Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk

Uniwersytet Jagielloński

20 listopada 2015

Rozwój Edukacji i Aktywności

Osób Starszych

Populacja Polski

Stan na dzień 31.12.2014

Liczba ludności: 38 478 602 osoby

Miasto: 23 216 352 (60,3 %)Wieś: 15 262 250

Kobiety: 19 858 793 (51,6%)Mężczyźni: 18 619 809

Liczba ludności w wieku 65+: 5 874 047 osób

Miasto: 3 792 903 (64,6%)Wieś: 2 081 144

Kobiety: 3 600 626 (61,3%)Mężczyźni: 2 273 421

GUS, 2015

Odsetek ludności w wieku 65 lat i więcej w Polsce w roku 2011

W roku 2013 ludność w wieku 65 lat i więcej stanowiła 14,7 % populacji. Mediana wieku: 38,6

Polska odsetek 13,6mediana 38,1

Active ageing. A Policy Framework. 2002

Struktura populacji osób w wieku 65 lat i więcej – prognozy do roku 2050

Dane GUS, za: Prognoza ludności na lata 2014-2050

Oczekiwana długość życia w Polsce

W 2014 roku: 81,6 - kobiety

73,8 - mężczyźni

Trwanie życia w 2014 r.; GUS, 2015

Przeciętne dalsze trwanie życia w wieku 60 lat w Polsce

W 2014 roku: 24,3 - kobiety 19,2 - mężczyźni

Trwanie życia w 2014 r.; GUS, 2015

Przeciętne dalsze trwanie życia oraz przeciętne dalsze trwanie życia w zdrowiu w wieku 65 lat – mężczyźni, 2012

Źródło: EUROSTAT

Przeciętne dalsze trwanie życia oraz przeciętne dalsze trwanie życia w zdrowiu w wieku 65 lat – kobiety, 2012

Źródło: EUROSTAT

Udział głównych przyczyn hospitalizacji - mężczyźni 2010

Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, NIZP-PZH, 2012

Udział głównych przyczyn hospitalizacji - kobiety 2010

Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, NIZP-PZH, 2012

419187486606

203874152279

179237

85108

1353168890100

210524

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

60-69 70-79 >=80

Gosp. jednoosobowe samodzielne Gosp. Jednoosobowe niesamodzielne

Gosp. Wieloosobowe

Singularyzm

21,8%

42,8%

29,7%

31,3% 40,8%

57,9%

Trendy demograficzne (Europa)

2005-2050 – długość życia wzrośnie o 7 lat u mężczyzn i o 5 lat u kobiet

Zdrowe starzenie się – wyzwania dla promocji zdrowia

Aktywnego starzenia się

WHO: „Aktywne starzenie się oznacza proces optymalizacji sposobności podnoszenia zdrowia, zwiększania partycypacji społecznej i poczucia bezpieczeństwa w celu polepszania jakości życia osób starszych”.

„Healthy ageing, a challenge for Europe” (2006)

o 44% wzrost ludności w grupie wiekowej 65-79 lat

o 33% wzrost ludności w wieku powyżej 80 lat

Statyczne podejście do wieku starszego (homogeniczność vs heterogeniczność)

Dynamiczne ujęcia wieku starszego z perspektywy przebiegu życia (life course approach - teoria konwoju społecznego, budowania zasobów psychospołecznych)

Perspektywa „life course approach” w chorobach układu krążenia

Kumulacja ryzyka choroby przewlekłej

Wiek

Rozwój chorób układu krążenia

Wiek jako marker kumulujących się czynników ryzyka, które można modyfikować

Niemowlęctwo i dzieciństwo

Dojrzewanie Życie dorosłeŻycie płodowe

Active ageing. A Policy Framework. 2002

Zdrowe starzenie się

Aktywne starzenie się

Pełen sukcesów wiek starszy

Poczucie satysfakcjiWysoka jakość życia

„Successfulageing”

Zminimalizowa-nie ryzyka i

niepełnospraw-ności

Zmaksymalizo-wanie fizycznej i

psychicznej zdolności

Zmaksymalizo-wanie

pozytywnych uczuć

duchowych

Zaangażowanie w aktywne życie

* M.R. Crowther, M.W. Parker, W.A. Achenbaum, W.L. Larimore, H.G. Koenig, Rowe and Kahn’s Model of SuccessfulAging Revisited: Posityve Spirituality – The Forgotten Factor, The Gerontological, 2002, 42, 5, 613-620

Rola wymiaru duchowego w starszym wieku

Zdrowe starzenie się

Wymiar fizyczny

- Brak chorób przewlekłych

- Brak ograniczeń w sposobie funkcjonowania

- Aktywność, niezależność w czynnościach dnia codziennego

- Samoopieka

Wymiar psychiczny

- Brak ograniczeń w funkcjach poznawczych, intelektualnych

- Dobre samopoczucie psychiczne

- Zdobywanie nowej wiedzy, nowych umiejętności

Wymiar społeczny

- Pełnienie ról- Partycypacja w

życiu społecznym- Sieci relacji

społecznych - Silne więzi

społeczne

Aktywne starzenie

Zdrowie i usługi

zdrowotne

Determinanty behawioralne

styl życia

Determinanty indywidualne

Fizyczne determinanty

Determinanty społeczne

Determinanty ekonomiczne

Autonomia: kontrolowanie, podejmowanie decyzji.

Niezależność.

Jakość życia –satysfakcja z życia.

Płeć

Kultura

Jakość życia ludzi

starszych

Przejście na emeryturę

Wzory żywieniowe

Środowisko, udogodnienia

architektoniczne

Ogólny stan zdrowia

Zażywanie lekówUżywanie używek

Kapitał społeczny

Zachowania prewencyjne

Unikanie, zapobieganie wypadkom

Uwarunkowania zdrowego starzenia się

System zabezpieczeń społecznych dla osób starszych

Uczestnictwow życiu społecznym Zdrowie Bezpieczeństwo

Aktywne starzenie się

Active ageing. A Policy Framework. 2002

Ekonomiczne determinantyDochód, praca

Społeczne determinanty „zdrowego starzenia się”

- Przemoc i wykorzystywanie- Wykształcenie i wtórny analfabetyzm

Osobastarsza

Rodzina

Sieć relacji społecznych

Wykształcenie

Zwyczaje żywieniowe

Relacje społeczne

Wiek, płeć, uwarunkowania

genetyczne

Wsparcie społeczne

Wpływ znaczącychinnych

Papierosy

Alkohol

Środki psychoaktywne

Aktywność fizyczna

Sen

Życie seksualne

Środowisko pracy

Bezrobocie

Warunki mieszkaniowe

Ruch, komunikacyjny

Produkcja żywności

Woda i jakość powietrza

System ubezpieczeń społecznych

System opieki zdrowotnej

• Samodecydowanie o sobie

• Wolność wyborów życiowych

• Niezależność

• Cieszenie się życiem

• Umiejętność pokonywania trudności, adaptacji do zmian

• Nowe plany na bliską i dalszą przyszłość

• Realizowanie własnych potrzeb, marzeń, pragnień

• Brak poczucia samotności i izolacji

• Dostrzeganie problemów osób obok nas

• Otwarcie na nowe doświadczenia

Wskaźniki pozytywnego starzenia się

- Zmiana stylu życia

- Spirytualność, duchowość - wewnętrzny spokój

- Podróżowanie, sport, hobby, wolontariat

- Akceptacja procesu starzenia się

- Budowanie pomostów pomiędzy generacjami

- Wspieranie młodszych pokoleń – solidarność pomiędzypokoleniowa, wymiana doświadczeń, uczuć i emocji, wiedzy

Palenie papierosów

Alkohol Aktywność

fizyczna Dieta

Wymiary %

Zdrowie 30,0

Satysfakcja 28,4

Aktywność 20,5

Aktywność fizyczna 19,6

Rodzina 18,5

Niezależność 16,7

Życie społeczne 7,5

Zadania, cele życiowe 7,6

Bezpieczeństwomaterialne

7,3

Aktywność w czasie wolnym

6,0

Bycie społecznie użytecznym, potrzebnym

5,8

Dobry humor 2,2

Jaka jest Pana(i) definicja „successful ageing”

* Robert B. Tate, Leedine Lah, and T. Edward Cuddy, Definition of Successful Aging by Elderly Canadian Males: The Manitoba Follow-Up Study, The Gerontologist 2003, 43, 5, 735-744

% Wymiary – Badania polskie

93,6 Zdrowiu

81,1 Miłości, szczęściu rodzinnemu, dobrym stosunkom rodzinnym

66,7 Godnemu życiu zgodnie z przekonaniami światopoglądowymi

64,9 Niezależności, samodzielności życiowej

62,7 Życiu w wolnym kraju, szanowaniu praw człowieka

55,4 Zabezpieczeniu materialnemu na przyszłość

54,7 Zapewnieniu dzieciom jak najlepszego wykształcenia

46,0 Pomocy materialnej dzieciom

37,0 Osiągnięciu wysokich dochodów

29,2 Wygodnemu urządzeniu mieszkania

17,0 Prestiżu w środowisku

16,7 Zwiedzaniu świata, poznawaniu nowych miejsc i ludzi

16,4 Realizacji zainteresowań, uprawianiu hobby

9,2 Wyposażeniu domu i siebie w luksusowe przedmioty na poziomie światowym

13,6 Podnoszeniu posiadanych kwalifikacji

10,9 Karierze zawodowej

3,2 Zdobyciu władzy, pełnieniu funkcji politycznych

* Frąckiewicz L. Ludzie starzy a problem starości 2006