1

Omgaan met hondensperma:Omgaan met hondensperma:

de dagelijkse praktijk en de toekomstde dagelijkse praktijk en de toekomst

Maarten Kappen Maarten Kappen www.dierenkliniekeersel.nlwww.dierenkliniekeersel.nl

www.cryolab.nlwww.cryolab.nl12 april 2008 12 april 2008 RoyalRoyal CaninCanin EindhovenEindhoven

2

Wat gaan we bespreken?Wat gaan we bespreken?

•• Het onderzoek, houdbaar maken en Het onderzoek, houdbaar maken en bewaren van spermabewaren van sperma

•• Het transporteren van spermaHet transporteren van sperma•• Kunstmatig inseminerenKunstmatig insemineren•• Voordelen voor de fokkerijVoordelen voor de fokkerij•• Kynologische Kynologische

overtuigingen/misvattingenovertuigingen/misvattingen

Waarom spermaonderzoek?Waarom spermaonderzoek?

1.1. Aanduiding van vruchtbaarheid van reuAanduiding van vruchtbaarheid van reu2.2. Aanduiding van invriesbaarheidAanduiding van invriesbaarheid3.3. Ziektekundige informatieZiektekundige informatie4.4. Het verloop in de tijd hiervanHet verloop in de tijd hiervan

3

Hoe nemen we sperma af?Hoe nemen we sperma af?

•• Met een loopse teef Met een loopse teef •• Alleen de 2Alleen de 2ee fraktiefraktie•• Rustige omgevingRustige omgeving•• SchoonmakenSchoonmaken•• Voorverwarmd plastic Voorverwarmd plastic

bakjebakje•• ‘‘De gouden greepDe gouden greep’’

4

Anatomie en Anatomie en funktiefunktie van een van een spermacelspermacel

1.1. Kop met kopkap: informatie en penetratieKop met kopkap: informatie en penetratie2.2. Middenstuk: de Middenstuk: de ‘‘motormotor’’3.3. Staart: de voortbewegingStaart: de voortbeweging

12

3

Beoordelen van sperma:Beoordelen van sperma:

1.1. De bewegingDe beweging2.2. De vorm en De vorm en

eigenschappen van eigenschappen van de kopde kop

3.3. Hoeveel zijn het er?Hoeveel zijn het er?

5

Nieuwe gedachte over sperma: Nieuwe gedachte over sperma:

•• clusterprincipeclusterprincipe: hardlopers, spelers, : hardlopers, spelers, rondlopers, hangjongeren rondlopers, hangjongeren

De vorm en De vorm en struktuurstruktuur in beeld in beeld brengen:brengen:

•• KleuringenKleuringen•• Kop en middenstukKop en middenstuk

6

Het aantal doet er ook toe!Het aantal doet er ook toe!

•• Variatie: 100Variatie: 100--1500 x 101500 x 10--6/ejaculaat6/ejaculaat•• LeeftijdLeeftijd•• Dekfrequentie Dekfrequentie •• Ras: klein is weinig, groot is veelRas: klein is weinig, groot is veel

Wat kan er verder nog bijzitten?Wat kan er verder nog bijzitten?

•• Bloed: penispunt of geslachtsklierenBloed: penispunt of geslachtsklieren•• OntstekingscellenOntstekingscellen•• Prostaatcellen/urinewegcellenProstaatcellen/urinewegcellen•• RefluxReflux dekker/urinedekker/urine

7

Principes om de houdbaarheid te Principes om de houdbaarheid te vergroten:vergroten:•• Energiebehoefte verminderen/stilleggenEnergiebehoefte verminderen/stilleggen•• Spermacelwand en celinhoud intact houdenSpermacelwand en celinhoud intact houden•• Geproduceerde afvalstoffen opnemenGeproduceerde afvalstoffen opnemen•• Genetisch materiaal intact houdenGenetisch materiaal intact houden

•• Reversibel proces!Reversibel proces!

In de praktijk zijn er 2 manieren:In de praktijk zijn er 2 manieren:

1.1. InvriezenInvriezen: houdbaarheid : houdbaarheid levenslanglevenslang

2.2. Vers verdunnenVers verdunnen: houdbaarheid van 3: houdbaarheid van 3--5 5 dagendagen

8

Verdere verschillen:Verdere verschillen:

•• KostenKosten•• Beperkt aantal invriesstations: 3 in NLBeperkt aantal invriesstations: 3 in NL•• ‘‘GebruikersgemakGebruikersgemak’’ (kwetsbaarheid)(kwetsbaarheid)•• Wettelijke beperkingen / eisenWettelijke beperkingen / eisen•• Kansen op drachtKansen op dracht

Kansen op dracht: Kansen op dracht:

•• VersverdundVersverdund: 10 jaar geleden: 65%: 10 jaar geleden: 65%Momenteel: +/Momenteel: +/--80%80%

•• Ingevroren: 10 jaar geleden: <40%Ingevroren: 10 jaar geleden: <40%Momenteel: +/Momenteel: +/--5050--55%55%

•• Natuurlijke dekking: 80%Natuurlijke dekking: 80%

9

•• Alleen de 2Alleen de 2ee fractiefractie•• CentrifugerenCentrifugeren•• VerdunnenVerdunnen•• Afkoelen afhankelijk van benodigde tijdAfkoelen afhankelijk van benodigde tijd•• Box met koelelementen/thermosflesBox met koelelementen/thermosfles•• Documenten: kwaliteit, inhoud, identificatie, Documenten: kwaliteit, inhoud, identificatie,

kopie stamboom, commercial kopie stamboom, commercial invoiceinvoice•• Bestand tegen Bestand tegen ‘‘mishandelingmishandeling’’

Hoe ontstaat een vers verdund Hoe ontstaat een vers verdund pakketje?pakketje?

Hoe ziet zoHoe ziet zo’’n pakketje eruit?n pakketje eruit?

10

Eigenschappen vers verdund Eigenschappen vers verdund sperma op een rij: sperma op een rij:

•• Houdbaarheid mits gekoeld Houdbaarheid mits gekoeld minimaal 3, maximaal 5 dagen!!!minimaal 3, maximaal 5 dagen!!!

•• Bevruchtingsresultaten goed: 80% Bevruchtingsresultaten goed: 80% enigzinsenigzins tijdsafhankelijktijdsafhankelijk

•• Eenvoudig, relatief goedkoopEenvoudig, relatief goedkoop•• Binnen Europa, VSBinnen Europa, VS•• Sanitaire eisen staan verdere Sanitaire eisen staan verdere

verspreiding nog in de wegverspreiding nog in de weg

Hoe vriezen wij sperma in?Hoe vriezen wij sperma in?

•• Alleen de 2Alleen de 2e e fraktiefraktie•• Centrifugeren: 700g/5 Centrifugeren: 700g/5

minutenminuten•• Stapsgewijs verdunnenStapsgewijs verdunnen•• Afkoelen naar 4 graden Afkoelen naar 4 graden

CelsiusCelsius•• EquibrilerenEquibrileren min. 2 uurmin. 2 uur•• Afvullen in rietjesAfvullen in rietjes•• VriescurveVriescurve•• Ontdooicurve en procedureOntdooicurve en procedure

11

Vriescurve: invriescomputerVriescurve: invriescomputer

•• IcecubeIcecube SylabSylab::•• Exacte Exacte

invriescurveinvriescurve

Ontdooiprotocol: voorbeeldOntdooiprotocol: voorbeeld

•• 70 graden Celsius 8 seconden in waterbad70 graden Celsius 8 seconden in waterbad•• Uit rietje in reageerbuisUit rietje in reageerbuis•• Direct inseminerenDirect insemineren

12

Goede resultaten mogelijk met Goede resultaten mogelijk met ingevroren sperma als:ingevroren sperma als:

•• Minimaal 150 x 10Minimaal 150 x 10--6 6 spermiespermieëënn

•• Liefst meerdere malen Liefst meerdere malen inseminereninsemineren

•• Later in de cyclusLater in de cyclus•• Echo/LH/Progesteron Echo/LH/Progesteron

begeleidingbegeleiding•• Ontdooiprotocol in acht Ontdooiprotocol in acht

nemennemen•• Hele Hele trajekttrajekt moet goed zijn: moet goed zijn:

zwakste schakelprincipe!zwakste schakelprincipe!

Bewaren van ingevroren spermaBewaren van ingevroren sperma

•• Vloeibare stikstof (Vloeibare stikstof (--170 / 170 / --196 graden C)196 graden C)•• Verdampt en daardoor koelVerdampt en daardoor koel•• Rietjes Rietjes ½½ of of ¼¼ , bolletjes, bolletjes•• Levenslang houdbaarLevenslang houdbaar•• VerzekeringVerzekering•• VeiligheidVeiligheid

13

Bewaarvat Bewaarvat CryolabCryolab

Wat voor rassen tot nu toe Wat voor rassen tot nu toe ingevroren:ingevroren:

•• Golden/Labrador/Golden/Labrador/FlatcoatFlatcoat•• Engelse Engelse BulldogBulldog/Franse /Franse BulldogBulldog•• RhodesianRhodesian RidgebackRidgeback•• BoerboelBoerboel•• Duitse DogDuitse Dog•• MastiffMastiff, , BullmastiffBullmastiff, , MastinoMastino,,BordeauxDogBordeauxDog•• Sint Sint BernhardBernhard•• Grote ZwitserGrote Zwitser•• Duitse Herder, Duitse Herder, TervuerenTervueren, , MechelseMechelse Herder,Herder,GroenendaelerGroenendaeler•• PetitPetit BrabanconBrabancon•• MopshondMopshond•• GreyhoundGreyhound, , SalukiSaluki•• Ierse WolfshondIerse Wolfshond•• BeagleBeagle•• ClumberClumber•• Tibetaanse Tibetaanse TerrierTerrier, Jack , Jack RussellRussell TerrierTerrier, , AirdaleAirdale, Schotse , Schotse TerrierTerrier•• SchnauzerSchnauzer•• AmstaffAmstaff•• Bobtail, Bobtail, SheltieSheltie•• Border CollieBorder Collie•• New New FoundlanderFoundlander•• DobermannDobermann, Duitse , Duitse PinscherPinscher•• RottweilerRottweiler•• ShibaShiba InuInu•• TatraTatra•• WeimaranerWeimaraner

14

Begeleidende documentatieBegeleidende documentatie

•• Identificatie reuIdentificatie reu•• Uitgebreid spermarapport na ontdooienUitgebreid spermarapport na ontdooien•• OntdooiprotocolOntdooiprotocol•• InseminatieadviesInseminatieadvies

Hoe ziet het vervoer van Hoe ziet het vervoer van ingevroren sperma eruit ?ingevroren sperma eruit ?

15

Welke landen:Welke landen:

•• USA/CanadaUSA/Canada•• AustralieAustralie/Nieuw Zeeland/Nieuw Zeeland•• Scandinavische landenScandinavische landen•• Engeland/IerlandEngeland/Ierland•• Andere Andere EuropescheEuropesche landenlanden•• JapanJapan•• Zuid AmerikaZuid Amerika•• Zuid AfrikaZuid Afrika

16

LIST OF DOCUMENTS FOR THE EXPORT OF FROZEN SEMEN TO AUSTRALIA

Original Permit for import IP07013527Copie of the pedigree of the dog

Document containing names and addresses of owner, veterinarian, state veterinary office, the freezing center

Veterinary Certificate from the VWA (official state veterinary department)

Document containing sanitary informationDocument of identification, supervising, health check,

residency of the dogOwners confirmation of residency of the dog

Copie of lab results of Brucella Canis/LeptospirosisCopie of rabies vaccination documents

Document of collection and storage of the semen, and disinfecting the container

Disinfecting protocol that was usedReport on the quality of this frozen semen (2x)Commercial Invoice for International Shipment

Document for handling straws; thawing procedure and dosage advice

InseminatieInseminatie

•• Reu versus kunstmatigReu versus kunstmatig•• NoorweegseNoorweegse cathetercatheter methodemethode•• EndoscopischeEndoscopische transcervicaletranscervicale inseminatieinseminatie•• (Chirurgische inseminatie): bij wet (Chirurgische inseminatie): bij wet

verboden in Nederlandverboden in Nederland

17

Hoe Hoe komkom ikik in de in de baarmoederbaarmoeder??

•• VaginaleVaginale plooiplooi en cervix en cervix passerenpasseren•• Cervix Cervix ligtligt alsals eeneen tuitjetuitje in de in de voorstevoorste

vaginavagina•• LengteLengte vagina 10vagina 10--30 cm!30 cm!

NoorweegseNoorweegse cathetercatheter

18

19

NoorweegseNoorweegse cathetercatheter

Noorweegse catheter klein

cervix baarmoederlichaam

hoorn

Inseminatie Inseminatie NoorweegseNoorweegse cathetercatheter : : Pas op!Pas op!

•• Naast de cervixNaast de cervix•• In de blaasIn de blaas•• Door de vaginawandDoor de vaginawand

20

BasisBasis--setset transcervicaletranscervicale inseminatieinseminatie

TranscervicaleTranscervicale inseminatie vervolginseminatie vervolg

•• Optiek en Optiek en geleidingshulsgeleidingshuls

•• Lichtbron en Lichtbron en cameracamera

•• Flexibele Flexibele cathetercatheter•• Steriel inbrengenSteriel inbrengen•• Niet in de blaas!Niet in de blaas!

21

22

Voordelen voor de fokkerijVoordelen voor de fokkerij

•• AlgemeenAlgemeen: meer uitwisseling genetisch: meer uitwisseling genetischmateriaal mogelijkmateriaal mogelijk

•• Vers verdundVers verdund: goed en succesvol alternatief: goed en succesvol alternatiefvoor reizen met de teef of reuvoor reizen met de teef of reu

•• InvriezenInvriezen::-- opslag van genetisch materiaal opslag van genetisch materiaal voor de toekomst voor de toekomst

-- mogelijkheid van genenbank per rasmogelijkheid van genenbank per ras-- import/export van sperma import/export van sperma

van of naar verre landen van of naar verre landen

Kynologische Kynologische overtuiging/misvattingenovertuiging/misvattingen

1.1. De eerste sprong na lange dekrust is minder van De eerste sprong na lange dekrust is minder van kwaliteitkwaliteit

2.2. Reu die niet veel dekt heeft slechter sperma Reu die niet veel dekt heeft slechter sperma 3.3. Koppeling is wel/niet nodig voor bevruchtingKoppeling is wel/niet nodig voor bevruchting4.4. Hoe langer gekoppeld des te beter de dekkingHoe langer gekoppeld des te beter de dekking5.5. HerpesinfektiesHerpesinfekties worden altijd overgebracht door worden altijd overgebracht door

dekkingdekking6.6. Mijn reu kan precies aangeven wanneer de teef Mijn reu kan precies aangeven wanneer de teef

optimaal isoptimaal is7.7. Reu met Reu met éééén bal kan wel/niet bevruchtenn bal kan wel/niet bevruchten8.8. Bal kan na een jaar nog afdalenBal kan na een jaar nog afdalen9.9. Bal in buik moet wel/niet geopereerd wordenBal in buik moet wel/niet geopereerd worden10.10. Voorhuid moet ontsmet worden voor/na de dekkingVoorhuid moet ontsmet worden voor/na de dekking11.11. Het sperma is 95% dus de reu is prima vruchtbaarHet sperma is 95% dus de reu is prima vruchtbaar

23

www.dierenkliniekeersel.comwww.dierenkliniekeersel.comwww.cryolab.nlwww.cryolab.nl