manayá kanchu respeto”.

NOQANCHIS / 11

kuska takisun

12 / NOQANCHIS

Taki: ChallwaschallayTakiqkuna: Conjunto Condemayta de AcomayoDisco: Lo mejor del conj. Condemayta de Acomayo Vol. 1 (1981)

Muyun muyuntas purishani, challwaschallay,manañam tariykiñachu, challwaschallay, challwaschallay.

Astawansi yuyarini, challwaschallay,sutiykita yuyarispa, challwaschallay, challwaschallay.

Rimasqa:Ama waqaspalla, Calandria.Imanasunmi chhaynaman suerte hamuqtin!¡Qué triste es la vida ingrata!

Kutirimuy, vueltarimuy, challwaschallay,killa qhawariq tumpallapis, challwaschallay, challwaschallay.

Pispischayki, suyashayki, challwaschallaymunasqayki, mask’ashayki, challwaschallay, challwaschallay.

Rimasqa:Así, con sentimiento Calandria... canta como tú sabes.

Gusturaqchus purishanki?gusturaqchus purishanki?Mayun mayunta purichiwaspa,loman lomanta purichiwaspa.

Rimasqa:Gusturaqchus purishanki?Mayun mayunta purichiwaspa,loman lomanta purichiwaspa.Ingrato mana munana.

Muyuykuy, tusuykuy nina patanpi, causayta.Paqarin, minchallam,kawsakuyninchik tukunqa.

Kusikuy, kusikuy,llakiy muchuyta tanqaspa,kusikus qanchiktawañukuspanchik apasun.

Qhawariwayku, pachamamallay,Rikuriwayku, intitaytallay wawaykikunata.

Saruykuy, saruykuy,Nina tisupa uchpanta, chaynatam sarusun usuchiqninchik runata.

Saruykuy saruykuy, nina tisupa usphanta, chaynatam sarusun usuchiqninchik runata.

Taki: Siwar danceTakiqkuna: AlboradaDisco: Caminos al sol (2005) No me llames pordiosera,

no, sin saber nada de mí.No me llames pordiosera,

no, sin saber lo que sufrí.

Ama niwaychu pordiosera,mana yachaspa ñuqallaymanta.

Ama niwaychu pordiosera,mana yachaspa llakillasqayta.

Puntakunatamñuqa ñuqa purirqani,

kiska hawantaraq, qalachakillaraq,khuyay wawayta,

mask’a mask’arillaspay,waqa waqarillaspay,

chaka ukhuntaraq, mayu patantaraq,mask’allarqani, purillarqani.

Chay p’unchawmantam kunankama,asnarillastin puriy purini,

chay punchawmantam kunankama,wawachallayta mask’ay mask’ani,

amayá qanpas nillawaychu,pordiosera nillaspaykiqapa,

mana yachaspa kawsasqallayta.

Taki: PordioseraTakiq: Magaly SolierDisco: Warmi (2009)

¿Sipasña, waynaña kaspapas, munankichu NOQANCHIS kayta?Sichus runasimita rimanki, chayqa fotoykita

apachimuwayku:difusion@guamanpoma.org

¿Imachallatapas niwayta munankikuchu NOQANCHIS… revistanchismanta? Qelqamuwayku, kaytaq rikhurinqa hamuq edicionpi.

¡Qelqamuwasqaykikutan ñawinchayta munayku!Qelqamuy: difusion@guamanpoma.org