Re

vist

K

ultu

rore

K

orr

ik-G

ush

t, 2

010

rtej jals

n u

m r i

&

2far mund t'ju kujtoj, nj zambak i bardh prve bardhsis mbretrore t nj fustani mbretreshash?Zambaku i bardh, mendon pr ju sikurse ju pr vetet tuaja.Duke ofruar n paket, shrbimet e nj fustani t bardh pr ditn tuaj t veant, at t dasms a fejess suaj, do gj vjen e stiluar dhe e ofruar ashtu si duhet, e papar vitrinave q shpesh na zhgnjejn.Le t jet nj surpriz e bukur pr bashkshortin tnd, nj fustan nusrie dhe do zgjedhje e jotja pran butikut ton

Fust

ane

nus

rie (

shitj

e/qe

ra),

kos

tum

e gr

ash,

pal

lto, p

arde

sy, f

usta

ne, f

unde

, trik

o, b

luza

, sha

mia

, sha

lle

1. Kompleksi "Vizion Plus"Rruga "Don Bosko", Tiran

Cel.: 067 40 47 5562. Pran xhamis s Tabakve, 100 m n krah t

saj. Cel.: 069 21 588 38 , 067 27 69 520 e-mail: zambakuibardhe@yahoo.com

Marka t njohura si Levis, Caprioli,

Benetton, Rubba Cuore,

Malboro Classic,

Rifle, Phard,

Navigare

3Kryeredaktore: AlbAnA MujA (Ciku)

Redaktore gjuhsore: Prof.dr. Mimoza Gjokutaj

Recensues fetar: AhMed kAlAjA

art grafika: ornela Bita

Organ i Shoqats Kulturore: FEMRA INVESTIM I FAMILJES TIRAN-ALBANIA

FemraINVESTIM I FAMILJES

QENDRA KULTURORE

Fust

ane

nus

rie (

shitj

e/qe

ra),

kos

tum

e gr

ash,

pal

lto, p

arde

sy, f

usta

ne, f

unde

, trik

o, b

luza

, sha

mia

, sha

lle

Editorialnga A. Muja

nga StAfi

Vetm pr zemratnga K. Bardhi

Kndvshtrimnga B. Haxhiu

Seria e profetvenga i. tota

trokasnga E. Rroshi

Zri imJ. Derjaj / E. fisheku

Dedikimnga E. Rei

nga O. Heta (Varrosi)

Mjeksi profetikenga A. Plumbi

imazhErisa Kulla

4 Jam dhe un....

6 T kesh nj mike...

9 Nj vepr e madhe para nj muaji t madh

10 Ftes pr reflektim

13 Prse stresi?

15 Nuhu, profeti i par i drguar n Tok

18 Kur gjuha flet at q sht e ndaluar

20 Lindim t barabart... marrim rrugtime t ndryshme...

22 Pa titull

24 Kapriot, fmijt dhe prindrit?

31 Fara e zez

30 T bukur e t shndetshm

33 - 55Suplement

Jam dhe un...

Kur disa dnohen dhe jo vetm diskriminohen (sikur kjo fjal sht gjetur me e but) e kur disa t tjer bhen heronj t asaj far jan po me zgjedhjen e tyre dhe jo kur ate ia mveshin natyrs,i takon t jet akoma koh prpjekjesh, q t kujtojn demostratat e prgjakshme t viteve t hershme mbi t drejtat e grave sidomos ato q lindn n Angli e q prfshin m pas mbar botn.T paktn atyre viteve sikur ju shkonte nj marrzi e till, pasi mjaftohemi me faktin se qen vite t porsa nisuara n nj demokraci vlerash e zgjedhjesh. Por tashm, kur po rrumbullakosen jo vite e dekada, por edhe shekuj demokracie botrore, ende vazhdon shkelja me forc e liris tnde, edhe pse sht ngritur mbar bota kundr diskriminimit t dokujt e sidomos t grave dhe kjo si standart q duhet arritur medoemos.

...T

k

esh f

rik

pa

qen

...

albana Muja5

ediTorial

Srish jemi ne grat m t diskriminuarat, e ksaj rradhe nuk bhet fjal pr temn aq globalizuese, diskriminim pozitiv e as mosbarazim gjinor, por diskriminim pr at far je dhe beson, far jep dhe kontribuon n shoqrin ku bn pjes. Srish diskrimonohemi sepse pamja e jashtme sht ndryshe ndaj t shumtve. Srish asnj mundsi pune dhe zgjedhjeje, srish stopohemi, kur aftsit n degt ku kemi studiuar premtojn pr m shum.N nj nga kanalet televizive me fam botrore, kur u pyet nj zonj me pesh t madhe n pushtetin amerikan, ajo u shpreh: Pr sa koh kemi diskriminim grash dhe vajzash, akoma kemi shum rrug pr t br me vetet tona.E ndrsa nj tjetr personazh i njohur (grua) kur u pyet me shum ironi nga moderatori: se mendonte kur shikon nj grua me mbules n rrug, a ju duket si gung n mes nj trotuari?- Ajo iu prgjigj: Pak respekt pr at q tregon respektPra ishte nj prgjigje e duhur kundrejt nj personi q spara njeh kufinjt e shprehjes s lir, por e rndsishme ishte se kto fjal dolen si mllef ndaj ksaj makinerie t shoqrive q vazhdojn t luftojn diskriminimin, duke diskriminuar. Kto shoqri nuk gjejn dot ilain e shrimit t shum plagve q ia mveshin oroditjes natyrore. Kshtu, vajzat apo grat besimtare nisen rrugve t gjata t jets, ku shumkujt nuk i plqen q ndan t njtin vend e qiell me to. Ato ecin e silueta e tyre prej mbretreshe kohsh romaneske ngjan aq e palkundur. Ajo ecn nn kt diell q rrzllon, q prskuq, q djeg, e djersitur, por jo e lodhur, e ln mnjan, e mrzitur, e diskriminuar, e humbur.Ajo ecn e qet n kto dit t nxehta vere, n kto dit t nxehta agjrimi e kshtu bota i duket sikur sht vetm e saj.T gjith kan vap e vrapojn pas ujit, freskis mahnis s ftoht pr t shuajtur etjen e ktyre ditve q flakerojn. Vajzat me mbules i shikon n t njjtin hap t qeta, se do arrijn aty ku duhet me vrapin e qet, ku t on vetm nj zemr q di t sakrifikoj e t DUROJ .Organizohen tavolina e panele debatesh me njerz t dijes e prparimit, por n fakt sht e njjta linj ajo islamofobike. E themi vetm me kt term pasi nuk ka fobi vetm ndaj shamis, por kohve t

fudnit islamofobia po prfshin fyerjet ndaj profetve t Zotit, fyerje ndaj madhshtis s ezaneve q dgjohen npr qytete e t tjera me rradh.Kjo ardhur ashtu si edhe Zoti thot n Kuran : Ata nuk do ndryshojn bindjet e tyre po qe se ju nuk i ndiqni ata.... e kur e gjitha kjo fyerje e madhe vjen nga njerz q me sa dukej n shkrimet e nnkuptuara tashm njihte fare mir botn e qenve, at t ultn, t kafshve ashtu si edhe vet jeta e tij mund t jet, nuk ngelet gj tjtr vetm ti thuhet : prgjigjen m t sakt nuk e merr as n nj prballje me fetar t zgjuar, as n nj prballje m besimtar t inatosur, por tek m I Durueshmi, q duron blasfemit e t paditurve , mkatarve, vdekatarve, pr tu prballur nj dit t madhe me mkatet e tyre me t cilat iu krenuan muslimanve.

Si pr t vazhduar kt panoram shtypjesh t drejtash, shikojm me syt tan tek bhen heronj e ju kushtohet vmendje maksimale madje duke i dalluar madje nga t drejtat e t tjerve, njerzve me orientime t uditshme seksuale, ata q vrasin, vet frytet e jets e martess, familjes pr t kaluar tek pedofilizmi, prudnimi i vlerave duke investuar m shum se duhet pr nj emancipim t shoqris apo kopjim detajoz t shoqrive europiane.

Prse nuk sht kjo fobi ndaj ktyre tendencave njerzore, orientimesh denatyrore , kur kta tendenca jan prkundrejt do ligji hyjnor e njerzor, por sht ndaj nj regulli shum njerzor fetar, si sht mbulesa apo dika tjetr qmund t merret si tregues feje apo besimi, kur kjo e fundit nuk t ndryshon as n qnie, as karakter as n natyr, por vese e shndrron njeriun n njeri q e mbar shoqria e vlerson edhe pse shpeshher nuk e duan kontributin e paqt q i japin mbar problematiks s pazgjidhshme t shoqris sot.

Organizohen demostrata n prkrahje t ktyre vajzave t prjashtuara, t tjerave t diskriminuara, por asgj, prvese nj lajmi mediatik t dors s tret, ku n epiqendr vihet pirshja e qetssi apo demokracis nga thirrjet e larta, apo shprehi t tilla si kjo shtje nuk sht se e prish panormn e vendit ton t ashtuquajtur tashm si eurpiano-perndimor.

Nj realitet i till q ngrihet si bajloz kundr t drejtave themelore njerzore sikur i bn me dije pushetar dhe ata q kan n dor drafte dhe nene apo ligje ; ju q po luftoni diskriminimin si standart pr tu br pjes e hapsirave europiane, ju n fakt nuk po e zhdukni at, por po i fryni nj zjarri, i cili djeg edhe ato pak vepra t mira q keni br rrugs s gjat t europianizimit.

6Nj zonj q kish pak dit q kishte mbrritur n Shqipri, nj zonj nga ato q kur e shikon t kujton zonjat q prshkruhen librave letrar e historik, ku del n pah gruaja me pozitn e saj, me kulturn, delikatesn dhe gjithfar far flet pr t, flet me nj siguri t rrall prej fisnikeje.Ka pak dit dhe ne jemi takuar n vazhdn e takimeve q n fakt gazetart ruajn t sigurojn kur dikush vjen nga jasht vendit, pr t takuar njerz dhe fate t po ktij vendi.Shumkush u mahnit nga publiciteti i br Shqipris pr t qen vizitor i shkujdesur, pr t shijuar bukurit apo plagt e vendit ton dhe pr t ikur i qet n vendin e tij me ca kujtime m shum, por me zonjn n fjal nuk sht thjesht kshtu.Kur u takova dhe fola me t, ish nj zonj shum e prgatitur, e lexuar, e shtitur dhe me plot urtsi. Ajo m msoi se edhe n fjal, jo vetm n dukje, duhej dalluar gruaja e ditve t sotme.Pr nga vet pozicioni q mban n Kuvajt si edhe duke qen nj pozicion i mirgjetur pr nj grua si ajo q ka shum far jep, e pash t arsyeshme t prfitoj nga koha e saj disa minuta freskie.Duke qen grua, kjo mbrthen n vetvete nj krshri direkte, pr ta pyetyr se prej sa vitesh e mban kt post, si i shikon marrdhniet me kolegt, me masn e gjer, si qndron thirrja n islam n vendin e saj, cilat jan ecurit, problemet, situata e t rinjve, etj. etj., pyetje pa fund.

Intervist me znj. Wedad al Sewaidiprgjegjse pran Ministris s Thirrjes

qeveria e Kuvajtit

Por tek ajo flet, mson srish se fjalt duhet t jen t pakta, sepse kur thuhen plot hir ata jan magjike dhe mjaftojn si t ishin grumbuj librash.

Kur e pyes pr fillimin e saj n islam, ajo e pret si me udi:Un n islam kam qen dhe lindur, n gjyshr e strgjyshr t mi. Ne jemi vend mysliman e ku shum pak mund t jen besimtar t ndonj feje tjetr dhe fillon t ravijzoj nj copz harte t Kuvajtit e m tregon mbi shtrijen e tij gjeografike, kur m shpejgon se koh m par, vite pas vitesh qkur profeti i Zotit kishte shtrir thirrjen pr n islam, besimtart e feve t tjera, si jehud apo t krishtert kishin kaprcyer kufinjt e Kuvajtit dhe popullsia kuvajtjane qe thjesht e bukur. Nj vend i begat besimtarsh monoteist - mysliman.

E pyes se si qndron situata atje, a jan duke krkuar t rinjt kuvajtjan civilizimin perndimor apo jan t lidhur ngusht me besimin dhe traditat e tyre? Kush sht problemi m i madh i tyre? E ardhmja e tyre do t jet e ndryshme, e uditshme, apo m e sigurt?Ajo shprehet se situata mbarbotrore sht e till q t ofron udira e t papritura, edhe pse nuk sht dakord me trumbetimin q po i bjn fjals globalizim n mbar vendet.Jo,- shprehet ajo, do vend duhet t ruaj drejtimin e tij, besimin e t parit e m pas traditn.

T kesh nj mike ...

7Probleme nuk ka si n Shqipri, si p.sh.: shum t varfr e t pasur m pak, sidomos t rinjt jan akoma m ndryshe, por srish ka ngre sa i takon edukimit t tyre. Ata harxhojn shum koh n internet, n chat, facebook, etj., por jo m shum.

Tani hidhemi tek grat sa t ndrgjegjshme jan ato pr rolin q kan mbi supe, sa ia kan arritur, dhe sa duhet. A kan arritur t shkmbejn eksperienca, aq sa ju mjaftojn pr t pasur nj botkuptim t kompletuar?- grat, si do grua, n pozicionin e asaj, pra si edhe sht nj grua q nuk i numrohen fakultetet q ka kryer e ku momentalisht pret t diplomohet n fakultetin e saj t radhs, at t profilit t dauas, ajo shprehet se grat kan br, jan prpjekur por jo aq sa duhet.Ajo esht nna" dhe nna asnjher nuk knaqet me frytet e fmijve t saj, ajo duhet t jet krkuese e m krkuese ndaj vetes e ndaj fmijve, ndaj edhe nj grua duhet t jet krkuese ndaj vetes dhe ndaj detyrave t saj, ndaj edhe i krahasova detyrat me fmijt, sepse ashtu duhet ti shohim, si amanet, si domosdoshmri pr t'i kryer mir e sakt, e n mnyr t vazhdueshme, pr t kujtuar veten e rikujtuar t tjert, jemi gra me detyra e t drejta. Detyra jon dihet, por krahas ksaj kemi t drejtat q nuk duhet absolutisht t'i humbasim, por ti ruajm duke br kujdes, e dua tek Ai q i pranon Lutjet. Srish ka shum pr t br. Un shikoj kudo q shkoj, por ja edhe kto dit n Shqipri, njerz q respektojn njri-tjetrin, m respektojn edhe mua, jan shum t dashur, miqsor, por kur i pyet pr dika q un e quaj t thjesht pr ta ditur, ata prgjigjen duke ngritur shpatullat: -Nuk e di, e kush ishte pyetja?-far besoni, i kujt besimi jeni? Kishte shum prej tyre q rrudhnin shpatullat. Pse

kjo, ju bt 20 vite demokraci, liri, shprehje t lira, mundsi. Do duhej akoma pun e prpjekje. Un kuptoj se ka vshtirsi, por gjithnj duhet t kemi gojn e pathar nga prmendja e Zotit, nga ndihma qe duhet tia kkojm Atij pr udhzim, pr t rinjt, t vegjlit, kudo me urtsi e durim, vetm Ai (Zoti) nuk mrzitet kur i krkon dika. Ai sht Drejtuesi i shtjeve, Furnizuesi! E them kt sepse sht par e rrugs n fillim ndihma e ktyre njerzve monetarisht, me nnshtesn se do pranojn e do afrohen me islamin, por nuk ka ndodhur tamam ashtu, ndaj sot duhen shum ftesa, thirrje e durim n t.

I drejtohem srish e i them se ju jeni grua dhe n nj pozicion q flet shum pr mundsi dauje, cilat jan aktivitet tuaja atje.Prve kuptimit klasik t pozicionit q kam, un jam afr me kolegt, vartsit apo t tjert.Ne jemi njerzit, Allahu sht i t gjithve.Kshtu aktivitetet jan nga m t ndryshmet, n ndihm t fes islame, t kulturs e etiks qytetare. Kur kam udhtuar pr ktu, ju kam ln n porosi e madje si n kontroll t vetes s tyre, libra e broshura pr t lexuar e pr t'u prgatitur m pas pr testim mbi ato q ju lash. Me mbrritjen time atje, do fillojm riashtazi me t tjera aktivitete.

N kontekstin e revists "Prtej fjals", dhe pr kt arsye po i merrja intervist, pasi edhe kjo ngrihet mbi nj staf femrash, mbi rolin e masmedias, fuqin e shtypit etj., sa ndikon revista, gazeta, libri, fletushka, n kohn kur leximi po njeh nj goditje t madhe?Ajo sht e mendimit se daua nuk arrihet aq mir me revista e libra, por me ftesa gojore e mundsi dauje sikurse profeti n mesin e sahabeve.

8Me thjeshtsin e saj shprehet e qeshur. - Tek ju bn vap?! Jo. Ndoshta ne jemi msuar, por kur tek ne vapa kaprcen 550c e tek juve valzon drejt 400 nuk sht vap, madje m duket freskt tek ju. Nuk ka vshtirsi, Allahu pr do gj sjell lehtsim, por ju mos harroni lidhjen me T.Nnave, ato jan qendra e shtpis, e familjes, baza, prehri i saj gjithnj me plot fmij e prgjegjsi.Roli i gruas sht gjigand. Asaj i duhet t kujtoj gjithnj lodhjet e sakrificave e grave t larta, atyre t dalluarave pr besim e durim.Duhet t dyroj, t ec e lart e me siguri se dshira e saj do plotsohet nse sht e palkundur n at far do dhe me mbshtetje. Kudo e n do koh t jet n dua pr t vegjlit e saj. Madje edhe n shtpi, ku ajo rri m s shumti, t vr n mur apo dyer, dua t profetit pr do detaj ndihme dhe lehtsimi si jan duaja n hyrje t shtpis, e daljes prej saj, e fillimit t ushqimit, e mbarimit t tij, duate e gjumit, para tualetit, fleta t ngjitura mureve, etj. Jan t thjshta, por na kujtojn gjra t mdha, gjra t nj rndsie t madhe, edhe pse jan fare t vogla. Kudo t jemi t rrethuar nga to. Kshtu jemi m vigjilent, bhemi m t programizuar, e rrjedhimisht m falenderues, m t kujdesshm.Nnat duhet t ken parasysh edhe agjrimin e t vegjlve. Dihet, ata duan lehtsim, ata duan butsi, - "Bni durim, se Allahu ju dhuron mirsi m shum", - "Ja si agjron mami, ja edhe babi, edhe vllai i madh apo motra". Ju e kaloni kohn me gjra t lehta, e lojra apo preokupime q jua lehtsojn agjrimin. Gjithnj duke e br islamin e leht sepse po, ai sht vrtet i leht, dhe njerzit e vshtirsojn at.Ju faleminderit dhe suksese n punn tuaj!

Intervistoi dhe prshtati nga anglishtja: Albana Muja

Ajo thot: Jo, rndesia e librit njihet dhe madje q n kohrat e hershme, pra q n kohn e Uthmanit kur u mblodh libri, pra Kur'ani n fleta, do t thot se lindi nevoja pr ta memorizuar, por edhe pr ta pasur t shkruar, pasi ata q e njihnin prmendsh, q e memorizuan po vdisnin, po iknin dhe se bashku me to do ikte edhe dija, e shkencat, besimi e do gj ve historive t bukura q mbahen mend leht. Libri, revista apo gazeta kan rndsin e tyre, jo dokush mson me t thn, por duhet ta lexoj diku, ti shikoj argumentet, ti prqas argumentet me njra-tjetrn, ti mbushet seriozisht mendja e arsyeja.Un ktu uditem kur dgjoj pr shum shtyp dhe liri t tij, por pr fare pak revista kulturore fetare.Atje sht e kundrta, ju e kuptoni pse. Atje shprndahen revista, fletushka falas, pr do njeri, pr do kalimtar, n do shtpi, dyqan apo ndrmarrje, bank apo institucion.Nj mundsi e till shprndarjeje ose kujtese tek do njeri vlen shum, ne jemi vetm pr tju kujtuar, kshilluar veten e t tjert, ja shikoni, ne jemi ktu, por Zoti sht lart, dhe Ai ju do juve, nse ju do ishit "me T" duke ln t kuptohet nse do ndiqni rrugn e drejt si e ka skicuar Ai n Kur'an dhe profeti i fundit n thniet e tij. Shtypi sht nj mundsi e mir pr dauan, srish do gjenden njerz q do lexojn, ose t paktn bni ju dua q t lexojn, krkoni m shum, prve materialeve q shfaqni aty, bni q ata t shkojn n zemr e n sy t etur pr lexim, e kureshtar n maksimum pr t msuar, kjo po, kjo na duhet !

Po troket ramazani n nj muaj t nxeht pr Shqiprin dhe nuk harroj t'i bj nj pyetje se far do ju thoshte nnave shqiptare ajo si nn e tre djemve.

Intervistoi dhe prshtati nga anglishtja: Albana Muja

9

NJ VEPR E MADHE, PARA NJ MUAJI T MADHKISHIN THN SE PO BHEJ DIKA E BUKUR, ME SHUM SFORCO, ME LODHJE, POR ME SHUM DSHIR E SHPRES T ISHIN T DOBISHM PR NJERZIT DHE SE NJ DIT N DYNJA E AHIRET, VETM ALLAHU DO SHPRBLENTE PR T.

sht fjala pr "XHAMIN E BARDH"E ndrtuar dhe e prfunduar para pak ditsh, kjo xhami prej katr katesh, e bardh brenda dhe jasht saj, kishte trhequr mjaft shikimin e kalimtarve dhe t udhtarve q vinin nga Durrsi pr n Tiran dhe anasjelltas. Nj veanti q nuk ishte par m par, ngjyra si prej mermeri dhe dy minaret e larta, investimi prrallor i br n t, e bjn akoma m madhshtore.Kishim par e dgjuar q shoqata dhe organizata t tjera, n vazhdn e prhapjes s islamit, kishin ndrtuar xhami dhe institucione t tjera ku prfiton nj publik i gjr, por ky projekt i kaloi

do hamendsim se edhe nj familje vogl mund t dhuroj vrtet dika shum t madhe.Kshtu, nj familje fare e vogl me 3 pjestar besimtar, por me nj vizion t lart e zemr t madhe, dhuruan pr t gjith popullatn e asaj zone, por edhe pr shum t tjer, nj shtpi prej shtpive t Zotit. E tra pr ta, pr t pasur

edhe ata vend t qet falje e meditimi. Nj pun e palodhur, me sforco e me mundimin q t dal dika vrtet e bukur, vjen si pun e mir para nj muaji t begat, e jo pa qllim.Me kt dhurat administratort e saj, ifti Qoli duan t jen afr ktij komuniteti q medoemos e donte nj ambient t till q ju mungon madje edhe qyteteve m t populluara e m t mdha. Kjo vepr para Ramazanit, Ramazan 2010!T shumt do jen ata q do falen q n kt ramazan dhe duat e tyre do kaprcejn minaret e larta pr t'u ngjitur tek Prgjigjsi i lutjeve. E ndr kta lutje, lutje pa fund, do jet edhe duaja e sinqert pr kt familje, qe t gjej shprblimin m t madh n dynja e ahiret.do pun e br pr hir t Zotit, e ka shprblimin, shprblim t shumfishuar. Kjo do ishte nj mirpritje e Ramazanit, nj pritje madhshtore q na prkujton edhe ne t tjerve, ta presim at me pun e vepra t mira e ta prcjellim po ashtu.E mirshikuar deri n do detaj, n do an e knd, ajo sht nga ndrtesat pr t'u marr shembull sa i prket rndsis s treguar pr t falur dika q vrtet ka vler e mbart mirsi. M s shumti duket sikur merr vler, kur kjo pun erdhi si spunto dhe si ndihm e her pas hershme q nj grua di t'i dhuroj bashkshortit t vet Petrit Alush Qoli, e kjo sht nj bashkshorte e ditve t sotme, t zis ekonomike, por q urdhron pr t mir dhe ndihmon n t, kontribuon pr dika m t mir e n kontribute q fare mir e prcjellin tek vajza e tyre, Ejona.I falenderojm pa mas pr kontributin e tyre, suksese n projektet e tyre.

Nga stafi i "Prtej fjals"

VeTM pr zeMraT

(Ai) i Cili ka krijuar jetn dhe vdekjen

pr t`ju provuar se kush prej jush do t

veproj m mir. Ai sht i Plotfuqishmi

dhe Falsi i Madh. (El-Mulk 2).

Vizitoni varrezat, sepse ato j`u kujtojn

Ahiretin . (Transmeton Tirmidhiu).

(Meditim rreth misterit t quajtur vdekje).

Vdekja, edhe pse n prgjithsi ka shenja dhe gjurm t qarta, gjithsesi ajo vazhdon t mbetet mister q i huton mendjet e t urtve, ngase ka lidhje me vet shpirtin, i cili gjithashtu sht enigm. Zoti n Kur`anin Famlart thote: T pyesin ty (Muhamed) pr shpirtin. Thuaj: Shpirti sht shtje e Zotit tim. E juve nuk u sht dhn vese pak dituri. (El-Isra 85).Sa e veshtir sht pr zemrat ndarja nga t dashurit e t shtrenjtt! Mirpo kush i beson Zotit knaqet me caktimin e Tij, e njeh kt ligj t Zotit pr krijesat e Tij dhe shpreh bindje ndaj Tij. Vrtet, vdekja sht fatkeqsi. Kshtu e cilson Zoti i Lartmadhruar n Kur`an. Mirpo harrimi i ksaj t vrtete t padiskutueshme sht fatkeqsi m e madhe. Shume njerz enden t dehur n kotsin dhe verbrin e tyre, edhe pse do dit shohin argumenta t fuqishme e prova t pakontestueshme dhe dita-dits u shtohen sprovat e belat. Njerzve po u afrohet dita pr t dhn llogari, mirpo ata vazhdojn t jen t shkujdesur e t shmangur(nga e vrteta).(El-Enbija 1)

nga; kasTTr ioT bardhi10

Me t drejt nj dijetar shprehet: Nuk kam par ndonje gj t sigurt, q tek njerzit prngjan me t dyshimtnsesa vdekja. Kjo sepse, n do dit percjellim njerzit tan pr tek varrezat, u japim lamtumirn e fundit dhe pikllohemi pr ndarjen me ta. Mirpo fatkeqsisht, kur kthehemi n shtpit tona, n vend q t reflektojm e t marrim msim, ne zhytemi n vorbulln e jets, e harrojm vdekjen dhe i kthehemi prsri gjynaheve.Padyshim, vdekja sht e sigurt, e pashmangshme. Askush nuk mund t`i shptoj asaj. Zoti Lavdiplot n Kur`an thot: do njeri do ta shijoje vdekjen. Shperblimet do t`ju plotsohen vetm n Ditn e Fundit. Kushdo q shpton nga Zjarri i Xhehenemit dhe hyn n Xhenet, ai ka fituar (gjithka q mund t dshirohet).Ndrsa jeta e ksaj bote sht knaqsi mashtruese. (Al-Imran 185). Ky sht realiteti i vdekjes dhe i asaj q vjen pas saj. Vdekjen do ta shijoje secili prej nesh, kushdo qofte ai: i varfr apo i pasur, i smur apo i shndetshm, i vogl apo i madh, me pozit t ult apo t lart n shoqri. Ajo nuk pyet pr asgj.

Prandaj askush t mos mashtrohet nga rinia, bukuria, fuqia, shndeti, pozita e pasuria.Vdekja sht mysafir i paftuar. Ajo nuk t merr leje kur vjen, sikurse nuk t sht marr plqimi kur Zoti t solli n kt bot, pasi q m par nuk ekzistoje fare.Vdekja nuk njeh mosh. Ajo mund ta marr te riun para t moshuarit, t shndetshmin para t smurit.Ti sheh nje djalosh t ri, t shndetshm, imulsiv dhe energjik. Mirepo mjafton nje moment i shkurter qe ai t shndrrohet n kufom, trup i ngrir, pa jet. Pak m pare ai knaqej me shndetin e bollkun, luante e dfrente, jepte urdhra e ndalonte gjithe kompetence. Nderkohe i erdhi vdekja. Ajo iu versul si luani gjahut te vet, e per pasoje ia dobesoi trupin, ia uli zrin, ia shterroi fuqit dhe ia palosi flett e veprave. Pastaj e mori me vete. E largoi nga kjo bote. Atij i iku koha e puns. Tashm pr t filloi koha e llogaris dhe shprblimit. Ndoshta ky i ndjere mund t ket qen shkenctar i famshem, akademik i shquar apo njeri me grada te larta shkencore, ose gojetar e orator i mprehte apo mjek i kualifikuar qe kuronte t njjtn semundje nga e cila

Nga: Kastriot Bardhi

Njeriut i mjaftojn si kshill dy gjera: Kur`ani dhe vdekja. Njerzit q nuk marrin msim nga Kur`ani, nuk u zbutet zemra prej tij dhe nuk i tremb vdekja, vrtet kta jan me zemrngurtt. Jane ata q kan vdekur pr s gjalli. Sikur malet tu thrrmoheshin para syve, zemrat e tyre nuk do t zbuteshin.

11fTes pr reflekT iM

12

vdiq. Asgj nuk i ben dobi ne Botn Tjetr, prve besimit dhe veprave t mira, q jan fruta t ktij besimi.Sa afr sht vdekja! do dite ajo afrohet drejt nesh dhe ne afrohemi drejt saj. Ndrmjet nesh dhe asaj nuk ka mbetur vetm se plotsimi i afatit, i kohs se ndarjes nga kjo bot. Ather kur te na vije kjo minute ne do t rreshtohemi n radhet e te vdekurve.Realisht jeta sht si nje lule qe el e lulzon, pastaj vyshket e thahet; ose si nje llambe qe ndrion, pastaj shuhet; ose si nj ur zjarri q bn drit, pastaj shkrumbohet, bhet hi.Ne jemi te perkohshem n kt bot, si kurbetinj apo udhtar. do udhtim e ka nj fund. Fundi i udhtimit ton sht vdekja. Treni i jetes sone po i afrohet stacionit. Disa njerez t mir degjuan disa t tjer q qanin nj t vdekur. Ata thane: udi me kta udhtar q qajn pr nj udhtar, i cili ka mbrritur n shtpin e vet.Nj njeri i menur (Aun.b.Abdilahi) shpeshher thoshte:Sa njerz e nisin ditn e re, por nuk e plotesojn at! Sa t tjer e presin t nesrmen, por nuk e arrijn at! Sikur ta shihnit vdekjen dhe levizjet e saj, ju do t`i urrenit ndrrimet dhe mashtrimet q vijn prej tyre. Ku jane ata q iu prkushtuan trsisht ksaj bote?! Ku jan ata qe grumbulluan shume pasuri me mund e sakrifica, por nuk e shijuan kurr at?! Ku jan ata q ndrtuan vila magjepse n t cilat nuk banuan kurr?! Mirpo ne e harrojm vdekjen dhe notojme ne detin e ksaj bote sikur t na jet dhn premtimi se nuk do t vdesim kurr. Sikur vdekja t ishte hak pr t tjert, por jo per ne! Sado e kndshme t jet kjo jet, do te vij momenti kur do t zbehet dhe m n fund do te humbas, sikur t mos kishte ekzistuar fare. Lum ai qe prgatitet pr vdekjen dhe e pret at para se ta zr n befasi! Duke prkujtuar vdekjen ne nuk kemi pr qllim q t dekurajojm njerezit, qe ata te lene shkaqet pr t ber nj jete sa m t denje, as nuk duam t`i stresojm q t braktisin punen e prodhimin.

Perkundrazi, duke ua kujtuar vdekjen, duam qe ata t bhen njerez me t mire e me dinjitoze, si dhe qe t`a rritin kualitetin e punes dhe prodhimit. Ne dshirojme t ndikojm pozitivisht pr t larguar prej tyre frikn, ankthin e streset qe vijn nga fatkeqsit e problemet e jets dhe q ata t mos mashtrohen nga bukuria magjepss e ksaj bote.Ne e prkujtojm vdekjen q t prgatitemi mir pr t dhe pr at fare vjen pas saj. Ne duhet t pergatitemi duke br t gjitha ato vepra t mira q i dshiron Zoti si jan: falja e namazit, agjrimi, respektimi i prindrve, ruajtja e lidhjeve t gjakut, sjellja e mir me njerezit, ndihma e solidariteti me t prvuajturit, urdhrimi pr mir, ndalimi nga e keqja etj. Abdurrahman.b.Mehdi ka thn pr Hamad.b.Selemen:Sikur atij t`i thuhej se sht e sigurt q nesr do t vdessh, ai nuk do te shtonte asgje nga ajo ka bnte do dite. Kjo , sepse ai gjith kohn e vet e kishte mbushur me vepra t mira dhe adhurime. T prgatitesh pr vdekjen do t thot t heqsh dor nga t gjitha fomat e politeizmit, sepse ai sht gjynahu m i madh, t cilin Zoti nuk e fal. Gjithashtu t heqsh dor nga t gjitha gjynahet e poshtersit e tjera dhe t`i kthesh hakun dokujt qe i ke br padrejtsi, ta pastrosh zemrn nga zilia, urrejtja e armiqsia.do njeri q sht i vetdijshm se nj dit do t vdes, le t prgatitet pr at dit, le ta prkujtoj vazhdimisht vdekjen dhe t meditoj rreth saj. Ti, o njeri, do t vdessh, edhe nese jeton 100 vjet.Mos mendo se vdekja, e cila merr prdit jet njerzish, do t t lr ty t gjalle! Zoti i Lartmadhruar thot:Ajo qe u sht premtuar patjetr do t vij. Ju nuk mund ta pengoni. Prandaj konsideroje veten prej t vdekurve, prej banorve t varrezave, sepse, do gj q sht duke ardhur sht afr Zoti na bft prej atyre q e prkujtojn vdekjen dhe prgatiten pr t.

VeTM pr zeMraT

fTes pr reflekT iM

?

13

kndVshTriM

nga: bledar haxhiu

?Ditt q njeriu kalon, jan si nj litar i shtrir t cilin ai nuk e din, se kur mund t kputet. Skajet e ktij litari jan e shkuara dhe e ardhmja e tij. Ndodh q kur hedh vshtrimin nga e kaluara

brengoset e dshprohet pr t e kshtu prfundon n dembelizm, por mund t vshtroj dhe n t ardhmen duke zgjatur qafn ta zbuloj para se ajo ti shpaloset. E n realitet njeriu nuk ka tjetr ve momentit q ai jeton; sepse t djeshmes s shkuar nuk ia shijon dot mirsin dhe nuk e ndien peripecin e saj, po ashtu e ardhmja pr t sht nj e fsheht e cila mban rrezik, ndaj dhe njeriut nuk i ka ngelur gj tjetr ve kohs n t ciln ai jeton. Kshtu ai nuk mund ta kthej dot t djeshmen dhe as nuk mund ta sjell dot t nesrmen.

Prderisa njeriu sht nj qnie q mbart shpirt, patjetr q do t jetoj at q i sht caktuar tek e cila nuk mungojn fatkeqsit ku rrall her mund t evitohen prej tij habit. Po ashtu dhe flladi gjat jets s njeriut nuk mund ta gjallroj vazhdimisht dhe pa asnj kufi at q lngon; sepse peripecit jan t shumta dhe bezdisjet t vazhdushme, ndrsa porta e qetsis her hapet e her mbyllet. Nga kto mendime dhe shqetsime lind dhe zhvillohet brenga e cili ka shqetsuar zemrat dhe ka tronditur burra dhe gra e ajo sht stresi.

Sigurisht q stresi sht ndjenja e cila prshkon njeriun, e cila e hedh at n mrzi, paqndrueshmri dhe pesimizm, duke rivalizuar kshtu rehatin, qetsin dhe optimizmin. Nse njeriu arrin ktu, ai nuk ndien qetsin e gjumit, nuk ndien shijen e ushqimit e as nuk mund t glltis dot m uj.

Po, ai sht stresi i cili e bn njeriun t ndiej se dita nuk do ta arrij kurr natn dhe se nata kurr nuk do t zvendsohet me dit; ai i bn lvizjet e akrepave, si or t gjata. Po, pr Zotin sa e gjat q sht nata pr at q nuk e z gjumi!

Stresi e orienton kujtesn dhe e shprqendron mendimin, ia ngushton njeriut at e cila sht e gjer edhe nse jeton n kshtjell luksoze apo n gradael gjigande. Gjoksi i tij ngushtohet sikurse i atij i cili ngjitet n qiell e vazhdon kshtu derisa ta hedh n disfat apo ta bj prej t shkatrruarve.

13

fAR ThOT ISlAmI PR T?

E kush prej ne ka mundsi t jetoj jetn e tij pa ndonj stres, apo q t ket shptuar nga pluhuri i tij! Porse gabon shum rnd ai i cili e bn stresin si monopol t nevojtarve dhe atyre q vuajn e sprmbushin dot nevojat e tyre, sepse ne shohim njerz me pushtet q jan t stresuar, pasanik t orientuar, sikurse shohim dhe fukarenj t qet e t rehatuar.

N realitet shum njerz ankohen nga furtunat npr t cilat kalojn, apo errsirat t cilat i befasojn her pas here, edhe pse ne e dim se lodhja dhe dhimbjet jan si ajo toka pjellore npr t ciln mbin bimt e forcs dhe gjallris dhe se produkti i t mdhenjve vjen pikrisht n mesin e pirgut t mundimeve dhe prpjekjes.

Nse njeriu do ti kthehej vetvetes qoft dhe pr nj ast, ai sigurisht q do ti akuzonte ndjenjat e tij t trazuara prball atyre q e godasin. E kush e din, se ndoshta dika q duket e dmshme t jet e dobishme? Madje kush mund ta dij se shrimi i trupave ndonjher vjen dhe nga smundjet? Madje ndodh q dhe sprova brenda saj t ket t rezervuar dhe dhuratn? Sa gjurm jan ln pas nga njerz t cilt jan munduar?

Ndodhit dhe mjerimet, edhe pse shfaqen sa n lindje e n perndim, ato nuk mund t prekin vese at t cilit i sht shkruar ndonj gj e till.Athere prse duhet t stresohemi? A nuk e dim ne se, fundi i shtjeve sht dika e rezervuar tek e fshehta dhe se ndodh q ajo q duam t jet ke ajo q urrejm dhe t mirn ta gjejm tek ajo e cila mendojm se sht e keqe. Por mund ta urreni nj gj, ndrkoh q ajo sht e mir pr ju e mund ta doni nj

gj, ndrkoh q ajo sht e dmshme pr ju. Zoti di, kurse ju nuk dini. El Bekare: 216.

Ibrahim bin Edhem kaloi njher pran nj njeriu t stresuar dhe i tha: Do t bj tre pyetje ndaj mu prgjigj: A ndodh n kt gjithsi dika pa dshirn e Zotit? A mund ta paksoj furnizimin tnd dika q Zoti nuk e ka caktuar? A mund t paksohet jeta jote qoft dhe nj ast t vetm, nse Zoti nuk e ka dshiruar? Ai iu prgjigj: Jo. Pas ksaj Ibrahimi i tha: Ather prse i gjith ky stres?

Ali ibn Ebi Talib ka thn:Vall cils dit ti iki ?Dits q sht caktuar ?Apo asaj q ende jo?Dits q sm sht caktuar,Skam pse ti friksohem.Ndrsa dits q m sht caktuarDot nuk mund ti shptoj.Ather prse i gjith ky stres?Nuk ka dyshim, se nga

veantit e fes Islame sht orientimi q ajo bn pr do t mir dhe qortimi q ajo bn pr do t keqe. Dhe ajo pr t ciln ka orientuar feja jon e pastr sht dhe aspekti, se stresi i pa kontrolluar sht i rrezikshm pr shoqrin dhe prodhimtarin e tij, sepse mirsia e vrtet sht q do shoqri muslimane ta pres jetn me gzim dhe shpres, n mnyr q t prfitoj nga koha e saj dhe t lirohet nga prangat e brengave dhe pesimizmit.

Njeriu n asnj moment nuk duhet ta lej veten e tij peng t stresit i cili do tia shkatrroj veprat dhe do ta hedh n prtaci e paaftsi, ndaj dhe Profeti Muhamed , i krkonte mbrojtje Zotit nga stresi dhe mrzia.Ai gjithashtu ka thn: Kush thot n mngjes dhe mbrmje: M mjafton mua Zoti; ska t adhuruar tjetr prve Tij. Tek Ai jam mbshtetur dhe Ai sht Zoti i

Arshit t Madh. shtat her, do ti mjaftoj pr at q e streson dhe e brengos. Ebu Daudi

Ndaj dhe doknd nga ne q e mbulojn streset, duhet q patjetr ta prkujtoj e prmnd me falndrim Zotin e tij n mnyr q t dal nga gypi i shishes pr n hapsirn e gjer. Largimi i stresit sht i varur nga prkujtimi i shumt i Zotit dhe vazhdueshmria e tij. Profeti ka thn: do kush q i prmbahet krkimit t faljes, Zoti do ti jap pr do vshtirsi zgjidhje, pr do stres e breng rrugdalje dhe do ta furnizoj nga nuk e pret. Ebu Daudi dhe Nesaiu

Nuk do t na sjell asnjher dobi drejtimi yn pr nga filani apo dikush tjetr, nse m par nuk kemi trokitur n dern e Mshiruesit t pakufishm, i cili i shikon dhe i din at q mbajn gjokset. Ai q e ka humbur gjetjen e qetsis nga Zoti, vshtir t mund ta gjej diku tjetr?!

Nj her Profeti hyri n xhami dhe gjeti n t nj burr prej ensarve i cili quhej Ebu Umame.Ai i tha: -O Ebu Umame, si sht puna jote q po t shoh n xhami n nj koh n t ciln nuk ka falje? Stresi dhe borxhet q m kan zn o i drguar i Zotit. Profeti i tha: A t msoj dika me t ciln do t largohen streset e tua e do t shlyet borxhi yt. Sigurisht o i Drguar i Zotit i tha sahabi. Thuaj mngjes e mbrmje: O Zoti im, krkoj mbrojtjen Tnde nga brengat dhe dshprimi, nga paaftsia dhe dem belizmi, nga koprracia dhe frika, si dhe nga zhytja n borxhe dhe mundjet,padrejtsit e njerzve. Ebu Umame thot, e kryeva porosin e Profetit dhe Zoti ma largoi stresin dhe ma shleu borxhin).

przgjodhi dhe prshTaT i : bledar haxhiu

prs

e sT

resi

?!f

ar

Th

oT

isl

aM

i pr

T

14

15

N U H U

Nuh ibn Lamik sht profeti i par i drguar n Tok. Lindja e tij ishte 126 vjet pas vdekjes s Ademit. Kt e mbshtet edhe transmetimi i Buhariut nga Ibn Abasi) i cili ka thn: Mes Ademit dhe Nuhut jan 10 shekuj dhe t gjith njerzit jetonin n fen islame. Zoti e drgoi Nuhun (alejhi selam) tek njerzit kur ata filluan adhurimin e idhujve e putave dhe humbn rrugn e drejt t adhurmit t Zotit. Piknisja e humbjes, ishte zbukurimi i Shejtanit pr adhurimin e idhujve. N komentin e Fjals s Zotit: ... dhe than: mos i lini kurrsesi zotat tuaj! mos e lini kurrsesi as Veddin, as Suvain, as Jeguthin, as Jaukn, as Nesrin! (Nuh 23)Ibn Abasi ka thn: Kto jan emrat e besimtarve t mir nga populli i Nuhut. Pas vdekjes s tyre, Shejtani frymzoi tek populli tyre q t ngrinin statuja pr ta tek mexhliset e ligjratave, ku secils statuj i vendosnin emrin prkats. Ata e vun n jet propozimin djallzor, por fillimisht nuk iu dedikonin adhurim atyre.

ProFETi i PAr i DrguAr N ToK

Kur kjo gjenerat ndrroi jet, dhe njerzit hoqn dor nga krkimi i dituris, ather kto statuja filluan t adhuroheshin. Profeti Nuh i ftoi n adhurimin e vetm t Zotit, pa i vn shok n adhurim dhe braktisjen e adhurimit t zotave t tjer prve Tij. I ftoi, natn dhe ditn, hapur dhe n fshehtsi, mirpo nuk e pranuan ftesn vetm se disa njerz.Ai tha: O Zoti im, un e thirra vrtet popullin tim nat e dit, por thirrja ime edhe m tepr i largoi (nga e vrteta).Sa her, q i thirrja pr ti falur Ti, ata shtinin gishtrinjt n vesh dhe mbuloheshin me petkat e tyre, duke kmbngulur me mendjemadhsi (n mosbesim).Pastaj i thirra me z t lart. m pas ua shpalla edhe botrisht, edhe fshehurazi. (Nuh 5-9)Profeti Nuh prdori do mnyr dhe form, me shpresn q t pendohen nga adhurmi i zotave t kot dhe statujave t ngurta e t pashpirt dhe ti krkonin falje Zotit, mirpo pjesa drrmuese e tyre vijuan n rrugn e humbjes dhe t shirkut. Ata nuk u mjaftuan me kaq, por u ngritn kundr profetit Nuh (alejhi selam) me tallje dhe prqeshje n format m

T VEANTAT E Tij SI PROfET, E VRTETA RRETh fAmIlJES S Tij, gRUAS DhE DJAlIT PAbESImTAR

poshtruese dhe prbuzse:Ne ia drguam Nuhun popullit t tij e ai u tha: O populli im! Adhuroni Zotin, ju nuk keni zot tjetr prve Tij! Un kam frik se do t bjer mbi ju dnimi i nj Dite t madhe! Paria e popullit t tij tha: Ne t shohim ty n humbje t qart.Ai tha: O populli im! Un nuk jam n kurrfar humbjeje, por jam i drguar nga ana e Zotit t gjithsis!Un ju sjell shpalljet e Zotit tim, ju kshilloj dhe di nga Zoti at q ju nuk e dini. (Araf 59-62)Nuhu qndroi mes tyre me prkushtim dhe sakrific duke i ftuar n udhn e drejt dhe duke iu kujtuar Zotin pr nj periudh kohore mjaft t gjat; 950 vjet. Kur kaloi nj koh shum e gjat dhe profeti Nuh i humbi shpresat nga pendimi i popullit t tij nga shirku (Idhujtaria) dhe duke par se populli i tij vazhdonin t zhytur n mkate, kokfortsi, mospranim t s vrtets, ata e sfiduan duke i krkuar tju sjell ndshkim:Ata than: O Nuh, ti na kundrshtove ne, madje e zgjate kundrshtimin. le t na godas ajo me far na krcnon, nse thua t vrtetn! (Hud)N kt koh Nuhu iu lut Zotit kundr tyre dhe duaja e profetve shte nuk kthehet mbrapsht:Dhe Nuhu tha: O Zoti im, mos lr mbi tok asnj femohues, sepse, nse Ti i l, ata do ti shpien n humbje robrit e Tu dhe do t lindin vetm kriminel dhe jobesimtar! (Nuh 26-27)

Zoti nuk vonoi dhe ia pranoi lutjen t drguarit t tij:(Kujtoje) Nuhun kur ai Na thirri m prpara, dhe Ne iu prgjigjm atij, duke e shptuar at dhe familjen e tij nga mjerimi i madh (mbytja). (Enbija 76)Pas ksaj, Zoti e urdhroi profetin Nuh q t ndrtonte nj anije, sepse ky popull do t prfundonte i zhytur n uj. Zoti i trhoqi vmendje Nuhut, q t krkonte nga populli i tij q t pendoheshin prsri, sepse dnimi tashm ishte br fakt i kryer dhe i pakthyeshm:Dhe Nuhut iu shpall: Nga populli yt askush nuk do t besoj, prve atyre q tashm kan besuar, andaj mos u pikllo pr at q bjn ata!Ndrto anijen nn Syt (mbikqyrjen) dhe udhzimin Ton dhe mos mu drejto m pr ata q jan keqbrs! Ata, me siguri, do t fundosen. (Hud 36-37)

* Kur filloi ndrtimin e anijes, populli i tij filluan t talleshin me t:Ai nisi t ndrtonte anijen. Sa her q kalonte pran tij paria e popullit t tij, e prqeshte. Ai u tha: Nse ju talleni me ne, edhe ne do t tallemi me ju, ashtu si po talleni ju. (Hud 38)Sapo prfundoi ndritmi i anijes, Zoti e urdhroi profetin e tij, Zoti e urdhroi q t marr me vete do ift nga secila kafsh, shpend, etj, me qllim vazhdueshmrin e ekzistencs tyre.Kur arriti urdhri Yn e uji nisi t gufoj nga siprfaqja e toks, Ne i tham: Ngarko

n anije nga do lloj gjalles nga nj ift, familjen tnde - prve atyre kundr t cilve ka qen fjala e dnimit - dhe besimtart! Por shum t pakt ishin ata q i kishin besuar atij! (Hud 40)far ndodhi pas ksaj? Zoti e prshkruan kt katastrof n nj mnyr prefekte.Dhe Ne i hapm dyert e qiellit me uj t rrmbyeshm dhe i shprthyem burimet e toks, e u takuan ujrat pr nj qllim t paracaktuar.Ndrsa Nuhun e bartm n nj bark (t ndrtuar) prej drrasash dhe gozhdsh, e cila lundronte nn Syt Tan: si shprblim pr at (Nuhun)) i cili u mohua.Ne e kemi br at si shenj, por a ka kush q ia v veshin?Eh, sa i tmerrshm qe dnimi Im pas paralajmrimeve tmia! (Kamer 11-16)Shiu zbriste nga qielli, uji dhe burimet shprthenin nga Toka, derisa Zoti fundosi t gjith prgnjeshtruesit me drejtsin e tij dhe shptoi Nuhun dhe besimtart, n saj t mshirs s tij, prandaj vetm prej Tij sht begatia dhe vetm Atij i takon falenderimi.Pas prmbytjes dhe fundosjes totale t popullit t Nuhut, prve besimtarve prej tyre, nga t fundosurit ishte edhe bashkshortja e tij, sepse ishte mohuese, jobesimtare. Zoti e ka prmendur shtjen e saj duke thn:Zoti ka dhn si shembull pr ata q nuk besojn, gruan e Nuhut dhe gruan e lutit. Ato ishin t martuara me dy nga robt Tan t ndershm dhe i tradhtuan

16

ata. Prandaj, ata nuk mund ti mbrojn aspak nga Zoti (Ditn e gjykimit) e atyre t dyjave do tu thuhet: hyni n zjarr, me ata q po hyjn! (Tahrim 10)Tradhtia n kt varg kuranor, ka pr qllim mosbesimin e profecis dhe mospasimin e profetit dhe qndrimi n mohim.I biri i Nuhut, Jami, refuzoi t hypte bashk me babain e tij n anije. Zoti ka thn: Dhe ajo lundronte me ata npr valt e mdha e t larta sa malet, ndrsa Nuhu thrriste birin e vet, i cili ishte ndar ve: O biri im, hip me ne e mos u bj me mohuesit!(I biri) tha: Un do t strehohem n nj mal i cili do t m ruaj nga uji. Nuhu iu prgjigj: Sot askush nuk do t kursehet nga dnimi i Zotit, prve atij q e mshiron Ai! Nj val n mes tyre i ndau dhe ai u fundos. (Hud 42-43)Zoti e urdhroi t drguarin e tij, Nuhun, q kur t hypnin mbi anije dhe t qndronin sipr saj t thonin kto dua ,t cilat vijn si kuptim i tekstit t disa vargjeve kuranore:Kur t hipsh n bark ti dhe ata q jan me ty, thuaj: Qoft lavdruar Zoti, i cili na shptoi prej popullit keqbrs Dhe thuaj: Zoti im, m zbarko n vend t bekuar, se Ti je m i miri pr t na zbarkuar.(Muminun 28-29)Kur mbaroi caktimi i Zotit dhe prfundoi prmbytja dhe zullumqart keqbrs u fundosn n formn m ndshkuese dhe m t dhimbshme, Zoti urdhroi

qiellin q t ndaloj shiun dhe Tokn q t prpij ujin: m pas, nj z thirri: O Tok, glltit ujin tnd dhe ti, o qiell, ndaloje (shiun)! Dhe uji u trhoq e u plotsua urdhri (i Zotit).Ndrsa anija u ndal n malin al Xhudij dhe u tha: larguar qofshinkeqbrsit (nga mshira e Zotit)!(Hud 44)M pas Zoti i dha urdhr Nuhut (alejhi selam) q zbres n tok shndosh e mir dhe me begati.Ather iu tha: O Nuh, zbrit me prshndetje prej Nesh dhe me bekime pr ty dhe pasardhsit e atyre q gjenden me ty.Disa popujve (pas teje), Ne do tu japim knaqsi e pastaj do ti godas nga Ne dnimi i dhembshm! (Hud 48)Anija qndroi sipr Xhudiut, nj mal i njohur n gadishullin arabik 1). Kur Nuhu zbriti bashk me ata q ishin n anije, iu lut Zotit q t shptonte t birin e tij nga prmbytja dhe fundosja, sepse Zoti i kishte premtuar q do ta shptonte bashk me familjen e tij:Pastaj Nuhu iu lut Zotit dhe i tha: O Zoti im, biri im sht nga familja ime, premtimi Yt sht i vrtet dhe Ti je gjykatsi m i drejt!(Zoti) tha: O Nuh, ai nuk sht nga familja jote, ai ka br pun t keqe. mos m pyet pr at q ti nuk e di. Un t kshilloj q t mos bhesh nga t paditurit.(Nuhu) tha: O Zoti im, mbshtetem tek Ti pr T t mos krkuar gjra, pr t cilat nuk kam dijeni. Nse Ti nuk m fal dhe nuk m

mshiron, do t jem nga t humburit. (Hud 45-47)Zoti tregoi se djali i Nuhut, edhe pse ishte nga gjaku i tij, kmbngulja e tij pr t qen politeist, ia hoqi t drejtn pr tu emrtuar pjes e familjes profetike.Kjo do t thot se familje e vrtet e besimtarit, pa anashkaluar detyrimet ndaj familjes biologjike, sht ajo q i prket besimit t pastr n Zotin e vrtet.Nuhu menjher krkoi falje prej Zotit pr kt lutje e cila nuk ishte bazuar n njohuri dhe dituri t sakt.Kur Nuhut iu afrua vdekja i tha t birit: Do t t l testamentin; t urdhroj t veprosh dy gjra dhe t krkoj q t largohesh nga dy t tjera; T urdhroj t thuash fjaln: La ilahe il-lallah, sepse nse shtat qiejt dhe shat tokat do t viheshin n njrn an t peshores dhe fjala La ilahe il-lallah n ann tjetr, fjala La ilahe il-lallah do t peshonte m shum.Nse shtat qiejt dhe shtat tokat do t ishin si nj hallk e fort, fjala La ilahe il-lallah dhe Sub-hanallahi ue bi hamdihi, do ti shkatrronte. Ato jan namazi i do gjje dhe pr shkak t tyre Zoti ju jep rizkun. Ibn Ab-basi ( Zoti qoft I knaqur me t ), ka thn: Kur Nuhu u drgua profet, mosha e tij ishte 480 vje, dhe pas prmbytjes jetoi edhe 350 vjet tjera. Ibn Kethiri n komentim t fjals s Tij thot: Nse ky transmetim sht i sakt, kjo do t thot se ai ka jetuar 1780 vjet. por Zoti e di m s miri!

17

Kur gjuha flet at q sht e ndaluarN diskutim qndron rreziku, ndrsa n heshtje siguria e cila sht edhe enigma e dituris. Heshtja reflekton n qetsi e dinjitet duke t ofruar hapsira pr persiatje, ndaj sht dhe aq e lavdruar.I mundson njeriut ti prkushtohet dhikrit apo ibadetit e kshtu t lirohet nga mbrthimi me gjemba i fjalve t kota n kt bot dhe prgjegjsia n Ditn e Gjykimit.

Zoti e krijoi njeriun n pamjen m t bukur, m pas e frymzoi me dritn e besimit dhe me t e zbukuroi dhe e stolisi, e msoi t flas e t dallohet prej saj dhe e

furnizoi me gjuh, n mnyr q t shpreh at q e ka n zemr dhe mendje.Gjuha sht nj nga begatit madhore t Zotit, t ciln ia dhuroi njeriut. Ndoshta mund t duket e vogl nga madhsia, mirpo pr nga bindja dhe mkati sht shum e madhe. Aty gjendet besimi dhe mosbesimi. Vepra m e mir dhe mkati m i madh shfaqen pikrisht nprmjet gjuhs. O motra ime, dua t sjell n mendimet tona at q un dhe ti apo kushdo tjetr, t cilit Zoti ia ka mundsuar mirsin e madhe t komunikimit gjuhsor, q t bj kujdes n t folur, me gjuhn e tij, pasi t folurit e teprt sht helm i zemrs dhe fatkeqsi e gjuhs. Ta ruajm kt dhurat q as shitet e as blihet sepse, po nuk i vendosm vet kufinjt e po nuk i mbajtm t shtrnguar frert, pasojat do t jen t rnda. Askush nuk mund t na ndihmoj ta ndalim karrocn q deprton drejt t tatpjets pr t mos u rrzuar, e as t na garantoj q do t shptojm nse biem, e aq m pak t ngrihemi prsri n kmb. Me t vrtet robi, edhe pa menduar far do t thot, mund t shqiptoj fjal pr t cilat do t futet n zjarr m thell nga far sht largsia ndrmjet lindjes dhe perndimit- thot i drguari i Zotit. Kjo, ngaq ne vet ia nnshtrojm gjuhn shum smundjeve. Me t ne shpesh bjm mkate, gnjejm, bjm thashetheme, bartim fjal , mburremi, bhemi hipokrit, ngjallim dyshimin,

ngatrrojm t tjert, shtrembrojm kuptimin dhe fjalt, shqetsojm t tjert, fyejm, e shum t tjera, pa fund, do dit, n do bised. Thot Zoti n suren Kaf, n ajetin e 18-t:- Ai( njeriu) nuk e shqipton asnj fjal, e q pran tij t mos jet prezent ai q vigjlon Dikur, n t shkuarn apo mbase dhe n t tashmen, ka ndodhur q ne t kemi folur keq pr motrn ton, kur punt tona nuk shkonin ashtu si ne dshironim, apo kur ajo far na than, nuk na plqeu dhe krejt papritur e pa menduar urrejtja shprthen nga buzt ndrsa smira na e pushton zemrn dhe m e ulta, dshira pr vetlartsim na bn ta nnmojm e t shpifim pr t, apo t hamendsojm me pa t drejt ndaj saj. E akoma m keq vazhdojm duke nxjerr t fshehtat q na i kan besuar, ti vm n dukje t metat q mund t ken e ti prekim n pikat e tyre t dobt. Po kshtu, kur t tjert hedhin balt mbi motrn ton, ne na mungon guximi pr t thn t vrtetn, heshtim kur nuk duhet, nuk ngrihemi prej aty as q bhet fjal pr ti kshilluar! Pse ngurojm?! Pse vall heshtim?! Hezitojm ti kundrvihemi apo ti ndrpresim! far na pengon? Mos vall dhe ne vet nuk e duam? Ku sht dashuria pr hir t Zotit?! Aty, jeton frika se mos hidhrohen me ne, se mos na braktisnin, se humbim shoqrin e tyre, se?! Dhe e vazhdojm lojn e tyre! Dhe i bjm vesht tan dshmitar t ktij mkati kaq t madh. Ku jan fjalt e Zotit dhe t drguarit t Tij? far po ndodh me ne, me besimin ton?! Dhe ather kur kto ndodhin, shejtani vihet n pun m shum se kurr, duke trhequr dhe udhhequr nga t dshiroj dhe si t dshiroj ai, derisa e on robin buz humners dhe e shtyn n shkatrrim.

18

Trokas

19

Profeti yn, paqja e Zotit qoft me t na tregon se:-Mysliman sht ai nga gjuha dhe dora e t cilit jan t qet myslimant e tjer. Vall sa mysliman e ndiejn n vetene tyre t qet nga ky hadith! A mundet q t mendojm n ndrgjegjjen ton t fsheht e me pastrti, se nga gjuha dhe veprat q bjm, vllai e motra jon, jan t pa prekur e t sigurt prej gjuhs son?! A jan t tjert t qet?! Si do t prgjigjemi para Zotit kur t pyetemi pr at q kemi vepruar?!Thon se tek njeriu i menur, gjuha sht pas zemrs, ndaj kur dshiron t thot dika, s pari e mendon mir. Nse kjo do t jet e dobishme, ather e thot dhe n t kundrt,ai hesht. Ndrsa tek i padituri zemra sht pas gjuhs. Ai flet sa her i teket duke mos menduar fare. Profeti na ka kshilluar:- Kush e beson Zotin dhe Ditn e Gjykimit, t flas t vrtetn ose t heshtSa te dobt dhe t pakujdesshm q jemi! As q e vm n dyshim se t tjerve gjithmon ua gjejm mkatet, ndrsa mkatet tona i lm pas dore dhe i harrojm. N syrin e vllait ton e shohim fijen e kashts e n syrin ton nuk e vrejm trarin. Sa e vogl sht drejtsia jon dhe sa e madhe sht padrejtsia jon! Le t dgjojn vesht mir far thot gjuha sepse na jan dhn dy vesh dhe nj goj, q t dgjojm m shum se t flasim,-thot Ebu -Derda, ndrsa El- Hasanin, thot:- Kush nuk e ruan gjuhn e tij, nuk e kupton as fen e vet. E pra, le t tregohemi t kujdesshm e t matur me gjuhn e mpreht dhe t flasim vetm gjra q jan n dobi t krijesave t Zotit kur bisedojm dhe t mos bhemi si ata q nuk besojn. Ta vrtetojm frikn ndaj Zotit dhe ruajtjen e vetes ndaj ndalesave t Tij. T nxjerrim vetm mjalt nga goja ose t heshtim nse ajo far prcillet sht e dmshme pr ne dhe t tjert n dynja e ahiret. N kt bot, me fjal dhe vepra, mbjellim pun t mira dhe t kqija, frytet e t cilave do ti korrim Ditn e Gjykimit. Nse ktu mbjellim mirsi, atje do t korrim respekt. Por, nse ktu me veprat q bjm dhe fjalt q i themi mbjellim prapsi, ajo q do t korrim at dit t madhe e vendimtare

Nga: Enkeleda Rroshi

pr lumturin apo vuajtjen pa fund, do t jet pa diskutim vetm pendimi, por edhe ky pa vler pasi sht shum von.Me t vrtet, bukuria e besimit ton, gjendet n mosinteresimin me gjra q nuk kan t bjn me ne. Kt e ka thn vet profeti, paqja e Zotit qoft me t:- N bukurin e besimit t njeriut (Islamit), bn pjes edhe mosinteresimi me gjra q nuk kan t bjn me t. Sikur ta kujtonim fjaln para se ta nxirrnim, se do t thot ta prgojosh vllain apo motrn tnde edhe n gjum do t na neveritej, aq e pshtir sht sa q Zoti n suren El-Huxhurat ajeti i 12-t thot:- dhe mos prgojoni njri- tjetrin! Vall, ndonjri prej jush do t knaqej ta hante mishin e vllait t vet t vdekur,- ndrkaq q juve ju vie vshtir, prandaj kini frik Zotin, Zoti me t vrtet pranon pendime dhe sht mshirues. Mos harro, se nga prgojimi i vllait apo motrs tnde, merret hidhrimi dhe urrejtja e Zotit dhe veprat tona t mira i shkojn atij, t cilin e kemi prgojuar e nse nuk kemi vepra t mira, ather mkatet e atij, t cilin e kemi prgojuar barten mbi ne. Ai q e di kt, thellohet n kuptimin e saj dhe mbrrin n prfundimin shkatrrues t saj, nuk ia lejon gjuhs dhe vetes bartjen e prgojimit. Por, nse kjo ndodh, dhe biem n sprovn e prgojimit, t kujtojm t metat tona dhe t merremi me to, t provojm ti pastrojm e ti ndreqim. Nse me t vrtet e duam kt fe dhe e besojm kt, le ta ruajm at duke filluar s pari nga vetja. Sepse, bartja e fjalve t huaja dhe prhapja e tyre n mesin e njerzve ka si qllim ngritjen e rregullimit, prarjes, grindjes dhe urrejtjen. Kjo sht nj nga vetit m t kqia q njeriu mund ta posedoj, e cila nxit huti, kput lidhjet, mbjell urrejtje, shkatrron bashksit, miqt i kthen n armiq dhe vllezrit n t huaj. Ai q e bn kt sht si ajo miza e cila mbart me vete virusin e nj smundjeje t rnd.O njeri i shkujdesur! Ki kujdes pr veprat e tua. Dhe srisht, ki kujdes pr veprat e tua! Ki mendjen n far gjendjeje do t dalsh para Krijuesit tnd! Ki kujdes ndaj ndalesave t Zotit dhe do t jesh i devotshm e i shptuar.

N bukurin

e besimit

t njeriut

(Islamit), bn

pjes edhe

mosinteresimi

me gjra q

nuk kan t

bjn me t.

Kush e beson

Allahun dhe

Ditn e Gjykimit,

t flas t

vrtetn ose t

hesht

Me t vrtet

robi, edhe

pa menduar

ka do t

thot, mund t

shqiptoj fjal

pr t cilat do

t futet n zjarr

m thell nga

sht largsia

ndrmjet

lindjes dhe

perndimit-

Me kalimin e kohs, sinqeriteti, iltrsia, naiviteti, dashuria q kishin njerzit pr njri-tjetrin evoluan duke u kthyer n t anasjellta jo fort t kndshme. Synimi kryesor u b ai q t jesh mbi t tjert, e t mos ndjehesh kurrsesi i mposhtur. Arroganca dhe ambicia i shndrruan krijesat dikur t pafajshm, n vrass t ndrgjegjes, t po asaj ndrgjegjeje q ato mbartnin. E kush m mir se ne di t mbrthej t vrtetat e dhimbshme?!.Prse vall i drejtohemi negatives kur pozitivitetin mund ta gjejm n mjaft an t mirfillta t karakterit ton? Si ka mundsi q pabarazin qoft at gjinore, racore, fetare, at t ngjyrs e kulturs e kemi para syve e nuk kemi guxim ta kundrshtojm? Ne u bm bashkpuntor, u bm miq, gjetm vetveten n mospranimin e grupeve shoqrore e kjo ndodhi padyshim si pasoj e mnyrs s verbr vepruese po t ktyre njerzve racist.Mirsjellja, dashuria, vlersimi u zvendsuan tani me ndjenjat e egoismi, urrejtjes, zilis q

E dhe kur n kt jet gjithka t duket bardh e zi, mos harro se shum dimensionalet gjenden diku, prreth teje. Ndonse ti nuk i sheh mos mendo kurr se nuk jan. Mjafton thjesht ti krkosh, t marrsh inisiativn pr t rrmuar mbi realitetin, mbi jetn e prditshme, mbi at q ne shohim vrtet sot, mbi at q ndjejm e na bn t jemi vetvetja.Shpesh rri e mendohem pr mnyrn se si ne sillemi, flasim me njeritjetri dhe gjithmon dal n prfundimin se shoqria n t ciln ne jetojm, ende nuk ka arritur t krijoj at botn e qet t mirkuptimit, tolerancs e pr m tepr paqes. E kuptoj gjithmon e m shum faktin se jo t gjith jemi njsoj, t paktn jo t gjith tregohemi si t barabart mes t barabartve.Zoti kur e krijoi qnien njerzore, e prfytyroi at si individin me parime e vlera t rrnjosura thell n prbrjen e tij. Njerzit lindn t barabart, por uditrisht e njkohsisht pr fatin e keq tonin, filluan t marrin drejtime t ndryshme.

na rrethon m s shumti. Jeta na ka dhuruar shum t mira, t bukura madje edhe t kqija q na bjn t reflektojm, ti kristalizojm m shum situatat, por kemi qen me ata t pagabueshit, t paarritshmit dhe mbase jemi ne ata q nuk duam ta kuptojm, at botn prtej s bukurs, at realitetin e vrtet. At botn e pakuptimt t t varfrve, t lypsve, jetimve, atyre fmijve dhe t mohuarve pa shpres. Ne jemi rritur mes s mirs, respektit, tolerancs, dashuris s dhuruar nga familja e t afrmve t tjer, por dhe mes ndjenjave negative, q shpeshher na kan br konfuz pr t tashmen e pr t ardhmen.Pa mdyshje mund t them se shpesh jeta q ne krkojm nuk vjen n at formn e prsosur q ne duam. Thjesht na duhet dika pr t kuptuar botn e dhembshur. Fare thjesht mund t reflektojm me an t nj shembulli t rndomt.Teksa kaloj nj dit n qytetin tim, dora e vockl dhe e vobekt e nj lyspari jetim, me nj fytyr t pashpres, me sy

jonida derja j - MiMi i , kaVaj20

t trisht zgjatet n at sensin e padjallzuar fminor drejt nj burri t ashpr n fytyr. Si gjithmon prbuzja i kalon kufinjt dhe dashamirsia e burrit n fjal l shum pr t dshiruar. Sa jet t ndryshme ! Lypsi i vogl, i veshur me disa rrecka e i uritur pa mas, e njeriu mizor i veshur me nj kostum t pastr nuk ndaloi pa fare mshir. Ai ecn drejt duke shikuar shtrmbr, sikurse nuk ka par asgj. A vall nj hije drite nuk mund t prcoj krenarin e ktyre njerzve koprac e t pamshirshm?!Drejtohem rreth krijess s pafajshme dhe lott e tij hyn thell n dhembshurin q ndjej pr njerzimin. Ne jemi t njejtt t ftoht e minor, por fmija i braktisur n mshir t fatit nuk sht i till. Ai shpesh sht i uritur, n dimr ka ftoht e nj streh qndrimi nuk ka. Prkujdesje e dashuri nuk merr nga askush. Kjo sht bota ku ne duhet t prcjellim dashuri, ku jo do dit lind diell e shpesh ret e zymta vrasin shpresa, ndrra e jet.

jonida derja j - MiMi i , kaVaj

ende vazhdon t diskriminohet dhe ti mohohen t drejtat. Kjo nism e ndrmarr prej kohsh dhe kjo tem kaq e diskutuar dhe aktuale vazhdon t jet e hapur ende edhe sot edhe pse jeta n tok ka festuar mijvjeart e saj. Nuk mund t themi se ska pasur progres, pasi koha vet sht progresiste, por ndryshimi ecn me hapa t ngadalta dhe vonon t vij, ndaj o njeri, ti q u lodhe nga pritja ngrije zrin dhe guxo, hape zemrn dhe krko t drejtat e tua.N kt bot ka vend pr ty, pr mua e pr t gjith. Kjo sht bota e t gjithve dhe e gjithkaje, ndaj pr t mbijetuar t duhet t luftosh pr t mbrojtur vendin tnd dhe t drejtat e tua. Liria e tjetrit duhet t mbaroj aty ku fillon e jotja e kshtu jeta merr vlern e saj dhe ne do t jetojm n nj bot m t mir. Kshtu t gjith mund t ndihemi krenar dhe fitimtar, sepse un besoj se nga kjo jet mund t dalsh si fitues ose si humbs dhe kjo varet nga ty, nga rruga q ti zgjodhe pr t dal.

Jeta sht nj sfer e kristalt q zbret nga qielli sht dhurat e shenjt dhe prgjegjsi e madhe. Q ti japsh asaj vlern q i takon duhet t dish ta ruash, ta mbrosh, dhe kultivosh. Jeta karakterizohet nga brishtsia dhe ekspozimi i saj ndaj s keqes, e bn m t rrezikuar dhe m t vshtir detyrn pr ta mbrojtur at. Ne vijm n kt jet t barabart dhe marrim prej Zotit t njjtn dhurat, por gjat rrugs ndodh diferencimi, dikush zgjedh rrugn e drejtsis, dikush t eprsis dhe dikush tjetr t nnshtrimit. Kshtu ndahen rrugt e jets dhe rruga e drejt pr fat t keq sht pak e populluar, pasi njerzit t joshur nga e liga kan zgjedhur rrugn e gabuar. Mashkullit i plqen dominimi dhe i karakterizuar nga egoizmi personal, krkon t ket eprsi mbi seksin femr. Femra, qenia sociale e ardhur n kt bot ashtu si mashkulli, historikisht prpiqet t gjej vendin e saj dhe n luftn e vazhdueshme pr prioritet, ajo mund t ket fituar vetm disa beteja, pasi ende vazhdon t paragjykohet,

21elona fisheku - MiMi i , f ier

zri iM

2222

gjithka ndodhi, kur un isha fare i vogl, ende pa u ndar mir nga kraht e ngroht t nns sime t shtrenjt, aq t dashur pr do fmij, q ende nuk i ka mbushur tri vite t jets s tij.Nj fmij q akoma krkon t struket nn kraharorin e ngroht t saj pr t thithur aromn e saj, q t bn t lumtur teksa e ndjen. Aq isha un ather, kur ty nuk t kisha m pran, kur dshira e nj fmije pr tu prkdhelur n sy t prindrve t tij ishte arratisur. Ku dora e ngroht prej nne nuk do t prkdhelte m kokn e birit t saj e nuk do t rrshqiste m mbi flokt e mi t but, ku mungesa e ninullave m bri, q gjumi t mos m zinte e q t m mungonte nj vetvlersim i mir pr veten dhe q gjithmon m bri t kisha turp, ndrojtje e frik pr do hap q hidhja teksa ngjitja shkallt e jets, teksa rritesha.un nuk kisha e as q mundja se si ta kuptoja se po ndodhte me ju, se prse jetonit t ndar por, e ndjeja mungesn tnde dhe pyesja vazhdimisht se prse ti mungoje n at dhom. E akoma m pak, nuk e kuptoja kur t tjert vinin n shtpi e flisnin pr ty, ndrsa tek un linte mendimi dhe dshira e zjarrt se ti do t vije aty nga asti n ast e do t m merrje me mall t m shtrngoje fort n kraharorin tnd, e t m mbuloje me puthje pafund kudo, e t m kndoje ato kng q aq bukur dhe q me aq dashuri nna ia kndon djalit t saj t vetm, fmijs q pr her t par e bri nn. Ndrsa un do t mbshtesnja kokn duke qeshur mbi kraharorin tnd e do t shtrngoja fort, shum fort q ti t mos m lshoje m nga ai prqafim q shpreh aq shum dashuri e dhimbshuri n marrdhnien nn e bir. Do t mbshtetesha fort pas teje q t mos m zbrisje m nga prehri yt, q t mos m largoje nga vetja, q t mos ikje m boshllk i madh q u krijua tek un, sa mall pr ty e sa lot tek un, dhimbje pr veten, pr babain, pr ty! Babai u mundua q t m qndronte sa m pran, bnte mos q t m prcillte sado pak dashuri e ngrohtsi mmsore, prpiqej q t kthente lumturin n syt e mi, mundohej q t m blinte lodra me ato pak t holla q merrte nga puna e tij q un t mos mrzitesha e t mos qaja duke t krkuar ty rreth e rrotull npr shtpi. M nxirte shtitje q un t hutohesha, por gjithmon e m shum un e ndjeja q shpirti m therte pr gjithka q ndothte rreth meje, e akoma m shum kur t gjith fmijt shoqroheshin nga nnat e tyre e ato i shtrongonin fort pr dore.Ndrsa thell n zemrn time dika pikonte, e sado q babai im i shtrenjt bnte t mundej q un t rritesha si gjith t tjert nuk e arriti dot, sepse gjithmon tek un ishte ai boshllku q nuk zvndsohej me asgj,

aty mungoje ti o nn e vetme dhe e pazvendsueshme. Babai sht baba e nuk mundet kurr t bhet nn e as nna nuk mund q t bhet baba. Kshtu, Zoti na ka krijuar.un gjithmon shpresoja e prisja pa u lodhur para ders s shtpis me vshtrimin larg, atje n krye t rrugs se mos dgjoja hapat e tu e t vrapoja drejt teje, se mos shfaqej hija jote, por m kotzemra ve sa dshprohej m shum e asnjher nuk gzonte, por vazhdonte t mpihej pa fund Ah, sa lot kam derdhur teksa prisja para ports s shtpis i vetm n mes t lagjes, n ato net t ftohta dimri kur babai vonohej n pun. Askush nuk m shikonte nga ndonj cep i dritares s shtpis s tij q t m merrte e t m qetsonte zemrn e plasur me disa fjal t buta, t mi fshinte lott q rridhnin n faqe, e t m ngrohte duart e mavijosura dhe trupin e ngrir nga i ftohti. Sa i gjat e i ashpr ishte dimri n shtpin ton. Por, pranvera e vera trokasin n do shtpi, ndrsa tek un gjithmon kishte ve vjesht t zymt dhe dimr me stuhi. Po ti, vall a m ke ndjer kaq thell, a kish dimr tek ty, a kish shi e stuhi, po pranvera a erdhi me t vrtet n zemrn tnde prej nne? Vall, a m kujtove mua kur hyra pr her t par n kopsht? A mendoje pr mua kur nisa klasn e par? Mua m kujtohen shum qart kto dit t jets sime, ato lan gjurm t thella brenda kraharorit tim, n shpirtin tim, tek syt e mi q gjithmon prloteshin, n buzt e mia q kurr nuk ditn t qeshin si do fmi, por ve nj buzqeshje e piklluar q dallohej qart n mes t gjith atyre brohorimave t gzueshme q buronin nga do fmij tjetr, ndrsa tek un zri ishte i mbutur nga dhimbja. Sa zili pr t tjert, e akoma m shum kur m ftonin n shtpi dhe nna e tyre na gatuante, na shtronte pr t ngrn, na msonte se si t ishim djem t mir e t

pa T

iTu

ll

dedikiM

23

edukuar, na ndihmonte n msime e n fund m mbshtillte dika me vete e m prcillte pr n shtpi. Kurse un nuk mund tia bja dika t till shokve t mi. Pr ta un isha shoku i mjer. Nuk ishin disa dit, por ishte pjesa e ndryshkur e jets sime. Fmijria vjen ve nj her n jet, nuk ndreqet m, nuk kthehet kurr vese n kujtes e n ndrra pa fund! sht fmijria ime un e di, nuk ishte dshira jote q t mos m mbaje m n prehrin tnd e as e tim eti, e di q edhe ti ndrroje dhe kishe shum t drejt t krkoje ndoshta lumturin e dshiruar t nj vajze njzet vjeareje diku tjetr. Jo, mos m keqkupto. un jam biri yt dhe t kam dashur e t dua shum dhe ti gjithmon do t jesh nna ime, pavarsisht gjithkaje, ti je nna m e mir n bot pr mua. Por, sot dua q ti tregoj atyre q se din se do t thot fmijri e kputur nga dhimbja, atyre q abuzojn me t, se sa e rndsishme dhe e domosdoshme sht t paturit e nj familjeje t shndosh tek fmijt e tyre.Dijeni t gjith se jeta pr fmijn me prindr t ndar sht si e nj pulbardhe q i kan plagosur njrin krah e ajo kurrsesi nuk mundet q t fluturoje m n qiellin e pastr e t shndritur nga dielli i ngroht. Fmija sht si ajo bima, filiza e re, e njom dhe e pastr q vyshket pa uj e nga i ftohti dhe q nuk mundet t kthehet m.Sot, un jam vet prind, falenderoj pafundsisht Zotin q m dha mundsin q t ndrtoj familjen time t mrekullueshme dhe i lutem gjithmon q t m ruaj mua dhe ato nga do gj e keqe q mund t ndodh. un lutem q biri im t mos prjetoj at far un edhe sot e ndiej aq fort, e jo vetm biri im, por asnj fmij tjetr i kujtdo qoft ai. un gjithmon jam e do t jem nga ata q e ruajn me fanatizm familjen e do t luftoj q ajo t jet gjithmon e bashkuar, larg dhimbjes, vuajtjes, ndarjeve o krijesa t Zotit! gzojini familjet tuaja, bashkshortin apo bashkshorten, prindrit e fmijt tuaj, me dashuri e respekt, me buzqeshje, dhurata e surpriza, gzoni n shtpit tuaja dhe jini t drejt me njri-tjetrin.

Jeta ime u ndriua kur un gjeta paqe tek Krijuesi yn,pranvera erdhi kur ti u ktheve e prekshme tek un,e trupi m'u ngroh kur Zoti m mundsoi q t kem shoqen time t jets,nj grua besimtare q i friksohet Zotit e i prulet Atij,q kujdeset pr familjen, shtpin e fmijt tan,e lulet eln, kur Zoti m begatoi me fmij.

nga; e. re i

24

Shpesh i shikojm kapriot e fmijve tan si aspak t rndsishme. Por duhet kuptuar se kapriot jan pjes e bots s fmijs. T kuptohet kjo gj nga t gjith sht shum e vshtir. Nuk duhet harruar asnjher se fmijt i prdorin kapriot e tyre pr tu treguar probleme t rndsishme prindrve t tyre. Por tekat gjithashtu jan pjes e fmijris se do fmije. sht e rdsishme q fillimisht t kuptojm se far kemi prball e m pas t krkojm zgjidhje pr kt problem, q mbi t gjitha t jet n t mir t fmijs. Kuptimi i ksaj sht se pr tu prballur me kapriot (tekat) e fmijs nuk ka nj formul t sakt e cila mund t shrbej pr t gjith, por do rast sht unik, ndaj duhet analizuar me kujdes pasi do fmij ka mnyrat e tij t e shprehurit.

&N DO FAZ T RRITJES, KA NJ KAPRIO T VEANTFmijt rriten duke kaluar npr faza t rndsishme, proes, i cili sht i gjat dhe i vshtir n t njjtn koh, pasi krkon nj prkushtim t madh nga t dy prindrit. Gjat kalimit npr kto faza fmijt fillojn t ndrgjegjsohen pr veten dhe botn q i rrethon nprmjet disa mekanizmave shum t sakt. Secila nga kto faza karakterizohet nga situata dhe sjellje specifike pr t cilat duhet t jemi t kujdesshm sepse ndonjher i etiketojm me t padrejt si kaprio t fmijve tan. 0 3 VJE: T flassh pr teka dhe kaprio n kt mosh nuk sht e drejt. Fmijt n kt mosh nuk ngulin kmb pr gjra t kota, por krkojn nj vmendje m t madhe nga prindrit, veanrisht nga nna e tyre. Kontakti fizik n kt moment sht shum i rndsishm pr t vendosur nj raport pr t cilin fmija ka shum nevoj dhe e ndihmon at t krijoj besim dhe siguri tek vetja dhe tek t tjert. Par n kt kndvshtrim t qarat dhe t brtiturat e nj t sapolinduri jan tregues t rndsishm t nevojave t tij, ata qajn kur kan uri, kur kan nevoj t ndrrohen, kur kan frik etj, ndaj nuk duhen par si teka ose kaprio, por u duhet kushtuar rndsi. Ndrkoh fmija

Nga: ORIOLA HETA (VAROSI)

oriola heTa (Varos i )

po kalon npr fazn q nga psikologt quhet stadi orale dhe q zgjat deri rreth moshs 3 vje. Kapriot e para gjat ksaj faze mund t shfaqen n situata t tilla si preferencat pr ushqimin apo gjat proesit t t ngrnit ( jo gjithmon mund t ndodh kshtu, gjrat jan relative). Rreth moshs 2 vjeare, fmija dshiron q t qndroj pran nns s tij, ndaj kapriot gjat ksaj kohe nuk jan gj tjetr vese tentativat q bn fmija pr tu afirmuar.sht detyr e prindrve tu kushtojn nj vmendje t madhe ktyre situatave. 2 vje e gjysm 3 vje e gjysm: Kemi prfundimin e fazs orale dhe vazhdimin me procesin e njohjes nga ana e fmijs e t gjith trupit t tij ( jo vetm t gojs). Fmija gjat ksaj kohe hyn n at q quhet faza anale, gjat se cils ai krkon t vendos autonomin e tij. Kjo periudh sht quajtur ndryshe edhe periudha opozitare gjat s cils fmija thot gjithmon joduke prdorur agresivitetin q i karakterizon. Gjat ksaj kohe dialogu dhe shprehja e dashuris jan elemente t cilt do ta ndihmojn fmijn t kaloj kt faz t rritjes dhe zhvillimit t tij. sht mosha gjat s cils kapriot fillojn t bhen m t shpeshta dhe shqetsuese pr prindrit dhe familjart e tjer. Pas moshs 3 vjee gjysm - 5 vje: Gjat ksaj periudh t rritjes fmijt fillojn t prjetojn konfliketet e para me prindrit e t njjtit seks, t cilin fmija e sfidon pr t kuptuar dhe vendosur se cili sht m i forti. N t njjtn koh fmija prpiqet t mbaj nn kontroll edhe iftin ( prindrit e tij), shpesh her fmija ndjehet i prjashtuar nga lidhja e prindrve t tij, pikrisht ky prjetim negativ,ai i prjashtimit mund t bhet shkak pr lindjen e kapriove dhe krkesave pa vend. sht detyr e prindrve q ta ndihmojn fmijn t kaloj kt situat me sukses duke i shpjeguar rndsin dhe dashurin q ata t dy kan pr t. Gjat ksaj moshe kemi nj intensifikim m t madh t kapriove t fmijve.

GABIMET M T SHPESHTA T PRINDRVEJan prindrit ata q shpesh bhen iniciatort e siuatave kaprioze t fmijve duke: Menduar gjithmon pr pasojat e ktyre tekave dhe duke ln jasht vmendjes shkaqet e tyre.

E analizojn situatn duke u nisur nga nevojat e tyre dhe jo nga ato t fmijve. Shpeshher ata udhhiqen nga ndjenjat e tyre t fajit dhe jo nga nevojat primare t fmijve . Prindrve u ndodh shpesh t mos i kuptojn fazat e rritjes nper t cilat kalojn fmijt e tyre. Faza gjat t cilave femijt jan gjithmon n krkim t formulave pr sjellje sa m t pranueshme dhe t vlersuara nga prindrit. Fmijt jan t ndryshm, dhe mbi t gjitha reagojn n mnyra t ndryshme n aste zemrimi. T gjith prindrit duhet t tregojn kujdes dhe t ken parasysh faktin q, kur kapriot dhe zemrimet jan t shpeshta dika nuk shkon me fmijn tuaj. sht koha pr t krkuar shkaqet e ksaj situate dhe pr t kthyer kokn pas.....mund t keni br ndonj gabim.

A KAN PRINDRIT GJITHMON T DREJT?Detyra e prindrimit sht shum e vshtir, madje mund t themi me bindje t plot q sht detyra m e vshtir. Jo rrall her ndodh q edhe prindrit t gabojn, n nj situat t till prindrit duhet t jen t sinqert me veten dhe m pas me fmijn pr gabimet e bra. Madje kshillohet q kto gabime t pranohen para fmijve dhe t dikutohen me ta. Ajo q na shqetson t gjithve si prindr gjat kapriove t fmijve sht elementi i agresivitetit, sht e drejta e tyre t kundrprgjigjen n momente t caktuara, nse sht kjo gj q ndjejn brenda tyre. Zemrimi duhet t shprthej t dal jasht (brenda kufijeve t pranueshm) jo vetm pr tu liruar prej saj, por mbi t gjitha pr t mirn e vet fmijs, q nprmjet ktij reagimi njeh akoma m shum veten e tij. T mirkuposh kapriot e fmijs dhe domethnien e tyre nuk do t thot q ti japsh atij gjithmon t drejt, por sht mnyra m e mir pr t vendosur me t nj dialog q do ti shrbej si fmijs dhe prindrve gjithashtu. T gjith prindrit duhet t krkojn dhe t gjejn elsin e duhur pr t kuptuar tekat dhe kapriot e fmijve t tyre, me qllim q t ken gjithmon nj marrdhnie t shklqyer dhe t lumtur me ta. Por mbi t gjitha q t rrisin femije t shndetshm, bashkpunues dhe tolerant.

25

kapr

io

T, f

Mij

T d

he

prin

dr

iT

26

M J E K S I P R O F E T I K E

nga: arMida pluMb i

Prdorni rregullisht kt far t zez, sepse ajo prmban n vetvete ila pr cdo smundje, prvec vdekjes. (thnie profetike)

Nigella sativa Nigella sativa Seleksionimi shkencor

Kingdom: Mbretria: Plantae

Division: Tipi: Magnoliophyta Class: Klasa: Magnoliopsida Order: Rendi: Ranunculales Family: Familja: Ranunculaceae

Genus: Gjinia: Nigella

Species: Lloji: N. sativa N. sativa

Emri botanik

Nigella sativa lat. Nigella sativa

Fara e zeze

far sht fara e zez? Nigella sativa- Fara e zez sht nj bim njvjeare, me prejardhje nga Azia jugperndimore. Ajo shkon 20-30 cm e gjat, lineare. Lulet jan delikate dhe zakonisht me ngjyr t zbeht blu dhe t bardh, me 5-10 petale. Fruti sht nj kapsule e madhe dhe e fryr, e prbr nga 3-7 folikula, ku secili prmban fara t shumta n form trigonale. Farrat e saj prdoren si erza dhe n mjeksi pr t kuruar smundje t ndryshme. Fara e zez ka emra t ndryshm. Nigella Sativa sht emri i saj botanik q rrjedh nga latinishtja. Ajo sht e njohur edhe si Kalonji (urdu), Kezah (hebraisht), Shonaiz (persisht), Habbat el Bereqet ( nga arabishtja -fara e bekimit). Ndr muslimant njihet me emrin Habbe Seuda. N anglisht quhet lule kopr, qimnon i zi, lule arrmyshku ose Korianderi grek. N Gjermani njihet me emrin Scharzkummel dhe Crek Otu n Turqi. Ajo sht quajtur shpesh far e zez qepe pr shkak t ngjashmris s saj me farn e qeps, por ato nuk kan asnj lidhje me njra-tjetrn. Disa gabimisht e quajn edhe susam i zi. M shpesh i jan referuar asaj me emrin nigella sativa ose fara e zez. Nigella Sativa i prket familjes s bimve t Ranunculaceae (familjes zhabin). Fara e zez ka pak er, por kur bluhet ose prtypet ka nj er t turbullt si t rigonit. Ka shije aromatike dhe sht pak e hidhur.

Historiku i sajFar e zez ka nj histori prej 2500 vjetsh. Kjo e bn farn e zez nj nga ekstraktet bimore m t sigurta pr konsumimin njerzor. Nigella sativa sht nj nga farat mjeksore m t muara n histori. Farat e mira rriten n kushte gati t prsosura n oaze ku ata ujiten derisa t formohet mbshtjellsja e farave. Sipas Zohary dhe Hopf, provat arkeologjike n lidhje me kultivimin e hershm t N. sativa sht ende i pakt, por ata raportojn se farat N. sativa, jan gjetur n disa vende n Egjiptin e lasht, duke prfshir edhe varrin e faraonit Tutankhamun . [6] Megjithat roli i saj n kulturn egjyptiane sht ende i panjohur. Edhe pse fara e zez sht prmendur n Bibl, si dhe n fjalt e Pejgamberit Muhamed a.s, ajo nuk ishte hulumtuar me kujdes deri n rreth dyzet vjet m par. Q nga ajo koh, m shum se 200 studime jan kryer n universitete t ndryshme t bots. Mjeku i famshm grek Dioscorides e prdorte farn e zez pr t trajtuar dhimbjen e koks dhe dhimbjen e dhmbve.

27

Egjiptiant e vjetr e kan njohur dhe e kan prdorur farn e zez dhe n papiruset e tyre e kan prshkruar si far botanike mjeksore. Romakt e kan njohur gjithashtu kt far dhe e kan quajtur far koriandere greke dhe kan prdorur si plotsuse dietetik.Vaji i posam q nxirret nga kjo bim tashm prdoret pr prgatitjen e preparateve mjeksore.Sot kjo bim kultivohet nga Egjipti n Indi.

Ku prdoret?Far e zez prdoret n parfumeri, veanrisht n sapun dhe si erz n torta, buk, pasta, mblsira, salca, djathra, etj. Gjithashtu prdoret si aromatizues. Vaji yndyror i fituar nga shtypjave e farave prdoret pr qllime ushqimore dhe mjeksore. Vaj sht gjysm i that dhe n ngjyr t kuqe n kafe. Ato prdoren gjithashtu edhe si nj agjent stabilizues pr yndyrnat ushqimore. Farat e zeza jan t vogla. Ato mund t prdoren pr t br aj, thjesht duke derdhur uj t ngroht mbi farat dhe duke i ln pr 10 minuta. Me nj lug gjelle me fara t zeza mund t bjm nj filxhan me aj t kndshm, por sht m mir q filxhani t mbulohet me nj cop deri sa t jet e gatshme pr ta pir, n mnyr q t mos i ik aroma. Disa njerz i shtojn ajit t tyre t preferuar ose kafes disa fara t zeza dhe me imagjinatn e tyre sjellin n mendje imazhe t deveve dhe nomadve. Farat e zeza mund t bluhen dhe t przihen me mjalt ose ti shprndash n sasi t vogla npr sallatra. Ato i japin shije sallats sidomos kur kombinohet me limon. Farat e zeza t prziera me mjalt dhe hudhr jan tonik t shklqyer

M J E K S I P R O F E T I K E

fara e zez - habbeTus seuda

pr njerzit me astm ose koll, si dhe pr ata q duan t rrisin imunitetin e tyre gjat sezonit t ftoht t gripit, ose kur sht duke iu shfaqur ndonj infeksion. Metoda e prodhimit t vajit t fars s zeza) Procesi i prpunimitNiveli i lagshtis s farave reduktohet n mnyr optimale nprmjet procesit t tharjes. Farat e zeza shtypen n mnyr mekanike pr t br vajin.Vaji mblidhet n rezervuarin e mbledhjes pas filtrimit fillestar. Vaji transferohet n nj en t posame nga rezervuari i mbledhjes. Ky vaj transferohet pastaj n en t veanta dhe vaji filtrohet mekanikisht duke kaluar prmes nj pajisje filtrimi. Vaji i filtruar mblidhet n disa en t posame dhe ruhet n gjendje ajri t ngjeshur. M pas vaji kapsulohet n kapsula xhelatine. Pas kapsulimit kapsula lahet, thahet pak, i kontrollohet cilsia dhe drgohet m pas pr paketimin prfundimtar. B) Procesi i kontrollit Makieria rregullohet n mnyr periodike gjat proesit t prpunimit t farrava pr t marr prodhim optimal dhe cilsin m t mir t vajit. Ngjyra dhe era e vajit monitorohen periodikisht gjat procesit. N mnyr periodike gjat procesit t prodhimit merren mostra pr t testuar parametrat fizik.Vaji i filtruar testohet pr t gjitha parametrat nse ajo prputhet me parametrat e cilsis s krkuar. Kapsulat kontrollohen pr ndonj prishje t mundshme, pr deformime dhe pr madhsin e tyre. Prbrja e ktij vaji realizohet sipas mnyrs s ftoht konform kushteve optimale ndrkombtare pr t ruajtur elementt e tija t shumta aktive pa psuar asnj ndryshim n strukturn e tij kimike.

Nigella sativa sht prdorur n shekuj n Azi, n Lindjen e Mesme dhe Afrik si bim dhe vaj i prpunuar, si dhe pr qllime mjeksore. Ajo sht prdorur tradicionalisht pr nj shumllojshmri trajtimesh q kan t bjn me shndetin, kryesisht me frymmarrjen, stomakun dhe shndetin e zorrve, funksionin e veshkave dhe mlis, mbshtetjen e qarkullimit t gjakut dhe t sistemit imun, si dhe pr mirqenien e prgjithshme. N Islam, kjo konsiderohet si nj nga format m t mira t mundshme t shrimit.

28

Secila prej ktyre llojeve mund t jet e pastr pa prbrs t tjer ose e przier me prbrs t ndryshm, ku secili produkt n varsi t prbrjes e ka t prcaktuar qart se ku dhe pr n far smundje rekomandohet dhe kjo jepet n amballazhin ose n fletn shoqruse q jepet s bashku me medikamentin.Fara e zez dhe vaji i saj sht prdorur n shum pjes t bots pr nj koh t gjat, pr shkak t dobive t saj n trajtimin e disa smundjeve dhe pr shkak t prvojs s prdorimit n Azi, n Lindjen e Mesme dhe n vendet e Gjirit.Produkte t shumta t prftuara nga farat e zeza prodhohen n Srilanka, Indi, Gjermani, n Mbretrin e Bashkuar etj.

Kujdesi pr bukurinNatyrisht para se t kujdesemi pr bukurin, ne duhet s pari t kujdesemi pr shndetin. Vaji i fars s zez sht prdorur nga Kleopatra dhe mbretresha Nefertiti.Vaji esencial i fars s zez siguron pastrimin e lkurs dhe ka cilsi purifikuese, dhe prmbajtja e saj e bn at nj hidratues t mrekullueshm pr lkurn dhe flokt. Fara e zez garanton rinovimin qelizave, forcimin e indeve lidhs, stimulon furnizimin me gjak t lkurs duke arritur n kt mnyr nj rigjallrim t ksaj t fundit.Shembull: Przieni lug aji vaji t fars s zez me lug aji me vaj ulliri dhe aplikojeni n fytyr duke evituar syt. Lreni pr 15 minuta dhe m pas lajeni fytyrn me uj t ngroht.Ajo 'ka sht unike n lidhje me prbrsit e vajit t fars s zez sht se ai prmban 0,5 - 1,5% vajra esenciale t cilat e bjn at t prkryer pr t qen nj vaj masazhi aromaterapi. Nga ana tjetr shum prdorime tradicionale t vajit tregojn aplikimin e tij t jashtm pr kujdesin e lkurs, si jan aknet dhe psoriasis.

Mjeksi profeTike

Nigella Sativa si medikamentFara e zez sht nj adaptogen q do t thot nj agjent q shkakton reagime adaptive. Fara e zez ka aftsin pr t rritur rezistencn e trupit t njeriut dhe pr ta mbrojtur at kundr smundjeve t ndryshme. Hulumtimet klinike kan treguar se vaji i fars s zez kontrollon sasin e sheqerit dhe t kolesterolit n gjak prve shum smundjeve t tjera dhe konsiderohet t jet nj prej bimve shruese m t mdha t t gjitha kohrave. Prbrsit:Fara e zez prmban prafrsisht 38 % karbohidrate, 35 % vajra t ndryshm, 21 % albumin dhe pjesa tjetr prbhet prej m shum se njqind substanca t ndryshme. Pr tu prmendur jan: vajrat acidike t pangopura, acidi Linolein, acidi alfa-Linolein, vajrat me eter (nigellon, alfa-pinen etj.), vitaminat (B1, B2, B6, Acidi Folik, Niacina), mineralet (hekur, kalcium, magnez, zink, etj.) dhe aminoacidet. Acidi folik redukton rrezikun e tensionit dhe smundjeve t zemrs, gjithashtu sht i nevojshm n rinovimin e qelizave. Antioksidantt si vitaminat A, E, C dhe Beta-Karotin forcojn sistemin mbrojts te trupit. Farat prmbajn shumta e strukturore t pazakont acideve yndyrore t pangopuara. Prve p-cymene (40%), a-pinene (deri n 15%), dithymoquinone dhe thymohydroquinone, n vajin esencial t fars s zez sht identifikuar si prbrs kryesor thymoquinone (deri n 50%). Gjithashtu jan gjetur sasi gjurmsh t derivateve t tjera terpene, si: Carvacrol, carvone, limonene, 4-terpineol, citronellol. Pr m tepr, vaji esencial prmban sasi t konsiderueshme acidi ethyl (10%). Fara e zez prmban edhe nj vaj yndyror t pasur me acide yndyrore t pangopura, kryesisht linoleic acid (50 - 60%), acid oleic (20%), acid eicodadienoic (3%) dhe acid dihomolinoleic (10%), q sht karakteristike pr gjinit. Acidet yndyrore t ngopura (palmitic, acid stearic) gjenden rreth 30% ose m pak. Vaji i fars s zez gjithashtu mund t prmbajn pjes t vajit esencial, kryesisht thymoquinone, nga t cilat ajo merr nj shije aromatike.

1- n form vaji

2- n form kapsule

3- n form farash t paketuara n qese

4- n form kremi

5- n form pluhuri

6- n form balsami

7- n form pudre

8- n form xheli

Farn e zez mund ta gjejm t disponueshme n

forma t ndryshme:

nga: arMida pluMb i

29

Vajrat me eter si Nigellon dhe alfa-Pinen zgjerojn rrugt e frymmarrjes, lehtsojn kollitjen, pengojn qelbzimin dhe ndalojn dhimbjen. Nse prdoren rregullisht ulin sheqerin n gjak. Vitaminat B1, B2 dhe B6 luajn rol n prodhimin e enzimave dhe forcojn sistemin mbrojtes. sht mjaft efektiv ndaj smundjeve alergjike si astma dhe alergjia ndaj polenave. Pr efektin q ka n sistemin imunitar sht i kshillueshm prdorimi n smundjet si AIDS-si, kanceri etj. N nj nga studimet pr farn e zez sht br nj testim me mbi 600 pacient. N kt studim sht zbuluar se rreth 70% e pacientve n kushte alergjie, n mesin e tyre disa alergjik nga poleni i luleve dhe nga pluhurat, azmatik u shruan nga Nigella Sativa. Kur dgjojm kaq shum gjra t mira dhe mrekulli n nj bim t vetme bindemi pr mrekullit q i ka krijuar Zoti xh.sh dhe e falenderojm At pr do t mir q ka krijuar pr ne, n qiell apo n tok qoft.

Veorit e vajrave acidik t pangopura: Ndihmojn metabolizmin e trupit Nevojiten n rritjen, zhvillimin dhe rinovimin e qelizave Ndihmojn n zhvillimin e hormoneve dhe n formimin e nj sistemi nervor

dhe hormonal, mbrojts t shndetshm. Pengojn shtimin e substancave q drgojn sinjale alergjike Ndalojn qelizat mbrojtse (imunitare) t punojn m shum se duhet. Kolesterolin n gjak e kthejn n nivele normale Pengojn bllokimin e damarve duke rregulluar strukturn e tyre dhe

njekohsisht shpejtsin e qarkullimit t gjakut Ulin tensionin dhe reduktojn rrezikun e ashprsimit t damarve dhe

infraktit n zemr Ndihmojn n prmirsimin e shpejt t plagve Trupi i njeriut nuk i prodhon kta vajra dhe sht i detyruar ti marr nga

jasht, 1gr. Vaji i Fars s Zez sht i mjaftueshm pr nevojat ditore.

Veprimet e fars s zez Analgjezik: lehtson ose ul ndjesin e dhimbjes. Anthelmintik: (e nohur ndryshe si krimbambyts ose vermifuge) shkatrron dhe largon krimbat e zorrve. antibakterial: shkatrron ose e pengon rritjen e baktereve shkatrruese. anti-inflamator: zvoglon ose redukton inflamacionin. anti-mikrobial: shkatrron ose pengon zhvillimin e mikroorganizmave shkatrrues. Antioksidant: Ndalon ose vonon oksidimin e dmshm t qelizave t trupit- veanrisht e dobishme kundr radikaleve t lira. Anti-pyretik: (i njohur ndryshe si anti-ethe) - shfaq nj veprim ftohs, t dobishme n reduktim e etheve. Anti-spazmatik: parandalon ose lehtson spazmat e muskujve dhe ngret.

Anti-tumoral: kundrvepron ose pengon formimin e tumoreve malinje Karminative: nxit tretjen dhe realizon largimin e gazrave t dmshme nga stomaku dhe zorrt. diaphoretic: d.m.th nxit djersitjen gjat temperaturs s lart trupore duke e ulur at dhe duke stimuluar lirimin e toksinave. diuretike: stimulon urinimin dhe largon nga trupi ujrat e teprta. Digjestive: ndihmon n procesin e tretjes s ushqimit. Emmenagogue: Stimulon rrjedhjen dhe aktivitetin menstrual. Galactogogue: Stimulon rrjedhjen e qumshtit tek nnat e reja. Hypotensive: zvoglon presionin e lart t gjakut. Imunomodulator: forcon aktivitetin e sistemit imunitar, e nevojshme kjo pr nj bilanc optimal. laksative: kundr kapsllkut.

fara e zez - habbeTus seudanga: arMida pluMb i

30

nga: Evisa KULLAKujdesi dhe vmendja pr t pasur flok t bukur e t shndetshm,

ka shkuar krahas zhvillimit n prgjithsi t shoqris njerzore. Thellimi

i njohurive mbi prbrjen dhe funksionet e organeve t njeriut, nuk ka

ln n harres gjithka q lidhet me flokt, q nga ndrtimi i tyre,

krkesat pr nj rritje normale dhe faktort q ndikojn n rnien e tyre,

e deri te kujdesi q duhet treguar pr prdorimin e produkteve dhe

pajisjeve t n dryshme pr nj paraqitje sa m estetike t tyre.

Flokt kalojn nj cikl normal t rritjes e rnies s tyre. Kshtu, koha

normale e rritjes s flokve zgjat nga 2 deri n 6 vjet. Rreth 90% e fijeve

t flokve rriten gjat ksaj faze 1 cm n muaj dhe vetm 10% e tyre

qndrojn n fazn e qetsis. Pas 2-3 muaj fijet e flokut, q ishin n

fazn e qetsis, bien dhe fije t tjera floku rriten n vendin e tyre.

Katr vitaminat q nevojiten pr flok t shndetshmVitamina A gjendet kryesisht te: mangoja, portokalli, karota, patatja, etj. Por, duhet pasur kujdes, sepse prdorimi i shtuar i saj e prkeqson m tej rnien e flokve.Vitamina B (i gjith kompleksi i vitamins B) rrit sasin e hemoglobins, duke uar n nj furnizim m t mir me gjak t lkurs s koks. Vitamina B6 gjendet kryesisht n ushqimet e pasura me proteina, duke realizuar n kt mnyr njhersh proteinat dhe vitaminn B6. Ushqimet e pasura me vitamin B jan: patatet, fasulet, drithrat, mishi i lops dhe i puls.Vitamina E rrit thithjen e oksigjenit n lkurn e koks. Ajo gjendet n vajrat e ndryshme, si ai i sojs, i bajames, i misrit, etj.

Vitamina C sht prgjegjse pr rritjen normale t kolagjenit (pjes ndrtuese e fijes s flokut). Ajo gjendet kryesisht n agrume, kivi, specat e kuq, etj.Katr minerale q nevojiten pr flok t shndetshm:Minerali i silicit sht m kryesori n rritjen normale t flokve, por q shpesh mungon n dietat. Metodat e konservimit dhe prpunimit t ushqimeve bjn q ky mikroelement t shkatrrohet. Megjithat, ju mund ta gjeni n ushqime, si: trshra, meli apo algat.Jodi, shpesh n dietn e prditshme, merret prmes krips s jodizuar, megjithat nuk sht ky lloj jodi q ndikon n flok t shndetshm, por sht jodi i marr nprmjet n

ga:

eVis

a k

ull

a

ushqimeve, si: leshterikt, kosi, qumshti i lops, vezt e ziera, luleshtrydhet dhe djathi mozarrella.Zinku, ndihmon n thithjen e elementve t tjer q duhen pr rritjen e flokut, por ndalon dhe formimin e zbokthit i cili ndikon n rnien e flokve. Gjendet kryesisht n mli, n mishin e viit, n fasule, bajame, xhenxhifill, etj.Hekuri, mundohuni t merrni sasin e nevojshme t hekurit nprmjet ushqimeve dhe jo nprmjet medikamenteve, si sulfat hekuri, i cili sht i vshtir pr tu prthithur nga organizmi. Ndr ushqimet e pasura me hekur prmendim: mishi i kuq pa dhjam, mlia, mishi i shpendve, peshku ton, drithrat, fasulet e thata, frutat e thata, perimet me gjethe jeshile, batht, kumbullat e thata, kajsit, spinaqi, brokoli, etj.Nnt ushqimet q ndihmojn n parandalimin e rnies s flokve1. Mishi i puls sht i pasur me zink dhe vitamin B6. 2. Mishi i viit - edhe ky sht i pasur m vitamin B6, zink dhe proteina.3. Vaji i sojs prmban kryesisht proteina, por edhe hekur dhe vitamin E. 4. Bajamet t pasura me proteina, hekur e vitamin E.5. Buka e zez prmban silic dhe hekur.6. Qumshti i lops prmban jod natyral, q prthithet nga organizmi.7. Trshra e pasur me mikroelemente, si: hekur, kalium, fosfor dhe magnezium.8. Portokajt prmbajn sasi t madhe t vitamins C.9. Peshku prmban vitamin A, B6, proteina dhe acide yndyrore esenciale.

Disa kshilla t thjeshta, q duhen ndjekur n shtpi pr trajtimin e rnies s flokve.Frkoni me vrull lkurn e koks me mollzat e gishtave pas larjes me uj t ftoht, derisa t fitoj nxehtsin e duhur, duke ndihmuar punn e gjndrave sebace dhe furnizimin m t mir me gjak, q ndihmojn n rritjen e tyre.Sallata jeshile ndihmon n parandalimin e rnies s flokve. Nj przierje e lngut t sallats jeshile dhe spinaqit apo e lngut t karots prmirson rritjen e flokve.Prdorimi i prditshm i przierjes s vajit t arrs s kokosit me lng limoni, parandalon rnien e flokve dhe i forcon ato.

31

iMazh

T bukur e T shndeTshM

32

Aplikimi direkt n lkurn e koks dhe masazhimi i saj me qumshtin e arrs s kokosit ngadalson rnien e flokve, duke i ushqyer ato. Qumshti i arrs s kokosit prfitohet duke i grir dhe m pas shtrydhur arrat e kokosit.Farat e limonit przier me kokrrat e piperit t zi, t grira s

bashku, derisa t formojn nj si past t imt, aplikohet n flok, ndihmojn n qarkullimin e gjakut.

Disa nga shkaqet q dmtojn flokt:

Krehja e teprt - krehja dhe furimi i teprt, sidomos kur flokt jan akoma t lagt, mund t shkaktojn dme serioze t flokve. Krehja t

bhet me ngadal dhe me krehr me dhmbza t gjra apo fura t prbra nga fibra natyrale.

Karficat dhe kapset e ndryshme shkaktojn tensionim t flokve n vendin ku ato vendosen dhe ojn edhe n kputje t flokve.

Nxehtsia e teprt kshilla m e mir sht q flokt t thahen n mnyr natyrale e t mos prdorni mjete t tjera tharse. Por nse vrtet ju duhet t prdorni tharsen e flokve apo pjastrat e ndryshme, gradojini n gradn m t ult t mundshme. Dielli jo vetm lkura krkon mbrojtje nga rrezet ultraviolet, por edhe

flokt, madje edhe n stinn e dimrit. Prandaj mir sht q t prdorni kapele kur ekspozoheni n diell.

Uji me krip dhe uji i klorinuar pas notit, n nj vend me uj t kripur apo t klorinuar, gjithmon lajini flokt tuaj me shampo pastruese. Kripa dhe klori n flokt tuaj i bn m t that e m t brisht. Ekzistojn disa shampo t posame q prdoren pr notart. Larja e teprt shkakton tharje t flokve dhe t lkurs s koks dhe pakson vajrat natyral, q mbrojn rrnjt e flokve. Moti i ftoht shkakton tharje m t shpejt t flokve, sepse lagshtia n ajr sht m e vogl, duke i br flokt jo vetm m t that, por edhe m t brisht e t thyeshm. Permanenti i teprt Shkoni sa m pak t jet e mundshme n parukeri. do mjet q prdoret n parukeri e q lshon nxehtsi i bn flokt m t that e m t brisht, duke i dmtuar ato. Flokt kaurrel kan nj struktur kimike t veant. Atomet e squfurit n prmbajtje t proteinave t flokve lidhen s bashku nprmjet lidhjeve disulfore e n flok krijohen format kaurrela. Nxehtsia bn t mundur kputjen e ktyre lidhjeve, duke ndikuar n strukturn natyrale t flokut. Gjithashtu, kujdes duhet ti kushtohet dhe bojrave dhe lyerjes s flokve, sepse kimikatet n prbrje t bojrave shkaktojn dmtime t flokve dhe kjo sidomos kur flokt lyhen shpesh.

iMazh

T bukur e T shndeTshM

33

Kur t gjith mbyten anktheve

e sfidave t dshtuara,

ti forco besimin duke agjruar!

2010-ta

34

Kryeredaktorja

sht ver! Shum prej njerzve e plqejn kt stin duke e dalluar nga t tjerat, me plot avantazhet q ajo

ka. sht mir kur bn vap dhe nuk t duhet t vishesh trash e as t frkosh duart e t ngrohesh me frymn tnde. Por sht m mir kur n nj stin prjeton n vetvete dy stin, dy realitet po njerzore q sikur t ishim m t vmndshm ndaj tyre, do t ishim njerz m t mir, besimtar m t devotshm.Kshtu vera vjen me shum diell, me pak uj, me shum mkate, pakujdesi e pak vigjilenc e durim, me shum dshira e me pak pun pr ta.Pa ka se dielli kuqlon mbi kokat tona, ne srish e numrojm veten tek t shptuarit, ndrkoh q duhet t jemi prej atyre q dielli t na prkujtoj mirsin e madhe pa t cilin sdo merrte frym e gjith bota, por duhet t na sjell ndr mnd edhe zjarrin e fort, at q nuk shuhet kurr, i cili sht ndezur pr t padrejtt e mdhenj, gabimtart e papenduar e mosbesimatrt q knaqen me mkatet e tyre. Jo m pas ngelen besimtart e dhn pas ksaj bote q ikn pa e ndier , besimtar i cili harron, gabon srish e srish. Por, si pr mirsi t Atij q mshiron shum, t nxehtt kt vit vjen me nj muaj q shuan zjarrin q dnon, muaj ku mshirohen mkatart q din t pndohen, sht ai muaji, q e presim me aq dashuri, Ra