Tema:ROLI I

ELEMENTEVE KIMIKE

NE ORGANIZMIN E

NJERIUT

1.KALIUMI

2.NATRIUMI

3.HEKURI

4.AZOTI

5.FOSFORI

6.KALCIUMI

7.ZINKU

8.SULFURI

9.JODI

10.MAGNEZIUMI

11.BAKRI

12.NIKELI

13.UJI

14.GAZRAT

14 ELEMENTET MË TË RËNDËSISHËM NË ORGANIZMIN E

NJERIUT

Uji përbën reth 69% të trupit të njeriut. Nëse nga një njeri

me peshë 73 kg do të largohej i gjithë uji që përmban trupi

i tij, atëherë ai do të peshonte vetëm 29 kg.

Në trupin e njeriut, përveç ujit, ndodhen edhe shumë lëndë

të tjera. Një njeri me trup normal përmban aq yndyrë sa për

të prodhuar shtatë kallëpe sapuni, sheqer aq sa për të

mbushur një kavanoz, kripë sa për të mbushur gjashtë

kripore, karbon sa për të prodhuar 9000 lapsa plumbi,

fosfor sa për të prodhuar 2200 fije shkrepëse, hekur sa për

të bërë një gozhdë 25 mm, një lugë squfur dhe 30 gram

metale të tjera.

Kaliumi (K)

O Është elementi më i bollshëm në qelizë. Trupi

përmban rreth 250 miligramë kalium. Qeliza luan

një rol të rëndësishëm në reagimet energjike,

sintezën e proteinave, si dhe në ruajtjen e

ekuilibrit të acideve në trup. Megjithëse është e

nevojshme ekzistenca e kaliumit në regjimin

ushqimor, informacioni lidhur me nevojën e sasisë

minimale të tij është i paktë. Por studimet

shkencore tregojnë se ushqimet bimore janë të

pasura me këtë element.

Natriumi (Na)

• Është elementi më i bollshëm në likuidin

(lëngun) e jashtëm të qelizave. Si një

elektrolit në likuidet jashtë qelizës,

natriumi ndihmon në ruajtjen e presionit

osmotik jashtë membranës së qelizës

dhe ka një ndikim të njëjtë si kaliumi

brenda qelizës për ruajtjen natyrale të

balancës së ujit. Nevoja ditore për të

është llogaritur nga 3 në 7 gr.

Hekuri (Fe)

• Është metali (element) më i bollshëm i trupit dhe

përbën rreth 0.004 për qind të peshës trupore. Në

mënyrë të natyrshme, sasia e tij varion nga 3 në 5

gr. Por edhe kjo është e ndryshueshme, sepse varet

nga mosha, gjinia, madhësia, shëndeti dhe sasia e

rezervuar e tij në trup. Në të vërtetë, hekuri është

një lëndë me ngjyrë gjaku që transporton oksigjen

të mjaftueshëm për frymëmarrje dhe gaz karbonik

(dioksid karboni) nga qelizat në mushkëri. Çdo

ditë, trupi ynë me anë të ushqimit përfiton 10 deri

30 miligramë hekur.

Azoti (N)

Organizmi ynë përmban sasi tëmëdha azoti, i cili luan një rolkryesor në strukturën e proteinave.

Fosfori (P)

OLuan një rol kryesor në organizmin

e njeriut, kryesisht në procesin e

marrjes apo të çlirimit të energjive të

organizmit.

Kalciumi (Ca)

O Është një element mineral që përbën 1.5

deri në 2 për qind të peshës së trupit te

personat e rritur. Nga kjo sasi, 99 për qind

e kalciumit gjendet në kocka dhe te

dhëmbët.

Magneziumi (Mg)

• Në momentet e lindjes, në trupin e njeriut

ndodhet 0.5 gr, ndërsa në moshë të rritur në

trup ai ka një sasi 21–28 gr, ku 50-60 për

qind ndodhet në kocka dhe roli kryesor i tij

është në qelizat nervore për të lehtësuar

funksionimin e tyre.

Sulfuri (S)

• Përbën 0.25 për qind të peshës trupore të

njeriut dhe ndodhet në çdo qelizë të trupit të

njeriut. Më tepër ndodhet në flokë, lëkurë

dhe thonj. Sulfuri vepron si një element

antihelmues, duke u përzier me përbërësit

helmues dhe i shndërron ata në të

padëmshëm apo i eliminon plotësisht.

Sulfuri

Jodi (I)Në organizëm ndodhet rreth 15–23 miligramë jod ose jodi përbën 0.00004 për qind të peshës trupore të njeriut. Ai ndodhet në të gjitha qelizat e trupit, por70–80 për qind e sasisë së jodit ndodhetnë gjëndrat e tiroideve. Kjo lëndë ështëpjesërisht në formën e hormoneve tëtrioksinës që sintetizohet nga gjëndra e tiroideve dhe luan një rol të rëndësishëmnë forcimin dhe metabolizmin e trupit.

Është shumë i nevojshëm për skeletin dhegjymtyrët. Ai gjendet në sasinë e më tepër se 10 miligramëve në trupin e njeriut dhekryesisht ndodhet në kocka, mëlçi dhe veshka.

Magnezi (Mn)

Njihet si pjesa më e rëndësishme e shumëenzimave. Luan një rol mjaft të rëndësishëmnë pengimin e pakësimit të sasisë së gjakut nëtrup. Fëmijët kanë nevojë jetike për këtëpërbërës, i cili ndodhet në sasi tëkonsiderueshme te produkti i qumështit.

Bakri (Cu)

Nikeli (Ni)

O Gjendet në kokrrat e grurit, orizit, fasules,

thjerrëzës etj. dhe luan një rol kryesor në

rritjen natyrale, shumimin si dhe

strukturën e veprimtarisë së qelizave.

Uji është elementi më i rëndësishëm që

ndodhet në tokë, i cili luan një rol kryesor

në transportimin e elementeve bazë në

qelizat e bimëve. Përbën 60 për qind të

peshës trupore. Uji cilësohet ndryshe si

elementi jetik i gjallesave. Ai është

përbërësi kryesor i urinës dhe plazmës

së gjakut.

Gazrat

• Dioksidi i karbonit dhe oksigjeni ndodhen në sasi

të ndryshme në tokë. Këto dy lloj gazrash (në sasi

të përcaktuara) gjenden në gjak dhe qeliza, duke

luajtur një rol kryesor në procesin e frymëmarrjes

që është po ai proces i shkëmbimit të oksigjenit

dhe dioksidit të karbonit ndërmjet atmosferës dhe

qelizave të trupit.

Fund