“ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ”

DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA

KİTABIN YAZARLARI

Prof. Dr. AŞKIN KESER Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ Üniversitesi Çalışma

Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nde tamamladı. Aynı bölümde Yönetim ve Çalışma

Psikolojisi Anabilim Dalında öğretim üyesidir. Çalışma Psikolojisi, Sosyal Psikoloji, Pozitif

Psikoloji, İş-Yaşam Tatmini ve Motivasyon alanlarında çalışmalarını sürdürmektedir.

Fotoğraf çekimi ve sinema özel ilgi alanlarıdır. / askin@uludag.edu.tr

Dr. Öğretim Üyesi MEMET ZENCİRKIRAN Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ

Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nde tamamladı. Aynı bölümde

Yönetim ve Çalışma Sosyolojisi Anabilim Dalında öğretim üyesidir. Sosyoloji, Türkiye’nin

Toplumsal Yapısı, Çalışma ve Örgüt Sosyolojisi alanlarında çalışmalarını sürdürmektedir.

Futbol ve sinema özel ilgi alanlarıdır. / memetzencirkiran@gmail.com

KİTABIN İÇERİĞİ

Bu kitap, örgütsel davranışa ilgi duyan kişilere anlaşılır bir üslupla, Türkiye’den ve

dünyadan çalışma hayatına, örgütsel davranışa ilişkin çok sayıda örnek vererek örgütsel

davranışta öne çıkan konuları yansıtmayı hedeflemektedir.

“Örgütsel Davranış” isimli bu çalışma 12 bölümden oluşmaktadır. Kitapta:

1- Örgütsel Davranış: Tanım, konular, tarihsel süreç

2- Örgüt Kültürü

3- Örgütlerde Gruplar

4- Örgütlerde İletişim

5- İş Tatmini

6- Örgütsel Stres

7- Örgütlerde Çatışma

8- Örgütlerde Değişme

9- Örgütlerde Motivasyon

10- Örgütlerde Mobbing

11- Örgütlerde Etik

12- Örgütsel Davranış Alanında Güncel Konular gibi örgütsel davranış açısından temel

konular, bütünlüklü bir bakış açısıyla incelenmektedir.

KİTABIN BÖLÜMLERİ VE KİTAPTAN BAZI ÖRNEKLER/ ALINTILAR

1- ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ: TANIM, KONULAR, TARİHSEL SÜREÇ

Bölümde örgütsel davranış konusuna teorik bir giriş yapılmaktadır. Örgütsel

davranışın tanımı, hangi alanlardan beslendiği, ele aldığı konulara değinilmekte, tarihsel

süreçte tarım/ sanayi/ bilgi toplumlarında örgütsel davranışa vurgu yapılmaktadır. Bölümde

“The Company Men” filmi örgütsel davranış açısından öne çıkan boyutlarıyla ele

alınmaktadır.

2- ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

“Örgüt kültürü” çalışan açısından “bir kişinin örgütte çalışmaya kabul edildiği

andan, örgütle ilişkisinin kesildiği ana kadar örgüt içinde edindiği değer, tutum ve

alışkanlıklar bütünü”, örgüt açısından ise “mimari yapıdan değerlere, hikâyelerden

sembollere, geleneklerden ritüellere kadar örgütsel değer, tutum ve davranışları oluşturan

her şey” olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda örgüt kültürü, kişinin örgütle ilgili değer, tutum

ve davranışlarını belirler/oluşturur.

Örgüt kültürü, örgüte dış çevreden öngörülebilir/fark edilebilir bir kimlik ve kişilik

kazandırır. Bu kimlik, dış çevre koşullarına yönelik örgütte bir davranış tarzının ortaya

çıkmasına neden olur. Faaliyet gösterilen ülkede yaşanan ya da küresel alanda ortaya çıkan

yeni bir gelişme, kriz durumunda örgütün nasıl hareket edeceği kültürüne göre

öngörülebilir.

Bölümde örgüt kültürünün önem kazanma nedenleri, örgüt kültürünün unsurları,

örgüt kültürü ile ilgili kavramlar , bürokratik ve yenilikçi kültürler ele alınmakta, başarılı bir

örgüt kültürü için yapılması gerekenlere değinilmektedir.

3- ÖRGÜTLERDE GRUPLAR

Modern toplumlarda insanlar doğumlarından ölümlerine kadar hayatlarını farklı

gruplarda geçirir. Gruplar, insan davranışını değişik oranlarda etkiler. Bu bağlamda kendisi

de formel bir grup olan örgüt içerisinde, insan davranışını etkileyen farklı gruplar

bulunmaktadır.

Bölümde insanların neden gruplara katıldığı, örgütler açısından öne çıkan grup

türleri, grupların birey üzerindeki etkileri, “grup düşünü”, “azınlık etkisi” gibi kavramlar,

Milgram’ın İtaat Deneyi ve Stanford Üniversitesi Hapishane Deneyi ele alınmaktadır.

4- ÖRGÜTLERDE İLETİŞİM

Örgütsel iletişim, “örgütlerde çalışanlar arasında ve çalışanlarla dış paydaşlar arasında

gerçekleşen mesaj akışı” olarak tanımlanabilir. İletişim, örgütlerin sadece çalışanları ile değil,

müşterileri, tedarikçileri ve diğer aktörler ile de ilişkilerini sağlayan bir unsurdur. İletişim,

gündelik hayatta olduğu gibi örgütte de kişiler arası ilişkilerin devamlılığını sağlar. Örgütler

açısından önemli nokta, iletişimin örgüt açısından verimliliği, güveni, motivasyonu sağlayan

bir araç olarak nasıl kullanılabileceğidir?

Bölümde iletişim türleri, iletişim süreci, yönüne göre iletişim türleri, formel ve

informel iletişim, etkili iletişimi engelleyen faktörler, örgütlerde iletişimi iyileştirmek için

neler yapılması gerektiği ele alınmaktadır.

5 - İŞ TATMİNİ

İş tatmini konusu örgütlerin çalışanlarını anlamaları, işe ve örgüte katkılarını

arttırabilmelerini sağlamanın önemli bir ön koşuludur. İş tatmini düşük olan bir çalışanın

örgüte katkısı, performans ve verimi sınırlı olacaktır.

Bölümde iş tatmininin neden önemli olduğu, iş tatmini sağlayan faktörler, iş

tatminsizliğinin sonuçları, örgütlerin çalışanlarının iş tatminini nasıl sağlayabilecekleri ele

alınmaktadır.

6- ÖRGÜTSEL STRES

Bölüm, günümüzde çalışma hayatında sarsıcı etkileri olan ve giderek yaygınlaşan stres

olgusunu detaylı olarak ele almaktadır. Bölümde stres kavramının tarihçesi, stres türleri,

stresle ilgili kavramlar, örgütsel stres kaynakları, örgütsel stresin sonuçları, örgütsel stresle

baş etme yöntemlerine değinilmektedir.

7- ÖRGÜTLERDE ÇATIŞMA

Çatışma, var olan ya da ortaya çıkan bir olayın/durumun taraflar arasında

anlaşmazlık yaratması ve sonrasında bir sorun haline gelmesi olarak tanımlanabilir.

Örgütlerde, örgütün doğasından kaynaklanan iki nedenden dolayı çatışma mutlaka ortaya

çıkar. Birincisi, iki insanın bulunduğu her yerde otorite/iktidar ilişkisinin ortaya çıkması ve

bundan kaynaklanan çatışma yaşanması kaçınılmazdır. Bu bağlamda örgütlerde ve

gruplarda, çok sayıda insanın varlığı, bu insanlar arasında çalışma ya da kişisel ilişkilerden

kaynaklanan otorite çatışmalarını mutlaka ortaya çıkarır. İkincisi, örgüt birbirinden farklı

amaç ve işlevleri olan departman/yapılardan oluşur. Bu farklılıklar, zaman zaman

departmanlar arasında çatışmaların yaşanmasını da beraberinde getirecektir. Örgüt

açısından değerlendirildiğinde, yaşanması kaçınılmaz bir süreç olan çatışmanın 1- örgüte

yönelik maddi ve sosyal maliyetinin en aza indirilmesi, 2- mümkün noktalarda örgüt

açısından verimli bir hale getirilmesi önemlidir. Bu nedenle günümüzde çatışma ve çatışma

yönetimi konusu örgütsel davranışın en temel konularından birisini oluşturur.

Bölümde tarihsel süreçte çatışmaya yönelik yaklaşımlar, örgütlerde çatışmanın

nedenleri, çatışmanın yol açtığı etkiler, çatışma türleri, çatışma ortaya çıktığında izlenen

kişisel yaklaşımlar, çatışmayı çözmeye yönelik örgütsel yaklaşımlar ele alınmaktadır.

8 – ÖRGÜTLERDE DEĞİŞME

Bölümde örgütsel değişimin nedenleri, değişim programlarının başarısız olma

nedenleri, değişim karşısında çalışanların nasıl tavır sergileyebilecekleri, değişime direncin

bireysel ve örgütsel nedenleri, değişime direncin ortadan kaldırılması için örgütlerin neler

yapabilecekleri incelenmektedir.

9- ÖRGÜTLERDE MOTİVASYON

Günümüzde örgütler açısından en öne çıkan konulardan birisini çalışanların

motivasyonu oluşturur. Örgütlerin verimliliklerini arttırmaları için çalışan motivasyonu,

örgütler açısından hayati bir konu haline gelmiştir. Bölümde motivasyon konusu,

motivasyon teorileri ve öne çıkan boyutları, motivasyonu arttıran araçlar ayrıntılı olarak

analiz edilmektedir.

10- ÖRGÜTLERDE MOBBİNG

Mobbing, günümüzde örgütlerde verimliliği/ çalışan performansını derinden etkileyen

en önemli faktörlerdendir. Bölümde mobbing kavramı, mobbingin unsurları, mobbingin

düzeyleri, mobbing davranışları, mobbingin nedenleri, mobbingin sonuçları, mobbingle

mücadele yöntemleri ayrıntılı olrak incelenmektedir.

11- ÖRGÜTLERDE ETİK

Örgütsel etik, “örgütlerde doğru ve yanlışa ilişkin değer, inanç ve kurallardır”. Her

kültürde doğru ve yanlış anlayışı farklılaşmaktadır. Özellikle değerler, kültürden kültüre

büyük farklılık gösterir. Bu nedenle örgütlerde etik anlayış ülkelere, bölgelere, şehirlere ve

sektörlere göre farklılıklar gösterir. Örgütsel etik, makro anlamda o ülkede var olan etik

anlayışının örgütsel yansımalarıdır. Bu bağlamda örgütsel etik, içinde yaşanılan toplumun

etik anlayışından büyük ölçüde etkilenir. Etik anlayış konusunda kültürel farklılıklara

rağmen, özellikle son 20 yılda çokuluslu şirketlerin yaygınlaşması, küresel düzeyde

gerçekleşen rekabetle birlikte çıkar çatışması, özel hayatın gizliliği vb. bazı konular üzerinde

örgütlerde küresel düzeyde üzerinde uzlaşı bulunan etik ilkeler söz konusudur.

Bölümde tarihsel süreçte etiğin gelişimi, toplumsal faktörlerin örgütlerde etiğe etkisi,

etik ilkelere uymada çalışanlardan beklentiler, etik ilkeleri oluşturmada yönetimin görevleri,

etik kurulun görev ve sorumlulukları değerlendirilmektedir. Bölümde ayrıca günümüzde

etik tartışmalar özel hayatın gizliliği, çıkar çatışmasına yönelik tartışmalar, eşitlik

politikaları, siyasal faaliyetlere katılım, hediye kabul etme, şirkete ait bilgilerin gizliliği vb.

boyutlarıyla ele alınmaktadır.

12– ÖRGÜTSEL DAVRANIŞTA GÜNCEL KONULAR

Örgütlerdeki davranış toplumsal, kültürel, ekonomik gelişmelerden ve yeniliklerden

bağımsız değildir. Her türlü değişimin örgütte de bir karşılığını görmek mümkündür.

Dolayısıyla ortaya çıkan gelişmeler çerçevesinde örgütsel davranış disiplinine de yeni/güncel

konular eklenmektedir. Kitapta incelenen örgütsel davranıştaki güncel konular şunlardır:

Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütte Sorun Bildirme, Örgütsel Adalet, Örgütsel

Özdeşleşme, Örgütsel Sinizm, Örgütlerde Nepotizm, İşte Var(ola)mama…