rěčny certifikat / sprachzertifikat b1...zwučowanje / Übung b1 01 rěčny certifikat /...

zwučowanje / ÜbungB1

01

Rěčny certifikat / Sprachzertifikat

Obersorbisch – POSTUP I Selbständige Sprachan-wendung

Hornjoserbšćina – POSTUP ISamostatne wužiwanje rěče

rěčny

hornjoserbšćiny certifikat

www.sprachzertifikat-sorbisch.de

RĚČNY CERTIFIKATPruwowanje po Zhromadnym europskim referencnym ramiku za rěče (ZER)

Hornjoserbšćina – POSTUP I (zwučowanje 01) samostatne wužiwanje rěče

SPRACHZERTIFIKAT Prüfung nach dem Gemeinsamen europäischen Referenzrahmen für Sprachen (GER)

Obersorbisch – POSTUP I (Übung 01) selbständige Sprachanwendung

rěčny


Wudawaćel: Domowina – Zwjazk Łužiskich Serbow z.t., Rěčny centrum WITAJSpěchowane wot Załožby za serbski lud, kotraž dóstawa lětnje přiražki Zwjazka, Swobodneho stata Sakska a Kraja Braniborska.Awtorce: dr. Madlena Norbergowa, Manuela SmolinaWědomostny posudk: prof. dr. Edward Wornar, Institut za sorabistiku při Lipšćanskej uniwersiće, dr. Jana Šołćina, Serbski institut z.t.Wuhotowanje a sadźba: Jadwiga Hermanowa/Handrij BjeńšFota: pixabay: wobalka; pixelio.de: Lutz Doblies (str. 10/3); rabe (str. 11/2), S. Hofschlaeger (str. 13/1); Rita Köhler (str. 13/3); Paul Georg Meister (str. 14/1); Rosel Eckstein (str. 18/2); sigrid rossmann (str. 19); wikimedia.org: indeedous (str. 13/2); Handrij Bjeńš (str. 10/1, 14/2, 17/1, 24-28); Thomas Kläber (str. 11/1); Šula za dolnoserbsku rěc a kulturu (str. 10/2); Rěčny centrum WITAJ (str. 17/2); Serbski ludowy ansambl (str. 18/1) Skazanske čisło: P-0/242/17Redakciski kónc: december 2016

Skazanska adresa / Bestelladresse:Rěčny centrum WITAJ / WITAJ-SprachzentrumPóstowe naměsto / Postplatz 202625 Budyšin / Bautzentel.: 03591 550 400faks: 03591 550 375e-mail: [email protected]

zrozumjace słuchanjeRěčny certifikat hornjoserbšćinyB1

5 zwučowanje 01

Wobsah / Inhalt

Informacije / Informationen

Sprachzertifikat Obersorbisch ..............................6

Prüfungsübersicht .............................................8

Pisomne pruwowanje / schriftliche Prüfung

Zrozumjace słuchanje / verstehendes Hören ............9

Zrozumjace čitanje / verstehendes Lesen .............15

Rěčne elementy / Sprachbausteine .....................29

Pisanje / Schreiben .........................................33

Wułušćenja / Lösungen ...................................35

Ertne pruwowanje / mündliche Prüfung

Rěčenje / Sprechen ..........................................37

Dodawk / Ergänzungsmaterial

Transkripty / Transkripte .................................41

rěčny


Rěčny certifikat hornjoserbšćiny B1zrozumjace słuchanje

6 zwučowanje 01

Sprachzertifikat Obersorbisch

Mit dem Sprachzertifikat Obersorbisch dokumentieren Sie Ihre Sprachkenntnisse.

Erwerben Sie deshalb ein Sprachzertifikat Obersorbisch – oder gleich mehrere!

Auch kompetente Sprecher der obersorbischen Sprache können sich testen lassen.

Die Lausitz ist mehrsprachig. Dazu gehört auch die obersorbische Sprache. Zeigen Sie, dass Sie fit sind für das 21. Jahrhundert und lernen Sie Obersorbisch!

Mit dem Sprachzertifikat Obersorbisch können Sie:

• im Alltag mit anderen Sprachkundigen ins Gespräch kommen,

• Briefe, Faxe, E-Mails oder anderes in Ihrem beruflichen Alltag oder in Ihrer Freizeit in obersorbischer Sprache schreiben,

• in modernen Medien kommunizieren,

• obersorbische Texte verstehen, z. B. Zeitungsartikel, Radiosendungen, Literatur,

• sich bei sorbischen Veranstaltungen integriert fühlen oder

• sich die Besonderheiten der sorbischen Kultur aneignen und verständnisvoll damit umgehen.

Das Sprachzertifikat existiert für Niedersorbisch und Obersorbisch. Wenn Sie mehr darüber wissen möchten, schreiben Sie uns oder rufen Sie uns an. Gerne geben wir Ihnen Auskunft. Auch die Prüfungstermine erfahren Sie auf der Ho-mepage des WITAJ-Sprachzentrums: www.witaj-sprachzentrum.de

informacije / InformationenRěčny certifikat hornjoserbšćiny B1informacije / Informationen


7 zwučowanje 01

Ihre Ansprechpartner sind

für Niedersorbisch Dr. Madlena Norberg / Norbergowa WITAJ-Sprachzentrum Sielower Str. 39 03044 Cottbus / Chóśebuz Tel.: 0355 – 485 76 448 Fax: 0355 – 485 76 441 E-Mail: [email protected]

für Obersorbisch

Manuela Schmole / SmolinaWITAJ-SprachzentrumPostplatz 202625 Bautzen / Budyšin

Tel.: 03591 – 550 413Fax: 03591 – 550 375

E-Mail: [email protected]

rěčny


rěcny

dolnoserbšćiny certifikat

Rěčny certifikat hornjoserbšćinyB1 informacije / Informationen


8 zwučowanje 01

informacije / Informationen

Pruwowanske dźěle a dypkowanje / Prüfungsteile und Bewertung

dypki / Punkte predikat / Note72– 80 jara derje / sehr gut64 – 71,5 derje / gut

56 – 63,5 spokojace / befriedigend48 – 55,5 dosahace / ausreichend 0 – 47,5 njewobstate / nicht bestanden

komponenta/ dźěl/ tekstowa družina/ družina prašenja/ dypki/ čas/Komponente Teil Textsorte nadawkow/ Fragen Punkte Zeit Aufgabentyp

zrozumjace 1 krótke wuprajenja/ prawje abo wopak 5 słuchanje/ kurze Aussagen Hörverstehen 2 rozmołwa/Gespräch prawje abo wopak 10 20 30 min 3 krótke powěsće/ wuběranske nadawki 5 kurze Nachrichten

zrozumjace 1 krótke informacije/ přirjadowanske 5čitanje/Lese- kurze Informationen nadawkiverstehen 2 nowinski artikl/ wuběranske nadawki 5 20 60 Zeitungsartikel min

3 nawěški/ přirjadowanske 10 Anzeigen nadawki

rěčne 1 wosobinski list wuběranske nadawki 12 (x 0,5elementy/ z prózdnymi městnami/ dypkow)Sprach- Lückentextbausteine 2 oficialny list přirjadowanske 12 (x 0,5 z prózdnymi městnami/ nadawki dypkow) 12 30 Lückentext min

pisanje/ 1 wosobinski list/ wotmołwne pismo/ 8 8 30Schreiben privater Brief Antwortschreiben min

ertne 1 rozmołwa k wosobje/ 4pruwowanje/ Gespräch zur Personmündliche Prüfung 2 rozmołwa wo wěstej 8 20 15 temje/Gespräch min zu einem Thema

3 zhromadne planowanje/ 8 gemeinsame Planung


9 zwučowanje 01


Zrozumjace słuchanje /verstehendes Hören

Słuchanski test ma tři dźěle. Słyšiće wuprajenja, dlěšu rozmołwu a powěsće. K tekstam słušeja nadawki.

Nakřižujće prawu wotmołwu!


10 zwučowanje 01

Štwórtk wječor bě wotewrjenje wustajeńcy. prawje wopak

Program Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu wuchadźa jenož w nazymje. prawje wopak

Serbski rozhłós gratuluje narodninarjam. prawje wopak

DŹĚL 1

nadawk 1

nadawk 2

nadawk 3

Čitajće najprjedy nadawki 1 do 5. Potom słyšiće 5 krótkich tekstow. Słyšiće kóždy tekst jenož jónu. Rozsudźće, hač wuprajenje k tekstej přitrjechi. Nakřižujće prawje abo wopak. (zu fünf kurzen Texten entscheiden, ob die jeweilige Aussage richtig oder falsch ist)


11 zwučowanje 01

Młodźina w Delnjej Łužicy pěstuje wšelake žnjenske nałožki.

prawje wopak

Wjerch Pückler je załožił město Choćebuz. prawje wopak

nadawk 4

nadawk 5


12 zwučowanje 01

DŹĚL 2

Čitajće najprjedy nadawki 6 do 15. Potom słyšiće rozmołwu. Słyšiće tekst dwójce. Rozsudźće, hač wuprajenja přitrjechja. Nakřižujće prawje abo wopak. (zu einem Gespräch entscheiden, ob die 10 Aussagen richtig oder falsch sind)

nadawk 6 Nastawk ma so w Serbskich Nowinach wozjewić. prawje wopak nadawk 7 Na Instituće za sorabistiku eksistuje nowy studijny směr. prawje wopak nadawk 8 Wučerstwo a sorabistika stej tradicionelnej studijnej směraj w Lipsku. prawje wopak nadawk 9 Studentki a studenća noweho studijneho směra jědu dwě lěće do wukraja. prawje wopak nadawk 10 Studenća wuknu pólšćinu jako dalšu mjeńšinowu rěč. prawje wopak nadawk 11 Partnerska uniwersita Lipšćanskeho instituta je w Irskej. prawje wopak nadawk 12 Serbšćinu móžeš dźensa z wjele předmjetami kombinować. prawje wopak nadawk 13 W Lipsku móžeš hornjo- a delnjoserbšćinu studować. prawje wopak nadawk 14 Dobre studentki a dobri studenća móža wukonowy stipendij dóstać. prawje wopak nadawk 15 W Lipsku bohužel žadyn serbski internat njeje. prawje wopak


13 zwučowanje 01

DŹĚL 3

Čitajće najprjedy nadawki 16 do 20. Potom słyšiće pjeć krótkich powěsćow. Słyšiće kóždy tekst dwójce. Nakřižujće prawu wotmołwu. (zu fünf kurzen Texten entscheiden, welche der Antworten richtig ist)

nadawk 16 Kotre mjeno nosy nowe towarstwo w Słodecach?

a „WITAJ” b „Tučel” c „Serbšćina”

nadawk 17 Kelko lět wobsteji partnerstwo mjez Drjenowom a Ochlu?

a 20 lět b 25 lět c 12 lět

nadawk 18 Zwotkel pochadźa młody třěchikryjer? a ze Šwicarskeje b ze Spaniskeje c z Łužicy

słowničk: třěchikryjer = Dachdecker


14 zwučowanje 01

nadawk 19 Hdy wusyła so młodźinski program RADIJO SATKULA?

a póndźelu we 8.00 hodź. b póndźelu w 20.00 hodź. c póndźelu we 18.00 hodź.

nadawk 20 Kelko ludźi wobdźěli so na drastowym swjedźenju? a 80 rejowarjow b 18 porikow c 800 ludźi


15 zwučowanje 01


Zrozumjace čitanje /verstehendes Lesen

Čitanski test ma tři dźěle. Čitaće krótke informacije, dlěši artikl a nawěški. K tekstam słušeja nadawki.

Nakřižujće prawu wotmołwu!

zrozumjace čitanje


16 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

DŹĚL 1

Čitajće najprjedy nadpisma (a do f). Potom čitajće teksty 1 do 5. Rozsudźće, kotre nadpismo so najlěpje ke kotremu tekstej hodźi. Směće kóžde nadpismo jenož jónu wužiwać. (fünf Texten die passende Überschrift zuordnen; jede Überschrift nur einmal verwenden.)

a Microsoft chce składowanske kapacity w interneće rozšěrić

b Skótny lěkar doporučuje šćěpjenje za kóčku

c Serbski ludowy ansambl přeprošuje na nowy program

č Nowa kultura hraća pola FCE

ć Kuchnja w Sprjewinej zakładnej šuli saněrowana

d Z energiju lutować tyje swójskej móšni

dź Hdźe je naša luba kóčka?

e Internet – wulka pomoc

ě Domjace produkty w šulskej kuchni

f Serbski ludowy ansambl na parkowym swjedźenju


17 zwučowanje 01

Choćebuske koparske mustwo Ener-gija – FCE je z wuspěchom nowu se-

tekst 1

zrozumjace čitanje

Internet je dobra wěc. Hižo někotre kliknjenja z myšku dosahaja a ni-male žane prašenje njewostanje

tekst 2

zonu započało. Prěnju hru přeći-wo mustwu z Osnabrücka su Choće-buscy hrajerjo z rezultatom 3:0 dobyli. To běchu prěnje tři dypki za Energiju! Nowy trenar je nowu kulturu hraća připowědźił. Přećiw-nik dyrbi so sčasom zamylić a z njewočakowanymi atakami z kon-cepta přinjesć. Prěni raz je so to poradźiło, nadźijomnje dźerži no-wa kultura hač do kónca sezony.

bjez wotmołwy, dokelž je tu gigan-tiski fundus informacijow přistup-ny. Nimo Wikipedije a druhich plat-formow su dźensa nimale wšitke zarjady, institucije abo towarstwa w interneće prezentne. Tež serbske institucije maja swoje webstrony. Zajimcy zhonja tam wjele wo dźěle institucijow abo towarstwow, wo aktualnych zarjadowanjach a ter-minach. Tež fota su jara woblu-bowane.


18 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

tekst 4

tekst 3

Lubi susodźa, pytamy našu kóčku! Wona rěka Mimi a je jedne lěto

stara, ma šěry kožuch, běły lack

a prědku naprawo běłu packu.

Jeje woči stej zelenej. Mimi je inteligentna a jara přitulna. Wona lubuje dźěći a so

ludźi njeboji. Jeli je něchtó našu kóčku widźał

abo namakał, zazwońće prošu na

swójbu Mackec pod čisłom 035793 939495. Naša mała Anika je jara zrudna

a čaka na swoju Mimi.

Česćeni lubowarjo serbskeje kultury! W januarje je zaso tak daloko, swjeći-my ptači kwas. A Wy sće wšitcy wu-

trobnje přeprošeni. Serbski ludowy ansambl předstaji swój nowy pisany program. To njesměće skomdźić. Dožiwiće wob-lubowane spěwy w serbskej rěči a temperamentne reje, k tomu lóštne dźiwadłowe sceny. Potajkim widźimy so 15. januara w 19.30 hodź. na žurli Serb-skeho ludoweho ansambla w Budyšin-je. Simultany přełožk je zaručeny.


19 zwučowanje 01

WUSLĚDKI:

Napisajće pismik nadpisma, kotrež so k tekstej hodźi.

nadawk 1 tekst 1 – nadpismo .......................................................





tekst 5

zrozumjace čitanje

Strowa jědź je wažna za dźěći a do-rosćenych. Tohodla přewjedźe so ak-cija „Warjenska turneja z Tomašom

Zeleńkom”. Tomaš Zeleńk je kuchar a přewjedźe akciju na zakładnych šu-lach wokrjesa Sprjewja-Nysa. Hromadźe z personalom šule a dźěći-mi wari strowu jědź z domjacych pro-duktow. Wón wužiwa sezonowu zele-ninu a sad z domjacych zahrodow. Z jednorymi receptami kuzła słódny wobjed. Wučerjo a dźěći smědźa po-tom hódnoćić, hač je wobjed dobry abo nic.


20 zwučowanje 01

Pohlad do noweho krajneho sejma w Podstupimje

Serbski wuběrk wokrjesa Sprjewja-Nysa přewjedźe kóžde lěto kubłansku jězbu. Lětsa je sej wón do Braniborskeje stolicy, do Podstupima, wulećał. Cil bě nowy Braniborski krajny sejm. Bus parkowaše blisko dwórnišća a sku-pina poda so pěši do směra parlamenta. Zdaloka hižo wulke nowe twarjenje parlamenta wuhladachu. Hnydom při zachodźe wita hosći z Delnjeje Łužicy dwurěčna tafla z němskim a delnjoserbskim nadpismom „Landtag Branden-burg – Krajny sejm Bramborska”. Přez Fortunowy portal, kotryž je hłowny zachod do twarjenja krajneho sejma, zastupja potom do šěrokeho nutřkowneho dwora. Tu wisaja tři chorhoje – němska, braniborska a europska. Serbska chorhoj so jenož na wěstych dnjach wupowěša. Zamołwity za zjawnostne dźěło parlamenta powita skupinu a wjedźe ju do foyera. Tam steji model sejma. Na tutym modelu rozkładźe, kotre rumnosće nowe moderne twarjenje ma.Design sejma je nimale spartaniski, ale praktiski. Na štyrjoch etažach su běrowowe rumnosće zapósłancow, přistajenych parlamenta, politiskich frakcijow, wuběrkow a ministrow. Krajny sejm ma dohromady 390 dźěłowych městnow. Na kóždej etaži je mjeńša žurla za wšelake wuradźowanja. W srjedźišću twarjenja je plenarna žurla z wulkosću 470 kwadratnych metrow a 88 měst-nami za Braniborski parlament. Žurla ma tež tribunu za wopytowarjow ze 160 městnami. Tu nadeńdźemy tež moderny medijowy centrum.

Čitajće najprjedy nadawki 6 do10. Potom čitajće artikl. Nakřižujće prawu wotmołwu. Slěd nadawkow njewotpowěduje přeco slědej teksta. (zu einem Text fünf richtige Antworten ankreuzen; die Reihenfolge der Aufgaben entspricht nicht immer dem Aufbau des Textes)

DŹĚL 2

zrozumjace čitanje


21 zwučowanje 01

nadawk 6 Štó přewjedźe kubłansku jězbu? a Braniborski krajny sejm b serbski wuběrk c Domowinska skupina Podstupimnadawk 7 Nadpismo při zachodźe Braniborskeho krajneho sejma je a němske a delnjoserbske. b němske a jendźelske. c němske a pólske.

nadawk 8 Kelko čłonow ma Braniborski krajny sejm? a 160 b 88 c 390

nadawk 9 Plenarna žurla ma wulkosć a wokoło štyrista kwadratnych metrow. b nimale pjećstow kwadratnych metrow. c mjenje hač třista kwadratnych metrow.nadawk 10 Čerwjena barba je a na schodach. b na durjach a sćěnach. c na špundowanju.

Z wulkeje terasy na štwórtej etaži maja hosćo wulkotny wuhlad na dwór a bliske twarjenja w centrumje města. Pódla terasy je kantina parlamenta. Hłowna barba w cyłym sejmje je běła, tak su durje, wokna, schody, sćěny a zdźěla tež meble wuhotowane. Někotre elementy pak su čerwjene, kaž špundowanje abo meble we wěstych rumnosćach. Architektura a nutřkow-ne wuhotowanje tworitej cyłk – w braniborskimaj barbomaj. Hosćom so wšitko jara lubi. Woni so dźakuja za kompetentne wjedźenje. Při rozžohnowanju hišće zhonja, zo su někotre dźěle internetowych stronow krajneho sejma tež w delnjoserbskej rěči, zo eksistuje delnjoserbski flyer wo twarjenju a zo móžeš na interaktiwnych informaciskich stołpach tež delnjoserbske teksty čitać.

zrozumjace čitanje


22 zwučowanje 01

DŹĚL 3

Čitajće najprjedy situacije 11 do 20. Potom čitajće nawěški a do h. Rozsudźće, kotry nawěšk so najlěpje ke kotrej situaciji hodźi. Směće kóždy nawěšk jenož jónu wužiwać. (zehn Situationen die passende Anzeige zuordnen; jede Anzeige nur einmal verwenden)

situacije:

11 Lubujeće čěsku jědź a chceće ze swojimi hosćimi do tajkeho hosćenca hić.

12 Kóžde lěto chodźiće na předstajenja wuchodoeuropskeho filmoweho festiwala a kupujeće sej hižo jara zahe kartki.

13 Rejujeće w rejowanskej skupinje domizniskeho towarstwa, kotraž chce hromadźe z druhimi skupinami nowe choreografije nazwučować.

14 Sće młoda a rjana, 21 lět stara a zajimujeće so za spěšne awta.

15 Chceće so pospytać při wóskowanju jutrownych jejkow. Při tym je rjenje, hdyž móžeće debjerkam a debjerjam přez ramjo hladać.

16 Pytaće přeco za móžnosćemi, z maćernorěčnymi Serbami do rozmołwy přińć. Srjedu, 14. junija, byšće chwile měła/měł.

17 Chceće dwě njedźeli do wukraja jěć a nikoho nimaće, kiž by w tutym času Wašeho psa hladać móhł.

18 Waša dźowka chodźi na Serbski gymnazij a wobdźěli so na wučbje serbšćiny. Wona chce tež w prózdninach dale serbsce wuknyć.

19 Dźěłaće na krajnoradnym zarjedźe w Budyšinje. Chceće za sobu- dźěłaćerjow zarjada dalekubłanje ze serbskej tematiku organizować.

20 Sće čłon serbskeho wjesneho towarstwa. Jako skupina sće planowali, zo chceće sej dźiwadłowe předstajenje zakładneje šule wobhladać.

zrozumjace čitanje

pismikinawěška


23 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

a

b


24 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

c

č


25 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

ć

d


26 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

dź

e


27 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

ě

f


28 zwučowanje 01

zrozumjace čitanje

g

h


29 zwučowanje 01


Rěčne elementy /SprachbausteineTutón test ma dwaj dźělej. Wobdźěłaće wosobinski a oficialny list z prózdnymi městnami, kotrež maja so wudospołnić.

rěčne elementy


30 zwučowanje 01

DŹĚL 1

Čitajće slědowacy tekst. Nakřižujće za kóžde prózdne městno prawe słowo. (für die Lücken im Text das richtige Wort ankreuzen)

1.1. a pjeć b tři c jedyn2. a dobre b dobry c derje3.3. a wćipna b wćipnje c wćipniša4.4. a z b do c w5.5. a ćahom b ćahu c ćaha6.6. a był b budźe c bě7.7. a sobu b sebje c swoju8.8. a při b nad c do9. a jahoda b jahody c jahodach10. a zo b dokelž c štož11. a sadźu b sedźi c sedźu12. a mój b mi c ja

rěčne elementy

Nakřižujće słowo, kotrež so do prózdneho městna hodźi.

Luba mama,nětko sym hižo ( 1 ) njedźele po puću. Moje sportowe koleso so woprawdźe ( 2 ) hodźi za tajku turu. Ale ty sy zawěsće ( 3 ), što sym dožiwił, abo?( 4 ) Stockholmje sym dwaj dnjej wostał. Město je krasne a wjedro bě rjenje słónčne a ćopłe. Potom sym z ( 5 ) do Uppsale jěł a sej tam znatu katedralu a uniwersitu wobhladał.Potom pak ( 6 ) wulki čas, dale pućować. Mějach tola hišće 1000 kilometrow před ( 7 ). Z kolesom podach so ( 8 ) regiona Dalarny, kotryž je woprawdźita parlička. Štomy su wulke a stare, jězory čiste a błyšćate a mój stan wobdawachu čorne ( 9 ) a wonjaty wrjós. Sym tam tajku ćišinu dožiwił, ( 10 ) běch cyle zakuzłany. Bě ćežko za mnje, so zaso na ciwilizaciju zwučić. Sym momentanje žiwy bjez chwatka a bjez toho, zo stajnje na časnik hladam.Nětko ( 11 ) w ćahu do Trondheima, do Norwegskeje. To je moja přichodna stacija. Sym strowy a ( 12 ) so derje wjedźe. Nječiń sej žane starosće.

Ze sewjera strowitwój Matej (swobodnje po Nowym Casniku)

10.11.12.


31 zwučowanje 01

DŹĚL 2

Čitajće slědowacy nawěšk a list. Potom čitajće słowa w kašćiku (a do k). Rozsudźće, kotre słowo so najlěpje do kotreho prózdneho městna hodźi. Směće kóžde słowo jenož jónu wužiwać. (für einen Lückentext die passenden Wörter auswählen; jedes Wort nur einmal verwenden)

Serbske eksponaty, mólby abo drastowe dźěle

Serbski domizniski muzej w Turjowje zběra domjacu nadobu, wobrazy serbskich molerjow abo drastowe dźěle.

Informujće nas a my so staramy wo formality a transport. Wórša Mudrina, sobudźěłaćerka muzeja, tel.: 035773 270 870

[email protected]

rěčne elementy

WUSLĚDKI:Zapisajće pismik słowa, kotrež so do prózdneho městna hodźi.

13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. . . . . . . . . . . . . . . . . . .


32 zwučowanje 01

(a) našim (b) z (c) tohodla (č) waša

(ć) kak (d) najhusćišo (dź) wam (e) nich

(ě) kotruž (f) na (g) njeho (h) hornim

(ch) mi (i) ju (j) za (k) spody

rěčne elementy

Česćeny knježe Kobano,chcu so ( 13 ) wutrobnje dźakować za historisku bursku lódku, ( 14 ) sće muzejej přewostajił. Smy ( 15 ) do stajneje wustajeńcy zarjadowali. W ( 16 ) wobstatku mamy nětko lódku z lěta 1807 a Wašu z lěta 1795. ( 17 ) starša a wjetša ma ( 18 ) naš region typiske pomo-lowanje w tehdy ( 19 ) wužiwanych barbach: čerwjene, žołte a módre. Lódka je prědku a tež na ( 20 ) wěku z tulpami, stili-zowanymi kćenjemi a łopjenowymi rankami wudebjena. Zajimawy je tež zeleny, najskerje originalny zamk ( 21 ) prawym boku, w kotrymž tči hišće železny kluč. Lódka je ( 22 ) chój-noweho drjewa. Štó je blidar abo štó je lódku pomolował, njeda so wjace zwěsćić. Prjedy chowachu burske žony w lód-kach swoju drastu a nimo toho móžachu na ( 23 ) sedźeć. ( 24 ) běchu lódki wažny předmjet wšědneje potrjeby w dwójnym zmysle.

Z přećelnym postrowom Waša Wórša Mudrina

(swobodnje po Nowym Casniku)słowničk: lódka = Truhe domjaca nadoba = Hausrat wobstatk = Bestand


33 zwučowanje 01


Pisanje / Schreiben

pisanje


34 zwučowanje 01

Wotmołwće na slědowacu e-mejlku z pomocu wšitkich deleka podatych hesłow. Njezabudźće zawod a kónc lista. Prošu pisajće jasnje a njewu-žiwajće žadyn wołojnik. (ein Antwortschreiben formulieren und deutlich schreiben; nicht mit Bleistift)

situacija:Waša přećelka, kotruž sće loni zeznał/a, chce Was wopytać. To je jeje prěni wopyt we Łužicy. Wona je Wam e-mejlku napisała.

Luba/Luby ...,wutrobny dźak za twoje přeprošenje! Wězo přińdu rady tebje wopytać, dokelž hišće ženje we Łužicy była njejsym. Tak prawje hišće njewěm,kak přijědu, z awtom abo z ćahom? Namjetuju, zo přijědu na jedyn tydźeń. Wěš tola, zo mam wulku zahrodu, hdźež je w lěćnym času přeco wjele dźěła. Napisaj mi prošu, što budźemoj činić. Dyrbju tola wotpowědnu drastu sobu přinjesć. Drježdźany su bliske, snano móžemoj sej tam centrum a předewšěm Cyrkej našeje lubeje knjenje wobhladać. W interneće sym čitała, zo je Budyšin jara stare a rjane město. Dyrbju prajić, zo so hižo jara na to wjeselu, twoju domiznu zeznać.Čakam na twoju mejlku, wotmołw prošu spěšnje.

Lubje strowiKatarina

hesła: • wšelake informacije wo Łužicy a wo Serbach• kotre wulěty planujeće• kotru drastu wona trjeba• hdźe budźe wona bydlić

pisanje


35 zwučowanje 01

čitanje

słuchanje

Rěčny certifikat hornjoserbšćiny

POSTUP I – zwučowanje 01 / Übung 01 wułušćenja / Lösungen

1 prawje wopak

2 prawje wopak

3 prawje wopak

4 prawje wopak

5 prawje wopak

16 a b c

17 a b c

18 a b c

19 a b c

20 a b c

1. dźěl 2. dźěl

6 prawje wopak

7 prawje wopak

8 prawje wopak

9 prawje wopak

10 prawje wopak

11 prawje wopak

12 prawje wopak

13 prawje wopak

14 prawje wopak

15 prawje wopak

6 a b c

7 a b c

8 a b c

9 a b c

10 a b c

1 a b c č ć d dź e ě f





1. dźěl

3. dźěl

2. dźěl

3. dźěl

11 a b c č ć d dź e ě f g h










xx

xx

x

xx

xx

xx

x

x

xx

x

x

xx

xx

x

xx

x

informacije


36 zwučowanje 01

Bewertung entsprechend der Aufgabenstellung: A Erfüllung (Inhalt, Umfang, Textsorte) B Kohärenz (Textaufbau, Verknüpfung von Sätzen, Satzteilen) C Wortschatz (Spektrum und Beherrschung) Č Strukturen (Morphologie, Syntax, Orthografie) inhaltlich und umfänglich angemessen - überwiegend angemes-sen - teilweise angemessen - kaum angemessen - durchgehend unangemessen

rěčneelementy 1 a b c

2 a b c

3 a b c

4 a b c

5 a b c

6 a b c

7 a b c

8 a b c

9 a b c

10 a b c

11 a b c

12 a b c

1. dźěl

2. dźěl

13 a b c č ć d dź e ě f g h ch i j k












x xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

x

informacije

pisanje


37 zwučowanje 01

rěčenje

Ertne pruwowanje / mündliche Prüfung

Rěčenje / Sprechen

Modul rěčenje ma tři dźěle.


38 zwučowanje 01

powědaś rěčenje

DŹĚL 1

Kontakt nawjazać

Chceće partnerku/partnera bliže zeznać a prašeće so ju/jeho. Chceće telko informacijow kaž móžno dóstać. Slědowace dypki móža Wam při tym pomhać. • mjeno • Hdźe a kak bydli (bydlenje, dom, zahroda ...)? • bratřa/sotry, swójba • Hdźe je serbsce wuknył/wuknyła? • Hač je hižo w druhich krajach był/była? • Što tuchwilu čini (šula, studij, powołanje ...)?

DŹĚL 2

Wo wěstej temje so rozmołwjeć

Wobhladajće sej informacije na łopjenje a powědajće partnerce/part-nerej skrótka, kajke informacije z přehlada wučitaće. Waša partner-ka/Waš partner ma hinašu informaciju k tutej temje. Tute wona/wón Wam předstaji. Powědajće tež wo swojich nazhonjenjach a prašejće so swoju partnerku/swojeho partnera, kajke měnjenje ma. Reagujće na prašenja partnerki/partnera tak, zo nastanje rozmołwa mjez Wamaj. kandidat A


39 zwučowanje 01

Bydlić w Budyšinje

Móžeće sej předstajić, zo bydliće w Budyšinje? 68 % ludźi, kotřiž su so na naprašowanju wobdźělili, nochce w Budyšinje bydlić, 47 % samo scyła nic. Podaća w procentach:

Bydlić w Budyšinje

Što so Wam na Budyšinje lubi? 90 % ludźi, kotřiž su so na naprašowanju wobdźělili, praji, zo ma Budyšin dobre kulturne a kulinariske poskitki. Budyšin ma atraktiwne dźěłowe městna a hraje w stawiznach Serbow wažnu rólu. Budyšin je tradicionalna stolica Serbow. Podaća w procentach:

kanditat A

ně, njebych sej absolutnje předstajić móhł/móhła

ně, bych sej lědma předstajić móhł/móhła

haj, bych sej předstajić móhł/móhła

haj, bych sej derje předstajić móhł/móhła

njewěm, žane podaće

47%

21%

18%

13%

1%

rěčenje

kanditat B

dobre móžnosće nakupowanja

dwurěčne serbsko-němske město

tradicionalna stolica Serbow

dobre kulturne a kulinariske poskitki

přećelne, wotewrjene město

atraktiwne dźěłowe městna w

hospodarstwje a serbskich institucijach

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Situaciju planować

Waš chór, w kotrymž hižo dołho sobu spěwaće, swjeći 40. jubilej swo-jeho załoženja. Tohodla chceće zhromadnje ze swojim rozmołwnym partnerom wosebite zarjadowanje organizować.Cedlka z noticami njech słuži jako nastork za rozmyslowanje:

DŹĚL 3

rěčenje Rěčny certifikat hornjoserbšćiny B1

• Hdy a hdźe

chceće swje

ćić?

• Koho chce

će přeprosyć

?

• Kotre spěw

y chceće spě

wać?

• Chceće da

ry za swěrnyc

h čłonow kup

ić?

• Štó wobsta

ra jědź?

• Budu reje?

. . .

40


41 zwučowanje 01

Transkripty / Transkripte

Zrozumjace słuchanje /verstehendes Hören

Hornjoserbšćina – POSTUP I (zwučowanje 01)samostatne wužiwanje rěče

Obersorbisch – POSTUP I (Übung 01) selbständige Sprachanwendung

Rěčny certifikat hornjoserbšćinyB1 transkripty


42 zwučowanje 01


Zrozumjace słuchanje / verstehendes Hören

transkripty

DŹĚL 1

nadawk 1 W Serbskim muzeju w Choćebuzu je so nowa wustajeńca wotewrěła. Tónkróć njeje to tradicionelna serbska wustajeńca, ale zajimawa prezentacija wuměłskich foto-grafijow domjacych zwěrjatow, wosebje ptačkow. Su to krasne wobrazy, kiž je něhdyši absolwent Delnjoserbskeho gymnazija a lubowar přirody zhotowił. Na wotewrjenju pjatk wječor wobdźěli so wjele ludźi.

nadawk 2Ludźo přeco hižo njesćerpnje na nowy program Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu čakaja. Šula wudawa jón kóžde lěto w nalěću a nazymje. Někotři chcedźa so na rěčnych kursach wobdźělić, druzy na zajimawych přednoškach. Zaso druzy chcedźa rady sobu jěć na woblubowane ekskursije. A młodźina rady wuknje, kak so delnjoserbska drasta prawje woblěka.

nadawk 3Ludźo we Łužicy swjeća rady swoje narodniny, ale nječinja to jenož priwatnje. Nimale kóždy dźeń wozjewi Serbski rozhłós na kóncu swojeho wusyłanja mjena narodninarkow a narodninarjow. Jubilarkam a jubilaram posrědkuja towarstwa, Domowinske skupiny abo swójbni wutrobne zbožopřeća. Wćipni čakaja dalši při-posłucharjo na mjena narodninarjow, zo bychu tež woni jim gratulować móhli. Wosebje rjenje je, hdyž ma něchtó kulojty jubilej.

nadawk 4W lěćnych tydźenjach w Delnjej Łužicy kokota łapaja. Na Górach a w Smogorjowje přewjedźe młodźina nałožk zabiwanja kokota, a w Nowej Niwje pěstuja nałožk jě-chanja wo wosušk. Holcy woblěkaja sej k tomu swoju rjanu delnjoserbsku swjedźen-sku drastu. Na někotrych wsach młodźina swojich hosći w delnjoserbskej rěči powi-ta. Rady sej ludźo zbliska a zdaloka žnjenske nałožki w Delnjej Łužicy wobhladaja.


43 zwučowanje 01

transkripty

DŹĚL 2

nadawki 6 do 15

redaktor: Dobry dźeń, knježe profesoro! Rěkam Marko Kubaš a sym redaktor Serbskich Nowin. Směm z Wami krótki interview přewjesć?profesor: Haj, wězo. Dobry dźeń! redaktor: Sće direktor Instituta za sorabistiku w Lipsku. Sym zhonił, zo ma institut nowy studijny směr: bachelor za europske mjeńšinowe rěče. Je to wěrno?profesor: Haj, to je prawje. Bachelor za europske mjeńšinowe rěče je alter- natiwny studijny směr k tradicionelnemu studijej wučerstwa abo sorabistiki.redaktor: Što je wosebite na nowym studiju?profesor: Nowy studij rozeznawa so w třoch dypkach wot tradicionelneho studija. Sprěnja je předwidźane, zo absolwuja studentki a stu- denća třeće studijne lěto we słowjanskim wukraju, tuchwilu w Pólskej. Zdruha dyrbja so studentki a studenća w swobodnym dźě- lu studija zaběrać z dalšej mjeńšinowej rěču nimo serbšćiny. Pola nas je to jedna keltiska rěč, iršćina. A střeća změja woni wotzamknjenje dweju uniwersitow, pólskeje a Lipšćanskeje.redaktor: Hdy je so nowy studij započał?profesor: Imatrikulujemy wot nazymy 2014. Mamy stajnje naprašowanja, wosebje ze słowjanskich krajow. Studij je po mojim měnjenju jara atraktiwny.redaktor: Kotrych wučerjow maće za nowe předmjety?

nadawk 5Telewizijny sćelak ZDF je nahrawał sceny ze žiwjenja wjercha Hermanna von Pücklera, kiž je załožił znatej parkaj w Rogeńcu blisko Choćebuza a w Muža-kowje, w srjedźnej Łužicy. Filmowali su we woběmaj parkomaj. Stephan Gross-mann, znaty dźiwadźelnik, je w historiskim kostimje hrał wosobu Pücklera. Nahrawanja su dźěl woblubowaneho telewizijneho wusyłanja “Terra X”.


44 zwučowanje 01

transkripty

profesor: Na našim instituće mamy nowu koleginu, wona je specialistka za irsku rěč. W Pólskej su potom druzy kolegojo na polu keltiskich rěčow.redaktor: To klinči jara zajimawe. Móžeće pak prošu hišće něšto k tradicionelnemu wučerskemu a sorabistiskemu studijej prajić?profesor: Wězo. Wukubłujemy wučerki a wučerjow serbšćiny we wšelakich kombinacijach z druhimi předmjetami. Za čas NDR su wěste kombinacije předpisane byli, na přikład serbšćina a němčina abo serb- šćina a rušćina. Dźensa móže studentka abo student swobodnje wuzwolić. Samo kombinacije z kulturnymi wědomosćemi a žurna- listiku su móžne. Dale wukubłujemy takrjec specialistki a specia- listow sorabistiskich wědomosćow. Mamy za wobaj směraj bachelo- rowe a masterowe wotzamknjenje. redaktor: Što rěka: sorabistiske wědomosće?profesor: Sorabistika so zaběra ze serbskimaj rěčomaj, z delnjoserbšćinu a hornjoserbšćinu, ze serbskej literaturu a kulturu. Do serbskeje kultury słušeja tež serbske kulturne stawizny.redaktor: Maće wjele studentow?profesor: Bohužel nic tak wjele, hačrunjež wšudźe w Hornjej a wosebje w Delnjej Łužicy wučerki a wučerjo serbšćiny pobrachuja. Trjebamy tež dorost w serbskich institucijach. Tohodla bychmy sej wjace studentkow a studentow přeli.redaktor: Maće zajimcow z Delnjeje Łužicy?profesor: Haj, mamy, ale jenož za studij wučerstwa, nic za sorabistiku. Snano móhli na Delnjoserbskim gymnaziju bóle za studij w Lipsku wabić.redaktor: Kotre wosebitosće su hišće w Lipsku?profesor: Studentkam a studentam poskićuje so wukonowy stipendij, jeli maja wotpowědne rezultaty. A kaž sym hižo naspomnił, wuwučujemy serbšćinu jako modul při druhich studijnych směrach, tak zo móže w Lipsku de facto kóžda studentka a kóždy student serbsce wuknyć, delnjoserbsce abo hornjoserbsce. Dale mamy w Lipsku serbski internat, hdźež knježi serbska atmosfera. Studentki a studenća haja tam samo serbske nałožki. A nic naposledk studuja pola nas wukrajne


45 zwučowanje 01

nadawk 16Nowe towarstwo w SłodecachW Słodecach je so załožiło nowe towarstwo z rjanym mjenom „Tučel”. Čłonojo su WITAJ-kubłarki, wučerki a wučerjo serbšćiny a sympatizanća WITAJ-hibanja. Woni podpěruja wšitke WITAJ-iniciatiwy. Tak pomhaja na přikład na projek-towych dnjach, ptačim kwasu, nazymskim swjedźenju abo hodownym bazarje. Towarstwo přeprošuje wosebje tež staršich a hosći na swoje zarjadowanja.

nadawk 17 Wjelelětne partnerstwo

Mjez delnjoserbskej gmejnu Drjenow a pólskej gmejnu Ochla wobsteji wuske přećelstwo. Tak organizuja hižo dwaceći lět prawidłowne zetkanja we Łužicy abo w Pólskej. Při tym so wohnjowi wobornicy wubědźuja abo chóry z wobeju gmejnow zhromadnje spěwaja. W lěću so přećeljo z Pólskeje tež rady na žnjen-skich nałožkach w Drjenowje wobdźěla.

transkripty

studentki a wukrajni studenća, předewšěm ze słowjanskich krajow. Tak maja naše serbske studentki a naši serbscy studenća dobru móžnosć, so hižo za čas studija zeznajomić z pólšćinu, čěšćinu, słowakšćinu abo rušćinu.redaktor: A što poskićuje město Lipsk studentam hewak hišće?profesor: Bych prajił, zo mamy tu za kóždeho něšto: filharmoniju, operu, dźiwadła, kina, studentske kluby, korčmy a alternatiwne zetka- nišća. Myslu sej, zo studentki a studenća tu wšo namakaja, štož sej wutroba přeje.redaktor: To běchu zajimawe informacije, wutrobny dźak! Směm hišće jedne foto činić?profesor: Wězo, snano tu při kompjuteru?redaktor: Přeju Wam hišće wjele studentkow a studentow a institutej dale wšo dobre.

DŹĚL 3


46 zwučowanje 01

transkripty

nadawk 18Serbske powitanjeMłodźi rjemjeslnicy rady na wšelakich městnach w tu- a wukraju powołanske nazhonjenja hromadźa. Po třoch tajkich wandrowskich lětach je so młody třě-chikryjer zaso do swojeje domizny nawróćił – do Jenkec w Hornjej Łužicy. Mło-dy Patrik poby w Němskej, Awstriskej, Šwicarskej, Španiskej a samo w Južnej Americe. Jenkečanska młodźina je jeho wutrobnje domoj witała z taflu, na ko-trejž bě napisane: „Witaj domoj, Paddyjo!”

třěchikryjer = Dachdecker

nadawk 19 Program za młodostnych

Kóždu póndźelu wječor we wosmich ma Serbski rozhłós sćelaka MDR wosebity programowy dźěl za młódše připosłucharki a młódšich připosłucharjow. To je wusyłanje RADIJO SATKULA. W nim předstajeja młodostne a młodostni zajima-we stawizny, nowu hudźbu, wosoby abo krótke literarne teksty, druhdy samo swójske. W młodźinskej redakciji su studentki a studenća, ale tež šulerki a šulerjo Serbskeho gymnazija.

nadawk 20Wjele rjanych drastowHižo někotre lěta wuhotuja w Ćisku drastowy a rejowanski swjedźeń. Lětsa wob-dźěli so na nim wosomdźesat žonow a mužow, najwjace z Łužicy. Ale tež z dru-hich kónčin Němskeje su tón raz hosćo ze swojimi krasnymi narodnymi drastami přijěli, na přikład z Bayerskeje abo z Čorneho lěsa. Při rjanej hudźbje wjerćachu so wjesele drastowe poriki kaž tež přihladowarjo.


47 zwučowanje 01

rěčny certifikat / sprachzertifikat b1...zwučowanje / Übung b1 01 rěčny certifikat /...

Documents