rotaru protiv romanija - semm.mksemm.mk/attachments/article/242/rotaru-romanija.pdfpresuda rotaru...

Presuda ROTARU protiv ROMANIJA

CONSEILDE L’EUROPE

COUNCILOF EUROPE

COUR EUROPÉENNE DES DROITS DE L’HOMMEEUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS

PREDMET ROTARU PROTIV ROMANIJA

(Barawe br. 28341/95)

PRESUDA

STRAZBUR

4 maj, 2000 godina


Vo predmetot Rotaru protiv Romanija,

Evropskiot sud za ~ovekovi prava zaseduvaj}i kako Golem sudski sovet

sostaven od slednite sudii:

G. L. WILDHABER, Pretsedatel,

G-|a E. PALM,

G. A. PASTOR RIDRUEJO,

G. G. BONELLO,

G. J. MAKARCZYK,

G. R. TÜRMEN,

G. J.-P. COSTA,

G-|a F. TULKENS,

G-|a V. STRÁŽNICKÁ,

G. P. LORENZEN,

G. M. FISCHBACH,

G. V. BUTKEVYCH,

G. J. CASADEVALL,

G. A.B. BAKA,

G. R. MARUSTE,

G-|a S. BOTOUCHAROVA,

G-|a R. WEBER, ad hoc sudija,

i isto taka od g. M. DE SALVIA, zapisni~ar,

Zaseduvaj}i na zatvorena sednica na 19 januari i 29 mart 2000 godina, ja

donese slednata presuda, koja {to e usvoena na posledno spomenatiot

datum.

POSTAPKA

1. Predmetot be{e upaten do sudot soglasno na odredbite

primenlivi pred stapuvawe vo sila na Protokolot br. 11 od

Konvencijata za Za{tita na ~ovekovite prava i osnovni gra|anski


slobodi („Konvencija”)1 od strana na Evropskata komisija za ~ovekovi

prava („Komisija”) i romanecot g. Aurel Rotaru („baratel”), na 3 i 29 juni,

1999 godina (~len 5 paragraf 4 od Protokolot br. 11 i porane{nite

~lenovi 47 i 48 od Konvencijata).

2. Predmetot poteknuva od barawe (br. 28341/95) protiv Romanija

podneseno do Komisijata na 22 fevruari, 1995 godina soglasno

porane{niot ~len 25 od Konvencijata.

Baratelot nevede povreda na negovite prava vo odnos na negoviot

privaten ìvot vo vrska so ~uvawe i koristewe na Razuzniva~kata

slu`ba na Romanija na perdmet {to sodrì li~ni informacii i

prekr{uvawe na negovoto pravo na priod vo sudot i pravo na praven lek

pred nacionalnite organi {to moàt da donesat odluka na negovoto

barawe za menuvawe ili poni{tuvawe na predmetot.

3. Komisijata go proglasi baraweto za osnovano na 21 oktomvri,

1996 godina. Vo svojot izve{taj od 1 mart, 1999 godina (porane{en ~len

31 od Konvencijata) taa go izrazi svoeto mislewe deka postoi povreda na

~len 8 i 13 od Konvencijata. Celosniot tekst od misleweto na

Komisijata e repoduciran kako aneks kon ovaa presuda.

4. Na 7 juli, 1999 godina Sovetot na Golemiot sudski sovet (odlu~i

deka predmetot treba da bide re{en od Golemiot sudski sovet(Pravilo

100 § 1 od Pravilnikot na Sudot). G. Bĩrsan, sudija izbran za Romanija, koj

u~estvuva{e vo razgleduvaweto na predmetot od strana na Komisijata,

se povle~e od zaseduvaweto vo Golemiot sudski sovet (Pravilo 28).

Posledovatelno, Romanskata vlada („Vladata”) ja nazna~i g-|a R. Weber

da zaseduva kako ad hoc sudija (~len 27 § 2 od Konvencijata i Propisot 29

§ 1).

5. Baratelot i Vladata dadoa podnesok.

6. Sudskata rasprava be{e javna i se odrà na 19 januari, 2000

godina vo Zgradata za ~ovekovi prava vo Strazbur.

1 Zabele{ka na pomo{nik sudijata. Protokol br. 11 stapil na sila na 1 noemvri, 1998 godina.


Pred Sudot dojdoa:

(a) za Vladata

G-|a R. Rizoiou, Zastapnik,

G. M. Selegean, praven sovetnik, minister za pravda,

G. T. Corlätean, upraven pomo{nik, Postojana delagacija

od Romanija vo Sovetot na Evropa, Sovetnici,

(b) za Baratelot

G. I. Olteanu, Praven zastapnik,

G. F. Rotaru Pretstavnik i sin na baratelot,

Sudot gi slu{na adresite na g-|a Rizoiou, g. Selegean, g. Olteanu i g. F.

Rotaru.

FAKTI

1. OKOLNOSTI NA PREDMETOT

A. Osuduvawe na baratelot vo 1948

7. Baratelot, koj e roden vo 1921 godina, po profesija be{e

advokat. Sega e vo penzija i `ivee vo Bârald.

8. Vo 1946 godina, otkako be{e sozdaden re`imot na komunistite,

baratelot, koj vo toa vreme bil student, bil odbien od na~alnikot na

pokrainata Vasliu za dobivawe dozvola da izdade dva pamfleta, „Du{ata

na studentot” (Sufet de student) i „Protesti” (Proteste) pod osnov deka tie

izrazuvaat anti-vladini elementi.


9. Nezadovolen od ova odbivawe, baratelot napi{a dva dopisa do

prefektot vo koi protestira{e protiv ukinuvawe na slobodata na

izrazuvawe od reìmot na novata vlada. Kako rezultat na ovie dopisi,

baratelot be{e uapsen na 7 juli, 1948 godina. Na 20 septemvri, 1948

godina Narodniot sud na Vaslui go obvini baratelot so optu`ba za

navredlivo odnesuvawe i go osudi na edna godina zatvor.

B. Pravni postapki doneseni soglasno Zakonodaven dekret br.

118/1990

10. Vo 1989 godina, po padot na komunisti~kiot reìm, novata

vlada predizvika da bide donesen Zakonodaven dekret br. 118/1990 , {to

garantira{e odredeni prava na onie koi bea progonuvani od

komunisti~kiot reìm i koi ne se vklu~ile vo fa{isti~kite aktivnosti

( vidi paragraf 30 podolu).

11. Na 30 juli, 1990 godina baratelot sprovede pravni postapki vo

prvostepeniot sud vo Bârald protiv Ministerstvoto za vnatre{ni raboti,

Ministerstvoto za odbrana i Pokrainskoto biro za vrabotuvawe na Vaslui

so barawe zatvorskata kazna donesena vo 1948 godina da se zeme vo

presmetkata na dolìnata od negoviot raboten sta`. Toj isto taka

bara{e pla}awe na soodvetni penziski prava.

12. Sudot donese presuda na 11 januari, 1993 godina. Pome|u

drugoto, potpiraj}i se na iskazite na svedocite povikani od baratelot

(P.P i G.D.), presudata i svedo~ewata od Univerzitetot na Iaşi od 1948

godina, toj zabeleà deka pome|u 1946 i 1949 godina baratelot bil

progonuvan vrz politi~ka osnova. Posledovatelno, sudot go dopu{til

negovoto barawe i mu dodelil nadoknada vrz osnova na Zakonodavniot

dekret br. 118/1990.

13. Kako del od svojata odbrana, Ministerstvoto za vnatre{ni

raboti podnese do sudot dopis od na 19 dekemvri, 1990 godina {to go


primilo od Romanskata razuznuva~ka slu`ba (Servociul Român de InformaŃii

– „the RIS”). Pismoto glasi kako sledi:

„ Kako odgovor na va{iot dopis od 11 dekemvri, 1990 godina, vi gi

podnesuvame rezultatie od na{eto razgleduvawe na Aurel Rotaru, koj

ìvee vo Bârald:

(a) za vreme na negovite studii na fakultetot za prirodni nauki na

Univerzitetot vo Iaşi gorenavedenoto lice be{e ~len na Hristijanskoto

dru{tvo na studenti, ‘legionerski’ tip1 na dvièwe.

(b) vo 1946 od Kancelarijata za cenzorstvo toj pobara dozvola da izdade

dva pamfleta pod naslov Du{ata na studentot” i „Protesti”, no negovoto

barawe be{e odbieno poradi anti-vladinite elementi vo niv;

(v) pripa|a{e vo maldata sekcija na Nacionalnata selska partija, kako

{to se gleda od negoviot izkaz daden vo 1948 godina;

(g) ne e osuduvan i, sprotivno na ona {to toj go tvrdi, ne bil zatvoren vo

periodot {to go spomenuva;

(d) vo 1946-48 bil povikan od bezbednosnata slu`ba vo nekolku navrati

poradi negovite idei i ispra{uvan za svoite pogledi...”

V. Tu`ba za obes{tetuvawe protiv RIS /Romanska Razuznuva~ka

Slu`ba/

14. Baratelot otpo~na sudska postapka protiv RIS, naveduvaj}i

deka toj nikoga{ ne bil ~len na Romanskoto legionersko dvièwe, ne bil

student na Fakultetot za prirodni nauki pri Univerzitetot vo Iaşi, tuku

na Pravniot fakultet i deka nekoi od drugite informacii navedeni od

RIS vo dopisot od 19 dekemvri,1990 godina se la`ni i klevetni.

Soglasno odredbite na Zakonot za gra|anskoto pravo za odgovornost za 1 Toa zna~i pripa|a na Legijata na Arhangel Mihail, ekstremno desno krilo, nacionalist, anti-semitsko i preliminarno romansko dvièwe osnovano 1927, kako brekersko dvièwe od dvièwe so sli~ni tendencii, Ligata na hristijanskata nacionalna odbrana. Legionerskoto dvièwe izrodi mnogu politi~ki partii {to vlijaea na politika na Romanija vo 1930-ite i 1940- ite godini.


krivi~no delo toj pobaral o{teta od RIS za pretrpena nematerijalna

{teta. Toj isto taka pobaral odluka, nepotpiraj}i se na nikakva posebna

zakonska odredba, RIS da go izmeni ili da go uni{ti predmetot {to

sodrì informacii za negovota navodna legionerska pripadnost.

15. Vo presudata od 6 januari, 1993 godina Prvostepeniot Sud vo

Bukure{t go odbil baraweto na baratelot so obrazloènie deka

statutornite odredbi za krivi~na odgovornost ne dozvoluvaat istoto da

bide odobreno.

16. Baratelot podnel àlba.

17. Na 18 januari, 1994 godina Okru`niot sud vo Bukure{t utvrdi

deka informacijata deka baratelot bil legioner e la`na. Me|utoa, toj ja

odbil àlbata vrz osnova na toa deka RIS ne moè da se smeta za

nebreèn, bidej}i toj bil samo depozitar na osporeni informacii i deka

ako ne postoi nebre`nost ne vaàt pravilata za odgovornost za

prekr{o~no delo. Sudot izvesti deka informaciite bile dobieni od

Dràvnite bezbednosni organi, koi, koga bea rasformirani vo 1949

godina, gi predale na Securitate ( Oddel za dràvna bezbednost), {to pak

ponatamu gi predal na RIS vo 1990 godina.

18. Na 15 dekemvri 1994 gdina Apelacioniot sud vo Bukure{t ja

odbi àlbata na baratelot protiv presudata od 18 januari, 1994 so

slednoto obra`loènie:

„Sudot ustanovi deka àlbata na baratelot e neosnovana. Kako statutoren

depozitar na arhivata na prethodnite dràvni bebednosni slu`bi , RIS vo dopisot br.

705567/1990 mu predade na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti informacii vo vrska

so aktivnostite na baratelot dodeka toj bil univerziteski student kako {to e navedeno

od dràvnata bezbednosna slu`ba. Zatoa, o~evidno e deka sudskite organi nemaat

pravna nadle`nost da gi uni{tat ili promenat informaciite od dopisot napi{an od

RIS, koj e samo depozitar na arhivata na porane{nata Dràvna bezbednosna slu`ba. So

odbivawe na negovoto barawe, sudskite organi ne go povredija ~len 1 od Ustavot nitu

~len 3 od Zakonot za gra|ansko pravo tuku ja odloìja pravnata postapka vo soglasnost

so sudskite regulativi sodràni vo Zakonot za gra|anska postapka.”


G. Tu`ba za obez{tetuvawe protiv sudiite

19. Na 13 juni, 1995 godina baratelot podnese tu`ba za

obes{tetuvawe protiv sudiite koi go odbija negovoto barawe za izmena

ili poni{tuvawe na predmetot. Svojata tu`ba ja osnova{e vrz ~len 3 od

Zakonot za gra|ansko pravo, vo vrska so poreknuvawe na pravdata, i ~len

6 od Konvencijata. Spored baratelot i Okru`niot sud kako i

Apelacioniot sud na Vaslui odbija da ja zavedat negovata tu`ba.

Vo vrska so ova, baratelot podnese novo barawe do Komisijata na 5

avgust, 1998 godina, {to be{e zavedena kako predmet br. 46597/98 i vo

momentot e na ~ekawe vo Sudot.

D. Barawe za preispituvawe na odluka

20. Vo juni 1997 godina Ministerot za pravda go izvesti direktorot

na RIS deka Evrospkata Komisija za ~ovekovi prava go proglasi

sega{noto barawe na baratelot za prifatlivo. Kako posledica na toa

Ministerot zamoli Direktorot na RIS u{te edna{ da preispita dali

baratelot bil ~len na legionerskoto dvièwe i ako toj podatok se

dokaè kako nevistinit, da go izvesti baratelot za faktot taka {to toj

posledovatelno }e moè da go iskoristi toa vo sekoe barawe za

preispituvawe na odluka.

21. Na 6 juli, 1997 godina Direktorot na RIS go izvesti Ministerot

za pravda deka informaciite vo dopisot od 19 dekemvri, 1990 godina za

toa deka baratelot bil legioner bile najdeni vo nivnata arhiva, kade

pregledot napraven vo kancelarijata za bezbednost vo Iaşi spomenuva vo

upisot 165: Aurel Rotaru, „Student po prirodni nauki, rangiran i

registriran ~len na Hristijanskoto zdruènie na studenti, legioner.”

Direktorot na RIS napomena deka pregledot datira od 15 fevruari, 1937

godina i izrazi mislewe: ”bidej}i na toj datum g. Rotaru imal samo 16


godini, nemoèl da bide student na Fakultetot za prirodni nauki.

Poradi toa smetame deka, za àl, postoi gre{ka {to ne povela da

pretpostavime deka g. Aurel Rotaru od Bârald e istoto lice so ona koe se

pojavuva vo pregledot kako ~len na legionerskata organizacija.

Iscrpnite proverki napraveni od na{ata institucija vo pokrainite na

Iaşi i Vaslui ne dadoa drugi informacii za da se potvrdi deka dvete

imiwa se odnesuvaat na istoto lice.”

22. Kopija od toj dopis be{e ispratena do baratelot, koj na 25 juli,

1997 godina podnese àlba do Apelacioniot sud vo Bukure{t za

preispituvawe na negovata odluka od 15 dekemvri. 1994 godina. Vo

svoeto barawe toj pobara izjava deka dokumentite {to go klevetat se

nevaè~ki, o{tetuvawe vo iznos od eden lej vo vrska so nematerijalna

{teta i nadoknada na site tro{oci nastanati od po~etokot na sudskata

postapka , prilagodeni na inflacijata.

23. RIS predloì baraweto za preispituvawe na odluka da bide

odbieno, smetaj}i deka, vo kontekst na dopisot od Direktorot na RIS od

6 juli, 1997 godina, baraweto stanalo bescelno.

24. Vo krajnata odluka od 25 noemvri, 1997 godina Apelacioniot

sud vo Bukure{t ja poni{ti odlukata od 15 dekemvri 1994 godina i ja

dopu{ti tu`bata na baratelot na sledniov na~in:

„ Vo dopisot br. 4173 od 5 juli, 1997 od Romanskata razuznuva~ka slu`ba

... se pokaà deka vo arhivta (pod br.53172 , tom 796, str. 243) postoi pregled

{to gi dava imiwata na ~lenovite na legionrskata organizacija koi ne ìveat

vo Iaşi, upis 165 {to go sodrì slednoto:” Rotaru Aurel - student po prirodni nauki

rangiran i registriran ~len na Hristijanskoto zdruènie na studenti,

legioner„. Bidej}i baratelot imal samo 16 godini koga àlbata bila podnesena

na 15 fevruari, 1937 godina, i bidej}i ne posetuval nastava na Fakultetot za

prirodni nauki vo Iaşi, i kako {to se gleda od proverkata vo dokumentacijata


{to gi dava imiwata na ~lenovite na legionerskata organizacija, se ~ini deka

liceto Aurel Rotaru ne e vo vrska so liceto koe ìvee vo Bârald ~ii li~ni

podatoci odgovaraat na onie od baratelot, Razuznuva~kata slu`ba na Romanija

smeta deka e napravena gre{ka i deka liceto navedeno vo tu`bata ne e

baratelot.

So ogled na ovoj dopis , Sudot smeta deka toj gi zadovoluva barawata na

~len 322-5 od Zakonot za gra|anska postapka, bidej}i toj e takov {to celosno gi

menuva prethodno ustanovenite fakti. Dokumentot sodrì poedinisti {to ne e

mo`no da se dostavat vo nitu edna prethodna faza od postapkata poradi

pri~ini {to se von kontrola na baratelot.

Poradi toa, datumot koga bil formiran Securitate i na~inot na koj bile

organizirani porane{nite bezbednosni slu`bi ne pretstavuvaat relevanten

faktor. Sli~no na toa, iako vistinit, irelevanten e i faktot deka

Razuznuva~kata slu`ba na Romanija e samo depozitor na arhivata na

prethodnite bezbednosni slu`bi. Ona {to e va`no e faktot deka dopisot br.

705567 od 19 dekemvri, 1990 godina od Razuznuva~kata slu`ba na Romanija

(Voena edinica br. 05007) sodrì podatoci {to ne se povrzani so baratelot,

taka {to informacijata od toj dopis e neto~na vo odnos na nego, i ako se odrì

seriozno bi go povredila negovoto dostoinstvo i ~est.

Vo vrska so gore iznesenoto i soglasno na gorenavedenata statutorna odredba,

baraweto za preispituvawe na odluka e pravedno i treba da se dopu{ti. So toa

sledi deka prethodnite odluki od ovoj predmet mora da se poni{tat, a

podnesenata tu`ba na baratelot se dozvoluva”.

25. Sudot ne donese nikakva odluka vo vrska so o{tetuvawa ili tro{oci.

II. PRIMENLIV DOMA[EN ZAKON

A. Ustav


26. Primenlivite odredbi od Ustavot glasat kako sledi:

^len 20

“(1)Ustavnite odredbi za pravata i slobodite na gra|anite }e se tolkuvaat i

primenuvaat soglasno Op{tata deklaracija za ~ovekovite prava zaedno so

spogodbi i dogovori vo koi Romanija u~estvuva.

(2) Vo slu~aj na konflikt pome|u spogodbite i dogovorite za osnovnite ~ovekovi

prava vo koja u~estvuva i Romanija i doma{niot zakon, }e preovlada

me|unarodnata dokumentacija.”

^len 21

“(1) Sekoj moè da podnese barawe do sudovite za za{tita na svoite prava,

slobodi i pravni interesi.

(2) Primenata na ova pravo ne se ograni~uva so nitu eden statut.”

B. Gra|anski zakon

27. Vaè~kite odredbi od Gra|anskiot zakon glasat kako sledi:

^len 3

„ Sudija koj odbiva da presuduva, pod izgovor deka zakonot e nem, nejasen ili

nepotpoln, moè da bide optuèn pod kleveta za poreknuvawe na pravdata.”

^len 998

„ Sekoe delo storeno od lice {to predizvikuva o{teta na drugo lice treba da

mu ponudi nadoknada na {teta na liceto na koe poradi nanesenata {teta stanal

odgovoren za istoto.”

^len 999


„ Sekoj }e bide odgovoren za {tetata {to ja nanel ne samo preku svoeto delo

tuku i poradi nedejstvuvawe ili nebre`nost.”

V. Zakon za gra|anska postapka

28. Vaè~kata odredba od Zakonot za gra|anska postapka glasi:

^len 322-5

„ Moè da se dostavi barawe za preispituvawe na krajnata odluka..... onamu

kade {to pismenata evidencija e zadràna od sprotivnata strana ili ne e

mo`no da se dostavi poradi pri~ina von kontrola na strankite {to e uvideno

po dostavuvaweto na odlukata...”

G. Dekret br. 31 od 1954 za fizi~ki i pravni lica

29. Vaè~kite odredbi od Dekretot br. 31 od 1954 godina za fizi~ki i

pravni lica glasi:

^len 54

„(1) Sekoj onoj ~ie {to pravo ....na ~est, reputacija... ili bilo koe drugo ne

ekonomsko pravo e povredeno moè da se obrati do sudovite za sudska zabrana

na deloto {to gi povreduva gorenavedenite prava.

(2) Sli~no na toa. Sekoj koj stanal `rtva na takva povreda na pravata moè da

bara od sudovite da mu naloì na liceto odgovorno za nezakonsko delo da

prevzeme merka {to sudot smeta deka e potrebna, so cel da gi obes{teti

negovite prava.”

^len 55

„ Ako lice odgovorno za nezakonsko delo ne go izvr{i ona {to e dolèn da go

stori vo dozvoleniot vremenski period kako bi go obes{tetil povredenoto


pravo, sudot moè da izre~e presuda za pla}awe periodi~na pari~na kazna na

dràvata...”

D. Zakonski dekret br. 118 od 30 maj, 1990 za dodeluvawe na odredeni

prava na politi~ki progoneti lica od diktatorskiot reìm

ustanoven na 6 mart, 1945 godina.

30. Vo dokumentiranoto vreme, vaè~kite odredbi od Zakonskiot dekret

br. 118/1990 glasat:

^len 1

„ Slednite periodi }e se zemat vo predvid pri odreduvawe na rabotniot sta`

i }e se smetaat vo presmetuvawe na penzija kako i drugi prava {to

proizleguvaat od rabotno iskustvo: periodi vo koi liceto, posle 6 mart, 1945

godina , poradi politi~ki pri~ini-

(a) otsluùval kazna zatvor so krajnata sudska odluka ili bil pritvoren do

sudewe poradi politi~ki prekr{oci;

...”

^len 5

„ Odbor sostaven od pretsedatel i najmnogu {est drugi ~lenovi }e se postavi

vo sekoja zemja .... so cel da utvrduva dali se zadovoleni barawata postaveni

vo ~len 1...

Pretsedatelot mora da bide pravno kvalifikuvan. Odborot }e vklu~uva dva

pretstavnika od oddelite za vrabotuvawe i socijlna grià i najpove}e ~etiri

pretstavnici od zdruènijata na prethodnite politi~ki protivnici i `rtvi na

diktatorstvoto.

^len 6


„Licata zo koi stanuva zbor moàt da utvrdat deka tie gi zadovoluvaat

uslovite navedeni vo ~len 1 so pomo{ na slu`bena dokumentacija izdadena od

relevantnite organi ili ... od bilo koj drug materijal so dokazna vrednost.

^len 11

„Odredbite od ovoj dekret nema da vaàt za lica koi se obvineti za krivi~no

delo protiv ~ove{tvoto ili za onie vo vrska so koi e ustanoveno, so pomo{ na

postapkata navedena vo ~len 5 i 6, deka se vme{ani vo fa{isti~ki aktivnosti

vo ramkite na fa{isti~ki organizacii.”

\. Zakon br. 14 od 24 fevruari 1992 godina za organizacijata i

raboteweto na Razuznuva~kata slu`ba na Romanija

31. Vaè~kite odredbi na Zakonot br. 14 od 24 fevruari, 1992 godina za

organizacijata i raboteweto na Razuznuva~kata slu`ba na Romanija, {to

bea objaveni vo Slu`ben vesnik na 3 mart, 1992 godina glasat:

^len 2

„Razuznuva~kata slu`ba na Romanija }e gi organizira i izvr{i site aktivnosti

predvideni za sobirawe, verifikuvawe i koristewe na informacii potrebni

za otkrivawe, prevencija i spre~uvawe na dejstvija, koi spored zakonot,

pretstavuvaat zakana za nacionalnata bezbednost na Romanija.”

^len 8

„Razuznuva~kata slu`ba na Romanija e ovlastena da raspolaga i iskoristuva

sekakvi soodvetni resursi so cel, da obezbedi, verificira, klasificira i

~uva informacii {to vlijaat na nacionalnata bezbednost, soglasno zakonot.”

^len 45


„ Site me|unarodni dokumenti na Razuznuva~kata slu`ba na Romanija }e bidat

vo tajnost, }e se ~uvaat vo nejzinata sopstvena arhiva i }e moè da se

konsultiraat samo so soglasnost na Direktorot, kako {to e predvideno so

zakonot.

Dokumentacijata, podatocite i informaciite {to pripa|aat na Razuznuva~kata

slu`ba na Romanija }e bidat izdadeni vo javnost posle ~etirieset godi{en

arhiven prestoj.

Razuznuva~kata slu`ba na Romanija, so cel da gi so~uva i iskoristi, gi

prevzema site arhivi so nacionalna bezbednost {to pripa|ale na porane{nite

razuznuva~ki slu`bi na teritorijata na Romanija.

Arhivi so nacionalna bezbednost na prethodniot Securitate nema da se izdavaat

vo javnost se do posle 40 godini od donesuvaweto na ovoj Zakon.”

E. Zakon br. 187 od 20 oktomvri, 1999 godina za priod na gra|anite vo

personalnite dosiea {to postojat za niv kaj Securitate, usvoen so

namera da ja otkrie prirodata na organizacijata kako politi~ka

policiska sila

32. Vaè~kite odredbi na Zakonot br. 187 od 20 oktomvri, 1999 god. {to

stapi vo sila na 9 dekemvri, 1999 god. glasat kako sledi:

^len 1

„(1) Site gra|ani na Romanija, i site stranci koi dobile romansko dràvjanstvo

od 1945, imaat pravo na pregled vo svoite dosiea kaj organite na Securitate...

Ova pravo }e bide ostvareno na barawe i }e ovozmoì dosieto da bide

pregledano i da se napravat kopii od sekoj dokument vo nego ili dokument

povrzan so negovata sodìna.

(2) Ponatamu, sekoe lice koe e predmet na dosieto, poradi koe se smeta deka toj

ili taa bile pod prismotra na Securitate, }e ima pravo, na barawe, da go doznae

identitetot na pretstavnicite ili sorabotnicite na Securitate koi pridonele

za dokumentite da bidat vo dosieto.


(3) Ako pinaku ne e naloèno so zakonot, pravata od paragrafite (1) i (2) }e

bidat dostapni na preìveanite bra~ni drugari i rodnini do vtor stepen

vklu~uvaj}i gi i umrenite.”

^len 2

„(1) So cel da ze obezbedi pravo na priod do informaciite od javen interes,

site dràvjani na Romanija..., mediumi, politi~ki partii... }e imaat pravo da

bidat informirani dali nekoj od licata {to se vraboteni na dolunavedenite

rabnotni mesta ili baraat da bidat toa, se pretstavnici ili sorabotnici na

Securitate:

(a) Pretsedatelot na Romanija;

(b) ~len na Parlamentot ili Senatot

...”

^len 7

„ Nacionalniot sovet za Studijata na Arhivot na Securitate...(ponatamu vo

tekstot „Sovet”) so glavno sedi{te vo Bukure{t, }e bide postaven da gi

primenuva odredbite na Zakonot.

Sovetot }e pretstavuva samostoen organ so praven karakter i }e bide pod

nadzor na Parlamantot. ...”

^len 8

„ Sovetot se sostoi od kolegium so edinaeset ~lenovi.

^lenovite na kolegiumot na Sovetot gi nazna~uva Parlamentot , na predlog na

parlamentarni grupi, soglasno politi~kiot sostav na dva Soveta ... so mandat

od {est godini, so mo`nost za prodolùvawe.

^len 13


„(1) Korisnicite na ovoj Zakon moàt soglasno paragraf 1(1) da baraat od

Sovetot-

(a) da im dozvoli da gi pregledaat dosieata ............. sostaveni od Securitate se

do 22 dekemvri, 1989 godina;

(b) da izdava kopi od ovie dosiea ...;

(v) da izdava potvrdi za ~lenstvo ili ne~lenuvawe vo Securitate i za sorabotka

ili nesorabotka so nego;

...”

^len 14

„(1) Sodrìnata na potvrdite od paragraf 13 (1)(v) moàt da bidat pod prigovor

od kolegoumot na Sovetot...”

^len 15

„(1) Pravoto na priod kon informaciite od javen interes }e bide primeneto so

dostavuvawe na barawe isprateno do Sovetot. ...

(4) Kako odgovor na barawata od paragraf 1, Sovetot }e ja proveri evidencijata

so koja raspolaga, vo bilo kakva forma, i vedna{ }e izdade potvrda...”

^len 16

„(1) Sekoj korisnik ili lice za kogo se bara proverka moè da prigovara pred

kolegoumot na Sovetot za sertifikatot izdaden pod paragraf 15...

Odlukata na kolegiumot moè da bide osporuvana pred Apelacioniot sud...”

ZAKON

I. PRELIMINARNI PROGOVORI NA VLADATA


A. @rtven status na baratelot

33. Kako svoj primaren podnesok, Vladata se zaloì - kako {to stori i

pred Komisijata - baratelot pove}e da nemoè da se àli deka

pretstavuva „`rtva” na povreda na Konvencijata soglasno sodrìnata na

~len 34. Taa naglasi deka baratelot go dobil slu~ajot vo Apelacioniot

sud vo Bukure{t, bidej}i istiot toj sud vo svojata presuda od 25 noemvri,

1997 godina, gi proglasil za neva~e~ki poedinostite sodràni vo

dopisot od 19 dekemvri, 1990 godina od Slu`bata za razuzunivawe na

Romanija (Serviciul Român de InformaŃii-„RIS”), a spored misleweto na

Vladata, edinstvenoto povreduvawe na pravata na baratelot

proizleguvaat od toj dopis. Vo sekoj slu~aj, prodolùva Vladata, na

baratelot sega mu be{e dostapna postapkata vospostavena so br. 187 od

20 oktomvri, 1999 godina, {to mu gi ovozmoì site za{titi barani od

Konvencijata za za{tita na negovite prava.

34. Baratelot bara{e od Sudot da prodolì da go razgleduva predmetot.

Toj obrazloì deka okolnostite {to dovele do baraweto ne se

promeneti korenito sledej}i ja odlukata od 25 noemvri, 1997 godina.

Prvo, samiot fakt na priznavawe, po prifa}aweto na odlukata na

Komisijata, deka napravenata gre{ka ne moè da bide adekvatno

nadoknadena kolku {to iznesuva povredata na Konvencijata. Vtoro, toj se

u{te nema priod kon svoeto tajno dosie, {to ne samo {to go ~uva RIS tuku

i go iskoristuva. Posledovatelno, ne treba da se isklu~i deka i posle

odlukata od 25 noemvri, 1997 godina RIS seu{te moè da gi iskoristuva

informaciite za toa deka baratelot, kako {to moè da se pretpostavi,

bil legioner kako i sekoja druga informacija od negovoto dosie.

35. Sudot postojano povtoruva, vo vrska so `rtvata, deka edno lice, pod

odredeni okolnosti, moè da se àli deka pretstavuva `rtva na

povreduvawe nastanata od samoto postoewe na tajni merki ili od

zakonodavstvoto {to dozvoluva tajni merki, bez da navede fakti deka


takvite merki bile primeneti za nego (vidi presuda Klass and Others

protiv Germanija od 6 septemvri, 1978 godina, serija A br. 28, str. 18-19,

§ 34). Ponatamu, „odluka ili merka povolna za baratelot vo princip ne e

dovolna da go isklu~i od negoviot status na”`rtva” ako nacionalnite

vlasti ne go potvrdat toa, izri~ito ili su{tinski, a potoa da obezbedat

nadoknada za prekr{uvawe na Konvencijata” (vidi presuda Armuur protiv

Francija od 25 juni 1996 godina, Izvestuvawa za presudi i odluki 1996-

III, str. 846, § 36 i Dalban protiv Romanija [ GC], br. 2811/95, § 44, ECHR

1999-VI).

36. Vo ovoj slu~aj Sudot izvestuva deka se àlel na drèwe na taen

register so informacii za nego, ~ie postoewe bilo javno otkrieno za

vreme na sudskata postapka. Toj smeta deka vrz osnov na ova moè da se

àli deka e `rtva na povreda na Konvencijata.

Sudot isto taka izvestuva deka vo presudata od 25 noemvri 1997 godina

Apelacioniot sud vo Bukure{t otkril deka poedinostite navedeni vo

dopisot od 19 dekemvri, 1990 godina za navodniot fakt deka baratelot

bil leginer bil laèn, so toa {to verojatno tie go povrzale so nekoj koj

ima isto ime, pa gi proglasile istite za nevaè~ki.

Pretpostavuvaj}i deka moè da se smeta deka presudata toa go storila,

do izvesna granica, obezbedila nadoknada za baratelot za postoeweto

na negovoto dosie so informacii {to se pokaàle neto~ni, Sudot zema

stav deka takvata nadoknada e samo delumna i deka vo sekoj slu~aj

nedovolno e , spored sudskata praksa da mu se odzeme statusot na `rtva.

Nezavisno od gorenavedenite mislewa za nego kako `rtva, poradi

poseduvawe na tajno dosie, Sudot osobeno ukaùva na slednite faktori.

Informacijata deka baratelot navodno bil legioner o~evidno seu{te e

vnesena vo dosieata na RIS i ne se spomenuva presudata od 25 noemvri,

1997 vo dosieto za koe stanuva zbor. Ponatamu Apelacioniot sud ne

izrazi gledi{te - i ne be{e ovlasten da go stori toa- za faktot deka RIS


e ovlasten od zakonodavstvoto na Romanija da drì i iskoristuva

dosiea otvoreni od prethodnite razuznuva~ki slu`bi, a sodrèle

informacii za baratelot. Glavnata àlba do Sudot podnesena od

baratelot be{e deka doma{niot zakon ne go navel so dovolna

preciznost na~inot na koj RIS treba da ja izvr{uva rabotata i ne

obezbeduva za gra|anite efektiven praven lek pred nacionalnite

vlasti.

Najposle, Apelacioniot sud vo Bukure{t vo svojata presuda od 25

noemvri, 1997 godina ne donese odluka za pobaruvaweto na baratelot za

nadoknada na nematerijalna {teta kako i za tro{ocite i dava~kite.

37. Spored Zakonot br. 187 od 20 oktomvri, 1999 godina, na koj se

potpirala Vladata, so ogled na okolnostite za ovoj predmet Sudot smeta

deka toj ne e relevanten ( vidi paragraf 71 podolu).

38. Sudot zaklu~uva deka baratelot moè da se obàli deka e „`rtva” za

celite na ~len 34 od Konvencijata. Zatoa prigovorot mora da bide

odbien.

B. Iscrpenost na doma{ni pravni lekovi

39. Vladata isto taka utvrdi deka baraweto e neprifatlivo za

neuspevawe na iscrpuvawe na doma{nite pravni lekovi. Taa brazloùva

deka baratelot imal praven lek {to ne go iskoristil, imeno dejstvie

zasnovano na Dekret br. 31/1954 za fizi~ki i pravni lica, soglasno na

koj Sudot moè da naredi sekakva merka za da spre~i povreda na

reputacija na lice.

40. Sudot zaklu~uva deka postoi bliska vrska pome|u argumentite na

vladata za ovaa to~ka i osnovanosta na pritu`bata na baratelot pod


~len 13 od Konvencijata. Soglasno na toa, toj go pridruùva prigovorot

kon zakonskite prava na strankata (vidi paragraf 70 podolu).

II. NAVODNA POVREDA NA ^LEN 8 OD KONVENCIJATA

41. Baratelot prigovori deka RIS gi drì i vo sekoj moment moè da gi

iskoristi informaciite za negoviot privaten ìvot, a nekoi od niv se

la`ni i klevetni. Toj ja navede povredata na ~len 8 od Konvencijata koja

glasi:

„ 1. Sekoj ima pravo na po~ituvawe na negoviot semeen i privaten ìvot, na

svojot dom i korespondencija.

2. Ne treba da postoi me{awe od strana na javnite vlasti so primenata na

ovie prava osven na onie {to se vo soglasnost so zakonot i potrebni se za

demokratskoto op{testvo za interesite na nacionalnata bezbednost, javna

bezbednost ili ekonomskiot dobrobit na zemjata, za spre~uvawe na nered i

kriminal, za{tita na zdravje i moral, ili za za{tita na pravata na sloboda na

drugite.”

A. Primenlivost na ^len 8

1. Vladata negira deka se primenil ^lenot 8, tvrdej}i deka

informaciite vo dopisot na Romanskata Razuznava~ka Slu`ba od 19

dekemvri 1990 ne se odnesuvale na privatniot ìvot na baratelot tuku

na negoviot javen ìvot. So toa {to odlu~il da se vpu{ti vo politi~ki

aktivnosti i objavuval pamfleti, baratelot implicitno se otkaàl od

svoeto pravo na “anonimnost” {to e svojstveno za privatniot ìvot. [to

se odnesuva do negovoto ispra{uvawe od strana na policijata i negovoto

kriminalno dosie, tie bile javni informacii.

2. Sudot povtori deka ~uvaweto na informacii {to se odnesuvaat na

privatniot ìvot na nekoe lice vo taen register i pu{taweto na


takvite informacii se vo soglasnost so ^len 8 § 1 (vidi Leander protiv

[vedskata presuda od 26 mart 1987, Serija A br. 116, stranica 22 § 48).

Po~ituvaweto na privatniot ìvot isto taka treba do odreden stepen

da go opfati i pravoto da se vospostavuvaat i razvivaat odnosi so drugi

~ove~ki su{testva: ponatamu, ne postoi pri~ina da se opravda

isklu~uvaweto na aktivnosti od profesionalna ili delovna priroda od

poimot na “privaten ìvot” (vidi presuda Nimic (Niemitz) protiv

Germanija od 16 dekemvri 1992, Serija A br. 251-B, stranica 33-34, § 29, i

presuda Halford protiv Velika Britanija od 25 juni 1997, Izve{taji

1997-III, str. 1015-16, §§ 42-46).

Sudot ve}e ja naglasi sli~nosta na ova na{iroko objasnuvawe so onaa

od Povelbata na Sovetot na Evropa od 28 januari 1981 za Za{tita na

li~nosti vo vrska so avtomatska obrabotka na li~ni podatoci, koi

stapija vo sila na 1 oktomvri 185 i ~ija cel e “da se obezbedi…. za sekoe

lice… po~ituvawe na negovite prava i osnovni slobodi, a osobeno

negovite prava na privatnost vo odnos na avtomatska obrabotka na li~ni

podatoci povrzani za nego” (^len 1), takvite li~ni podatoci se

definirani vo ^len 1 kako “bilo kakva informacija koja {to se odnesuva

na utvrdeno lice ili {to moè da se utvrdi “ (vidi Aman protiv

[vajcarija[GC], br. 27798/95, § 65 Evropski sud ~ovekovi prava (2000-II).

U{te pove}e, javnata informacija moè da podpadne vo delokrugot na

privatniot ìvot kade {to taa sistematski se sobira i se ~uva vo arhivi

od ovlasteni lica. Isto taka tamu se ~uva takva informacija i za

dale~noto minato na sekoe lice.

2. Vo ovoj slu~aj Sudot napomenuva deka pismoto na RRS od 19

dekemvri 1990 sodrèlo razni vidovi na informacii za ìvotot na

baratelot, osobeno od vreme na negovite studii, negovite politi~ki

aktivnosti i negovoto kriminalno dosie, od koi nekoi bile sobrani od

pred pove}e od pedeset godini. Po mislewe na Sudot, takva informacija,

koja {to sistematski se sobirala i ~uvala vo arhiva od agenti na

dràvata, spa|a vo delokrugot na “privaten ìvot” soglasno ^lenovite 8


§ 1 od Konvencijata. Toa e u{te pove}e taka vo ovoj slu~aj bidej}i del od

informaciite e objaven kako pogre{en i verojatno go povreduva ugledot

na baratelot.

Poradi toa se primenuva ^lenot 8.

B. Po~ituvawe na ^len 8

1. Dali imalo me{awe

3. Vo podnesokot na Vladata, trebalo da bidat ispolneti tri uslova

pred da moèlo da se kaè dali imalo me{awe {to se odnesuva do

po~ituvawe na privaten ìvot: informaciite morale da se ~uvaat za toa

lice; koristewe moralo da se pravi od toa; i moralo da bide nevozmo`no

takvoto lice da go pobie toa. Vo konkretniov slu~aj, i ~uvaweto i

koristeweto na informaciite za baratelot se slu~ilo pred Romanija da

ja ratifikuva Konvencijata. [to se odnesuva do nevozmo`nosta za

pobivawe na informaciite, Vladata tvrdi deka, vo sprotivno, mu bilo

dozvoleno na baratelot da gi pobie nevistinitite informacii no toj ne

gi iskoristil soodvetnite pravni lekovi.

4. Sudot naglasuva deka i ~uvaweto na informacii od dràvni

slu`bi povrzani so privatniot ìvot na liceto i koristeweto i

odbivaweto da se dade mo`nost za toa da bide pobieno pretstavuva

me{awe vo odnos na po~ituvawe na privaten ìvot soglasno ^len 8 § 1

od Konvencijata (vidi gi slednite presudi: Leander citiran pogore,

paragraf 22, § 48; Kop protiv [vajcarija, 25 mart 198, Izve{taji 1998-II,

paragraf 540, § 53; i Aman citiran pogore, §§ 69 i 80).

Vo konkretniot slu~aj jasno e od pismoto na RRS od 19 dekemvri 1999

deka RRS gi drèl informaciite za privatniot ìvot na baratelot.

Osven toa na pismoto nesomneno mu prethodi stapuvaweto vo sila na

Konvencijata {to se odnesuva na Romanija na 20 juni 1994, Vladata ne

podnela deka RRS prestanala da drì informacii za privatniot ìvot

na baratelot posle toj datum. Sudot isto taka zabeleùva deka se


koristele del od informaciite posle toj datum, na primer vo vrska so

baraweto za preispituvawe {to dovelo do odluka na 25 noemvri 1997.

Bidej}I ~uvaweto na taa informacija i nejzinoto koristewe, {to bilo

spoeno so odbivawe da mu se ovozmoì na baratelot mo`nost da go pobie

toa, se doveduva vo pra{awe me{aweto vo negovoto pravo za po~ituvawe

na negoviot privaten ìvot kako {to se garantira so ^len 8 § 1.

2. Opravduvawe za me{awe

5. Glavnoto pra{awe {to se pokrenuva e dali me{aweto na takov

na~in e opravdano soglasno paragraf 2 od ^len 8. Toj paragraf, bidej}i

predviduva isklu~ok na pravo garantirano so Konvencijata, treba da se

tuma~i detalno. Se dodeka Sudot priznava deka tajnite slu`bi moàt

legitimno da postojat vo edno demokratsko op{testvo, toj pobiva deka

ovlastuvawata za tajno nadgleduvawe na gra|anite se tolerira soglasno

Konvencijata samo do izvesna granica dokolku e izri~ito potrebno za

za{tita na demokratskite institucii (vidi citirana presuda pogore,

Klas i ostanatite, paragraf 21, § 42).

6. Dokolku ne se kr{i ^lenot 8, takvoto me{awe moè da bide “vo

soglasnost so zakonot”, prodolùva so legitimnata cel soglasno

paragraf 2 i, u{te pove}e, da bide potrebno vo edno demokratsko

op{testvo za da se postigne taa cel.

7. Vladata smetala deka merkite za koi stanuva zbor bile vo

soglasnost so zakonot. Predmetnite informacii bile obelodeneti od

RRS so procedura dadena vo Sudskata Odluka br. 118/1990, koja {to bila

zamislena da im ovozmoì o{teta na licata progonuvani od

komunisti~kiot reìm. Spored uslovite na ^len 8 od taa sudska odluka,

nikakva merka za o{teta ne bi moèlo da se dodeli na lica koi bile

vklu~eni vo fa{isti~ki akivnosti.

8. Vo podnesokot na baratelot, ~uvaweto i koristeweto na dosieto za

nego ne bile vo soglasnost so zakonot, bidej}i doma{niot zakon ne bil

dovolno precizen za da im dade do znaewe na gra|anite vo kakvi


okolnosti i vo koi uslovi dràvnite vlasti imale ovlastuvawe da gi

arhiviraat informaciite za nivniot privaten ìvot i da gi koristat.

Ponatamu, doma{niot zakon ne go definiral dovolno precizno na~inot

na praktikuvawe na tie ovlastuvawa i ne sodrèl nikakvi za{titi od

zloupotrebi.

9. Komisijata smetala deka doma{niot zakon ne gi definiral so

dovolna preciznost okolnostite vo koi Romanskata slu`ba za

razuznuvawe moèla da arhivira, pu{ta i koristi informacii povrzani

so privatniot ìvot na baratelot.

10. Sudot go pobiva nejziniot utvrden zakon, soglasno koj izrazot “vo

soglasnost so zakonot” ne samo {to bara osporenata merka da ima

nekakva osnova vo doma{niot zakon, tuku isto taka taa da se odnesuva na

kvalitetot na zakonot {to se razgleduva, baraj}i da mu bide dostapen na

predmetnoto lice i da bide predvidliv za negovite efekti (vidi,

najposledna vlast, Aman citiran pogore, § 50).

11. Vo konkretniot slu~aj Sudot zabeleùva deka ^len 6 od Sudskata

odluka br. 118/1990, na koj Vladata se potpira kako na osnova za

osporenata merka, mu dozvoluva na sekogo da dokaè deka toj gi

ispolnuva barawata za odredeni prava {to mu se dadeni, so pomo{ na

oficijalni dokumenti izdadeni od relevantnite vlasti ili nekoj drug

materijal so dokaàna vrednost. Me|utoa, odredbata ne go postavuva

na~inot vo koj takviot dokaz moè da se postigne i ne i dava na

Romanskata slu`ba za razuznuvawe nikakvo pravo da sobira, ~uva i

pu{ta informacii za privatniot ìvot na edno lice.

Sudot poradi toa treba da odredi dali Zakonot br. 14/1992 za

organizirawe i rabotewe na Romanskata razuznuva~ka slu`ba, {to isto

taka zaviselo od Vladata, moè da propi{e praven osnov za ovie merki.

Vo taa smisla, toj zabeleùva deka zakonot za koj {to stanuva zbor ja

ovlastuva Romanskata razuznuva~ka slu`ba da sobira, ~uva i da koristi

informacii koi {to vlijaat na nacionalnata bezbednost. Sudot ima

somneì vo odnos na va`nosta na nacionalnata bezbednost od


informaciite {to se ~uvani za baratelot. Sepak, toj povtoruva deka

primarno za nacionalnite vlasti, osobeno sudovite, e da go tolkuvaat i

primenuvaat doma{niot zakon (vidi ja presudata Kop {to e citirana

pogore, p. 541, § 59) i zabeleùva deka vo svojata presuda od 25 noemvri

1997 Bukure{kiot Apelaciski Sud potvrdil deka bilo zakonski

Romanskata slu`ba za razuznuvawe da ja drì ovaa informacija kako

depo za arhivite na porane{nite bezbednosni slu`bi.

Bidej}i toa e taka, Sudot moè da zaklu~i deka ~uvaweto informacii

za privatniot ìvot na baratelot imalo praven osnov vo Romanskiot

zakon.

12. [to se odnesuva do dostapnosta na zakonot, Sudot go gleda toa

barawe kako da e ispolneto, gledaj}i deka Zakonot br. 14/1992 bil

objaven vo Slu`ben vesnik na Romanija na 3 mart 1992. [to se odnesuva

do baraweto za predvidlivosta, Sudot povtoruva deka edno pravilo e

“predvidlivo” ako toa se formulira so dovolna preciznost za da mu

ovozmoì na sekoj poedinec – ako se javi potreba so soodveten sovet – da

go kontrolira svoeto povedenie. Sudot ja naglasi va`nosta na ovoj

koncept vo vrska so tajniot nadzor vo slednite uslovi (vidi presuda

Malone protiv Velika Britanija od 2 avgust 1984, Serija A br. 82, p. 32 §

67, povtoreno vo Aman {to e citiran pogore, § 56):

“Sudot treba da go povtori svoeto mislewe deka frazata “vo soglasnost so

zakonot” ne se navra}a samo na doma{niot zakon tuku isto taka se odnesuva

na kvalitetot na ‘zakonot’, baraj}i toj da bide kompatibilen so pravnata

norma, koja {to izrazito e spomnata vo preambulata na

Konvencijata…Frazata na toj na~in se podrazbira – i ova sledi od

predmetot i celta na ^len 8 – deka mora da postoi merka na pravna za{tita

vo doma{niot zakon od svoevolni me{awa na dràvnite vlasti so prava

za{titeni so paragraf 1…. Osobeno onamu kade {to mo}ta na izvr{itelot

se praktikuva vo tajnost, rizicite od samovolnost se evidentni …

... Bidej}i implementacijata vo smisol na merkite za tajniot nadzor na

komunikacii ne e otvorena za vnimatelno ispituvawe od predmetnite

poedinci ili javnosta na {iroko, bi bila sprotivna na pravnata norma za


legalnata diskrecija {to mu e dadena na izvr{itelot da bide izrazena vo

smisol na neograni~ena so zakon. Sledstveno na toa, zakonot treba da go

naveduva delokrugot na sekoja takva diskrecija dodelena na kompetentni

vlasti i na~inot na negovoto praktikuvawe so dovolna jasnotija, vo odnos

na legitimnata cel na merkata za koja {to se zboruva, za da mu se dade

soodvetna za{tita na poedinecot od samovolno me{awe.”

13. “Kvalitetot” na pravnite pravila {to zavisele vo ovoj slu~aj

treba poradi toa vnimatelno da se ispita, so cel, za da se utvrdi dali

doma{niot zakon utvrduva dovolna preciznost na okolnostite vo koi

Romanskata razuznuva~ka slu`ba moèla da sobira i koristi

informacii za privatniot ìvot na baratelot.

14. Sudot zabeleùva vo vrska so ova deka del 8 od Zakonot br.

14/1992 veli deka informacii koi vlijaat na nacionalna bezbednost

moàt da se sobiraat, beleàt i arhiviraat vo tajni arhivi.

Nema odredba od doma{niot zakon, me|utoa, koja utvrduva nekakvi

ograni~uvawa vo primenata na tie ovlastuvawa. Taka, na primer, napred

spomnatiot Zakon ne go definira vidot na informacijata {to moè da se

snimi, kategoriite na lu|eto protiv koi moàt da se prevzemat merki za

nadzor kako {to se sobirawe i ~uvawe na informacii, okolnostite vo

koi moàt da se prevzemat takvi merki ili postapkata koja treba da se

prosledi. Isto taka, Zakonot ne predviduva granici na starost na

informacii {to se ~uvaat ili dolìna na vreme do koga tie moàt da

se ~uvaat.

^len 45 od Zakonot ja ovlastuva Romanskata slu`ba za razuznuvawe da

go prevzeme ~uvaweto i koristeweto na arhivite {to im pripa|ale na

porane{nite slu`bi za razuznuvawe {to rabotele na Romanska

teritorija i i ovozmoùva kontrola na dokumentite na razuznuva~kata

slu`ba so soglasnost na direktorot.

Sudot zabeleùva deka ovoj ~len ne e ekspliciten, nema detalna

odredba za licata {to se ovlasteni da gi konsultiraat arhivite,

prirodata na dosiejata, procedurata {to treba da se prosledi ili


koristeweto {to moè da se napravi za informaciite na toj na~in

dobieni.

15. Toj isto taka naveduva deka iako ~len 2 od Zakonot gi ovlastuva

relevantnite vlasti da dozvolat me{awa {to se potrebni za da se

spre~at i da se namalat zakanite za nacionalnata bezbednost, pri~inata

koja {to dozvoluva takvi me{awa ne e dadena so dovolna preciznost.

16. Sudot treba isto taka da bide zadovolen deka tamu postojat

adekvatni i efikasni za{titi od zloupotreba, bidej}i eden sistem na

taen nadzor koj {to e modeliran za za{tita na nacionalnata bezbednost

povlekuva rizik na potkopuvawe ili duri ru{ewe na demokratijata

zaradi nejzinata odbrana (vidi presuda Klas i Ostanatite {to e

citirana pogore, stranica 23-24, §§ 4-50).

Za da sistemite na taen nadzor bidat usoglaseni so ^len 8 od

Konvencijata, tie treba da sodràt za{titi utvrdeni so zakon koi se

primenuvaat na kontrolata na relevantnite aktivnosti na slu`bite.

Procedurite za kontrola treba da gi sledat vrednostite na edno

demokratsko op{testvo kolku {to e mo`no poverno, osobeno pravnata

norma, koja isklu~itelno se odnesuva na Preambulata na Konvencijata.

Pravnata norma potvrduva, me|udrugoto, deka me{aweto na izvr{nata

vlast so poedine~ni prava koi treba da bidat podlo`ni na efikasna

kontrola, koja sekako treba da ja vr{i sudskata vlast, kako posledno

sredstvo, bidej}i sudskata kontrola ovozmoùva najdobri garancii na

nezavisnost, objektivnost i propisna procedura ( vidi presuda citirana

pogore Klas i Ostanatite, str. 25-26, § 55).

17. Vo konkretniot slu~aj Sudot zabeleùva deka Romanskiot sistem

za sobirawe i arhivirawe na informacii ne dava takvi garancii, nema

procedura za kontrola dadena so Zakon br. 14/1992, dali dodeka merkata

naloèna e vo sila ili e posle toa.

18. Poradi toa, Sudot smeta deka doma{niot zakon ne naveduva

razumna jasnost za delokrugot i na~inot na praktikuvawe na

relevantnata diskrecija dadena na dràvnata vlast.


19. Sudot zaklu~uva deka drèweto i koristeweto na informacii za

privatniot ìvot na baratelot od strana na Romanskata razuznuva~ka

slu`ba ne bile “vo soglasnost so zakonot”, fakt koj {to dovolno

pretstavuva kr{ewe na ^lenot 8. Ponatamu, vo konkretniot slu~aj toj

fakt go spre~uva Sudot da ja razgleda legitimnosta na celta sprovedena

so merkite {to se naloèni i koi utvrduvaat dali tie bile – pod

predpostavka deka celta bila legitimna – “neophodni vo edno

demokratsko op{testvo”.

20. Tamu ima prekr{uvawe na ^len 8.

III. NAVODNO PREKR[UVAWE NA ^LENOT 13 OD KONVENCIJATA

21. Baratelot se poàli deka nemaweto na nikakov praven lek pred

edna dràvna vlast koja {to moèla da presudi za negovoto barawe za

uni{tuvawe na dosieto koe {to sodrì informacii za nego i izmenata

na neto~nata informacija bila sprotivna na ^len 13, koj veli:

“Sekoj ~ii prava i slobodi utvrdeni vo Konvencijata se prekr{eni }e

imaat efikasen praven lek pred dràvnata vlast i pokraj toa {to

prekr{uvaweto go izvr{ile lica koi rabotele kako na slu`bena funkcija.”

22. Vladata osporuva{e deka baratelot dobil satisfakcija so

presudata od 25 noemvri 1997, vo koja detalite {to se sodràt vo

pismoto na Romanskata razuznuva~ka slu`ba od 19 dekemvri 1990 se

proglaseni kako ni{tavni i nevaè~ki. [to se odnesuva do uni{tuvawe

ili izmenuvawe na iformacijata vo dosieto {to go drì Romanskata

razuznuva~ka slu`ba, Vladata smetala deka baratelot ne go odbral

soodvetniot praven lek. Toj moèl da podnese tu`ba vrz osnova na

Odlukata br. 31 od 1954, ^len 54 § 2 so koja se ovlastuva sudot da naloì

nekakva merka za povtorno vra}awe na prekr{enoto pravo, vo

konkretniot slu~aj pravoto na baratelot za negovata ~est i ugled.

Vladata ponatamu naglasi deka baratelot moèl da se potpre na

odredbite od Zakonot br. 187 od 1999 za da se ispita dosieto otvoreno za


nego od strana na Sekuritate. Soglasno ~lenovite 15 i 16 od toj Zakon,

baratelot moèl da mu ja dokaè na sudot vistinata za informacijata vo

negovoto dosie.

23. Po mislewe na Komisijata, Vladata ne uspeala da pokaè deka

imalo vo Romanskiot zakon praven lek {to bil vo sila kako i vo zakon i

mu ovozmoìla na baratelot da se àli za prekr{uvawe na ^lenot 8 od

Konvencijata.

24. Sudot povtori deka postojano se tolkuva ^lenot 13 kako praven

lek vo doma{niot zakon samo vo odnos na àlbi koi moàt da se gledaat

kako “sporni” vo pogled na Konvencijata (vidi, na primer, âkici (Çakici)

protiv Turcija [GC], br. 23657/94, § 112, Evropski Sud za ôvekovi Prava

1999-IV). ^lenot 13 ja garantira raspoloìvosta na nacionalno nivo na

praven lek za sproveduvawe na su{tinata na pravata i slobodite po

Konvencijata vo bilo kakva forma {to moè da se slu~i da bidat

obezbedeni vo doma{en legalen red. Ovoj ^len poradi toa bara

odredbata za doma{en praven lek koj im dozvoluva na “kompetentnite

dràvni vlasti” da se pozanimavaat i so su{tinata na relevantnata

àlba od Konvencijata i da dadat soodvetno osloboduvawe, iako na

Dogovornite Dràvi im se dozvoluva nekakva diskrecija vo odnos na

na~inot na koj tie ja usoglasuvaat svojata obvrska po ovaa odredba.

Pravniot lek treba da bide “efikasen” kako vo praksa taka i vo zakon

(vidi Vil protiv Lihten{tajn [GC], br. 2836/95, § 75, Evropski Sud za

ôvekovi Prava 1999-VII).

25. Sudot napomnuva deka vo àlbata na baratelot Romanskata

razuznuva~ka slu`ba drì informacii za negoviot privaten ìvot za

arhivirawe i za koristewe, {to se kosi so ^len 8 od Konvencijata, {to

bilo nesporno “diskutabilna”. Toj imal poradi toa pravo na efikasen

doma{en praven lek vo ramkite na zna~eweto na ^len 13 od

Konvencijata.

26. “Vlasta” vo smisol na ^len 13 ne mora neophodno da bide sudska

vlast vo site instanci vo precizna smisla na zborot. Sepak, pravata i


proceduralnite garancii {to edna vlast gi poseduva se relevantni za

odreduvawe na toa dali pravniot lek pred toa e efikasen (vidi presuda

Klas i Ostanatite {to e citirana pogore, p. 30, § 67).

Ponatamu, onamu kade {to e vme{an tajniot nadzor, moè da bide

dovolna objektivna nadzorna ma{inerija se dodeka merkite ostanuvaat

tajni. Samo koga edna{ merkite }e go razotkrijat toa pravnite lekovi

treba da mu bidat na raspolagawe na poedinecot (ibid., p. 31, §§ 70-71).

27. Vo konkretniot slu~aj Vladata tvrde{e deka baratelot moèl da

podnese àlba vrz osnova na ^len 54 od Odlukata br. 31/1954. Od gledna

to~ka na Sudot, takviot podnesok nemoèl da se prifati.

Prvo, toj zabeleùva deka ^lenot 54 od odlukata predviduva op{ta

tu`ba vo sudovite, modelirana za za{tita na ne-pari~ni prava koi bile

nezakonski prekr{eni. Bukure{kiot Apelaciski Sud, me|utoa, naglasil

vo svojata presuda od 25 noemvri 197 deka Romanskata razuznuva~ka

slu`ba bila ovlastena so doma{en zakon da drì informacii za

baratelot {to do{le od arhivite na porane{nite razuznuva~ki slu`bi.

Vtoro, Vladata ne utvrdila postoewe na nekakva doma{na odluka koja

pretstavuva presedan vo slu~ajot. Poradi toa ne pokaàla deka takvov

praven lek }e bil efikasen. Poradi toa, ovoj preliminaren prigovor od

Vladata treba da se otfrli.

28. [to se odnesuva do mehanizmite dadeni vo Zakon br. 187/1999, pod

predpostavka da Sovetot predviduva deka se postaveni, Sudot

zabeleùva deka nitu odredbite bile potkrepeni od Vladata nitu nekoi

drugi odredbi od toj Zakon ovozmoùvaat da se izzeme ~uvaweto, od

agentite na Dràvata, na informaciite za privatniot ìvot na edno

lice ili vistinata za takvite informacii. Mehanizmot za nadzor

utvrden so ~lenovi 15 i 16 se odnesuva samo na otkrivawe na

informaciite za identitetot na nekoi sorabotnici i agenti na

Sekuritate.

29. Sudot ne bil informiran za nekoja druga odredba od Romanskiot

zakon {to ovozmoùva izzemawe na ~uvaweto, od razuznava~kite slu`bi,


na informaciite za privatniot ìvot na baratelot ili da ja pobie

vistinata za takvite informacii.

30. Sudot posledovatelno zaklu~uva deka baratelot bil `rtva na

prekr{uvawe na ^lenot 13.

IV. NAVODNO PREKR[UVAWE NA ^LEN 6 OD KONVENCIJATA

31. Baratelot se poàlil na odbivaweto na sudovite da gi razgledaat

negovite barawa bidej}i tro{ocite i {tetite mu go uskratile pravoto

na sud, sprotivno na ^len 6 od Konvencijata, koj veli:

“Vo odreduvawe na negovite gra|anski prava i obvrski….., sekoj ima pravo

na….. soslu{uvawe….. od….. sud….”

32. Vladata ne napravi podnesok.

33. Komisijata odlu~i da ja razgleda àlbata po poop{ta obvrska,

nametnata na Dràvite so ^len 13, za ovozmoùvawe na efikasen praven

lek koj {to }e ovozmoì da se pravat àlbi za prekr{uvawa na

Konvencijata.

34. Sudot napomnuva deka osven àlbata, razgledana pogore, nemalo

praven lek spored koj moèlo da se napravi barawe za izmena ili

uni{tuvawe na dosieto {to sodrì informacii za nego, baratelot isto

taka se poàli deka Bukure{kiot Apelaciski Sud, iako spored zakonot

prevzel barawe za {tetite i tro{ocite, ne se vladeel po predmetot vo

presudata od 25 noemvri 1997.

35. Nema somnevawe deka baraweto na baratelot za nadoknada na

nepari~na {teta i tro{oci bilo gra|ansko barawe vo smisol na ^len 6 §

1, a Bukure{kiot Aplaciski Sud imal nadle`nost da go napravi toa

(vidi presuda Robinsonovi protiv Velika Britanija od 23 septemvri

1997, Izve{taji 1997-V, p. 1809, § 29).

Sudot soglasno toa smeta deka Apelaciskiot Sud napravil propust za

pravoto na baratelot za fer soslu{uvawe vo ramkite na ^len 6 § 1 (vidi


presuda Ruiz Torija protiv [panija od 9 dekemvri 1994, Serija A br. 303-

A, str. 12-13, § 30).

36. Poradi toa isto taka tuka ima prekr{uvawe na ^len 6 § 1 od

Konvencijata.

V. PRIMENA NA ^LEN 41 OD KONVENCIJATA

37. Baratelot pobaral satisfakcija po ^len 41 od Konvencijata koj

propi{uva:

“Dokolku Sudot utvrdi deka imalo prekr{uvawe na Konvencijata ili

Protokolite od tamu, i dokolku interniot zakon na …………..ovozmoùva da

se napravi samo delumna podgotovka, Sudot, ako e potrebno, treba da i

ovozmoì satisfakcija na o{tetenata strana.”

A. O{teta

38. Baratelot pobaral 20,000,000,000 Romanski lei (ROL) vo

kompenzacija za nepari~na o{teta predizvikana od sramot povrzan so

javnoto obelodenuvawe na pogre{ni i klevetni~ki informacii za nego i

so odbivaweto na vlastite so godini da ja priznaat gre{kata i da ja

popravat.

39. Vladata se sprotivstavila na ova barawe, koe tie go smetale za

nerazumno, osobeno zatoa {to baratelot ne go pokrenal ovoj stav pred

doma{nite sudovi.

40. Sudot go svrte vnimanieto na nejzinata re{ena sudska praksa

informiraj}i za ~istiot fakt deka baratelot ne se àlel za {tetite

pred doma{en sud no mu naloùva na Sudot da gi otfrli tie barawa kako

da se neosnovani otkolku da ja popre~uva nivnata dopustlivost. (vidi

presuda De Vilde, Oms i Versip (De Wilde, Ooms and Versyp) protiv

Belgija od 10 mart 1972 (^len 50), Niza A br. 14, str. 9-10, § 20).

Ponatamu, Sudot zabeleùva vo konkretniov slu~aj deka, sprotivno na

ona {to Vladata go tvrdi, baratelot pobaral nadoknada kaj doma{nite


sudovi za nepari~na {teta {to toj ja prifatil, vo forma na pla}awe na

simboli~na suma od 1 Romanska lea, barawe koe ne bilo upateno od

Romanskite sudovi.

Toj zabeleùva, ponatamu, deka Bukure{kiot Apelaciski Sud ja

proglasi navodnata klevetni~ka informacija za neto~na i ni{tavna, so

{to delumno gi ispolnuva àlbite na baratelot. Sudot smeta, me|utoa,

deka baratelot trebal vsu{nost da ja prifati nepari~nata {teta,

poradi postoewe na eden sistem so tajni dosieja sprotivno na ^len 8,

poradi nemawe nikakov efikasen praven lek, poradi nemawe fer

soslu{uvawe i isto taka poradi faktot deka nekolku godini pominale

pred sudot da ima nadle`nost da ja proglasi klevetni~kata informacija

za ni{tavna i nevaè~ka.

Toj poradi toa smeta deka nastanite za koi stanuva zbor povlekle

seriozno me{awe na pravata na g. Rotaru i deka sumata od 50,000

Francuski franci (FRF) }e mu ovozmoì fer o{teta za prifa}awe na

nepari~na {teta. Toj iznos treba da se pretvori vo Romanski lei so

stapka primenliva na datumot na isplatata.

B. Tro{oci i izdatoci

41. Baratelot pobaral isplata na ROL 38,000,00 (FRF 13,450) koi {to

toj gi raspredeluva na sledniot na~in:

(a) ROL 30,000,00 za tro{oci nastanati vo doma{nite sudski postapki,

vklu~uvaj}i ROL 20,000,00 za patni tro{oci i hrana za poseti na Ia{i

(Iaşi) i Bukure{t i ROL 10,000,00 za sitni izdatoci (marki, telefonski

javuvawa, fotokopirawe, i t.n.);

(b) ROL 8,000,000 za tro{oci nastanati pred instituciite na

Konvencijata, vklu~uvaj}i ROL 6,000,000 za prevodi i sekretarski

tro{oci, ROL 1,000,000 za patni tro{oci pome|u Barlad i Bukure{t i

ROL 1,000,000 za Francuska viza za sinot na baratelot.

42. Vladata smetala deka preteranata suma, osobeno {to ja imal

baratelot, baralo sudewe vo odsustvo na site doma{ni sudski postapki.


43. Sudot povtoruva deka za da bidat vklu~eni tro{ocite soglasno

^len 41 od Konvencijata, treba da se utvrdi dali tie navistina i

vsu{nost nastanale i bile razumni vo odnos na kvantumot (vidi, pome|u

drugite vlasti, Nikolova protiv Bugarija) [GC], br. 31195/96, § 79,

Evropski Sud za ôvekovi Prava 1999-II). Vo vrska so ova, treba da se

sfati deka Sudot moè da mu gi dosudi na baratelot ne samo tro{ocite

i izdatocite nastanati pred instituciite vo Strazburg tuku i onie {to

nastanale pred nacionalnite sudovi za spre~uvawe ili o{teta za

nepo~ituvawe na Konvencijata {to ja utvrdil Sudot. (vidi Van Gejsegem

(Van Geyseghem) protiv Belgija [GC], 26103/95, § 45, Evropski Sud za

ôvekovi Prava 1999-I).

44. Sudot zabeleùva deka baratelot ne bil pretstaven pred

doma{nite sudovi, deka toj go pretstavil svojot slu~aj pred Komisijata i

deka vo sudskite postapki pred Sudot toj prisustvuval na

soslu{uvaweto. Toj isto taka zabeleùva deka Sovetot na Evropa mu

platil na g. Rotaru suma vo iznos od FRF 9,759.72 po pat na pravna pomo{.

Sudot ja dosuduva celata suma pobarana od baratelot, t.e. FRF 13,450,

bez sumata ve}e platena od Sovetot na Evropa kako pravna pomo{.

Razlikata treba da se konvertira vo Romanski lei so stapka {to se

primenuva na datumot na isplatata.

V. Zatezna kamata

45. Sudot smeta deka taa soodvetno treba da se usvoi na zakonskata

kamatna stapka {to se primenuva vo Francija na denot na usvojuvaweto

na ovaa presuda, t.e. 2.74% godi{no.

PORADI TIE PRIÎNI, SUDOT

1. go Otfrla ednoglasno preliminarniot prigovor na Vladata deka

baratelot ne bil podolgo `rtva;


2. gi spojuva zakonskite prava ednoglasno na preliminarniot prigovor

na Vladata za propustot {to gi iscrpila doma{nite pravni lekovi i

go otfrli toa ednoglasno po razgleduvawe na zakonskite prava;

3. Odlu~i so {esnaeset glasovi na prema eden deka imalo prekr{uvawe

na ^lenot 8 od Konvencijata;

4. Odlu~i ednoglasno deka imalo prekr{uvawe na ^lenot 13 od

Konvencijata;

5. Odlu~i ednoglasno deka imalo prekr{uvawe na ^lenot 6 § 1 od

Konvencijata;

6. Odlu~i ednoglasno

(a) deka obvinetata dràva treba da mu plati na baratelot, vo rok od

tri meseci, FRF 50,000 (peeset iljadi Francuski franci) za

nepari~na o{teta i FRF 13,450 (trinaeset iljadi ~etiristotini i

peeset Francuski franci) za tro{oci i izdatoci, FRF 9,759.72 (devet

iljadi sedumstotini peeset i devet Francuski franci sedumdeset i

dve santimi) treba da se pretvorat vo Romanski lei so stapka

primeniva na datumot na isplatata;

(b) deka prosta kamata so godi{na stapka od 2.74% treba da se plati

po zavr{uvawe na pogorespomnatiot trimese~en period se do

isplatata;

7. go otfrli ednoglasno preostanatiot del od àlbata na baratelot

samo za satisfakcija.

Sostaveno na Angliski i Francuski jazik, i dostaveno na javno

soslu{uvawe vo zgradata na ôvekovi Prava, Strazburg, na 4 maj 2000.


Luzius Vildhaber

(Luzius WILDHABER) PRETSEDATEL

Mi{el DE SALVIA

Generalen sekretar

Vo soglasnost so ^lenot 45 § 2 od Konvencijata i Pravilo 74 § 2 od

sudskiot pravilnik, se dodavaat podolunavedenite mislewa kon ovaa

presuda:

(a) se sofpa|a misleweto na g. Vildhaber spoeno so ona na g. Makar~uk

(Makarczyk), g. Turmen (Türmen), g. Kosta, g-|a Tulkens, g. Kasadeval

(Casadevall) i g-|a Veber (Weber);

(b) se sovpa|a misleweto na g. Lorenzen;

(c) delumno pismeno neusoglasuvawe na g. Bonelo (Bonello).

L.W. M. de S.

SOVPADNATO MISLEWE NA SUDIJATA VILDHABER SO ONA NA SUDIITE MAKARÎK, TURMEN, KOSTA, TULKENS, KASADEVAL I VEBER

Vo konkretniot slu~aj, baratelot se poàli na prekr{uvawe na

negovoto pravo za po~ituvawe na negoviot privaten ìvot poradi

drèwe i koristewe, od Romanskata razuznava~ka slu`ba (RIS), na edno

dosie koe sodrì li~ni informacii, prete`no od periodot 1946-48 god.


Vo eden specifi~en upis vo dosieto pi{uva deka vo 1937, za vreme na

negovite studii (koga baratelot vsu{nost imal edvaj 16 godini), toj bil

~len na dvièweto “legionaren-tip” t.e. na edno ekstremno-desni~arsko

krilo, nacionalisti~ko, anti-Semitisti~ko i paravoeno dvièwe.

Informacijata vo ovoj upis, koja bila otkriena vo edno pismo od

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti na krajot na 1990, bilo proglaseno

deka e gre{ka od Bukure{kiot Apelaciski Sud. Sepak, seu{te jasno stoi

zabeleàno vo arhivite na Romanskata razuznuva~ka slu`ba, kade {to

presudata od 1997 godina tuka ne se spomnuva. Ponatamu, ne bile

dodeleni nikakvi o{teti nitu za tro{oci nitu za o{teti. Edna parnica

za o{teti protiv Romanskata razuznuva~ka slu`ba bila odlu~ena vo

1994. Izgleda deka Romanskiot zakon seu{te ne moè da napravi da

moè da se izzeme drèweto, od strana na Romanskata razuznuva~ka

slu`ba, na informaciite za privatniot ìvot na baratelot ili da ja

pobie vistinata za takvata informacija, ili da pobara istata da se

uni{ti.

Poradi toa, na{iot Sud utvrdi prekr{uvawe na ^lenovite 6, 13 i 6 §

1. Vo soglasnost so sudskata praksa (vidi presuda na Malon (Malone)

protiv Velika Britanija od 2 avgust 1984, Serija A br. 82, str. 36 i 38-39,

§§ 80 i 87-88; presudite za Kruslin i Huvig protiv Francija od 24 april

1990, Serija A br. 176-A, str. 24-25, §§ 36-37, i 176-B, str. 56-57, §§ 35-36;

presudata za Halford protiv Velika Britanija od 25 juni 1997,

Izve{taji za presudi i odluki 1997-III, p.1017, § 51; presudata za Kop

protiv [vajcarija od 25 mart 1998, Izve{taji 1998-II, p. 543, §§ 75-76; i

Aman protiv [vajcarija [GC], br. 27798/95, §§ 61-62 i 77-81, Evropski Sud

za ôvekovi Prava 2000-II), toj utvrdi deka spored pravilata na

doma{niot zakon moè da se sobiraat takvi informacii koi vlijaat na

nacionalnata bezbednost, da se snimaat i arhiviraat vo tajni dosieja ne

davaat dovolen stepen na predvidlivost. Drèweto i koristeweto od

Romanskata razuznuva~ka slu`ba na informacii za privatniot ìvot na


baratelot poradi toa ne bile “vo soglasnost so zakonot”, taka {to

^lenot 8 bil prekr{en. Jas celosno se potpi{av na ovie presudi.

Me|utoa, sakam da dodadam deka vo konkretniov slu~aj - nezavisno od

adekvatnosta na pravniot osnov – imam seriozni somneì deka

me{aweto so pravata na baratelot prodolì edna legitimna cel po

^lenot 8 § 2. Nema pove}e somne` vo mojot um deka me{aweto ne bilo

potrebno vo edno demokratsko op{testvo. [to se odnesuva do

legitimnata cel, Sudot redovno e podgotven da prifati deka namerata

prepoznata od Vladata e legitimna dokolku taa spa|a vo edna od

kategoriite utvrdeni vo paragraf 2 od ^lenovite 8 do 11. Me|utoa,

spored mene, {to se odnesuva do nacionalnata sigurnost kako vo odnos na

drugi nameri ili celi, tamu treba da ima barem eden razumen i

vistinski link pome|u celta i merkite koi se me{aat vo privatniot

ìvot za celta da se gleda kako legitimna. Za da se razgleda pove}e ili

pomalku indiskriminiranoto sobirawe na informacii {to se

odnesuvaat na privatniot ìvot na poedinci vo smisol na legitimna

grià za nacionalnaa bezbednost, po moe mislewe, o~igledno e

problemati~no.

Vo slu~ajot Rotaru, podatocite {to se sobirale vo prethodniot reìm

na eden nezakonski i proizvolen na~in, za aktivnostte na edno mom~e i

student, se vra}aat nazad pove}e od peeset godini, i vo eden slu~aj

{eeset i tri godini, nekoi od informaciite se pogre{ni, prodolùvaat

i ponatamu da se ~uvaat vo dosie bez soodvetni i efikasni za{titi od

zloupotreba. Ne e na ovoj Sud da kaùva dali ovie informacii treba da

se uni{tat ili dali iscrpnite prava za pristap i ispravka treba da se

garantiraat, ili dali nekoj drug sistem treba da se usoglasuva so

Konvencijata. No, te{ko e da se kaè kakva legitimna grià za

nacionalna bezbednost moè da go opravda ponatamo{noto ~uvawe na

takvi informacii vo ovie okolnosti. Jas poradi toa smetam deka Sudot

bi trebalo da bide ovlasten da utvrdi dali osporenata merka vo ovoj

slu~aj ne prodolìla edna legitimna cel vo smisol na ^len 8 § 2.


Ovaa presuda bi trebalo da se smeta za neophodna za da se utvrdi

dali merkata za koja stanuva zbor bila potrebna vo edno demokratsko

op{testvo, bidej}i toj test zavisi od postoeweto na legitimnata cel.

Ako, me|utoa, Sudot pretpo~ital da go prifati postoeweto na

legitimnata cel za nacionalna bezbednost, toa bi trebalo da potseti

deka Dràvite ne uìvaat neograni~ena diskrecija da gi podloàt

poedincite na taen nadzor ili na sistem na tajni dosieja. Interesot na

edna Dràva za za{tita na nacionalnata bezbednost treba da bide

usoglasen so serioznosta na me{aweto so pravoto na baratelot za

za{tita na negoviot ili nejziniot privaten `vot. Na{iot Sud postojano

go naglasuva “rizikot deka eden sistem na taen nadzor za za{tita na

nacionalnata bezbednost ja potkopuva ili duri ja uni{tuva

demokratijata zaradi nejzinata odbrana.” (vidi presuda Leander protiv

[vedska od 26 mart 1987, Serija A br. 116, p. 25, § 60; vidi isto taka

presuda Klas i Ostanatite protiv Germanija od 6 septemvri 1978, Serija

A br. 28, str. 21 i 23, §§ 42 i 49, i mutatis mutandis, presudata âhal

(Chahal) protiv Velika Britanija od 15 noemvri 1996, Izve{taji 1996-V,

str. 1866-67, § 131, i presudata za kompanijata Tineli i sans Ltd (Tinnelly

& Sons Ltd) i Ostanatite i MekElduf (McElduf) i Ostanatite protiv

Velika Britanija od 10 juli 1998, Izve{taji 1998-IV, str. 1662-63, § 77).

Poradi toa Sudot treba da bide zadovolen deka tajniot nadzor na

gra|anite e izri~ito potreben za za{tita na demokratskite institucii i

deka tamu postojat adekvatni i efikasni za{titi od zloupotreba.

Vo site okolnosti na ovoj slu~aj i vo duhot na ona {to e kaàno ovde

ponapred vo vrska so legitimnata cel, treba da se zaklu~i deka

me{aweto za koe se zboruva ne bilo ni od daleku potrebno vo edno

demokratsko op{testvo za da se postigne celta za nacionalnata

bezbednost.

Da rezimirame toga{, duri i ako postoela predvidliva pravna osnova

vo slu~ajot Rotaru, na{iot Sud moral da utvrdi prekr{uvawe na ^len 8,

bilo poradi toa {to nemalo legitimna cel za prodolùvawe na


zloupotrebliv sistem so tajni dosieja ili poradi toa {to takvoto

prodolùvawe ne bilo sosema potrebno vo edno demokratsko op{testvo.

SOVPADNATO MISLEWE NA SUDIJATA LORENZEN

Vo ovoj slu~aj jas glasav za zaklu~ocite na mnozinstvoto kako i za

nivnite pri~ini. Me|utoa, ova ne zna~i deka ne se soglasuvam vo su{tina

so ona {to e kaàno vo misleweto {to se sovpa|a na sudijata Vildhaber

za drugite barawa po ^len 8 § 2. Pri~inata zo{to jas ne se zdruìv e

edinstveno taa {to Sudot postojano ceni deka koga edno me{awe so

pravata po ^len 8 ne e “vo soglasnost so zakonot” ne e potrebno da se

ispituva dali drugite barawa od ^len 8 § 2 se ispolneti. Smetam deka

toa vo su{tina ja odrùva taa praksa.

DELUMNO NEUSOGLASENO MISLEWE NA SUDIJATA BONELO

1. Mnozinstvoto utvrdi prekr{uvawe na ^len 6, osobeno negovite

odredbi {to se primenlivi na faktite na ovoj slu~aj. Glasav so

mnozinstvoto vo utvrduvawe na drugi prekr{uvawa na Konvencijata, no

nemoàm da ja podràm primenlivosta na ^len 8.

2. ^lenot 8 go za{tituva privatniot ìvot na poedinecot. Vo sr`ta na

taa za{tita leì pravoto na sekoe lice da ima pointimni segmenti od

negovoto bitie isklu~eni od javna qubopitnost i kriti~nost. Postojat

nekoi zoni na na{eto bitie i vo na{iot duh koi Konvencijata bara da

bidat zaklu~eni. Ne e legitimno da se istraùvaat za, sobirawe,

klasificirawe ili razotkrivawe na podatoci koi se odnesuvaat na onie

najintimni sferi na aktivnost, orientacija ili presuda, skrieni zad

yidovite na doverlivosta.


3. Od druga strana, aktivnostite koi {to se, po nivnata priroda, javni

i koi vsu{nost se hranat so publicitet, se von za{tita po ^len 8.

4. Tajnite podatoci {to gi dràt dràvnite slu`bi za bezbednost koi

{to baratelot pobaral da gi vidi se odnesuvaat vsu{nost na: (a) aktivno

~lenstvo na eden Aurel Rotaru vo politi~ko dvièwe; (b) negovoto

barawe da objavi dva politi~ki pamfleta; (v) negovoto zdruùvawe vo

mladinsko dvièwe na edna politi~ka partija; i (g) faktot {to toj

nemal kriminalno dosie (vidi paragraf 13. od presudata).

5. Prvite tri to~ki od informacijata se odnesuvaat isklu~itelno na

javni progonuvawa. Eminentno javni, bi dodal, vo onaa merka vo koja

politi~kiot i objavuva~kiot aktivizam bara, i zavisi od, maksimalniot

publicitet za negovoto postoewe i uspeh. Zapisite ne pokaùvaat deka

baratelot glasal za nekoja posebna politi~ka partija – {to, sekako,

trebalo da ja napadne negovata zabraneta zona na doverlivost.

Zapisite, vo su{tina, registriraat kako Aurel Rotaru ja manifestiral

javno svojata militantnost vo javni organizacii.

6. Na koj na~in ~uvaweto na zapisi koi {to se odnesuvaat na

eminentni javni progonuvawa na poedinecot go prekr{uvaat negovoto

pravo na privatnost? Se dodeka sega Sudot zastapuva besprekorno po

moe mislewe, deka za{titata na ^len 8 se pro{iruva na doverlivi

raboti, kako {to se medicinski i zdravstveni podatoci, seksualna

aktivnost i orientacija i semejno srodstvo, i po mo`nost,

profesionalni i delovni odnosi i drugi intimni delovi vo koi javnoto

navleguvawe bi bilo nezagarantira zagrozuvawe na prirodnite barieri

na sopstvenoto jas. Javniot aktivizam vo javna politi~ka partija ima, bi

rekol, malku ne{to zaedni~ko so ratio koe {to ja podignuva za{titata na

privatnosta vo edno fundamentalno ~ovekovo pravo.

7. êtvrtiot element {to se sodrì vo dosieto na baratelot se

odnesuval na bele{kata deka toj nemal kriminalno dosie. Sudot utvrdil

duri deka ima prekr{uvawe na pravoto na privatnost na baratelot.

Sudot gi podvle~e zabele{kite na slu`bite za bezbednost (vklu~uvaj}i


i informacii koi se stari pove}e od peeset godini) koi sodrèle

kriminalno dosie na baratelot, i zaklu~i deka “takvite informacii,

koga sistematski se sobirale i ~uvale vo edno dosie koi go drèle

agenti na Dràvata, spa|a vo delokrugot na ‘privaten ìvot’ soglasno

^len 8 § 1 od Konvencijata” (vidi paragraf 44 od presudata).

8. Ova, po moe mislewe, go precenuva opasno delokrugot na ^len 8.

Tvrdej}i deka ~uvaweto na kriminalno dosie na baratelot od policiski

vlasti (duri i koga, kako vo ovoj slu~aj, dokaùva deka liceto nema

kriminalno dosie) se povikuva na ^len 8 moè da ima zastra{uva~ko

dale~ni posledici, vis-à-vis “interesite za nacionalnata bezbednost,

javna za{tita i spre~uvawe na nered ili kriminal” – site vrednosti koi

{to ^len 8 izri~ito gi naveduva za za{tita.

9. Bi prifatil, sepak za poèlno, deka so ~uvaweto na kriminalni

dosieja od policijata moè verojatno da dojde do me{awe so pravoto na

privatnost, no bi ubrzal da dodadam deka takvoto me{awe e opravdano

vo interes na borben kriminal i na nacionalna bezbednost. Sudot ne

utvrdi za potrebno da go stori toa.

10. Se rabira, mojata zagriènost se fokusira samo na cenzurata od

Sudot za ~uvaweto na kriminalni zapisi. Neopravdanoto i nelegitimno

obelodenuvawe na sodrìnata na tie zapisi moè da pokrene pra{awa

po ^len 8.

11. Sudot izgleda ima dadeno posebna teìna na faktot deka “nekoi

od informaciite se proglaseni za pogre{ni i verojatno go navreduvaat

ugledot na baratelot” (vidi paragraf 44 od presudata). Ovie raboti

postavuvaat dve oddelni pra{awa: ona za pogre{na informacija, i ona

za nejzinata klevetni~ka priroda.

12. Nekoi od podatocite vo dosieto za bezbednost na baratelot

vsu{nost se odnesuvale na drugo lice so isto ime na baratelot, a ne za

nego. Nesomneno, taa informacija se smetala za “pogre{na” vo pogled na

baratelot. No dali neto~nosta {to se odnesuva na raboti od javen domen


ja pretvoraat taa javna informacija vo privatni podatoci? Logikata

pozadi ovaa sekvenca na propozicii ednostavno me pomina.

13. Povtorno, nemam pote{kotija vo potvrduvawe dali “pogre{nite”

podaoci za baratelot ~uvani od bezbednosnite slu`bi, bile edinstveno

za da go naru{at negoviot ugled. Sosema koleblivo, Sudot izgleda vo

posledno vreme treba da se dviì kon notacijata deka “ugledot” bi

moèl da bide pra{awe pod ^len 81. Otvoraweto na ^len 8 na ovie novi

viduvawa bi dodalo vozbudliva dopolnitelna dimenzija za za{tita na

~ovekovite prava. No Sudot, po moe viduvawe, treba da se spravuva so

ovaa reforma frontalno, a ne da se krie vo nea, kako polusenka na

pravoto na za{tita.

14. Dali jas gi spodeliv viduvawata na mnozinstvoto deka pravoto na

privatnost isto taka gi za{tituva isklu~itelno javnite podatoci, jas

potoa bi prodlìl da tvrdam deka postoi prekr{uvawe na ^len 8,

bidej}i celosno se potpi{av na zaklu~okot na Sudot deka ~uvaweto i

koristeweto na informacii od silite za bezbednost za baratelot ne

bile “vo soglasnost so zakon” (vidi paragraf 57-63 od presudata).

rotaru protiv romanija - semm.mksemm.mk/attachments/article/242/rotaru-romanija.pdfpresuda rotaru...

Documents