rojiwelat jimare 37

رۆژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 4[ ]ژمارەی 37[ ]2014/3/20[ ]نەورۆز2714 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

سیاسی؛ عەلی

پارتی دەیەوێت جومگەكانی ئاسایش و ئابووری لەژێر بهێڵێتەوە خۆیدا ركێفی

دوای شەش مانگ لەدروست نەبوونی حكومەت، رەوایەتی هەڵبژاردن نەماوە

ئۆجاالن؛

ژنە ئابووری راستەقینەی ئافرێنەری

د. كامەران بەرواری؛

بەدیلە سیستەمی باشترین كانتۆنەكان سیستەمی

بیرۆزبایی "12"هەمین ساڵیادی دامەزراندنی پارتی چارەسەری دیموكراتی لە"2014-3-5"

~ساڵی 4 | ژماره 37

2014/3/15

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەر

پەروین حەسەن مستەفا

بەڕێوەبەری نووسین

ئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەران

فەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاین

كاردۆ عەلیالی

ژمارەی متامنه

446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

[email protected]ناو نیشان

کەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

رۆژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 4[ ]ژمارەی 37[ ]2014/3/20[ ]نەورۆز2714 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

سیاسی؛ عەلی

پارتی دەیەوێت جومگەكانی ئاسایش و ئابووری لەژێر بهێڵێتەوە خۆیدا ركێفی

دوای شەش مانگ لەدروست نەبوونی حكومەت، رەوایەتی هەڵبژاردن نەماوە

ئۆجاالن؛

ژنە ئابووری راستەقینەی ئافرێنەری

د. كامەران بەرواری؛

بەدیلە سیستەمی باشترین كانتۆنەكان سیستەمی

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"سیروان سەالم"، ناسراو بە"هیوا دوزخورماتوو"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 37] [Salî: 2014]

2 ...... قەیرانی سیستەم و خیتابە ناكۆك و دووفاقیەكەی دەسەاڵتدارانی هەرێمی كوردستان

3 ...... لەدوای"17"ی شوباتەوە رەوشی هەرێمی كوردستان خراپتر بووە6 ...... ژن ناسنامەی هەموو ئازادیەكان

27 ...... پێویستە حكومەتی هەرێمی كوردستان پشتگیری ئەم خۆبەرێوەبەریە بكات29 ...... شۆڕشی رۆژئاوای كوردستان و یادی رۆژی جیهانی ژنان

11 ...... پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان و نەوەیەكی نوێ17 ...... دەسكەوتەكانی راپەڕین و چۆنیەتی پارێزگاریكردنیان

20 ...... دوای شەش مانگ لەدروست نەبوونی حكومەت، رەوایەتی هەڵبژاردن نەماوە22 ...... ئاپۆ و تێزی دیموكراسیەتی رۆژهەاڵتی

24 ...... ئەم رۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە26 ...... شەڕی ناوخۆ ... شەڕی سارد ... پرسی نەتەوەیی

31 ...... دارە پیرە32 ...... دزینی راپەڕین لەالیەن حیزبە بازرگانەكانەوە

34 ...... لەڕاپەڕینی شۆڕشگێڕیەوە بەرەو سەرهەڵدانی دیموكراسی

14 ...... د. كامەران بەرواری: سیستەمی كانتۆنەكان باشترین سیستەمی بەدیلە35 ...... عەلی سیاسی؛ پارتی دەیەوێت جومگەكانی ئاسایش و ئابووری لەژێر ركێفی خۆیدا

بهێڵێتەوە

37 ...... باكوری كوردستان بۆتە مەیدانی پیرۆز و پێشەنگی ئازادیە بۆ هەموو ژنان39 ...... بوونی ژن لەناو سیستەم و دەسەاڵتی كوردی لەباشوری كوردستان

41 ...... ئۆجاالن؛ ئافرێنەری راستەقینەی ئابووری ژنە

43 ...... من ئەبم بەقەڵغان و ئەتپارێزم

پیرۆزبایترین و گەرمترین ساڵی"27014"، كوردی، ساڵی سەری هاتنی بۆنەی بە گەلەكەمان بەتایبەتی و كوردستان خەڵكی كۆمەاڵنی ئاراستەی ساڵومان و لەباشوری كوردستان دەكەین و هیوادارین كە ئەمساڵ ببێتە ساڵی ئازادی رێبەری گەلی كورد"رێبەر ئۆجاالن" و چارەسەری دۆزی گەلەكەمان لەهەرچوارالی كوردستان.

ستافی گۆڤاریرۆژی واڵت

سەروتار

چاوپێكەوتن

ژنان

راپۆرت

وتار

بیرەوەری كەریال

] ~ [[email protected]

]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[2 سەروتار

مەیدانی بۆتە ناوین خۆرهەاڵتی لێكدانەوە و ن��اك��ۆك��ی خ��ەس��ت��ب��وون��ەوەی هەمەالیەنەكانی هێزە نێودەوڵەتی و هەرێمیەكان دەسەاڵتگەرێتیان هەژموونی سەپاندنی بۆ ئامانجەش ب��ەو ن��اوچ��ەك��ەم��ان. ب��ەس��ەر ئەنجامدەدرێت. بۆ زۆری دەستێوەردانێكی دەس��ت��ێ��وەردان��ان��ەش ئ��ەو ئاكامێكی وەك ناوینی خۆرهەاڵتی سەرتاسەری ئاڵۆزییەك گرتۆتەوە. ناوچەكەمان دووچاری ملمالنێیەكی ه��ات��ووە. دژوار میللیگەرایی � مەزهەبی هێزە نێودەوڵەتیەكان لەناوچەكەمان بەبنبەست گەیشتوون و لەمیانی رێچكە و رێبازی جیاوازەوە هەوڵی دەربازبوون لەو دۆخە دەدەن، بەاڵم تا بێگومان بووە. ئاكام بێ ئێستا هەوڵەكانیان زۆربەی ئەو هەواڵنەی هێزە جیهانی و هەرێمیەكان بنبەستبوونە و قەیران لەو رزگ��ارب��وون بۆ پێكدێنێت. چەقەكەی كوردستان دەی��دەن، بزاڤی دەسكەوتانەی ئ��ەو ئاستی بەهۆی ئازادیخوازی گەلی كوردستان بەدەستی هێناوە، ب��ووە. زیاتر كوردستان بایەخی و گرنگی دەوڵەتگەرا هێزە گشت لەسوریا لەكاتێكدا جگە و لەبنبەستبووندان دەسەاڵتخوازەكان لەكارەسات و وێرانكاری هیچ شتێكی دیكەیان لە دوور ك��وردان نەهێناوە، خۆیان لەگەڵ خۆبەڕێوەبەرێتیەكی دەسەاڵتخوازی لۆژیكی و ناسنامە سەرجەم كە كردووە ئاوا گەلیان ئەتنیكیەكان و مەزهەبی ئایینی، جیاوازییە لەخۆوە دەگرێت، بەمجۆرەش بۆتە مۆدێلێك و ناوچە. و تەواوی گەالنی سوریا بۆ هیوایەك ت��ەواوە ساڵێكی كوردستانیش لەباكوری بونیادنانی و دیموكراتیك رزگ��اری پرۆسەی ژیانی ئازاد بەردەوامە. لەئاكامی ئەو پرۆسەیە دەسكەوتی گرنگ و بەرچاو لەبوارە جیاوازەكان ئازادیخوازەكەی بزاڤی و كوردستان گەلی بۆ و سیاسی لەئاستی ئەمەش هات. بەدەست دبلۆماسی و بوارەكانی دیگە رەنگیدایەوە. بۆ كەوتە هەرچیەكی پرۆسەیە ئەو سەرخستنی بێ كوردستانی � كوردیی الیەنی سەرشانی

لەخۆبردووییەوە و بەفیداكاری دوودڵ��ی، كورد گەلی رێبەری وەك ك��ران، جێبەجێ بەرێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالنیش گووتەیەتی قۆناخی قۆناخی پێویستە ئیتر بوو ت��ەواو یەكمەم دەكەوێتە ئەویش كە پێبكات دووەم دەست سەرشانی الیەنی حكومەت و دەوڵەتی تورك، بهاوێژێت هەنگاو نییە ئامادە ئێستا تا كە پرۆسەیەی ئەم بۆ یاسایی چوارچێوەی و ئاشتی و دیالۆگ دابنێت. كات بەسەر دەبات هەڵبژاردنەكانە. بەگوێرەی لێكدانەوەكانی و دواییە جارێكی ئەم ملمالنێیەكانی و ناكۆكی لەتوركیا هێزێك هەر سەلماندوویەتی دیكە كورد كێشەی چارەسەركردنی بۆ هەنگاو داهاتووی پێدێت. كۆتایی خۆی نەهاوێژێت حكومەتەكەی كە دەك��ات دی��اری نزیكیش دەڕوات، ئ��اراس��ت��ەدا ب��ەك��ام ئ��ەردۆغ��ان��ی ئەواندایە. لەساحەی تۆپەكە ئێستا چونكە دۆخێكی ئێراقیش و كوردستان لەباشوری تایبەت و ئاڵۆز لەئارادایە، جگە لەبەردەوامی سیاسەتی و شیعە � مەزهەبی ملمالنێی مەزهەبگەرایی حكومەتی بەغدا و پێداگریكردنی لەسەر لۆژیكی میللیگەرایی و ناوەوندێتی، هێزی دەسەاڵتگەرای هەرێمی كوردستانیش ئاڵۆزی و بنبەستبوونەكەی قووڵتر كردۆتەوە، بەلۆژێكێك و دەرەكییە ئەجنداكەی كە دەجولێتەوە نابەجێی و چ��ەوت رەف��ت��اری و هەڵوێست لێكەوتۆتەوە. وەك ئاكامێكی ئەو سیاسەتانەش ئەمڕۆ قەیرانێكی سیاسی، ئابوری، كۆمەاڵیەتی و ویژدانی، ئەخالقی سیستەماتێك لەهەرێمی باشوری كوردستان لەئارادایە. لەبواری سیاسی لەئارادایە، بەغداد لەگەڵ قەیرانەی لەو جگە بەردەوامە، حكومەت دروستنەبوونی قەیرانی بنەڕەتی ماستەرپالنێكی نەبوونی بەهۆی � كشتوكاڵ بواری وێرانكردنی ئابووری، بۆ كۆمەڵگا، بەمووچەخۆركردنی و ئاژەڵداری و گەل ئایندەی و ریشەییە ئابوری كێشەی نیشتمانی خستۆتە ژێر هەڕەشەیەكی گەورەوە، لەبواری كۆمەاڵیەتیەوە جگە لەوەی رۆژلەدوای و زیاتر و گەل نێوان دەس��ەاڵت كەلێنی رۆژ بووە، دروست كۆمەڵگا دوو و دەبێت زیاتر و دەسەاڵت گشت كە كەمینە كۆمەڵگایەكی بەدەستەوەیە واڵتی سامانی و جیاكاریەكان و هەژارە كە زۆرینە كۆمەڵگایەكی لەگەڵ و لەهەمانكاتدا رۆژانەش دۆخی خراپتر دەبێت،

ئەو دەسەاڵتە پیاوساالرییە رۆژانە كۆمەڵكوژی ئەو و دەك��ات��ەوە قوڵتر و زیاتر س��ەرژن��ان ك��ۆم��ەڵ��ك��وژی��ەش ب��وارە زه��ن��ی، روح��ی � گرتووە. لەخۆوە جەستەیشی و دەروون��ی هێشتا و بەمجۆرەیە دۆخ��ەك��ە لەكاتێكدا بەناوچەی كوردستان باشوری خاكی نیوەی و دادەن��رێ��ت ل��ەس��ەر كێشە و جێناكۆك م��اوەت��ەوە بەستەلەكی م��ادەی"140"ب��ە دەڵێتەوە دروشمگەلێك هەرێم دەس��ەاڵت��ی و قەیراناوی ئەو دۆخە بتوانێ لەرێگایەوە تا بەرێتەوە. خەڵك لەبیری هەرێم كائۆسیەی بكات هاواڵتیان نیشتیمانی بەهەستی یاری بكات. دەستخەرۆ خەڵك دیكە جارێكی و ل��ەك��ات��ێ��ك��دا ل��ۆژی��ك��ی دەوڵ��ەت��گ��ەرێ��ت��ی � دەس��ەاڵت��گ��ەرێ��ت��ی ل��ەخ��ۆره��ەاڵت��ی ن��اوی��ن ناكرێ و ناشێ قەیراندایە و لەبنبەستبوون ب��ۆ ه��ەرێ��م��ی ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان ببێت كە فەلسەفیەكەی لەروانگە كە بەرێگەچارە. چەوسانەوە، مانای دەوڵەتگەرایی و دەوڵەت خودی كرداریدا لەبواری زۆردارییە، و ستەم لەناكۆكی پڕ هەرێم دەسەاڵتی خیتابەی ئەو ودووفاقیە، لەالیەك سەدا پەنجای خاكی باشور بەمجۆرە دروشمێكی نەگەڕاوەتەوە سەرهەرێم تۆ كاتێك دەب��ێ��ت؟ ك��رداری بەهایەكی چ پشتگیری لەبەهەرێم بوونی ناوچەی سونیەكان لەناودا"، موسڵیش شاری دەكەیت"بێگومان كوردستان بەرفراوانی دەڤەرێكی تۆ ئەی ناخەیتە سەر ئەو هەرێمە عەرەبی � سونییە؟ ب��ەب��ەرزك��ردن��ەوەی پەیوەندیەكی چ ئەمە هەیە؟. دەوڵ��ەت"ەوە دروشمی"راگەیاندنی تەنانەت شارێكی وەك هەڵەبجە كە قوربانیەكی زۆری داوە، سااڵنێكە دەسەاڵت بەڵێنی پێدەدات بكرێت بەپارێزگا، بەاڵم ناتوانی جێبەجێ بكەیت، بگرە وەك شارەكانی دیكەش خزمەتگوزاری بۆ نیشتیمانپەروەری بانگەشەی ئەوە نابەیت، پ��رس��ی��ارەوە. ژێ��ر دەخ��ات��ە واڵتپارێزیت و دەبێت ئاشكرا دیكە جارێكی لێرەشدا بەئامانجی دروش��م��ە ئ��ەم دەس��ەاڵت ك��ە پێویستیەكی وەك و جەماوەر بەنجكردنی هەڵبژاردنیش پڕوپاگەندەیی هەڵمەتی كوردستانیش خەڵكی دێنێت، ب��ەك��اری هوشیارە و پێشوەخت لەمەرامی بەكارهێنانی و تێگەیشتووە دروش��م��ان��ە ئ��ەم��ج��ۆرە بكات. دەس��خ��ەرۆی ناتوانێت كەسیش

قەیرانی سیستەم و خیتابە ناكۆك و دووفاقیەكەی دەسەاڵتدارانی هەرێمی كوردستان

شرۆڤه ی سیاسی


3] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

ئا/ كاروان ئیبراهیمیەكەمین ناڕەزایی فراوان دژی دەسەاڵتی كوردی لە هەرێمی كوردستان لە )17(ی شوباتی )2011( داواكارییەكانیان خۆپیشاندەران كە رووی��دا، گەیاندە ئاستی داواكردن بۆ البردنی دەسەاڵت و گۆڕینی بارودۆخیان و دروستكردنی دەسەاڵتێكی

دیكە.و خۆپیشاندان چەندین پێشتریش ئەگەرچی گەندەڵی دژی كوردستان هەرێمی لە ناڕەزایی و نادادپەروەری ئەنجامدرا، بەاڵم ئەوەی )17(ی شوباتی )2011( و رۆژانی دوایی جۆرێكی دیكە بوو، كە )10( شەهیدی لێكەوتەوە، لەگەڵ سەدان بریندار و ماوەی )62( رۆژی خایاند و زۆربەی كوردستانی هەرێمی شارۆچەكەكانی و شار

گرتەوە.

سەرەتای رووداوەكانسەرەتای خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانی )17(ی شوباتی )2011(، خۆپیشاندانێكی ئاسایی بوو بە مەبەستی پشتگیریكردنی سەركەوتنی شۆڕش میسر تونس و جەماوەرییەكەی راپەرینە و لەالیەن "تۆڕی بەرگری لە ماف و ئازادییەكانی خەڵك" لە بەردەركی سەرای سلێمانی سازكرا، وتنەوەی بە خۆپیشاندانەكە ئاڕاستەی دواتر دروشمی "چوڵیكەن ئەو كورسیە میللەت هەمووی

بارەگای و گۆڕا سالم جادەی بەرەو برسییە" خۆپیشاندەرانەوە لەالیەن پارتی )4(ی لقی ئەو چەكدارەكانی لەبەرامبەریشدا بەردبارانكرا، لقە بە تەقەكردن وەاڵمی خەڵكیان دایەوە و بەو هۆیەشەوە گەنجێكی تەمەن )13( ساڵ بەناوی ژمارەیەك و لەدەستدا گیانی عەلی"، "رێ��ژوان

كەسی دیكەش برینداربون.و رووداوەك��ان تەقینەوەی س��ەرەت��ای ئ��ەوە فراوانبوونی خۆپیشاندانەكان بوو، چونكە ئەگەر ئەو رۆژە بە فیشەك وەاڵمی خەڵك نەدرایەتەوە، رەنگە رووداوەكانی تریش رووی نەدایە، چونكە میللەتی كورد ئەو تایبەتمەندیەی هەیە، بەرامبەر

بە كوشتن و ستەم، رق ئەستورتر دەبێت.

)62( رۆژ خۆپیشاندانخەڵك ناڕەزایی و خۆپیشاندان شێوەیە بەو فراوانتر بوو، تەنانەت زۆربەی قەزا و ناحیەكانی و خۆپیشاندان گرتەوە، كوردستانی هەرێمی لە و خایاند رۆژی )62( ماوەی ناڕەزاییەكان كۆتایشدا بە هێز كۆتایی پێهێنرا، لە ماوەی ئەو )62( رۆژەدا )10( كەس كوژران، كە یەكێكیان و بەتەمەن پیاوێكی تریان یەكێكی و پۆلیس

ئەوانی دیكەش هەموو گەنج بوون.

داخوازی خەڵكئەگەرچی خۆپیشاندانەكەی رۆژی )17(ی شوبات

سازكرا، میسر و تونس گەلی پشتگیری بۆ سەركەوتنیان دیكتاتۆرییەتدا البردنی لە كە و بێزاری و توڕەیی ب��ەاڵم بەدەستهێنابوو، لە كوردی دەسەاڵتی بەرامبەر رەخنەی خەڵك پەنگی بوو زۆر ماوەیەكی كوردستان هەرێمی خواردبوەوە و لە دەرفەتێك دەگەڕان بۆ دەربڕینی خواستەكانیان، چونكە ئەو سیاسەتەی لە دوای كراوە، پەیڕەو )1991(ەوە ساڵی راپەڕینەكەی سیاسەتێكی حزبی و بەرژوەندیخوازانە بووە، واتا بەرپرسە حزبی و حكومییەكان بەردەوام سەرقاڵی خۆدەوڵەمەندكردن و قۆرخكردنی كایەكانی ژیانی

خەڵك بوون.باشتر ژیانێكی دەك��رد داوای خەڵك ئ��ەوەی و دادپ��ەوەری و نەهێشتنی گەندەڵی بوو، واتا داخوازییەكانی خەڵك لە ئەنجامدا دەبوونە هۆی لە ئەم هەرێمەی كە ئەم هەرێمە، بەهێزكردنی ئێستا بەرگەی دوو مانگ بڕینی موچە ناگرێت!!

سەركوتكردنزیادی خەڵك توڕەیی شوبات )17(ی پێش مامە سۆرانی كوردستان، هەرێمی لە كردبوو حەمە و سەردەشت عوسمان و عەبدولستار تاهیر شەریف تیرۆركرابوون، هەروەها كۆمەڵێك یاسا دەرچووبوون هاونیشتیمانیان بەدڵیان نەبوو وەك یاسای خۆپیشاندان، ئیدی ناڕەزایەكانی خەڵك رۆژبەڕۆژ لە زیادبووندابوون. لە الیەكی دیكەشەوە

ئایا خۆپیشاندان و توڕەیی خەڵك دووبارە دەبێتەوە؟لە دوای )17(ی شوباتەوە رەوشی هەرێمی كوردستان خراپتر بووە


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[4 راپۆرت

بەهاری عەرەبی دەستی پێكردبوو، بەاڵم دیسان خۆپیشاندەران دژی سەركوتكردن رێگەی گیرایەبەر و زۆربەی رۆژەكانی خۆپیشاندانەكان بەهۆی رێگری هێزەكانی دەسەاڵتەوە توندوتیژی

لێدەكەوتەوە.

قۆناغێكی نوێ بووئەو وای��ە، بۆچونیان ن��وس��ەران ل��ە بەشێك خۆپیشاندانە سەردەمێكی نوێ بوو، عەلی مەولود، 17ی "خۆپیشاندانەكانی وایە بۆچونی نوسەر، شوبات، قۆناغێكی نوێ بوو لە دژ وەستانەوەی داواك��ردن لە بوو نوێ شێوازێكی و دەس��ەاڵت ئیرادەی و هێز كە مافەكان بەدواداچوونی و ئەگەرچی سەرەكیە، رەگ��ەزی تیایدا جەماوەر بزووتنەوەیە ئەمجۆرە و خەباتە ئەمجۆرە لەمێژووی دوورو نزیكدا چەندینجار ستەمكارانی تاوانی قەفەزی لە و دادگا ب��ەردەم كێشاوەتە هێشتا كوردستان لە بەداخەوە بەاڵم پێچاون،

لەسەرەتادایە، ئەویش لەبەرئەوەی:1 � خەڵك رێكخراو نیە، رێكخراوبوونی چین و توێژەكانی وەك كرێكاران و موچەخۆران و ژنان و قوتابیان و الوان و كاسبكاران، پێشمەرجی زۆر پێویستن بۆ سەركەوتنی هەرشۆڕش و راپەڕینێك،

ئەگەر راپەڕین و رێكخراوانە شۆڕش ئەم بەبێ سەریشكەوێت بەرهەمەكەی هێزەكانی تر دەیبەن.2 � ئامانج و داخوازیەكان و رێگا و میكانیزمی شەعبیدا فراوانی ئاستێكی لە بەدیهێنانیان الی تەنها ناناسرێن، و ن��ەك��راون فۆرمۆڵە نوخبەیەك ئەمانە رۆشنن، راستە هاتنەمەیدانی خەڵك گرنگە، بەاڵم گرنگتر ئەوەیە بزانێت چی

دەوێت و چۆن بەدیدێنێت.3 � ئەو هێزە سیاسیانەی بە رواڵەت هاوخەباتی خەڵك بوون، هەڵپەرست و ناراستگۆ بوون لەگەڵ خۆپیشاندان و داواكاریەكانی خەڵك و خیانەتیان لەو هاوپەیمانێتیە نەنووسراوە كرد كە لە كاتی خۆپیشاندانەكاندا لەكاتی و هەڵبژاردنەكان خۆپیشاندانەكانی ناڵێم كردن، لەگەڵی خەڵك ناوەڕاستی شۆڕشەكانی هاوشێوەی كوردستان خیانەتی ب��ەاڵم ئەوروپایە، )19(ی س��ەدەی هاوشێوەی دەس��ەاڵت ن��ەی��اری هێزانەی ئ��ەم خیانەتی بۆرژوازی ئەوكاتەی ئەوروپایە كە هێز و تێكۆشانی كرێكاران و زەحمەتكێشانیان تەنها بۆ ئامانجی خۆیان كەڵك لێوەرگرت و داخوازی بۆ لێرە چۆن هەروەك فەرامۆشكرد. ئەوانیان مامەڵە و سەودا نەبێت داواكاریەكانی خەڵكیان

بیرنەكەوتۆتەوە.

خراپتربوونی دۆخەكە)17(ی خۆپیشاندانەكانی لە ساڵ سێ دوای شوبات، هێشتا هیچ گۆڕانكارییەكی ریشەیی بەسەر بارودۆخی هەرێمی كوردستاندا نەهاتووە، بەڵكو بارودۆخەكە خراپتر بووە، تەنانەت ئەگەر پێشتر لە حكومەت داوایان گەنجانەی ئەو كەسوكاری دەكرد، كە تەقەكەرانی خۆپیشاندانەكانی )17(ی شوبات دەستگیر بكرێن و سزا بدرێن، بەاڵم ئێستا ئەوەندە بێ هیوان لەم حكومەتە كە ئەو

داوایەشیان ناخەنەڕوو.گەرمیانی كاوە كە بوو، )2013(دا كۆتایی لە ئەوەش تیرۆركرا، كەالر قەزای لە رۆژنامەنوس راپۆرتی رۆژنامەنوسە ئ��ەو ئ��ەوەی بەهۆی نیشانەی ئەوەش باڵوكردەوە، گەندەڵی لەسەر

خراپبوونی دۆخەكەیە.

باوكی شەهیدێك:"داواكاریمان نییە"لە سێیەم ساڵیادی رووداوەكانی )17(ی شوبات و رۆژانی دوایی و لە )17(ی شوباتی )2014( بە رێوڕەسمێك لەسەر گۆڕی شەهید سوركێو لە لەوێدا كرانەوە، رووداوان��ە ئەو یادی سلێمانی، زاهیر مەحموود، باوكی شەهید سوركێو وتی:"بێ

ئیتر كاتی وتار و شیعار نەماوە، كات، كاتی یەكڕیزی و تەبایمانە، پێویستە هەموومان دەست لەناودەستی یەك رووبەڕووی گەندەڵی و كێشەكان ببینەوە

و چیتر بێدەنگ نەبین لەوەی تاوانبارانی )17(ی شوبات بە ئازادی بسوڕێنەوە و شەهیدانی شوباتیش بە گێرەشێوێن و خیانەتكار ناوبهێنرێن


5] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

ئومێدین لە دەسەاڵتی كوردی كە بتوانێ داواكاری و بكات جێبەجێ كوردستان هەرێمی خەڵكی لەبەرئەوەی نەك نییە، داواكاریمان ئێمە ئیدی كە نیمانە، بەڵكو دڵنیایین ئەم حكومەتە هیچی

لەدەست نایەت".باوكی ئەو شەهیدە وتیشی:"دەسەاڵتێك پیشەی رشتنی خوێنی ڕۆڵەكانی بێت و تۆمەتباران داڵدە

بدات، هەرگیز ئومێدی چاكسازی لێ ناكرێت".

كاتی یەكڕیزییە دژی گەندەڵیعەبدولوەهاب ئەحمەد، ئەندامی دەستەی كارگێڕی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان لەكاتی مەراسیمەكەدا قسەی كرد و وتی:"ئیتر كاتی وتار و شیعار نەماوە، كات، كاتی یەكڕیزی و تەبایمانە، یەك لەناودەستی دەست هەموومان پێویستە رووبەڕووی گەندەڵی و كێشەكان ببینەوە و چیتر بێدەنگ نەبین لەوەی تاوانبارانی )17(ی شوبات بە ئازادی بسوڕێنەوە و شەهیدانی شوباتیش بە

گێرەشێوێن و خیانەتكار ناوبهێنرێن".

بێ باكی بەرپرسانناڕەزاییەكان بۆ ئەوە ئەگەرچی خۆپیشاندان و لە رێز بەرپرسانی ئەم هەرێمە ئیتر بوون، كە

بە ی��اری زیاتر ل��ەوە و بگرن خەڵك ئیرادەی پیرۆزی و ئیرادە و خواستەكانی خەڵك نەكەن، بەاڵم هێشتا ئەو بێباكیەیان بەردەوامە و دوای نوێ ئێستا حكومەتی تا مانگ نزیكەی شەش ئەیلولی )2013( لە )21(ی پێكنەهێنراوە، كە

خەڵك چوونە سەر سندوق و دەنگیاندا.هێشتا سوكایەتی و بێڕێزی بە ئیرادەی خەڵك دەكرێت و قەیران و كێشەی زیاتر بۆ ئەم هەرێمە ئەوەیە نیشانەی ئ��ەوەش دەك��رێ��ت، دروس��ت پێشتر ناڕەزایەتییەكانی لە وانەیان بەرپرسان خۆیان بێباكی لە دەستیان و وەرنەگرتووە

بەرنەداوە.

)17(ی شوبات دووبارە دەبێتەوە؟؟ل��ەب��ارەی رۆژن��ام��ەن��ووس، ع��وس��م��ان، شنۆ ن��اڕەزای��ی و خۆپیشاندان دووب��ارەب��وون��ەوەی هاوشێوەی )17(ی شوبات و رۆژانی دوایی، چەند پرسیارێك دەكات و دەڵێت:"ئایا گریمانە چیە ئەو هەڵچون و توڕەبونە دووبارە نەبێتەوە، لە ئێستاشدا زانكۆ هەیە و دانەمەزراون، لەشكرێك دەرچوی قەیرانی ئابوری و نەبونی موچە و نەبوونی پارە لە بانقەكاندا هەیە، دیاردەی گەندەڵی و جیاوازی وەك ئاسایی هاواڵتیانی و دەسەاڵتداران ژیانی

خۆیەتی و دووركەوتنەوەی دەسەاڵت و هاواڵتی هەر بەردەوامە، بە گشتی هەژاری باڵی كێشاوە كاریگەری رۆڵی داواكاری گشتیش بەسەرماندا، نیە، خزمەتگوزاریەكان لەئاستی پێویستدا نین. بەرزی نرخی بەنزین و نەوت و خۆراكی رۆژانە خراپی مەعاش و نەبونی و كارەبا گرفتەكانی

ژیانی خانەنشین … هتد".

ئەنجام...خۆپیشاندانە فراوانەكانی سێ ساڵ لەمەوبەری خەڵكی هەرێمی كوردستان، كە )10( شەهید ئەنجامی لێكەوتەوە، برینداری س��ەدان و گەندەڵی و نادادپەروەری و سوكایەتیكردن بە سەروەت و سامانی ئەم گەلە و بێ ڕێیزكردن هەبوونی ئەنجامی بوو، خەڵك ئیرادەی بە لە زیاتر كە ب��وو، چەوتە سیاسەتە ئ��ەو دەكرێت، پەیڕەو هەرێمەدا لەم ساڵە )20(بەاڵم هێشتا ئەو دۆخە بەردەوامە، هەربۆیە جەماوەری خۆپیشاندانی دەستپێكردنەوەی ئەو دژی لە خەڵك توڕەبوونی و ف��راوان سیاسەتە ئەگەرێكی بەهێزە و هەرگیز خەڵك

ماوەیەكی زۆر چاوەڕێ ناكەن.

ئەگەرچی خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكان بۆ ئەوە بوون، كە ئیتر بەرپرسانی ئەم هەرێمە رێز لە ئیرادەی خەڵك بگرن و لەوە زیاتر یاری بە پیرۆزی و ئیرادە و خواستەكانی خەڵك نەكەن، بەاڵم هێشتا ئەو بێباكیەیان بەردەوامە و دوای

نزیكەی شەش مانگ تا ئێستا حكومەتی نوێ پێكنەهێنراوە، كە لە )21(ی ئەیلولی )2013( خەڵك چوونە سەر سندوق و دەنگیاندا


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[6راپۆرت

ئا/ نەجیبە قەرەداغی

ژنۆلۆژی كۆنفرنسی كۆڵن لە نیو و رۆژ دوو فكری دارش��ت��ن��ی دروش��م��ی”ژن��ۆل��ۆژی ب��ە كۆنفرانسەكە ب��ەس��ت��را، ژن��ان��ە" ڕادی��ك��ال��ی ئەنجامدرا. ك��ۆڵ��ن زان��ك��ۆی هۆلێكی ن��او ل��ە ناوەندی كرد كۆنفرانسەكە بۆ ماڵداریان ئەوانەی كورد ژنانی ئاشتی بیرۆی ئۆتامارا، ژنان ژوانی جەنی، وەقفی نێونەتەوەیی ژنانی ئازاد و یەكێتی خوێندكارانی كورد لە ئەوروپا كە هەموویان رێكخراوی ئەوروپاییان دۆستانی لەگەل و كوردستانین چارەسەری و هاوبەشەكان پرسە لەسەر پێكەوە دەكەن. كار گەنجان و ژنان رێكخراوەبوونی و نەك تەنیا ئەو رێكخراوانە؛ بەڵكو زۆر رێكخراوی تری ئەوروپی و كوردستانی پشتگیریان لە كۆنفرانسەكە كرد؛ لەوانە رێكخراوی گابرێالی فلیپینی، رێكخراوی گواتامواالی هەرێمی كاتەلۆنیا، رێكخراوی ور فراون، واتە )ئاوازی ژن(ی ژنان، نەوایا ژن رۆژنامەوانی فەمە سۆلیدرانێتی، رۆژنامەی یونگە ولتی ئەلمانی، یەنی ئوزگور پۆلەتیكە، بالی ژنانی پارتی چەپی ئەلمانیا. ڤیستڤالیای راین، هەرێمی ئەڵمانیای ل��ە ه��ۆل��ی ك��ۆن��ف��ران��س��ەك��ەدا پ��ان��ك��ارت��ێ��ك بە جانسز ساكینە ك��ورد تێكۆشەری ژن��ە وێنەی كە ه��ەڵ��واس��راوب��وون ل��وك��س��ەم��ب��ورك رۆزا و گوڵێك دەت��وان��ن ن��وس��راب��وو”ئ��ێ��وە ل��ەس��ەری ڕاوەستێنن". بەهار ناتوانن بەاڵم هەڵپەڕوكێنن؛ ماوەی سێ ساڵە ژنۆلۆژی وەك زانستێكی نوێ لە ئەجێندای تێكۆشانی ژنانی كوردایە و لە چیاكانی

ژنۆلۆژی بەناوی یەكینەیەك سەرەتا كوردستان لەژێر چەتری پارتی ئازادی ژنی كوردستان)پاژك( و مێژوو لەسەر وردی لێكۆڵینەوەی و دام��ەزرا زانستە كۆمەاڵیەتیەكان و رەوتەكانی فێمینیزم كرد. راگەیەنرا كردنەوەدا وتەی لە و كۆنفرانسەكە لە مرۆڤایەتیەوە سەرەتای لە ژنناسی زانستی كە و ه��ەوڵ هەموو ژن��دا تیكۆشانی لە ئێستا تا لە خۆوە دەگرێ، كۆنفرانسەكە وەك ئەزمونەكان لێگەڕینی حەقیقەت لە قەڵەم درا. ئەو حەقیقەتەی كە لە سەرەتا مێژووی مرۆڤایەتی شارەوایە و لە كوێر و نەكراوە پێ ئاماژەی نوسراودا مێژووی رۆژ سێ ماوەی بۆ كۆنفرانسەكە لە كراوەتەوە. بە دوای واڵمی پرسیاری ژنۆلۆژی چیە؟ بۆچونی ژنۆلۆژی پێویستە؟ وتە و بابەت پێشكەش كران.

مێژووی دیلێتی ناناسرێ و مێژووی ئازادیش چاوەرێی نوسینەوەیە

راگەیەنرا كە ژنۆلۆژی وەك زانست و مەیدانێكی نوێ پێویستی بە گفتوگۆ و شرۆڤەی ژنانە، پێویست بە دید و بۆچونی ژنان و بە دەزگا و دامەزراوەی ژنان دەبینێ و بەو پێیەش پەردە لەسەر ڕووی زانستی باوی نێرانە هەڵدەداتەوە و هەموو ئەنجامەكانی سیاسەت ڕووبەڕووی قەیرانەكانی و زانستە ئەو كردەی و بەدواداچون و دەكاتەوە بژین؟ چۆن پرسیاری دەك��ات. ئەڵتەرناتیڤ ژیانێكی و سیستەم بۆ كۆنفرانسەدا لەو دەستەواژە سەرنجڕاكێشترین هەموو ناوەرۆكی لە بوو گ��وزارە و بەكارهێنرا

مێژووی و ناناسرێ دیلێتی كۆنفرانسەكە”مێژووی ژن چونكە نوسینەوەیە"؛ چ��اوەرێ��ی ئ��ازادی��ش ئیرادەی بە تەنیا ئازادیەكانە، هەموو ناسنامەی خۆسەری خۆی دەتوانێ مێژووی ئازادی و دیلێتی بنوسێتەوە. ئەم زانستە كۆمەاڵیەتیە باوەی هەیە پرسەكانی وەاڵم��دەرەوەی ناتوانێ و نێرساالرە ناكات، چارەسەر ژن پرسی و بێ مرۆڤایەتی و یەكەم كەسی لۆژیكی و پۆلێن باو زانستی دووەم لە كۆمەڵگەدا ئاوا كردووە. واشی لە هەموو ببینێ چارەنوسێك وەك ئەوە كردووە كۆمەڵگە توندوتیژی، وەك دەرهاویشتەكانیشی هەموو و ئاسایی و دەوڵ��ەت سروشتی دەس��ەاڵت، ش��ەڕ، ژنی بووە ئاوا پلەداریەی زهنیەتە ئەو ببینرێ. و خستۆتەوە دوور ژیان مەیدانەكانی هەموو لە لە چوارچێوەی ئۆبژە )كردە(دا قەتیسی كردووە.و نیۆلۆتیك س��ەردەم��ی لەسەر ت��ەواو رۆژێكی كرا گفتوگۆ شارستانی مێژووی پەرەسەندنی ب��ە س��ەردێ��ڕی"م��ێ��ژووی ئ��اوەژوو ك��راوە و ئەو كامیلە دكتۆر لێكراوە”. نكۆلیان ناسنامانەی كە رۆژه��ەاڵت لەندەنی زانكۆی مامۆستای پاوەر لەو بابەتەدا قسەی كرد، وتی:"پێویست زانیاریەكە ئەو تا نەبێ، پێشداوەری و نەكات جیاكاری ئەوە بەكاربهێنرێ بەرژوەندی بۆ زانست كاتەی كارەسات ڕوودەدات. ئەگەر زانستێك بۆ ژن، منداڵ دەبێت". سود بە كاتە ئەو هەبێ، كۆمەڵگە و ئێمە باسی زانستێك دەكەین كە لە الیەن پیاوەوە قۆرخكراوە كە ماوەی )٥( هەزار ساڵە دوایی بە مێژوویەكی نەنوسراو هێناوە كە سەدان هەزار ساڵ

ژنۆلۆژيا؛ پارادیگمای ژنانە بۆ چارەسەری كێشەكانژن ناسنامەی هەموو ئازادیەكانە


7] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

بووە. هەرەوەزی بنەمای لەسەر و بووە تەمەنی لە هینریسەن كریستین گونول ئاكادیمیسین تا نیۆلۆژتیكەوە سەردێڕی”لە بە بابەتەكەیدا ناوكە ب��ەدواداچ��ون��ی � سۆمەر ش��اری دەوڵ��ەت بۆچونی كاریگەری لەژێر واب��وو پێی سێوەكە” نێرانەی دژە سروشتین كە تا ئێستاش كۆمەڵگەكان لەسەر ئەو بنەمایە بەرێوەدەبرێن و لەژێر كاریگەری نێرانە بۆچونی بە میتۆلۆژیانەدایە تیزە ئ��ەو هەموو ئافراندنەكانی ژنیان زەوتكردووە. ئاماژەی بە هەندێ پاشماوەی مێژوویی كرد لەسەر ژیانی پاشماوەكان كە وابوو پێی نیۆلۆتیك سەردەمی ناكەن، كۆشكێك یان پەرستگە بوونی لە باس یەكسانی ژیانی پێكەوە واری و جێ بەڵكو سروشت لە بەشێك وەك خۆی مرۆڤ هەبووە، هەبووە. سروشت بۆ رێ��زی ئ��ەوەش بۆ بینیوە

رەوتە نوێیەكانی فێمینیزم دوورن لە چارەسەری كێشەكانی كۆمەڵگە و تەنیا

باس لە كێشەكان دەكەن

مێژووی لە كە ژن��ەی ئەو راستی سەردێڕی بە كورد چاالكی ژنە پ��ەراوێ��زك��راوە دەس��ەاڵت��داری سونگول ئومورجان پرسیاری كرد كە”داخۆ مێژووی نەنوسراوە، مێژوو نیە؟ و پێی وایە مێژووی نوسراو مێژووی سەردەستەكان و داگیركاریە. مێژووی ژن میتۆلۆژیەكاندا داستانە و ئەفسانە دووتوێی لە سیستەمی ئ��اف��ران��دن��ی هەمیشە ش��اراوەی��ە. بە رەنج و ئاماژە ژندا ئەڵتەرناتیڤ و پێشەنگی ئەوەش سەرەتایەكە كرا، كورد ژنانی تێكۆشانی ب��ۆ ن��وس��ی��ن��ەوەی م��ێ��ژووی��ی ن��ەن��وس��راوی ژن.بە سەردێڕی”سیستەمی سەردەستی پیاو و پێگەی ژن” بابەتێك بە ناونیشانی” ئەبستمۆلۆژی زانست ك��ردووە”، پەراوێز ژیاندا لە ژنی كە زانستێك �هاوسەرۆكی بزوتنەوەی كۆمەڵگەی كورد لە ئەوروپا سونگول كارابلوت وتی بۆ ژنۆلۆژی و بۆ پێویست بە زانستی ژن دەبینرێ؟، سیستەم بە درێژایی میژوو دەرەوەی چینوتوێژەكانی لەگەڵ مامەڵەی چۆن لەسەر چینایەتی شارستانی ك��ردووە، دەس��ەاڵت هەموو سیستەمەكانی و نراوە بونیاد ژن رەنجی لە چوارچێوەی ئەو شارستانیەدا بە كامە رەنگی خۆی هێزی ژنۆلۆژی ئابوری، میتۆلۆژی، ئاینی، دەگ��رێ. ژنانەوە ساڵەی س��ەدان تێكۆشانی لە پێی وایە” كاپیتالیزم دوایین زنجیرەی لە دەوڵەت قەیرانی و دەچێ هەڵوەشانەوە بەرەو نەتەوەدا ئەخالقی ئابوری شەڕ و ماڵوێرانی نیشانەی هەرە دیاری ئەو هەڵوەشانەوە و هەموو ئەو چین و توێژ و بەشانەی كۆمەڵگەیە كە پەراوێزخراون و خۆیان پێشكەش ئەڵتەرناتیڤیان و دەك��ەن ریكخستن دەكەن، تەنیا پێشكەش كردن نا؛ بەڵكو سیستەمی تەنیا سیستەمە ئ��ەو دەن��ێ��ن، بونیاد خۆیان وەاڵمدەرەوەی داخوازی نەتەوەیی نیە؛ بەڵكو كرۆكی خۆیەتی، ئەڵتەرناتیڤ سیستەمی و دیموكراسی دەبینرێ. كوردستان رۆژئ��اوای لە نمونەكەشی لە سەر بابەتی” فێمینیزم كەونارترین سەرهەڵدانی ئاتیناس گۆنزالەس مانوێل دكتۆر داگیراكراو”، رەخنەكان، و رادیكال فێمینیزمی بابەتی لەسەر

لەسەر ئەبستمۆلۆژی فێمینیزم و فیمینیزم بەرەو نوێیەكانی رەوت��ە لە رەخ��ن��ەی دەچ��ێ؟ ك��وێ فێمینیزم گرت كە دوورن لە چارەسەری كێشەكانی لە دەك��ات كێشەكان لە باس تەنیا و كۆمەڵگە پێیەتی. باوەڕیان رەوتانەی ئەو چوارچێوەی فێمینیزم لەسەر” دوزكانە ئایشە نوسەر هەرچی نوێ” لێگەرێنی و رەخنە دەچ��ێ، كوێ ب��ەرەو فێمینیستیەكانی بزوتنەوە رەوش��ی بە ئاماژەی لەنێوان توركیا وایە:"لە پێی و كرد توركیای فێمینیستەكاندا و ئازادی گەلی كورد بزوتنەوەی پەیوەستبون هەیە، كاتێ مرۆڤ لە مێژووی ونبوی جیهاندا لە كە دبینێ دەڕوان��ێ ژن تێكۆشانی یەكەمین تیكۆشانی ماف، هەڵبژاردن، دەنگدان و ژنان لە هەندێ مافانەن. لەو هەندێ كار، مافی بەپێی نین. پ��ارەش بە كاركردن مافی خ��اوەن لە نەتەوەیەكگرتووەكان لێكۆڵینەوەی و ئامار ژنە. ناوی لەسەر موڵك )3(ی لەسەدا جیهاندا ئەو فێمینزمەی وەك شەپۆلی یەكەم بەناو دەكرێ داكۆكی لەو مافانە كرد و ئەو شەپۆلەی كە لە كاتی خۆیدا كەموكوێ بوو بە هەموو جیهاندا باڵو بۆوە".وت��ی:“دروش��م��ی دووەم��ی��ش شەپۆلی ل��ەس��ەر فێمینیزم، دووەم��ی��ن��ی شەپۆلی بەناوبانگی سیاسەتە، ئەوە دەرفەتی گەورەی بۆ ژن كردەوە، هەندێ شت هەن كە شەپۆلی دووەم بۆ ئێمەیان جیاواز ئەنجامی لەسەر رێ��ی و ك��رد ف��ەراه��ەم كردەوە، ئەو ئامێرانەی تیكۆشانی سیاسی كە تا الفیتە بە تەنیا دەك��رێ، پێ كاری ئەمڕۆ رۆژی ژنان سەر توندوتیژی دژی لە تێكۆشان ناتوانن سیستەمی دژی لە تێكۆشان بە تەنیا بكەن، س��ەرخ��ەن". تێكۆشان دەك��رێ ب��اوك��س��االری

بۆ یەكەمین جار پەیڤی ژنۆلۆژی لە الیەن رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆجاالنەوە

ئاماژەی پێكراوە

درەنگ شەپۆلە دوو ئەو كە وایە پێی دوزك��ان بەیەكجار سێیەمین شەپۆلی توركیا، گەیشتنە كاریگەری خۆی نیشاندا، ئەمجارەیان نەك تەنیا ژن؛ بەڵكو ناسنامەی تری جیاواز دەركەوتنە مەیدان. ئیتر ژن لەو پۆلینە كۆمەاڵیەتیە دەرچوو كە تەنیا بووە بەڵكو دەكرێ؛ سەركوت پیاوەوە الیەن لە توندوتیژی بەرەنگاربونەوەی مافی ناسنامەیەك. مافێكە، بەاڵم بە واتای نەمانی پارتریاركی نایەت.ئانا كریستین كوارش چاالكی بواری ژنان لەسەر بابەتی” ئاواكردنی میراس و ئایندەی ئێمە” قسەی كرد و رایگەیاند كە دووسەد ساڵە تیۆری فێمینست و كردەكانی لەنێوان ژیان و شەپۆلەكانی دایە، بەاڵم تا ئێستا ڕووبەڕووی توندی سیستەمی باوكساالری دەبێتەوە، سەدان ساڵە تێكۆشانی ژن هەیە، بەاڵم سیستەمی لەناو نەبرد و تەنیا گرنگترین شت تا كردوویانە. ژنان كە بووە تیكۆشانە ئەو ئێستا كوارش پێی وایە كە “فێمینیزم شتێكی هۆمۆژەن بۆ ژوور بێ، دەبێ بەر ژێر بە زۆری نیە، دەبێ و بخوڵقینێ ئ��ازادی و ماف نوێ دەرفەتی ژنان هەروەها لە دژی رەگەزگەرایی بێ، نمونەی لەسەر كوردی ژنانی ئ��ازادی بزوتنەوەی ئایدۆلۆژیای

ئایدلۆژیایەكە هەبوونی وات��ای بە كە هێنایەوە داوە. رەوای پاراستنی بە پ��ەرەی لەگەڵیدا و پڕ مشتومڕترین بەشی كۆنفرانسەكە گرنگترین و ژنۆلۆژی، ناونیشانی” بە كە بوو بەشی دوایین زانستێكی نوێی و بەرەو ژیانێكی ئازاد و هەروەزی”، لەو بەشەدا نوێنەری بزوتنەوەی ئازادی ژنی كورد گونول كایا وتی:"ژنۆلۆژی لە ئەنجامی تیكۆشانی لە بریتیە و هات بەرهەم دا كورد ژنانی ئازادی پارادیگمای ژنانی كورد". ژنانی كورد لەماوەی ئەو سی ساڵەی رابردوو لە رووی سیاسی، كۆمەاڵیەتی، ریكخستنی، ئایدیۆلۆژی، پاراستنی رەوا و تیۆریەوە تێكۆشانی لەگەڵ هاوتەریب بونیادناوە، خۆی ئازادی گەلی كورد، تیكۆشانی گۆرانكاری زهنیەتی ئەنجامدا و گەڕا بە دوای وەاڵمدانەوەی پرسیاری لە ریشەیی و سەرەكی رەخنەی و بژین چۆن جار یەكەمین بۆ ك��رد. پیاوساالری زهنیەتی كورد گەلی رێبەری الی��ەن لە ژنۆلۆژی پەیڤی عەبدوڵاڵ ئۆجاالنەوە لەو شاكارانەی لە دوای ساڵی )1999( لە زینداندا نوسیویەتی ئاماژەی پێكردووە ئ��ازادی��دا. سۆسیۆژیای كتێبی لە تایبەتی بە س��ەرەت��ا ئەڵتەرناتیڤ ك��ە ب��اوەڕەدای��ن ل��ەو ب��ەوەوە ژن��ۆل��ۆژی دەك��رێ. ئ��اوا زهنیەتدا ل��ە رەخنەی ی��ان بلێ راستیەكان ك��ە ناوەستێ دەئافرێنێ. ئەڵتەرناتیڤیش بەڵكو بگرێ؛ لێ

ژن بە پێی جەستەی مامەڵەی لەگەڵ سروشت كرد

بزوتنەوەكانی هەموو لە كەڵك ژنان بزوتنەوەی بونێكی وەك ژن وەرگ��رت��ووە، خ��ۆی پیش ژن بۆ زانست مەیدانی دەبینێ، كۆمەاڵیەتی و دەك��ات رزگ��اری دەسەاڵتداری لە و دەكاتەوە دەبێتە ئەڵتەرناتیڤی ئەو زانستەی كە كارەساتی بۆ ژنۆلۆژی بنەمای لەسەر لێكەوتۆتەوە. مرۆڤایەتی لە ڕووی ئابوری، كۆمەاڵیەتی، حقوقی، ئاكادیمی، سیاسی و ... هتد پێ دەنێتە قۆناغی بونیادنانەوە دەبێ. كۆمەڵگە و ژن ئ��ازادی بنەمای لەسەر و هەرچی نوێنەری فیدراسیۆنی دیموكراتی عەلەویەكان قسەی زانست رەگەزگەرایی لەسەر یڵدرم رۆژدا زانست ئاست لە دەبینم نامۆ وتی:”خۆم و كرد و پێم وایە كە زۆر ژنی تر وا بیر دەكاتەوە، كاتێ هەندێك كاری كە ئەوەی وەك زانست دەگوترێ بێ یان لە هەندێ جێ هەبێ، ئەوەش نامۆبونە لە زانست. ئێمە لە كوێی زانست داین ئەو پرسیارە ژن داخۆ یان بدرێتەوە وەاڵم دەبێ كە ژیانیەیە هەمیشە دەبێ بە مەودا بێ لەگەڵ زانست؟ لەگەڵ ئەوەی كە هەندێ ژن پێدەچێ باوەڕیان بەوە نەبێ كە قۆناغێكی مێژوویی هەبوبێ بەناوی نیوئۆلۆتیك، بەاڵم تەنیا لە ژیانی خۆماندا سەدان سەلمێنەر هەن كە راستی ئەو قۆناغە پشتڕاست دەكەنەوە. ژن بە پێی جەستەی مامەڵەی لەگەل سروشت كرد، بەریێ سوڕی مانگانەی رۆژان و هەفتەی دیاری كرد، دەبێ وا لە زانست تێبگەین تەنیا زانیاری نییە؛ بەڵكو لەگەڵ مامەڵەی و سروشتەوە ژیانی ڕوانگەی لە بكەین، ژن باوەڕی وایە كە ئەم سروشتە زیندووە ك��رد". لەگەل هەڵسوكەوتی وەه��ا ئ��ەوەش بۆ



لە زانست كاتەی ئ��ەو وای��ە پێی یلدم رۆژدا ئەو بەكارهێنرا توێژێك بۆ و كۆبۆوە دەستێكدا كاتە كارێكتەرێكی دەسەاڵتدارانەی لە خۆوە گرت بەكارهێنرا. ژن و سروشت كۆمەڵگە، لەدژی و ئازاد و رزگ��ار دەس��ەاڵت��داری لە زانست كاتێ زانست حەقیقەتدا دوای بە گ��ەران لە بكرێ، گرنگە. زۆر ئەوە دادەنێین”وەاڵمدانەوەی لەكوێدا بانگەشە هەیە، زانستی پۆزەتیڤیستدا هەندێ لە ئەیدا سەلمێنرا ئێن لە دی ئەوەی وایە كە پێی جێی ئەی راستە؟ بینرا بەچاو كە ئ��ەوەی یان زانستەدایە. ئەو لە كوێی نەست و ڕۆح، هەست كرا پێ ئاماژەی كۆنفرانسەكە لە گرنگترین خاڵ لێكدانەوە لەسەر ماركیسیزم بوو. لە ماركیسیزمیشدا چەمكی ڕاستە هێلی داریونیزمیانەی پەرەسەندن، چەمكێكی هەڵەی لێكدانەوەی مێژووە و زانستیش ئەوەی وەك بەرهەمهێنراوە. چەمكە ئەو بەپێی دەڵێن مرۆڤایەتی سەرەتا وەك كۆمۆنەی سەرەتایی دوای��ی و فیودالیزم دوای��ی كۆیالیەتی، دوای��ی كۆمۆنیزم و سۆسیالیزم پاشان و سەرمایەداری چیە؟ پێشكەوتوو كە ئەوەیە پرسیارەكە دێت، دواكەوتوو چیە؟ پێوەری پێشكەوتن و دواكەوتن چیە، داخۆ ئەوەی پێشكەوتووە چۆن پۆلێن دەكرێ. مرۆڤایەتی لە ڕووی كرۆنۆلۆژیەوە ئەگەر هەمیشە بەرەو پێشەوە چووە ئەی ئێمەی ژنان بۆ بەرەو دواوە گەڕاوینەتەوە، چی وای كردووە كە پێشتر جەستەی ژن پیرۆز بووە، بەاڵم ئێستا وای لێهاتووە ببێتە كاال، بازرگانی یان بكوژرێ و بكرێتە موڵكی ئەوانی دی. بانگەشەی پێشكەوتن لەسەر بنەمای پارچەكردنی حەقیقەت و لە دەستدانی ژن بووە.

زانستگەرایی واتە زانستی مۆنۆپۆلكراو لە الیەن دەسەاڵت و لە بەرژوەندی دەسەاڵتدا

دەوڵەت شیكاری و لێكدانەوە بابەتی هەروەها یەكێكی تر بوو لە بابەتەكان كە گفتوگۆی لەسەر دەوڵەت كە وایە پێیان بەشداران لە هەندێ كرا ئەی پێشكەشكراوە، پێشكەوتوو ئامێرێكی وەك ئەگەر دەوڵەت لەسەربنەمای زانست دامەزراوە بۆ كۆیلەكرا، كۆمەڵگە كەچی بوو ژێردەست چینی رەنجی ژن زەوتكرا و وەك نەبوو حیسابی بۆ كرا.بوو ئاراستەیەدا بەو یڵدرم ڕۆژدا لێكدانەوەكەی كە ئێمەی ژنان دەكرێ بێ دەوڵەت بژین. زانستی سەردەست وای كردووە كۆمەڵگەكانی ناچار كردووە دەوڵەت و پێشكەوتنە هەیە ئەوەی بكەن باوەڕ ئامێرێكی پێشكەوتووە. بەاڵم لە راستیدا وا نیە؛ چونكە بەپێی زانستی سەردەست مامەڵە لەگەڵ ئەو دەزگایە كراوە و بونیاد نراوە و رۆڵەكانی دابەش و پێناسە كردووە. لە پێناسەكردنی سۆبژە و ئۆبژە وەك ئەوەی كە هەندێ دەبێ بڕیار بدەن هەندێ پێكی بینن. یان سروشت سۆبژە دەبێ و لە پێناوی بەرژوەندی خۆیدا بڕیاری لەسەر دەدات و بەكاردێنێ.الیەن لە مۆنۆپۆلكراو زانستی واتە زانستگەرایی دەسەاڵت و لە بەرژوەندی دەسەاڵتدا، دابەشكردنی كۆمەڵگەی بەسەر خود و كردە )سۆبژە و ئۆبژە( كردووە و ئەوەش شیوەیەك لە داگیركاری، لەنێوان ژن و پیاو ژن و ژن، لە نێو هەموو میكانیزمەكانی ژن��ان م��ەرج��ە ك��ردووە. جێكەوتە سیستەمدا رادیكاالنە رەخنە لە زانست بگرن؛ چونكە لە مێشك و زهنی كۆمەڵگەدا چەمكی هەڵەی جێگیر كردووە.دەبێ زانست لە ژێر مۆنۆپۆلی دەوڵەت دەربخرێ، مەبەستمان ئەوە نیە كە لە زانكۆكاندا زانست بەرهەم بەرهەمهێنەرانی و زانست دەبێ بەاڵم نەهێنرێ، زانست لەژێر كۆنترۆل و بەرژوەندی دەوڵەت دەربخرێ و بخرێتە خزمەتی كۆمەڵگە و بۆ كۆمەڵگە بن نەك

توێژێك. بەرژوەندی و قازانج و پاوانخوازی بۆ حەقیقەت لێگەرینی وەك زانست كۆنفرانسكە لە بە دەبێ كراو پارچە حەقیقەتێكی كرا، پێناسە یەكبخرێتەوە، و ببینرێتەوە ئ��ازادی تیكۆشانی بۆ راست بنەمایەكی ئ��ازادی تێكۆشانێكی هەر نیشاندەدات، زانست لەگەل كردنمان مامەڵە جێیەی لەو ببینینەوە، كوێ لە حەقیقەت داخۆ لێكۆڵینەوە بۆ گ��ەڕان��ەوە ب��ووە، ون لێمان كە نهێنی و دەستمانداوە لە تێدا م��ێ��ژووەی ل��ەو بیدۆزینەوە. ل��ەوێ��دا دەب��ێ ش��اراوەی��ە ل��ەوێ��دا كایا گونول ك��ورد ژنانی بزوتنەوەی نوێنەری ڕایگەیاند ژنۆلۆژی كۆنفرانسی لە وتەكەیدا لە بنەڕەتییەكانی ناكۆكیە چارسەری ژنۆلۆژی كە م��رۆڤ��ای��ەت��ی��ە و وت��ی:"پ��ێ��وی��س��ت��ی ب��ە ن��وێ دەزگا هەموو دەبێ هەیە، ڕیشەیی بونەوەیەكی بكرێتەوە". پێناسە سەرلەنوێ كۆمەاڵیەتیەكان

ژنۆلۆژی زانستی ژنە و لە هەمانكاتدا زانستی ژیانە

گونول كایا لەو بەشەی لەسەر” ژنۆلۆژی � سەرلەنوێ ئ��ازادی ژیانێكی ب��ەرو و زانست داڕشتنەوەی دانیشتنەدا لەو كایا گونول هەرەوەزی”، سەرەتا ژن ئازادی نێونەتەوەیی وەقفی نوێنەرایەتی بە لەسەر” بۆچی ژنۆلۆژی” بابەتەكەی پێشكەشكرد. ئازادی تێكۆشانی لە ژنۆلۆژی كە رایگەیاند كایا ژن” پارادیگمای داڕشتنی وەك” دا كورد ژنانی كورد ژنانی بزوتنەوەی كە رایگەیاند و دەبینرێ سەردەستان زانستی ب��واری رەخ��ن��ەی لەسەر ئەڵتەرناتیڤی زانستێكی داڕشتنی پێویستی ئاستی گەیاندۆتە خ��ۆی و ك��رد دەستنیشان پێشنیاركردنی زانستێكی نوێ ئەویش” ژنۆلۆژیە”.


9] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

راپۆرت

”ژنۆلۆژی”، یەكەمجار لە الیەن رێبەری گەلی كورد فكریەكانی بەرهەمە لە كە ئۆجاالنەوە عەبدوڵاڵ دوایین و نوسیویەتی )2003(ەوە ساڵی خۆیدا ئازدیدا خستیە رۆژەڤەوە. جار لە سۆسیۆلۆژیای واتای بە پەیڤ وەك وتی:”ژنۆلۆژی كایا گونول پەیڤەدا ئ��ەو نێو لە ژن” دی��ت،” ژن زانستی دێت. ژی��ان و ژن وات��ای بە ك��وردی زمانی بە زانستی هەمانكاتدا لە و ژنە زانستی ژنۆلۆژی و هەڵسەنگاندن ف��راوان شێوەیەكی بە ژیانە. بۆتە كۆمەاڵیەتی رەگەزگەرایی چارەسەركردنی ئامانجێكی گرنگ. بزوتنەوەی ئازادی ژنانی كورد بنەڕەتیەكانی ناكۆكیە چارەسەری وەك ژنۆلۆژی سەدە دەبینێ. ئەو زانستە پێشنیارێكی رادیكاڵە پیاوساالری. زهنیەتی و پارادیگما بەرامبەر لە گونول كایا رایگەیاند كە زانستی باو نوێنەرایەتی بە درێ��ژەی وەه��ا و دەك��ات نێرساالری چەمكی قسەكانیدا:"زانیاری و زانست بەهۆی سروشتەكەیەوە دەبێ بە شیوەیەكی ئازاد گفتوگۆی لەسەر بكرێ، بەاڵم كاتی مرۆڤ لە پەیوەندی زانیاری � دەسەاڵتدا دەڕوانێ بەو پێیە هەڵسوكەوت ناكرێ. لە خولقاندنی سیاسەت و ئایدۆلۆژیدا” دژبەری ژن و كۆمەلگە” زانست رۆلێكی مەزن دەبینێ. زانستە كۆمەاڵیەتیە گشتیەكان راستیە كۆمەاڵیەتیەكانی ژن پەردەپۆش دەكات، رۆلی الوازی بە ژن و و رۆلی چاالك بە سیستەم بنەماكانی رەنگەش بەو و دەدات پیاو قایم دەكات. فرانسیس باكۆن كە وەك ئافرینەری خۆیدا بۆچونی لە دەن��اس��رێ مۆدێرن زانستی نیشانمان دەدات كە زانستی مۆدێرن چەند خاوەن تایبەتمەندی رەگەزگەراییە، باكۆن دەلێ:” زانیاری دەسەاڵتدارە” ، ژیری وەك نێر و سروشتیش وەك ئەو زانستە، چەمكی پۆزەتڤیزم دەبینێ. مێ زانستەی رەگەزگەرا و الیەنگرە. زۆرێك لە بابەتە

زانستەكانی كۆمەاڵیەتی بەپێی چەمكی دەسەاڵتداری پێناسە دەكات، هەموو زانستەكانی باو هەڵوێستی بندەستەكانە. لە دژی دژە ژن، دژی سروشتە و

دەبێ پەیوەندی نێوان زانست و ئازادی سەرلەنوێ داڕێژرێتەوە

لە سەرتاسەری جیهان كە رایگەیاند كایا گونول ژنان زۆر دەستكەوتی گرنگیان هەیە لە ئەنجامی ژنۆلۆژی، ك��اروب��اری ئامانجی و تێكۆشانیاندا بۆ رایگەیاند كایا خەباتانەیە. ئەو كۆكردنەوەی ئەوەی كە سیستەمی زانستی ژن بونیاد بنرێ دەبێ پەیوەندی نیوان رێكخراوەكانی ژنان پەرەی پێ بدرێ و ئەو پەرەتەوازەییەی هەیە وەالوە بنرێ. گونول كایا وتی”ژن و هەموو بندەستان بە درێژایی مێژووی ئازادیخوازن، و دیموكراتیخواز هیزی مرۆڤایەتی بەرخودانێكی مەزنیان ئەنجامداوە، بەاڵم سیستەمی نەكردووە. چارەسەر كێشەكانی باوی سەردەست لەسەر هەڵدانەوە پەردە لەگەڵ ئەوەش بۆ هەر دەیەوێ ژنۆلۆژی دەس��ەاڵت��داری، چەمكەی ئەو تەنیا كە دیارە بكات، دەستنیشان چارەسەری رەخنە كردن و دەربڕینی بەس نیە؛ بەلكو دەبێ ببینێتەوە. هەنوكەییەكان كێشە بۆ چارەسەری

پێویستە سەرلەنوێ دەزگا كۆمەاڵیەتیەكان پێناسە بكرێنەوە

ب��واری لە زانست و زان��ی��اری وتی”گرنگە كایا كۆمەاڵیەتی دانەبڕێ و نەبێتە دەسەاڵتدار و هەمیشە پەیوەندی لەسەر بنەمای كۆمەاڵیەتی بەهێز بكات. بەو كۆمەڵگە بوونە” كۆدی كۆیلەداری كە بەسەر ژندا سەپێنراوە” وەالوە دەنرێ. ژنۆلۆژی پەیوەندی نێوان

زانست و ئازادی دادەرێژێ و دەبەستێ. بنەماڵەشی كۆمەاڵیەتیەكان دەزگ��ا هەموو دەب��ێ لەگەڵدا سەرلەنوێ پێناسە بكرێنەوە و لە دەوری ئازادی كایا قسەكانیدا درێژەی لە بنرێنەوە. بونیاد ژن ئەڵتەرناتیڤ كۆمەاڵیەتی زانستی بە وتی:”ئێمە بنەمای ژنۆلۆژی ئ��ازادی. سۆسیۆلۆژی دەڵێین زانستی كۆمەاڵیەتی بونیاد دەنێ، لەو باوەڕەداین ئەو زانستە” گرێ كوێرەكان”ی )٥( هەزار ساڵ كە چاوەرێ چارەسەریە بكاتەوە و چارەسەری بكات.دیموكراتی فیدراسیۆنی نوێنەری و رۆژنامەوان بە ب��اب��ەت��ەك��ەی ی��ل��درم رۆژدا ع��ەل��ەوی��ەك��ان ن��اون��ی��ش��ان��ی”خ��ۆس��ەری م��ی��ت��ۆدۆل��ۆژی ن��وێ و ژن��ۆل��ۆژی” ل��ە پ��رۆس��ەی دوورك��ەوت��ن��ەوەی زان��س��ت ل��ە ك��ۆم��ەل��گ��ە ق��س��ەی ك��رد.لەسەر بابەتی” دەزگاكان و ئامرازەكانی ژنۆلۆژی” لە الیەن ئەندامی دەستپێشخەری عەبدوڵاڵ ئۆجاالن و ئاشتی بۆ كوردستان هاوین گوینەشەر قسەی كرد.زەریفە كاراسونگور كاندیدی شارەوانی هاوسەرۆكی بەدەپەی چەولیك باس لە سیستەمی هاوسەرۆكی بەشداری، یەكسانی، بنەمای لەسەر كە ك��رد كە كرد لەسەرئەوە كارمان وتی و ئازادیخوازیە و چێشتخانە دەرەوەی لە بكرێتەوە ژن لە بیر بەڵكو دەس��ەاڵت��داری؛ چونە بۆ نەك ئێمە ماڵ. تەنیا ئێمە دەكەین، كار دەسەاڵتداری دژی لە نامانەوێ كە شارەوانیەكان بگرینە دەست؛ بەڵكو بۆ ئەوەی خزمەتی كۆمەلگەی پێ بكەین دەمانەوێ بچینە شارەوانیەكان. ئەگەر مرۆڤ متمانە بە گەل بدات دەتوانێ كار بۆ گەل بكات، ئێمە دەسەاڵت نەخۆشی توشی نامانەوێ و دەكەینەوە رەت چیلەرمان تانسۆ وەك نامانەوێ بین، دەسەاڵت لێ بێ. ئێمە ئەنجومەنەكانی ژنانمان دروستكرد و جەسارەتمان لە تیكۆشانمانەوە وەرگرت و ئیستاش



خۆبەرێوەبەری بونیادنانی نوێی قۆناغیكی بەرەو ه��ەرێ��م��ی ه��ەن��گ��او دەن��ێ��ی��ن ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی دیموكراتیدا. كۆنفیدرالیزمی پ��ارادی��گ��م��ای بەشداری گابریال ڕێكخراوی كۆنفرانسەدا ل��ەو )19٨4( سالی ل��ە گابرێال رێ��ك��خ��راوی ك��رد، دامەزراوە و لە )40( رێكخراوەی ژنان پێكهاتووە دەگ��رێ��ت��ەوە. فیلپینیش ژن��ان��ی ئەرتەشی ك��ە گابریال وتی رێكخراوەكە بەناوی لۆزانۆ كانسی واتا هێزی ژنان، وەك هاوپەیمانێكی بە فیلیپنی مارسۆس دیكتاتۆری دژی لە ژنانە نەتەوەیی فیلیپین لە هەیە، ئەندامی )200( ئ��اراوە، هاتە خۆی ریكخستووە و لە چینی ژێرەوەی كۆمەڵگە پێكهاتووە. ئامانجیان ئەوەیە گۆرانكاری بكرێ لەو جێگا تێدایە. ڕەگەزی هەالواردنی كە یاسایانەی هەشتی لە دەگرین دیموكراتیدا تەڤگەری لەناو دەرژێنە و ژنان سەرهەڵدان دەكەن مارت مانگی شەقامەكان و دەیانەوێ بە یەك دەنگ خەبات بكەن. پ��ەروەردە وەك چاالكی زۆر كۆمەلگەشدا لەنێو زیاترین ژمارەی و كاری وشیاركردنەوە دەكەن و ژنانیان كارا كردووە لە مەیدانەكانی ژیاندا، تا ئەو ئاستەی دەیانەوێ كە لە هەر بنەماڵەیەك ئەندامێكی گابریال هەبێ. باوەڕی وایە كە دەبێ ژنان بپاریزرێن ژنان رێكخراوكانی لە هاوپشتی و توندوتیژی لە وەرگرن بۆ بەرەنگاربونەوە بەتایبەتی ژنانی ئاسیا.

گۆڕانكاری لە زهنیەتی پیاوساالری بە سیستەمی خۆسەر دەبێ

رێكخراوی لە كاتاالن هەرێ�می لە ل��ودۆ ماریا فێنمستن گروپێكی گاتامواال هاتبوو. گاتامواالوە كار لە سەر رێكخراوی سەربەخۆی ژنان دەكەن لە كاتالۆنیا، لە ئاستی نەتەوەییدا لەگەل رێكخراوكانی )14( وتی ل��ۆدۆ ماریا دەك��ەن. كار ژن��ان تری میلیۆنین والتەكەمان داگیركراوە، وەك هەریمێكی ئیسپانیا دەبینرێن، ژن لە قەیرانێكی مەزندا دەژین، لەبەر ئیسپانیا بەاڵم دیارە، ئارام هەریمەكەیان قەبول كورتاج یاسای ئەگەر دایە، هەڵوەشاندن وەردەدەن، جەستەشمان لە دەست ئەوە بكرێ سیستەمێكی باوكساالری هەیە ئێمە لەدژی تیكۆشان گروپی ماركیسیستین، فێمینست ئێمە دەكەین، یەكێتی دەبێ نێودایە، لە جیاوازیمان گواتامۆال خۆمان ئاوا بكەین و والتێكی كاتاالنی فێمینیست ئاوا بكەین و ژنان لە ناوەندی سیاسەت بەشداری كۆمەاڵیەتی، ئێمە پرسەكانی چونكە بكەین؛ نابێ. ژن بێ كاتالۆنیا لە ش��ۆرش و سیاسین پەیوەندیەكانی كۆمیتەی ئەندامی عیسا ئاریا دەرەوەی پەیەدەش سەرەتا ساڵوی لەو ژنانە كرد لە سەرەتای ژنان وتی و پێشەنگی شۆڕشن كە شۆرشەوە بە سیستەمی خۆسەری خۆیان رێكخستن كرد بۆ ئەوەی كە مافی خۆیان لە كۆمەلگەیەكی ئازاد فەراهەم بكەن كە زهنیەتی دەسەاڵتدار تێدا راستیە بەو دەركیان ژنان ووتی و نەبێ حاكم و بااڵدەستە باوكساالری سیستەمی كە ك��ردووە لە دژی ئەو زهنیەتە دەستیان بە تێكۆشان كرد.گۆڕانكاری لە زهنیەتی پیاوساالری بە سیستەمی خۆسەر دەبێ، شۆرش لە رۆژئاوای كوردستان هەر لە فەلسەفەی بەڵكو كەڵك نەهاتووە كایەوە؛ وا

دەلێ ئەو ، كراوە و كردەیی وەرگیراوە ئۆجاالن سەرەتا دەب��ێ و ژنە شۆرشی ڕۆژئ��اوا شۆڕشی بەرەو چۆن شۆرشە ئەو كە بكەینەوە لەوە بیر پێشەوە بەرین نەك ئەوەی كە داخۆ ئەم شۆرشە كەی كۆتایی دێت. لە كوبانی، عەفرین و شارەكانی شەهیدان بنەماڵەی و ژنان مندااڵن، دەزگای تر كۆچبەریدا كاتی ل��ە ژن��ان ب��ەاڵم س��ازك��راوە، ڕووبەرووی توندوتیژی دەبنەوە وەك ماوەیەك لە مەوبەر كچێكی )16( ساڵی لە باشوری كوردستان یان ڕووبەووی هەڕەشەی دەستدرێژی كرایە سەر هەموو ژنانی لە بانگەوازیمان دەبنەوە. كوشتن جیهان هەیە كە پشتگیری لە ژنانی رۆژئاوا بكەن و بەتایبەتی ئەوانەی كە ڕووبەرووی كێشە دەبنەوە.كۆنفرانسی ژنۆلۆژی كە لە زانكۆی كۆلنی ئەڵمانیا لەژێر ناوی” ژنۆلۆژی، داڕشتنی فكری ڕادیكااڵنەی كۆتاییدا و سێیەمین رۆژی دانیشتنی لە ژنان” ئوەن )WPD(م��ارگ��ری��ت رێكخراوی سەرۆكی قسەی كرد و وتی:")20( ساڵە لەسەر مەسەلەی گەلی رێبەری رۆل��ی باسی و دەك��ەم كار ك��ورد كورد عەبدوڵاڵ ئۆجاالنی لە تێكۆشانی ژندا كرد و رایگەیاند كە لەسەردەمی هاوچەرخ بیر لە رێبەرێكی تر ناكرێتەوە كە هێندەی ئۆجاالن ژنی خستبێتە ناوەندی شۆڕش و تێكۆشان و هزر و فەلسەفەی خۆیەوە. غاندی لە مەسەلەی ژندا هێندە باش نەبوو لەنێو ئێمەدا خوشكان لە ئەفریقیای باشوریشەوە هەن. واتە رێبەرێك هەیە كە ژنان وەك زیادەیەك نابینێ، بۆ ئەوەش دەبێ لە پەراوێز یان كونجدا دایە زیندان لە بكەین. ئۆجاالن ئ��ازادی بۆ كار كە كاتێكدا لە دەك��ات، ئاشتی باسی چی كە بێ، زینداندا لە و ئاشتیە ئەندازیاری ئۆجاالن چۆن باسی دانوسان بكەین؟ ئازادی بۆ ئۆجاالن.جۆشێكی رۆژە سێ گفتوگۆەكانی وت��ی ئ��وەن دروست كردووە و ئەو ئەنجامانەی لەم كۆنفرانسەوە هاتۆتە ئاراوە هەفتەی داهاتوە دەیخەینە ئەجێندای كۆبونەوەی نەتەوەیەكگرتووەكانی تایبەت بە ژنان.و ژن راستی باسی وت��ی:”ل��ەوێ ئ��وەن هاوكات میتۆدۆلۆژی بكەم، كاتێ لێرە باسی خەیالەكانی ژن كرا منی زۆر خۆشحاڵ كرد، بە شەرمەوە دەلێم من سەرقالم بە حقوقەوە، بۆ بە شەرمەوە؟ لەبەرئەوەی كە حقوق ئەمڕۆ لەژێر كۆنترۆلی پیاودایە، ئەو یاسایانە سیستەمی دەسەاڵتداری پیاو دروستدەكات و من لە كۆبونەوەی نەتەوەیەكگرتووەكان داوا دەكەم كە ئەو یاسایانە بگۆڕێ. ئێمە لە وەها سیستەمێكدا هەموو شتیكمان لەسەر كاغەز نیە، پێویستە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیەكگرتووەكان كاریگەری لە سەر ڕایوەستێنێ. و هەبێ ژن��ان سەر ش��ەڕەی ئەو پیاو قسەی كرد لەسەر مەسەلەی گۆڕینی ئوەن بدەین پیاوانی نیشانی ئیمە وتی:”پیویستە و كە تا مافی ژنان نەدرێ دادوەری بەرقەرار نابێ. دەبێ پێیان بلێین كە تا ژن ئازاد نەبێ ئەوانیش بگۆڕدرێن”. پیاوان دەبێ دەبن. گوشاردا ژێر لە

مارگریت ئوەن؛ لە رۆژئاوای كوردستان لەهەموو دەزگا و دامەزراوەكاندا

سیستەمی هاوسەرۆكایەتی پەیڕەو دەكرێت

لە باسی قسەكانیدا درێ��ژەی لە ئوەن مارگریت بۆ ڕۆژئاوای سەردانەكەی مانگی كانونی دووەمی كوردستان كرد و وتی:"لە رۆژئاوا ئەو مۆدێلەی كە ئۆجاالن پێشبینی كردووە زۆر بەجۆشە و مۆدێلێكی كە واڵتانەی ئەو بۆ مۆدێلە تاكە شۆڕشگێڕیە، و شەڕدا قۆناغی لە بەتایبەتی تێدایە، شەڕی بەشداری ژنان و داڕشتنی یاسا خستویە ناو جۆش سنور سەر چومە ووتیشی:”كاتێ خرۆشەوە. و دەمێك بوو بەهۆكاری سیاسیەوە سنور داخرابوو، من باسی مەسەلەی ژیۆپۆلەتیك ناكەم، بەاڵم بۆچی دەروازەی سنور دادەخرێ، من تێناگەم بۆ ڕۆژئاوا لە الیەن واڵتەكەی من و زۆر واڵتی تری ئەوروپی ڕۆژئاوا بۆ من چونی هۆكاری نانرێ. پێدا دانی لە راستیدا ویستم لە نزیكەوە ئاستی ڕەگەزگەرایی كۆمەاڵیەتی ببینم. لە هەموو دەزگا و دامەزراوەكاندا سیستەمی هاوسەرۆكایەتی هەیە. لە هەموو جێیەك نایەت واتایە بە ئەوە بەاڵم هەن، ژنان ناوەندی كارێك هەموو ژن��ان ژن��ە، ك��اری تاكە ئ��ەوە كە دەكەن و بە هاوبەشی لەگەڵ پیاواندا كار دەكەن".زیاتر لە )٥( هەزار مرۆڤی كۆچبەر هەن، زۆریان خۆبەرێوەبەری كە لەبەرئەوەی رۆژئ��اوا دەچنە دیموكراتی لەسەر بنەمای ئازادی بیروڕا و رەگەزیە. بینی، یەپەگەم من بینی. ژنانم ئاكادیمیای من و هاوژیان كە بینی ژنانەم ئەو من زۆر سەیرە، و ش��ەڕدا لە لەدەستداوە ژیانیان رۆڵەكانیان هاوژینیان لە كە دەكرد بەوەوە شانازیان ئەوان دەستداوە لە ئەواندا پێناوی لە رۆلەكانیان و چوار بە تر جارێكی نوسرەدا، بە دژ شەڕی لە ڕۆژئاوا. بچمەوە تر ئەوەم جارێكی چاو چاوەڕێ پالتفۆرمی ژنانی رۆژهەاڵتی كوردستان وتارێكیان دۆخی لە باسیان و خوێندەوە كۆنفرانسەكە لە و كرد كوردستان رۆژهەاڵتی و ئێران لە ژن��ان لەو پشتگیری كرد ژنان هەموو لە بانگەوازیان قڕكرنی و سێدارە دژی لە كە بكەن هەڵمەتە نێونەتەوەیی ئاستی ل��ە ك��ە ئ��ێ��ران ل��ە ژن��ان��ە هەموو كە باسە شایانی و خستووە وەگەڕیان ئەندامانی كۆنفرانسكەكە هەڵمەتەكەیان واژۆ كرد.و ئەشكەنجە لە باسیان هەڵمەتەكەدا دەقی لە سیدارە كرد لە ئێران و وێرای ئاماژە بە ناوی ئەو كەسانەی كە لە سێدارەدراون وەك:"زهە را كازمی، پەروانە ئاغا سوڵتانی، ندا هولی، عەلەم شیرین ئەوین كەعبی، شهە ال و نەسرین ئێسكەندەری، عوسمانی، هالە سەحابی، فەرزاد كەمانگەر، فەرهاد فرووهە ر، داری��ووش حەیدەریان، عەلی وەكیلی، ئیحسان گۆلپەریپوور، حەبیبۆاڵ خزری، حوسین مەعارفی، شێركۆ یاسەمەنی، فەسیح فەتاحیان، زەینەب ئێستاش و دەمیر حكمەت حەسەن خراپدا مامەڵەی و ئەشكەنجە ژێر لە جەاللیان چاوی لە دەستداوە، داوایان كرد كە هەموو ئەوانەی باوەریان بە ئازادی هەیە لە دژی سێدارە و كوشتن ژنان. كوشتنی و سێدارە بەتایبەتی راوەستن كۆنفرانسەكە ناوەرۆكی كە دەكرێ چاوەرێش پانێل، كۆبونەوە، كۆنفرانس، زنجیرەیەك بە سیمینار بە جیهان و كوردستان دا باڵو بكرێتەوە بەشداریان كۆنفرانسەدا ل��ەو ژنانەی ئ��ەو و دەگ��رن. ئەستۆ لە ك��اران��ە ئ��ەو ئەركی ك��رد


11] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان و نەوەیەكی نوێ

ن/ دیار غەریببیست و سێ ساڵ بەسەر راپەڕینە شكۆدارەكەی كوردستان و دوازدە ساڵیش بەسەر دامەزراندنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستاندا تێپەڕ نەوازش و رێز سەری ئ��ەوەی لەگەڵ دەبێت. پارتی راپ��ەڕی��ن، قوربانیانی و شەهیدان بۆ سەرجەم و كوردستان دیموكراتی چارەسەری و دادەنەوێنم ئازادیخوازان و كوردستان گەلی دەمەوێت رادەوەس��ت��م. لەحزوریاندا بەرێزەوە هەڵسەنگاندنێك بۆ تێكۆشانی پارتی چارەسەری سیاسیەی ڕەوتە ئەو و كوردستان دیموكراتی كە ئەم پارتە و كۆمەڵێك رێكخراو و كۆمەڵەی مەدەنی و پیشەیی كاری لەسەر دەكەن، بكەم.بەردەوامی چارەسەری پارتی دەزانرێت وەكو پارتی ك��ە سیاسیەیە و فكری ڕەوت��ە ئ��ەو 1991( ساڵی لە كوردستان)پاك( ئ��ازادی دیموكرتی ن��ەت��ەوەی��ی یەكێتی و )1994 � � 199٥( ساڵی لە )YNDK(ك��وردس��ت��ان1999( و بزاڤی چارەسەری دیموكراتی )2001 � 2002( وەكو رێكخراوی سیاسی نوێ لە باشووری هاوكات پێدا، پەرەیان دایانهێناو كوردستاندا ناوەندی چاندی میزۆپۆتامیا لەڕووی فەرهەنگی و هونەرییەوە، رۆژنامەی واڵت و ژیانی ئازاد، گۆڤاری تەلەڤزیۆنی و گۆڤاری"رۆژ" و گەل دەسەاڵتی رێكخراوی"یەكێتی راگەیاندنەوە، ل��ەڕووی مەد ئازادی ژنی كورد)YAJK( لەڕووی تێكۆشانی الوان��ی و خوێندەڤان یەكێتی ڕەگ��ەزی��ی��ەوە، بواری لە )YXLWK(كوردستان واڵتپارێزی دیارە پێدا. گەشەیان خوێندەڤاناندا و گەنجان

بێجگە لەم رێكخراو و دەزگایانە، دەزگا و رێكخراو بۆ كاریان كە ب��وون زۆر تریش كەسایەتی و بونیادنانی ڕەوتێكی نوێ دەكرد، ڕەوتێكی نوێی فكری و سیاسیان بە پێویستیەكی قۆناخی دوای تێپەڕبوون ساڵ )23( دوای دەزان��ی. ڕاپەڕین ئازادی پارتی تێكۆشانی دەستپێكردنی بەسەر بەسەر تێپەڕبوون ساڵ )12( و كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پارتی دام��ەزران��دن��ی خەباتانە، ئ��ەو میراسگری وەك��و كوردستان دەبینین سەرەڕای بڕینی قۆناخی زۆر ناهەموار، گەشەكردنی بەشێك لەو چەمكانەی كە ئەم پارت و رێكخراوانە لە پێناویدا تێكۆشان، دروستبوونی خۆشەویستی و الیەنگری جەماوەر بۆ ئەو ڕەوتە نوێنەرایەتی پارتە ئەم كە سیاسیەی و فكری زۆر هەڵبەزودابەزی دەبینین ب��ەاڵم دەك��ات، دیموكراتی چ��ارەس��ەری پ��ارت��ی بەخەباتی پارتە ئەم و هەیە ڕەوت��ەوە ئەم و كوردستان بەرچاوی پێگەیەكی خاوەنی ببێتە نەیتوانیوە رێكخستنی. بە پێی ئەو تێكۆشان و قوربانیەی كوردستاندا باشووری سیاسەتی لە داویەتی، نەبۆتە فاكتەرێكی كاریگەر. ئەمە لە كاتێكدایە لەنیوەی تێگانەی و چەمك ئەو دەبینین كە دیموكرات پارتی راب��ردووەوە سەدەی دووەمی بەرەو دەكرد پێشەنگیان نیشتمانی یەكێتی و الوازبوون بەرەو خۆشیان و دەچێت پوكانەوە دەبێتەوە. كەم جەماوەریان پێگەی و دەچن پارتی كە و چەمكانەی تێگە ئەو لەبەرامبەردا ئازادی و یەكێتی نەتەوەیی و پارتی چارەسەری دایانهێناو كاریان لەسەر دەكرد، ئەمڕۆ بوونەتە ماڵی جەماوەر و جەماوەر لە دەوری كۆدەبنەوە.

سەر فشارخستنە و ڕەخنە تێگەی نمونە بۆ حكومەت، بانگەوازی كردن بۆ پەیڕەوی كردنی داهێنانی نەتەوەیی، و دیموكراتی سیاسەتی ناحزبی، رێكخراوەی و ناحزبی راگەیاندنی و نەتەوەیی بەها لە داكۆكیكردن ه��ەروەه��ا بەها لەو بوون بەشێك جەماوەر مۆراڵیەكانی و پێوەرانە كە تێكۆشەرانی ئەم ڕەوتە قوربانی بەهایانە ئەم لەسەر دا، پێناویدا لە زۆری��ان دەرك��ردن، لەكار دەستگیركردن، ڕووب��ەڕووی دەبینین بەاڵم تیرۆربوونەوە، و سیاسی سزای بە بەراورد بە قوربانیەكان، پارتی چارەسەری و ئەو رێكخراوانەی نوێنەرایەتی ئەم ڕەوتە دەكەن و چەمك ئەم كۆبوونەوەی جێگەی نەبوونەتە تێگانە. رێكخراوی تر لە وێنەی بزوتنەوەی گۆڕان ئیسالمی كۆمەڵی و ئیسالمی یەكگرتووی و و پەرەدەستێنن چەمكانە ئەم بنەمای لەسەر پرسیار گەلێك ئەمەش دی��ارە دەك��ەن. گەشە بدرێتەوە. وەاڵمی پێویستە و دەكات دروست پرسیاری لە وێنەی ئایا ئەو چەمك و بەهایانەی كە پارتی چارەسەری لە پێناویاندا تێكۆشان دەكات، چەمك و بەهای نەخوازراون؟ ئایا لە باشووری كوردستاندا زەمینە نەڕەخساوە بۆ تەڤگەڕێك كە هەڵگری ئەم خەسڵەتانە بێت؟ ئایا پێشەنگانی ئەم تەڤگەرە پێ نەگەیشتوون و ناتوانن ببنە وەاڵم بۆ داخوازیەكانی جەماوەر؟ یان هۆكاری تر هەیە؟كوردستان كۆمەڵگای سەیری ب��ەوردی ئەگەر بكەین، دەتوانین بڵێین هۆكاری ئەمە ناگەڕێتەوە ئەو بەڕووی نیە كراوە كە جەماوەر ئەوەی بۆ چ��ارەس��ەری پارتی كە بەهایانەی و چەمك دیموكراتی كوردستان لە پێناویدا تێكۆشان دەكات!


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[12وتار

هەروەها لەبەر ئەوە نیە كە زەمینەی جەماوەر بۆ تەڤگەرێكی بەمڕەنگە ساز و لەبار نییە! ئەگەر ئەمانە هۆكار بوونایە ئەوا ئەمڕۆ دەبوایە زەمینەی یەكێتیدا و پارتی ئەڵتەرناتیفی بەدوای گەڕان بزوتنەوەی دەبوو هەروەها نەكردایە، گەشەی گۆڕان و یەكگرتووی ئیسالمی و كۆمەڵی ئیسالمی نەكردایە. دەبوایە هاوشێوەی سااڵنی گەشەیان نەبوایە كراوە جەماوەر نەوەدەكان سەرەتای دەبوایە كوردی. دەسەاڵتی لە ڕەخنەكردن بۆ رۆژانە داخوازیەكانی جەماوەر روویان لەزیادبوون بۆ ج��ەم��اوەری پشتیوانی دەبوایە نەكردایە. تەڤگەڕی گەلەكەمان لەبەشەكانی تری كوردستان بن، لەئارادا ئەمانە كاتێك نەكردایە. گەشەی چەمكانەی كەئەو دێ��ت ئ��ەوە ب��ەوات��ای ئ��ەوە پارتی چارەسەری لەپێناویدا تێكۆشانی كردووە گەشەكردنیان زەمینەی و خ��وازراون چەمكی هەبووە و هەیە. هاوكات زەمینەی گەشەكردنی نوێنەرایەتی بتوانێت كە نوێش تەڤگەڕێكی ك��ردووە. گەشەی بكات ڕەوت��ە و چەمك ئەم بكرێن. باس بیانوو وەكو ئەمانە ناكرێت واتە كەواتە هۆكاری سەرەكی چیە؟ بێگومان هۆكاری پارتی تێكۆشانی و ك��ار ناخی لە سەرەكی دەكرێت شاراوەیە. پێشەنگانیدا و چارەسەری هۆكاری الوەكی تر هەبن، بەاڵم هۆكاری سەرەكی دیارە ڕەوتەیە. ئەم پێشەنگانی كەموكورتی ڕەوتە ئەم پێشەنگانی كەموكورتی باسی كە دەكەم، خۆم لە پێشی پێشەوە دادەنێم و گومانم لەوەدا نییە كە ئەگەر پێشەنگایەتیەكی تەواومان بكردایە، ئەوا ئەمڕۆ تێكۆشانی ئێمە لە ئاستێكی ئەوە بۆ ئاماژە دەمەوێت لێرەشدا دەبوو. تردا بكەم كە ئەمە بەواتای ئەوە نایەت پێشەنگانی نەبوون، ماندوو نەكردووە، ئەم هێڵە خەباتیان ئامادەی قوربانی نەبوون، یاخود دڵسۆز نەبوون و گەندەڵ بوون! بەپێچەوانەوە زۆربەی هەرە زۆری كەسانەن لەو ڕەوتە ئەم ئەندامانی و بەڕێوەر كە بەگیانی پێشمەرگانەی كۆن و گەریالییانەی نوێ خەبات دەكەن، ئامادەی هەموو قوربانی و

هیچ و ئامادەن ئێستاش و بوون زەحمەتیەك تاكەكەسی داخوازی و دەسكەوت دوای كاتێك نەكەوتوون، بەاڵم هەتا ئێستاش سەرنەكەوتوون. ڕەوت��ە ئ��ەم ئەندامانی و بەرپرسان ئەمەش مێژووییەوە. بەرپرسیارێتیەكی بەردەم دەخاتە ئەویش لەو پرسەوە دەست پێ دەكات كە ئایا تەنیا یان سەربكەوێت؟ دەخوازێت ڕەوتە ئەم دەخوازێت وەكو ڕەوتێكی الوەكی و كەم كاریگەر سیاسی بەژیانی ب��ەردەوام��ی و بكات خەبات خۆی بدات؟ گومانی تێدا نییە كەسێك بە باشی بێجگە ئەوا كردبێت گۆش خۆی ڕەوت��ەدا لەم ناكات. پەسند تر هیچ شتێكی لە سەركەوتن، ئەنجام لە هۆكارەكانی لێ دەكات وای ئەمەش بگەڕێت؛ پێداویستیەكانی سەركەوتن و نەگرتن نەخۆشیەكان دەكرێت رێگەیەوە لەم چونكە دیاری بكرێن و چارەسەریشیان بۆ پەیدا بكرێت. ئەركە بەرامبەر لە م��رۆڤ وادەك��ات ئەمەش مێژوویی و كۆمەاڵیەتیەكانیدا سەركەوتوو بێت.لەم گۆشەنیگایەوە سەیری رابردووی خەباتی ئەم ڕەوتە بكەین، دەكرێت بڵێین لە سااڵنی )1991 � 1994(دا زەمینەی گۆڕانكاری لە چەمكی سیاسی سەركردایەتی نەریتی كورددا بەتەواوی ڕەخساو نەبوو، چونكە لەو كاتەدا جەماوەر تازە لە چنگی بەعس رزگاری ببوو، چەمكی تێكۆشان لە دژی خولیایەكەوە و چەمك هەموو لەسەروو بەعس بوو، پارتی و یەكێتیش لە الیەنی بەشی زۆری ئەو نوێنەرایەتی كوردستانەوە ج��ەم��اوەری كە وایكردبوو ئەمەش دەك��رد، تێكۆشانەیان جەماوەر زۆر گرنگی بە بوارەكانی تری تێكۆشان نەدات و چاوی خۆی لە ئاستی كەموكورتیەكانی پارتی و یەكێتیشدا دەنوقاند. هاوكاتی ئەمە گیانی تێكۆشان و بەرەنگاربوونەوە و داخوازیە نەتەوەیی لە كوردستان جەماوەری كۆمەاڵیەتیەكانی و ئاستێكی بەرزدا بوو، هێشتا داخوازی تاكەكەسی و گروپ و توێژەكان ئەوەندە گەشەی نەكردبوو. هەر ئەمانە بوون فشاریان لەسەر پارت و الیەنە پێوەر، دەبوونە و دەكرد دروست سیاسیەكان پارتی لە چاوی زیاتر جەماوەر لەمەشدا بەاڵم تێكۆشانی و خەبات هەربۆیە بوو. یەكێتی و پارت و رێكخراوەكانی تر، یاخود ڕەوتێكی تر زۆر سەرنجی جەماوەری رانەدەكێشا، یان كاریگەری دەبوو. سنووردار بەڵكو نەدەبوو، فراوان زۆر تری رێكخراوانەی و ڕەوت ئەو ئەركی ئەمەش قورس دەكرد. بەتایبەتی رێكخراوی نوێ ئەركی سەرەكی دەبووە ئامادەكردنی كادیری پێشەنگ و خۆ تاودان بۆ ئایندە، نەك خۆ خەریك كردن بە كاری ترەوە، كە لەو كاتەدا دەبوونە كاری الوەكی. دیارە لەو قۆناخەدا پارتی ئازادی و رێكخراوەكانی تری ئەم ڕەوتە تاڕادەیەك هەستیان بەم بوارە كرد و گرنگیان پێدا. هەر ئەمەش وایكرد كە لەنێوان سااڵنی )1991 � 1994(دا زەمینەی پێشەنگایەتی بۆ داهاتوو ئامادە بكەن. لێرەدا دەبێت ئاماژە بۆ سازنەبوونی زەمینە بەهۆی كە بكەین ئەوەش ناو جەماوەر بەگشتی و پێداگیری پارتی ئازادی و ڕەخنەگرتن و تێكۆشان پرەنسیپی لەسەر گەڕان بەدوای چارەسەری نوێدا، ببونە هۆكاری ئەوەی كە دەسەاڵت لەو سەردەمەدا پارتی ئازادی وەكو نەیاری دەسكەوتەكانی گەلەكەمان و خۆشی

بدات. نیشان دەسكەوتەكان پارێزەری وەكو واتە دەكرێت بڵێین ئەگەر كەموكورتیش هەبێت هەتا ئاستێك لەو كاتەدا كار لەسەر پێداویستیە سەرەكیەكانی خەباتكرا. هەر ئەمەش زەمینەی بۆ یەكێتی نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان دروست كرد. واتە دەكرێت ئەو قۆناخە وەكو سەرەتای بكەین. بەناو ڕەوتە ئەم ئایدیۆلۆژی قۆناخی نەتەوەیی یەكێتی � 2000( كە قۆناخی )199٥ لێدا، خ��ۆی م��ۆرك��ی ك��وردس��ت��ان دیموكراتی خولقاند. جەماوەردا ناو لە نوێ زەمینەیەكی دادوەر، ئیدارەیەكی نەبوونی ناوخۆ، ش��ەڕی دەستێوەردانی دەرەكی بۆ هەرێم و هەبوونی دوو ئیتر ئەوەی هۆكاری بوونە ئابووری، ئابڵوقەی ناڕەزایی جەماوەر هەڵكشێت و ئەو تێكۆشانەی كە ئەم ڕەوتەش ئەنجامی دابوو لە رابردووداو ئەو پێشكەوتنانەی تەڤگەڕی ئاپۆچی لە سەرئاستی جیهان بەدەستی هێنابوون، بوونە هۆكاری ئەوەی كە كرانەوەیەكی مەزنی جەماوەری بەڕووی ئەم ڕەوتەدا دروست ببێت. هەر ئەمەش وایكرد كە بەهەزاران كەس ڕوو لەم ڕەوتە بكەن، بەاڵم لە ئەنجامدا ئەم ڕەوتە نەیتوانی ڕەوتی سیاسی لە هەرێمدا بگۆڕێت. دیارە ئەو قۆناخە كاریگەرییەكی نەرێنی لەسەر خەباتی ئەم ڕەوتە كرد و هەتا كاریگەریەكانی نەتوانراوە بەتەواوی ئێستاش بۆ دەگەڕێتەوە ئەمەش هۆكاری بكرێت. تێپەڕ بزاڤەوە ئەم پێشەنگانی الیەنی لە كە ئەوەی ئەم ڕەوشە بەباشی هەڵنەسەنگێندراوە یا خود هەربۆیە نەكراوە. تێپەڕ هەڵسەنگێندرابێتیش پێویستە بەباشی ئەم قۆناخە هەڵبسەنگێندرێت. بخەمە پەنجە ك��ورت��ی ب��ە دەخ��وازم ل��ێ��رەدا سەرنەكەوتنە. ئ��ەم ه��ۆك��اری هەندێك س��ەر ئەم تێكۆشانی قۆناخەی ئەو دەكرێت یەكەم؛ تەڤگەڕێكی بە گەیشتن قۆناخی وەكو ڕەوت��ە سیاسی بەناو بكەین؛ چونكە زەمینەی بابەتی بۆ ئەم هەنگاوە لەباربوو، بەاڵم بەڕێوەبەرێتی ئەم هەنگاوێكی پێویستیەكانی كاتەدا لەو تەڤگەڕە لەپێش ئەویش نەكرد. دابین بەمڕەنگەیان هەموویەوە ئامادە نەكردنی كادیری پێشەنگ و پسپۆڕ بوو بۆ هەستان بەو ئەركە. لە جێگەی ئەمە خۆی وەكو خەباتێكی تەواوكەری خەباتی تەڤگەڕی بۆ ب��وو پشتیوان و بینی پەكەكە لە هەنگاوی بڵێین نەتەوەیی پەكەكە. دەكرێت خەباتێكی وەكو پەكەكەدا كردنی پشتیوانی ئەركی لە ب��ەاڵم ب��وو، سەركەوتوو نەتەوەیی بۆشاییە ئەو وەاڵمدانەوەی بۆ ئامادەكردن خۆ و سەرنەكەوت هەبوو باشووردا لە سیاسیەی ئەمەش هۆكارێك بوو بۆ ئەوەی كە جەماوەر هەتا دوایی نەتوانێت خۆی لەناو ئەم ڕەوتەدا ببینێتەوە.دووەم؛ ئەو جەماوەرە بەرفراوانەی كە ڕووی لەم بزاڤە كرد لە ڕووی فكری و هەڵوێستەوە بەباشی ئامادە نەكران و پێ نەگەیەندران. ئەمەش وای كرد كە بەشێكی زۆری ئەو جەماوەرە بەشێوەیەكی عاتیفی و كاردانەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم بارودۆخەدا بۆ بابەتی خ��وێ��ن��دن��ەوەی نەتوانن و بكەن بارودۆخەكە بكەن و بەرگەی پێشهاتەكان بگرن.سێیەم؛ كەم تەگبیری بەرامبەر ئەو دژایەتیەی كە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بەرامبەر ئەم چەمكە

ئەو جەماوەرە بەرفراوانەی كە ڕووی لەم بزاڤە كرد لە ڕووی فكری و هەڵوێستەوە

بەباشی ئامادە نەكران و پێ نەگەیەندران. ئەمەش وای كرد كە بەشێكی زۆری ئەو جەماوەرە بەشێوەیەكی

عاتیفی و كاردانەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم بارودۆخەدا بكەن

و نەتوانن خوێندنەوەی بابەتی بۆ بارودۆخەكە بكەن و بەرگەی پێشهاتەكان بگرن


13] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

لە دەب��راو بەڕێوە ك��وردی سیاسەتی نوێیەی الیەنی دەسەاڵتی هەرێمی كوردستان، بەتایبەتی پارتی دیموكراتی كوردستانیشەوە لەسەر ئاستی ناوخۆیی پراكتیزە دەكرا، هۆكارێكی تری نەبوونە دژایەتیە ئەم چونكە بوو؛ ڕەوتە ئەم وەاڵمی گورزێكی مەزنی لە پێشەنگی ئەم ڕەوتەدا. ئەوە بوو دكتۆر سیروان كە رۆڵێكی بەرچاوی هەبوو لە كردەوەیەكی شەرمنانەی لە پێشەنگایەتیدا، شەهید )4-10-1996(دا لە پارتیدا هێزەكانی دیموكراتی پارتی هێزەكانی دوات��ری��ش ك��را. كوردستان لەبەهاری )1997(دا هێرشیان كردە سەر بنكە و بارەگاكانی یەكێتی نەتەوەیی و ئەو ڕەوتەدا ئەم لەسەر كە رێكخراوانەی و دەزگا كادیری زۆر ژمارەیەكی و دەك��رد خەباتیان بەتوانای ئەم ڕەوتەیان شەهید و بێ سەرو شوێن دەدا. كادیر )100( نزیكەی لە خۆی كە كرد، ئەمەش گورزێكی مەزن بوو بۆ ئەم تەڤگەڕە و نەدەتوانرا بە ئاسانی و لە ماوەیەكی كەمدا پڕ بكرێتەوە. واتە پێشەنگانی ئەم تەڤگەڕە بەوردی دەستنیشان نوێیان تەڤگەڕێكی پێداویستی ئامادە خ��ۆی��ان ئ��ەوەش بەپێی ن��ەك��ردب��وو، نوێی چەمكی بانگەشەی هەرچەندە نەكردبوو، ژیانی و سیاسیان دەكرد، هاوشێوەی تەڤگەڕێكی بووە ئەمەش دەك��رد، هەڵسوكەوتیان ئاسایی ت��ەڤ��گ��ەڕەدا. ل��ەم گ��ورزی ك��ە ت��ر هۆكارێكی تەڤگەڕە ئەم بەڕێوەبەرێتی بەگشتی چ��وارەم؛ لەڕووی سیاسیەوە نەیتوانی هاوسەنگی لە نێوان ئەركە دیموكراتی و خۆجێیەكانیدا دروست بكات. هێرشانەی ئەو لەبەرامبەر نەیتوانی هاوكات دەكرێتە سەری بەتەگبیر بێت و لە جێگیركردنی و سیاسی خۆشیدا سەركەوتنی فكری چەمكی دەكرێت بەگشتی نەهێنا، بەدەست تەواوەتی بڵێین لە پێگەیاندنی نەوەیەكی نوێی سیاسیدا كە بتوانێت نوێنەرایەتی ئەو بیرە سیاسیە بكات، كە كاری لەسەر دەكات بەتەواوی ئەنجامی نەگرت. بزاڤی قۆناخی لە بابەتانە ئ��ەم هەرچەندە چارەسەری و پارتی چارەسەریدا، واتە لە )2001 قۆناخی ئەگەر بەاڵم � 2002(دا هەڵسەنگێندرا، دوای دامەزراندنی پارتی چارەسەری دیموكراتی بەشێكی دەبینین هەڵبسەنگێنین، كوردستان هاوكاتی بوونەوە، دووب��ارە كەموكورتیانە ئەو گۆڕانكاری كوردستان هەرێمی بارودۆخی ئەمە بەرامبەر كاردانەوە هاوكاتی و هات بەسەردا بەسیاسەتەكانی دەسەاڵتی كوردی و گەشەكردنی مەیلی نەتەوەییبوون، كاریگەریەكانی سیستەمی كەسایەتی لەسەر سەرمایەداری مۆدێرنیتەی كۆمەڵگای لە هەڵكشاندا بوو، ئەمەش لەگەڵ خۆیدا لەجێگەی نیشتمانپەروەری و چەمكی تێكۆشان، هەستی نەتەوەگەرایی و داخوازیە شەخسیەكانی تاك و كۆمەڵگای پەرە پێدا. پارتی چارەسەری بواری لە بەباشی پارتە ئەم بەڕێوەبەرێتی و كرداریدا وەاڵمی ئەم كەشوهەوایەشی نەدایەوە. دروستبوونی جێگەی لە كە كرد وای ئەمەش لەنەوەی پارچەبوون سیاسی، نوێی نەوەیەكی لەو بەشێك و ببێت دروس��ت سیاسیدا كۆنی نەوەیە خواستیان ئەو ئەتمۆسفێرە نوێیە بكەنە خۆیان. سیاسی بەژیانی بەردەوامیدان بنەمای

ئێستا لە قۆناخێكداین پێنج پارتی لە هەرێمی جەماوەریان زۆری��ن��ەی دەنگی كوردستاندا كوردستان جەماوەری بەدەستهێناوە)بێگومان لە گوزارە رێژەیە ئەو تاچەندە دەزانن زۆربەی قسە ئەوە لەسەر ئەمە لەبەر دەك��ات! راستی قسە دەرئەنجامەكان لەسەر بەڵكو ناكەم؛ چاوەڕوانیان تاڕادەیەك جەماوەریش دەك��ەم(، چارەسەر بۆ كێشەكانیان كە هەیە هێزانە لەو پێیان هەن كەسانێكیش ئەمە هاوكاتی بكەن. ڕەوتەكەیەتی و چارەسەری پارتی ئەوە وایە پێبكەن، دەس��ت ن��وێ سەردەمێكی دەت��وان��ن نەك ئەو نەوە سیاسیەی كە لە نیوەی دووەمی سیاسی سەركردایەتی راب��ردووەوە س��ەدەی دەكات لە هەرێمی كوردستاندا. هۆكاری ئەمەش ریشەیی گۆڕانكاری كە ئ��ەوەی بۆ دەگێڕنەوە وایە پێیان هاوكات پێویستە. نوێی ن��ەوەی پینەكردن لە باشترین حاڵەتدا لە كۆن نەوەی بەاڵم بدات، ئەنجام گۆڕانكاری ناتوانێت زیاتر پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری��ش دەخ��ەن��ە ب��ەردەم ئەو ئەو و وەاڵم ببێتە ئامادەیە ئایا كە پرسەوە نەوە نوێیە بەتەواوی لە خۆیدا دروست بكات؟س��ەرەت��ای ئێستاوە ل��ە نییە تێدا گومانی ڕەوتە و چارەسەری پارتی پێداویستیەكانی پرۆسەی چونكە دی��ارە؛ بەئاشكرا نوێیەكەی بەسەر مانگ پێنج كە حكومەت دروستكردنی ئەو نەگیرا. ئەنجام و تێپەڕی هەڵبژاردندا پەرلەمانەی كە هیوایەكی گەورەی الی جەماوەر كە سەلماندی ئێستاوە لە كردبوو، دروس��ت شتێكی جیاوازی لە پەرلەمانەكانی رابردووی پێ نییە و جاران لە ژێر سێبەری دوو پارتیدا بوو ئەمەش پارتدایە. پێنج ژێر سێبەری لە ئێستا تەنیا جموجۆڵەكەی خاو دەكاتەوە، نەك شتێكی بەئاشكرا مانگەدا پێنج لەم ئەمەشمان تر، بینی. ئەمەش بەشێك لەو تێڕوانینانە پشتڕاست دەكاتەوە كە پێیان وایە ئەم نەوە سیاسیە شتێكی نوێی پێ نیە. لەگەڵ ئەمانەدا لەسەر ئاستی ئێراق و ناوچەكە بەهۆی ئەو سیاسەتەی كە حكومەتی هەرێم بە پێشەنگایەتی پارتی دیموكرات بەڕێوەی بردووە و ئێستاش دەخوازێت بیسەپێنێت بەسەر الیەنەكانی تر و گەلی كوردستاندا، كەوتۆتە ناو قەیرانێكی سیاسیەوە، ئەمەش بابەتێكی ترە كە زۆر كەسی بردۆتە ئەو قەناعەتەی كە نەوەیەكی ئەمانەدا لەبەرامبەر پێویستە. سیاسی نوێی ئەو سەركەوتنانەی گەلەكەمان بە پێشەنگایەتی پەكەكە و پەیەدە لە باكورو رۆژئاوا بەدەستیان هێناوە، ئەو هیوایە الی جەماوەر مەزن دەكات فكری ڕەوتە ئەم یاخود پارتی چارەسەری كە قۆناخە ئەم پێشەنگایەتی بتوانێت سیاسیە و پارتی چارەسەری دیموكراتی بكات. گرنگە كە كوردستان و هەموو ئەو كەسانەی خۆیان بەرامبەر بەرپرسیارانە دەبینن، بەرپرسیار كۆمەڵگا هەڵسوكەوت بكەن و ئەم قۆناخە بكەنە قۆناخی چارەسەری دیموكراتیانەی كێشەكان و رێگا بە لەڕووی ئەمەش بۆ نەدەن، خۆدووبارەكردنەوە فكری، ژیانی، چەمكی تێكۆشان و سیاسەتەوە نوێگەری خۆیان نیشان بدەن و لەسەر بنەمای بدەنەوە. كۆمەڵگا وەاڵم��ی جیاوازیەكانیان

2014 – 2- 23

گرنگە كە پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان و هەموو ئەو

كەسانەی خۆیان بەرامبەر كۆمەڵگا بەرپرسیار دەبینن، بەرپرسیارانە هەڵسوكەوت بكەن و ئەم قۆناخە بكەنە

قۆناخی چارەسەری دیموكراتیانەی كێشەكان و رێگا بە خۆدووبارەكردنەوە نەدەن، بۆ ئەمەش لەڕووی

فكری، ژیانی، چەمكی تێكۆشان و سیاسەتەوە نوێگەری خۆیان نیشان بدەن و لەسەر بنەمای جیاوازیەكانیان وەاڵمی

كۆمەڵگا بدەنەوە

..........

گومانی تێدا نییە لە ئێستاوە سەرەتای پێداویستیەكانی

پارتی چارەسەری و ڕەوتە نوێیەكەی بەئاشكرا

دیارە؛ چونكە پرۆسەی دروستكردنی حكومەت كە پێنج مانگ بەسەر هەڵبژاردندا تێپەڕی و ئەنجام نەگیرا. ئەو

پەرلەمانەی كە هیوایەكی گەورەی الی جەماوەر

دروست كردبوو، لە ئێستاوە سەلماندی كە شتێكی

جیاوازی لە پەرلەمانەكانی رابردووی پێ نییە و جاران لە ژێر سێبەری دوو پارتیدا بوو ئێستا لە ژێر سێبەری

پێنج پارتدایە. ئەمەش تەنیا جموجۆڵەكەی خاو دەكاتەوە، نەك شتێكی تر،

ئەمەشمان لەم پێنج مانگەدا بەئاشكرا بینی. ئەمەش بەشێك لەو تێڕوانینانە پشتڕاست دەكاتەوە كە

پێیان وایە ئەم نەوە سیاسیە شتێكی نوێی پێ نیە


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[14چاوپێكەوتن

كۆنگرەی ئەندامی ب��ەرواری، د.كامەران دهۆك، زانكۆی مامۆستای و نەتەوەیی لەم چاوپێكەوتنەی گۆڤاری )رۆژی واڵت( یەكێتی دروستبوونی چۆنێتی لە ب��اس نەتەوەیی كۆنگرەی گرنگی و نەتەوەیی دەكات، هەروەها باس لەو سیستەمەش ب��ەڕێ��وەب��ردن��ی ب��ۆ ئێستادا ك��ە دەك��ات

رۆژئاوای كوردستان دانراوە...

ئا/ ماردین پێنجوێنییەكێتی دروس��ت��ب��ون��ی گرنگییەكانی *

نەتەوەیی چین؟دیموكراتی پەیڕەوكردنی ستراتیژیەكی یەكەم؛ �دیموكراتی سیستەمێكی ئافراندنی بەرێگەی كوردەكان، بەبێ سیستەمێكی دیموكراتی ناتوانن باشوری لە ئیستا ئەوقەیرانەی ئامانج، بگەنە كوردستان هەیە بێگومان نەبونی سەركردەیەكی دیموكراسیە سیستەمیكی نەبونی دیموكراتە، بۆیە پێویستمان بە سیستەمێكی دیموكراسی و

سەركردەیەكی دیموكرات هەیە.دووەم؛ كورد پێویستە هەڵەكانی مێژوو لەبەرچاو بگرێت، لەسەر هەڵە مێژوویەكانی خۆی راوەستە كوردستانیەكان حیزبە ه��ەرچ��ەن��دە ب��ك��ات، ئامادەی و العەیبە خاڵەیان ئ��ەم ب��ەداخ��ەوە ئەوەنین هەڵەكانیان لە كۆنفرانس و كۆنگرەدا بۆ رای گشتی بخەنەڕوو، بۆیە ئەمانە مێژووی كورد دەبێتەوە. دووبارە خۆشیان مێژووی و ناناسن سێیەم؛ پێویستە كورد مێژووی هەموو شۆڕشەكانی كورد و هەموو پارتە سیاسیەكانی كورد بەئاشكرا بنوسێتەوە؛ چونكە مێژووی كورد چەواشەكراوە هەندێكەس هەن جاشن، خائینن و خۆفرۆشن و پیاوی ئەم دەوڵەت و ئەودەوڵەتن، هیچ درێغییەكیان نەكردوە لە هاوكاریكردنی دوژمنان، بەاڵم ئێستا بەشۆڕشگێڕ و تێكۆشەر و نەتەوەیی دەناسرێن!!.چوارەم؛ پێویستە هەموو كوردەكان لەهەرجێگایەك بكەن. بەرێكخستن خ��ۆی��ان بەگشتی ه��ەن خۆیان هەمویان الیەنەكان و حیزب پێویستە بەرێكخستن بكەن ئەم رێكخستنەش بۆ ئامانجێكی كوردستانە. نەتەوەی یەكێتی كە گ��ەورەت��رە پێنجەم؛ تا ئێستا كوردەكان پەیامێكی ئاشكرایان نەش و هەرێمییەكان دەوڵ��ەت��ە ب��ۆ ن��ە نیە پرۆژەیەكی خ��اوەن ك��ورد پێویستە بۆجیهان. ك��وردەك��ان ئایا ئاشكرابێت، زۆر ستراتیژی چی كوردستان چوارپارچەی لەهەر بەگشتی فیدراڵی؟ ئۆتۆنۆمی؟ خودموختاری؟ دەخوازن؟ دەوڵەتێكی س��ەرب��ەخ��ۆی��ی؟ ك��ۆن��ف��ی��دڕاڵ��ی؟ چوارپارچە؟ دەوڵەتێكی یەكگرتوو؟ ئیمپراتۆریەك دروستدەكەن؟ دەوڵەتێكی مەلیكی؟ دەوڵەتێكی بۆرای ئەمە پێویستە هتد. و... عەشایەری؟ دەڵێین ئێمە كاتێك ئاشكراببێت، گشتی ئیدی دەوێ��ت دیموكراتیمان خۆبەڕێوەبردنی

دەوێ��ت. چیان ك��وردەك��ان روون��ە جیهان بۆ شەشەم؛ هەندێك لەو حزب و كەسانەی باس لە یەكێتی نەتەوەیی و بەستنی كۆنفرانس و كۆنگرەی دەكەن حەز هەمانكاتدا لە دەك��ەن، نەتەوەیی خۆیانەوە، دەستی ژێر بكەوێتە كۆنگرەیە ئەو وەك ئێمە پێویستە هەڵەیە، كارێكی ئەمەش جەماوەر رێگە بەهیچ كەس و الیەنێك نەدەین لە كوردستانی گەورەدا كە كورد و كوردستان و پرسە حزبی بەرژەوەندی بۆ نەتەوەییەكان و سیاسی ئێستا كۆنگرە ئەگەر نمونە بەكاربهێنن. خۆیان یان كۆنفرانسی نەتەوەیی دروستبكرێت ئێمە وەك

كۆنگرەی نەتەوەی كورد"كەنەكە"، بەباشی نابینین سەرۆك حزبێك یان ئەندام سیاسی حزبێك ببێتە چونكە كورستان؛ نەتەوەیی كۆنگرەی سەرۆكی كۆنگرەی كە ئەوەی دەچێتە چوارچێوەی ئەمە نەتەوەیی بۆ بەرژەوەندی شەخسی بەكاربهێنین، بەاڵم ئەگەر سەرۆك و هاوسەرۆك و ئەنجومەنانی لە كەسانی رۆشنبیر و سیاسەتمەدار و بێالیەن بێت ئەوە بەراستی ئامانجمان یەكێتی نەتەوەییبووە.

داردەستی ئەم نەبێتە بۆ ئەوەی كورد *حزب و ئەو حزب و ئەم دەوڵ��ەت و ئەو

"پێویستە رێگەنەدەین هیچ كەس و الیەنێك پرسە نەتەوەییەكان بۆبەرژەوەندی حزبی بەكاربهێنن"

د.كامەران بەرواری: سیستەمی كانتۆنەكان باشترین سیستەمی بەدیلە


15] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

چاوپێكەوتن

دەوڵەت پێویستە چی بكرێت؟ئیرادەی گ��ەل، گشتی ئیرادەی دروستبونی �خاوەن ئێمە پێویستە ئەمەش بۆ سەربەخۆ، و ك��وردی فەلسەفەیەكی و پرۆگرام و پەیڕەو یەكگرتوو ئیرادەیەكی بین؛ چونكە كوردستانیی نابێت دروست یەكگرتوو فەلسەفەیەكی بێ بە فەلسەفەیەكی بێ بە یەكگرتوو نەتەوەیەكی

یەكگرتوو نابێت پێویستە بیرلەوە بكەینەوە.ئێستا ئەگەر باس لە خۆسەری دیموكراتی بكەین سیستەمی یان دیموكراتی كۆنفیدرالیزمی یان نەتەوەیەكی بۆ بەگشتی ك��ورد كانتۆنەكان، لەم ئێستا تێدەكۆشن، دی��م��وك��رات و ئ��ازاد ئێمە ئەوەیە ستراتیژیمان سیاسەتی قۆناغەدا تێبكۆشین. دیموكراتی و ئازاد نەتەوەیەكی بۆ بۆیە پێویستە بەگوێرەی فكر و فەلسەفەیەك بێت و دیموكراتیك مۆدێرنیتەی كەجەكە سیستەمی نەتەوەی دیموكراتی بە ئەلتەرناتیڤی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری دەبینێت، ئێمە داوای مۆدێرنیتەی دەكەین، دیموكراتی نەتەوەی و دیموكراتیك الیەن و ك��ەس هەندێك ئێستا ئ��ەوەی ب��ەاڵم دەخوازن بەسەر كوردستان بیسەپێنن سیستەمی سەرلەنوێ وات��ە سەرمایەداریە، مۆدێرنیتەی لە سەرمایەداریە و ئیمپریالیزم داڕشتنەوەی سەدەی هەموو لە سیاسەتەی ئەو كوردستان، تر بەشێوەیەكی ك��راوە پ��ەی��ڕەو بیستهەمدا شێوەیەك بەهیچ ئەمەش كە بكرێت پەیڕەو نیە. ك��وردا گەلی لەبەرژەوەندی شێوەكان لە

دەوڵ��ەت باشە بپرسین ئەگەر لێرەدا *ن��ەت��ەوە دروس��ت��ن��ەك��ەی��ن، ئ��ەی چی

دروستبكەین؟پێویستە كورد تازەی فەلسەفەی بەگوێرەی �دەوڵەتی هاواڵتیان دروستببێت، ئەمە بەدیلێكە بۆ دەوڵەت � نەتەوە و ئەمە چارەسەریشە؛ چونكە فەرەنسا و ئەڵمانیا لە هەر نەتەوە دەوڵ��ەت لە جگە سوریا، و ئێراق و ئێران و توركیا و جگەلەوەی بەدواوەنەبوە تری هیچی ماڵوێرانی

بەئاگر و ئاسن حكوم دەكەن.ئەگەر بێینە سەر ئەو شۆڕشەی كە لە رۆژئاوای ك��وردس��ت��ان دەك��رێ��ت ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی تەنها ئایدیۆلۆژی شۆڕشێكی نەماوە ئایدیۆلۆژیدا هزری فەلسەفی كۆمەاڵیەتی چەكداری نەتەوەیی لەوێ بڵێین كە پێویستە بۆیە نیشتمانیە، و شۆڕشێك هەیە و بەم شۆڕشەش دەڵێن شۆڕشی حزبی شۆرشێكی ئەمە چونكە جیاوازە؛ گەل، حزبێك تەنیا حزبێك شۆڕشی چونكە نیە؛ خۆی ه��ەر سەرەنجامیش و هەڵدەستێ پێی شۆڕشی ب��ەاڵم دەس��ت، ئەگرێتە شت هەموو گەل ئەگەر حزبێكیش هاوبەشی بێت پاشان ئەو و ناكات قۆرخ خۆیەوە الی شت هەموو حزبە دەیداتەوە دەست گەل، بۆیە بۆ ئێمە زۆر گرنگە كوردستان چوارپارچەی لەهەر گەل شۆرشی دوو پلە و یەك پلە مرۆڤی شۆرشەشدا لەم و هەرئەمەشە یەكە پلە لەوێ كەس هەموو نیە پێچەوانەی هەموو شۆرشەكانی رۆژهەاڵتی ناوینە.سیستەمی كانتۆنەكان باشترین سیستەمی بەدیلە بۆ ئابوری كۆمەاڵیەتی سەرمایەداری و شۆسیالزمی و مەزهەبگەرایی؛ چونكە ئەم سەد ساڵەی رابردوو

یان مەزهەبگەرایی سیستەمێكی كە سەلماندی ناوچەیە ئەم كێشەكانی ناتوانێت نەتەوەگەرایی چارەسەربكات وەك ئەوەی كە ئەمڕۆ لە ئێراق یان لە توركیا و ئێران دەیبینین، سیستەمی كانتۆنەكان لەسەر بنەمایەكی دیموكراسی ئەخالقی فرەرەهەند تر بپرسین سیستەمەكانی ئەگەریش دامەزراوە، ئەخالقیەكەی بنەما ئەوا نەبون سەركەوتوو بۆ بۆیە تیانەماوە دینیەكانی بنەما تیانەماوە سەركەوتو نابن، بەاڵم سیستەمی كانتۆنەكان لەسەر بنەمایەكی ئەخالقی و كۆمەاڵیەتی دامەزراوە بۆیە سەركەوتو دەبێت و دەچێتە چوارچێوەی مێژووی ئێمە وایە بون مرۆڤایەتی چونكە مرۆڤایەتی، داوای پێكەوە ژیان دەكەین نەك تەنها بۆ خەڵكی نەتەوەكان و بۆ هەموو گەل بەڵكو كوردستان؛ بەداخەوە شارستانیەكانیش هەموو بۆ هەتا و رۆژه��ەاڵت نێوان لە ئ��ەوەی دەیبینین ئێستا شارستانیەكانە. شەڕی ئەوەش دەكرێت رۆژئاوا

مەرجەكانی ك��ە پرەنسیپانەی ئ��ەو *سیستەمی دیموكراتی پێكدەهێنن چین؟

لەسەر زۆر س��ەرچ��اوەی و كتێب هەرچەندە �لە چەند باس من بەاڵم هەن، پرەنسیپانە ئەم پرەنسیپی یەكەم/ دەك��ەم: گرنگی خاڵێكی نەتەوەی دیموكراتی. دووەم/ پرەنسیپی واڵتێكی دیموكراتی. كۆمارێكی سێیەم/ دیموكراتی. پێنجەم/ دیموكراتی. دەستورێكی چ��وارەم/ و م��اف شەشەم/ دیموكراتی. چارەنوسێكی و كۆمەڵگە. حەوتەم/ سەربەخۆیی تاك ئازادی بوون مێژووی هەشتەم/ ئازادی. و ئایدیۆلۆژی دەی��ەم/ وی��ژدان. و ئەخالق نۆیەم/ ئێستا. و

بەرگریكردن لە دیموكراتی)پاراستینی رەوا(.ئەو پاراستنەی ئەمڕۆ كورد لەخۆی دەكات كورد خاوەن بێت هێز خ��اوەن دەدات بەخۆی ماف تەدریب خاوەن بێت لەشكر خاوەن بێت چەك بێت، خاوەن ئاسایشبێت؛ بەاڵم ئەمەش هەڕەشە و گەل پاراستنی بۆ ئەمە ك��ەس، بۆسەر نیە نەتەوەی كوردە. ئەگەر نمونەیەكیش باس بكەین یەكێك بێگومان سویسرا؛ كانتۆنەكانی وەك لەو واڵتە فیدرااڵنەی وەك )ئەڵمان و كەنەدا و دەتوانین بەكورتی بەاڵم سویسرا(، و ئەمەریكا باس لەسویسرا بكەین، سویسرا لە )23 كانتۆن( لە نوێنەریان )دوو( كانتۆنێك هەر پێكهاتووە بەاڵم دوای دروستبونی بااڵدا هەیە، ئەنجومەنی تریان هەرێمی لەوانە هەرێم كانتۆنانە سێ ئەم كانتۆن(، بونەتە)26 ئێستا بۆیە لێدروستبوو لە ئەندامە ئەندامەكانیان )46( بەاڵم سەرجەم لیژنەی بااڵ، بێگومان دەسەاڵت دراونەتە دەست هەروەها و فەرماندارە گەل وات��ە كانتۆنەكان دەوڵەتە وەك بەاڵم هەیە، ناوەندیش كانتۆنی كانتۆنی لە بریار فاشیستەكان و دیكتاتۆرەكان مەركەزی دەرناچێت و ئەوانی تر جێبەجێی بكەن.ئ��ەم ن��وێ��ب��ون��ەوەی��ەش ئ��ەم ب��ڕی��اردان��ەش و م��ش��اوەرەك��ردن��ەی ل��ەن��او گ��ەل��دا وادەك��ات كە گەل هەمیشە زیندوبێت سیستەمەكە هەمیشە لەناو بریاڕدابێت، ئێستا ئەوەی لەناو كوردستان و گەل مشاوەرەی تەنیا ئەویش چیە قەیرانە نەیارانی نییە كوا دەسەاڵتی گەل كام لەوانەی كە بەدەنگی ئێمە دەرچون لە پەرلەماندا بەگوێرەی

نوێنەری ئەوانە ئەگەر دەك��ەن ئێمە دەنگی نزیكەی قبوڵنەكەن پێویستە واتە كە ئێمەن شەش مانگ واڵتێك بێ حكومەت و بێدەسەاڵت بمێنێ. ب��رپ��رس ب��ێ و ب��ێ س��ەرك��ردای��ەت��ی و * ئایا كانتۆنەكان چارەسەری بنەڕەتین بۆ

كوردستانی گەورە؟� هەروەك دەزانین لەبەر هەندێك هۆكاری جوگرافی كۆمەاڵیەتی و سیاسی و ئابوری و مێژوویی و و زانستی زمانی و كەلتوری و رۆشنبیری و پەروەردەیی كوردستان وێران و داگیركراو خراپە. زۆربووە مەینەتی و نەگبەتی توشی كوردستان بەزانابون دروستكراون هۆكارانەش هەموو ئەم بەسیستەماتیك بەشێوەیەكی بەرنامەكراو لەالیەن دروستكراون، كوردستان داگیركەران و دوژمن لەبەر ئەوە سیستەمی كۆنفیدرالیزمی دیموكراسی بە و عەرەبكردن بە شوێنەوارانەی هەموو ئەو تورككردن و بە فارسكردن، ئەو هەموو وێرانكاریە و لەسەر زهنیەت و عەقلیەتی كوردكراوە لەسەر

ئێمە داوای مۆدێرنیتەی دیموكراتیك و نەتەوەی

دیموكراتی دەكەین، بەاڵم ئەوەی ئێستا هەندێك كەس و الیەن دەخوازن

بەسەر كوردستان بیسەپێنن سیستەمی مۆدێرنیتەی

سەرمایەداریە، واتە سەرلەنوێ داڕشتنەوەی

ئیمپریالیزم و سەرمایەداریە لە كوردستان

..........

لەم واڵتەدا شتێك بەناوی دەسەاڵت، حكومەت، قانون و یاسا نیە، هەمیشە بەرەو

شكست دەڕۆین، ئەگەر تەماشا بكەین )24 ساڵە( نەمانتوانیوە ژێرخانی

ئابوری كوردستان بەهێز بكەین یان ئەوەندە بیر

لەپاشەرۆژی ئەم خەڵكە بكەین بۆ دوو مانگ

موچەیان بۆ دابین بكەین


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[16چاوپێكەوتن

خاكی كوردستان كراوە لەسەر مێژووی كوردكراوە لەسەر شەخسیەتی كورد كراوە هەمووی ناهێڵێت گەلی بۆ گرنگ كەسایەتیەكی گرنگتر ل��ەوەش كوردستان دروستدەكات، پێش چەند ساڵ مەحاڵ بوو تۆ لە توركیا بتوانی بڵێی من كوردم یان ئەمە كوردستانە یان بەزمانی كوردی بتوانی یەك الپەڕە بنوسی یان بیخوێنیتەوە، بەاڵم ئێستا لەسایەی ئەم سیستەمەوە لەسایەی دروستبونی كەسایەتی گەورەی كوردەوە ئێستا منداڵێكی كورد لە توركیا و چەكەكانی حكومەتی تەیارە و تۆپ بەرانبەر ژنێكی ئێستا رادەوەستێت، توركیا دیكتاتۆری كوردی شۆڕشگێر لە چیایەكی كوردستان وەكو دیكتاتۆرانەی سیستەمە ئەو بەرانبەر گەریال جیهان رادەوەستێت تەنازولیش ناكات و سەریش و فكر ئەمەش سەرچاوەی بێگومان دەكەوێت، ئایدیۆلۆژیا و سیستەمێكی گەلێكە پێی دەڵێن كورد، بۆیە ئەم سیستەمە بەباشترین دەزانین؛ چونكە شاهانەبوو دەوڵەتێكی هەبوو ئێران دەوّڵەت��ی چارەسەر نەكرا، لە توركیا كۆمارێكی عەلمانیەت دەوڵەتێكی لەئێراق نەكرا، چارەسەر هەبوو ئیشتراكی بەعسی هەبوو چارەسەرنەكرا، ئێستاش ئەو هەموو ئیسالمیانە هاتنە سەر حوكم، بەاڵم پرسی كورد هەرچارەسەر نەكرا، بۆیە چیتر نابێت گەلی كورد بەسیستەمی كەسیتر حوكم بكات و پێویستە كورد بەسیستەمی خۆی حوكم بكات، ئێستا لەسوریا دەوڵەتێك هەیە، بەاڵم شیعە ئەمر دەكات كۆمارێك هەیە، بەاڵم پێی دەڵێن كۆماری

شیعە مافی كەسانیتر تێیدا ونە یان نیە.عەرەبە دەستی لەژێر س��اڵ( ٨9( لەئێراق سونیەكاندا دەناڵێین ئێستاش عەرەبە سونیەكان لە دەن��اڵ��ن، شیعەكان عەرەبە دەستی لەژێر نەتەوە و گەل زۆر كوردستان هەرچوارپارچەی دەوڵ��ەت سیستەمی دروستكردنی بۆیە ه��ەن نمونە ناكات، كورد بەپرسی خزمەت نەتەوە �سونی بكەین سوریا تەماشای تەنیا ئەگەر كورد عەلەوی هەیە عەرەب سونی هەیە كورد هەن ئیسمائیلی هەیە ع��ەرەب عەلەوی هەیە ئەرمەن هەن ع��ەرەب شیعەی و كورد شیعەی جولەكە كلدان ئاشوری مەسیحی ئیزیدی هەن هەندیك نەتەوەی تریش هەن، باشە ئەگەر ئێمە پێویستە كەواتە دروستبكەین نەتەوە دەوڵەتی تەنیا لە سوریادا زیاتر لە )٥0( دەوڵەت دروست

بكەین بۆ هەر نەتەوەیەك، یان لە توركیا زیاتر لە )40( نەتەوە هەن باشە ئەگەر سیستەمێكی وەك سیستەمی كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی نەبیت توركیا هەڵبوەشێتەوە باشە چی الیەنێك دەوڵەت پێك دێنێت، و ئەگەر تەماشای پارچەكانی تری كوردستان بكەین بەهەمان شێوەن، بۆیە ئێمە وەك كۆنگرەی نەتەوەی كەنەكە و كەسایەتیە گەورەكانی ناو كەنەكەش بەشوێن سیستەمێكدا دەگەڕێین كە سیستەمە ئەو تیایە كوردستانی تایبەتمەندی و شیاوە كوردستان بۆ نوسراوە كوردستان لە بەقەناعەتیشەوە ئەم سیستەمە سەركەوتوو دەبێت.

* دەمانەوێت زیاتر باسی گرنگی یەكێتی نەتەوەیی بكەیت؟

� گرنگی یەكێتی نەتەوەیی بۆ كوردان زۆر گرنگە؛ نەتەوەیی یەكێتی بەبێ ناتوانن كورد چونكە نەمانتوانی بپارێزن چۆن مان و هەبونی خۆیان بپارێزین سۆڤیەت ئیتحادی لە سور كۆماری مەحمود مەلیك حكومەتی نەمانتوانی چ��ۆن بپارێزین چۆن نەمانتوانی كۆماری مهاباد بپارێزین چۆن بپارێزن ئەیلول شۆَرشی نەمانتوانی چۆن نەمانتوانی )ڕاپەرینی 1991( بپارێزین، بێگومان ئێمەش ناتوانین بەبێ یەكێتی نەتەوەیی خۆمان كورد نەتەوەی یەكێتی داوای بۆیە بپارێزین، ئێمە نەتەوەیەشدا یەكێتی ئەو لەناو و دەكەین كوردەكان نابینین دوو پلە و یەك پلە حزبی پارتەكان هەموو الیەنەكان حزبەكان كەسەكان وەك ن��ەت��ەوەی��دا یەكێتی چ��وارچ��ێ��وەی لەناو نەتەوەیی یەكێتی بۆدروسبونی كەواتە یەكن، پێویستیمان بە هزر و فەلسەفە و بیر و باوەرێكی بەتایبە مشكیلەیە هەنوكەش چونكە تازەیە؛ باشە سیستەم، نەبونی كوردستان لەباشوری تا كوردستان لەباشوری هەیە سیستەمێك چی ئێمە پەیڕەوی بكەین، باشە پرسیار دەكەین ئێمە هەرێمێكی مەلیكین! عەشایەرین! شۆسیالستین! كۆمارین دیموكراتین! شۆسیال دیموكراتین! لەهەر چونكە چین، نازانین بێگومان هتد، ...شتێك مەنتیقەیەك هەر شارێك هەر گوندێك بەرزدەكەنەوە مەالكان دەبینین رۆژێك دەبینین ڤاتیكان، لە قەشەیەك الی دەچنە رۆژێ��ك و ئێران، دەچنە رۆژێك و توركیا دەچنە رۆژێك رۆژێك و دێنە سەرشەقام رۆشنبیرەكان رۆژێك

كۆمەنیستەكان، ئەمەش رۆژانە دوبارە دەبیتەوە دەس��ەاڵت، ب��ەن��اوی واڵت��ەدا شتێك ل��ەم بۆیە بەرەو هەمیشە نیە، یاسا و قانون حكومەت، شكست دەڕۆین، ئەگەر تەماشا بكەین )24 ساڵە( بەهێز كوردستان ئابوری ژێرخانی نەمانتوانیوە بكەین یان ئەوەندە بیر لەپاشەرۆژی ئەم خەڵكە

بكەین بۆ دوو مانگ موچەیان بۆ دابین بكەین.عوسمانیەكان كاتی لە بەدلیسی ئیدریسی مەال ئەم بیرۆكەی ئێستا بەسەریدا هاتبوو. مەال ئیدرس دەیگوت لەجیاتی ئەوە میرە كوردیەكان ئیماراتە داردەستی ببنە بڕوخێنن یەكتر كوردیەكان فیدراسوێنی پێویستە سەفەوی و عوسمانیەكان خۆیان دروست بكەن هەوڵێكی زۆریشدرا هەموو میرنەشینە كوردیەكان لەژێر چەترێكدا كۆبكاتەوە، مەال بە ئ��ەوەی ئێستا بۆیە نەیتوانی، ب��ەاڵم ئیدریسی بەدلیسی نەكرا ئەوەی بەسەركردایەتی بیكەین، ئێمە ئیتر پێویستە نەكرا كوردەكان بۆ نەتەوەیی یەكێتی گرنگی دەڵێین ئێمە كورد، بۆ رۆژئ��اوا كانتۆنەكانی گرنگی ك��ورد وەكو گرنگی ئاو و نان و هەوایە بۆ ئەم گەلە.

ئەگەر ئێمە دەوڵەتی نەتەوە دروستبكەین

كەواتە پێویستە تەنیا لە سوریادا زیاتر لە )50( دەوڵەت دروست بكەین

بۆ هەر نەتەوەیەك، یان لە توركیا زیاتر لە )40( نەتەوە هەن باشە

ئەگەر سیستەمێكی وەك سیستەمی كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی نەبیت توركیا هەڵبوەشێتەوە باشە چی

الیەنێك دەوڵەت پێك دێنێت


17] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

دەسكەوتەكانی راپەڕین و چۆنیەتی پارێزگاریكردنیان

ن/ رابەر رەشیدبەركوڵێك:

)1991( بەهاری راپەڕینی دەسكەوتەكانی دڕندەیی بەرئەنجامی كوردستان، باشووری ی و ئێراق یەكەكانی ل��ەدوای ی��ەك حكومەتە توێژە و بەرخۆدانی چین و گیانی سەرهەڵدان چەوساوەكانی خەڵكی ستەمدیدە و جەرگسووتاو و ئەنفالكراو و خاك و نیشتیمان سووتماككراوی باشووری كوردستان و درێژەپێدەری شۆڕش و بەشەكانی لە بوو كورد دیكەی راپەڕینەكانی باشووری كوردستانەی ئەو دیكەی كوردستان. راب��ردووەوە س��ەدەی یەكەمی چارەكی لە كە بەبێ خواست و ئیرادەی خەڵكەكەی و لەالیەن عەرەبییەوە ئێراقی بە بێگانەوە داگیركەرانی لەو بەشێك كرایە زۆرداری زۆری بە لكێنراو، و نەهامەتی لە جگە كە ئێراقەی دەوڵەتی ماڵوێرانی و داگیركاری و سڕینەوەی كەسایەتیی تواندنەوەی ئەنفالكردنی كەلتوورو تاكی كوردو لەناو بۆتەی كەلتوورێكی نامۆی عەرەبی، بەوالوە ناشبێت. پێی و پێنەبووە كورد بۆ هیچیتری لە بەتایبەتی نەوتیش، دەركردنی و دۆزینەوە بارودۆخەكەی كەركوك پارێزگای سنووری ئاڵۆزو رەواك��ەی پرسە ك��وردو بە سەبارەت داگیركاریی شۆفێنی و ه��زری ك��ردو شێواوتر جێبەجێكردنی واری كەوتە زیاتر عەرەبیش كرداری بەعەرەبكردنەوە. لە هەمبەر ئەو ستەم ب��ەرخ��ۆدان گیانی ت��اوان��دن��ەوەی��ەدا هەوڵی و بەرجەستەبوو، زیاتر نەتەوایەتی بەرگری و

راپەڕین و شۆڕشەكانی شێخ مەحمودی حەفیدو بارزانییەكان و شۆڕشی ئەیلول و شۆڕشی نوێی گەلەكەمان و سەرتۆپی راپەڕینەكانیش راپەڕینی بەهاری )1991( دەرهاویشتەی كەڵەكەبوونی ئەو هەموو ستەمە نەتەوایەتی و چینایەتییەی سەر

خەڵكی باشووری كوردستان بوو.

شەڕی كوەیت و راپەڕینی گەالنی ئێراق لە ساڵی )1991(دا:

راپەڕینی بە تایبەتە بابەتە ئەم لەبەرئەوەی بۆیە كوردستان، باشووری )1991(ی بەهاری بابەتەكەو كرۆكی سەر دەچینە راستەوڕاست داگیركردنی نابەین. ب��ەوالدا بەمالو خوێنەر س��ەروەری��ی بەزاندنی ل��ەوەی جگە ك��وەی��ت، ب��وو، ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی دان��پ��ێ��دان��راوی واڵتێكی كە بوو سەربازیش و سیاسی سەرشێتییەكی رژێمی بەعس ئەنجامیداو خۆی لە كێشەیەكەوە گالند، دەرچوون لێی وا ئاسان نەبێت. دەركردن و تێكشكاندنی سوپای ئێراقی داگیركەر لە كوەیت و گەاڵڵەبوون و پێگەیشتنی هەلومەرجی خودیی دەسەاڵتی رووبەڕووبوونەوەی بۆ ئێراق گەالنی بەعس لەناوخۆی واڵتدا، زیاتر پرسی راپەڕینی هێنایە پێش و كردییە ئەمری واقیع. سەرەتا لە باشووری ئێراق راپەڕینێكی جەماوەری چەكداری � بەهەڵەدا ناچین، ئەگەر بڵێین لە زۆر رووەوە راپەڕینێكی رەمەكی و بێ بەرنامەیی بوو � دەستی پێكرد، لە ماوەی چەند رۆژێكی كەمدا تەختوتاراج و دەسەاڵتی زیاتر لە )3٥(، ساڵی ئاگروئاسنی رژێمێكی هاروهاجی لە چەندین شاروشارۆچكەی ئێراقدا رووخاندو پاشاگەردانییەكی بێئەندازە لەو

راپەڕینەكە ئاراستەی باڵوبوونەوەو ناوچانەدا پاشكۆی بوونە و گرێژنەدەرچوون لە ب��ەرەو دامەزراندنی و و دەسەاڵتی شیعەگەرایی ئێران دەچوو، ئێران رژێمی هاوشێوەی دەسەاڵتێكی بۆیە هەر زوو هێزە هاوپەیمانەكان و لەنێویشیاندا ئەمریكا پشتی لە راپەڕینی خەڵكانی باشووری كوردستانیش ب��اش��ووری ل��ە ك��رد. ئ��ێ��راق باشووری بەهەمانشێوەی ئێراق( )كوردستانی بە رەمەكییانەو بەشێوەیەكی جەماوەر ئێراق، سوودوەرگرتن لە جاش و زۆرێك لە چەكدارەكانی سەربە رژێم و گەڕانەوەی بە پەلەی پاشماوەی لە ئەویش كە كوردستانی ب��ەرەی هێزەكانی شاخ چەكداریی شۆڕشی شكستی هەلومەرجی نێوان براكوژیی شەڕی ساڵی چەندین دوای و دامەزرابوو، ناچاری بە كوردستانییەكان حزبە خۆیان گەیاندەوە شارەكان و لەگەڵ جەماوەری یەكتربوونەوە ئاوێتەی راپەڕیودا ئەستوورو رق پارێزگاكەی لە مانگێك هەر چوار لە كەمتر و ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان رزگ��ارك��ران، ب��ەاڵم راپەڕینەكەی باشووری كوردستانیش هاوشێوەی و پاشاگەردانی لە ئێراق ب��اش��ووری ئ��ەوەی ئەمە بەدەرنەبوو، بەرنامەیی بێ و رەمەكی زۆرێك دڵ��ەوەی لە نەبوونەوەی ئاشت وێ��ڕای لەگەڵ كوردستانییەكان حزبە پێشمەرگەی لە و تااڵن لەنێوانیانداو رقوقین مانەوەی یەكترو دەوڵەتداری، و ئابووری ژێرخانی تێكوپێكدانی كوردستانیشی ب��اش��ووری خەڵكی راپەڕینی ئێراق باشووری خەڵكی راپەڕینی مەرەدی بە لە راپەڕین دوای سەركوتكردنی زوو هەر بردو پارێزگاكانی باشووری ئێراق و خۆڕێكخستنەوەی



پاشماوەی هێزەكانی سوپای ئێراق و وەرگرتنی بە هاوپەیمانەكانی ئەمریكاو لە رەزام��ەن��دی راپەڕیو خەڵكی سەركوتكردنی هێرشكردنەوەو لە پێچەوانەی هێرشی كۆمەڵكوژكردنیان، و )27ی ئادار(دا كردەوە سەر خەڵكی راپەڕیوی رۆژدا )٥( لە تەنها و كوردستان باشووری كوردستانی ب��اش��ووری ناوچەكانی زۆرب��ەی گرتەوەو كۆڕەوی ملیۆنی خەڵكی كوردستان بۆ واڵتانی ئێران و توركیاو سوریا دەستی پێكرد. خۆئەگەر بڕیاری )6٨٨(ی نێودەوڵەتی نەبوایە كە لە )٥ی نیسانی 1991( لەالیەن ئەنجومەنی پێشنیاری لەسەر نێودەوڵەتییەوەو ئاسایشی دەرچوو، فەرەنسا لەوانەش دەوڵەتێك چەند سنووری بۆ هێزە چەكدارەكانی ئێراق )ناوچەی كرد، دی��اری 36(ی )هێڵی ی��ان دژەف��ڕی��ن(، باشووری خەڵكی دیكەی ئەنفالێكی رژێم ئەوا كوردستانی دووبارە دەكردەوە، هەر لە گەرمەی كۆڕەودا وتووێژو دانوستانی بەرەی كوردستانی و رژێمی سەدام حوسێنی دیكتاتۆر دەستی پێكرد.

هەڵبژاردنی پەرلەمان و دامەزراندنی حكومەتێكی نەبەكام:

لە ئەنجامی پاشەكشەی دامودەزگاكانی حكومەتی ئێراقی لە سنووری هەرسێ پارێزگاكانی هەولێرو بۆشاییەكی دروستبوونی و دهۆك و سلێمانی كارگێڕی و نەتوانینی پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە لەالیەن حزبە كوردستانییەكانەوە، بۆیە بڕیاری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و دامەزراندنی ئایاری )19(ی لە درا. ناوخۆیی حكومەتێكی نائاسایی كەشوهەوایەكی لە )1992( ساڵی

پەرلەمانی هەڵبژاردنی هەڵبژاردندا، بانگەشەی كوردستان ئەنجامدراو دەستپێكی دەرئەنجامەكانی بۆنی شەڕێكی خوێناوی لێدەهات، بەهەرحاڵێك بوو، ئەنجامی هەڵبژاردن راگەیاندراو حكومەتێكی پەنجا بە پەنجای ئیفلیج و نا تەكنۆكراتیی تەواو حزبی دامەزراو وەزیری ناحاڵی و تێنەگەیشتوو لە كاروباری وەزارەتەكانی ئەو حكومەتە خرانە سەركار. سەرجەم كایەو جومگە هەستیارەكانی ئاوێتەی كۆمەاڵیەتی و دەوڵ��ەت��داری ژیانی خواستی و بەرژەوەندی سەقەتی سیاسەتێكی حزبایەتییەكی تەسكی خاوەن ئەقڵییەتی شاخ و خیڵ و ناوچەگەرێتی كرانەوە. ئەو خوێنەی كە سااڵنێك بوو لە سەردەمی شۆڕشی شاخدا لەنێوان قەتماغەیان برینەكان هێشتا و رژابوو براكاندا داڵدەدانی كوالنەوە، جارێكیتر نەبەستبوو، خائین و خۆفرۆش و موستەشاری ئەنفالچی و بااڵدەستەكانەوە، حزبە لەالیەن رژێم سیخوڕی ئایندەی خەمخۆرانی و دڵسۆزان بە شوێنی نەزان هیچ ناشایستەو كەسی كرد، لەق واڵت دەسەاڵتی و دان��ران هەستیاردا شوێنی لە دەرەكی دەست.دەستێوەردانی درایە رەهایان و هەرێمایەتی و پاشكۆبوونی هەندێك لە حزبە كوردستانییەكان بۆ ئەو خواستە دەرەكییانە، هەر زوو دەستكەوتەكانی راپەڕینیان خستە بەردەم شەڕی ئەمجارەیان ترسناكەوە، هەڕەشەیەكی كوردستانییە حزبە لەناو حزبایەتی خۆبەخۆی ئیسالمی و عەلمانییەكاندا هەڵگیرساو پەرلەمان زۆركردو سەرئێشەیەكی دووچاری حكومەتی و كۆمەاڵیەتیش ئاشتیی رژاو زۆری��ش خوێنێكی كۆنەقینی دوات��ر تێكەوت. قوڵی درزێ��ك��ی بارودۆخەكە براكان جارێكیتر سەریانهەڵدایەوەو گەیاندرایە ئاستێك كە تەنها فیشەكێك بەسبێت بۆ هەڵگیرساندنی شەڕێكی خۆبەخۆی خوێناوی كە كۆتایی بە سەرجەم دەستكەوتەكانی راپەڕین بهێنێت، خۆئەگەر هەلومەرجە بابەتییەكەی ئەو رۆژگارو سەردەمە لەبارو گونجاو نەبووایەو رژێمی نێودەوڵەتیدا ئاستی لەسەر بەعس دیكتاتۆری سووك و چرووك نەبوایە، هەر زوو رژێم دەستی پارێزگاكەدا دەگرتەوە. شەڕی بەسەر هەر سێ نێوان یەكێتی و پارتی لەالیەك و هێزەكانی پارتی لە دواتریش لەالیەكیترو كوردستان كرێكارانی ساڵی )1994( جارێكی دیكە هەڵگیرساندنەوەی حزبی ه��ەردوو ن��ێ��وان خوێناویی شەڕێكی و هێنان و كوردستان باشووری دەسەاڵتداری راكێشانی هێزە هەرێمایەتییەكان بۆ بەشداریكردن لەو شەڕەو دەست نەپاراستنی هێزەكانی هەردووال لە یەكتری تەڕو وشكی پێكەوە دەسووتاندو واڵتی ترسناكەوەو نەهامەتییەكی بەردەم خستبووە ئەم لێهاتووی ك��ارام��ەو رۆڵ��ەی ه��ەزاران بە نیشتیمانەیان بە كوشتداو دەیان هەزاری دیكەش واڵتیان بەجێهێشت و روویان لە هەندەران كردو بەرهەمهێنەوە كۆمەڵگایەكی لە كۆمەڵگاشیان كردە كۆمەڵگایەكی بەكاربەرو مووچەخۆری ئەوتۆ

كە ژێرخانی ئابووریی واڵت، نەك هەر ئیفلیج، كشتوكاڵی كەرتی و بكات پەڕپووت بەڵكو ژێرخانی پشتی بڕبڕەی بە ئەوكاتە تاكو كە قوربانی كرایە دادەن��را، كوردستان ئابووری بازاڕێكی بەرەڵاڵو رەشی بەناو ئازاد كە هەرچی كەلوپەل و خۆراكی بەسەرچوو و پڕ لە میكرۆبی واڵتانی دەرودراوسێ هەبوو بە تاكی كوردی ئەم وێڕای ساغكردەوەو كوردستانەیان باشووری باشووری ئێراق و بەسەر ئابووری ئابڵۆقەیەكی ئابڵۆقەیەكی ئێراقیش دەوڵەتی كوردستاندا، و كوردستان هەرێمی سەر خستبووە ئابووری زیاتر بارودۆخەكەی ئاڵۆزو تەمومژاوی كردبوو. خۆراك بە بەرامبەر ن��ەوت بڕیاری خۆئەگەر نەبوایە، زۆر ئەستەم بوو چین و توێژە هەژارو بەشمەینەتەكانی باشووری كوردستان لە مەرگی

حەتمی رزگاریان ببوایە!!.خۆبەخۆو ش��ەڕی قۆناغی چەندین دوای دەرئەنجام شەڕكەرەكان، هێزە پەككەوتنی لەنێوان متمانە بێ سەرپێیی ئاشتییەكی تا هاتەئاراوەو دەس��ەاڵت��داردا حزبی ه��ەردوو ئێستاش شوێنەوارەكەی بەسەر سەرجەم كایەو و دەوڵ��ەت��داری ژیانی هەستیارەكانی جومگە

كۆمەاڵیەتییەوە بە ئاشكرا دیارە.

رووخانی رژێمی سەدام و لكاندنەوەی هەرێمی كوردستان بە بەغداوە:

ل��ە ن��ەوەدەك��ان��دا ن��ووس��ەرێ��ك��ی ع��ەرەب بە هەرێمی بارودۆخی بەمجۆرە سەرسووڕمانەوە، ئەمە كە پێناسەكردبوو و شرۆڤە كوردستانی سەربەخۆیین، خاوەنی كوردییەكەیەتی:"كورد كە چی داوای حكومی زاتی لە سەدام حوسێن دەكەن". ئەم وتەیە دەقاودەق راستبوو؛ چونكە سەركردایەتی بە هاوپەیمانەكان هێزە كاتێك و لێدان بڕیاری )2003(دا ساڵی لە ئەمریكا سەدام وەكو دیكتاتۆرێكی رژێمی رووخاندنی حوسێنیاندا، ئەوكاتە وێڕای ئەو كەموكووڕی و كێماسییانەی كە پێشتر ئاماژەیان پێدرا، كەچی هەرێمی كوردستان هەنگاوی باشتری لە بواری نابوو، دەوڵەتداریدا كاروباری و خزمەتگوزاری دەوڵ��ەت��داری بنەماكانی و خەسڵەت هەموو بڕیارێكی بە پێویستیی تەنها خەمڵیبوون، ژیرانە سیاسەتێكی پیادەكردنی بوێرانەو دەسكەوتەكانی بە بایەخ زیاتر كە هەبوو رووخانی لەكاتی كەم الیەنی ب��دات و راپەڕین باشووری بڕیاربەدەستانی حوسێندا، س��ەدام كوردستان )پەرلەمان و حكومەتی هەرێم( داوای نەك بكردبوایە، ئێراق لەگەڵ كۆنفیدراڵییان دیكەی جارێكی قەیدوشەرتی بێ لكاندنەوەی عەرەبییەوەو ئێراقی بە كوردستان باشووری فراوانی بەشێكی لەسەركردنی گرەو و گرێدان ئەم بەشەی كوردستان لە چوارچێوەی مادەیەكی دەڵەمەیی وەكو مادەی )٥٨( كە دواتر گۆڕدرا بۆ مادەی )140( لە دەستووری ئێراق و دانانی

بە دڵنیاییەوە وشیاربوونەوەی تاكەكانی

كۆمەڵگاو ئەو رەوشە سیاسییەی لە باكوورو رۆژئاوای كوردستان

لەسەر ئاستی نەتەوایەتی بەڕێوەدەچێت، كاریگەریی ریشەیی لە سەر بەشێك لە تاكەكانی كۆمەڵگای

كوردی باشوورو رۆژهەاڵتی كوردستانیش

كردووە كە كار لەسەر ژیاندنەوەو هەستانەوە سەرپێی ئەو تاكە دەكات


19] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

كاتێكی دیاریكراو كە لە )2007/12/31( كۆتایی پێبێت و پابەندبوونەوەی هەرێمی كوردستان بە سەرجەم بڕیارەكانی ئێراق، وەكو یەك دەوڵەتی خودی كە ئەوەی وێڕای ئەمە بڕیاربەدەست. دەستوورەكەش تا ئێستا رۆژانە بەبەرچاوی رای گشتییەوە پێشێل دەكرێت و مادەی ناوبراویش

وەكو الستیكێكی ستۆكی لێهاتووە. حزبایەتییە سیاسەتە ئەو ئەمانەش سەرباری س��ەری نانەتەوایەتییەش و نانیشتیمانی دیكەیشی داگیركراوەكانی ناوچە و كەركوك یەكگرتووی بڕیارێكی و وتار نەبوونی خواردو تۆكمەش، دۆخەكەی بەجۆرێك ئاڵۆزتر كردووە نەبێت. ئاسان وا لێدەركردنی س��ەرەدەرە كە ئاراستەو بە هەرێم حكومەتی پەلكێشكردنی ئاقاری دەوڵەتە داگیركەرەكان و تەمومژاویبوونی ئایندەی دۆخەكە، ترس و دوودڵی الی دڵسۆزانی كوردستان و بەشەی لەم ك��ورد رەوای دۆزی دروستكردووە. دیكەش بەشەكانی الی هەتا سەیرو سیاسەتێكی پەیڕەوكردنی هەروەها پارێزگاكەی سێ ه��ەر سنووری لە سەمەرە هەرێم، بەجۆرێك كە حكومەتی ناوچەی سەوز، هیچ بڕیار و راسپاردە و داواكارییەكی حكومەتی بڕیارەكانی بە نەخوێنێتەوە، زەرد ناوچەی حكومەتیشەوە، سەرۆكی و هەرێم سەرۆكی باشووری هەرێمی رزگاركراوەكانی ناوچە واتە جارێكی پارێزگاكە(ش سێ )هەر كوردستان وێڕای و دابەشكرایەوە هەردووال لەنێوان دیكە بوونی چەند حزبێكی وابەستەی ئەم واڵت و ئەو بەرهەڵستكارییەوە بەناوی ناسەربەخۆ و واڵت )ئۆپۆزیسیۆن(، كەچی وەكو دەبینین ئێستاشی بەرەو رۆژ لەدوای رۆژ دۆخەكە بێت، لەگەڵدا ئاڵۆزبوونی زیاتر دەچێت و هەتا بەرەو ئاراستەی ئەمەیان كە دەچ��ێ��ت، خەڵك قوتی بڕینی مەترسییەكە و كارەساتی گەورە بەدوای خۆیدا دەهێنێت، ئەگەر بە خێرایی چارەسەری گونجاوی بۆ نەدۆزرێتەوە. ئەو دەوڵەتدارییەی بە حیساب كوردستان ب��اش��ووری پارێزگایەی سێ ل��ەم بەڕێوەدەچێت، بە پەرلەمان و حكومەتەكەشەوە، ئەوەندەی كار بۆ بەرژەوەندییە حزبی و دەستكەوتە ئابوورییە سەرپێییەكان دەكات و رۆژ بەڕێدەكات، نیو ئەوەندە لە خەمی ژیانی گەل و نیشتیمان و پرسە نەتەوایەتییە چارەنووسسازەكاندا نییە. هەرچی كایەی هەستیاری كۆمەڵگا هەیە قۆرخ كراوەو هەرچی رێكخراوی كۆمەڵگای مەدەنی و قوتابییان و ئافرەتان و توێژەكانی و پیشەیی مامۆستایان و چینەكانی كرێكاران و جووتیاران و ... تاد، هەیە هەر هەمووی موڵكی حزبە و خۆیدا بەرژەوەندیی لە بوێت چۆنی حزبیش جێگای ئێرە هەرچەندە دەهێنێت. بەكاریان وردكردنەوەی یەك بەیەكی ئەو پرسە كۆمەاڵیەتی و رۆشنبیری و ئابووری و نەتەوایەتییانە نییە، تەنها دژایەتیكردنی راپەڕین و شۆڕشی رۆژئاوای هیچیتر دەهێنینەوەو نموونە بە كوردستان

ناڵێین و با خوێنەر خۆی بڕیاری لەسەر بدات.

ئەی كەواتە چیبكرێت؟لە ئێستا كە تەمومژاوییەی ئاڵۆزو دۆخە ئەم وەكو دەچێت، بەڕێوە كوردستاندا باشووری راپەڕینی دەسكەوتی پێیدا ئاماژەمان پێشتر جەماوەریی بەهاری )1991(ی خەڵكی باشووری كوردستانەو لەالیەن هەندێ هێزەوە قۆرخ كراوەو حزبەكان، بە تایبەتی هەردوو حزبی بااڵدەست دەیانەوێ لە روانگەی بیری سیاسی و خواستی خۆیان، رەوشەكە بەڕێوەببەن، بەڕێوەبردنێك كە پێشبردنی، بەرەو لە جیاتی رۆژ دوای لە رۆژ خەریكە پاشەكشەی پێدەكەن و دەیكەنە قوربانی هێزە لەوەدایە كێشەكە خۆیان، بەرژەوەندیی بەناو بەرهەڵستكارەكانیش وا خەریكە لە هەڵپەی خواستەكانی لە پشت دەس��ەاڵت بە گەیشتن برابەشی دەبنە ئەوانیش و دەك��ەن جەماوەر كوردستان خەڵكی هەردەبێ بۆیە دەس��ەاڵت، هەر و ب��دەن یەكالییكەرەوە بڕیاری خۆیان دەسكەوتە لەم دڵسۆزانە خەمێكی خۆیشیان سەر هەتا نییە م��ەرج چونكە بخۆن، مەزنە نیمچە ئێستا وەك��و بابەتییەكە هەلومەرجە لەباربێت و زەمینەی فەرمانڕەوایەتیش ئاوا بێ سەرئێشە بەڕێوەبچێت، چونكە لەوانەیە لە هەر ئەم لەگەڵ زلهێزەكان بەرژوەندیی ئانوساتێكدا نەبوون، یەكانگیر بەڕێوەدەچێت لێرە رەوشەی � وێڕای لە پڕێكدا هەرچییەكمان چاندووە ئەوا بدەین، دەستی لە ئەوا � كەموكووڕییەكانیش پەیڕەو دواییش مانگەی دوو یەك لەم ئەوەی كرا لە دەستبردن بۆ قۆرخكردنی بژێوی خەڵكی كە زیاتر خۆی لە مووچەی مووچەخۆران و دزین و تااڵنكردن و بەهەدەردانی سامانی نەتەوەیی و نیشتیمانی دەبینێتەوە وا ئاسان نییە و رۆژێك و دز گ��ەرووی لە و تیژ دڕوویەكی ببێتە دێت زوو ئەگەر و گیربێت واڵت��ەدا ئەم جەردەكانی فریای خۆیان نەكەون، ئەوا سەریشیان بخوات، بۆ گەڕانەوە لە خۆی خۆیشیان فریاكەوتنی تاكی كۆیلەكردنی و ئیرادە بێ درێژەپێدانی گەلی كوردستان دەبینێتەوە كە � كە بەداخەوە � هۆكارە مێژووییە جۆراوجۆرەكان بوونەتە هۆی ئیرادەكردنی. بێ و كەسایەتییە ئەو داهێزرانی حزبە كوردستانییەكانی باشووری كوردستانیش هاوشێوەی داگیركەران كاریان لەسەر الوازكردنی دەیانەوێ و ویستوویانە كردووەو ئیرادەیە ئەو ئاسا مێگەل و كۆبكەنەوە كۆمەڵگا تاكەكانی لە پێش. بیاندەنە بیانەوێت ئاقار كام بەرەو هەمبەر ئەو هەوڵی بێ ئیرادەكردنەشدا، دەنگێك داوای و دێنەگوێ ل��ەوێ دەنگێكیش لێرەو، گەلێكن دەنگ هێشتا لێ دەك��ەن، گۆڕانكاری چونكە نییە، هەنووكەییان گۆڕانكاریی توانای بڕیاربەدەستانی باشووری كوردستان زۆر ئاساییە بكەنە دەستكەوتەكان سەرتابەری بەالیانەوە، تایبەتییەكانی و حزبی بەرژەوەندییە قوربانی

داگ��ی��رك��ەران چەندان ه��اوش��ێ��وەی و خ��ۆی��ان خوێن خەڵتانی كوردستان باشووری جاریتر داگیركەران. بەردەستی بیخەنەوە بكەنەوەو و س��ادەی��ی ب��ەم لەمجۆرەو هزرێكی ئ��اوەزو سەرپێییەی هێزە بەرهەڵەستكارەكانی باشووری كوردستان و ناڕەزاییە جەماوەرییەكان گۆڕانكاری چەندە هەر نییە. مەحاڵیش بەاڵم زەحمەتە، بەرژەوەندخوازیی خۆیان و وابەستە بوونیان بە واڵتە هەرێمایەتییەكان وهەنگاونانی هەر هێزێكی بەناو بەرهەڵستكار بە ئاراستەیەكدا و پەیڕەو و پیادە كردنی جۆرێك لە سیاسەتی داگیركەرانە، گیانی ئەو ساردكردنەوەی بە درێ��ژە بەمەش ناڕەزایی و بەرهەڵستكارییە دەدەن كە سااڵنێكە

درێژەی هەیە و بەردەوامە.تاكەكانی وشیاربوونەوەی دڵنیاییەوە بە بەاڵم باكوورو لە سیاسییەی رەوشە ئەو كۆمەڵگاو نەتەوایەتی ئاستی لەسەر كوردستان رۆژئاوای سەر لە ریشەیی كاریگەریی بەڕێوەدەچێت، بەشێك لە تاكەكانی كۆمەڵگای كوردی باشوورو رۆژهەاڵتی كوردستانیش كردووە كە كار لەسەر تاكە ئ��ەو سەرپێی هەستانەوە ژی��ان��دن��ەوەو دەكات، لەسەر بنەمای بە دەستهێنانی مافەكانی گەنج و ئافرەت رۆڵ��ی بە بایەخدان و م��رۆڤ ئایندەدا چاوەڕوانی لە لەو گۆڕانكارییانەی كە

هاتنەدییان دەكرێت.

لە )19(ی ئایاری ساڵی )1992( لە كەشوهەوایەكی

نائاسایی بانگەشەی هەڵبژاردندا، هەڵبژاردنی

پەرلەمانی كوردستان ئەنجامدراو دەستپێكی دەرئەنجامەكانی بۆنی

شەڕێكی خوێناوی لێدەهات، بەهەرحاڵێك

بوو، ئەنجامی هەڵبژاردن راگەیاندراو حكومەتێكی پەنجا بە پەنجای ئیفلیج و نا تەكنۆكراتیی تەواو حزبی دامەزراو وەزیری

ناحاڵی و تێنەگەیشتوو لە كاروباری وەزارەتەكانی

ئەو حكومەتە خرانە سەركار


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[20 وتار

دوای شه ش مانگ له دروست نه بوونی حکومه ت، ره وایه تی هه ڵبژاردن نه ماوه ن/ سەردار ستار

شه ش مانگ تێئه په ڕێ به سه ر هه ڵبژاردنی هه رێمی کوردستان، به اڵم هێشتا الیه نه کان نه گیشتونه ته رێکه وتن بۆ دروست کردنی کابینه ی حکومه تی نوێ، رۆژ ژماردن له سه ر شاشه ی ته له فزیۆنه کان الیه نه کان به هه ندی وه رناگرن، چونکه به ڕاستیش لیسته هه یه . ژماردن مانگ به پێویستی ئیتر ب��راوه ک��ان��ی ه��ه ڵ��ب��ژاردن ل��ه م��اوه ی ئ��ه و شه ش یه کترنه بوو، له گه ڵ جیاوازیه کیان هیچ مانگه به تایبه تتریش پێنج لیسته یه که مه که ، تا ئێستاش حکومه ت پێکنه هێنانی بۆ ک��اردان��ه وه ک��ه ی��ان ئه گه ری نییه دیاریش ئاسایه . و س��اده زۆر هه ڵبژاردنه کانی تا نوێ کابینه ی پێکنه هێنانی کاردانه وه یان درێژببێته وه، پارێزگاکان و به غدا

چی ئه بێت؟؟.زۆری له سه ر نوسراوه پێویسته زیاتریشی له سه ر بنوسرێ؛ چونکه به ڕێوه به رایه تی واڵت قۆرخکراوه به ناوی هه ڵبژاردنه وه ، بۆیه ده بێ خه ڵک له سه ر چاوه ڕێی هه ر ناکرێ به ده نگبێ، مافه ی ئه و کوردستانبێ؛ هه رێمی زڵهێزه کانی ره حمه تی و فعلی به شێوه یه کی واڵت له ئێستادا چونکه کاتی بۆ ماوه ی شه ش مانگه به ڕێوه ئه چێ، ئه مه له پای چی، بۆچی ئه بێ الیه نه کان له و کردوه یه رێکخراوه کان، الیه نه کان، و پارت ده نگبن، بێ

که سایه تیه رۆشنبیرو...هتد؟؟.ره هه نده کانی پێکنه هێنانی حکومه ت چین؟ گوایه شه ش ئه وه به اڵم بێ، فره وان بنکه ده یانه وێ دروست شتێک هیچ ته سکیش به بنکه مانگه و کێشه پۆستێک پله و هه موو له سه ر نه بووه ، هێلی سورهه یه ، باشه ئه ی بنکه فره وانی چۆن لیستی ئه قلیه تی که ئ��ه وه ش له گه ڵ چۆنیه ؟ ته سک حکومه ت دروستکردنی بۆ ئه رکدارکراو بین و تاکڕه وانه یه له هه موو کارو کرده وه یه کا، ئایا ده توانێ حکومه تی بنکه فرا وان دروستبکات؟ ئایا حکومه تی هه رێمی کوردستانی باشوور، ده توانێ فره وانبێ؟ بنکه رۆژئ��اوا کانتۆنه کانی به قه د بێگومان وه اڵمه که ی ئاسانه که نه خێره ، چونکه له یه که م ئه زمونی رۆژئاوا ئاشوری و عه ره ب وه ک سه رۆکی جێگری ره گ��ه ز وه ک ژنیش نه ته وه ، ژنه ، کانتۆنێکیش سه رۆکی پێدراو حکومه تیان باشور هه رێمی له ئه زمونی ساڵ )23( دوای نێشانبدرێ که نه توانراوه ئیراده ی ئه وه هێشتا نه ته وه کانی تر و ژن بهێنرێنه ئاستی سه ره وه ی له هه ڵبژاردنه کانیش" هه رێم، به ڕێوه به رایه تی له ناو هه ڵبژاردنی تایبه ت تورکمان له ناوچه ی زۆرینه ده نگی به ڕانه تی ده شتی و به حرکه دێنێ که یه ک دانه پۆلیسیش به ناوی حیزبێکی تورکما نه وه نییه" .!! واتا بنکه فره وانیه که ته نها له نێوان حیزبی کوردیه ، پرسه که ش دابه شکردنی ئه مه الیه نه کان، بۆ ئیمتیازاته و داهاته کان ئه وه ش فره وانیه ، بنکه الوازی پره نسیپێکی سیسته می نه ته وه یی ده وڵ��ه ت مۆدێلی زیاتر

سه رمایه داری و ناوه ندگه رایی نه ته وه په رسته ، ئه و شێوه بنکه فره وانیه گوزارشت له دیموکراتیه تی زۆرینه ناکات؛ به ڵکو دیموکراتیه تی لێبڕاڵ و نیۆ لیبڕاڵه ، له سه ر ئه و بنه مایه ئه وه ی پڕوپاگه نده ی ته نها فره وانیه وه بنکه به ناوی ده کرێت بۆ فریودانی کۆمه ڵگایه ، نمونه له کابینه ی پێنج و ده سه اڵتدابوون، له ناو الیه نه کان هه موو شه ش چاره سه رنه بوون، قه یرانه کان و کێشه بۆ ئه ی ئه ی بۆ گه نده ڵی په ره یسه ند، ئه ی بۆ نه توانرا که رکوک بگه ڕێندرێته وه ، ئه ی بۆ هێزه کانی تورکیا نه توانرا له هه رێمی بادینان ده ربکرێن، ئه ی بۆ کێشه ی کوشتنی ژنان و بێکاری و خزمه تگوزاری چاره سه رنه بوون؟؟. ئه وه ی پێی ئه ڵێن حکومه تی کاردا له یه ک ته نها راب��ردوو له ف��را وان بنکه گونده کانی چۆڵکردنی ئه ویش سه رکه وتوبوو، کوردستان، خه ڵک به ناوی مووچه ی ئاسایش و فه رموون کۆکردنه وه ، شاره کان له پێشمه رگه به رهه مه کانی حکومه ته بنکه فره وانه که بژمێرن، شتێکیتر وتمان ئه وانه ی ل��ه ده ره وه ی ئه گه ر قه یرانی تووشی هه رێم ئه مڕۆ ئ��ه وا هه بوایه ئابووری نه ده بوو. سه رکه وتوبوون له هێنانی زۆری بۆ دروستکردنی بۆ هه رێم تورکیه کان کۆمپانیا ته الر و باڵه خانه ی به رز، ئه ی ئه مڕۆ له ئابلۆقه ی فریای باڵه خانانه و ته الر ئه و بۆچی ئابووریدا حکومه ته بنکه فرا وانه که ناکه ون؟؟. له الیه کێتر رابردوو فره وانه کانی بنکه حکومه ته سه رۆکی ئه ڵێت؛ سیسته می ته ندروستی فاشیله له هه رێمی کوردستان، بێ زه حمه ت ئه وه ی ئه و سیسته مه کێیه ؟؟. بونیادناوه ته ندروستی له فاشیله ی ئه رێ ده سه اڵتدارانی تا ئه مڕۆ له ده ره وه ی ئێوه به رپرسیار بوونه له و فاشیل که سیتر هه یه که بێ؟؟، واتا ئه وه ی ده یانه وێ دوای شه ش مانگ بنکه بیانو بکه نه حکومه ت له پێکنه هێنانی فروان کردنی کابینه نوێکه یه ، واتا تائێستا هیچ

کابینه یه کی بنکه فره وان پێکنه هاتبێ!!.کورسیش به یه ک ئه وانه ی هه رێم الیه نه کانی ده ست هه موویان ده رکه وتبوون، له هه ڵبژاردن به شداری ئ��ه وه ی بۆ وه ستان سینگ له سه ر به الی ئ��ه وه ی بکه ن، ف��ره وان بنکه حکومه تی منه وه سه یره ئه ویش ئه وه یه ؛ مۆدێلی به ڕێوه بردن له هه رێمی کوردستان له فه ڕاشه وه تاکو سه رۆکی ئه ویش پارتیه ، به ڕێوه بردنی مۆدێلی حکومه ت ئه وه ی بۆیه ته سکبینه ، حیزبگه رای مۆدێلێکی بکه وێته ئه و به ڕێوه به رایه تیه وه جا وه ک هه ریه ک له پایه و پێکهاته کانی حکومه ت، ئه وا پێویسته پارتی، به ڕێوه به رایه تی و مۆدێل ناو بخزێته که م، یان بێ زۆر الیه نه که به شداری له وانه یه بێ وه زاره ت بێ وه زیرێکی ئه گه ر هه تا نمونه و په رله مان کاروباری رێکخستنی وه زیری یان له و بڵێ الیه نێک ئه گه ر بۆیه بێ، حکومه تیش حکومه ته به شدارده بم و مۆدێلێکی تایبه ت به خۆم پاڵویه . خه یاڵ منه وه به الی ئه که م جێبه جێ له ماوه ی رابردووش که یه کێتی هاوبه شی ستراتیژی

پارتی بووه وه ک سیاسی، به اڵم له الیه نی ئیداری نه بووه ؛ به ڕێوه بردن مۆدێلی خ��اوه ن یه کێتی پارتی به ڕێوه بردنی مۆدێلی به شداری به ڵکو بووه ، ئه مه ش وای کردوه هیچ وه زیر و جێگر و به ڕێوه به ر و راوێژکار و له هه موو پله و پۆسته کان که نه کراوه پێ وایان شتێکی گۆڕانکاری هیچ قازانج ئه وه ی ته نها بناسرێته وه ، پێی یه کێتی

گۆڕان ئه ڵێ:"تائێستا هه ردوو بژارمان له به رده ست دایه ، به الی منه وه له هه ردوو

الیه نه که بوو، پارتی وه ک گۆڕان ئه یه وێ به شداری حکومه تی پێ ناکا، ئه گه ر

بشیکات ته مه نی کورت ئه بێ، به مه رجێک وه ک ئه و گۆڕانه ی

به ڵێنی داوه ، نه ک وه ک گۆڕانێک که له ده سه اڵتدا

ره نگی زه رد ببێ، هه مانکات باوه ڕی شه قامیشی وه ک

جاران نه ماوه

..........

ئایا حکومه تی هه رێمی کوردستانی باشوور، ده توانێ

به قه د کانتۆنه کانی رۆژئاوا بنکه فره وانبێ؟ بێگومان وه اڵمه که ی ئاسانه که

نه خێره ، چونکه له یه که م ئه زمونی رۆژئاوا ئاشوری و عه ره ب وه ک نه ته وه ، ژنیش

وه ک ره گه ز جێگری سه رۆکی حکومه تیان پێدراو سه رۆکی کانتۆنێکیش ژنه ، دوای )23( ساڵ له ئه زمونی هه رێمی

باشور هێشتا ئیراده ی ئه وه نه توانراوه نێشانبدرێ

که نه ته وه کانی تر و ژن بهێنرێنه ئاستی سه ره وه ی

به ڕێوه به رایه تی هه رێم


21وتار] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

بووه هاوبه شێکی به هێزبووه له باجی گه نده ڵی و شێوازی نادیموکراتی و حکومه تی خێڵه کی و

ئارستۆکراسی کۆپیه کراوی ده ره وه .ئه وه ی ئێستا جێی سه مه ره یه ئه ویش بزووتنه وه ی لیبڕاڵ خۆمی به مۆدێلی ئه مه وێ ئه ڵێ گۆڕانه ؛ به شداری بکه م له کابینه ی حکومه تی نوێ"نه ک گونجاوه ، داواکریه کی ئه وێ". وه زاره تم وه زیر، مۆدێلی هێشتا گ��ۆڕان به ڕێزانی وادی��اره به اڵم هه رێمیان نه ناسیوه ، ئه وه ی گۆڕان داوای ده کات واتا ده سه اڵت به دوو مۆدێل به ڕێوه بچێ، که ئه مه ئه وه هه زمی پارتی چونکه دایه ، مه حاڵ به ال پارتی الیه نه کانی ببێ، پارچه ناکا مۆدێله که ی ئه وێ بۆ جوانکردنی مۆدێله که ی نه ک جیاکاری له مۆدێلی ئه و، له به ر ئه وه شه گۆڕان ئه گه ر ئاستی داواکاریه کانی که متریش کاته وه به الی من سه خته پارتی به رگه ی شێوه ی کاری گۆڕان بگرێ، ئه ر که م له ماوه یه کی بکه ن سازشیش گه وره ترین کۆتایی دێ. هه رچه نده له ئێستادا گۆڕان چه ند کردوه ، په سند پرنسیب وه ک پارتی شتێکی دیاریش نییه له به رامبه ر چی؟؟ ته نها بۆ به شداری پێکردنی حکومه ته ، ئه گه ر نا ره وانکردنی نه وت په یوه ندیه کانی سه یری ئاسایی و تورکیا بۆ پارتی و تورکیا، له به رامبه ر چیه ؟؟. تا ئێستا بزووتنه وه ی گۆڕان هیچ رونکردنه وه یه کی نه داوه

له سه ر په سندکردنی داواکاریه کانی پارتی ؟.به کورسیه ک ده یانویست که تر الیه نه کانی به شداری حکومه ت که ن، به اڵم وادیاره به شداریان پێناکرێ، ئه ی چی ئه که ن ئه و به ڕێزانه ؛ چونکه له ماوه ی )22(ساڵی رابردوو به رده وام له په راوێزی ئۆپۆزیسیۆن به ره ی سه خته ژیاون، حکومه تدا ده سه اڵت رووبه ڕوی ناتوانن چونکه هه ڵبژێرن؛ بوستن، له الیه کتریش به شداریان له حکومه ت پێ ناکرێ ئه وکات چۆن ئه توانن به رده وامی به خۆیان

بده ن؟؟.توانای نه رووبه ڕوبوونه وه و نه هێزی یه کێتی له وانه یه شێوازی هه یه ، به رده وامیشی ره خنه ی کۆنی به کاربێنێته وه "له هه ردوو به ره وه خواردنبێ"، هه ڵوێستی ب��وو م��اوه ی��ه ک بینیمان چونکه جیاوازیان هه بوو بۆ رۆژئاوای کوردستان، به اڵم سه د یه کسه ر پارتی سه رۆکی ره خنه ی به یه ک و هه شتا پله بایاندایه وه !!. له ئێستا دوای ئه و

هه موو کێشه ناوخۆیی و بوون به پله ی سێیه م، سه خته ئومێدێکی زۆر ت به یه کێتی بێ، بێگومان

هیچ شتێکیش مه حاڵ نییه .گۆڕان ئه ڵێ:"تائێستا هه ردوو بژارمان له به رده ست بوو، الیه نه که ه��ه ردوو له منه وه به الی دای��ه ، پارتی وه ک گۆڕان ئه یه وێ به شداری حکومه تی ئه بێ، ئه گه ر بشیکات ته مه نی کورت ناکا، پێ به مه رجێک وه ک ئه و گۆڕانه ی به ڵێنی داوه ، نه ک زه رد ره نگی ده سه اڵتدا له که گۆڕانێک وه ک ببێ، هه مانکات باوه ڕی شه قامیشی وه ک جاران نه ماوه؛ چونکه له شه ش مانگی رابردوو به ئاوازی بۆیه خوێندوه ، پارتی به تایبه ت و ده س��ه اڵت سه خته گۆڕان بگه ڕێته وه ئاستی رابردوو له گه ڵ شه قام ئاشتبێته وه ، چاالکی و خۆپیشاندانه کانی توانای که بینی، خه باتیشمان و سادق سه ید زاڵبوونی به سه ر شه قامیشدانییه بۆ بێده نگکردنی.رێکخراوه کانی و په رله مان ده ره وه ی الیه نه کانی کۆمه ڵگای مه ده نی ئه کرێ ئه و بۆشایه پڕکه نه وه و ته نگ به ده سه اڵت هه ڵچنن و بیخه نه ژێرباری مانگه ی شه ش له و ئه وانیش بێگومان خه ڵک؟ ئه گه ر ده رکه وتوون، به الوازی هه ڵبژاردن دوای ب��ه اڵم ه��ه ب��ووب��ێ، جموجۆلیشیان هه ندێک

نه یانتوانیوه شه قام ئاراسته بکه ن.له ئێستا له ده ره وه ی دووباره کردنه وه ی پرۆسه ی هه ڵبژاردن وه کوتر رێگایه کی تر نییه بۆ ئه وه ی ئێستا لیستانه ی ئه و که پێبێنێ قه ناعه تمان ئه توانن کابینه ی حکومه ت پێکبێنن، دوای شه ش مانگ له هه ڵبژاردن حکومه ت دروستکردن خه یاڵه . کاریگه ریه کی چ هه ڵبژاردن بگوترێ له وانه یه ئه مڕۆ ئه وه ی بێگومان ئه وبارودۆخەیە. له سه ر ئه وه ی له به ر حکومه ته ، دروستکردوه قه یرانی ته گه رانه ی و کێشه ئ��ه و هه موو له به رامبه ر نه بووه ، ئاماده کاریه کی هیچ پێشه وه هاتووته پێچه وانه هه موو پشت به ستنێکی به دۆستایه تی تورکیا و دیبلۆماسیه تی ئه مریکاو بودجه ی به غدا بووه ، ئه وانه له یه ک کاتدا پێچه وانه هه ڵگه ڕانه وه بۆیه ش له ئێستا ته نها به ناو، شتێک هه یه به ناوی له ناو الی��ه ک��ه وه له هه موو وه کوتر حکومه ت، قه یراندایه . به یاسا و به ویژدان ئه و هه ڵبژاردنه ی هه رێم ئێکسپایه ر بووه و هیچ به رهه مێکیشی لێ

سه وزنابێ.

ره هه نده کانی پێکنه هێنانی حکومه ت چین؟ گوایه

ده یانه وێ بنکه فره وان بێ، به اڵم ئه وه شه ش مانگه به بنکه ته سکیش هیچ شتێک دروست

نه بووه ، له سه ر هه موو پله و پۆستێک کێشه و هێلی

سورهه یه ، باشه ئه ی بنکه فره وانی چۆن چۆنیه ؟ له گه ڵ ئه وه ش که ئه قلیه تی لیستی ئه رکدارکراو بۆ دروستکردنی

حکومه ت ته سک بین و تاکڕه وانه یه له هه موو کارو کرده وه یه کا، ئایا ده توانێ حکومه تی بنکه فرا وان

دروستبکات؟..........

له ئێستا له ده ره وه ی دووباره کردنه وه ی پرۆسه ی هه ڵبژاردن وه کوتر رێگایه کی تر نییه بۆ ئه وه ی قه ناعه تمان

پێبێنێ که ئه و لیستانه ی ئێستا ئه توانن کابینه ی

حکومه ت پێکبێنن، دوای شه ش مانگ له هه ڵبژاردن

حکومه ت دروستکردن خه یاڵه . له وانه یه بگوترێ هه ڵبژاردن

چ کاریگه ریه کی له سه ر ئه وبارودۆخةية



ن/ لەتیف فاتیح فەرەجدیدارەكەی دیاربەكر تەنیا ماكیاژێك بوو، لە مەڕ پرۆسەی دیموكراتیزاسیۆنی توركیا قسە و ئاكاری ئەردۆغان ناكۆكن و یەكناگرنەوە، لە كاتێكدا درێژە كۆڕای دەدات” نوێ سەربازگەی بیناكردنی بە

چاڵشكان” رادیكاڵ.هەر ڕێگەیەكی تر بۆ ئەوەی كورد و تورك بتوانن ئیمراڵیەوە لە ئەگەر بژین، پێكەوە ئاشتیانە بە هەولێر نیە، سەركەوتوو رێگەیەكی تێنەپەڕێت، ناتوانێ لەبری ئامەد لەسەر پرسی كورد لە باكوری كوردستان رێكبكەوێت، ئەردۆغان بەو هەنگاوە بەر لەوەی سەری كەس بخوات سەری خۆی دەخوات، نوێنەری راستی كوردانی باكوری كوردستان ئاپۆیە، لەگەڵ گەیشتنە بە ئاشتی یەكجاری رێكەوتنیش نەك كەسی تر، لە راستیدا پەیامبەری ئاشتی لە توركیا و باكوری كوردستان ئێستا لە ئیمرالیە و ئەوە نوسین و پەیامەكانی ئەو بوون، دەرگایان بە ڕوی ئاشتی و پێكەوە ژیانی ئاشتیانەدا كردەوە، ئەمە ناكاتە ئەوەی ناكرێ ئەوانی تر بەشدار نەبن، بەاڵم چۆن بەشدار دەبن و بە چ شێوازێك، ئەمە پرسیارە گرنگەكەیە، هەوڵدان بۆ ئەوەی پەیامبەرە راستەقینەكەی پرۆسەی ئاشتی و دیموكراتی دور بخرێتەوە و كارەكتەری تر ئەو رۆڵە یاری بكەن، ئەوە نیشانەی گێلێتی و تێنەگەیشتنە لە سیاسەت، و ئەڵتەرناتیف دۆزینەوەی تەقەالكانی و هەوڵ دانوستانی سەرەكی كارەكتەری بۆ جێگرەوە ئاشتی خۆدزینەوەیە لە ئاشتی، بڕوا ناكەم پارتی كرێكارانی كوردستان ئەم راستیە نەزانن، دەمێكە جیاجیای سیناریۆی ئەوەدایە هەوڵی لە توركیا دابنێت، پەكەكە و ئاپۆ جێگرەوەی بۆ سیاسی بانگەشەیەكی كە ئ��ەوەش��دا لەگەڵ ئاكپارتی جیاوازتری لەوانی دیكە دەكرد، بەاڵم كارەكتەری سەرەكی ئەم یاریە دۆڕاوەیە، ئاكپارتی لە هەوڵی تۆش بێ بە بڵێت پەكەكە بە ئەوەی بۆ خۆیدا دەكرێ هەنگاوەكان بڕۆنە پێشەوە كەوتە هەڵە و قۆرتی گەورەوە، ئەوەتا هەم لە سیاسەتی دەرەوە پاشەكشەی كردوە و هەم لە سیاسەتی ناوەوەش، توركیا نیە كە خەڵكی ئەو حزبەی جاران ئیدی بینای ئومێدیان لەسەر دەكرد، هەڵەی گەورە لە پرۆسەی ئاشتیدا بۆ ئاكپارتی و ئەردۆغان ئەوەبوو، پشتیان كردە ئیمرالی، یان هەوڵیاندا لەم پرۆسەیە سەرەتای كاتێكدا لە دەرەوە، دەركەنە ئیمرالی دەستی لەوێوە راستەقینە ئاشتی سەرهەڵدانی سەردەمی بۆ نەگەڕانەوە بە هەڵبەت پێكرد، توركۆت ئۆزال و هەوڵەكانی تاڵەبانی، كە ئەمەیان ئێستا كاری ئێمە نیە قسەی لەسەر بكەین، ئاپۆ لە ئیمراڵی و لەنێو زیندانی توركاندا دەستە پاچە و ك��ورد مناڵی كوشتنی سەیری تا دانەنیشت تورك بكات وەك ئەوەی لە ئەنكەرە و ئەستەنبوڵ ساڵەهایە ئەوە دەكرێت. ئاپۆ لەوێ دەستی كرد

بە نوسینی پەیامەكانی ئاشتی و دیموكراتی. ئەو هەر لە سەرەتاو لە كتێبی لە دەوڵەتی راهیبەی دیموكراتیانە شارستانیەتی ب��ەرەو س��ۆم��ەرەوە چەندین جار نووسیتی”چارەسەری دیموكراسیانەی ئەم س��ەرەك��ی ه��ۆك��اری ه��ەم ك��ورد، كێشەی قۆناغەیە، هەم تەواوكەرێتی” الپەڕە 176 بەرگی دوەم، هەروەها”چارەسەری هاوچەرخانەی كێشەی

كورد دیموكراسیە” الپەڕە 421.جیا شێوازێكی بە كە كەسێك یەكەمین كەواتە لە توركیا باسی دیموكراتی و پێكەوەیی كردووە ئاپۆیە نەك كەسی تر، ئەو بۆ ئەوەی وێنەیەكی ماوەیەی ئەوە درێژای بە نیشانبدات جیاوازمان بۆ رێگەیەكە دۆزی��ن��ەوەی سەرقاڵی ئیمرالی، گەمژەییە پێكەوەژیان، و ئاشتی بەرقەراربوونی بگەڕێ ئ��ەوەدا دوای بە و نەبینێت ئەمە مرۆڤ لەگەڵ خەڵكی تردا دانوستان بكات، راستی نابوو ئێستا ئاپۆ لە ئیمرالی بوایە؛ چونكە یەكێك لە خاڵە ئاشتی پرۆسەی نەبوونی تەواو گرنگەكانی هەرە بوونی ئەوە لە ئیمرالی، ئەوە رەنگە هەرگیز خۆی شتی وا نەڵێت، بەاڵم ئەوە راستیەكەیە، جێگای ئەو ئێستا دەبوایە لەسەر مێزی گفتوگۆی ئاشتی با

یان لە ئامەد یان لە ئەستەنبوڵ و ئەنكەرە.دوای بە گەڕان بەردەوامی لە ئۆجاالن عەبدوڵاڵ گەیشتوەتە ئاشتیانەدا، ژیانی پێكەوە و ئاشتی ناوی دەكرێ من كە دیموكراتی دیكەی تێزێكی بنم "دیموكراتی رۆژهەاڵتی"، من جاران دەمگوت، دیموكراتی رۆژئاوایی دیموكراتی خۆرسكە و ریشەی وەك دەسكردە رۆژهەاڵتی دیموكراتی لێ هەیە، گوڵی دەسكرد و گوڵی خۆرسك، لەم دوایەدا لە رێگەی خوێندنەوەی كتێبەكانی ئاپۆوە گەیشتەمە ببێتە هەیە لێرەش ئەوەی دەكرێ باوەڕەی ئەو كردەیەكی خۆرسك با درەنگتریش سەر هەڵبدات، بە سەبارەت ئاپۆدا بۆچونەكانی بیرو لە ئەوەی و هەڵكردن پێكەوە و ئاشتیانە ژیانی پێكەوە یەكتر قەبوڵكردنی بێ شەڕ قسەی لەسەر دەكرێت، گرنگە زۆر ئەمە دیموكراسیە، ت��ازەی تێزێكی هێشتا مادام ئاخر بكرێت، لەسەر هەڵوەستەی لە ئامەد كوڕێك دایك و خێزانی خۆی دەكوژێت كەواتە هەڵەیەك لە تێگەیشتنماندا بۆ دیموكراسیەت هەیە، ئەمە یەكێك بوو لە پەیامەكانی ئۆجاالن، و هۆشیاری بە گەیشتن لەسەر قسەكردنە ئەمە بیانویەك هەر بە كوشتن ناكرێ بەرپرسیارەتی، هەبێت و باسی دیموكراتی بكرێت. بە بڕوای ئاپۆ چەكی دەستی دیموكراتی گفتوگۆ و بەردەوامیدان و بەرەو پێشەوەبردنی ئاشتیە. ئەمە تەنانەت لەسەر ئەو س��ەرەڕای دەبێت چۆن دەوەستێت ئ��ەوەش هەموو خەبات و تەقەالیەی ئێمە هێشتا گەنجێك دایكی خۆی بكوژێت، یان توركێك ئەوی تر نەبینێ كە بەتەنیشتیەوە دێت و دەچێت و كەلتور و هەست و كەوت و زمان و زۆر هەموو تایبەتمەندیەكی لەو

جیاوازە.هەوڵی دور و درێژی ئاپۆ چ لە پێش ئیمرالی چ

لەوێ كاركردن بووە بۆ هەڵوەشانەوەی خێڵ بەمانا و خۆخاوەن تاكی دروستكردنی و داخراویەكەی دواتر بەرپرسیار، دواتریش كۆكردنەوەی تاكەكان لە دەوری یەكتر و لە دەوری پەیامێك، بە بڕوای من ئێستا ئاپۆ گەیشتوەتە ئەو باوەڕەی ئەمە سەرەتای ئەو دیموكراسیەی شێوازی بەو گەیشتنە رێگای دەیەوێت. ئەو لە سەرەتاوە لە نیگەرانیەكی قوڵی ئەوەدا بوو كە الی تاكی كورد هەرچەند لە نێو خێڵدا شتێك نیە بە ناوی تاك، هێشتا منی خێڵەكەم، منی عەشرەتەكەم، زاڵتر و بەرزترە لە منی مرۆڤ، ئەوە گەورەتر، فراوانتر، منێكی یان كورد، منی لەسەر خێڵ و دیدارەكانیدا لە زۆربەی نوسین و هێز ووتی”بە پێشتر ئەو وەستاوە، عەشیرەت ترین فۆڕمی دیاردەی كورد فۆڕمی خێڵە و تاكو سۆمەر راهیبەی دەوڵەتی بەردەوامە”، ئێستاش الپەڕە )17( بەرگی دوو. یان دەڵێت”بەتەواوەتی

عەشیرەت هەڵنەوەشاوەتەوە” هەر ئەوێ . ئەحمەد ئیبراهیم ل��ەگ��ەڵ دی��دارەك��ەش��ی��دا ل��ە دەوەستێ ، بابەتە ئەم لەسەر زۆر تر، جارێكی و پرسە ئەو سەر دەچێتەوە كەمتر دوایەدا لەم زیاتر باسی دیموكراتیزەكردن دەكات، من باوەڕم وایە ئەو گۆڕانكاریانەی لە توركیا رویانداوە و ئەو پێشكەوتنەی ئەمڕۆی ئامەد لە بواری سیاسیدا و چوونە كەس هەزار دەیان نەورۆزانەی كۆبوونەی دیموكراتیدا، ب��واری لە گرنگە پێشەوەیەكی راستە دەبێت بچوكترین كەم و كوڕی بخەینە ژێر پرسیارەوە جا ئەو كەم و كوڕیە لە خۆماندا بێت پێشكەوتنی ئەوە دەبێت ئەوەش لەگەڵ نا یان و ئاپۆ بەبێ كە نەدەینەوە لێك وا دیموكراسیە پەكەكە دروستبووە، كاركردن و قسە كردن لەسەر گرنگە بابەتێكی بێدارشەق و خۆخاوەن مرۆڤی دین لە پرسیار لەوێدا دیموكراسیدا، كایەی لە ئەوەی وەك ناكرێت، زمان و خێڵ و نەتەوە و لە تەنانەت توركەكان دەیە چەندین درێژایی بە جیاوازی زمانیش ترساون، لەوێدا پرسیار لە ئەرك و بەرپرسیاریەتی دەكرێت، ئەمە كرۆكی ئەو بابەتەیە كە ئاپۆ كاری لەسەر دەكات هەڵبەت بە رێزگرتن و پاراستنی هەموو تایبەتمەندیەكی مرۆڤەوە، واتە بە كورد بوون و تورك بوونیەوە، یان بە ئاینداری

و بێئاینیەوە. دیموكراتیەتی رۆژهەاڵتی ئەوەی عەبدوڵاڵ ئۆجاالن، دەك��ات بۆ بانگەشەی و دەك��ات لەسەر ك��اری خودپەسەندی لە كردن خۆدەرباز بە پەیوەستە یەكتر و لێبوردەیی و رێ��ز بۆ خودپەرستی و قەبوڵكردنە. ئەو توركیا دەخاتەوە سەر راستە ڕێی مرۆڤ بوون و مرۆڤایەتی، بەو مانایەی نیگەرانی و ترس و دڵەڕاوكەی توركیا لە پارچەبوون، ئەوی وەك ستەمكارێكی ملهوڕ لێكردوە، بیری دەخاتەوە، كە ئەمە لەگەڵ دیموكراتیەت و پێكەوەیدا نایەتەوە، لە پەشۆكان و ترس بەهۆی دەنووسێت”توركیا پارچەبون لەو باوەڕەدا بوو لە رێگای سەركوتكردنی كوردەوە دەتوانێ كێشەكە چارەسەر بكات”، هەمان

رۆژهەاڵتــــــــی دیـــــــموكراســـــــیەتی تـــێزی و ئاپــــــــۆ


23] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

سەرچاوە الپەڕە )173( بەرگی دووەم، لە كاتێكا ئەمە هۆیە سەرەكیەكەی پارچە پارچە بوونە.

نەك تر ئەوانی لەبیركردنی و دیموكراسیەت لێكترازان هۆی دەبنە بگرە ناگونجێن بەیەكەوە لەم زۆر ئاكپارتی دەچێت لەوە تێكبەربوون، و بەناو لە تەنانەت بۆیە نەگەیشتبێت راستیە سەرەكی كارەكتەری دەیەوێت ئاشتیدا پرۆسەی ئەم بابەتە لەبیر كات، ئەوە لە بیركردنە تۆ دەستی كەسێكی تر بگوشیت و تەڵە بۆ ئەوی تر بنەیتەوە و كار بۆ ئەوە بكەیت، پەرت كردن دروست بكەیت، هەوڵدان بۆ دروستكردنی گروپ و دەستەی تر و نوێنەرە راستیەكە، سیاسەتی پەرتكە پشتكردنە و زااڵبەی ئینگلیزە و دەمێكە بەسەر چووە، لەوە دەچێت ئاكپارتی زۆر درەنگ بە ئاگا هاتبن، لەوەی زاڵبە و دیموكراتیەت كوجا سیاسەتی پەرتكە و مەرحەبا، تێزەكانی ئۆجاالن بۆ دیموكراتی، تێزگەلی تێزگەلێكن نین، فریودەرانە و چاو خۆڵكردنە تفەنگەكان دەنگی ئیدی كە نووسراون ئەوە بۆ نەبیسین و بتوانین پێكەوە بونیادی ئاشتی بنێین، گوێت نەتەوێ مانایەی بەو ئاشتی بەالڕێدابردنی لەم بانگە ئاشكرایە بێت و لەوالشەوە، ئاهەنگی بە كۆمەڵی هاوسەرگیری بە ناوی ئاشتیەوە رێكبخەیت، هەڵەیەكی كوشندەیە و فێڵكردنە لە ئاشتی، راستی ئەوە كەم نیە لە ئاسمانی ئامەد ئااڵی كوردستان ئەوەش بشەكێتەوە، توركیاوە ئااڵی تەنیشت بە كەم نیە كە لە ئاستی سیاسیدا سەرۆك وەزیر ناوی كوردستان بێنێ ، لێ بابەوە فریو نەخۆین كە ئەوە بێنێ ناوی سەرۆكوەزیر كوردستان گرنگە، زۆر یان نا هەیە و هەزاران ساڵە مرۆڤی لەسەر دەژی

رۆژانە ئەوەش نەك دێت، ناوی ساڵە سەدان و و دوكان و باژێڕ لە لەناو خەڵكدا ه��ەزاران جار ناوەندەكانی چاند و هونەر و شوێنەكانی دیكە ناوی كوردستان دێت، گرنگ ئەوەیە ئاشتی و دیموكراتی خواستی ئەمە هەبن، ناتوندوتیژی سیاسەتی و سەرەكی ئۆجاالنە، ئایە سەرۆكوەزیر ووتی پەكەكە تیرۆریست نین، وێرای ئەوە بڵێت، ئەوەش هەموو دەزانین، كە كێ ناچاری خەڵك دەكات بۆ بەرگری و كردن قەدەخە وشە تیرۆر، نەك خۆكردن لە قەدەغە كردنی ناو تیرۆرە یان هاواری دیموكراسی سەرەكیە مەبەستی ئەمە مرۆڤ. لە رێزگرتن و و نەوت ئ��ەوەی ئەردۆغان ئاشتیدا پرۆسەی لە لەوالشەوە كە چی بدات، قەرە لە نەیوێرا خۆی لەگەڵ ئیبۆ و شیڤان پەروەردا گۆرانی دایە نەگری دەڵێت، ئەوە كێیە دایكەكان ناچاری گریان دەكات پێویستە دایكەكان و سەربازەكان و گەریالكان ئەوە

لە دەوڵەت بپرسن.و دەنگ كۆكردنەوەی بۆ ئۆجاالن دیموكراتیەتی بەسەر نیە خۆسەپاندن و هەڵبژاردن پرۆسەی دیموكراسیەتی ئاپۆ، دیموكراسیەتی میللەتا، لە كە ئ��ەوەی ئاشتكردنەوەیە، و خۆخاوەنی هاتنەكەی ئەردۆغاندا بۆ ئامەد رەنگی نەدایەوە، خۆ ئەگەر وێنەكە تەواو بوایە و پڕاوپڕی چوارچێوەكە وێنەكە دەگ��ۆڕا، تردا ئاقارێكی بە دنیا بوایە، كاتێ تەواو دەبوو كە سەرۆكی بەندكراوی باكوری نەك بوایە چوارچێوەكەدا لە ئاپۆش كوردستان لە ئیمرالی، من تێناگەم ئەوانەی وێنەكەیان كێشا چۆن لەمە نەگەیشتن، تەنانەت چەنگیز چانداری خۆیدا شڕۆڤەكاری لە نوسەریش، و رۆژنامەوان

پەی بەوە نەبرد، من دڵنیام محەمەد عەلی بیراند تاپۆی زوو زۆر ئەو دەبرد، بەوە پەی زوو مابا سەر ناوی كوردستانی شكاند وەك رۆژنامەوانێكی ناكرێ بۆیە زۆرن سەرنجەكان و دید هاوچەرخ، ئاشتی دەتەوێ تۆ بوەستین، هەموویان لەسەر ئەوە ئیمرالیە، لە پرسەكە خودانی و بكەیت مانای ئەوەیە ئیتر كورد نایەنە پێشوازیت مەگەر ماكیاژێك بكەیت، ناوهێنانی كوردستان جۆرێك بوو لەو ماكیاژە، خەڵك دەپرسن كوا ئەوەی پێویستە بكات، دانوستان و دابنیشێت لەگەڵی ئەردۆغان مەسەلەكە ئاسانە، خەڵك بەدوی ئەوەدا دەگەڕێن

كە راستگۆیە لە قسەكانیدا و ماكیاژ ناكات. دیموكراسیەت كاتێ تەواو دەكرێت قسەی لەبارەوە بكرێت، ئۆپراسیۆنی سەربازی وەستابن، جاشەكان گەڕابێتنەوە نێو ماڵەكانی خۆیان، حكومەت داوای كاری و كەس قەرەبووی و كردبێت لێبوردنی قوربانیەكانی كورد و تورك كرابێتەوە و ئاپۆ لە ئامەد بێت، ئایە ئەمە تا ئێستا هەنگاوی بۆ نراوە،

بێگومان نەخێر، كەواتە وێنەكە دەرنەچووە.دیموكراسیەت ئەوەیە كە الی ئۆجاالنە، نەك الی كەسی تر، شەڕیش ئەوەیە كە الی كەسانی ترە نەك ئۆجاالن، ئەمە تێزێكی گرنگە بۆ قسە لەسەر خۆیان قسەی هەموو توركیا لە باشترە كردن، بكەن، ئەمە بۆ باكوری كوردستانیش هەروایە، واتە باشترە مرۆڤ خۆی لەبری خۆی قسە بكات نەك یەكێ تر لە بری ئەو وەختە بڵێم لە بەرانبەر تێزی دیموكراتی ئاپۆدا خەریكە گەمەیەكی سەیر بەڕێوە دەچێت كە ئەمە كوشتنی دیموكراتی و لە چاڵنانی

ئاشتیە، نە كورد و نە تورك ئەوەیان ناوێت.



ـەوە ـ هات نەورۆزە ە ـ ـ ـ تازەی ـی ـ ـ ـ ساڵ ڕۆژی ـەم ـ ئن/ ئازاد محەمەد

مانگی رەشەمەیە و هێدی هێدی سروشت خۆی نوێ كردوەتەوە و بای بەهاری مزگێنی دەدات بە سروە كەوا دێتەوە نەورۆزی كوردەواری. نەورۆز یان نەورۆژ واتە رۆژی نوێیە و لە گەڵ ئەوەی لە ناوین رۆژهەاڵتی جوغرافیای و ئێمە واڵتی )21( مانگی )3(ی زایینی شەو و ڕۆژ یەكسان دەبن كەش و هەواش لەبار دەبێت بۆ ژیانەوەی خۆی بە تایبەت واتایەكی هەڵگری سروشت هەیە بۆ گەلی كورد و گەالنی رۆژهەاڵتی ناوین؛ كورد گەلی و ناوین رۆژهەاڵتی گەاڵنی چونكە نییە؛ سێدا مانگی لە نەورۆزیان تایبەتی بە بەڵكو مانگی یەكەم و ڕۆژی یەكەمە و ناویشی بە ڕەنگی سروشتی خاكەكەیە كەوا وەك رەنگی و دەڵێن پێ خاكەلێوەی موسمەدا لەو خاكە سروشت، ژیانەوەی گەڵ لە الیەكیترەوە لە خرۆشی و ج��ۆش و حەماسەت سەرهڵدانی نەتەوییە كەوا لە ڕۆژی نەورۆزدا بە تێكشكانی زستان ك��ڕێ��وەی سوپای و سۆڵە و سەرما هاوكات لە گەڵ تێكشكانی داگیركاری و زۆڵمی ئەم بۆیە ئاسنكارە. كاوەی بەدەستی زوحاكە گەلەكەماندا لەناو زیندوویی بە بەردەوام ڕۆژە ماوەتەوە بووە بە نەریتێكی پیرۆز لە بەرامبەر كۆیالیەتی و سەر دانواندن و تەسلیمیەت ڕۆژی پاراستنی هەبوون و كەرامەتی گەلەكەمان بووە

و بە جاران كاوەكانی سەریان هەڵداوە.باكووری لە گەلەكەمان سەرهڵدانی نمونە بۆ لە ئامەد زیندانی لە بەرخۆدانی و كوردستان ساڵ لە دۆغ��ان م��ەزل��وم شەهید كەسایەتی ژی��ان��ە و ب��ەرخ��ۆدان ب��ە دروش��م��ی )19٨2(خوێندكاری كچە ئاڵكان زەكییە یان هەڤااڵنی بە ئامەد قەاڵی لەسەر )1990( ن��ەورۆزی لە ژیانەوە دوژمندا ناخی لە جەستەیان ئاگری بە دەكرد گەلەكەمانی لەبوونی نكۆڵی كەوا و هەبوونێكی سیمبولی وەك جەستەی ئاگر مێژووی دەگەێنێتە رای جیهان، یان لە باشووری و هەوای لە كەش بوونەوە بەنزیك كوردستان نەتەوەیی ڕۆژی نەورۆز لە )1991/3/٥( ئاگری ڕاپەڕین لە ناوچەی بتوێن و پشدەر پێدەخرێت حكومەتی واڵت باشوری سەرتاسەری لە و بەعسی داگیركەر دێنێتە لەرزە و قەاڵی زۆڵمیان دەروخێنێت، بەاڵم لە الیەكیتر دوژمنانی گەلی كورد بە هاتنی نەورۆز ئاگر بەردەبێتە مێشك و رۆحیانەوە و ناحەسانەوە و بۆ دامڕكاندنی ئاگری دڕندانەترین بە گەلە ئەم كاوەكانی خۆراگری و گەلەكەمان سەر دەك��ردە هێرشیان شێواز

تراژیدیایان دەخوڵقاند كە نمونەكەی كۆمەڵكوژی و قامیشلو )2004/3/12( لە ك��ەس دەی��ان كۆمەڵكوژی )19٨٨/3/16( كیمیابارنی هەڵەبجە و شەهیدبوونی زیاتر لە )٥000( كەس ناو ببەین. ناسنامەیەكی هەڵگری كورد بۆ ن��ەورۆز بۆیە و زۆری و زوڵم هەموو دوای كەوا بەمجۆرەیە قڕكردنی جەستە بە قڕكركردنی كەلتوریشەوە تا ڕۆژی ئەمڕۆ بە زیندوویی ماوەتەوە؛ بەاڵم لەسەر بنەمای وەها رۆژێكی پیرۆزدا ئەمڕۆ دەستكەوت كانتۆنەكانی و واڵت باشوری ئەزمونی و نین رۆژئاوا و سەرهڵدان و خۆراگری گەلەكەمان لە سیستەمی ناچاركردنی و كوردستان باكوری نكۆڵی لە گەلی كورد لە كەسایەتی ئەردۆغان و حزبەكەی ئاكەپە و رای گشتی بەپێشەنگایەتی ڕێبەر ئۆجاالن پیشاندەری زیندوو بوونی ڕۆح و مۆڕاڵی نەرۆزی كوردەواریە، بەاڵم ئەوەی ئەمەوێ ئاماژەی پێبكەم باشوری واڵتە و هەڵسوكەوتی حزبایەتی تەسكی بیری و دەسەاڵت ناشیاوی و عەشیرەتی و بنەماڵەیی ئەوانە كەوا خەڵكی گەیاندوەتە ئاستێك بێ تاقەت لە دەسەاڵتداری خۆبەڕێوەبەری )23(، ساڵەی كوردین و بۆ ئەم بگێڕمەوە رووداوێك دەكات پێویست بابەتەش كە لەم ڕۆژانەی دوای و لە دەڤەری ڕاپەڕین و رووبەڕووم ڕاپەڕین دەروازەی رانیە شاری لە بویەوە. لە كاتی باس و گفتگۆ بووین لە سەر بابەتی و كورد و ناوچەكە رەوشی و ڕاپەڕین ب��ازاڕدا الی لەناو ... هتد موچە و مەعاش و لە ڕاپەڕین ی��ادی بۆنەی بە كەس كۆمەڵێك )3/٥( بە ناو ئۆپۆزسێۆن و دەرەوەی دەسەاڵت چی وتی:"كوردایەتی یەكیان كە كۆبوونەوە بە كوردستان پارچەكەی چوار هەر ئامادەم كوردی". دەسەاڵتی لەبەر بفرۆشم؟!! فلسێك چیمان وت و چۆن گفتگۆمان كرد با بمێنێت، یان یەكێكتر وتی بڕۆ برا خۆزگەم بە بەعس من برادەر دەناسم كە مەعاشی ئەم مانگەی خۆی وەر نەگرتووە، و داویە بە )200(هەزار كەمتر و خۆی مەعاشی یەك میلوێنە و هەشتسەد هەزاری وەرگرتووە و یەكێكتر وتی بە خوا پێشمەرگەی برادەرم هەیە پاەری كڕینی كارتی تەلەفونی پێ

نەبووە و ... هتد.بۆیە بیستن و دیتنی ئەم رەوشە بەڕاستی بێ تاقەتمی كرد و ئەو پرسەم كرد ئایا ئەمە كێ

لێی بەرپرسیارە؟.ڕاپ��ۆرت��ی ب��ەگ��ۆێ��رەی )2014/2/26(دا ل��ە عەبدوڵاڵ دەڵیت:"حەمید هاواڵتی ماڵپەڕی بەسایتی ڕاپەڕین ئیدارەی سەرپەرشتیاری هاواڵتی وتووە:“بەهۆی گرفتداراییەوە حكومەتی یادی بۆ بودجەی ئەمساڵ كوردستان هەرێمی

ناتوانین ئەوە لەبەر نەكردوە تەرخان ڕاپەرین مەراسیمی جەماوەری بۆ یادەكە ئەنجام بدەین و تەنها چەند چاالكییەكی بچوك ئەنجام دەدەین

كە ئەویش بودجەیان ناوێت”.لێرەدا جێگای پرسە بۆ یادی ڕاپەرین یان هەر یادێكیتر ئایا بودجە بابەتی سەرەكییە؟ ئایا ئەو بودجەی بەعسدا بەرامبەری لە ڕاپەڕی گەلەی لە بوو دەوڵەمەند لەچیدا گەلە ئەم هەبوو؟ مادیەتدا یان لە مەعنەویاتی واڵتپارێزی بوو كە بەرامبەر لە رووت دەستی و برسی سكی بە كە نەبوو وا مەگەر نەدەكرد؟ سڵی دەبابەش

پیرەمەردی نەمر دەڵێت:

"نەورۆز بوو، ئاگرێكی وەهای خستە جەرگەوەالوان بە عەشق ئەچوون، بەرەو پیری مەرگەوە"

كەوا هەڵسوكەوتە ئەم بزانین پێویستە بۆیە دەبێتە هۆی ئەوەی بۆ نمونە لەم رۆژە ئاستی مۆَراڵی خەڵك دابەزێت لەبەر ئەوەی نییە وا هەر گۆێرەی بە ڕاپەڕینێك حزبێك هەر شارە لەم خۆی پیرۆز دەكات؟ رەنگ بەشكرا، شار بەشكرا، خوێندنیش تەنانەت و پێشمەرگەش و بودجە دابەشكرا، نابوو ڕۆژە نەتەوییەكان دابەش بكەن. ئەو بنەەڕەتیمان دەوڵەمەندی ئ��ەوەی لەبەر ڕۆژ و بۆنانەیە و ئەوانە گەر كاڵ بكرێتەوە خۆ

ئامادەكردنە بۆ لەناوچونمان.و ئەركە ئ��ەوەی لەگەڵ واڵت بەڕیوەبردنی كەسایەتی لە كە ویژدانییە بەرپرسیایەتێكی بن ه��ەزاران ساڵە خراوەتە بە گەلی كورد كە هێرش و داگیركاری و تراژیدیاكانی ئەم دووسەد ئێزدیەكان كۆمەڵكوژیەكانی و دوای ساڵەی عەلەویەكان كوردستان، باشوری و باكور لە و كاكەیی و یارسانەكان لەباشور و ڕۆژهەاڵت، شااڵوی بەدناوی ئەنفال و كیمیابارن لە باشور تر كارەساتی و سەدان دەیان و رۆژه��ەاڵت و هەڵگری مێژوویەكی كارەساتبارن كەوا بە ئاگر ڕاپەڕیون گەلەكەمان نەورۆزەكان بەرخۆدانی و و ئەم ڕۆژەیان هێناوەتە دی كە چی ئەمڕۆ بە هەڵبژادنێكی ناتەندروست و ساختەكارانە دوای كە ئەمڕۆ تا ئەنجامەكان ئالۆزیەكانی و گرژی ئەم بابەتە دەنوسم واتە )2014/3/10( نزیكەی )170( ڕۆژە حكومەت پێكنەهێنراوە و ئەوەش چەندە ساڵە )23( ئەم ئەوەیە پیشاندەری ئەرێنی و خاوەن پەرلەمان و بوونی حكومەت ڕۆڵ بووە. جێگای پرسە بە گوێرەی یاسا، بە لەمێژینەی ئاواتی واڵمدانی و ئەخالق گوێرەی تەنانەت و نەتەوایەتی ب��واری و گەلەكەمان بە دەب��وا ناونەتەوییمان قورسایی و سومعە


25] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

جێگای پرسە بۆ یادی ڕاپەرین یان هەر یادێكیتر ئایا بودجە بابەتی سەرەكییە؟ ئایا ئەو گەلەی ڕاپەڕی لە بەرامبەری بەعسدا بودجەی هەبوو؟ ئەم گەلە لەچیدا دەوڵەمەند بوو لە مادیەتدا یان لە مەعنەویاتی واڵتپارێزی بوو كە بە سكی برسی و دەستی رووت لە بەرامبەر دەبابەش سڵی نەدەكرد؟

.………

نزیكەی )170( ڕۆژە حكومەت پێكنەهێنراوە و ئەوەش پیشاندەری ئەوەیە ئەم )23( ساڵە چەندە بوونی حكومەت و پەرلەمان ئەرێنی و خاوەن ڕۆڵ بووە

ئۆپۆزسیۆنی بە و دەسەاڵتدارەكانەوە حزبە ناو پەرلەمانی بەناو عەلمانی و ئایینیەوە ئەمە هەڵبژاردنێكتر؛ نەك ئێستا و نەكرایا پەسەند بەڵكۆ حكومەتی یاساییش پێك بەهاتایا، بەاڵم قۆرخكردنی براوە بەناوی الیەكەوە لە یەكێك دەسەاڵت بازرگانی دەكات و سەروەت و سامانی واڵت هەرزان فرۆش دەكات و ئەوانیتر لە خەونی ڕێكەوتن بۆ بەدەستهێنانی كورسی و بەرژەوەندی لێوە دەنگیان بنكەفراوان حكومەتی بەناو و دەرناكەوێت و كەنگی پارتی دیموكراتی كوردستان وەك لیستی براوە یان بڵێن ئاغای ساحەكە ئاوڕی لێیان نەداویەوە دەنگی ناڕەزایەت دەردەكەوێت و

بە قسە و لێدوان و پرۆپاگەندەی میدیایی شەڕی خۆیان دەكەن و خەڵكیش لەم ناوەدا سوتاوە و زۆرینە گەنجی واڵت كە پێشەنگی واڵتن كراون بە پۆلیس و بە ناو پێشمەرگە و لەخەونی وەرگرتنی موچە كز و مات و مەلولن و بەوە بێ ئیرادە و بێ پەروەردە هێشتراونەتەوە و بۆ پاساوهێنان پارتی نادەستوری هەڵسوكەوتی بەرامبەر لە دیموكراتی كوردستان و كێشەی لە گەڵ ناوەندە لە نەیتوانی و دەك��ەن گوڕشە و هەڕەشە و و ئەردۆغان خۆی دەرەك��ی هاوپەیمانی گەڵ حزبەكەی ئاكەپە بڕیاری تااڵنفرۆشكردنی نەوتی بەوە گرێدراو ئەوەش و بباتە سەر كوردستان

لە كۆنترڵی ئەمریكا و بوو كە ئەم دوو حزبە بەمجۆرەش كە بنێن هەنگاو ویستیان رۆژئاوا مالیكی و ئێراق سەركەوت. ئەوەش پیشاندەری لە پشتكردن بە بەمشێوازە كە راستیەیە ئەو گەل و بەدوای بەرژەوەندی تەسكەوە چوون تا دوایی سەركەوتوو نابێت و ئەوەی دەوڵەمەندی گەلە و دەبێت ئەم سەرچاوە ژیانی بەم شێوازە پشت گوێ نەخرێت و ئەوە بزانرێت كە نەورۆز بۆ گەلی كورد ژیانە، خۆڕاگریە و ئاگرێكی بەتینە كەوا ئاگری بڵێسەیدا ئەو كات تااڵنكەر و زاڵم و نادادپەروەرانی وەك زوحاكی مار لەسەر پشت

دەسوتێنێت.



شه ڕی ناوخۆ ... شه ڕی سارد ... پرسی نه ته وه یی

ن/ کامه ران گوڵپییه که م له دایکبوونی یان دروستبوون سه ره تای له عێراق بۆ فیدراڵی بڕیاری کوردستان بۆ په رله مان په سه ند کرا. له ساڵی)1992( واته هه رێمی کوردستان چیتر ژێرده سته ی ناوه ند نابێت و ناوماڵی کوردیش هێڵی سووره و بۆ که س نیه ئه وهێڵه ببه زێنێت، به اڵم به داخه وه شه ڕی نه گریس و نه خوازراوی نێوان هه ردوو پارتی ده سته اڵتدار هاته ئاراوه و گڕوتینی ئه وئاگره زۆربه ی خۆشه ویستانمانی لێسه ندین و له بڕی خه نده و

پێکه نین گریان و زاری جێیگرته وه.ئه وه یه و بیخه ینه ڕو لێره دا مه به ستمانه ئ��ه وه ی له م ب��وو، زۆرج��ی��اواز ناوخۆ ش��ه ڕی که سه رده می سه رده مه ی که نیشانه کانی شه ڕی سارد له نێوان هه ر دوو پارتی ده سته اڵتداردا به دی ده کرێت له به رخه مخۆریمان جیاوازی حه زده که م نه ته وه که مان ره وای دۆزی بۆ و خه ته رناکی ئه م دۆخه وه بیرخۆمان و به رپرسانی هه رێمه که مان بێنمه وه که کاتێک شه ڕی ناوخۆ روویدا ئێمه ی عێراقدا له ئازادبوو که نه ته وه یه ک ته نها الیه ن له پارێزراوبوو هه رێمه که شمان و کوردبووین هاوپه یمانانه وه به دیاری کردنی هێڵی )36( و ئه و الیه نانه ی که خۆیان به ئۆپۆزسیۆنی رژێمی به عس ده زانی تامه زرۆی رێگه پێدانێک بوون بۆ ئه نجامدانی

کۆبونه وه یه ک له م هه رێمه ئارامه دا؟؟.له ن��ه ت��ه وه ی��ی و شۆڕشگێڕی هه ستی ه��ه روه ک هه رێمه دا، ئه م تاکی به تاک ناخی له ترۆپکدابوو به واتایه کی تر ده سته اڵتی ره ها خۆمان بووین و هیچ بڕیاری نه یده توانی مه زهه بێک و الیه نێک و که س

خۆیمان به سه ردا بسه پێنێت بۆیه به هه وڵی دڵسۆزان توانرا کۆتایی به و شه ڕه بهێنرێت، به اڵم با به راوردێکی ئه م سه رده مه بکه ین به وسه رده مه ی جاران له دوای روخانی رژێمی به عس له )2003(دا هاوکێشه که ته واو گۆڕاو ئه و الیه نانه ی تا دوینێ نازناوی ئۆپۆزسیۆنی فه رمانڕه وای ئه مڕۆکه هه ڵگرتبوو به عسیان رژێمی ک��ورد ل��ه مۆڵه تیان ئ��ه م��ان ئ��ه وک��ات��ه ی عێراقن، وه رده گرت بۆ ئه نجامدانی کۆبونه وه یه ک ئیستا خۆیان ئه وکاته ی کورد دیاری ده که ن، کۆبونه وه کانی کورد خاوه نی بڕیاری سیاسی خۆی بوو ... ئێستا ده بێت حکومه تی ناوه ند رازیبێت، ئه وکاته ی ئێمه به )اخواننا رکابه ری چاوی به ئێستا ... ناوده براین االک��راد( چه ندین و ئه مانه سه یرده کرێین، دوژمن و سیاسی هۆکاری تر و گۆڕانکاری تر ئه وه مان پێده ڵێن که با ده سته واژه ی )به بێت کوردی ناوماڵی له ئاگامان

ئه مڕۆی سیاسیه کانمان(؟.پارتی ه��ه ردوو نێوان س��اردی ش��ه ڕی ئاماژه کانی پێده ڵین ئ��ه وه م��ان کوردستاندا ل��ه ف��ه رم��ان��ڕه وا به رپرسانی له ناخی هه یه ش��اراوه شتانێکی که هه ر له بده ین دیقه ت ئه گه ر چونکه هه ردووپارتدا؛ کۆڕ و مه راسمێک یاخود چاوپێکه تنێکی به رپرساندا به ئاشکرا ئه وه ده خه نه ڕوو که الیه نی به رامبه ر مافی قبوڵکردن جێگه ی ئه وه چیتر و خ��واردووه ئه می

نیه ؟؟.گوزه را ماوه یه ی ئه م سکاری و ساده نمونه یه کی له بریتیبوو هه رێمه دا ئه م سیاسی ژیانی به سه ر دووله ت بوونی بڕیاری سیاسی له هه رێمدا به رامبه ر به

سه ندنه وه ی متمانه له حکومه ته که ی مالیکی!!.

کاتی له هه رچۆن خۆشه پێمان هاوواڵتی ئێمه ی پرسه وسه ره خۆشیدا کێشه کان وه ال ده نرێن و هه مووان پرسه نه ته وه ییه کانیش بۆ ... ده که ن سه ره خۆشی به هه مانشێوه بێت تا دوژمن و نه یارانمان سود له و

که لێنه وه رنه گرن.که نه چێت له بیر ئ��ه وه م��ان ک��ورد ئێمه ی ده بێت عێراقێکداین له و نه ته وه ییه کێشه ی کێشه که مان که سانێک فه رمانڕه وایی ده که ن )مه زهه بین(، واته ته نها یه کڕیزی کورد ده توانێت بڕیاری پرسه نه ته وه ییه کان له و یه کێک لێره دا من ده ستور. نه ک بسه پێنێت نوێنه رانمان وه بیر مالیکی به ڕێز به نرخه کانی وته که دێنمه وه هه رێم له سه رکردایه تیمان و به غدا له سییه م عه ره بم، دووه م شیعه م، من ده ڵێت:"یه که م عێراقیم، چواره م ئه ندامی حزبی ده عوه م"، بفه رموون با راوێژکاره سیاسیه کانمان ئه م چه ند ووشه یه لێک

بده نه وه !.بۆیه یه کخستنی ناوماڵی کوردی هه وڵی دڵسۆزانه ی خاکه ئه م خاوه نی به هه مووان که به وه ی ده وێت جلوبه رگی یه کخه ین، ده زگاکانمان و دام بزانین، له سه وزیش و به شێوه یه که زه رد ده ڤه ری سه ربازی کۆبونه وه کاندا هۆڵی له وێنانه ی ئه و به شێوه یه ک، ده یبینین له وال سه رکرده یه ک هه ڵواسراوه و له مالش سه رکرده یه کی تر، ته نانه ت له هندێک شوێن ئه گه ر سه یربکه ین عه مودی ترافکه کانیش ره نگیان جیاوازه ئه م دڵسۆزئه وه یه هه مووکوردێکی خۆزگه ی بۆیه بکرێت سڕینه وه یان بۆ کار و نه مێنێت جیاوازیانه شێواز یه ک راسته وخۆ به رپرسان وت��اری ئه وکات

وه رده گرێت و دوژمنان و نه یارانیش به چۆکدادێن.


27راپۆرت] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

ش��ۆرش��ی رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان و ئەو ئەنجام دەك��رێ، پارچەیەدا لەو خەباتی لێی ڕزگاربوونی ئەوپارچەیەیی لێكەوتەوە، بەو هۆیەشەوە بە بەژداری هەموو هێز و الیەنە سیاسیەكانی رۆژئاوای كوردستان و بە كۆكردنەوەی هەموو ڕەنگە جیاوازەكان لە سێ هەرێمی جیا كانتۆنی لەژێر سێ جیای ئەم پارچەیە بوو بە مۆدێلێكی نوێی حكومڕانی و رۆڵی هەموو چین و توێژێكی تێدا دراوە بە تایبەتیش ژن. لەم ڕاپۆرتەدا رۆژنامەنوسێك و رۆشنبیر چەند ڕای كە بایەخی و گرنگی ل��ە ب��اس وەرگ��ی��راوە

ڕاگەیاندی ئەم كانتۆنانە دەكەن.

ئا/ زۆسك چۆمانیبە حەمد( )ئاكۆ رۆژن��ام��ەن��وس و مامۆستا و دەك��ات كانتۆنانە ل��ەو ب��اس گ��رن��گ��ی��ەوە كەوا جارە یەكەم بۆ گرنكە زۆر دەڵێ :"ئەوەی كورد لە خۆرئاوای كوردستان بە هاوكاری پێكهاتە و كەمە نەتەوەییەكانی دیكە ئیدارەی ئەو ناوچەیە بڵێم دەتوانم دەشڵێت،"بۆیە هەروەها بكات. ساڵی راپەڕینی كوردستان باشوری لە ئەگەر بكرێت، هەژمار گرنگ دەسكەوتێكی )1991(بە كوبانێ كانتۆنەكانی راگەیاندنی بێگومان ئەوە دیكەی دەسكەوتێكی عەفرینیش، و جەزیرە و

كوردە لە خۆرئاوای كوردستان".

ئاكۆ حەمد؛ پەیەدە زۆر ئاقاڵنە و لۆژیكیانە مامەڵە دەكات

ئاكۆ دەڵێت:"پەیەدە لەو پارچەیەدا بە شێوەیەكی زیرەكانە ئەم كارەی كردووە، وەها باس لە رۆڵی پەیەدە دەكات و دەڵێ ، الیەنێكی دیكەی گرنگی

راگەیاندنی ئەو كانتۆنانە بریتیە لەوەی كە كورد بە تایبەتی پەیەدە زۆر ئاقاڵنە و لۆژیكیانە مامەڵە دەكات و جگە لەوەی كە نەیهێشتوە ئەو ناوچەیە لەژێر دەسەاڵتی رژێمی بەعس بمێنێتەوە، هاوكات ناوچانە ئەو كە ل��ەوەی بگرێت ڕێگەش توانی نزیك تیرۆرستیەكانی گروپە ژێردەستی بكەونە كانتۆنانە ئەم راگەیاندنی بە دەڵێ توركیا. لە لە ئیدارییە بۆشاییە ئەو توانیان لێزانانە زۆر سەرجەم و ك��ورد ب��ەرژەوەن��دی لە ناوچەكەدا سیاستی كردنی پەیڕەو بقۆزنەوە، پێكهاتەكان هێڵی سێیەم سیاسەتێكی سەركەوتوی كوردە لە

خۆرئاوای كوردستان". مۆدێلێكی بە كانتۆن مۆدێلی رۆژنامەنوسە ئەم نوێ و سەركەوتوو بۆ گەالنی رۆژهەاڵتی ناوەراست ناو دەبات و لەو بارەیەوە دەڵێ :"مۆدێلی هەبونی كانتۆن، مۆدێلێكی نوێیە لە رۆژهەاڵتی ناوەراست، پێشكەوتوەكانی واڵتە لە ئیدارەدانە جۆرە ئەو وێ��رای بۆیە ه��ەی��ە. ئەمریكاشدا و ئ��ەوروپ��ا و سوریا قەزەمی حزبی هەندێك دژایەتیكرنی دژایەتیكردنیی توركیا و دۆستەكانی لە باشوری كوردستان كە چی رۆژ دوای رۆژ ئەو كانتۆنانە بەرەو پێش دەچن. بۆیەش ئەوەی كە وادەكات ئەو بن، سەركەوتوو باشی بە كانتۆنانە ئەو پێكهاتەكان سەرجەم راستەقینەیەی بەشدارییە و هەبونی ئەو پشتیوانیە راستەقینەی گەلە لەو

كانتۆنانە.

بنار مستەفا؛ ئەم خۆبەرێوەبەریە، مۆدیلێكی نوێ لەحوكمڕانیە كە باوەڕی

بە تواناكانی ژن هەیە

و ژن��ان ب��واری چاالكوانێكی مستەفا( )بنار ئیجابیەكانی خاڵە لە یەكێ دەڵێ گەنجانیش ئەم كانتۆنانە گرنگیدانە بە ژنان و پێشخستیانە دەڵێ :"دروستكردنی و رووی��ك��ەوە لەهەموو كوردستان رۆژئ��اوای لە كۆبانی كانتۆنەكانی گ��ەورەی بایەخی و گرنگی ئ��ەوەی س��ەرەڕای لەم خۆبەرێوەبەری و دەسەاڵت بواری لە هەیە لەهەمانكاتیشدا بەاڵم كوردستان، پارچەیەی جۆرێكی تریشە لە مۆدیلی حوكمرانی كە تیایدا باوەڕی بە تواناكانی ژنان هەیە و بەجۆرێكە ئیستا سەرۆكوەزیرانە ژنێك كانتۆنەكان لە یەكێك لە لە ئاستی بەرز و جیاجیادا ژنان ڕۆڵی كاراو و پێ ئیداریان ك��اری و هەیە خۆیان كاریگەری دەدریت. هەروەها دەشڵێت،:"من ئەمە بەرهەمی خەباتی دوورو دریژی هاونیشتیمانیانمان دەبینم بەمافە بۆ گەیشتن رۆژئ��اوای كوردستان لە كە ڕەواكانیان بەبێ جیاوازی ڕەگەز لە شاخ و لە شار ژنان و پیاوان سەرسەختانە خەباتی بۆ دەكەن و

تێدەكۆشن".ئەم سەركەوتنی و پشتیوانیەكان ل��ەب��ارەی ئەم "بنار"دەڵێت:"ڕاگەیاندنی كانتۆنانەوەش كانتۆنانە لە كاتێكدایە كە كوردستانی گەورە بە قۆناغێكی ڕاگوزەردا تێدەپەرێت و بەرەو ئاشتی و چارەسەركردنی كیشەی كورد هەنگاو دەنێ، بۆیە پێویستە كوردان لەهەرچوارپارچەكەدا پشتیوانی هەمووشیانەوە ل��ەس��ەروی بكەن گ��ەورەی��ان حكومەتی هەرێمی كوردستان بەتەواوی حیزب و

الیەنەكان لە باشوردا.

رێبوار برایم؛ ئەم كانتۆنانە، مانای حكومەتێكی بنكە فراوان و كۆكەرەوەی هەموو ڕەنگ و ڕەگەز و چین و توێژێكی

رۆژئاوای كوردستانە

مامۆستایەكیش پێی وایە خۆبەڕێوبەری خۆرئاوای بۆ هەیە زۆری بایەخێكی و گرنگی كوردستان مامۆستا برایم( ناوچەكە. )رێبوار و كوردستان رۆژئاوای خۆبەڕێوبەریەی لەو من دەڵێ :"ئەوەی كوردستاندا دەیبێنم مۆدێلێكی نوێی حكومڕانیە كە ئەمە بۆ جاری یەكەمە لە دەسەاڵتێكی كوردیدا بەجۆرێكی فراوان و بە باوەڕەوە دەسەاڵت بە ژن بااڵدا ژن بە كردار كاری لە ئاستێكی بدرێت و ئەم گرنگیەكەی دەب��ات، بەڕێوە واڵت ئیداری جۆرە حكومڕانیە ئەوەیە كە تاكو ئێستا بەوجۆرە چوارچێوەیەكی لە و پێشبخرێت ژن نەتوانراوە

ئیداریدا رۆڵێكی گەورەی هەبێت".ئەم مامۆستایە ئەم مۆدێلە نوێیەیی حكومڕانی لە رۆژئاوای كوردستان بە مۆدێلێكی نوێ و دروست دەڵێ :"دروستكردنی و ناوچەكەدا لە دەزان��ێ

مۆدێلی كانتۆن لەرۆژئاوای كوردستان مۆدێلێكی نوێ و سەركەوتووە بۆ گەالنی رۆژهەاڵتی ناوەین

بكات خۆبەرێوەبەریە ئەم پشتگیری كوردستان هەرێمی حكومەتی پێویستە



یەك لەناو بچوك بچوك هەرێمی واتا كانتۆن هەرێمدا یان یەك حكومەتی نیشتیمانی ئەوەش لەم چونكە هەیە؛ خ��ۆی بایەخی و گرنگی كانتۆنانەدا هەموو پێكهاتە و نەتەوە جیاجیاكان لە رۆژئاوای كوردستاندا هەیە و نوێنەر و كەسی خۆیان لە وەزارەت و فەرمانگەكاندا هەیە، ئەمەش كۆكەرەوەی و فراوان بنكە حكومەتێكی مانای هەموو ڕەنگ و ڕەگەز و چین و توێژێكی رۆژئاوای

كوردستان دەردەخات".ئەم مامۆستایە داواكاریشە كە، هەموو كوردانی و پشتگیری ك��وردس��ت��ان پ��ارچ��ەی ه��ەرچ��وار هاوكاربن بۆ سەرخستنی ئەم حكومەتەی رۆژئاوای كوردستان، بەتایبەت حكومەتی هەرێم پێویستە بەهەموو هەرێمە، ئەم دژایەتیكردنی لەجیاتی

لە ك��وردان یەكگرتنی بۆ بێت هاوكار جۆرێك هەر چوارپارچەی كوردستان؛ چونكە ئازادبوونی خۆشكەر رێگە دەبێتە كوردستان رۆژئ��اوای بە كوردستان سەربەخۆبوونی و ئازادبوون بۆ

تەواوەتی.

ڕاماڵ ئەحمەد؛ دروستكردنی ئەم كانتۆنانە مانای ژیری و بەهێزی و

یەكرێزی كورد نیشان دەدات

رۆژنامەنوسێكیش دەڵێ ، دروستكردنی ئەم جۆرە حكومەتە خۆبەڕێوبەریانە مانای بە هێزی و ژیری جێگەی ئەمەش كە ناوچانە لەو دێت ك��وردان پێ رۆژنامەنوس ئەحمەد( )ڕام��اڵ دڵخۆشیە، وایە؛ دروستكردنی چەند كانتیۆنێك لە رۆژئاوای لەو كوردە بەهێزی و بوون مانای كوردستان، مایەی رۆژئ��اوا كوردانی كارەی ئەم پارچەیە، الیەنە و حزب ت��ەواوی پێویستە و دڵخۆشیە گەورە كوردستانی لەسەرتاسەری كوردیەكان پشتگیری لەو كارە بكەن و هەوڵی سەرخستنی ئەم حكومەتە مۆدێرنە بدەن و هەوڵی دروستكردنی حكومەتێكی گەورە بدەن لە رۆژئاوای كوردستان.حكومەتە ئەم دروستكردنی دەشڵێت، هەوەها بچوكانە لە سوریا مانای ژیری و بەهێزی و یەك رێزی كورد نیشان دەدات كە توانیانە بیرۆكەی نوێ و جوان بخەنە ڕوو و كاریشی لەسەر بكەن. ئەوەی لەو حكومەتە بچوكانە دەبیندرێت مایەی دڵخۆشیە كە ستافی بەرێوەبەرەكان دڵسۆزانە كار وایە پێم دەكەن و مەبەستیشیان خزمەتكردنە، هەموو كار و شتێكی بچوك چاوەڕوانی گەورەی

لێدەكرێت روبار لەچەند سەرچاوەی ئاوی بچوك باشی كاریگەری دەتوانێت كە دەبێت دروست

هەبێت.ڕاماڵ ئەحمەد ئومێدەواریشە سەركردایەتی كورد بەوپەری دڵسۆزیەوە هاوكاری ئەو كارەی كوردانی رۆژئاوا بكات و دەڵێ�ت:"هیواخوازیم حكومەتێكی لە رۆژئاوای كوردستان سەربەخۆی یەك پارچە ئەم رۆژهەاڵتیش و باكور كوردانی و ببینین و كانتۆن دروستكردنی هەڵبێت. لێ خۆرەیان رۆژئ��اوای لە خۆبەرێوەبردن بچوكی حكومەتی ئایندەگەشی و ب��ەرزی ورە مانای كوردستان

كوردان دەگەینێت.


29راپۆرت] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

ئا/ رۆژ ئەحمەد"سەبینێ ئامادەی رۆژی جیهانی ژن بن، بێ ژن شۆڕش بێمانایە"، ئەمە دروشمی ئەو بارهەڵگرانە بوو كە شەوی هەشتی ئازار بە كۆاڵنەكانی قامیشلۆدا دەگەڕان و لەناوبەری دروشمەكانیشدا بە سترانی شۆڕشگێر ژنانی تێكۆشانی بە تایبەت كوردی دەهێنایەوە. وەئاگا جیهانیە یادە لەم گەلیان لە رۆژئاوای كوردستاندا بۆ لێرە ئامادەكاریەكان رۆژی جیهانی ژن، لە زۆر شوێنی دیكەی جیهان جیاوازتر بوون. هەر لە ئێوارەی رۆژێ پێشترەوە ب��ەرزەوە بارهەڵگری و سلینگ س��ەر بە ژن��ان قامیشلۆیان بە ئااڵ رەنگینەكانی سەوز و سور و زەرد ڕازاندنەوە. لە نیوان ئااڵكانیشدا دروشمەكانی ئازادی ژنان لەمسەر بۆ ئەوسەری شەقامەكانیان گرتبوو. دەلیل عەباسی تەمەن بیست ساڵ یەكێك ئەم ئااڵكانی ڕاگرتنی ژنانەی سەرقاڵی لەو بوو قامیشلۆ شاری سەنتەری لە بوو جیهانیە بۆنە خەندەیەكی بە داب��ەزی، سلینگەكە لەسەر كە درێژەوە وتی،”لە ئێستاوە ئامادەكاری دەكەین، بۆ ئەوەی سبەینێ كە قامیشلۆ لەخەو هەستا، ئەم رەنگاورەنگیەی شەقامەكان مافەكانی ژنانی بەبیر بهێنێتەوە.” دەلیل وتیشی،”جیاواز لە زۆر واڵتانی ناوچەكە و جیهان، لێرە لە رۆژئاوای كوردستاندا ژنان بەشێكی زۆر گرنگی شۆرش و ڕزگاری گەلی ناوچەكە بوون لە دەستی ڕژێم، كورد و گەالنی

لە هەمانكاتیشكدا ژن بە رۆحی خۆیان فیداكارانە دەكەن كوردستان رۆژئ��اوای گەالنی لە بەرگری توندڕەوەكانی چەكدارە هێرشی بەرامبەر لە هێزە تاریكەكان". دەلیل هێشتا دەدوا كە دەبڵ پاراستنی یەكینەكانی هێزەكانی كابینەیەكی دروشمی بە و تێپەڕین بەالیدا )ی��ەپ��ەژە( ژن پیادەرەوانی لە ساڵویان ئ��ازادی”، ژیان، “ژن، دۆشكەی س��ەر ژن��ی و ك��رد شەقامەكە س��ەر هەردوو بەرزكردنەوەی لەگەڵ بارهەڵگرەكەش پەنجەی سەركەوتنی پێشرەوەی دوبارەكردنەوەی دیمەنە ئ��ەم بینینی دەك��رد. دروشمەكەیانی لە لێرە كە دەك��ردەوە ڕاستیەی ئەو دوپاتی رۆژئاوای كوردستاندا ژن نەك تەنیا پێگەی نیوەی كۆمەڵیان هەیە؛ بەڵكو پیشڕەوی ئەو تێكۆشانەن كە بۆ ئازادی و دیموكراسی گەالنی ناوچەكە لە توندڕەوەی پیاوانی ناوخۆیی ناوجەرگەی شەڕی سوریادا هەنگاوی خۆی دەنێت. ئەوەی كە زۆر ئەم تێكۆشانەی رۆژئاوای كوردستان بڵند دەناسێنێت و مانایەكی پڕ دەداتە شۆڕش ئەوەیە كە ژن گەر زیاتر نەبێت، هاوشانی پیاوان لە هەموو الیەنێكی گرتووە. سەرەكیان جێگای تێكۆشانەدا ئەم بدرێت؛ پێ مافی نیە ئەوە چاوەڕێی لێرە ژن بەڵكو مافی ئەوانی دیكەش بەدەست دەهێنێت. یەپەژە كە هێزێكی سەرەكی تەنیا ژنانی شۆڕشی لەالیەكی دەهێنێت، پێك كوردستان رۆژئ��اوای دامەزراوەیەكی هەموو هاوسەرۆكی ژنان دیكەوە

هەموو نمونە بۆ دەك��ەن. شۆرشە ئ��ەم نوێی هاوسەرۆكێكی هەیە، گەلی ماڵی كە گەڕەكێك ژنی هەیە. لە ماڵی گەلەوە بگرە ئیتر تا دەگاتە سیڤیلەكان جەماوەریە ڕێكخراوە و نوێ دادگای و هاوسەرۆك ژنان وەزارەتەكان، و حكومەت و هاوبەش و هاوپیشەی پیاوان پێشڕەوی رۆژانەی یادكردنەوەی دەكەن. كوردستان رۆژئاوای گەلی رۆژی جیهانی ژن لێرە زۆر تایبەتمەندی یەكسانی دنیا نمایشی فرەیی دیموكراسی و جێندەری كرد. لە قامیشلۆ هەر لەسەر لەبەیانیەوە ژنان و دایكان و مندااڵن بە جل و بەرگی ئاڵ و وااڵ و بە پێكەنین و ئااڵكانی ڕێكخراو و دەزگا نوێكانی شۆرش شەقامەكانی شاریان تەنی. لە بالەكۆنەی دروشمە ئ��ااڵو بەسەر كە شەقامەكانەوە سەر تەماشای خەڵكی دەیانڕوانی، هەڵواسراوەكاندا خوارەیان دەكرد و ساڵو و پیرۆزبایی ئەم ڕۆژەیان ئەم جەژنە بەرەو مەراسیمی پیادەرەو ژنانی لە نوقڵ چەندین جاریش نا جار دەك��رد. جیهانیە بە هەلهەلەوە لە بالەكۆنیەكانەوە وەك دەربڕینی دلخۆشیەكی چەندین سڵ بەندكراو بۆ سەر سەری پیادەڕەوان لە بالەكۆنیەكانەوە بەردەدرانە خوارە. لە ناوەندی گەڕەكی عەنتەریەی قامیشلۆ لە دەوری هەزار دوو نزیكەی ستار ژنانی یەكێتی ئااڵی ئامادەبوو بۆ پیرۆزكردنی رۆژی ژن كۆبونەوە. هەتا وەكو گەشتن بەناوەندی گردبونەوەكە تەنیا وشەی پیرۆزبایی رۆژی ژنت بەرگوێ دەكەوت. ئاسایشی

شۆڕشی ڕۆژئاوای كوردستان و یادی رۆژی جیهانی ژنان



بۆنەكە پاراستنی بۆ گەڕەكیان چ��واردەوری ژن گرتبوو. لەسەر شەقام و كۆاڵنەكانی دەچونە سەر گردبونەوەكە پیادەرەوان باوەشیان بە ئەندامانی پیرۆزباییان دڵ بە پڕ و دەكرد ژندا ئاسایشی لە گربونەوەكەش دەرگ��ای لەبەر لێدەكردن. وتنەوەی بە گەل ئامادەبوان پشكنینی دوای دروشمی”بەژی بەرخۆدانا یەپەژە” بەدوای یەكدا بە كۆمەڵ دەچونە گۆرەپانی مەراسیمەكەوە. حەلیمە محەمەد، یەكێك لە ڕێكخەرانی بۆنەكەی قامیشلۆ ستار ژنانی یەكێتی بەڕیوەبەرایەتی ئەندامی و وتی،” ئەم رۆژە لە هەموو ژنانی دنیا بەتایبەتی ئێمەی كورد كە بۆ پیرۆز دەكەین. ژنانی كورد دیكتاتۆریەتدا هەیكەلی ژێر لە ساڵ چەندین ژیانمان كردوە و ئەمڕۆ وەك گەل بەگشتی و وەك شەقامەكاندا بەناو ئازادی بە كە بەتایبەتی ژن دەگەرێین و یادی بۆنەیەكی جیهانی دەكەینەوە، خۆشیەك سەراپای هەستمان دادەگرێت كە وشە بەشداربونی لەسەر بكات.” پێناسەی ناتوانێت وتی،”ئێمە كوردستانیش رۆژئاوای گەالنی ژنانی كە دەڵێین ژن، واتە ژنانی كورد، سریانی، عەرەب و ژنانی دنیا. وەكو ژن ئێمە پرسگریەكی ژنمان شوێنێكی لەهەر ژنانیش پرسگریەی ئەو هەیە. و یەكە ژن ئازاری وایە. یەك وەكو بێت دنیادا یەكە، هەر چارەسەركردنی بۆ تێكۆشانیشمان بۆیە ناسنامەی ژن پیویستە وەك ژن بناسرێت، ناسنامەیە ئەو كوردستانیش رۆئ��اوای شۆڕشی و ڕێكخستنی كۆڵەكەكانی لە یەكێكە ئەمڕۆ لەسەر دەستكەوتەكانی". لە دەكات پارێزوانیش فرەیی و ناسنامەی دیموكراتی ئەم بۆنەیەش لە كردوە بەشداریان ڕێكخراو وت��ی،”زۆر قامیشلۆ بەشدارن، سریانی ژنانی یەكێتی بۆنەیەدا. لەم پارتی ژنانی و لیبڕاڵ پارتی ژنانی هەروەها، سارا ڕێكخراوی بەشدارن. بەهەمانشێوە ئاشتی دژی توندوتیژی لەدژی ژنان و چەندین ڕیكخراوی دیكەی مەدەنی هاوبەشی كار و رێكخستنی ئەم

بۆنەیەیان كردوە".سەركردایەتی ئەندامی یوحەنا، مەلكی ن��ورا ئەنجومەنی ئەندامی و سریان ژنانی یەكێتی چونكە ژن وت��ی،” جزیر كانتۆنی یاسادانانی هەموو لە پێویستە كۆمەڵگەیە گرنگی بەشێكی كایەیەكی كۆمەاڵیەتیدا بەشدار بێت، ئەمە تەنیا فەلسەفەی تێزەكانی بەڵكو نییە، من بۆچونی یەكسانی كە كوردستانە رۆژئ��اوای بەڕیوەبردنی ژنانی بە بنەمای سەرەكی دیموكراسی و ڕزگاری كورد ژنانی “هاوشانی وتیشی، ئەژماركردوە.” بەشدارین، كانتۆنەكاندا بەڕێوەبردنی لە ئێمەش بەاڵم وەكو ژن بۆ ئێمە پرسی خودی ژن و ئازادی و كۆدەكاتەوە لیرە هەمووان و نزیكن زۆر ژن ئەم فەلسەفەی دەكاتەوە، كاڵ جیاوازیەكانمان ژن ئێمەی كە ل��ەوەی بریتیە بەڕێوەبەرێتیەش بە ژی��ان تێبكۆشین، مافەكانمان بۆ پیویستە گشتی تێكۆشانە و بەبێ تێكۆشان ناتوانین هیج دوپاتی تاوەكو لێرەین ئەمڕۆش بەدەستبهێنین. كانتۆنەدا.” لەم بكەینەوە ئازادیمان تێكۆشانی

رۆژئ��اوای ج��ی��اوازی كە ب��ەوەی تایبەت ن��ورا كوردستان لە تەواوی سوریا چیە پەیوەند بەپرسی ژنەوە وتی،”زۆربەی ئەو هێزانەی كە لە شەڕدان ڕێزێكیان هێچ كوردستاندا، رۆژئاوای لەدەرەوەی لەالیەك نوسرە ب��ەرەی و داع��ش نییە. ژن بۆ ودەوڵەتیش لە الیەكی دیكە مافەكانی ژنانیان ژێر پێ ناوە. لە رۆژئاوای كوردستاندا بە پێچەوانەی ئەوانەوە، ئەو فەلسەفەیەی كە بڕوامان پێیەتی و ئازادی بۆ هێناوین ئازادی كۆمەڵگە و تاكەكانی بەر لەهەرشتێكی دیكە لە ئازادی ژناندا دەبینێتەوە".

لەناو كە خەلیل جیهان زان��ك��ۆ، خوێنكداری وێنەی بە دایكانی شەهیدان بۆنەكەدا گۆڕەپانی دیالن دەستی شەهیدەكانیانەوە كچە و ك��وڕ و دەست یەك بە پیر و الو گرتبوو. گێڕانیان بە یەك پێ ریتمی دیالنی كوردی خۆیان لەگەڵ سترانی گروپە خۆزاییەكانی رۆژئاوای كوردستاندا دەگۆڕی. ستران و موزیكی بزوتنەوەی شۆڕشگیری كورد و لەسەر شرڤان و گەریال و ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆجاالن تا دوری قامیشلۆ دەنگیان دەدایەوە. لەگەڵ هەر كەس بپەیڤیدا، گەنج، دایك، سەرۆك بۆ ساڵو دەیانگوت:” مندااڵن، و نەنك و سەرۆكایەتی گەر رۆژەدا، لەم دەنێرین ئاپۆ لەژێر كورد ژنی ئێستاش نەبوایە فەلسەفەكەی نەك دەمایەوە، پیاودا دەسەاڵتدارێتی ڕكێفی سەركێشی شۆرشی ئازادی گەالن بكەن.” هەرلەو تێڕوانینەوە ئامادەبوان و وتارخوێنەران و سترانبێژ و دیالنگێڕانی سەر تەختەی نمایشی بۆنەكە، بە

سەدان ساڵویان ئاراستەی ئۆجاالن دەكرد".كاتێك دی��الن��داب��وون گ��ەرم��ەی لە ئاهەنگێران بكەنەوە ڕیگا وتی،”تكایە مەراسیمەكە وتەبێژی تاوەكو هەڤااڵنی یەپەژە دەرباز بنە ناو مەیدانی چەندین بە یەپەژە ئەندامانی گۆڕەپانەكە”. ب��ەردەم لە لەناكاو لەسەر دۆشكە بارهەڵگری بە ئامادەبوان وەستانیان لەگەڵ گۆڕەپانەكە دروشمی "بژی بەرخۆدانی یەپەژە” بەرەو پیریان چوون. هاتنی ئەندامانی یەپەژە مۆڕالێك بیوێنەی بە مەراسیمەكەدا. ژمارەی ئامادەبوانیش تا دەهات زیادی دەكرد؛ چونكە لە دانێشتوانی كۆاڵنەكانی بینیان ك��ە قامیشڵۆ ل��ە عەنتەریە گ��ەڕەك��ی ئەندامانی یەپەژە هاتوون، بە كۆمەڵ بەرەو بینین و پێشوازیان دەهاتن. هەندێك دایك و بەسااڵچوان لەگەڵ گەشتنیان بە ئەندامانی یەپەگە، باوەشێكی و ماچكردنیان دوای و دەك��ردن پیادا گەرمیان بەسەردا برنجیان لەباوەشگرتنیان، توندوتۆڵ كوردساتندا رۆژئاوای كەلتوری لە كە هەڵدەدان ئازیز كەسانی بەخێرهاتنی موبارەككردنی وەك یەك ئیتر یەپەژە ئەندامانی دەهێنرێت. بەكار ئ��اپ��ۆڕەی دروش��م و لە ڕی��ز بە ی��ەك لە دوای ناو هاتنە دایكاندا هەلهەلەی و ئاهەنگێر ژنانی گۆڕەپانەكە و پیرۆزبایی ئەم رۆژەین لە ئامادەبوان كرد و لەدوای وەستانیانێكی بە دیسپلین و ساڵوی شەهید، بە ئامەدەبوانیان ڕاگەیاند:”ئێمەی ژن كە گەل رەوای پاراستنی بۆ لەدەستدایە، چەكمان داوە سۆزمان دەكەین، تێكۆشان ئازاد ژنانی و

تاوەكو دوا دڵۆپی خوێنمان و سۆز دەدەین كە بەرگری لە خاك و گەل و یەكسانی ژنان بكەین. لێرەش دوپاتی ئەیامی دامەزراندنمان دەكەینەوە، یان سەركەوتن، یان ئ��ازادی، یان ئ��ازادی یان

سەركەوتن".چەكیان و رەخت بە یەپەگە ئەندامانی دوات��ر بە و هەریەكە و گ��ەل ئەندامانی ن��او كەوتنە دیداری دایك و خوشك و براو هاوڕێكانیان شاد جەنگی بەرەكانی لە كە هەندێكیان دەبونەوە. و گەڕابونە ڕۆژە ئەو هەر تاریكەكان هێزە دژی قامیشلۆ، توند باوەشیان بە هەڤاڵەكانیان دەكرد كە وا دەردەك��ەوت دەمێكی درێژ بێت یەكتریان نەدیبێت. دایكی یەكێك لەو شەرڤانانەی یەپەژە كە توند باوەشی كردبوو بە كچەكەیدا، وتی:”یەك كچەكەم كە سەربڵندم بەاڵم نەمبینیوە، مانگە بە گیانی خۆی ئێمە لە كۆیالیەتی ڕزگار دەكات. خۆشی دڵی من بیسنورە كە لە مەراسیمێكی وەك كورد گەلی هەموو و دەبینم كچەكەم ئەمڕۆدا بەجارێك وەك كچێ خۆیان پێشوازی دەكەن. چێ دایكێك هەیە ئەوەی بۆ كچەكەی نەوێت، یەپەژە خۆشی بۆ گەل و بۆ ئێمەی دایكی ئەندامانیشیان هێناوە. ئێمە وەك ماڵبات هەمیشە سەربڵندین بە كچەكەمانەوە. پیشتر ئێمە ترساین ببینە گەریالی سەر چیا، ئەمڕۆ هەبونی ئەم كچەم و تێكۆشانی ئەم شانازی بۆ تەواوی خێزانەكەمان گەڕاندۆتەوە. زۆر كچەم بەم تەنیا منداڵەكانیشمدا لەهەموو سەربڵندم؛ چونكە ئەونای دەیكەم هەر بۆ خۆیان دەژین، بەاڵم ئەم كچەم لەناو یەپەژە بۆ هەموومان

ژیان و تێكۆشان دەكات".دەرەوەی وەزارەت��ی جێگری شەمعون، شامیران ئاین بە نەژاد سریانیەو بە كە كانتۆنی جزیرە، مەسیحی، لە لێدوانێكی گشتیدا بۆ ئامەدەبوان و وتی:” عەرەبی، زمانی بە و سریانی زمانی بە جزیرە كانتۆنی لە ئێستا كە فەلسەفەیەی ئەو بە ئەمەش یەكسانیخوازیە. فەلسەفەی هەیە خوێنی شەهیدانی ژنانی كورد بناغەكەی دانراوە. ئەمڕۆش ئەوەتا دەبینن كە ژنانی كورد بەرگری لەم فەلسەفەیە دەكەن كە ژیانی هەموومانی لێرە پاراستوە. ئەوە ژنانی كوردن كە دەستپێشخەرن بۆ وەستانەوە لە دژی دیكتاتۆریەت و دەسەاڵتخوازی كردبوو. بندەست ژنی كە ساڵە هەزار چەندین ناوتاندان ئێستا لە لە دەیانبینن و ژنانەش ئەو مافی لە بەرگری لەدەستیاندا كە بەو چەكانەی دەكەن. شەرەفیان و خاك و خۆیان ڕەگ��ەزی دەبێت هەمووان لێیانەوە فێربین و ڕێگای ئەم ژنە تێكۆشەرانە بگرینە بەر گەر دەمانەوێت ئازاد بین.” بخوازێت گەلێك وتیشی:”هەر شەمعون خاتوو ئازادی بەدەست بهێنێت پێویستە یەكەمجار ژنانی ئازاد بن و ئازادی ژن بخوازێت، بەبێ ئازادی ژن كۆمەڵگەش ئازاد نابێت، بۆیە هەر كەسێك ئازادی بۆ گەلەكەی دەخوازێت لەم واڵتەدا، مەرجە لەم و ژیان ژن، بڕوانێتە كوردانەوە شۆڕشگێرە ژنە

ئازادی".


31وتار] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

دارە پیرەناوین ئازاد بووەتە هەوێن و هیوای گەالنی رۆژهەاڵتی ژیانی و سیستەمی كۆنفدرالیزمی دیموكراتیك

ن/ مەزلووم ئەگیدئەدەبیەكانی شاكارە لە شعرێك پیرە دارە رۆژهەاڵتی خەڵكی مەلەكشای جەالل مامۆستا ساڵی لە من شاری)سنە(یە. و كوردستان خوێندمەوە دەستكەوت شیعرەم ئەو )199٨(كاتێك لێی ورد بوومەوە مێژوی گەلی كورد و كوردستان و راستی نیشتمانەكەمی بۆ دەخستمە بەرچاوان. دیارە مێژوو ئەوەمان بۆ نیشاندەدات كە هەر لە پەیمانی قەسری شیرینەوە، لە ساڵی )1639( كاتێك دەوڵەتە زلهێزەكان سیستەمی سەرمایەداری وەكو ئینگلیس و هاوپەیمانەكانیان بە چەكمە ڕەشەكانیانەوە پایان ناناو رۆژهەاڵتی چاو ورگی تێركردنی و حەسانەوە بۆ ناوین، تەمەن بە دارێكی بن رێگەیان كەوتە برسییان و بە ساڵێ چوو كە لەقوپۆێكی زۆری هاویشتبوو بەری باش لە كەناریدا ئاوێكی رەوان جاری بوو. جەنەتی دەخستەبەر چاوان. لە سێبەری دارەكە دانیشتن و سودیان لێوەرگرت و هەتا ئێستاش چۆلیان نەكرد. تا ساڵی )1923( كە پە یمانی پارچەكردن بیری كەوتنە ئ��اراوە هاتە ل��ۆزان خۆیاندا، لەنێوان و دارە ئەو دابەشكردنی و بەاڵم دەریبهێنن، لەریشە كە هەوڵیاندا زور دارە ڕیشەی بوو؛ چونكە بێئاكام هەوڵەكانیان پیرە بە درێژایی دیجلە و فرات لەناو دڵی خاكدا كووتا بوو. بۆحەسانەوەی ماندویی خۆیان دیسان پەنایان بردەوە بۆ سێبەرەكەی، ئەمجارە هاورێیە تازەكەیان كۆنەدۆستی قەدیمی ئیسرائیل )یەهود( هاوڕێیان وتی هات، فكری بە بیرێك لەناكاو كوردان پەندێكیان هەیە كە دەڵێن:"دار پواژی لە خۆی نەبێت قەد ناقڵیشێت". كەوتنە ڕاوتەكبیر، و ڕەقوتەق لەقێكی دارەك��ە پۆپەی لە لەناكاو بە هاوردیان دیت، هەاڵتویان وشك و خوێڕی كەیفی خۆیان دایانتاشیو ساف و دروسیان كرد بەرگیان بە بەریدا كرد و دژی دارە پیرە بەكاریان هێنا. لە بەرامبەر دارە پیرە ڕاوەستان، دارە پیرە هاتە هاوار و ووتی؛ مەكە تۆ لە منی دژی من ڕامەوەستە پەشیمان دەبیتەوە من قەد لەبن نایم؛ چونكە بە هەزاران ساڵ ڕیشەم كوتاوە. پواز هاتە جواب گوتی:"ئیدی من ئەو لقە سوتاوەكەی جاران نیم، تماشام كە چەندە جوان و ساف و لوسم. لە دارە پیرەی نەگرت و بوو بە نۆكەری گوێ ئەوان و دژی دایكی ڕاوەستا و دەستیكرد بە و كرد دەستەیان و ئەنجنیان ئەنجن و بڕینی بە بۆ سۆبەی كۆشكی سپی بە چیلە كردیان شەقێكیش پوازیان خستە ناو زبڵدانەوە. دوای و كرد چەكەرەی لەبنەوە پیرە دارە ماوەیەك

و ئازادیخوازان مەكۆی بە بوو و كرد گەشەی یاخیان. لە ساڵی )197٨(دا بەگروپێكی )22(سێبەری لەژێر كوردستان باكوری لە كەسی دارە پیرە لە كەناری ئاوەكەدا بناخەی شۆڕشی لەو هەر دام��ەزرا مرۆڤایەتی و كورد ژیانەوەی ساتەوە تا ئێستا بێوچان و ماندونەناسانە هەوڵ بۆ چارەسەری هەموو كێشەكانی كۆمەڵگای كورد بە ببێت توانی و دەدرێ��ت ناوین رۆژهەاڵتی و هێزی چارەسەری بۆ پرسی كەسایەتی، ئازادی، چینایەتی، نەتەوەیی، ئێكۆلۆژی كە بە دەستی سیستەمی دەسەاڵتی سەرمایەداری ژیانی بەرەو بردوە و كۆمەڵگا بێ ئەخالقی و چەواشەكاری توشی قەیران كردووە و بە پێشخستنی سیستەمی كۆنفدرالیزمی دیموكراتیك و ژیانی ئازاد بووەتە هەوێن و هیوای گەالنی رۆژهەاڵتی ناوین و جیهان. ئیدی مرۆڤایەتی و سروشت بە ئاشتی و ئازادی پێكەوە ژیان بەردەوام دەكەن. دوای سەدان ساڵ گەلەكەمان لە رۆژئاوای كوردستان دەرفەتەێكی مێژویی هاتە ئاراوە و نەتیجەی دەستڕەنجی ڕێبەر )20( درێژایی بە كوردستان بەشەی لەو ئاپۆ فەلسەفەی و فكر بە توانی كورد گەلی ساڵ ئاپۆیستی خەباتی بێوێنەی خۆیان كە لە پای و وەرگرن كەڵك كردبوو گەشەی پیرەكە دارە سیستەمی خۆسەری دیموكراتیك بە ئێرادەی گەل و هێزی هەموو دانیشتوانی هەرێمەكە دابمەزرێنن و داردەستی هیچ هێزێك بە ببن ئ��ەوەی بێ توانیان خۆیان زاتی هێزی بە پشتبەستن بە ئازادی و ئاشتی لەو بەشەی كوردستان مسۆگەر بكەن و هەر ئەوەش بووە هۆی مایەی دڵخۆشی و سەرفەرازی گەلی كورد لەهەر چوار پارچەی كوردستان و گەالنی دیكەش و هەموو الیەنەكانیش پشتگیری و پیرۆژبایی خۆیان بۆ ئەم دەسكەوتە مەزنەی گەلەكەمان لەرۆژئاوای كوردستان راگەیاند و ئامادەیی هەر چەشنە هاوكاری خۆیان نیشاندا، كە چی لە كوردستاندا تەنیا )پوازەكە(، پارتی دیموكرتی كوردستان � عێراق هەر وەكو ساڵی )1946(ی كۆمار لە مەهاباد و ساڵەكانی )91 و 92 و 97(، دژ بە بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد ڕاوەستا، هەر ئاوەهاش شانبەشانی دوژمنانی دژایەتی لە دوژمن دوژمنتر و ئازادی و ئاشتی شۆڕشی ڕاستەقینەی ڕۆژئاوای كوردستانی كرد و جیاوازتر لەوەش بەناوی حكومەتی هەرێمەوە دەكات. كورد گەلی دەستكەوتەكانی دژایەتی ئەو هەڵوێستەی پارتی دیموكراتی كوردستان � عێراق هیچ لە بەرژەوەندی گەلی كورد و گەالنی ڕۆژهەاڵتی ناوین نییە، تەنیا دەكەوێتە خزمەتی دوژمنان و داگیركەرانی كوردستان و سیستەمی سەرمایەداری بە هێز دەكات و لە هەموو گرنگ تر

ئەوەیە كە دوای )22(ساڵ دەسەاڵتدارانی باشوری كوردستان دەڵێن كە سیستەمی فیدڕالی لە عێراق، فەشەلی هێناوە؛ چونكە ناتوانێ كێشەكانی ناوبەر هەرێم و بەغدا چارەسەر بكات. بۆیە دەمانەوێ باشوری و عێراق بۆ كۆنفدڕاڵ سیستەمی كوردستان تاقی بكەینەوە. ئاخۆ دەسەالتدارانی باشور و پارتی دیموكراتی كوردستان گەلی كورد لە باشور بە چی دەزانی؟؟ كە دوای چەند ساڵی دیكە بێژی سیستەمی كۆنفدڕاڵ واڵمدەر نییە و كێشەكان وەكو خۆی ماوەتەوە و ئێستا دەمانەوێ دەرەوەی موسڵ و كەركوك و ناوچە دابڕاوەكان دەوڵەت � نەتەوە ساز بكەین ئەوەش بە مانای دروستكردن قودسێكی دیكە دێت لە كوردستان بۆ ئەوەی كە دەسەاڵتداران بتوانن سەد ساڵی دیكە وەكو ئیسرائیل و عەرەب خوێنی رۆڵەكانمان ئێمە بەاڵم بكەن، پێوە بازرگانییان و بڕژێنن هەموومان باش دەزانین كە واقعیەت كوردستان و گەلی كورد بە هۆی پێكهاتە كۆمەاڵیەتیە فەرە رەنگییەكەیەوە و تێكەاڵوی مێژوویی كوردان و گەالنی دیكە زهنییەتی دەوڵەت � نەتەوە قەبوڵ سیستەمی شێوەیەك هیچ بە چونكە ناكات؛ دەوڵەتی ناتوانێ كێشەكانی كۆمەڵگا چارەسەر بكات، چۆنكە دەوڵەت � نەتەوە لەسەر بنەمای یەك زمان و یەك نەتەوە و یەك واڵت و یەك ئااڵ بۆ خۆدی تەنانەت دادەمەزرێت و یەك و یەك كوردیش سیستەمی دەوڵەت � نەتەوە واڵمدەرەوە نییە، بەاڵم پارتی دیموكراتی كوردستان � عێراق و بارزانی خەون بە دانیشتنەكەی )1920(ی قاهیرەوە كوردستان و ناوین رۆژهەاڵتی بۆ كە دەبینێ ناوچەیە. ئەم پارچەكردنی بۆ دایانڕشتبوو تەنیا سیستەمێك بزانن كە ئەوانیش پێویستە كە بتوانێت هەموو كێشەكانی كۆمەڵگا چارەسەر بكات و ئاشتی و ئ��ازادی و یەكسانی مسوگەر و دیموكراتیك كۆنفدرالیزمی سیستەمی بكات ناوین رۆژهەاڵتی و كوردستان بۆ ئازادە ژیانی و بە گشتیش ئێستاكە نمونەكەی لە رۆژئاوای بووە سەركەوتوو و پێكهاتووە كە كوردستانە لە دەتوانن باوەڕیەكان و نەتەوەكان هەموو و بكەن نوێنەرایەتی خۆیان ئەو سیستەمەدا ناو هەوێنی بكەنە هاوبەشیش ژیانی پێكەوە و چارەسەری پرسەكانی كۆمەڵگاكەیان و پێویستە پارتی دیموكراتی كوردستان � عێراق و بارزانی نابێت كەس خۆش لە مێژوو كە بزانێت باش داهاتوو ن��ەوەی بۆ خۆی وەك ڕاستییەكان و تۆمار دەكات و ئەو هەڵوێستانەی پارتی وەكو پەڵەیەكی ڕەش لە مێژوو دەمێنێتەوە و دەبێت وەاڵمدەرەوە و ئاگاداری مێژوو بێت؛ چونكە مێژوو شەرمی لەكەس نییە و رەحم بەكەسیش ناكات.



بازرگانەكانەوە لە الیەن حیزبە ڕاپەڕین دزینی ن/ جەالل چوارتایی

ئێراقەوە، الیەن لە كوەیت داگیركردنی پاش هیچ بیانوویەك نەما بۆ كۆمەڵگای نێونەتەوەیی كە ڕێگە لە دەستێوەردانی ئەمریكا بگرێت لە بە كەنداو و گشتی بە ناوەڕاست خۆرهەاڵتی تایبەتی؛ چونكە لەمێژ بوو ئەمریكا دەیخواست و ناوچەكەدا لە بكات قایم خۆی پێی شوێن بە تایبەتیش لە شەڕی هەشت ساڵەی”ئێران �

ئێراق"دا هەوڵی بێ شوماریدا.ڕەخساند هەلی باشترین كوەیت داگیركردنی هەر ئەمریكاش ئەمریكا، ن��اوەوەی هاتنە بۆ ئێراقیەكان لەدەست كوەیت ڕزگاركردنی بە نەوەستا؛ بەڵكو لە زاری”جۆرج بوش"ی باوكەوە داوا لە گەالنی ئێراق كرا كە دژ بە سەدام حسێن دەكات. لێ پشتیوانیان ئەمریكاش و ڕاپەڕن الیەن لە نەمایەوە وەاڵم بێ بانگەوازیە ئەم

ئێراقیەكان بە گشتی و كوردان بە تایبەتیەوە.هێشتا چەند ڕۆژێك بەسەر بانگەوازیەكەی”جۆرج شاری سەرهەڵدان كە نەببوو دەرباز بوش"دا كورتترین لە و گرتەوە شیعەنشینی بەسرەی گەیشتە سەرهەڵدانە ئ��ەو پریشكی م��اوەدا سەرهەڵدانی شیعەنشینەكان، شارە ت��ەواوی كە ك��وردان دای��ە زۆری ورەی��ەك��ی شیعەكان هێندە لەچاوەڕوانی حیزبە بازرگانەكانی”بەرەی جەماوەری ڕاپەڕینی و نەمێنن كوردستانی"دا باشووری لە شیعەكان ڕاپەڕینی بكەن. ساز كوردستاندا باشووری لە كوردەكان و ئێراق هەم نەمابوو وای هیچی كە بوو خێرا هێندە كۆتایش هەم و بكات تارومار تاغوت تەختی بێنێت، ئەمریكا مێژینەی ل��ە خ��ەون��ی ب��ە پارتە ئەو لە غیابی ڕاپەڕینانەش ئەم تەواوی ساتوسەوداگەرانەدا دەكرا كە ئیمڕۆكە بوونەتە هەمە كارە و باشووری كوردستانیشیان كردۆتە زیندانییەكی مەزن بۆ ئازادیخوازان و گەورەترین و زلهێزەكان دەوڵەتە بۆ جاسوسیش بنكەی

داگیركەرانی كوردستان.ب��ۆ ن��م��وون��ە دەن��گ��ی گ��ەل��ی ك��وردس��ت��ان كە بوو كوردستان نیشتیمانی یەكێتی زمانحاڵی ڕۆژی واتە سێیەم ئێوارەی )6-3-1991(دا لە ڕاپەڕین"هەواڵێكی باڵوكردەوە و گوتی؛"لە زاری چەند قاچاخچییەكی سەر سنوورەوە هەواڵمان پێگەیشتووە كە لە ڕانیە و دەوروبەریدا ڕاپەڕین

دەستی پێكردووە".كوردستان گەلی دەنگی كاتێك مەرجێك بە باسی لە ڕانیە و دەوروبەری دەكرد كە لە )4-3-1991(دا لە شارۆچكەی خەبات ڕاپەڕین بەرپا كردبوو و تەواوی ناوچەكانی بازیان و باینجان شاری و ئازادكرابوون گۆپاڵەش و تەیناڵ و

خۆ بوو. ت��ەواودا ئامادەباشی لە سلێمانیش ئێراق كوردستانی دیموكراتی پارتی دەربارەی ئەوە هەر پێویست بە باسكردن ناكات؛ چونكە تەواوی باشووری كوردستان ئازاد كرابوو هێشتا ئەو تا نەجواڵبوون تاران و كەرەج لە ئەوان كاتەی بە سواری ئوتومبێل هێناماننەوە مەیدان، ئیمڕۆكەش كە ئەوەیە سەرسوڕمان چی كە بە جۆرێك باس لە ڕاپەڕین دەكەن كە ئەگەر غەیری بە دەزانێت وا نەبێت شارەزا كەسێك لە دیكە كەسی هیچ ئەوا بارزانی بنەماڵەی

مەیدانەكەدا نەبووە.

ڕۆڵی بەرەی كوردستانی لە ڕاپەڕیندا ...

جگە لە شوورا كرێكاریەكان هیچ الیەنێكی دیكە بەشدار نەبوو لە ڕاپەڕیندا، بەاڵم بە گەڕاندنەوەی بەرەی كوردستانی هەم شورا كرێكاریەكان كرانە ئامانج و هەم ناوەڕۆكی ڕاپەڕینیش شێوێندرا، باسێكی هیچ كوردستانی ب��ەرەی نموونە بۆ سەرەتای كە نەدەكرد خەبات شارۆچكەی لە ڕاپەڕین لەو شارەوە دەستی پێكرد بوو؛ بەڵكو بۆ ڕاپەڕینیان گۆڕی زانابوونەوە دەسپێكی بە نووسینە ئەم مەبەستی "هەڵبەت ڕانیە شاری ئەوە نییە كە لە تێكۆشان و دڵسۆزی خەڵكی ڕانیە كەم بكرێتەوە"، بەاڵم ئەم گۆڕانكارییەی سەرانی بەرەی كوردستانی بۆ خاتری خەڵكی ڕۆڵی كەمكردنەوەی بۆ بەڵكو نەبوو؛ ڕانیە چونكە بوو؛ كوردستان ڕاپەڕیوی جەماوەری بەعسیەكانەوە دڕندایەتی بەهۆی كاتەدا لەو تەنها شارێك كە ئاوەدانی تێدا مابوو لە نزیك سنوورەكانی ئێران بریتی بوو لە شاری ڕانیە، كە دەگ��ەڕای��ەوە ئەوە بۆ گۆڕانكارییەش ئەم بەرهەمی ڕاپەڕین لە خەڵكەكە داماڵن و بیكەنە دەستكەوتی خۆیان و وا نیشانی جەماوەر بدەن بوون كوردستانی ب��ەرەی سەرانی ئ��ەوە كە ڕاپەڕینیان دەستپێكردووە؛ بڕیوە و سنووریان شارۆچكەی ڕاپەڕینی لە باس ئەگەر چونكە خەبات بكرایە ئەوا ئەو كات بەرەی كوردستانی نەیاندەتوانی هێندە بە ئاسانی ڕاپەڕینی جەماوەر لەبەر خۆیان، دەستكەوتنی بیكەنە و بدزن ئەوەی شارۆچكەی خەبات لە قواڵیی باشووری لەڕاپەڕین ب��ەر و هەڵكەوتبوو كوردستاندا نەیانتوانیبوو كوردستانی ب��ەرەی الیەنەكانی لەوەی كە بگەنە ئەو شارۆچكەیە، ئەمە جگە لەسەر ئاستی ئێراقیشدا ڕاپەڕینی شیعەكان زۆر لە پێش ڕاپەڕینی باشووری كوردستانەوە دەستی پێكردبوو و ئەو ڕاپەڕینەش كاریگەرییەكی زۆری كردبوویە سەر جەماوەری برینداری كوردستان.

ترسەنۆكی و نەتەوایەتی ناهوشیاری ئەنجامی

بەرپرسانی شورا كرێكاریەكان بوویە هۆی ئەوەی كە جارێكی دیكە بازرگانانی خوێن و فرمێسك بێدەسەاڵت مەڕێكی وەكو و مەیدان بێنەوە

هەڵسوكەوت لەگەڵ جەماوەردا بكەن.ئەنجامی ناهوشیاری نەتەوایەتیشمان هۆكارێك بكەونە ئیمڕۆ دەسەاڵتدارانی ئ��ەوەی بۆ بوو كەسێكی و ك��وردان ئەقڵیەتی بە گاڵتەكردن وەك مەسعود بارزانی زۆر شانازی بەوەوە بكات بۆ پێشمەرگەمان )3000( لە بڵێت”زیاتر و خاتری دەوڵەتی تورك بەكوشت داوە و هەر دوا بە دوای ئەویش نێچیرڤان بارزانی بڵێت )3٥00( بە تورك دەوڵەتی خاتری بۆ پێشمەرگەمان كوشتداوە" ، لە هەمانكاتدا لێدوانەكانی تاڵەبانیش هیچ سنورێك نەهێڵێتەوە و بەرهەمی یەك دەریا خوێنی كوردان بكاتە خەونی نێو هۆنراوەكان. دەنا ئەگەر ناهوشیاری نەتەوایەتیمان نەبوویایە ئەوا نەك هەر نەدەبوو ئەو گوتانە قبوڵ بكرایە؛ ئاشبەتاڵە تاوانی لەسەر هەر دەب��وو بەڵكو ساڵەی دەی��ان شەڕی و )197٥( شومەكەی

ناوخۆییان گەورەترین دادگایی بكرانایە. كوردستانی بەرەی سەرانی هاتنەوەی بەرلە دەچوو، بەڕێوە سەركەوتویی بە زۆر ڕاپەڕین لە هەموو جێگەیەك دوژمن لە هەڵهاتندا بوو؛ بەاڵم پاش ئەوەی بە سواری ئوتومبێل سەرانی هێنایەوە غەریبیەوە لە كوردستانیمان بەرەی نێو جەماوەر و كردماننە ڕێبەری خۆمان، ئەو كات ئاڕاستەی سەركەوتنەكان پێچەوانە بوویەوە

بۆ تێكشكاندن و ئاوارەیی و كۆڕەو.هۆكاری تێكشكاندنەكان دەگەڕایەوە بۆ نەبوونی ئیرادەیەكی ئازاد و گرێدراوی حیزبە بازرگانەكان بەرەی چونكە كوردستانەوە؛ داگیركەرانی بە ئێرانەوە لە فەرمانێكیان هەموو كوردستانی تا ئەو كاتەی “مەهدی وەردەگ��رت و تەنانەت لە ی��ەك هیچ ئ��ەوا ن��ەدا فەرمانی ك��ەروب��ی" سەرانی بەرەی كوردستانی ئەو ورەیەی نەبوو بڕوانە” ڕاپەڕینیشدا، لە بكات هاوبەشی كە مفاوەزاتی بەرەی كوردستانی � بەعس )1991(”

لە نوسینی نەوشیروان مستەفا.بۆ خاتری كەروبیش ئاغای دەركردنی فەرمان چاوی كاڵی كوردان نەبوو؛ بەڵكو بریتی بوو لە ڕێكەوتنێكی ژێر بە ژێری”ئیمپریالیزمی ئەمریكی و ئێران" بۆ كۆنترۆڵكردنی ڕاپەڕین و ئاستەنگی

سازكردن بۆ شورا كرێكاریەكان.میوان وەك كوردستانیش ب��ەرەی س��ەران��ی دام زۆربەی و كوردستاندا لە دەبینی خۆیان نموونە بۆ تااڵنكرد، گشتیەكانیان دەزگ��ا و زۆربەی كارگە حكومیەكانیان بێخمە و سەدی ئاودیوی ئێران كرد و هەموو بەنزینخانە و سوق بەسەرداگیرا دەستیان بانكەكانیش و المركزی


33] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

وتار

و نەخۆشخانە جێگە هەندێك لە تەنانەت و خوێندنگەكانیش تااڵنكران. ئەمە جگە لەوەی كە ئەنفالكەر و تاوانبارانیش وەك خۆیان مانەوە و بەرپرسیارێتیشیان زیادی كرد و تەنها ناوەكەیان گۆڕدرا. بۆ نموونە ئەنفالكەر و بەكرێگیراوەكان و مستەشار � شۆڕشگێڕەكان چەكدارە بوونە سەرۆك جاشەكان بوونە سەركردە مەیدانیەكان بوویە ئیستخبارات � ئاسایش بوویە ئەمن �دەزگاكانی پاراستن و زانیاری و زۆر كردەوەی كەسی سەدان هەمانكاتدا لە دیكە. نابەجێی نهێنی بە و ئاشكرا بە ت��اوان بێ و سڤیل تەرمی ڕۆژانە و كۆنەقینەوە بەهۆی دەكوژران شارەكاندا قەراغی لە بێتاوان كەسی چەندین پاڵ دەچوونە بكوژەكانیش و دەدۆزرای��ەوە یەكێك لە حیزبەكانی بەرەی كوردستانی بەبێ

ئەوەی هیچ لێپرسینەوەیەكیان لەگەڵدا بكرێت.ب��ەرەی بازنەی دەرەوەی لە الیەنێك تەنها كوردستانی و نامۆ بە كۆماری ئیسالمی ئێران و بەشدار لە ڕاپەڕینەكاندا شورا كرێكاریەكان بوو، هەر بۆیەش یەكەمین هەنگاوی بەرەی كوردستانی شورا بوو، كرێكاریەكان شورا دژایەتیكردنی كرێكاریەكانیش بەهۆی نەبوونی سەركردەیەكی كاریزما و نەبوونی ناوبانگی ڕابردوویان هەر زوو

خۆیاندا بەدەستەوە و گۆڕەپانەكەیان دایە دەست ئەو بەرەی كوردستانیەی كە هەموو فەرمانێكیان

لە ئێرانەوە وەردەگرت.میلیشیایی شێوەیەكی كوردستانیش ب��ەرەی خۆی چەكداری و حیزبە هەر گرتبوو لەخۆ هەبوو، تەواوی خوێندنگە و نەخۆشخانەكانیان كردە بارەگای حیزبی و بەربەرەكانێكردن لەگەڵ تەواو میلیشیاگەرییەش دیاردە ئەم یەكتردا، لە بەرژەوەندی بنەماڵەی بارزانیدا بوو؛ چونكە هەموو توانیان قێزەونەوە دیاردە ئەو بەهۆی بپارێزن گەل دادگای لە تاوانبارەكان بەعسیە و ڕێگەخۆشكەریش بن بۆ زیاتر دەستێوەردانی تەنانەت كوردستاندا، باشووری لە داگیركەران ل��ەس��ەر هەمان ئ��ی��م��ڕۆش ت��اك��و ڕۆژگ��اری قێزەونی دی��اردەی دەخ��وازن و دەڕۆن ڕێچكە میلیشیاگەری بخەنە هەموو پارچەكانی دیكەی كوردستانەوە، وەك هەوڵدانە گێرەشێوێنیەكانی بارزانی لە ڕۆژئاوای كوردستاندا لە ڕێگەی چەند و بەدرەدین )س��ەاڵح وەك بەعسیەكی كۆنە عبدالحكیم بەشار و عبدالباست سەیدا و مستەفا

جومعە و حەمیدی حاجی دەروێش(ەوە.لە بوو ساڵ چەندین كە كوردستانی ب��ەرەی باشوور نەمابوون و تەواو لە جەماوەر دابڕابوون،

پاسدارانیان سوپای بەرپرسی ژم��ارەی��ەك بیانوویەكی ئەمەش كە مەیدانەكە، هێنابوویە كە ئێرانی خەلقی موجاهدینی بۆ بوو باش و بەعسیەكان خزمەتی بكەونە ڕاستەوخۆ ڕاپەڕیوی خەڵكی بەسەر خۆیان شۆڤێنیستی و منداڵ و ژن س��ەدان و هەڵڕێژن گەرمیاندا نەخۆشی نێو نەخۆشخانەكان گولەباران بكەن و ترسێكی زۆر لە دڵی خەڵكە زەحمەتكێشەكەدا

بچێنن.بەهۆی ئەوەی بەرەی كوردستانی خاوەنی هیچ لە هەمیشە نەبوو، نەتەوەیی دەسكەوتێكی هەوڵی ئەوەدا بوو دەسكەوتەكانی ڕاپەڕین لە بەرهەمی دەیانكردە ساتێك بدزن، جەماوەر ئەنفالی كە بەكرێگیراوانەی و ج��اش ئ��ەو دەیانكردە ساتێكیش و كردبوو ك��وردی��ان بوشی مرۆڤێكی وەك دژە بەرهەمی دەستی بەسەردا بوش"یان نازناوی”حاجی و باوك دابڕیبوو، لە ڕاستیشدا ئەوەی ڕاپەڕینی دەكرد و خوێنی دەڕژا جەماوەرەكە بوو، ئەوەی ڕێگەی قەاڵچۆكردنی جەماوەرەكەشی بۆ بەعسیەكان خۆش دەكرد ئیمپریالیزمی ئەمریكی و”حاجی

بوش"ەكەی بەرەی كوردستانی بوو.

ئەنجامی ناهوشیاری نەتەوایەتیشمان هۆكارێك بوو بۆ ئەوەی دەسەاڵتدارانی ئیمڕۆ بكەونە گاڵتەكردن بە ئەقڵیەتی كوردان و كەسێكی وەك مەسعود بارزانی زۆر شانازی بەوەوە بكات و بڵێت”زیاتر لە )3000( پێشمەرگەمان بۆ خاتری دەوڵەتی تورك بەكوشت داوە و هەر دوا بە دوای ئەویش نێچیرڤان

بارزانی بڵێت )3500( پێشمەرگەمان بۆ خاتری دەوڵەتی تورك بە كوشتداوە



دیموكراسی بەرەو سەرهەڵدانی ڕاپەٍرینی شۆڕشگێڕیەوە لە ن/ كوردۆ شوانی

مەزنترین و مەرگەسات گەورەترین دوای لە قوربانیدان لە مێژوی خەبات و تێكۆشانی گەلی ڕاپەڕینێكی كوردستاندا، باشوری لە ك��ورد باشوری خاكی تەواوی ئەنجامدراو جەماوەری بەعس ڕژێمی دڕەندەكانی دەستی لە واڵت ئازادكرا، هەرچەندە هۆكاری ناوخۆیی ئێراق و گونجاوی زەمینەیەكی دەرەكی دەستێوەردانی ڕەخساند بۆ ئەو ڕاپەڕینە، بەاڵم تێكۆشەری گەل و ڕەقی پەنگ خواردوی دەیان ساڵەی و ئەو كۆستە گەورەیەی لە ئەنجامی كیمیابارانكردنی شاری و كوردستان دەڤەرەكانی لە بەشێك هەڵەبجە و كاولكردنی تەواوی گوندەكان و بە و بێسەر و خەڵك سامانی و ماڵ تااڵنبردنی شوێنكردنی سەد و هەشتا و دوو هەزار پیر و الو و ژن و منداڵی كورد، بوو بە هۆكاری ڕاپەٍرینی

جەماوەری.بەعس ڕژێمی دڕندەیی كورد گەلی بێگومان باش دارودەستەكەی و سەدام دیكتاتۆری و دەزانی، هاوكات هیچ گەرنتیەك نەبوو بۆ ئەوەی ڕاپەڕین ئەنجامگیر و سەركەوت و دەبێت یاخود نا، بەاڵم توڕەیی گەل هەموو پێشهاتێكی وەالنا ڕاماڵینی ئەو لەبەرچاودەگیرا تەنها بۆ ئەوەی دام و دەزگا سەركوتكەرانەبوو كە چەندین ساڵ بوو وەك دیوەزمە بەروكی گەلی بەشمەینەتی گرتبوو، ئەوڕاپەڕینە مەزن و مێژوییە نەهێزێكی لە پشتەوە بوو توكمە و كاریگەر و پڕچەكی و پشتیوانی بەڵێنی جیهان زلهیزەكانی نە ئەوەش س��ەرەڕای دابوو، كەس بە هاوكاریان گ��ەورە سەركەوتنێكی ئەنجامدراو ڕاپ��ەڕی��ن لە مێژوی شۆڕش و تۆماركرا، بۆ یەكەم جار تێكۆشانی باشوری كوردستاندا هەموو شارەكان و ڕەش زێ��ڕی ل��ە پ��ڕ ش��اری كەركوكی ب��ە

بەتااڵنبراوەی دیان ساڵەشەوە ئازاد كران.زۆری سەركەوتنە ئەو داخە جێگەی ئ��ەوەی ئەو نەتوانرا هۆكارێك بەچەند نەخایاند دەسكەوتانەی گەل بە دەستی هێنابوو بپارێزرێت، بێبەرنامەیی الیەنە سیاسیەكان و هەڵپەكردن بۆ دەسكەوتی حزبی و نەبونی هێزێكی پاراستنی تۆكمە و پەشتبەستن بەزلهێزەكان و چاوپۆشی ئەو زلهێزە جیهانیانە لە هێرشكردنەوەی سوپا كوردستان تر جارێكی بەعس دڕن��دەك��ەی ئەوەی بێ بە سەرنجڕاكێشە داگیركرایەوە، هیچ ئامادەكاریەكی بۆ كرابێت و نەخشەسازی و بەرچاوڕونی سەبارەت بەو هەنگاوە گرنگ و

مێژوییە لە هیچ الیەكەوە بوونی نەبوو، بەاڵم گەل بە گشتی و بە یەك بڕیار وەك ڕیفراندۆمێكی گشتگیر كۆڕەوی میلوێنی ئەنجامدا، هەڵبەتە نە ڕاپەڕین و نە كۆڕەو بە بێ قوربانیدانی ماڵی و گیانی نەگەیشت بە ئەنجام. گرنگی ئەو كۆڕەوە ئەوەی بۆ بوو زیاتر ڕاپەڕینەكە گرنگی لە بكات، كوردستان پەلكێشی جیهان نیگاكانی ئەوەی جێی سەرسوڕمان بوو لەو كاتە هەستیار و زێڕینەدا كە دەكرا سیاسیەكان زۆر بەباشی بەكاریان بهێنایەوە تەواوی ڕیكخراوەكانی مافی ئاگادار مژارەیان بەو پەیوەندیدار و م��رۆڤ باشوری شارەكانی بانگهێشتی و بكردیتەوە كوردستانیان بكردایە بۆ ئەوەی بەچاوی خۆیان لە ڕوی��ان چی كە ببینن، چۆڵكراو واڵتێكی بەغدا كرد و رێكەوتنیان لەگەڵ ڕژیمی بەعس هیشتا ئەنجامداّ؟! دیكتاتۆرەكەی سەرۆكە و خەڵكی كوردستان لەو ڕێپێوانە درێژمەودایەی بە نەگەیشتبون لێكەوتەوە قوربانی س��ەدان خاڵی كۆتایی و پشویان نەدابوو، بەناو بەرپرسە بۆ خەڵك گەڕانەوەیان بانگەوازی سیاسیەكان دەكرد، جارێكی تریش خەڵكی كوردستان بوو بە پشت و پەنای هێزە سیاسیەكان و گەڕانەوە واڵتیان خۆیان باپیرانی و ب��اب زێ��دی بۆ

ئاوەدانكردەوە.ئەو تری مێژوییەكان دەسكەوتە لە یەكێك س��ەردەم��ە دەن��گ��دان��ی گ��ەل ب��وو ب��ە الیەنە پەرلەمان یەكەم بنیادنانی و سیاسیەكان مێژوی لە كوردستان هەرێمی حكومەتی و روداوەك��ان وردەك��اری بێگومان هاوچەرخدا، بەاڵم نابێتەوە، جێی ك��ورت��دا وتارێكی لە بەبیرخستنەوەی هەندێ لەو مێژووە پێویستە بۆ كار و خەباتی ئەمڕۆ ئەوی ئاماژەی پێكرا ئەو تێكۆشانەیە گەل بەگیان و ماڵی خۆی ئەنجامی خستووە بەدەست گرنگی دەسكەوتی و داوە قوربانی بە كردویانە سیاسیەكان الیەنە و

بەرژەوەندیەكانی خۆیان.بەخش قوربانی گەلی هەمیشە ه��ەروەك رێز نەكراو ماندوبونی و ڕنج لە خاوەندارێتی لە قوربانیە مەزنەكەی نەگیرا، لە بڕی پاداشت ئارامی و شایستە ژیانێكی كردنی فەراهەم و و ئاسودەیی، دوو حزبی دەسەاڵتداری رەكابەر ئەم داهاتی و دەسەاڵت نەوەستان بەوەشەوە بەشەی كوردستانیان نیوە بە نیوە دابەشكرد؛ كەریان ماڵوێران خوێناوی شەڕێكی بەڵكو نەدیوی خۆشی الوی ه��ەزاران كە بەرپاكرد و بیست ئێستا قوربانی. بە كرا تێدا كوردی

مەزن ڕاپەڕینە بەسەر تێپەڕیووە ساڵ سێ ئەوەندە )1991(دا بەهاری شكۆدارەكەی و و خەمخۆر دەسەاڵتدارێكی ئەگەر ساڵەش فەرمانڕەوایەتی واڵتپارێز و نیشتمانپەروەر ئ��ەم ه��ەرێ��م��ەی ب��ك��ردای��ە، رەوش��ی ژی��ان و دەبوو وەه��ادا ئاستێكی لە خەڵك گوزەرانی خاوەن و نەكات تێ كاری هەڕەشەیەك هیچ ئەوەی جێی خەم و بەهێز دەبوو، پێگەیەكی پەژارەیە رێك پێچەوانەكەی ئەو بۆچونە ڕاستە، هاواڵتیانی هەرێمی كوردستان لە دوای بیست و سێ ساڵ لە ڕاپەڕین و دروستكردنی حەوت كابینەی حكومەت و چاوەڕوانی هەشتەم كابینە كە شەش مانگە خەڵك دەنگی داوە و حزبەكان پۆستەكان؟! سەردابەشكردنی لە رێكناكەون هێشتا لە خاڵی سفردا لە چاوەڕوانی ژیانێكی ئارامدا و سەقامگیر بێمەترسی و شایستە

وەستاون و چاوەڕوانی تەبایی حزبەكانن.زۆر لە كاتی خۆی تێپەڕیوە بۆ ئەوەی الیەنەكان بە خۆیاندا بچنەوە و سەیرێكی ڕابردویان بكەن كە قوربانیدانەدا هەموو بەو بگێڕن چاوێك و گەل بۆ ئەم واڵتە بەخشیوێتی، سەیرێكی كار م��اوەی سااڵنی لە بكەن ك��ردەوەی خۆیان و ڕابردوودا چییان كردووە كاری خەراپیان چەندە و كاری باشیان لە چ ئاستێكدایە، پێویستە زۆر بەجددی هەڵوەستە لەسەر كردەوەكانیان بكەن؛ دڕندەترین ڕوب��ەڕوی بتوانێت گەلێك چونكە شۆڕشگێَری ڕاپەڕینی و ببێتەوە دەس��ەاڵت بەرپا بكات، بێگومان دەتوانێت سەرهەڵدانێكی چون هەروەكو و ب��دات ئەنجام دیموكراسی ستەمكار وخوێنمژەكانی بەسزای گەل و شۆڕش گەیاند، گەندەڵكارەكانیش بە سزای دادپەروەری و یەكسانی و دیموكراسی دەگەیەنێت، هەموو شتێك سنوری خۆی هەیە و دەگات بە خاڵی هیچ الی شۆڕشگیڕی رەوایەتی ئیتر كۆتایی، هێزێكی سیاسی بونی نیە و كەس مافی ئەوەی نییە خۆی لە گەل بە پیرۆزتر بزانێت، ئەوەی خاوەنی بەها و پیرۆزیەكانە تەنها خودی گەلە و هەر گەلیش خاوەندارێتی لە بەهاكانی خۆی دەكات، چیتر بێدەنگی ناكرێت لەو بێڕێزیەی بە قوربانیەكانی ئەم گەلەوە دەكرێت، ئەگەر بێت كە بەردەوام ئاراستەیەدا بەو سیاسەت سااڵنێكە لەم هەرێمەدا پەیڕ و دەكرێت، ئەبێ كۆتایی ڕێگەكەیان كە بزانن سیاسیەكان ڕێنیشاندەری بە دەبێت گەل ئیتر هاتووە،

سیاسەتی راست و دروست.


35چاوپێكەوتن] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

عەلی واڵت"دا "رۆژی لەچاوپێكەوتنێكی م��ەح��م��ود پ��ێ��وای��ە ه��ۆك��ارەك��ان��ی پشت پێكنەهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەیە كە پارتی نایەوێت جارێكی لەكاتی دەسەاڵتداریەتی ئەودا رووداوەكانی حەفدەی شوبات دووبارە بێتەوە و لەهەمانكاتیشدا پێوایە كە پارتییە لەوەی گۆڕان بخاتە جێگای یەكێتی، دەیەوێت بە مفاوەزاتی درێژخایەن بەری زیاتر بدورێتەوە، جومگەكانی ئاسایش

و ئابووری لە ژێر ركێفی خۆیدا بهێلێتەوە.

ئا/ پەیوەند كوردی

* دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت لە ئێستادا رەوش��ی ل��ەب��ەردەم گ��ەورەی��ە كێشەیەكی وایە پێت تۆ ئایا ك��وردس��ت��ان، هەرێمی بۆچی تائێستا كابینەی هەشتەم نەیتوانیوە حكومەت پێك بهێنێ و هۆكارەكان بۆ چی

دەگەڕێننەوە؟� لە دوای هەڵبژاردنی نوێوە گۆڕانكاری زۆر بەسەر پارسەنگی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان نەهاتووە، جارێكی نایەوێت پارتی گ��ۆڕاوە ئ��ەوەی ب��ەاڵم ب��ەرەوروی بێت ئ��ەوەوە بەدەست حكومەت دیكە بەدانی ببێتەوە، شوبات )17(ی روداوەك��ان��ی

گۆڕان دەیەوێت یەكێتی پشكەكانی لە بەشێك رازی بكات كە ئەویش دەیەوێت لە جێگای یەكێتی حیسابی بۆ بكرێت، بەاڵم یەكێتیش هێشتا هێزێكی كاریگەری زۆنی سەوزە، )23%(ی دەنگەكانی هەیە و ركێفیدایە ژێر لە عەمیقە دەول��ە دەزگاكانی و چاوەڕوانی چاكبونەوەی تاڵەبانی دەكات بۆ ئەوەی ئاكتیف بێتەوە، هەروەها لە ناوچە دابڕاوەكان هێزی بخاتە حكومەت پێكهێنانی قازانجیەتی و یەكەمە دوای )30(ی چوارەوە، لەم الشەوە پارتی دەیەوێت لە بەڵكو بێت؛ خۆش خۆی پشكەكەی لە نەك دوای ئەم هەڵبژاردنەوە پشكی لە حكومەت زیادی كردووە، كۆتایی بە دوو ساڵ سەرۆكوەزیرانی هات، وەزارەتی الپتۆپ )سامانی سروشتی لەسەر قسە ناكرێت(،... وێڕای مانەوەی رێكەوتنامەی ستراتیجی كە پارتی ترسی لە هەڵوەشاندنەوەی هەیە؛ چونكە هێشتا هەڵبژاردنی زۆر لە بەردەمیدایە و گۆڕانیش و نییە دوردا م��اوەی لە پارتی متمانەی جێگای هۆكاری ئەمانە یەكێتی، شوێن بیكاتە نایەوێت

دواكەوتنی پێكنەهێنانی كابینەی نوێن.

* هۆكاری پێكنەهێنانی كێیە؟ ئایا پێت وایە پێت ئایا جیهانیە، یان هەرێمیە هۆكاری دەستیان لەمەدا هەرێمی دەوڵەتانی وایە

هەبێ؟و خۆپیشاندان لە پارتییە ترسی هۆكارەكەی �نائارامی، هاوكات ترسی پارتییە لەوەی گۆڕان بخاتە جێگای یەكێتی، دەیەوێت بە مفاوەزاتی درێژخایەن و ئاسایش جومگەكانی بدورێتەوە، زیاتر بەری

ئابووری لە ژێر ركێفی خۆیدا بهێلێتەوە.

* لیستە براوەكانی هەڵبژاردن لەسەر چی و حیزب كامە ئێوە بەرای پێكنایەن؟ بۆچی الیەنە یان گ��ۆران، یەكێتی، )پارتی، رێگرە

ئیسالمیەكان(.لە پشك داوای كەس هەر نییە، رێگر كەس �پشكی رابردووی یەكێتی و )4( حیزبە خاوەند )1( ئەمەش داهاتوو، كابینەی لە دەكەن كورسیەكە دایك لە لێ دەسەاڵتدارییەتی لە نوێی قۆناغێكی نیسان )30(ی هەڵبژاردنەكەی هاوكات دەبێت، قازانجكەری بپارێزن خۆیان ریزی یەكێتی ئەگەر یەكەمی دەبن، لە دوای ئەو مێژووە هەر حیزبەی هێزی خۆی لە بەغدا و لە ناو ئەنجومەنی پارێزگاكان

دەزانێت، لەوێوە رێكەوتن رودەدات.

لە زیاتر دوای حكومەت پێكنەهێنانی *ئەم هەڵبژاردنە وایە پێت ئایا رۆژ، )170(

رەوایەتی مابێت؟لە بەڵكو نییە؛ رۆژە )170( ل��ەو رەوای��ەت��ی �

لە واڵتێكی دیكەیە لە هەرێمی كوردستان كلكیان هەر الیەنێكی سیاسی بهێڵێتەوە ژێر ركێفی خۆیدا لە ئابووری و ئاسایش پارتی دەیەوێت جومگەكانی عەلی سیاسی؛


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[36 چاوپێكەوتن

ساختەكارەكانی و هەڵبژاردنەكە دادپ��ەروەری دواكەوتنەكە ئاسایە زۆر دەنا هەڵبژاردنەكەوەیە، شتی وا لە واڵتان نموونە بەلجیكا، هۆڵەندا و ... پێشتر رویداوە، ئەوەی روی نەداوە كارەساتەكەی پەرلەمانە هەموو بە بێدەنگی نێردرانەوە بۆ ماڵەوە.

* پارتی راسپێردراوە كە كابینەی هەشتەم حكومەت تائێستا ب��ەاڵم بهێنێ، پێك پارتیدا ب��ەرپ��رس��ی��اری ل��ەژێ��ر پێكنەهاتوە بنكە نایەوێ حكومەتی پارتی لەبەرئەوەی فراوان پێك بێت، ئایا الیەنەكانی تر بۆچی پارتی پەراوێز ناخەن و حكومەتی نیشتیمانی

پێك ناهێنن؟یەكێتی و پارتی بێ بە حكومەت پێكهێنانی �ئەستەمە ئەگەر واقع بین بین، ئێمە لە كوردستان دەژێین نەك سویسرا، هاوكات هێزەكانی دەرەوەی پارتی هاودەنگ نین و یەكگرتوو نین تا رێكبكەون، و پێكبهێنن كوتلە گەورەترین دەیانتوانی خۆ ناتوانن ئەوان شانسە، لەو بكەن بێبەری پارتی لە سیاسی الیەنێكی هەر چونكە بن؛ یەكگرتوو دیكەیە، واڵتێكی لە كلكیان كوردستان هەرێمی ئەمە دەریخست هاوپەیمانی یەكێتی و پارتی، )3( پارتەكەی ئۆپۆزسیۆن، )4( پارتە یەك كورسیەكە كات هەموو و فشۆلە پارتی و یەكێتی گەڵ لە

ئامادەی دەستەبەرداربونن لە یەكتری.

حكومەتی لەگەڵ هەرێم كێشەكانی *پێشمەرگە و ن��ەوت كێشەی و ب��ەغ��دا چەندە پەیوەندیان بە دواكەوتنی پێكهێنانی

حكومەتەوە هەیە؟� باوەڕم وا نییە پەیوەندیان بە پێكهێنانی حكومەتەوە بێت، ئەم كێشانە بەردەوام هەن و دەمێنەوەش لە تردا ئەوی بەسەر الیەنێك كۆتادا لە تا ئایندە، جارێ كات، فەرزە خۆی بڕیاری و سەردەكەوێت پارسەنگی هێزەكان لە قازانجی بارودۆخی ئێستایە.

* درێژكردنەوەی پێكنەهێنانی حكومەت تا پارێزگاكان، و ئێراق هەڵبژاردنەكانی دوای و ئ��اب��وری و سیاسی قەیرانەكانی ئ��ای��ا

كۆمەاڵیەتی زیاتر ناكات؟هەموو ناگۆڕێت، هیچ بێت بەغداوە لە موچە �)30(ی دوای ئەنجامەكانی قیاسی بە چاوەڕوانن بەركەوێت، داهاتوو حكومەتی لە پشكیان نیسان ب��ەردەوام هەر سیاسی و ئابووری قەیرانی بەاڵم بەم نەبێت دادپ��ەروەری بە شەقامیش و دەبێت

پارتانە ئارام نابێت.

و رێكخراوەكان ئێستاوە لە ئێوە بەرای *هەشتەم كابینەی دەرەوەی پارتەكانی

رۆشنبیران و جەماوەر دەبێ چی بكەن؟� دەبێت فشارەكان چڕ بكەنەوە بۆ ئەوەی پەرلەمان دانیشتن دەست پێ بكاتەوە و سەرۆكایەتی هەڵبژێرن و بە فەرمی تەكلیف لە بەڕێز نیچیرڤان بارزانی بكەن

لە ماوەی مانگێكدا حكومەت پێكبهێنێت، هێشتا ئەو لە وەقتی ئیزافی یاری خۆی ئەكات.

* پارتی حكومەت دروست ناكات و دان بە كانتۆنەكانی رۆژئاوادا نانێت و شەڕ لەگەڵ ئەم حكومەتەوە، بەناوی دەك��ات ناوەند هەموو دروستكردنی كێشە و قەیرانە بۆچی؟ ئایا پێت وانیە پارتی هۆكاری ئەم هەموو

قەیرانانەیە؟� بەرامبەر بە باكور و رۆژئاوا پارتی گرەو لە سەر ئەسپی تۆپیو دەكات، لە باكور و رۆژئاوا سیاسەت بە بێ پەكەكە ئەستەمە، تازە پەیەدە بۆتە ئەمری واقع وەك چۆن پارتی لە هەولێر ئێستا بۆتە واقیع، بەدەپە و پەیەدە لەگەڵ پەیوەندی باشترە بۆیە وەك نوێنەرانی كورد لە باكور و رۆژئاوا بە فەرمی ئەگەر وایە بڕوام بەغدا گەڵ لە بەاڵم ببەستێت، و بوایە شەفاف كوردستان نەوتی سیاسەتی لیژنەیەكی بااڵ لە كەسانی جێگای متمانە كە باشترە لیژنەی ژیرمەندانی بۆ دروست بكرێت ئەوا پشكی چونكە بەغداوەیە؛ لە فرۆشییەكان شەڕ شێری ئەوانیش بەم دەسەاڵتانەی حكومەتی هەرێم رازی

نیین كە زۆر لە دەسەاڵتێكی فیدراڵی زیاترە.

مالیكی و پارتی ج��ەالل مام غیابی لە *هەلیان وەرگرتوە و قەیران دروست دەكەن،

ئایا پێتواییە دەبێ كورد چی بكات؟دەكرد، پینە كێشەكانی هەرچەندە جەالل مام �بەاڵم دەیتوانی كێشەكان بە شێوەی كاتی چارەسەر بكات، ئەو بمایا پێكهێنانی حكومەتی كوردستانیش كۆتایی پێ هاتبوو، موچەی فەرمانبەرانیش دەهات و كێشەكانی عێراقیش وا ئاڵۆز نابوو، بگرە بۆ رۆژئاوا و باكوریش گرنگ بوو لە بارودۆخی ئێستادا. كورد لە ئێستادا پێویستی بە تاڵەبانییەكی پراگماتیكییە بۆ ئەوەی ئەم هەموو كێشانەی بۆ چارەسەر بكات كە خاوەنی ئەو ویقارەی ئەو بێت، تاڵەبانی نەبوایا هەر دەبوو ئۆكرانیا وەك چارەنوسی كوردستان مانای ئەمە دەب��وو، حوكمدار خێڵێك حەفتەی ئەوە نییە من رەخنەم لە تاڵەبانی و نوێنەرایەتی چینایەتی ئەو نەبێت كە لە سایەی دەسەاڵتی ئەودا و واقیعە ئەوە بەاڵم دروستبوو، ملیاردێر )30(

روداوەكانیش سەلماندیان بۆ كوردستان گرنگە.

پرۆفایل:عەلی مەحمود محەمەد ناسراو بە )علی سیاسی(، لە كەركوك شوانی ناوچەی لە 1963 ساڵی لە دایكبووە و سكرتێری رێكخراوی ئاوارە و ئەنفالەكانی لە كوردستان هێشتنی بەجێ تا بووە كوردستان ساڵی )1996(. )7(ساڵ سەرپەرشتیاری ناوەندی چاك و چاودێری كوردۆساید بووە و رۆڵی سەرەكی هەبووە لە دیاریكردنی )14-4( بە رۆژی ئەنفال و ئانرات ڤان فرانس دادگای لە چاالكانی بەشداری بۆ چاالكی سەدان و هاوڕێكانی گەڵ لە ك��ردووە پرسی جینۆساید ئەنجام داوە لە هەموو پارچەكانی

كوردستان و رێكخەری تۆڕی هاوپەیمانی رێكخراوە دەوڵەتی نێو تاوانی دادگای بۆ كوردستانییەكانە تۆڕی بەرپرسی و هاتووە( پێك رێكخراو 129(بۆ كوردستانییەكانە رێ��ك��خ��راوە هاوپەیمانی قەدەغەكردنی چەكی ئەتۆمی � ئایكان كوردستان كە لە )21( رێكخراو پێكهاتووە و ئەندامی شارەزایانی )9( لەهەمانكاتیشدا و جیهان لە جینۆسایدە پەرتووكی لەسەر پرسی جینۆساید نوسیووە لە گەڵ

ژمارەیەك زۆر بابەت".

بەرامبەر بە باكور و رۆژئاوا پارتی گرەو لە سەر

ئەسپی تۆپیو دەكات، لە باكور و رۆژئاوا سیاسەت بە بێ پەكەكە ئەستەمە، تازە پەیەدە بۆتە ئەمری

واقع

..........

موچە لە بەغداوە بێت هیچ ناگۆڕێت، هەموو چاوەڕوانن بە قیاسی ئەنجامەكانی دوای

)30(ی نیسان پشكیان لە حكومەتی داهاتوو

بەركەوێت

..........

هێزەكانی دەرەوەی پارتی هاودەنگ نین و یەكگرتوو

نین تا رێكبكەون، خۆ دەیانتوانی گەورەترین

كوتلە پێكبهێنن و پارتی بێبەری بكەن لەو شانسە، ئەوان ناتوانن یەكگرتوو

بن؛ چونكە هەر الیەنێكی سیاسی لە هەرێمی كوردستان كلكیان لە

واڵتێكی دیكەیە


37ژنان] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

باكوری كوردستان بۆتە مەیدانی پیرۆز و پێشەنگی ئازادیە بۆ هەموو ژنان

ن/ نەجیبە عومەرنكۆڵی روبەروی چەوسانەوەو ژنان لەورۆژەی رەگ��ەزو تاك سیستەمێكی بونەتەوە ك��ردن پیاوساالرلەسەرتەواوی كۆمەڵگا داسەپێندراوە. هەموو بونەتەقوربانی ژن��ان ب��ەب��ەردەوام��ی لەسەرتاسەری جیهاندا توندوتیژی هێرشێكی رۆژانە دوولەسەرسێ ژنان روبەروی توندوتیژی یەكێكە یكوردستانیش باشور دەبێتەوە پێشوازی لەهەفتەی كە جێگایانەی ل��ەو ژنان كۆمەڵكوژی روب��ەروی ژناندا جەژنی ئەم جیهاندا لەسەرتاسەری ب��ەاڵم ه��ات. سیستەمەدەسەاڵتدارە سەرتاسەریە پیاوساالریە دەبێتەوە ن��ارەزای روب��ەروی ژنانەوە لەالیەن ژنان هەمیشە لەبەرخودانی و تێكۆشاندابوون هیچ دەسەاڵتداری. تێپەرندنی سیستەمی بۆ كاتێك ژنان سیستەمی دەسەاڵتداریان پەسەند نەكردووە. نارەزای زۆریان پیشانداوە. رۆژی ٨ی مارسیش یەكێكەلەورۆژانەی كەزۆرترین نارەزای و بەرخودانی وكۆمەڵكوژیشی تێدا ئەنجامدراوە. ئەو ئیش و ئازارانەی پیشانی ژنان دراوە ئەو پەیامانەی تێدابووە كە بێدەنگ بن، ئەگەر بێدەنگ لێدەستێنێ�ەوە. هەناسەدانیشتان مافی نەبن تارۆژی كەئەوروداوانەئەنجامدراون لەوكاتەوە

هاوشێوەی كارەساتی لەوانیە چەندین ئەمرۆ نارەزایەكان ئەنجامدرابێت. كارەساتە ئەم نموونەی زۆرس��ن��وردارب��وون. چاالكیەكان هەرەبەرچاوش ئەمرۆ سیستەمی سەرمایەداری ژن��ەوە جەستەی ب��ەك��ااڵك��ردن��ی ل��ەرێ��گ��ەی لەزۆرێك هێشتا بەمرۆڤەوەدەكات، بازرگانی لەواڵتەئەوروپیەكان كرێ ژن و پیاو وەك یەك نیە. لەرۆژهەاڵتی ناوەراستدا لەژێربیانوی ناموس و شەرەفدا هەموورۆژیك ژن دەكوژرێت. بەاڵم هەمووشۆرشەكان كەئەنجامدراون لەسەرتاسەری جیهاندا شۆرشێك بوون كە نەیانتوانیوە رەوشی شۆرش گەورەترین بگۆرن. بەبنگەی ژن��ان وشۆرشی سپارتاكۆس شۆرشی لەوانەیە شۆرشی یان بێت وروناكبیری رۆنیسانس پیشەسازی بووێت لەئەوروپا . بەاڵم هیچ یەك گۆرانكاری لەریشەوە شۆرشانەنەیتوانی لەو بكەن چونكەلەریشەوە رەوشی ژنیان نەگۆریوە. تێكۆشانێكی ساڵە 40 ماوەی لەكوردستاندا لەسەربنەمای ژنان بەپێشەنگایەتی بێوێنە ك��ورد گەلی رێ��ب��ەری وفەلسەفەی فكری ئەم دەچێت. بەرێوە ئۆجەالن عەبدواڵ بەرێز و جیهان جیاوازلەهەمووشۆرشەكانی شۆرشە كردۆتەناوەندی ژنانی تێكۆشانی كوردستان نەتەوەی شۆرشێكی لەگەڵ و شۆرشەكەی بەرپاكردووە. ژنانی شۆرشێكی دیموكراتی

ژنانی كۆمەڵیك لەگەلَ ئەمساڵ ئاداری ٨ی بۆ بانگهێشتكرابووین كوردستان لەباشوری مەراسیمی جەژنی ژنان لەباكوری كوردستان. ژنانی بەَڵكوو ئێمەنەبووین تەنها بێگوومان رۆژئاوای كوردستان و لەگەڵ نوێنەری ژنانی عەرەب لەواڵتانی میسرو تونس و فەلەستین و بەحرەین ئامادەبوون. ئەوروپیش لەژنانی ژمارەیەك ئێمە كەژمارەی گروپەكەمان 1٨ كەس بوو هەر چەند كەسمان و چووینەشارێك چونكەلەرۆژی ٨ی ئاداردا لە شاری ئامەد و ماردین و مێرسن و وان باتمان ئاهەنگ و چاالكی هەبوو لەگەڵ ئەوە مەراسیم ورێپێوانی ژنان و ئاهەنگەكان لەهەموو جێگایەك زۆر شكۆدارانەبەرێوەچوو هەریەكەمان پێمان وابوو ئەوشارەی كەچووین زۆرقەرەباڵخ بووە بۆیە كاتێك هاتینەالی یەكتریهەموومان لەپەلەی ئەوەدابووین كەچۆن بڵین ئەو شارەی تێدابەشداربوون؛ ژن زۆرت��ری��ن چ��ووم من چونكە ژمارەی یەك جیگەنەبوو لە 10هەزارژن س��ەدان هەتا دەه��ەزاران لە كەمتربووبێت هەزاران ژن ئامادەبوون. شاری گەورەی ئامەد نزیكی ملیۆنێك ژن ئامادەبوون بەاڵم كاتێك هەموومان بەیەكەوەچوینەشاری ئۆرف بینیمان بێگوومان لەپێشبركێدایە. ئاماد ئۆرفالەگەڵ ئەم كۆبونەوە شكۆدارانەی ژنان هەمووجیهانی س��ەرس��ام ك��ردووە. ئ��ەو رێ��ژەی��ەی ژن��ان


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[38 ژنان

لەالیەك كۆدەبێ�ەوە كوردستان كەلەباكوری بێت تەواوی رێژەی بەشاربووی ژنانی جیهان تركۆبكەیتەوە لەالیەكی ئ��اداردا ٨ی لەرۆژی یەك دەبێتە جیهان هەمووژنانی ئەوارێژەی كوردستان. باكوری ژنانی ه��ەزاری لەسەر دیسان ئەو ئاستەی كە خەڵك بەگشتی و ژنان بەتایبەتی پێ گەیشتوون لە ئاستی هۆشیاری رەگەزی ئ��ازادی و دیموكراتی و نەتەوەی و ئاكتیفانەی بەشداری و سیاسی وهۆشیاری ژنان لەهەمووكایەكانی ژیاندا نموونەیەكی بێ وێنەیە. لەو چاالكیانەی كەبەدروشمی لەژنێكی دیموكرات دەستی نەتەوەیەكی ئازادەوەبەرەو لە1ی وات��ا ئ��ادارەوە لەسەرەتای پێكردبوو هەتا 10ئ��ادارب��ەردەوام بوو بۆ ماوەی 10 رۆژ هەموووباكوری كوردستان یەكپارچەبۆتەرەنگ وناسنامەی ژنان. لەگەڵ ئەوەی ژنان گەیشتۆتە ئیرادە لەم رێز پیاوانیش ئاستەبڵندە ئەم بەهێزەی ژنان دەگرن و هەربۆیە پیاوان بەهیچ ناوكاری ناكەنە دەس��ت��ێ��وەردان شێوەیەك بەهێزی لەالیەك الیەنەیە دوو ئەوەش ژنان. وپتەوی ژنان رێگەلەدەستێوەردانە دەرەكیەكان دەگرێت، الیەنێكی تریش ئەو ئاستەهۆشیاریەی ئاستی كە بووە دروس��ت پیاوان كەلەالیەن ب��ەوە پیاوێكیش ئ��ازادی و دی��م��وك��رات��ی دەپێورێت كە رێزی تەواو لەئیرادەو تێكۆشانی رێز یەكێك دەڵێت رێبەرئاپۆ بگرێت. ژنان گرنگی وات��ای و نەگرێت ژنان لەتێكۆشانی نەداتێ ئەوامن هیچ رێزێك لەتێكۆشانی نەتەوەی و دیموكراتی ئەو تاكە ناگرم چونكە پێوانی تێگەیشتن تێكۆشانێك هەموو راستەقینەبۆ ژن��ان. دانەبەتێكۆشانی وات��ا و رێزگرتن و لەسەرتاسەری پیاوساالری دەس��ەاڵت��داری جیهاندا بەتایبەتی لە كوردستاندا بەرادەیەك كردووە كە بێ كەسایەتی ئیرادەو بێ ژنانی خاوەن لە سێبەری خۆی دەرنەكەوێت ئەگەر هەبێت. پیاوان پەنای و بەپشت هەشبێت بەاڵم ئەو عەقڵیەتەلەتاكی نێرو لەتاكی مێدا پارچەبوون كوردستانداروبەروی باكوری لە بۆتەوە. ماوەیەكی زۆرە لەباكوری كوردستاندا هەڵبژاردن ئەنجامدەدرێت ژنان بۆ هەڵبژاردنی توركیا بۆ پەرلەمانی سەرۆكی شارەوانیەكان زۆرترین دەنگ بەدەست دەهێنن نەك بەخێری ژن��ان ئ��ەوەت��ا دەرب��چ��ن. كۆتا سیستەمی تێپەراندووە. سنوری دەنگەكانیان هەمیشە هۆكارەكەی چیە؟ ئەو فەلسەفەیەی كە رێبەر ئاپۆ پێشی خست بۆ ئازادی ژنان لەباكوری پێدەكرێت، كاری زۆرە كوردستانە سااڵنێكی و خۆشەویستی رێبەرئاپۆدا لەئایدۆلۆژییای یەكگرتنی رەگەزی لەسەربنەمای دیموكراتیانە پیاوساری سیستەمی پارچەكردنی لەپێناوی لەو باسیان ژنان هەربۆیە دەكەوێت. پێش هەمووشتێك پێش كەدەیگرنەبەر رێبازەكرد

ئاستێكی هیچ بۆ ژنان كاندیدی دیاریكردنی بەرێوەبردن لەالیەن پیاوانەوە دیاری ناكرێت و پیاوان مافی ئەوەیان نیە. ژنان بۆ دیاریكردنی كاندیدەكانیان خۆیان لەگەورەترین كۆبونەوەو دیموكراتیانە بەشێوەیەكی كۆنفرانسدا هەڵبژاردن ئەنجامدەدەن ژنان كامەژن نوێنەری راستەقینەی ژنان بێت دەنگی پێدەدەن. پاشان كەراستەوخۆدەنگ هەڵبژاردنە ئەم ئەنجامی وئیرادەی ژنانە دەحەنە ناو لیستەی گشتیەوە. لێرەدا پیاوان مافی گۆرانكاری كاندی ژنانیان نیە چونكە ئەمە پێوانێكە كە ژنان بەتێكۆشان بەدەستیان هێناوە و بۆتەبەشێك لەكەلتوری ئەو ئەمە بڵین دەتواننین هەتا دیموكراتی. كوردستان كرێكارانی پارتی فەرهەنگەیەكە لەهەمووجێگەیەكی كوردستان پەیرەوی دەكات. ئەم شیوە هەڵبژاردنە هۆكارەبۆسەركەوتنی ژنان لەالیەك ژن خۆی كاندید خۆی دیاری كردووە هەربۆیە كاندیدەكەدەنگی تەواوی ژنان دەگرێت پیاوانیش رێز لەو ژنە دەگرن كە ژن هەڵیژاردووە ئەمجارە دەنگی پیاوانیش بەدەست دێنێت. ئەم تێكۆشانەبڵ، دە ئەو بەرهەمەی دروست كردووە كە ئەمرۆ رێبەرئۆجەالن سیستەمی هاوسەرۆكی بەتایبەتی بەرێوەبردن بۆهەمووئاستەكانی پێشنیاركردووو شارەوانیەكان بۆسەرۆكی ئەم ك��رد پەسەندی توركیاش پەرلەمانی شێوازە ئیتر پێویست كۆتاش ناهێڵێت بەڵكووو دەك��ات، كۆمەڵگا تەواوگوزارەلەرەنگەكای كەهەردووورەگەزبەژنان و پیاوانەوە وەك یەك بەشدارن. خاڵی هەرەگرنگی تێكۆشانی ژنان بە تەڤگەری ژنان و الوان دایكانی ئاشتیەوە ئەو راستییەیان سەلماندووە كەژنان لەبەرێوەبردنی بەتواناترن. و سەركەوتووترن كارەكانیاندا ئەمانە هەمووی وەك تێكۆشان بۆ تێپەراندی گێراوە زۆرگرنگی رۆڵی كالسیك كەسایەتی راستەقینەی دیموكراتیانەی وەرچەرخانێكی كەبەرهەمی ئەوتاكەی ك��ردووە. دروس��ت بلندا لەئاستێكی لەالیەك شۆرشەیە ئ��ەم سیستەمی لەهێرشەكانی پاراستوە خۆیان سەرمایەداری مۆدێرنیتەو لەهێرشەكانی زهنیەتی نەتەوەپەرستی وئازادی چەواشەكاری و لەالیەكی ترەوە كەلتور گەوهەری كورد پاریزراوە كەژیانی یەكگرتن و بەكۆمەڵ ژیانكردنە. ئەوەی ئێمە بەچاوی خۆمان بینیمان لەبواری فەرهەنگەوە كۆمەڵیك فەرهەنگی نوێ دیموكراتی و ئازادی خاوەنی ژنان كەبەهەمووواتایەك بونیاتناوە تێكۆشانن پێشەنگی و راستەقینەن ئ��ازادی لەكچێكی 1٥ ساڵ تا ژنێكی 70 ساڵ خاوەن ئیرادە وناسنامەی ژنێتی خۆیەتی. ژنانی عەرەب بەشداربوون لەمەراسیمەكاندا كەلەزۆرێك دەیانگووت ئێمە زۆر هیوامان بەشۆرشی باكوری كوردستان هەیە ولەوباوەرەداین تەنهاشۆرشێكی

و تونسی ئێمەی دەتوانێت شێوەیە ب��ەم رزگاربكات بەحرینی میسری و فەڵەستینی لەهێرشی نەتەوەپەرستی كۆنەپارێزی و لە هێرشی بەناو ئیسالمی تیرۆرست. ژنانی عەرەب بەیەك دەنگ دەیانگووت باكوری كوردستان بۆئێمەی تێكۆشانە. راستەقینەی نمونەی قبلەو ژنان لەمیانەی ئەو سەردانەدا ئەو گروپە ژنەی كە هەموومان چووین كوردستانەوە لەباشوری ئەمرۆ بوویەوەكە روون بۆ ئەوراستیەمان ژنان شۆرشی پێشەنگایەتی ك��ورد ژنانی كوردستان لەباكوری ژنان وشۆرشی دەكەن ئەمرۆ باكوری كوردستان واتا سەركەووتووە. بۆ هەمووكوردستان رۆڵی پێشەنگ دەگێرێت بۆ هەمووجیهان. ئەم ئاستەی كەلەباكورەو لە ئاستێكی گەیشتۆتە كوردستانیش رۆژئ��اوای ئەم جیهانەدا ئ��ەم كونجێكی لەهیچ بڵند لەكۆی هەربۆیە نیە. نموونەی ئاستەنیەو ووتەكاندا )باكوری كوردستان وەك مەیدانێكی هەمووجیهان ژنانی پێشەنگایەتی بۆ پیرۆز ئەگەرئەم لەوەكرایەوە پێداگری بەناوكراو ئازادیە بگاتەهەمووجیهانیش پێویستە باكوری ئازادی ناوەندوسەرچاوەی وەك كوردستان وسەمای بێن ژنان جیهانەوە لەهەرچوارالی وەف��اداری. ئەركی وەك تێدابكەن ئ��ازادی وئازادی چارەسەری فەلسەفەی رێبازو كەواتە هاتووە بەدەست كوردستان كەلەباكوری ژنان ژنان هەمووكێشەكانی بۆ تاكەچارەسەریە بەتایبەتی بۆژنانی باشوری كوردستان دەرمانی پێداگریان باشوریش ژنانی وبنگەییە. سەرەكی راستیە لەم ئێمە ئاشنانەبونی كە لەوەكردەوە گرێدراو سودوەرنەگرتنمان تێكۆشانەو فكریە ك��ەب��ەردەوام سیاسیانەیە ئاستەنگە ب��ەو بۆیە كوردستان پارچەكانی خستویانەتەنیوان ئێمەی ژنان ئەركمانە ئەم ئاستەنگیانەهەڵگرین. هاوفكربوون دەنگ هەمووبەیەك باشور ژنانی كەپێویستەبەزووترین كات ئەم ئەزموونەبگوێزینەوە ل��ەك��ۆت��ای هەموو ك��وردس��ت��ان. ب��ۆب��اش��وری لە رۆژئاواوباشور باكورو ژنانی چاالكیەكاندا دەنگ هەمووبەیەك رۆژنامەوانیدا لێدوانێكی پشگیری خۆمان بۆ شۆرشی رۆژئاوادووپاتكردەوەو بریارماندا بەهێزی ژنان ئاستەنگیەكانی سەرسنور هەڵبگرین. پشگیری لەسیستەمی هاوسەرۆكایەتی لەباكوری شارەوانی سەرۆكی لەهەڵبژاردنەكانی تێكۆشان كارو بریاری دیسان كراو كوردستان لەپرۆسەی پشتیوانی رێبەرئاپۆو ب��ۆئ��ازادی رۆڵی دەستنیشانی كرایەوە دووپ��ات ئاشتی گرنگی رێبەرئاپۆ كرا لە پێشخستنی تێكۆشانی بریاری تر جارێكی هەمووژنان و ژندا ئ��ازادی كاركردنی زۆرترو خێراترماندا لەپێناوی ئاوابوونی ژن��ان. ل��ەس��ەر دەس��ت��ی ن��ەت��ەوەی یەكێتی



ن/ رووناك ئەحمەدئەو سیستەمەی ئەمڕۆ كە هێزە سیاسیەكانی بیكەنە شیوە ئەیانەوێت باشوری كوردستان ژیانیك و لەسەر كۆمەڵگای كوردستان پەیڕەوی بكەن و لەبن ناوی هەندێك یاسای مۆدێرن و چاكسازی و گەرەنتی ژیان و مافەكانی ژنان لە بیدەخەن دەرخواردی كۆمەڵگای كوردی، ئاستی پێشخستنی مانای لە دورن ڕاستیدا فیكری و روشنبیری كومەڵگا بە گشتی و ژنان

بە تایبەتی.بەهەموو ژی��ان دەی��ان��ەوێ��ت الیەنانە ئ��ەم تەنانەت و چاالكی و ك��ار و ماناكانیەوە كوردستان كومەڵگای خەباتی و تێكۆشان بكەوێتە خزمەتی بەرژەوەندی حیزبێك و لەناو حیزبێكیشدا بەدیاری كراوی یان چەند كەسێك

یان بنەماڵەیەك.ئامانجی بە گەیشتن و مەبەستە ئ��ەو بۆ هەرچی سیاسیەكان الیەنە ستراتیژیان بكرێت پێیان ئ��ەوەی و بێت دەستیان لە بواری لە هەم و مەعنەویدا فەزای لە هەم ماددیدا دەیقۆزنەوە و لە تەسفیەكردنی هزری كۆمەڵگادا بێسڵەمینەوە بەكاری دەهێنن، ئەم الیەنانە وەك بڵێی سایكۆلۆگ و سۆسیۆلۆگی هەرە كارامە و قاڵ بوو كارنامە و پالننامەی بردنی ب��ەڕێ��وە بۆ دادەن��ێ��ن بۆ ڕۆژان��ەی��ان كۆمەڵگا؛ چونكە ڕەفتار و هەڵسوكەوتیان بە جۆرێكە وەك ئەوەی هەموو شیفرەی سلوكی دەزانن و دەستدایە لە كۆمەڵگایان و تاك لەكوێدا چی پێشكەش دەكەن و كام تیۆری و

دەق پراكتیزە دەكەن.كوردستاندا باشوری هەرێمی لە داخە جێی دێ لێ وای كە خەریكە ئ��ەوەی س��ەرەڕای نەفەسی ژیان كردنیش بە زەحمەت دەكێشرێت بێ دیسان هەرێمە ئ��ەم خەڵكی چی كە پشتێن دەخەون و دەستیان گرتووە بە كاڵوە ئەم كە ئێشە بە زۆر خۆیانەوە، لەتەكەی ڕاستیە دەزانین و بەاڵم زۆر جار ترسنۆكانە و خۆپەرستانە پەردەپۆش كراوە، جومگەكانی گرتویەتی قورس ژانێكی هەمووی كۆمەڵگا و ڕۆژانە قەیران لە دایك دەبێت، هەموان لە كەنارەكانی مردنێكی نەرمدا پیاسە دەكەن و تەنها ئومێد بۆ ئەوان سبەینێ یەكی نادیار و

تەمومژاویە.ئاراستەی ئەم هێزانە لە باشوردا بە جۆرێكە كە هەموو قورسایی خۆیان داوەتە سەر ژیانی خەڵكی و ژیان وەك بارێكی گرانی لێهاتووە بەسەر شانی هاواڵتیانەوە كە بەرەو مەنزڵێكی

نادیار نەرم نەرم ڕێگای هەوراز و زەحمەتی پێوە دەبڕن، ئەوەی لێرەدا جێگەی سەرنجە رەوشی ژنانە كە زۆر مەترسیدارە؛ چونكە لە الیەك بە ناوی ئازادی و دیموكراتی و مافی ئانتی و لیبراڵ و بەناو چەپ تاكەوە الیەنە دەسەاڵتەكان و لەالیەكی تریشەوە دەسەاڵتی حاكم و نمایشكار و جێبەجێ كاری سیستەمی مۆدێرنێتەی كاپیتالیستی هێواش هێواش"ژن" دور خ��ۆی مێژووی و خ��ۆی ج��ەوه��ەری لە دەخەنەوە و بۆ ئەمەش یاسا دەردەخرێتە ڕوو زیهنیەتی كۆنەپارێزەوە لە الیەن و هەروەها بە ناوی ئەخالق و ئایین و داب و نەریتەوە ژنان لە كایە سیاسی و كۆمەاڵیەتیەكان دور دەخرێنەوە و كراونەتە كۆیلەیەكی دەستەمۆ هەستە لە جگە ب��ەداخ��ەوە ب��ەش��ەرەف، و تراژیدیەكان ئێستا ژنان شتێكی تریان نەماوە

كە ژیانی پێبكەن.ئەم هێزانە كە خۆیان وەك قودرەتی سیاسی بەناو دەكەن لە راستیدا سیاسی نین؛ چونكە و ژی��ان كردنی جوانتر وات��ای بە سیاسەت كەسایەتی كۆمەڵگا، بەڕێوەبردنی باشتر مرۆڤێكی سیاسی ئاوێتە بە ڕۆح و ئەخالقی شۆڕشگێڕیە، وەك دەبینین الیەنەكانی باشور نە كەسایەتی سیاسین بە مانا ڕاستەكەی نە ئەوەی دەب��ەن، بەڕێوە ڕاستیش سیاسەتی دەیبینین و ڕۆژانە دەست و پەنجەی لەگەڵ نەرم دەكەین بریتیە لە كۆمەڵێ وڕێنەو خەونی بە پاشابوون و قاسە دزین، بۆیە ناتوانین بەم

هێزانە بڵێین سیاسی یان بزافی سیاسی.پارێزوانی ئەركی بنەمادا لە كە سیاسەت ئەخالقی كۆمەڵگایە، ئەمان هاتوون كردویانەتە و شاراوە شێوە هەموو و خۆیان پاسەوانی ئاشكراكانیان گرتۆتە بەر تا بتوانن كۆمەڵگا بێدەنگ و بێ ئیرادە بكەن؛ چونكە لە پشتی ئەم هێزانەوە كەسانی لەخۆیان بڵندتر هەیە و دەكەن ئاراستەیان و دەبەن بەڕیوەیان و كە ڕەوشەی ئەو ئیتر دەشكێنن، ئیرادەیان ئەمانەتەوە بە لەسەر خۆیان پیادە دەكرێت دەك��ەن��ەوە، ب��اڵوی و خەڵك دەیگەیەننە كە ببینن تێگەیە لەو سود لەمەدا ڕەنگە بۆ بوو خۆش پێت بۆخۆت دەڵ��ێ:"ئ��ەوەی

براكەشت پێت خۆش بێت".راپەرینی دوای میژووی بە چاویك ئەگەر تاكو روژی ئەمڕۆمان ئەو باشوردا بخشینین هێزانەی ئەم دەڵێت پیمان راستیەك كات چەواشەكردنی لەسەر ك��ار زیاتر باشور ئەیانەوێت و دەك��ەن ك��وردی كومەلگای كومەلگایەكی كوێر و كەرو الڵ بونیاد بنێنن

تاكو كەس توانای بینین و بیستن و ئاخاوتنی نەمێنێت، بۆیە ئەمانە زیاتر ڕۆڵی دژە شۆڕش

و دژە ژیان دەبینن.ئەم كومەلگا لە شیوە ئەم بەدیهینانی بۆ واڵتانی ئەزمونی هەموو باشور هێزانەی داگیركەریان هاوردە كرد و لەگەڵ ئەو ئیمكانە گەورەترین كوردە گەلی موڵكی كە زورەی پێ كۆمەڵگای و ك��ردووە دروس��ت چەكیان دەكوتن و لە بەها بەرزەكانی دوری دەخەنەوە و لەپێناو مەرامەكانی خۆیاندا بەكاری دێنن. كاتیك رەوشی كومەلگای كوردی لە باشوری كوردستان شروڤە دەكەین ئەركێك نابین كە الیەنەكانی باشور پێكیان هێنابێت و كەوتبێتە خزمەتی گەل و واڵتەوە بەشێوەیەكی ستراتیژی

و بۆ ماویەكی درێژ.كرد، باسمان لەسەرەوە كە راستیانەی ئەو ئەم هێزانە بۆ مانەوەی خۆیان شتیك نەماوە دەستی بۆ نەبەن و بەكاری نەهینن تەنانەت بۆ ب��ردوە كوردیش دوژمنانی بۆ پەنایان خویان، هەڵسوكەوتەی لەم بەردەوامبوون مانەوەی ئەم هێزانە پەیوەستە بەو ئامانجەی كە لە ئیستادا لەسەر كومەڵگای كوردی كاری لەسەر دەكەن، ئەم هێزانە كار لەسەر بونیادنانی كومەلگایەكی چەواشەو ناروشنبیر ئەكەن، بۆ یان بەمڕەنگە كۆمەڵگایەكی بەرهەمهێنانی لەم كۆمەڵگایەكی بەڕێوەبردنی بۆ بڵێین ئەو ئازادی ئیرادەی پیویستە ئەوا چەشنە كومەلگایە بخرێتە بن كونتروڵەوە و بێ باوەڕ

بكرێت بە ڕەنج و لێهاتوویەكانی.هێزی بنەڕەتی هەر كومەڵگایەكی ئازاد، هێزی ژنە. هێزی ژن و ئازادی ژن روح و دڵی ئازادی دیموكراسی و دادپ��ەروەری و یەكسانی و هەموو كومەڵگایەكە، لەهەر جوگرافیا و لەناو كۆمەڵە ئەو نەبوو ئازاد ژن كۆمەڵێكدا هەر مرۆڤە لەو جێگەیە نەخوشن و ناتەندروستن. هەم جۆیان وەك جەستەوە بیرو هۆش هەم

ژینگە و فەزای ژیانیان خراپ دەبێت.هێزەكانی باشور باش لەو راستیە گەیشتون هەر كەس و الیەن و هێزێك توانی ئیرادە و متمانەی ژنان بەدەست بهینیت ئەوا بیگومان دەتوانی ببێتە هێزی سەرەكی ناو كومەڵگا. كە هێزانەی ئ��ەو لەناو ئەمڕۆ بویە ه��ەر ئاماژەمان بۆ كرد دەبینین ژنانێكی زور هەن وەك ئەندامی ئەو هێزانە كار دەكەن. من لێرەدا ماندووبونیان و ناكەمەوە بچوك ژنانە ئەو ژنانە ئەو پێویستە بەاڵم دەنرخێنم، بەرز لە ئەو هێزانە تێبگەن كە راستیە لەو باش ریگای ئەو ژنە بەرێزانەوە ئەیانەوێت ئیرادەی

بوونی ژن لەناو سیستەم و دەسەاڵتی كوردی لە باشوری كوردستان



بەرژەوەندیی لە كومەڵگاش و ژنان تەواوی سیستەمی لێرەدا بهینن. بەكاری خویان كۆیالیەتی ژن زەق دەبێتەوە و دەردەكەوێت پیاو، هی جارێك كۆیلەیە، دووج��ار ژن كە جارێكیش لەگەڵ پیاودا كۆیلە و خزمەتێكی بێ بەرامبەری دەسەاڵتە. بەداخەوە ئەمڕۆ ئەو ژنانە بوون بە ماسكێك بو شاردنەوەی هەموو

خراپەكانی ئەو هێزانە،

بۆیە پێویستە ژن بگەڕێتەوە بۆ مێژووی خۆی و ڕاستینەی ژن بوونی خۆی كە خوداوەندی ئافرێنەری ژیان و جوانی و یەكسانی و ئاشتیە، تا ئەو كاتەی ژنانی كورد بە راستی نەكەونە شرۆڤەی ڕابردووی دووری خۆیان و ئێستای بانگەشەی ناتوانن هەڵنسەنگێنن خۆیان هێزی ببنە ناشتوانن و بكەن ئ��ازادب��وون چارەسەری كۆمەڵگا و تەنانەت ئەو مافەشیان

فەرامۆش خ��ۆی مرۆڤێك چونكە نابێت؛ نەتوانێ چووەكانی لەدەست نرخە و بكات بەهاكانی لە باس ناتوانێ ئەوا بگەڕێنێتەوە كۆمەڵگا و داكۆكیكردن لە مافی خەڵك بكات.هیوادارم هەموان بتوانین لە ناخەوە دەرك بەو ڕاستینەی كێشەكانی ژن بكەین و پێكەوە "ژن و پیاو" هەوڵی راستی بدەین بۆ چارەسەركرنی

كیشەی ژن و كۆمەڵگا.

پێویستە ژن بگەڕێتەوە بۆ مێژووی خۆی و ڕاستینەی ژن بوونی خۆی كە خوداوەندی ئافرێنەری ژیان و جوانی و یەكسانی و ئاشتیە، تا ئەو كاتەی ژنانی كورد بە راستی نەكەونە

شرۆڤەی ڕابردووی دووری خۆیان و ئێستای خۆیان هەڵنسەنگێنن ناتوانن بانگەشەی ئازادبوون بكەن و ناشتوانن ببنە هێزی چارەسەری كۆمەڵگا و تەنانەت ئەو مافەشیان نابێت؛ چونكە

مرۆڤێك خۆی فەرامۆش بكات و نرخە لەدەست چووەكانی نەتوانێ بگەڕێنێتەوە ئەوا ناتوانێ باس لە بەهاكانی كۆمەڵگا و داكۆكیكردن لە مافی خەڵك بكات

..........

جێی داخە لە هەرێمی باشوری كوردستاندا سەرەڕای ئەوەی كە خەریكە وای لێ دێ نەفەسی ژیان كردنیش بە زەحمەت دەكێشرێت كە چی خەڵكی ئەم هەرێمە دیسان بێ پشتێن دەخەون و دەستیان گرتووە بە كاڵوە لەتەكەی خۆیانەوە، زۆر بە ئێشە كە ئەم ڕاستیە دەزانین و بەاڵم زۆر جار ترسنۆكانە و خۆپەرستانە پەردەپۆش كراوە، جومگەكانی كۆمەڵگا هەمووی ژانێكی قورس

گرتویەتی و ڕۆژانە قەیران لە دایك دەبێت، هەموان لە كەنارەكانی مردنێكی نەرمدا پیاسە دەكەن و تەنها ئومێد بۆ ئەوان سبەینێ یەكی نادیار و تەمومژاویە



ئا/ دڵناز كەریمكێشەی زیادبوونی زێدەڕۆیانەی ژمارەی دانیشتوان لە كێشەی چینایەتی زیاتر هەڕەشە لە كۆمەڵگا و جیهان دەكات. زیادبوونی لەرادەبەدەری ژمارەی كۆمەڵگای گ��رێ��دراوی نزیكەوە لە دانیشتوان رەگەزگەرا و مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییە. ئارەزووی زایەندی كە رۆژانە بیست و چوار كاتژمێر هێور لەگەڵ و خانەدانێتی كەلتوری خێزان نابێتەوە، سیاسەتی زیادكردنی دانیشتوانی سەرمایەداری و هێز بەدەستهێنانی پێناو لە نەتەوە � دەوڵەت لەگەڵ دانیشتوان ژمارەی تەقینەوەی قازانج و خۆیان دێنن. كاتێك رۆڵ و كۆمەكی پزیشكی و تەكنۆلۆژیاشی بێتەسەر، ئەو واقیعەی دێتە ئاراوە، مەترسیدارترین دۆخ سەبارەت بەبەردەوامبوون و بەردەوامنەبوونی كۆمەڵگا و ژینگە جێگای باسە. واقیعەیە. ئەو گرێدراوی دیموگرافی كائۆسی بەسنوورێك ژینگەكەمان و هەسارە لەمێژە گەیشتووە چیتر بەرگەی ئەو قەبارە) 6.6 میلیار ب��ەردەوام زیادبوونیشی و جیهان دانیشتوانی هەڵسەنگاندنی الیەنەشەوە لەم ناگرێت. بێت(

ئیفالسكردنی سیستەم گرنگە.پێویستە زۆر بە باشی بزانرێت كە ئەو ژنەی وەك ئامرازێكی وەچەخستنەوەی زۆر بەكاردوەهێنرێت گرتنی بەرگە و ترسناك بارێكی ژێر خراوەتە ئەستەمە. كێشەكە زۆر لەوالتری بوون بە خاوەنی سیستەمێكی لە خ��ۆی س��ەرچ��اوەی منداڵە، هەروەها وەردەگرێت. بێگارییەوە قورسی زۆر پێویستە زۆر بە باشی بزانرێت كە وەچەخستنەوە نەك كەلتورییە و سیستەماتیك دیاردەیەكی ئارادایە؛ لە كەلتورەی بەو سەبارەت بایۆلۆژی. جار چەندین دەبێت دای��ك لە منداڵێك ه��ەر مانای مردنی ژنە نەك تەنیا جارێك. كەلتورێكی كەم زۆر ژمارەكەی پێویستە؛ وەچەخستنەوە بێت، گشت تەگبیرە تەندروستیەكانی وەرگیرابێت و پێش هەموو شتێكیش لەبواری زهنەوە ئامادە كرابێت. لەجیاتی ئەوەی فیكری هێز و ئەبەدییەت لە سەر بنەمای منداڵ و وەچەخستنەوە بونیاد پەرەپێدانی میانەی لە دەستەبەركردنی بنرێت، كۆمەڵگای ئەخالقی و سیاسی، جوانی و مەعریفەی بەخێوكردنی شیكاركردنی مانادارترە؛ رەه��ا باشتر ئەولەویاتانە ئ��ەو بەگوێرەی م��ن��دااڵن دەبێت. بە كورتی پێویستە كێشەی بەخێوكردن و پێگەیاندنی مندااڵن لەسەر بنەمای فەلسەفەی ئیكۆنۆمی كۆمەڵگای پێویستیەكانی و ئازادی ئەو ت��ەواوی بكرێت. چ��ارەس��ەر ئیكۆلۆژی و باسانەی لە چوارچێوەی كێشەكانەوە ئاماژەمان پێكردن لەراستیدا لەمیانەی الیەنە ئایدیۆلۆژی و

ئابوریەكەشیەوە هەوڵی خستنەڕووی دراوە.بەاڵم ب��زان��ن، س��ەم��ەرەی بەشتێكی لەوانەیە داگیركاری هەوڵەكانی سەرباری من بەگوێرەی ئابووری راستەقینەكەی خاوەنە چەوسانەوە و بخوازین كۆمەڵناسییەوە لەبواری ئەگەر ژنە. ئابوورییەوە لەبارەی وات��ادار هەڵسەنگاندنێكی نۆ مادام ئەمەیە: هەڵوێست راستترین بكەین، مانگ منداڵ لەسكی خۆیدا بەخێو دەكات، دوای زایینێكی پڕ بە ئازار و زەحمەت تا بە ئاستێك دەگەیەنێت كە منداڵەكە بتوانێت پشت بەخۆی هەروەها دەك��ات، بەخێوی ئەو هەر ببەستێت پیشەی بەخێوكردنی ماڵ دیسان هی ژنە، كەواتە هێزی ه��ەرە س��ەرەك��ی ژن��ە. وەاڵم��ەك��ەی من، راستی بە بەرامبەر كە كۆمەڵناسییە وەاڵمێكی بەڕێزە. مسۆگەر پەیوەندییەكەشی بە بایۆلۆژییەوە رەچاو دەكرێت. نەك هەر ئەمە؛ بەڵكو رۆڵی لە شۆڕشی كشتوكاڵ و بەمیلیۆنان ساڵ كۆكردنەوەی خواردەمەنیدا گێڕاوە و تائێستاش دەریدەخات كە تەنیا لە ماڵەوە نا، بەڵكو لە زۆربەی بوارەكانی ژیانی ئابووریدا ئەوەی چەرخ دەسووڕێنێت هەر ژنە. یۆنانییە كۆنەكان كە خاوەن شەرەفی دانانی بناخەی زانستەكانن، كاتێك ئابوورییان بە یاسای ماڵ، یاسای ژن بەناوكردووە هەزاران ساڵ بەر لە

ئەمڕۆ ئەم راستییەیان دەستنیشانكردووە.ژنەوە بەدوای دووەم بەپلەی ئەوانەی بێگومان دێن ئەو چین و توێژانەن كە وەك كۆیلە، سەپان، هونەری كە شارستانییەوە هێزەكانی لەالیەن زێدە و بەرهەم زێ��دە زەوتكردنی سەرەكییان بەهایە بەردەوام لەژێر چاودێری و كۆنترۆڵدا بەكار دەهێنرێن. ئەوانەی بەپلەی سێیەم دێن، هەموو جۆرە پیشەكارێك، بازرگانی بچووك، دوكاندار و جووتیارەكانن كە پارچەزەوی بچووكیان هەیە و كەمێك ئازادترن. كاتێك پسپۆڕییە سەربەستەكانی وەك پزیشك، بیناسازی، ئەندازیار و.. هتدیشی

بخەینە سەر كەم زۆر تابلۆكە تەواو دەبێت.سەرمایەداری دوژمنی ژنانیشە، كە خوڵقێنەر و هێزی سەرەكی ئابووریین. تەواوی شیكارەكانمان دەیسەلمێنێت كە جێگای ژن لە ژیانی كۆمەاڵیەتی و بەهای ئابووری لەپێشەوەیە و ئاستێكی بەرزی هەیە. هەروەكو چۆن لە تەواوی مێژووی شارستانیدا لە ئارادا بووە، لەسەردەمی سەرمایەداریدا كە بێ رەحمترین قۆناخێتی بەوەی راستینەی "ژنی لە ئابووری دابڕێنراو"ی تێدا هێنراوەتە كایەوە، بووە كۆمەڵگا. ناكۆكی قووڵترین و كاریگەرترین بە هێڵراونەتەوە. بێكار ژنان زۆری هەرە بەشی سەرباری ئەوەی كارەكانی ماڵەوە سەختترین كارە بەقەدەر پێنج فلس نرخی نییە. سەرەڕای ئەوەی وەچەخستنەوە و بەخێوكردنی منداڵ قورسترین

كاری ژیانە، تەنیا بەبێ نرخكردنی ناوەستن، ئیتر بێكارە، هەرزانە، هەم دەبینن. بەاڵیەكیشی بە ماكینەی خستنەوە و بەخێوكردنی منداڵە، هەم درێژایی بە تاوانباریشە!! تەنانەت و كرێیە بێ مێژووی شارستانێتی ژن لە نهۆمی )ئاستی( هەرە هیچ بەاڵم جێگیركراوە، كۆمەڵگادا خ��وارەوەی كۆمەڵگایەك بەشێوەی سەرمایەداری قۆستنەوەی سیستەم. بە نەیكردووە و ب��ەڕێ��وەن��ەب��ردووە ئەمجارە نەك تەنیا لە نهۆمی خوارەوە، لەسەرجەم نایەكەسانی، )بابەت(ی ئۆبژە ژن نهۆمەكان نەبوونی ئازادی و دیموكراسییە!! الیەنی سامناكتر قۆناخێكی هیچ لەگەڵ كە بەشێوەیەك ئەوەیە، مێژوودا بەراورد ناكرێت، كۆمەڵگای رەگەزپەرست بەشێوەیەكی دژوار و بەرفراوان دەسەاڵتی خۆی لە رێی مەحرەمترین ئۆرگانەكانی مرۆڤەوە مەرجدار و زیاد دەكات، ژن دەكات بە پیشەسازییەكی زایەند )سێكس(، ئەشكەنجە لەناو سەرجەم چینەكانی قۆناخی شارستانی لە باڵودەكاتەوە، كۆمەڵگادا پ��ی��اوس��االری"، "كۆمەڵگای س��ەرم��ای��ەداری��دا دەگەیەنێتە بەرزترین ئاست، هەروەكو بڵێی تۆڵە لە "ئیكۆنۆمۆس" خولقێنەری ئابووری دەكاتەوە، لە هەموو شوێن و زەمەنێكدا دوژمنایەتی ژن و

ئابووری دەكات.بە تایبەت )ئۆكۆنۆمی( ئابووری وشە وەك كالسیكە. چاخی هێلینی �� گریك دون��ی��ای لەالیەكەوە خێزان، یاسای وەك پێناسەكردنی دەكات، ژندا لەگەڵ پەیوەندییەكەی بە ئاماژە سیاسی دەسەاڵتی پێگەی دیكەشەوە لەالیەكی ئەو ه��ەروەك��و ئەوانیش دەك��ات. ئاشكرا ب��او رۆڵەی پاوانكارییەكان لەسەردەمی سەرمایەداریدا دەیبینن، وەك پاوانی سیاسی هەمان رۆڵ لەسەر

ئابووری دەبینن.پیاوی بەهێز و فێڵباز، لە هەنگاونان بۆ پیاوی ب��ااڵدەس��ت��ەوە دەس��ت پ��ێ��دەك��ات، ت��ا دەگاتە ئەوانەی ئەمڕۆ لەناو ناوەندەكانی هێزی سوپەردا و پێچوپەن پڕ درێ��ژ، رێگایەكی جێگیربوون پیالنگێڕی دەگرێتە بەر. پشكنینی ئەو شوێنانە بەئاشكرا جار هەندێك پیاوانە ئەم كە گرنگە حەشارداوە. تێدا خۆیان نهێنی بە جارانێكیش ستراتیژی هێزێكی ب��ەش��ێ��وەی ب��ەردەوام هەڵمەتەكانی و تەكتیك لەناو وێناكردنیان ئێمە )ئابووری، سیاسی، سەربازی(دا كۆمەڵگا زیاتر لە زانیارییەكانیان نزیك دەكاتەوە. پیاوی ئابووری ناو كەوتە دزێك وەك بەهێز و فێلباز ماڵەوەی ژن. تەنیا بەتااڵنەوە نەوەستا. لەوەش مەترسیدارتر، ژنی خستە ژێر القەكردنی بەردەوامی خۆیەوە، النەی پیرۆزی خێزانی كرد بە پێخەفی چل جەردەكان. هیچ كاتێك دەستبەرداری رەوشی

ئۆجاالن؛

ئافڕێنەری راستەقینەی ئابووری ژنە



رۆحی ئەو خائینە نەبوو كە دەزانێت چیدەكات. سەرمایە كەڵەكەكردنی تۆوی جار یەكەمین بۆ لەنزیكی یەكەمیان، چێندرا. شوێنە دوو لەم ماڵ؛ داگیركردنی بەتایبەتیش م��اڵ، ئابووری ئەو بارەگاكانی نزیك یان لەناوەند دووەمیان، چل جەردانەی بەشێوەی پاوانی تایبەت بەرامبەر شوێنیان دەوڵەت فەرمی و مەشروع پاوانی بە و كۆمەڵگا چاودێری لەژێر لەبەرئەوەی گرت. بەشێوەیەكی زووەوە لە هەر رایدەكرد، دەوڵەت شاراوە و دەمامكدار لەم شوێنانەدا گەڕا. بۆسەی دانا، كاتێك هەلی بۆ رەخسا وەك شێر خۆی بۆ فێڵبازی بە جاریش هەندێك فڕێدا. نێچیرەكەی رێویانە نێچیرەكەی خۆی دەستگیركرد. هەروەكو و رەنگ هەرزەمینەیەك بەگوێرەی بوقەلەموون شێوەی خۆی گۆڕی. لە خاڵە مارژیناڵەكاندا خۆی

كرد بەپسپۆڕی بازرگانی.لەهەر بوارێكی چاالكی ئابووریدا بەرامبەر بەزۆرترین كۆمیناڵ مامەڵەكردنی سوودبەخشیدا و بەرهەم لەسەر خاك و ئامرازدا نموونەییترین هەڵوێستە. ناوەڕۆكدا لە ب��ەدەرن��راوە، ئابووریدا لە كە ژن ئەوەی لەبەر ئابوورییە. راستەقینەی ئافڕێنەری ئافراندنەكانی ژن لە پێناو پێداویستییە ئابوورییە

سەرەكییەكانە هەربۆیە نەدووچاری تەنگژە دێت؛ نە دەوروبەر پیس دەكات و نە هەڕەشە لەكەش و هەوا دەكات. كاتێك كۆتایی بەو بەرهەمهێنانە بهێنرێت كە تاكە ئامانجی بەدەستهێنانی قازانجە، بەراستی ئەو كاتە ڕزگاری جیهان دەست پێدەكات.

ئەمەش دەبێتە ئازادی مرۆڤ و ژیان.كۆمەڵگا )رەگ��ەزپ��ەرس��ت��ی( رەگ��ەزگ��ەرای��ی دەسەاڵتە ب��ەو تەنیا نییە دەس��ت��ەواژەی��ەك سنووردار بێت كە لە پەیوەندی نێوان ژن �� پیاو جێگای باسە. گوزارشت لە دەسەاڵتگەرێتییەك دەكات كە لە هەموو قوژبن و ئاستێكی كۆمەڵگادا باڵوبۆتەوە. دەسەاڵتی دەوڵەت پیشاندەدات كە لەرێگای مۆدێرنیتەوە بە بەرزترین ئاستی خۆی گەیشتووە. هیچ شتێك بەقەدەر ژنی ئۆبژەكراو وەك دەسەاڵت. بابەتی نابێتە و نییە ورژێنەر خەسڵەتی خاوەن ژن بەئۆبژەكراو هەبوونێكی پێگەیەكدا لە ب��ەردەوام دەسەاڵتە. زیادكردنی رادەگیردرێت كە دەسەاڵت زیاد بكات و وروژێنەر بێت. لەم چوارچێوەیەدا شیكاركردنی پەیوەندی ئاشكراكردنی بە سەبارەت بەدەسەاڵتەوە ژن حەقیقەتەكەی گرنگ و بایەخدارە. هەر پیاوێك كە بەمجۆرەیە زهنیەتێكی خ��اوەن بەزیادەوە

برسێتی دەسەاڵت لەسەر ژن دابڕێژێت. هەمان زهنیەت بەشێوەی توڕەیی و چڵێسی دەسەاڵتی تاكەكانی رەگەزگەرایی ژن لەسەر یەكتر و مندااڵن زیاد دەبێت و جێبەجێ دەكرێت. ئەو جارە ژن رووداوەی��ە ئەو ئەمە ژن. گورگی بە دەبێت ناو یەك ب��ەدوای یەك پەرچەكرداری بە كە لە سیستەمی چەوسانەوەی دەبرێت. رۆڵی ژن سەرمایەداریدا روونتر و لەبارترە. تەنیا بەبێكرێ سیستەم بۆ گەورەكردنی و بەوەچەخستنەوە سنووردار نابێت؛ بەڵكو بەكەمترین كرێ دەخرێتە ناو هەر ئیش و كارێكیشەوە. لەرێگای سوپای كەمكردنەوەی پێگەی لە ب��ەردەوام بێكارانەوە چەندە رادەگیردرێت. سەركوتكردندا و كرێ خاوەنی ئ��ەوەی س��ەرب��اری ئ��ازارە و بەئێش باوەڕییەك هیچ ب��ەاڵم رەنجە؛ بەپەژارەترین پێویستی �� ل��ەن��اودا ماركسیستەكانیش ��ئاماژەكردن بەڕەنج و مافەكانی ژن نابینێت. هەر پێویست سیاسی هەڵوێستی و شیكار بۆیەش پیشان نادەن. یەكێك لەو نیشانانەی بەرباڵوی پیاو بااڵدەستی و كۆمەاڵیەتی رەگەزگەرایی

دەسەلمێنێت پەیوەستە بەڕەنجی ژنەوە.

پێویستە زۆر بە باشی بزانرێت كە وەچەخستنەوە دیاردەیەكی سیستەماتیك و كەلتورییە نەك بایۆلۆژی. سەبارەت بەو كەلتورەی لە ئارادایە؛ هەر منداڵێك لە دایك دەبێت

چەندین جار مانای مردنی ژنە نەك تەنیا جارێك

..........

ـ پێویستی ئاماژەكردن بەڕەنج و مافەكانی ـ ماركسیستەكانیش لەناوداـ هیچ باوەڕییەكـ ژن نابینێت. هەر بۆیەش شیكار و هەڵوێستی سیاسی پێویست پیشان نادەن. یەكێك لەو

نیشانانەی بەرباڵوی رەگەزگەرایی كۆمەاڵیەتی و بااڵدەستی پیاو دەسەلمێنێت پەیوەستە بەڕەنجی ژنەوە


43] ژماره 37[ ]2014/3/15[ ]ساڵی چوارم[

بیرەوەری گەریال

شەهید خەلیل ئویسالـ و/ ڕێبوار هەمەوەندی

لە شەوێكی خۆشی ڕێی دەرسیم پێی ووتم:"من ئەبم بە قەڵغان و ئەتپارێزم" هەردووكمان پێمان پڕ لەدەمە گاڵتەیەكە تەنها ڕستەیە ئەم وابوو كۆتایی بێ شەوانی دەب��ارێ، خەندەكەیەوە گەریال دەك��رد، ڕێمان هەككاری زۆزانەكانی الوەكەمان "جودی جەسور"بەدرێژایی ڕێكردنمان ئەو ڕستەیەی خۆی دوبارە دەكردوە"من ئەبم بە قەڵغان و ئەتپارێزم"، هەردوكیشمان بێ ئاگا بووین لەوەی كە ئەم ڕستەیە بێتە بواری واقیعەوە، ئێمە لە گەڵ هەر خۆرئاوا بونێك خۆمان ئامادە دەكرد لەدوای بۆ ڕێكردن، هەڤاڵ جودی هاتەالم، "تۆ منەوە ڕێ دەكەیت، ئەگەر كەوتینە بۆسەوە من ئەكەیت"، ڕزگار خۆت تۆ و ئەكەمەوە دەست منیش نەمدەتوانی هەزمی قسەكانی هەڤاڵ جودی بوو تر بچووك من لە ساڵێك دە ئەو بكەم، منیش پێم ووت:"كاكی خۆت دەزانێت چۆن خۆی بپارێزت تۆ تەنها خۆت بپارێزە بەسە"، بەم قسەی

من پێكەنی و منیش خەندەیەكم بۆی كرد.قسەكانی هەڤاڵ جودی لە شەوی )29(ی ئابدا كاتێك پیمی ڕومانەكەی ڕاكێشا و چواردەورمان بانگیان كاتێك و گیرا جەندرمەوە الی��ەن لە ئەوكاتە بەدەستەوە بدەن خۆتان لێدەكردین هەستم كرد كە قسەكەی گاڵتە نەبووە، ئەو ڕۆژە زمان، نەهێنایە هیچ دێڕەی ئەو جودی هەڤاڵ ئەو گاڵتەیەی كە هەموو جارێك ئەیكرد ئەو ڕۆژە قسەكانی خۆی ڕۆژە ئەو نەكردەوە، دووب��ارەی

بەكردەوە نیشاندا.ج��ارێ��ك ه��ەم��وو ه��ەروەك��و ئ��اب )29(ی بەدڵخۆشییەوە كەوتینە ڕێ، ئێمە بێ ئاگابووین پشتمانەوە لە خیانەت خنجەرێكی كە ل��ەوەی نزیك دەبێتەوە، ئەو شەوە كە چوینە دارستانی گانسەوە خائینێك ئیخباری ئێمەی كردبوو و ئێمە نەمانزانی كە هێزی جەندرمە چاویان لەسەر ئێمە بووە، ئەو كاتەی بە خێرایی دەمانویست بگەینە دەمێك زۆر كردبوو دیاریمان كە شوێنەی ئەو بوو جاشەكانی گانسا و هێزی تایبەتی جەندرمە بۆسەیان نابۆوە و چاوەڕێی ئێمە بوون، هەڤااڵنی هەرێمەكە ئەم هەواڵەیان پێگەیشتبوو كە هێزی دوژمن بە هاتنی ئێمەیان زانیوە، بەاڵم هەرچەنێك ئاگەدار ئێمە بوو نەیانتوانی داب��وو هەوڵیان بكەنەوە، جارێكی تر خیانەت لە بۆسەدابوون تاكو

ڕوحی ڕۆڵەكانی خۆیان بكێشن.ملیسەكانمان ئەوشوێنەی گەیشتینە كاتێك لەناو بوو، شەو نیوەی كردبوو دیاری بۆمانی دونیای تاریكیدا هەموومان لە شوێنێك دانیشتین كیلۆمەترە چەندین كە كەشكۆڵەكانمان لە و دەرهێناو ئاومان و خواردن بوو پشتمانەوە بە

لە بیرم من ساتەدا لەم خواردن، نان كەوتینە چەند كە دەك��ردەوە سەرحەد ه��ۆزان یادگاری ساڵێك لەمەوبەر لە شەوێكدا لە بۆتان بەیەكەوە هاتنە پێش هەستەی ئەو خ��واردب��وو، نانمان تێیدا سەرحەد هۆزان كە شەڕەی ئەو ئاراوەی لە ال دروست بۆوە، شەهید بوو هەمان هەستم نان سەرقاڵی كە كرد هەڤااڵنم تەماشایەكی وابێت پێم ووت:"هەڤااڵن پێیانم بوون خواردن پێش لەمەو دەبینەوە". ڕوب��ەڕووی شەڕ سبەی ئەم قسەیەم بە هۆزان سەرحەد ووتبوو، بەاڵم لەم قسەیەم پەشیمان بومەوە و دەمی خۆمم داخست، بەخۆمم ووت ئەگەر ئەم هەستەم دووبارە بكەمەوە لەوانەیە هەڤااڵن وابیر بكەنەوە كە من ئەزانم شتی

وا دێتە ئاراوە ئەمەش شتێكی باش نەبوو.دەمەوبەیان هەموو هەڤااڵن لەخەو ڕابوون پێش ئەوەی هەڤااڵن لەخەو ڕابن من و هەڤاڵ جودی بەاڵم بوو، بووین، هەڤاڵ جودی چاودێر بەئاگا بیستنی بۆ گوێم من لێنەدەكەوت، خەوم من لە ڕادێ��راب��وو، دارستانەكە لەناو شتێك ه��ەر چواردەورمان نە جواڵنەوەیەك لە ئارادابوو نە هیچ دەنگێك، تەنانەت گوێم لە دەنگی نە چۆلەكەیەك یان هەر باڵندەیەكی تر نەبوو، من قەناعەتم بەوە نەدەهێنا كە دارستانێكی وەك ئێرە ئەوەندە بێ سەر كردە دەستی جودی هەڤاڵ بێت، دەنگ شانم و بە گوێما ووتی:"لێدە"، چەكەكەم لەسەر شانم داگرت و میلم هێنایەوە، لەناكاو لە هەموو الیەكەوە دراینە بەر تەقە منیش نیشانم لە دوو جەندرمە گرت كە تەقەیان لە ئێمە دەكرد، لەناو دەكرد تەقەم من كە تراژیدیایەدا ڕەوش��ە ئەو لە تەقەیان الیەك هەموو لە جەندرمەكانیش و ئێمە دەكرد، بەاڵم من چاوم لەسەر كامیرەكەم هیچی كە بوو كامیرەكەم الی لە دڵم زۆر بوو گرتنی بۆ چاوەكانم ساڵە چەندین لێنەیەت، دیمەنێك لە كامیرەكەمەوە بەكار دەهێنا، بەاڵم ئێستا چاوەكانم بۆ بەرگری لە خۆم و بۆ كوشتنی دوژمن بەكاردەهێنا، گوێم لێ بوو هەڤاڵ جودی و كرد دەستڕێژی و ئاپۆ" سەرۆك ووتی:"بژی

چاوم لێبوو جەندرمەیەك بەالدا هات.دیمەنە وێنەگردنی بە بۆ من كامێرایەی ئەم ئەو كامیرەكەم بە بوو، كوردستان جوانەكانی دیمەنە دڵگیرانەی پێ دەشت و زۆزان و چیا و گرد و كانیاوەكانم دەگرت، بەنیاز بووم كە وێنەی بۆخۆیان گەریال كە بگرم شوێنانە ئەو هەموو كردوبیان بە هێالنە، ئەگەر ناچاری نەبوایە ئەوەی چەكەكەم نەهێنم بەكاری كە لێدەكردەوە بیرم لەناو ناچاریدا بووم بۆ بەكار بوو، بەاڵم ئێستا

نەهێنانی چەكەكەم.ئەوەی بۆ ك��ردم بۆ ئیشارەتی ج��ودی هەڤاڵ هێرش بكەین بە بێ هیچ تەرەدودێك بەرەو پەنای

بەردەكە ملی ناو و منیش چوومە ئەو شوێنەی كە هەڤاڵ جودی ئیشارەتی بۆ كردم، من هێرشم كردە سەر ئەو سەنگەرەی كە هێزی دوژمن بە چەكی ئۆتۆماتیك تەقەیان لێدەكردین، من ئەم شەڕەم وەك ئەو فیلیمانەی گرتبووم سەرەتا فلیمی"ترێژ" و "بەریتان" دەهاتە بەرچاو، ئەم دیمەنەی ئێرە لە

دیمەنی هیچ لەو فلیمانەی نەدەكرد.هەڤاڵ جودی ڕومانەیەكی گرتە یەكەم سەنگەری دوژمن، هەموو شتێك وەك فلیمی لێهاتبوو، ئێمە دەمانویست بۆشاییەك دروست بكەین بۆ ئەوەی دوژمن هێزی بەاڵم بكەین، ڕزگار لەوێ خۆمان لەناكاو لێدەكردین، تەقەیان الیەك هەموو لە نەمئەزانی بوو، سڕ ڕاستم قۆڵی كرد هەستم لە پێشەوە لێمدرا یان لە دواوە، گەرماییەك لە پێكرد، دەستی لەشم خواروی بەرەو قۆڵمەوە گوێم لە هەڤاڵ جودی بوو كە هاواری بۆ كردم كە كۆشكۆڵەكەی پشتم داگرم، كامیرەكەم لە ملم كردەوە و كەشكۆڵەكەشم لە زەوی دانا، وەكو دوو چاوم خۆشیانم ئەویست، هەمان فیشەك لە قۆڵم

و كۆشكۆڵەكەمی دابوو.بووم، كەشكۆڵەكەم و كامیرە قەرزارباری من لە سایەی كامیرەكەمەوە شۆڕشی كوردم ناسی ئەوروپاوە چووین لە كامیرەیەم ئەم گەڵ لە و بۆ ڕۆژهەاڵتی ناوین و لەوێشەوە بۆ كوردستان، من هیچ كارێكم لە گەڵ ئەم كامیرەیەدا بە نیوە كامیرە ئەم بڵێم دەتوانم نەهێشتبۆوە، چڵی خۆشەویستەم منی گەیاندبووە ئەم ئاستە، دیار بوو كاتی مااڵوایی هاتبوو كە ڕوومانەیان تێدەگرتین ئەوەی لەبەر بپارێزم، خۆم دەمتوانی تەنها تەقەیەكی زۆرمان لێدەكرا و ڕومانەیان تێدەگرتین نەكردەوە، كامیرەكەم تەماشای تر جارێكی كرد ئیشارەتی و بۆكردم هاواری هەڤاڵ جودی كە پەالماری سەنگەرێكی دوژمن بدەین، من بیرم لەو خەاڵتانە دەكردەوە كە هەڤااڵن پێیان دابووم یەكێكیان ئەمگرێت، ب��ەدوور بەاڵ لە گوایە كە هەندێك لەگەڵ سەعاتێك، من بوو ملوانكەیەك شتی بە نرخم پێ بوو بۆ نمونە كاتێك شوێنی جامانەیەكی دۆزیەوە بەریتانمان شەهید تەرمی دڕاوم هەڵگرتبۆوە كە لەناو پشتوێنەكەمدا بوو، نەمئەزانی ئەم شتانەی پێم بوو منیان دەپاراست یان تەنها چیرۆكێكە بۆ دڵخۆشكردن من بوو و من

وەاڵمی ئەم پرسیارانەم نەدەزانی.گرتم، ددانەكانم بە و پساند ملم دوعاكەی دوژم��ن، سەنگەری س��ەر ك��ردە هێرشمان بەرەو فیشەكەدا هەموو ئەو لەژێر من كە سەنگەری دوژمن ملم نا پێمنایە سەر الشەی جەندرمەیەك، توانیمان ئەو سەنگەرە بگرین، چاوم بۆ هەڤاڵ جودی گێڕا، لەناو ئەو هەموو

من ئەبم بە قەڵغان و ئەتپارێزم


]ساڵی چوارم[ ]2014/3/15[ ] ژماره37[44 بیرەوەری گەریال

تەقە و هەرایەدا هاوارم كرد )جودیییییییییی(، وەاڵم نەدرایەوە، لە سەنگەرێكی تری دوژمنەوە و گۆڕی مەخزەنەكەم منیش لێكراو تەقەم تەقەم لێكردنەوە، من هەر هاوارم لە هەڤاڵ جودی دەكرد، بەاڵم بە هیچ شێوەیەك گوێم لە دەنگی هەڤاڵ جودی نەبوو، بۆ دواجار هەڤاڵ منی لە بوو بەردێك لەپەنای بینی، جودیم دەڕوانی، بەاڵم تەقەی نەدەكرد، فیشەكەكانی هێزی دوژمن یەك لەدوای یەك ئەنرا بە سنگ و سكێوەی، هیچ جوڵەی نەدەكرد، زۆر بانگم لێكرد، پێم ووت:"هەڵسە هەڤاڵ جودی بالێرە دەرچین تەماشاكە ئەمە دوا سەنگەرە، هەڤااڵن لێرەن، هەڵسە دەی هەڵسە، لێت ئەپاڕێمەوە هەڵسە دەی، هەڵسە جودی تەنیا جێم مەهێڵە هەڵسە جودی گیان"، نازانم چەند جار ووتم هەرایەدا و تەقە هەموو ئەو لەناو ج��ودی،

كات نازانم چەنێك دەكرد، چاوەڕێی جودیم لە هەر ج��ودی هەڤاڵ ب��ەاڵم چ��وو، بەسەر شوێنی خۆی هەڵنەسا، تەماشایەكی منی كرد هێزی لە من نەووتی پێم ووتم:"من پێی و دوژمن ئەدەم و تۆش ڕزگارت ئەبێت من ئەبم بە قەڵغان و ئەتپارێزم"، ئیتر چاوەكانی هەڤاڵ جودی بۆ هەتا هەتایی داخران، هێزی دوژمن بە كۆپتەر لەسەر چیای "پەرڤاری" سەربازیان دادەگرت بۆ ئەوەی ئەو گەریالیانە بدۆزنەوە كە لەم شەڕەدا ڕزگاریان ببوو، منیش بە تەنیا ڕێم گرتەبەر، بەڕاستی من دڵم پڕ لە ئازار بوو بۆ هەڤاڵ جودی و قۆڵیشم بەهەمان شێوە، من خاوەن دوو ئازار بووم یەكەمیان دوا دیمەنی بینینی سیمای هەڤاڵ جودی بوو ئەوی تریان قۆڵە بریندارەكەم، دەگریام، هەڤاڵ جودی كە گەریالیەكی گەنج بوو قسەی خۆی هێنایەدی

ئەی من؟.

ژیاننامەی گەریالی شەهید"سیروان سەالم"، ناسراو بە"هیوا دوزخورماتوو"ناسراو س��ەالم"، شەهید"سیروان گەریالی دایكی"جوان ناوی دوزخورماتوو"، بە"هیوا لە و باوكی"سەالم"ە ن��اوی و ئەحمەد"ە لەعەشیرەتی و ساڵی"19٨2"لەخورماتوو

داوودیە لەدایكبووە.س��ی��روان س��ەالم،

ریزەكانی لەبەرواری"199٨/6/6"بەشداری كوردستان، گەلی ئازادیخوازی بزوتنەوەی

بەپێشانگایەتی"پەكەكە" دەكات.سیروان سالم، ناسراو بە"هیوا دوزخورماتوو"، لەناوچەی ل��ەب��ەرواری"29/199٨/٨"، ئەركی راپەڕاندنی لەكاتی عومران حاجی

رێكخستنیدا، پێ دەچێتە سەر مین و پاش دوو كاتژمێر لەبرینداربوونی، دەچێتە ریزی

كاروانی شەهیدانی كورد و كوردستانەوە".هەڤااڵنیدا ل��ەن��او ش��ەه��ی��د"س��ی��روان"، بەهەواڵێكی دڵسۆز، فیداكار و خونەویست

دەناسرایەوە.

من پێم نەووتی من لە هێزی دوژمن ئەدەم و تۆش ڕزگارت ئەبێت من ئەبم بە قەڵغان و

ئەتپارێزم"، ئیتر چاوەكانی هەڤاڵ جودی بۆ هەتا هەتایی داخران، هێزی

دوژمن بە كۆپتەر لەسەر چیای "پەرڤاری" سەربازیان دادەگرت بۆ ئەوەی ئەو گەریالیانە

بدۆزنەوە كە لەم شەڕەدا ڕزگاریان ببوو

چەند دیمەنێك لە چاالكیەكانی هەشتی ئادار لە باشوری كوردستان

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"سیروان سەالم"، ناسراو بە"هیوا دوزخورماتوو"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 37] [Salî: 2014]

rojiwelat jimare 37

Documents